Quaestio 1

Articulus primus. QUantum ad primum articum. aduertendum est: quod aliquid esse deo charum et acceptum ad vitam eternam: potest esse dupliciter scilicut secundum eternam dei ordinationem: et secundum presente dispositionem. Istam diuisionem ponit magister libro 3 di. 31. vbi dicit: quod aliquem esse scriptum in libro vite potest intelligi dupliciter: valet secundum eternam deipscientiam secundum presentem institia: et est eadem sententia: vt patet: licet sint alia et alia verba: Primo modo esse deo charum et acceptum ad vitam eternam est esse ordinatum a deo finaliter ad vitam eternam consequendam: et isto modo quilibet praedestinatus est acceptus et charo deo ad vitam eternam: etiam si sit in statu culpe: et nullus reprobatus est deo charus: nec acceptus ad ipsam: etiam si sit in aliquo statu gre. Secundo modo esse deo charum et acceptum ad vitam eterna est esse in statu vel dispositione in qua si perseuerauerit deus dabit illi vitam eternam: et isto modo aliquis praedestinatus potest non esse deo charus: nec acceptus vt ille qui est in statu culpe mortalis: et alius reprobatus potest esse sibi charus: vt ille qui est in statu gratrie: quia quamuis talis non sit: finaliter habiturus vitam eternam: quia non est acceptus ad ipsam primo modo: si tamen in isto statu et dispositione perseueret: vtique ipsam obtineret. Ex his patet: quod aliquis potest habere charitatem et non esse deo charus nec acceptus ad vitam eternam primo modo: valet secundum eterna dei predistinationem: quia reprobatus existens in statugre habet charitatem infusam et tamen nec est deo charