Quaestio 1

Articulus primus: QUantum ad primum est aduertendum quod propositionem de futuro contingenti determinate veram nunquom fuisse veram potest intelligi dupliciter scilicet quod numquam fuit vera post euentum rei vel ante. in primo sensu questionon habet dubium: quia certum est quod post euentum rei propositio de futuro numquam est. Sed in secundo magnam difficultatem includit: et in isto intelligo questionem. Est igitur sensus questionis: vtrum omnis propositio de suturo contingenti determinate vera: per diuinam potentiam possit ante positionem rei inesse numquam fuisse veram.

Secundus articulus. QUantum ad secudum: quia ad videndum quod queritur multum confert videre: an deus possit facere pre teritum non fuisse: et an reuelatio per diuinam potentiam possit numquam fuisse reuelatio: prout in sequentibus apparebit. Iccirco prima conclusio est: quod tanta necessitate preteritum est preteritum: quod deus non potest facere preteritum non fuisse. Istam conclusionem deduco primo sic: implicatio contradictionis esset quod preteritum nunquam fuerit: ergo deus non potest facere preteritum non fuisse: consequentia est nota: antecedens declaro. Pro cuius declaratione pono gratia exempli: quod deus si potest faciat quod pro aliqua mesura: vt puto in instanti. a quod anima chrsti quae fuit vsque ad instans. a. numquam fuerit: tunc sic: vel deus casu posito: scit animam christi fuisse vsque ad. a. instans in quo fecit ipsam non fuisse: ex supposito vel non. Si sic: ergo hec est vera anima christi fuit vsque ad instans. a. aliter non sic est: vel non sic fuit sicut deus sciuit esse vel futsse: quod non consonat ca: holice veritati et ex supposito: deus fecit in instanti. a. quod anima christi numquam funit: ergo anima christi fuit vsque ad instans. a. et non fuit vsque ad instans. a. quod est aperta contradictio. Si non: quero vlterius an deus scieiat se fecisse in instanti. a. quod anima christi que fuit vsque ad instans. a. numquam fuerit: an non: Si sic: ergo scit quod anima christi fuit vsque ad instans. a. quia hec implicatur in prima: et ex concesso deus nescit quod anima christi fuerit vsque ad instans. a. et sic contradictio sicut prius. Si vero dicatur quod non: quero vlterius an desciat se fecisse in instanti. a: quod anima christi que fuit vsque ad instans numquam fuerit: an non. Si sic: ergo scit quod anima christi fuerit vsque ad instans. a. quia hec implicatur in primo ma Et ex concesso deus nescit quod anima christi fuerit adinstans. a. et sic contradictio sicut prius. Si vero dicatur quod non: ergo aliquid deus fecit quod nescit se fecisse: quia hoc fecit ex supposito et nescit se fecisse ex concesso. Sed constot quod deus omnia scit: tam presentia quam futura atque praeterita secundum fidem et veritatem: et per consequens quicquid fecit scit se fecisse: ergo aliquid fecit deus quod nescit se fecisse: et quicquid deus fecit scit se fecisse quod contradictionem implicat euidenter: igitur etc.

Magister rodulphus ordinis minorum. Circa rationem istam quidam reuerendus doc. ordinis minorum qui tertius post me incipit: sic procedit: quia primo probat quod ista ratio in consimili forma per omnia potest fieri cotra conclusionem veram: quam ipse et ego tenemus. Secundo ostendit: quod si illa ratio demonstrat contra do¬ ctorem illum: contra quem ego posui conclusionem istam demrat etiam contra me et ad hominem. Tertio respondebo ad eam: declarat quod simpliciter et ad rem nil probat contra conclusionem illam veram: que ego vna cum ipso teneo. Ex hoc infert quarto: quod doc. ille quo tenebat conclusionem oppositam de praeterito: quam tamen vt dicit ipse non tenet similiter potest ad ratione respondere.

Quantum ad primum istorum probat iste doc. quod per istam rationem in forma probatur: quod deus non potest facere quod anima antechristi antequam sit futura sit: cuius oppositum vera cum ego etiam teneo: illud sic declaratur: ponatur gratia exempli: quod deus faciat si potest in instania. quod anima antexrisi que erat futura post instans. a. numquam sit futura: tunc arguitur sic in forma: aut deus scit animam antexprsi esse futuram an non. Si detur primum: sequit contradictio: quia hec est vera: anima christi est futura posstinstans. a. aliter non sic esset sicut deus scit fore: quod non consonat catholice veritati: et exposito deus fecit in instanti. a. quod anima antecpsi non erit post instans. a. ergo erit: quod non erit. Si vero detur secundum scilicet quod nescit: aut ergo scit se sciuisse in instanti. a. quod anima antechristi que erat futura post instans. a. numquam sit futura. vel non scit se hoc fecisse scilicet detur primum: ergo scit quod anima antexprsi erat sutura post instans. asquia hec iplicatur in ista parte: et ex concesso deus nescit quod anima antexprsi erat futura post instans. a. et sic habetur contradictio. Si vero dicatur quod nescit se hoc fecisse. igitur aliquid deus fecit quod nescit se fecisse quod non est concedendum quia nec fidei consonat nec veritati. Ex isto sequitur secundum. valet. quod si ratio demonstat contra alium doc. determinat etiam contra me: quia vt patet consimili forma probatur oppositum conclusionis quamego reputo veram: et ne oporteat me iterum repetere reductionem istam: antequam veniant ad solutionem suam ostendo reductionem non esse contra me: sed contra ipsum: et nil concludere quod non sit verum. Cuius gratia est aduertendum: quod iste propoitones multum differunt: deus potest facere quod anima anxpraei numquam sit sutura: et quod anima futura non sit futura: quia prima istarum et vera. secunda est simpliciter impossibilis: et fia vt expresse docet anshel. et concor. c. 4. vbi post quam ostendit non esse idem re esse futuram: et rem futuram esse futuram. subdit: res enim aliqua vt quod actione necessitate futura est: quia priusquam sit fieri potest: rt non sit futura: rem vero futuram necesse est esse futuram. et istam reuerendus doc. concedit vna mecum. vnde respondendo ad quarta rationem magistri Iohannis scoti per quam contra me: et contra eum probat: quod non est necesse omne futurum esse futurum: dicit expresse quod licet non sit impossibile antexhprisum non fore. ista tamen est vera: impossibile est antexpretum futurum non fore. His premissis venio ad rationem suam: et dicoquod per rationem meam nunquam probabitur quod deus non possit facere: quod auima antexpi futura numquam sit futurat probatur per eam tamen quod deus non potest facere quod anima antechristi futura nunquam sit futura: hec etiam est vera per eum: sed quod ita sit apparet per deductionem suam. ipse enim arguit sic: scilicet: ponatur gratia exiempli: quod deus faciat simpliciter quod anima antexpraetsque erat futura post instas. a. nunquam sit futura: hec sunt formaliter verba sua: et patet ex dictis: quod hisnon accipit animam antexprsi futuram post instans. a. et infra sic inquit. Si detur secundum scilicet quod casu illo posito: deus nesciat animam antexprsi esse futuram aut scit se sciuisse in instanti. a. quod anima antexprsi quae erat futura post instans. a: nunquam sit futura: vel non: hec sunt verba sua: nihil addito: nihilque remoto: et videtis expresse sicut prius: quod in ratione ista non loquitur de anima antexpi precise: sed de anima antexprstifutura: conclusio igitur que sequitur ex istis premissis non est quod deus non potest facere quod anima antexprsi suturapost instans. a. nunquam sit futura: quia de anima sict lumptarn sicut videtis loquitur in premissis: et illa conclusio non solum est falsa: sed necessaria per eum: et exhoc statim apparet quod reductio non est contra me: quia nils probat quod non sit verum: et est contra eum: quia ipse credit conclusionem probatam per istam rationem esse falsam: et tamen illa conclusio est formaliter sua: et per consequens in dictis est aliqualis repugnantia vt videtur. Et confirmatur: quia si in reductione illa loquatur de anima ante christi absolute: et non de anima antexprsi futura post instans. a. ratio nihil concludit: quia si ponatur quod deus fuciat in instanti. a. quod anima antexprsi numquam sit futuraconceditur quod deus nescit hoc supposito animmam ante christi esse futuram. Et si queratur vlterius. an sciat se fecisse in. a. instanti quod anima antexprsi nunquam sit futura. dicetur quod sic: sed ex hoc non sequitur quod deus sciat animam antexprsi esse futuram: quia hoc non implicatur in propositione ista: sicut implicatur in reductione prima in qua loquitur de anima antexprsi futura post instans. a. Est tamen aduertendum ad plemorem intellectum conclusionis mee: quod in proposito est magna differentia inter animam christi et inter animam ante christi. quia siue loquamur de anima christi absolute: siue preterita: necessario: supponimus ipsam fuisse: sed si loquamur de anima ante christi absolute et non de anima antecxhpristi futura: non necessario supponimus illam fore. Hac differentiam inter rem praeteritam et futuram ponit anshel. vbi supra. dicit quod in re praeterita est quod non in re presenti. vel fiat sicut quedam que praesens est: et potest fieri non presens: et alia que non necessitate futura est: potest fieri vt sit non futura. Et hoc iste doc. concedit expresse in quadam suppositione. vbi dicit quod in propositionibus que sunt simpliciter de praeterito est sic veritas determinata quod respectu cuiuscumque potenie est simpliciter necessaria: quia ome quod fuit simpliciter necesse est fuisse. In propositionibus vero de futuro vt dicuem: est veritas determinata contingentur apud divinam notitiam cum potentia ad oppositum: quia non omne quod erit necesse est fore: immo contingentur erit: et potest non fore. Et ex hoc statim apparet: quod ratio non potest iam reduci sic de anima antecxhprisi: nisiaddatur futura: sicut de anima christi: si non addatur preterita. Exclusa igitur reductione sua venio ad solutionem rationis: et sicut dicebatur sumpra: primo soluit rationem in forma in qua ipse fecit eam: et ex hoc infertur secundo quoddam quod doctor ille qui correlarium tenebat conclusionem oppositam de preterito. Potest similiter ad formam quam ego facio respondere.

Ad rationem igitur quam ipse format dicit: quod casu isto posito: videlicet quod deus faciat in instanti. a. nunquam sit futura: deus nescit animam antixpsi esse funturam post instans. a. nec nunquam sciuit: nec illud est inpossibile: quia possibile est vt dicit: quod illud quod deus sciuit nunquam sciuerit. Et cum arguitur vltra: quia vel de us sciuit se sciuisse in instanti. a. quod anima antexprsi futura post instans. a. nunquam sit futura. Uel non dicit quod scit se fecisse quod anima christi non sit futura: sed cum additur quod erat futura: tunc ponitur latens implicatio: quia ex vna parte implicatur quod anima antexpristi numquam erit futura: ex quo deus hoc fecit pro causis: et ex alia parte implicatur quod erat futura propositum: quia dicit quod erat futura. si enim deus fecit quod non sit futura: non erit sutura: deus enim non fecit eam non futuram loquendo sper in sensu compositionis: et iste est primus defectus rationis: vt dicit: nec infertur sensus compositionis fallus: dicit etiam vlterius quod ratio peccat contra illam regula logicalem qua dicitur: posito aliquo possibili ineem debet tolliomne sibi repugnans. verbi gratia. sor. sedens potest stare. si istud possibile debeat poni in esse: vt dicendo sor. stat: oportet quod tollatur sessio. Et similiter in proposito dicendo: anima antexhpristi que est futura potest non esse futura: si ponatur in esse quod non sit futura stati¬ debet tolli futuri causa repugnans. et sic patet quod dicendo: deus scit se fecisse in instanti. a. animam antexpraeique erat futura non esse futuram est implicatio manifesta in sensu compositionis et diuisionis: et sic vt dicit non valet ratio. deus enim quicquid fecit scit se fecisse: et scit se fecisse animam antecxhpristi non sore. et si hoc scit et fecit: anima antexpristi non fuit: nec deus hoc sciuit. Ex ista conclusione concludit quod sim iliter alius doc. posset respondere ad rationem meam de preterito non repeto solutionem. Sed ad veritate istam solutio: licet sit multum subtilis et pulchra: non videtur mihi satisfacere rationi siue forme de anima christi preterita vsque ad instans. asiue de anima futura antexprsi post instans: a. quia quaduis iste doc. dicat quod in ratione ista: ex sensu diuisionis vero infertur sensus compositionis falsus: et quod ratio ista peccat contra illam regulam logicalem: nil tamen dicit ad forma rationis: ego enim arguo sic per extrema contradictionis: et per consequens altera pars est concedenda: et quacumque concessa sequitur contradictio: et ad hoc nil dicitur. Reduco igitur istam rationem: et quero ab isto docto. concesso sicut ipse concedit quod deus faciat in instanti. a. quod anima antexprsi futura post in instanti. a. nunquam fit futura: vel quod anima antexprsi que fuit vsque ad in stans. a. nunquam fuerit preterita. vtrum deus sciat se fecisse hoc: vel non: hec enim sunt extrema contradictionis. et per consequens oportet eum si vult respondere ad rationem vnum eorum concedere. Si concedit primum: sequitur contradictio non solum latens sicut ipse dicit: sed manifesta: sicut ergo iam deduxeram in ratione mea: et sequitur quod illa regula logicalis sit falsa: quam tamen omnino reputat veram: et hec duo demonstrant partem illam non esse concedendam: et hoc ego volo. Si vero concedat secum dum: sequitur quod aliquid fecit deus quod nescit se fecisse: quia ex pus concesso deus fecit quod in instanti. a. quod anima ant expristi nunquam sit futura. siue quod anima christi que fuerit preterita vsque ad instans. a. nunquam fuit preterita. ideo si concedat quod deus nescit se fecisse: euindenter sse quitur quod aliquid fecit: quod nescit se fecisse: tamen in solutione ista ipse negat expresse. Et confirmatur: quia si deus faceret sor. sedentem stare: quod vtique potest facere in sensu diuisionis: de quo doctor iste credit se iuuare: et nescire se hoc fecisse: euidenter sequeretur deum aliquid fecisse quod nescit se fecisse. igitur si faciat rem preteritam non fuisse vel non futuram non fore: et nesciat se hoc fecisse: euidenter sequitur se aliquid fecisse quod nescit se fecisse: siue hoc fecerit in sensu compositionis siue diuisionis: patet igitur rationem istam non esse solutam: quia quacumque parte illius contradictionis concessa implicatur contradictio. non solum latens sed manifesta: patet ergo quod illa regula logicalis est latens implicatio: non solum non iuuant eum: sed sunt contra eum: quia probant primam partem contradictionis illius nullo modo posse concedi: quod ego volo. Exclusis igitur reductione et responsione istius docto. deduco conclusionem secundo sic: non est maior repugnantia rem non esse quando est: siue pro mensura in qua est quam non fuisse quando fuit: siue pro mensura in qua fuit: hoc patet: quia non magis esse et non esse quam fuisse: et non fuisse repugnant: sed non potest facere rem non esse quando est: siue pro mensura in qua est propter repugnantiam terminorum: aliter posset facere primum principium fore falsum: quod est euidenter falsum: ergo non potest facere rem non fuisse quando fuit: siue pro mensura in qua fuit: et per consequens non potest facere preteritum non fuisse.

Tertio sic: deus non potest facere fuisse quod numquam fuit: igitur non potest facere numquam fuisse quod fuit: et per consequens no potest facere praeteritum non fuisse: consequentia est nota: quia non est maior repugnantia fuisse quod nunquam fuit: quam fuisse quod fuit: et antecedens videtur satis clarum: aliter deus possit facere quod ego fue¬ rim in archa none: et quod fuerim natus de virgine: ex per atre abrahe: et quod christus fuerit heri iterum crucifixus: eta sua matre negatus sicut a petro: et quod antexpriesus fuerit ab initio mundi: et similia que nullus sane men tis diceret.

Quarto sic: deus potest facere prete ritum non fuisse: igitur potest facere: quod pater meus nunquam fuerit: me remanente: et quod non habuerim patrem: nec fuerim productus ab aliquo: et quia christus non fuerit natus de virgine: nec passus in cruce: et quod mundus nunquam fuerit: vel quod non durauit nisi vnum diem: et similia: quod nullus sanus asserent: vt mihi videtur.

Quinto confirmo solutionem clarissimis auctoritatibus sanctorum: et primo be. augustino libro secundo contra faustum responsione. io dicit: quisque itaque dicit. si omnipotens est deus faciat vt ea que facta sunt non fue rint: non videt hoc dicere: si omnipotens est deus facit vt ea vera sunt: eo ipso scilicet quo vera sint falsa. Etquibusdam paucis interpositis concludit sententia: quippe qua dicimus aliquid fuisse: iccirco vere est. quia illud. de quo dicimus. iam non est: et hanc sententiam falsam deus facere non potest: quia non est contrarius veritati. hec aug. Et potest ex ista auctoritate dupliciter ad propositu argui: primo sic: deus non potest facere ea quae sunt vera: eo ipso quo vera sint falla: sicut igitur non potest facere quod ea non fuerint postquam facta sunt. sic igitur non potest facere quod ea quae facta sunt non fuerint. antecedens et consequentia sunt be. aug. vt patet Secundo sic: sententiam quam dicimus fuisse quod fuit: deus falsam facere non potest. igitur non potest facere non fuisse: quod fuit: antecedes est be. aug. et consequentia est non. Tertio confirmo conclusionem auctoritate hie ro. ad eustochium vbi sic inquit. aud acter dicam quod cum omnia possit deus suscitare non potest virginem post ruina. et potest ex ista auctoritate argui sic. deus non potest facere corruptam non fuisse corruptam. igitur non potest facere praeteritum non fuisse: consequentia est nota. et antecedens be. hie ro: quia bene sequitur. deus no potest suscitare virginem post ruinam. igitur non potest facere corruptam non corrumptam. Tertio auctoritate anshel. de concor. c. 3. vbi ponens differentiam inter rem praesentem: praeteritam: et futuram. ait in re preterita est quod quod non est in re praesenti vel futura: numquam enim fieri potest vt res quae praeterita est fiat non praeterita: sicut res que praesens est potest fieri non praesens: et res quae non necessitate futura est post fieri vt sit non futura. et fuit hec auctoritas allegata superius:

Item prosologion. c. 17. loquens ipsi deo sic inquit. Sed omnipotens quo es si non omnia potes: aut si non potes corrumpi: nec mentiri. nec facere verum esse falsum: vt quod factum est non sit factum: et respondens ipsemet statim subdit: quod hoc posse non est potentia: sed impotentia: et ideo non sequitur: deus non potest ista: igitur non est omnipotens. vt declarat ibidem. Ite secundo cur deus homo. 7.c. sic ait: cum deus facit aliquid postquam factum est. iam potest non esse factum: sed semper est verum factum esse. ex quibus patet euidentur assumpta conclusio. Secunda conclusio principalis est: quod reuelatio qua deus reuelauit antecprsum fore. vel aliquid huiusmodi non potest per aliquam potentiam non fuis se reuelatio. vel quod idem est: quod tantum necessitate reuelatum est reuelatum: quod deus non potest numquam reuelasse quod reuelauit: istam conclusionem deduco primo sic: tanta necessitate preteritum est preteritum: quod deus non potest facere preteritum numquam fuisse preteritum. igitur tanta necessitate reuelatum est reuelatum: quod deus non potest facere reuelatum numquam fuisse reuelatum: antecedens patet ex conclusio ne precedente. et consequentia est nota: quia omnis talis reuelatio men luratur tempore. et per consequens transit in praeteritunt quamuis significatum per ipsam interdum esset futurum. Confirmatur: quia si deus reuelatione vocali nunc reuelaret antecxprauem vel generalem re surrectionem mortuorum fore infra. 10. annos. vel aliquid huiusmodi: hec vocalis enunciatio. antechpriss vel resurrectio mortuorum esset infra. 10. amnos non minus mensuretur tempore quam si esset per me prolata. vel alio quocunquem et vere trasiuisset in praeteritum: quamuis significatum ipsius esset ad hunc futurum: sic quod per nullam potentiam potest nunquam fuisse prolata. igitur etc. Confirmatur iterum: quia hec vocalis enunciatio: qua dixit deus: hic est filius meus dilectus etc vere transiuit in praeteritum: sic prolata quod per nulla potentiam potest non fuisse: ergo si deus nunc vocali enuncia tione diceret: antecxhpristus vel resurrectio mortuorum erit. hec vocalis enunciatio vere transiret in preteritum: sic quod per nullam potentiam posset non fuisse prolata: antecedens nulli est dubium. et consequentia ridetur nota: quia inter istas duas vocales enunciationes: quantum ad propositum spectat non est aliqua differentia: nisi quia vna earum est de praesenti: et alia de futuro: sed illud non tollit propositum: quia vocalis enumciatio de futuro non minus mensuratur tempore: nec minus per consequens transit in praeteritum: quam vocalis enumciatio de futuro vel praesenti: aliter si ego dicerem antexhpristus erit: hec vocalis enumciatio non mesuraretur tempore nec transiret in preteritum: cuius oppositum diceret experientia. Confirmatur adhuc iterum: quia omnis vocalis enunciatio que pro aliquo tempore determinato fuit prolata: sic quod ante illud tempus non fuit nec post: vere transiuit in preteritum: oppositum predicati infert oppositum subiecti: sed si deus vocali enumciation eheri reuelasset antechpristum: vel resurrectionem mortuorum fore in fra decere anmos: et pro aliquo determinato tempore fuisset prolata a deo: sic quod ante illud tempus non fuisset nec post: patet de se. Potest adhuc confirmari: quia si ista propositio: antexpeserit: esset ab aliqua creatura seripta: deus non posset facere quod nunquam fuisset scripta: ergo si esset ab ipso immediate scripta ita modicum possit facere quod nunquam fuisset reuelata. Ex his que dicta sunt de reuelatione vocali: potest idem inferri de mentali: quia consimilis est ratio de vtraque.

Ad principale arguo sic: non est maior repugnantia quod reuelatio: qua deus reuelauit antecxhpristum fore: non sit reuelatio pro mensurailla in qua igitur reuelauit ipsum fore: quam quod reuelatio: quareuelauit antecxhpristum fore non fuerit reuelatio pro mensura illa. in qua reuelauit ipsum fore. hoc patet. quia non magis repugnat reuelat et non reuelat. quod reuelauit et non reuelauit. sed implicatio contradictionis est quod reuelatio qua deus reuelat ant exprisum fore non sit reuelatio pro mensura illa in qua reuelat ipsum fore. igitur inplicatio contradictionis est quod reuelatio qua reuelauit ipsum fore non fuerit reuelatio pro mensura illa in quareuelauit ipsum fore. et per consequens implicatio contradictionis est: quod talis reuelatio nunquam fuit reuelatio.

Tertia conclusio respeonsalis est. quod deus non potest reuelare falisum. probatur sic. deus non potest nec potuit mentiri. ergo non potest nec potuit reuelare falsum. antecedens est appostoli ad hebre 6. Et consequentia est nota. quia si deus reuelaret falsum. sciret se reuelare falsum. aliter non esset de us. sed quicumque reuelat falsum sciens se reuelare falsum mentitur: ergo si deus reuelaret falsum mentiretur. et per consequens si non potest nec potuit mentiri: non potest nec potuit reuelare falsum: Secundo sic: necesse est deum semper vera dicere: igitur impossibile est ipsum falsa reuelare: antecedens est anshel. secundo. cur deus homo. c. i. et consequentia est nota.

Tertio sic: si deus posset reuelare falsum de quolibet verbo scripture non per se noto: nec ex per se notis in lumine naturali deducto: qui libet fidelis posset licite dubitare. consequens est falsum: igitur et antecedens: falsitas consequentis apparet per beatum aug. 8. de tri. c. 5. vbi expresse vult quod in his que per linent ad fidem catholicam non licet dicere forte: quia est aduerbium dubitandi. vnde loquens de facie virginis gloriose: et de his quae partinent ad fidem sic inquit: itaque hec salua fide licet dicere forte talem hebat faciem: forte non talem: forte autem de virgine christus natus est: nemo salua side christia¬ nla dixterit. Et in euchitr. c. 4. determinat quod seripture sacre auctoritatibus in his qua sunt supra nostra nocitiam sine dubitatione vlla credendum est dicit qua autem nec corporeo sensu expartisumus: nec mente assentire valemus eis sine vlla dubitatione credenda sunt testibus a qubus eaque de mea vocari iam meruit scriptura confecta est. sset si talibus testibus sine dubitatione vlla credendum est euidens est quod de verbis scripture: siue de his quead sidem partinent: non licet fidelem aliquem dubitare: et hinc est quod de fide ad petrum per totum ait. firmissime tene et nulla tenus dubites. ex quibus euidentur apparet consequens illud esse falsum: consequentia vero probatur: quia si deus potest reuelare falsum quilibet fidelis potest licite credere vel opinari deum posse reuelare falsum de quolibet verbo diuinitus reuelato: et per consequens de quolibet verbo scripture non per se noto: nec ex per se notis deducto poterit licite dubita re: an sit verum vel falsum.

Quarto sic: si deus posset dicere falsum: deus posset non esse deus: consequens est euidenter falsum: igitur et antecedens: consequentia probatur per rationem quam fecit be. aug. 5. confes. c. 5. et contra epistolam fundamenti ad probandum manicheum non esse spiritus sanctum vbi finaliter arguit sic: manicheus dixit multa falsa: igitur non est spiritus sanctui hec ratio nulla esset. si posset aliquis dicere falsum et esse spiritus sanctui et si nullus potest dicere falsum et esse spiritus sanctus nullus potest dicere falsum et esse deus: quia bene sequitur: si deus potest dicere falsum et esse deus: deus potest non esse deus. Quarta conclusio est: quod non omnis propositio de futuro contingenti determinate vera per diuinam potentiam potest ante aduentum rei sempr fuisse falsa. Istam conclusionem deduco sic. Primo ex praecedentibus: deus non potest non reuelasse quae reuelauit: nec potest reuelasse falsum: igitur non omnis proposito de futuro contingenti determinate vera potest per diuinam potentiam ante aduentum rei sper fuisse falsa: antecedens patet ex secunda et tertia conclusionibus: et consequentia videtur nota: quia ista propositio resurrectio mortuorum erit: quae secundum fidei veritatem fuit a deo reuelata: per diumam potentiam potest ante aduentum rei semper fuisse falsa: vel non: si non propositum: quia constat propositone stam esse de futuro contingenti: et fide tenemus ipsam determina te veram. si sic: ponatur iuxta modum arguendi tenentium conclusionem oppositam: quod deus faciat impam semper fuissfalsam: et tunc quaro an reuelat eam vel non. si non: sequitur quod deus potest non reuelasse quod reuelauit: contra prima part antecedentis. si sic: sequitur quod praedicta proposito fuit falsa quando deus reuelauit eam: quia semper fuit falsa ex supposito: et per consequens sequitur quod deus reuelauit falsum: contra secundam partem antecedentis. Secundo conformiter arguo ad idem sic de christo: nec potest: nec potuit dicere falsum: igitur non omnis proposito de futuro contingenti vera per diuinam potentiam potest etc. antecedens patet: quia eius oppositum est vnus de articulis parisiensed nouitur condemnatus. Et potest nihilominus ratione probari sic: quia christus non potest nec potuit dicere falsum. istud antecedens catholicis non est dubium. christus enim non potest nec potuit peccare: vt patet per magistrum libro tertio distictione 1. et omne men dacium est peccatu: vt patet per be. aug. Euchitrur. c. 15. et per magistrum lib. 3. di. 38. c. 5 cum sit deus: sed sequitur christus dicit falsum et scit se dicere falsum: ergomentitur: quia mentiri est loqui contra hoc quod animo sentit quis: siue illud verum sit siue non: vt patet per magistrum lib. 3 di. 3o. c. 5. consequentia vero principalis probatur: quia constat ante passionem suam dixissepetro. antequam gallus causatet: ter me negabis. et constat quod ista proposito pro tunc fuit de futuro contingenti: et side tenemiis quod determinate vera sit: vel ergo ante euentum rei per diuinam potentiam potuit semper fuisse falsa: vel non. si non habetur propositum principale: si sic: ponatur iuxta modum arguendi aliorum: quod fuerit positum in esse: quo posito quaroan christus dixerit petro. antequam gallus cantet: ter me negabis: aut non. si non: sequitur praeteritum non fuisse: quia fide tenemus christum vocali enuciatione quae transiuit in praeteri tum hoc petro dixisse. quamuis illud quod significabatur per eam esset tunc funturum. si sic. sequitur quod quando christus dixit petroantequam gallus causatet. ter me negabis. proposito illa fuit falsa. quia semper fuit falsa ex supposito. et per consequens sequitur quod christus dixerit falsum. quod est oppositum antecedentis. Confirmatur: ista deductio. quod christus non solum simpliciverbo sed asserendo et addito iuramento dixit hec petro: vt patet math. 26 mar. 14 Io. 13 amen amen dicotibi. non cantabit gallus donec ter me neges. posito ergo: quod ista proposito fuerit falsa: quando christus eam protulit: non solum sequitur: quod christus dixerat falsum: vel quod fuerit mentitus: sed quod fuerit periurus: quia qui sciens falsum iurat per iurus: vt patet per bea. aug. de verbis domini: sermone. 1. et per magistrum lib. 3. di. 3o. c. 2. sed stante supposito: christus sciens urauit falsum: igitur. Et ex hoc posset ad oppositum argui sic: christus non potest nec potuit falsum iurare scientur: quia qui iurat scientur falsum: periurium incurrit et peccat: vt patet per beatae aug. sermone dicto: igitur propositio illa qua dixit. amen amen etc. non potuit ante aduetum ceisemper fuisse falsa: consequentia patet: quia si semper fuisset falsa: christus iurasset falsum scient: vt patet etc. Secundo sic: fidei orthodoxe non potest subee falsum per aliquam potentiam: ergo non omnis propositio de futuro contingenti determinate vera per diuinam potentiam ante aduentum res potest semper fuisse falsa: antecedens est ab omni catholico concedendum: quia fides christiana nequaquam fallere potest: vt patet per beatum aug. primo retractationum. c. 1. posset autem fallere si sibi posset sub esse falsum: sed consequentia probatur: quia ista proposito generalis. resurrectio mortuorum erit: est de futuro contingenti et determinate vera: cum sit articulus fidei: vel igitur potest per diuinam potentiam ante aduentum rei semperfuisse falsa: quod est principale propositum. si sic: patet quod fidei catholice potest subesse falsum: que fuit consequentia declarada: quia sequitur quod articulus de resurrectione mortuorum potest esse falsus: igitur fidei catho lice potest subee falsum. ista consequentia probatur: quia non potest fidei catholice maius sub esse falsum quam si articulus fidei possit esse falsus. Confirmatur: quia iste propositiones equipollent in significando fidei catholice potest subee falsum: et illud quod fide tenemus potest esse falsum. Sed bene sequitur: articulus de resurrectio ne mortuorum: semper potest fuisse falsus: igitur illud quod fide tenemus potest esse falsum: igitur bene sequitur articulus de resurrectione mortuorum potest esse falsus: igitur fidei catholice potest subeere fallum: igitur etc. '

Ex ista conclusione sequitur: quod non omnis propositiode funturo contingenti determinate vera: potest per diuinam potentiam ante aduentum rei nunque fuisse vera: quod principaliter querebatur. deductio est euidens: quia sequitur non omnis propositio de futuro contingenti determinate vera: potest per diuinam potentiam ante aduentum rei semper fuisse falsa: igitur nec potest nuquam fuisse vera: consequentia est nota: antecedens patet ex conclusione statim deducta. Ista videtur esse intentio anshel. secundo cur deus homo. c. 1. que vt clarius videatur. Est aduertendum: quod in loco illo anshel. cum discipulo pertractat istam questionem: vtrum christus potuit non mori: et discipulus. c. 1. probat partem negatiuam sic: christus vere moriturus erat: quoniam si vere non fuisset moriturus non fuisset vera fides future mortis eius: per quam et illa virgo de qua natus est et multialii mundati sunt a peccato. natura si vera non fuisset nilprodesse potuisset: quaproptersi potuit non mori: poie test facere esse verum: quod verum erat. Hec est ratio discipuli in forma huic rationi respondit anshel. negando consequens. non enim sequitur secundum eum: quod christus potuerit facere non verum esse: quod verum erat: sed quia vera fuit fides virginis: sequitur quod necesse erat ita esse futurum: sicut ipsa credebat. vnde in. ca. 1. tangens punctum solutionis sic inquit. denique virgo quae fide munda facta est: vt de illa posset assumi nequaquam credidit illum moriturum: nisi quia vel let quemadmodum per prophetam qui de illo dixit: oblatus est quia ipse voluit didicerat: quapro pter vera fuit fides eius. necesse est ita futurum esse sicut credidit: et quia posset discipulus parturbari: quia nominatur necessitas: subdit anshel. imediate: quod si teiterum parturbat: quia dico necesse erat: memento: quia si veritas fidei virginis non fuisset causa: vt ille spote moreretur: sed quia futurum erat vera fuit fides: quaobrem. si dicitur necesse erat vt voluntate sua moueretur sola: quia vera fides siue prophetia que de hoc praecesserat: non est aliud quam si dicas necesse fuisse: quia ita futurum erat: huius autem necessitas non cogit re esse: sed esse rei facit hanc necessitatem esse est namque necessitas praecedens que causa est: vt sit res: et est necessitas sequens quam res facit: hec formaliter anshel. Ex quibus euidentur apparet secundum in tentionem anshel. quod christus non potuit facere ante aduentum rei propositionem istam: christus est moriturus: num quam fuisse veram: quia vera fuit fides siue prophetia que de hoc praecesserat: et per consequens non potuit facere propositonem de futuro ctigenti detminate veram. ante aduentum rei numquam fuisse veram: quod est propositum principale. Confirmatur ista deductio: quia si oppositum fuisset de mente anshel. non oportuisset tot et tata permittere pro solutione istius rationis sicut pre mittit: sufficiebat enim admittere consequens. si christus posset facere non esse verum quod verum erat: quia potuit facere propositionem illam ante aduentum rei nunquam fuisse veram: et statim fuisset expeditus de ratione. Et quia non sic respondet: sed concedit. quod necesse eratita omne futurum sicut futurum virgo credidit: quia vera fuit fides ipsius. euidentur apparet videntibus dicta sua conclusionem assumptam esse de mente anshel.

Tertius et quartus articulus. ¶ QUantum ad tertium et quartum articulos. contra prima conclusionem quidam doc. noster arguit multipliciter.

Gregorius de arimino in primo di. 42. q. i. ar. 2. Primo sic: omne illud ad quod esse verum non sequitur primum principium non esse verum deus potest facere verum: sed adadam siue ad aliquam aliam rem praeteritam non fuisse: non sequitur primum principium non esse verum: ergo adam vel aliqua renon fuisse deus potest facere esse verum: maior supponitur: minor probatur: quia non plus videtur posse probari quod sequatur contradictio ad adam non fuisse. seu ad istam. adam non fuit: quam ad antexprsum non fore: seu ad. istam antexpristus non erit: ad quam tamen certum est non sequi contradictionem aliquam: cum ipsa sit possibilis esse veram.

Secundo sic. deus potest eternaliter voluisse numquam producere adam. igitur potest eum non produxisse: antecedens probatur: quia non minus adam quem eternaliter voluit producere: potest eternaliter non voluisse producere: quam ante christum quem eternaliter voluit producere scilicet infine mundi possit eternaliter non voluisse producere. sed certum est quod ipse potest eternaliter non voluisse producere antecpaum. alias vel voluissed producem et non producere: sicut voluit: et sic frustra: vel mutata fuisset eius voluntas: vel non posset non producere antexprisum: quorum vtrumque certum est esse falsum. consequentia prima est clara: quia sequitur: deus non voluit eternaliter aliquando producere adam: igitur deus non voluit adam producere: et si non voluit: non produxit.

Tertio sic: si res preterita non possit non esse: sequi videtur quod deus possit dicere falsum: ac mentiri et fallere: quorum quod libet repugnat doctrine sanctorum. consequentia probatur. nam deus potest alicui absoluta et non tatum ordinata reuelatione praedicere aliquid fore in a tempore futuro: quo facto: et in preteritum sapso: si praeteritum non potest per diuinam potentiam non fuisse: semper postea erit verum et necessarium deum sic reuelasse: sed non obstante illa re nelationem prius facta de aliquo futuro: quod adhuc est futurum in potestate dei est: vt illud non eueniat: alias tamen de futura morte christi multe reuelationes prius et ani¬ me christi et prophetis: et per christum apostolis suis facte suissent: et non fuisset in libera potestate christi instante tepore passionis vitare mortem: contra illud Io. potesta tem habeo ponendi animam meam: ponatur ergo quod tale futurum reuelatum non eueniat: sequitur quod deus falsum dixit et mentitus illi fuit: ac eum decepit. Et similiter se quitur quod cum deus reuelabat tunc actu mentiebatur et fallebat. natura asserebat illi aliquid fore: et tamen secundum veritate non erat futurum: et ita non esse: deus bene sciehat: que vtique sufficiunt ad completam rationem mendacii. Quarto ad idem adducit aliquas auctoritates: ait enim aug. 26. contra faustum tam non possunt futura non fieri: quam non fuisse facta praeterita: et determinate loquitur quantum ad potentiam dei: sic igitur et non plus est deo impossibile praeterita non fuisse: sicut futura non fore: sed certum est quod futuranon fore non est absolute deo impossibile: igitur nec praeterita non fuisse.

Item anshel. secundo. cur deus homo. c. 1. ait. sicut tamen deus facit aliquid postquam factum est: iam non potest non esse factum: quoniam semper est verum factum esse: minime tamen recte dicitur impossibile deo esse vt faciat quod praeteritum est non esse praeteritu. nihil enim operatur necessitas non faciendi: aut im possibilitas faciendi: sed sola dei voluntas que veritatem semper: quoniam ipse veritas est immutabilem sicuti est vult esse: ita si proponit aliquid se immutabiliter futurum: quam uis proponat antequam fiat: non possit non esse futurum: non tamen in eo faciendi necessitas vlla est: aut non faciendi impossibilitas: quoniam sola in eo operatur voluntas: hec anshel.

Ex quibus verbis videtur concludi ad ipsum: quia tamen dicit non recte dici impossibile deo esse vt faciat quod pteritum est non esse praeteritum: tamen quia dixit: ita impossibile esse quod deus proponit se facturum non esse facturum antequam fiat: sicut illud quod fecit postquam factum est: non potest non esse factum: sed comstat quod primum non est impossibile simpliciter et abso lute secundum se: igitur nec etiam secundum:

Responsio ad rationes gregorii. Ad primum istorum concessa maiore: quia secundum sententiam docto rum. deus potest facere quicquid non iplicat contradictionem: nec aliquid asserunt illa verba: nisi quod intricant que sunt clara: nego minorem: quia ad rem praeteritam non fuisse sequitur contradictio: et ad probatione dico: quod satis euidentur potest probari quod ad adam non fuisse sequitur aliqua contradictio: vt patet ex deductione conclusionis mee: licet non possit euidentur probari quod sequatur adantechpristum non fore: nec iste doc. probat oppositum: concedo tamen quod non plus sequitur contradictio ad adam siue ad aliam re praeteritam non fuisse quam ad antexhprisum futurum non fore: et ideo concedo quod sicut deus non potest facere adam vel aliquam re praeteritam non fuisse: ita nec antexprisum non fore futurum: vt patet ex dictis etc.

Ad secundum nego antecedens: et ad probationem: supposito quod deus eternaliter possit non voluisse antecxpristum producere: dico quod non est si mile de antexpristo et de adam iam producto: quia propter transitionem in praeteritum simpliciter et absolute est necessarium adam fuisse: et per consequens adam non fuisse: est simpliciter impossibile: et quia adam non fuisse est simpliciter impossibile. ideo deum non voluisse producere eternaliter adam est simpliciter impossibile: et sic non est de antexpristo absolute nodum producto: quia antexprisum fore non est simpliciter et absolute necessarium secundum me contingens.

Ad tertium nego consequentiam: et ad probationem concedo totum processum vsque ad illud quod dicit: quod non obstante reuelatione prius facta de aliquo futuro: quod adhuc est futurum in potestate dei quod illud non eueniat: nego: quia sicut non est in potestate dei praeteritum non fuisse: ita nec futurum non fore: sicut pluries est deductum supra bea. aug. et per anshel. vnde be. aug. contra faustum libro secundo responsione. 30. ostendens futura non fore: non esse in potestate dei: ait: porro si audiam quod aliquid futurum esset. et deus fecit ne fieret fidissime respondeo: illud potius futurum erat quod deus fecit: non illud quod si futurum esset hoc fecisset: natura deus quod facturus erat vtique sciebat illud futurum non esse quod non fieret facturus: etc. proculdubio potius verum est: quod deus scit quam quod opinatur hoc et concludit immediate: vnde tam non post sunt futura non fieri: quam non fuisse facta preterita: quoniam non est in dei partante vt eo sit aliquid falsum: quo verum est. hec Aug. Ex quibus apparet euidenter quod non est in dei patante futurum non fore sicut ratio presupponit. concedo tamen quod facta reuelatione de aliquo: vt puta de ant echristo vel alio quocumque non addendo futurum vel quod erit: in patante dei: est quod illud non eueniat: sed ex hoc non sequitur: quod deus possit facere falsum: aut mentiri. sicut apparebit respondendo ad ea que adducentur contra secundam conclusione et quartam.

Ad auctoritatem. b. Aug. patet ex his quae dicta sunt. dicit quod sic arguentes reducunt. b. Aug. per baraco. Ad auctorttatem anshel: patet ex his quae pluries dicta sunt: quod anshel. intelligit idem: quod b. Aug. valet: quod sicut non potest facere preterita non fuisse: ita nec futurum non fore: quod vtique verum est. dicit tamen: quod non dicitur recte impossibile deo esse: quod faciat: quod preteritum est non esse preteritum: quia quod hoc no possit non est ex eius impotentia. vt declarat ibidem et multum miror: quod iste doc. adducit Aug. et anshel pro se: cum hoc sit euidens cuicumque videnti dicta eorum: et in locis allegatis per eos ipsos esse conclusionis opposite. Contra secundam conclussouem: est opinio quorundam modernorum satis communis hodie. verum quia contra conclusionem illam simul et quartam quidam reuerendus doc. qui post me. quartus incepit multa pulchra et subtilia dixit quae inferius contra conclusio nes simul adducentur dimitto pro nunc conclusionem secundam

Hybernicus in 1. q. de reuelatione in responsio ad primum argumentum. Conoe tertiam est quedam opinio: vel potius error vt credo cuiusdam doc. alterius scole qui ponit: quod deus non solum potest reuelare falsum. sed etiam per se seducere. fallem et decipere: quod sic deducit. deus potest dicere falsum atque fallere et decipere per alium: igitur et per ipsum. consequentia videtur nota: quia quod deus potest facere mediante causa secunda. et per seipsum. antecedens vero probatur: quia de facto deus fre quent¬r legitur hoc fecisse sicut exodi secundo. de filiis vsrael qui inbente domino petiuerunt ab egyptiis vasa aurea. et agentea et falsa dixerunt id es egiptios deceperunt. Idenpatet. 3. regum vltimo. vbi legitur dixisse dominum: quis decipit regem achab. et ascendat et cadit in tamot et galaat. egressusque est spiritus. et stetit coram domino et ait: ego decipiam eum cui dece nns in quo: ipse ait: egrediar et ero spiritus mendax in ore omnium prophetarum eius. et dixit dominus decipies et preualebis egredere et fac ita: inquibus patet: quod dominus precepit deceptionem illam et mendacium. et mediante illo spium et prophetis hoc fecit.

Ad idem possunt multi similes passus sacre scripture adduci. Confirmatur ista ratio auctoritate. b. Aug. 83. q. q. 53. dicit sicut summa et proprie divina virtus est neminem decipere. sic vltimum scilicet vitium est quemlibet decipere: et iter hec dicit et finaliter ad propositum concludit: quod illi qui sunt digni decipi: non per se spsum decipit. nec per angelum cui non conuenit persona fallacie. sed per talem homiem qui nundum se huiusmodi cupiditatibus exuit aut per talem angelum qui pro sue voluntatis peruersitate ad vindictam peccatorum vel exercitatione pur gationeque eorum: qui secundum deum renascuntur et infimis nature gradibus ordinatus est. Et postea subdit probationes antecedentis. dicit legimus enim deceptum regem vaticinio pseudo prophetarum. Et ita legimus. vt non sine diuino iudicio factum esse inueniamus. et infra loquens de deceptione egyptiorum dicit. qua propter cum ogyptii digni essent. et populus israel pro illa etate generis humani intali adhuc gradu morum constitatus esset. vt non digne deciperet suum est vt iuberet deus vel potius pro illorum cumpiditate permitteret: vt vasa aurea et argentea. quibus ad hoc terreni re gni appetitiones inhiabant et peterent ab egyptiis vt reducitur. et reciperent quasi reddituri hec Augu. Ex quibus verbis vt dicit iste doctor euidenter apparet deum frequenter decepisse mediantibus illis qua deceptione sunt digni: dicit enim de rege achabquod non fuit siue diuino iudicio deceptus. et de filiis isra el. qui iubente domi non egyptios deceperunt. Preterea secundo contra conclusionem potest sic argui. deus de facto reuelauit falsum per prophetas suos. igitur potest per selpsum et immediate falsum reuelare. consequentia videtur nota quia sicut potuit precipere prophetis. quod reuelarent. ita per seipsum potuisset reuelare: antecedens patet. Ion e. 3. vbi legitur: quod deus precepit Ione vt predicaret in Niniue adhuc et 40. dies niniue subuertetur et tamen illud fuit falsum: quia agentibus illis penitentiam misertus est super malitiam quam dixerat facere: et non fecit. Idem etiam patet de vsaia qui iubente domino dixit em echie. dispotione domui tue. quia morieris tum et non vitues. et tamen illud fuit falsum. quia non solum non fuit mortuus. sed ad fletum eius additi sunt ei. 15. anni. vsa ve. ca. 3o. Istis tamen et si milibus non obstantibus adhuc videtur mihi esse dicendum et simpliciter fatendum: quod deus non potest reuelare falsum. nec aliquem decipere: vel fallere. sicut iste doc. sibi imponit.

Ad primum istorum patet ex deductione conclusionis mee. Secundo vero patet expresse per beatum Aug. in loco allegato per eum: dicit enim in principio auctoritatis qua allegat: quod summa et proprie diuine virtus est neminem decipere: non esset autem summa et propria diuina virtus. si de us posset fallere et decipere. sicut asserit iste doctor et infra dicit expresse: quod deus neminem decipit per seipsum: ratio eius est: quia veritas. et pater veritatis. sic enim ia esset textus ipsius: deus enim per se ipsum non decipit: est enim pater veritatis: et veritas et spiritus veritatis: ex hoc statim apparet: quod non solum nullum decipit per seipsum: sed quia nec potest decipere de possibili: quia si non decipit: quia pater veritatis et veritas. cum non possit non esse veritas non poterit decipere per seipsum. et si non potest decipere per se ipsum: sequitur. quod nec per alium. ist ratio istius doctoris fit bona. Item in fine illius auctoritatis post verba allegata per istum doctorem concludit sic. be. Aug. non itaque deus deceptor est. quod credere nepharium. et impiissimum esse quis non intelligat. quod vtique non esset verum si deus per se vel per alium posset decipere. Ex quibus omninibus euidenter apparet. quod deus non potest aliquem fallere nec decipere iuxta intentionem. b. Aug. in loco allegato peristum doctorem. Et per. b. Aug. non solum loquitur in libro de sinbolo sermone primo. vbi super illo verbo. Credo in deum patrem omnipoten tem. sic. dicit quam multa non potest deus. et tamen omnipotens est. et ideo omnipotens. quia ista non potest et ostendens que sunt illa subdit. nam si mori posset non esset omnipotens. si mentiri. si fallere. si inique agere. non esset omnipotens. et si hec in eo essent non fuisset dignus vt esset omnipotens. hec Aug. Ex qui bus euidenterapparet ipsum non solum non fallere. sed nec posse. nec motiua eius concludunt.

Responsio ad rationes hibernici. Ad primum quicquid sit de consequentia: nego antecedens: et ad primam probationem de egyptiis dico: quod deus perisrahelitas non dixit falsum: nec decepit egyptios: nec ipse iussit quia licet deus praeceperatur israbelitas quod peterent mutuo ab egyptiis vasa aurea et argentea: non aut precepe¬ perat eis: quod illa peterent mutuo et quast reddituri: sicut iste doc. allegat: nec illud habetur extextu: quod ergo israhelite: petierunt et acceperunt ab egyptiis: illa vasa quasi reddituri hoc deus permisit: sed non praecepit: et hoc expresse ponit bea. aug. in auctoritate prieallegata per istum doc. vbi exponens se et textum scripture dicit: factum est vt iuberet deus vel potius pro ipso cupiditate permitteret: vt vasa aurea et argentea peterent ab egyptiis vt reddituri: et acciperent quasi red dituri. Ex quibus euidenter apparet quod simulationem istrahelitarum non precepit deus sed permisit: et per consequens per israhelitas deus non dixit falsum: nec decepit egyptios: nec decipe iussit: et sic apparet quod auctoritates bea. aug. quas adducit non sunt pro eo: sed contra eum. Ad secundam vero de achab dico conformiter: quod deus non praecepit deceptionem illam: nec manda uit: sed per misit: immo si deus praecepisset: mandatum illud sequitur per modum arguendi istius doc. quod per se et directe posset mentiri quod nullus nisi insanus diceret: consequentia patet: per modum suum arguendi: quia sequitur quod deus potest mentiri per alium: igitur per seipsum. Et si dicatur quod dixit spiritui egredere: et fac ita: vbi videtur deceptione illam et mendacium precipere: dico quod verbum illud non fuit imperatiuum sed solum pronunciatiuum: sicut et quod scribitur Io. 13. vbi saluator ait. Iude quod facis: fac citius quod non imperatiue: sed solum pronuciatiue fuit dictum: sicut patet in gloria. sensus igitur verbiest egredere et fac i. egredieris et facies. Et si dicatur vlterius quod bea. aug. in auctoritate allegata. dicit quod hoc non ita legimus vt non fine diuino manda to factum esse inueniamus. dico quod be. aug. non dixit quod non sine diuino mandato diabolus hoc fecerit: sed dicit quod non sine diuino iudicio. et cum hoc stat quod deus hoc non preceperat: sed petmiserit sine diuino iudicio: et ex hoc apparet quod auctoritas bea. aug. non est pro eo quantum ad secundam partem: et per consequens appatet quid dicendum ad totam auctoritatem quantum ad ea quvidentur facere pro eo.

Ad secundum vero: quod est pricise contra conclusionem: nego antecedens. et ad primam probatio nem potest responderi dupliciter: Primo quide potest dici sicut communiter dicitur: quod illa prophetia fuit conminatoria vel condictionalis scilicet si niniuite non penite rent que condictio licet non sit expressa: est tamen deo intellecta. Unde gloria. super illo verbo adhuc. 40. dies etc. dicit: quod non est prophetia descendens de prescientia vbi omnia sicut sunt: ita permanent: sed est comminatio ad corruptionem proponens viscera vltionis secundum resentiam peccatorum niniuitarum: et quia niniuite penitue runt: patet quod deus non dixit falsum per prophetiam suam: etiam supposito quod illa prophetia non fuerit comminato ria sed absolute pronumciata: quod adhuc deus non dixit falsum sed verum: quia ad intellectum suum fuit conpletum. deus enim per illa verba non intendebat signifi care materialem subuersionem sed futuram subuetnonem morum malorum hominum existentium in ciuitate illa que vtique consecuta est. Istam solutionem ponit be. aug. 3i. de ci. dei. c. 25. dicit quis negabit quod deus praedixit niniuitis fuisse complentum: nisi parum aduertat quemadmodum peccatores deus non solum iratus: verum etiam misertus euertat: euertuntur enim peccatores duobus modis: aut sicut sodomite: vt pro peccatis suis ipsi homines puniautur: aut sicut niniuite: vt ipsa eorum peccata penitendo destruantur. Et subdit: factum est ergo quod predixit deus: euersa est niniue que mala erat bona edificata est que non erat: stantibus enim domibus atque meniis euersa est ciuitas in perditis moris bus: vt sic quamuis proplintia fuerit contristatus: quia non est factum quod illi homines continuerunt illo prophetante ve turum. factum est tamenuo fuit oco prescente predictu: quoniam nouerant que preditit quomodo in melins esset explendum. hec aug.

Ad secundam probationem de exechia potest sicut precedentem sic dupliciter responderi. Primo quidem potest dici quod illa prophetia fuit conminatoria et condictionalis sicut gloria superius allegata dicit niniuitis: et hoc expresse habetur in glosa. Secundo potest dici: etiam supposito quod esset ab solute pronunciata: quod prophetia illa vera sit sunt ad intellectum loquentis: quia deus per illa verba non intendebat significare: quod em echiel illo tem pore moreretur morte corporali quem timuit sed quod mereretur peccato vt viueret deo. quae mors vtique consecuta est: vnde sicut stantibus domibus: euersa ab niniue in perditis moribus vt patet per bea aug. allegatum: sic possumus dicere quod stante vita corporali mortu¬s fuit rex em echiel peccato: et ideo licet non sit factum quod ipse isaia prohete venturum: factum est tameum quod fuc rat deo presciente predictum.

Rodulphus minor. Contra secundam conclusionem: et quartam: reueren. dus doc: ille qui quartus post me incepit sicut diceba tur superius: pulchra dixit: et subtilia: quia primo pre misit aliquas supoitones. Secundo ex illis deduxit oppositas conclusiones.

Quantum ad primum. Prima suppositio est quod quicquid senserit philoss de veritate propositionum de futuro: catholici tamen concedunt quod deus determinate cognoscit veritatem alterius partis contradictionis de futuro contingenti. Ista suppositio est manifesta per sacram scripturam: et per dicta sanctorum et per omnem opinionem doctorum: et verum est: licet vnus de doctoribus suis dicat contrarium:

Secunda suppositio est quod aliter sumenda veritas et determinatio in propositionibus de contingenti quae sunt simpliciter: de praeterito. aliter in illis quae simplicitur. de primsenti: et aliter in illis que sunt simplicitur: vel equiualenter de futuro. hoc patet quia in illis que sunt simpliciter de praeterito est sic veritas determinata quod est respectu cuiusque potent simpliciter necessaria: quia omne quod fuit simpliciter est necesse fuisse. In. illis vero de presenti est sic veritas determinata quod est necessaria secundum quid: quia omne quod est: quando est necesse est esse. In illis vero quae sunt de futuro simpliciter vel equiualenter non est veritas determinata sic quod sit necessaria simpliciter vel secundum quid: sed est veritas determinata contingenter apud diuinam notitiam cum potentia ad oppositum: quia non omne quod erit necesse est fore: immo contingentur erit: et potest non fore: quia esto quod deus cognoscat vel reuelet absolute aliud contingens: potest tamen ipse facere quod non euensat.

Tertia suppositio est quod propositio de futuro vera nunquam incepit esse vera: sed semper fuit vera: et idem dicit de falsa: quia numquam dicit esse falsa et generaliter nunquam aliquid futurum incepit ete futurum: quinimmo vel semper fuit futurum: vel nunquam fuit futurum. et ista est mens philosi in primo periarmenias: si bene in spiciatur in quo bene concordat cum theologicis: et est adhic duplex ratio que est de mente philosi: primo: quia sicnt propositio que est simpliciter de preterito nunquam desinit esse vera vel falsa. Ista propositio de futuro simpliciter: nunquam incipit esse vera. si vera sit et incipit esse falsa: si falsa sit. secunda ratio est quod non talis propositio simpliciter de futuro incipit esse vera vel falsa. hoc non potest fieri nisi per mutationem rei significate. sed res significata per propositionem de futuro non potest mutari: quia non est: igitur etc. Confirmatur: quia simpliciter loquendo si aliquid futurum incipit esse futurum sequitur statim implicatio: quia antequam inciperet esse futurum: erat futurum. et sic non incipit esse futurum. igitur etc. Et consimiliter dicit: quod deus non incipit cognoscere aliquod futurum. Nec incipit non cognoscere aliquod futurum postquam fuit futurum:

Quarta suppositio est quod in propositionibus de futuro numquam falsitas potest succedere veritati: vel econuerso ante aduentum rei: quod sit verum dicere. Ista propositio de futuro fuit prius vera. et modo est falsa ante rei aduentum quod tamen bene potest accidere in propositione de presentivt patet. Ista suppositio probatur ex precedentibus: quia ista propositio que sic est vera nun quam incipit esse vera. et si est falsa numquam incipit esse falsa non successiue: primo est vera et postea falsa: quia tunc posset incipere esse vera vel falsa: cuius contrarium est probatum: vt dicit notanter ante aduentum rei: quia non intendit dicere quinre significata per propositione de futuro adueniente. et postea transeunte: talis propositioqui prius fuit vera: posteasit falsa re preterita: si ex tunc enuncietur vt de futuro sicut ista. Stephanus saluabitur: fuit ab eterno vera et nunquam incipit esse vera. nunc aut. cum. b. Stephanus sit saluatus. sam est falsa. non est autem sic in illis de praesenti: quia aliqua de presenti potest primo ante aduentum reiesse falsa: et postea adueniente re successiue esse vera. vt ista: ego curro me stante: est falsa. tamen si currerem esset vera. sic vt dicit sunt intelligende iste due primitiue suppositiones.

Quinta suppositio est: quod omnes propositiones in materia de predestinatione sunt contingentes siue exprimantur per verba preteriti temporis: vt petrus fuit pridestinatus. siue per verba praesentis temporis: vt deus predestinat petrum: siue per verba futuri temporis. vt Stephanus saluabitur: ista probatur: quia si aliqua istarum esset necessaria: hoc esset verum de illa de preterito sciliceus petrus fuit predestinatus: et tamen illa non est necessaria: quia potest damnari. et si ponerctur in esse: numquam fuit vera illa proposstio. petrus fuit predestinatus.

Sexta suppositio est. quod alique propositiones sunt de presenti secundum vocem et secundum rem: et in talibus est vera illa regula que dicit: quod omnis propositio vera de praesenti habet aliquam de preterito necessaria: alique autem sunt de presenti tantum secundum vocem et equiualenter sunt de futuro secundum rem: quia earum veritas realiter dependet ex veritate propositionum de futuro. et in talibus non est illa vera regula sicut ista: per trus est predestinatus est de presenti secundum voce. tamen est de futuro secundum rem: quia tantum valet sicut ista: deus dabit per tro vitam eternam. et iccirco sua de preterita non est necessaria. valet ista petrus fuit predestinatus: immo est contingens. vt dictum est.

Septima suppositio et vel tima est: quod omnes propositiones in materia de predestinatio ne quantumcumque sint vocaliter de presenti vel de praeterito: sunt tamen equiualentur de futuro: quia earum vertas dependet a veritate propositionum realiter de futuro. et ex prcedenti suppositione patet. quod tales vere de presenti non habent aliquam necessariam de praterito. sed solum contingentem. sicut illa de presensenti est contingens. sequitur: quod nulla propositio de praesenti in hac ma habeat aliqua veram nec el sariamde praeterito: et hoc quantum ad suppositiones. Quantum ad secundum ex premissis deducit duas conclusio nes oppositas conclusionibus per me positis. Prima est: quod reuelatio qua deus reuelauit antechristum fore: vel aliquid huiusmodi potest nunc fuisse reuelatio eius: vel quod idem est: quod non tanta necessitate re uelatum est reuelatum: quin deus posst ante aduentum rei vnquam reuelasse: quod de futuro reuelauit.

Probat ipsam primo sic: deus potest facere: quod antechristus non erit de quo tamen facta est absoluta reuelatio: ponatur ergo in esse: quod deus faciat antechristum non fore. et tunc sequitur quod iste erunt simul vere: deus reuelauit antechristum fore. et antechristus non erit: et ista sunt impossibilia. quia sequitur statim: quod deus deciperetur vel mutaret vel sequetur intentum scilicet quod hoc posito in esse: verum est dicere: quod deus nunquam reuelauit ante thristum fore.

Secundo sic. deus reuelauit antequam remfuturam: et illa res contingentis est futura et potest non esse futura. igitur deus potest eam reuelasse: et per consequens potest nunquam reuelasse: quod reuelauit: consequentia videtur nota: quia ponatur res non esse futuramanente reuelatione: deinde de suo esse futura est implicatio. antecedens vero probatur: quia quamuis impossibile sit aliquod futurum non esse futurum. tamen res quae est futuradtingenter futura et potest non esse fntura.

Tertio sic si reuelatio qua deus recuelauit: etc. non potest esse reuesatio: sequitur: quod deus possit reuelare falsum: consequens est falsum et contra me: igitur. et antecedens: consequentia probatur: quia si ex quo facta est reuelatio non potest non esse reuelatio. nec reuelatum potest non esse non reuelatum: deus possit facere quod reuelatum puta antechristus non erit: sequitur mamfeste: quod ista reuelatio que per me manet. nec potest non fuisse fuerit: et est respectu falsi: quo posito sequitur deum reuelasse falsum.

Secunda conclusio est: quod propositio de futuro contingenti determinate vera potest nunquam fuisse vera. Istam conclusionem deducit sic: supponit enim: quod ista est determinate vera. antechristus erit. et quod deus potest contrarium de sua potentia absoluta. et tunc arguit. Ista propositio ante christus erit que nunc est vera. potest esse falsa. arguit ergo potest esse falsa postquam fuit vera. et hoc non. sicut patet ex tertia et quarta suppositionibus quod falsitas in talibus propositionibus non potest succedere veritati. quia nec tales propositiones possunt incipere esse false ante rei euentum. aut potest esse falsa: quia semper potuit esse falsa: et per conscquens numquam fuisse vera. et sic propositum. ergo iste doctor multa dicit in conclusionibus suis. et suppositionibus que non videntur simpliciter concedenda.

Contra magistrum rodulphum. 1t e Nam secunda suppositio ad tertiam eius partem in qua dicit quod in propositionibus de futuro simpliciter vel equiualenter non est veritas deter minata: sic quod sit neccessaria simpliciter. vel secundum quid. sed solum est veritas determinata contingenter apud diuinam notitiam. tamen ad oppositum est falsa. saltem sumptavniuersaliter sicut ipse intelligiteam. quod sic deduco: Nam omnis propositio de futuro determinate vera: potest per diuinam potentiam ante enentum rei semper fuisse falsa: igitur non in omni propositione de futuro est veritas determinata solum contingenter apud diuinam notitiam. cum potentia ad oppositum. antecedens patet ex quarta conclusione mea et consequentia tenet per eum. quia si in omni tali pro positione esset veritas determinata contingenter cum potentia ad oppositum: omnis talis propositio posset esse falsa. vel igitur posset esse falsa postquam fnit vera. et hoc non. vt patet ex dictis suis vel posset esse falsa: quia semper potuit esse falsa quo posito euidens est consequentia meaigitur etc. Item istud quod assumunt ad probandum supposttionem istam esse falsam: est ex presse contra anshel. de concor. c. 4. pluries allegatum superius. probat suppositionem istam: quod non omne quod erit necesse et fore: cuius oppositum ponit anshel. formaliter. dicit quod erit: ex necessitate erit. et ostendens: quod hec necessitas non cogit rem esse: subdit immediate: non enim aliud signifieat hec necessitas nisi quia quod erit non poterit simul non esset et ne aliquis ex hoc credat vlterius sequi: quod necesse sit antechristum fore vel aliquid huiusmodi concludit anshel. pariter autem verum est: quod fuit: et est et erit aliquid non ex necessitate: et quia necesse est fuisse omne quod fuit: et omne. quod est. et futurum esse quod erit. ex hoc statim apparet: quod quamuis ista non sit necessaria: ante ebristus erit: ista tamen est necessaria. antec hei¬ stus qui erit erit: et antexpus suturus erit futurus: et similiter ista: omne quod erit erit: hoc enim iste doc. habet necessario concludere: ipse enim concedit vna mecum: quod omne suturum necesse sit esse futurum. et bene sequitur: omne suturum necesse est esse futurum: igitur omne quod erit: necesse est fore: quia proposstiones iste equiualent in significando vt notum est.

Item tertia suppositio sicut verba sonant est falsa. quia omnis propositio siue sit de preterito: siue de presentiincipit esse propositio: igitur omnis incipit esse vera si vera sit: vel falsa si falsa sit: antecedens nulli est dubium: quia nulla fuit extra mentem diuinam ab eterno. et consequentia patet: quia nulla propositio est vera vel falsa. nisi sit propositio: potest tamen ista suppositio habere bonum intellectum videlicet: si dicatur propositio de suturo vera. si semper fuisset numquam incepisset esse vera: sed semper fuisset vera et ad istum intellectum loquitur anshel. monologion. c. 10. vbi probat veritatem non habere principium neque finem d. cogitet qui ponit quando incepit: aut quando non fuerit hoc verum. scilicet. quod fututum erat aliquid: aut quando desinet esse: autm quando non erit hoc verum scilicet quod preteritum erit aliquid.: ad hunc intellectum loquitur vt credo iste doc. licet suppositio: vt ponitur sit falsa: quam tum ex vi vocis. Multa alia ponuntur in suppositionibus suis que possunt calumniari: verum quia ex solutione rationum suarum: satis apparebit que sunt per me in rationibus suis concedenda. et que non. 1.

Responsio ad rationes landulphi. Ipsis dimissis venio ad rationes: quibus probat conclusionens suas. Et potest ad eas dupliciter responderi. Primo quidem secundum illos qui dicunt: quod deus potest nunquam cognouisse: quod ab eterno cognouit et ab eterno cognouisse quod nunquam cognouit. Et secundum illos qui tenent oppositum est aduertendum: quod quamuis deus non possit non reuelasse que reuelauit eo: quod reuelatio non mensuratur eternitate. sed tempore: et per consequens transit in preteritum: potest tamen illud: quod reuelauit ad alium intellectum reuelasse. quam reuelauerit. et ration huius est: quia intentio diuina non mensuratur termpore. sed eternitate. sicut et eius cognitio. et ideo sicut. potest nunquam cognouisse quod de facto cognouit. ita potest illud quod reuelauit ad alium intellectum. siue ad aliam intentionem reuelatse quam reuelauit Ad nullum enim sstorum sequitur preteritum non fuisse: cum quodlibet eorum mensuretur eternitate in qua non est preteritum. nec futurum. His premissis respondeo ad rationes Ad primam: igitur quam adducit pro prima conclussone sua concedo: quod deus potest facere: quod antechristus non erit et si ponatur in esse: concedo: quod iste possunt simul esse vere: deus renelauit antechristum fore: et antechristus non erit: ad intellectum illum quem nunc homines habent. sicut et ille sunt simul vere de facto: deus reuelauit per prophetam suum: quod infra. 4o dies niniue subuerteretur: et non fuit subuersa ad intellectum quem illi homines habuerunt: vel sicut iste: deus reuelauit em echie per prophetam vsa vam: quod de lectulosuper quem ascenderat non descenderet. et em echias de lecto descendit. iste nanque que sunt vere. vt patet ex dictis: quia ad alium intellectum deus ista reuelauit: quam niniuite. et em echus. intellexerunt. et similiter casu isto posito essent iste simul vere. deus reuelauit antechristum fore: et antechrinstus non erit: quia tunc ad alium intellectum reuelasset. nec vnquam habuisset intellectum siue intentionem illam quam nunc homines habent nec ex hoc sequaretur. quod deus deciperet aut mutaretur.

Ad tertiam vero nego consequentiam et ad probationem quando dicitur: quod implicatio est quod pouatur res non esse futura manente reuelatione dei de suo esse futuro: dico: quod non est verum: si reuelatio dei de suo esse suturo sit ad alium intellectum facta. et illud oportet quemlibet catholicum concededere: quia certum est: quod manente reuelatione dei de futura subuersione niniue infra. 4o dies eius subuersio non fuit futura ad intellectum illum quem illi habuerunt. et sic suo modo diceretur in proposito: supposito: quod deus illud quod reuelauerit possit ad alium intellectum reuelasse quem reuelauit: vt nunc supposinitur. Et ad tertiam nego consequentiam. et ad probationem patet secundum istam viam: quod illa consequentia est nulla. reuelatio qua deus reuelauit antechristum fore non potest non fuisse reuelatio: et deus potest facere quod antechristus non erit: igitur ista reuelatio que manet nunc potest non fuisse: fuit et est respectufalsi: quia si ponatur in esse quod antechristus non erit: adhuc non sequitur: quod reuelatio illa fuit falsa. sed quod fuerit ad alium intellectum facta: et ad illum. semper fuit vera. et numquam falsa. vt patet ex dictis. Ex his patet ad rationem quid dicendum quam ipse ad ducit pro secunda coclusione sua: concedo nanque cuipso quod hec est determinate vera antechristus erit: Et quando dicitur vlterius quod deus potest facere contrarium de potentia sua absoluta. si intelligat: quod dea potest facere conrium: id est quod potest facere quod illa propositio non sit nec fuerit determinate vera: falsum assumitur et petit pricipium. quia hoc est quod debet probare. sivero intelligat: quod deus potest facere contrarium. id est quod facere potest: quod antechristus non erit concedo: sed ex hoc non sequitur: sicut credit: quod ista propositio antechristus erit quae nunc est vera possit esse falsa: sed se: quitur: quod possit ad alium intellectum fuisse reuelata et hoc est verum secundum istam viam vt dictum est: sic igitur diceretur ad rationes istas si concedatur: quod deus potest facere nunquam cognouisse: quod ab eterno cognouit: et ab eterno cognouisse: quod numquam cognouit: sicut multi concedunt loquendo de cognitione futurorum sicut multi concedunt: dico: quod hec propositio: deus sciuit antechristum fore. etomnis consimilis est simpliciter et absolute necessaria non contigens: quam viam expresse sequitur sanctus thomas in prima parte q. 18. articulo. 13. ad secundum articulum. vbi ex intentio ne concedit assumptum: et improbat tenentes oppositum. oportet aliter respondere ad rationes. Ad primam igitur secundum istam viam respondeo. et concedo sicut prius: quod deus potest facere: quod antechristus non erit. Et quando vlterius dicitur. ponatur. ergo in esse: quod deus faciat antechrinstum non fore: dico quod casus non est admittem dus. quia licet deus possit facere antechristum non fore ab eterno: tamen ipse qui omnia futura velut peesentia intuetur preuidit et ordinauit ipsum fore. et per consequens eius oppositum: videlibet antechristum non fore numquam poneretur in esse: immo quicumque arguens supponens hoc in esse poni: tollit dei prescientiam: quia supponit in esse eius oppositum: quod deus ab eterno praeuidit esse. Et si ex tali supposito tollitur dei prescienia non est mirum. si ad ipsum sequantur inconuenientia. Istasolutio videtur esse de mente boetii. 5. de consol. pro sa vltima: vbi arguens contra dei prescientiam vel prouidentiam inquit: sed si in mea inquit ptante est mutare propositum euacuabo prouidenciam: cum illud: quod illa potentia pre cognoscit forte mutauero huic rationi: respondet boetius ien mediate. dicit respondebo te propositum tuum: quod deflectere posse. sed quoniam et id te posse. et an facias quoue auctori tas presentis prouidentie veritas intuetur diuinam pre sclentiam non posse vitare. sicuti gresentis oculi es fugere non posse intuitum: quamuis te in varias actiones libera voluntate conuertes. hec boetius. Ex quibus verbis euidenter apparet: quod concedenda est illa propositio deus potest facere antexpristum non fore. sicut boetius concedit: quod possum mutare propositum: sed non est admittendum: quod ponatur in esse: sscut nec ipse admittit: quod de facto mutetur propositum: ratio ipssus est: quoniam et illud me posse et an factia: quo ve me conuertam presens prouidentie veritas intuetur: si igitur deus ab eterno sciuit: quod possum mutare propositum: et tamen hoc sciuit quod de facto non mutabo: sic est concedendum. quod possum mutare propositum: quod nunquam est admittendum vel quod mutem ipsum de facto. Et similiter est dicendum de antechristo futuro. et aliis etc. Ex his patet ad omnes rationes istius doctoris secundum istam viam et omnium aliorum conformiter arguentium. omnes enim supponunt quod ponatur in esse: oppositum eius quod deus ab eterno preuidit temporaliter esse: patet etiam secundum istum modum dicendi quod hec est concedenda: deus potest facere antechristum non fore. et vniuersaliter omnes consimiles de possibili sunt concedende. hec tamen non est admittenda: ponatur in esse: quod deus faciat antechristum non fore: nec alia consimilis dein esse. quia supponitur: quod ponatur oppositum eius: quod deus ab eterno preuidit debere poni in esse. Sed contra solutionem istam potest instari: quia possibili posito in esse nullum sequitur impossibile. sed si ponatur in esse quod deus faciat antechristum non foresecundum istam rpraesensionem: sequitur impossibile: quima eo ipso tollitur dei prescientia: quod est omnino impossibile igitur non est possibile: quod deus faciat antechristum non fore et per consequens deus non potest facere ipsum non sore: cuius oppositum est concessum in principio solutionis. Pro solutione huius rationis in qua principalitconsistit difficultas in ista materia premitto de possibili quandam distinctionem: quima quoddam est possibile: cu ius oppositum est ncem necessitate subnsequente. licet non si necessarium necessitate antecedente: vel quod idem est: quoddam est possibile cuius oppositum est necessarium necessitate suppositionis siue contradictionis. licet non sit necessarium neces sitate simpliciter. et absolute dicta. et quoddam est possibile cuius oppositum est nec essarium aliqua predictarum necessitatum. Ista distinctio est euidens cuicunque videnti dicta. b. Aug. et boetii. constat enim cuicunque thelogo. et catholico: quod possibile est me cras peccare et quod possibile est cras me non peccare. et omni catholicoconstat: quod deus ab eterno determinate nouit: quod istorum ponetur in esse. ponatur ergo. quod deus sciuerit abeterno me cras non est peccaturum: quo posito patet: quod me cras peccare. est tale possibile: quod eius oppositum valet. me cras non peccare: est necessarium necessitate subsequente vel suppoitonis: licet non sit necessarium necessitate antete: vel simpliciter dicta. vt patuit pluries per anhel. et boetium vbi supra. vbi sic inquit. Due enim sunt necessitatesssimplex vna: veluti quod necesse est omnes homines esse mortales. Altera contradictionis ait. si aliquem ambulare scientias eum ambulare necesse est. et hac vltima necessitate. vt declarat ibidem omnia que de us prescit sunt necessaria. Con eorum est: quod quicquid de is prescit necesse est esse futurum necessitate predicta. patet etm quod me cras non peccare est tale possibile. stante supposito: quod eius oppositum non est necessarium alipredictarum necessitatum. Ista distinctione premissa. concedo. quod possibili illo posito in esse cuius oppost tum non est necessarium aliquo predictorum modorum: nullum sequitur impossibile: non enim sequitur impossibile simpliciter ratione sue positionis in esse: cum eius oppositum non sit necessarium necessitate simpliciter dicta: nec sequitur ipossibile ex suppositione aliqua: cum eius oppositum non sit necessarium necessitate suppositionis: vel sub sequente: quod idem est. de possibili vero secundo modo bene¬ sequitur impossibile non quidem ratione sue positionis in esse cum eius oppositum non sit necessarium necessitate simpliciter dicta. sed ex suppositione. valet quia eius oppositum est necessarium necefsitate suppositionis: et illud vtr satis euidens: quia posito per casum: quod ego debeam cras contingenter currere: adhuc est possibile me cras non currere: hoc patet: quia stante supposito illo. non esset possibile me non currere. sequitur: quod cras non curram contingenter. sed de necessitate: cuius oppositum est suppositum. et tamen si illud possibile: stante supposito pone retur in esse: sequitur impossibile: quia sequitur quod cras currerem et non currerem quae contradictionem implicant euidenter et istud impossibile sequeretur: quia stante suposito me cras non currere est tale possibile: quod eius oppositim est necessarium ex suppositione: quia per casum positum. Et similiter est in proposito: quia antexhpristum. non fore. est tale possibile: quod eius oppositum. valet antexhprisum fore est necessarium ex suppositione: quia prescitum a deo: et ideo non est mirum: siad positionem talis possibilis in esse sequitur impossibile non quidem simpliciter ratione sue positionis in esse sed ex praedicta suppositione praecise.

Sed contra solutionem istam adhuc potest instari dupliciter. Primo quidem contra distinctionem datam: quia necessitate antete siue sit necessarium necessitate subsequente. cum necessitas opponatur contingentie et possibilitati ad vtrumlibet de qua nunc loquitur. Secundo contra solutionem in se: quia si illud haberet rationem possibilis: ad cuius positionem in esse sequitur impossibile. sicut a ss erit ista solutio sequitur: quod impossibile posset dici possibile: quod est absurdum: consequentia patet: quia nihil dicitur impossibile: nisi quia ad eius positionem in esse sequitur impossibile. si igitur illud non tollit rationem possibilis quodlibet impossibile poterit dici possibile.

Ad primum istorum satis patet ex dictis: quod illud potest habere rationem possibilis: cuius oppositum est necessarium solum necessitate suppositionis. et quando dicitur: quod necessitas opponitur contingentie: dico quod necessitas illa quae cogit re esse vel non esse directe opponitur contingentie. et talis est neeessitas antecedens et simpliciter dicta: necessitas vero illa: quae cogit rem esse vel non esse non opponitur contingentie et talis est uecessitas subsequens siue suppositionis. talis nanque necessitas. non solum non cogit rem esse vel non esse. sed esse rei facit hanc necessitatem esse. vt paliet per anshel. cur. deus. c. 18. et per boetium vbi supra.

Ad secundam nego consequentiam. et ad probationem quando dicitur quod nihil dicitur impossibile. nisi quia ad eius positione in esse sequitur: etc. dico: quod illud du impossibile ad cuius positionem in esse simpliciter et absolute ratione sue positionis in esse. omni alia contraditione vel suppositione circundata. sequitur impossibile. NRo huius est. quod opposttum talis est necessarium necessitate antete siue simpliciter dicta. et quia non omne illud ad cuius positionem in esse sequitur in possibilse potest dici possibile. Potest etiam ad instantiam principalem breuius responderi. et quasi redit in idem. potest nanque dici quamuis possibili posito in esse non sequatur im possibile simpliciter et absolnte ratione sue positionis in esse potest tamen sequi impossibile ratione sue suppositionis adiun cte. et sic est in proposito vt dictum est. et sic igitur patet quod dicendum ad rationes istius doc. secundum opinionem istam.

Ad rationes principales. Ad primum concedo. quod deus omnia potest quae rationem possibilis habent. et sic magister et sancti loquuntur. sed ex hoc non sequitur. quod omnis propositio de futuro contingenti determinate vera per divinam potentiam possit numquam fuisse vera. quia illud non habet rationem possihilis. vt patet ex dictis

Ad ratione in oppositum non oportet respondere. quia si aliquid concludit probat quarta conclusionem meam.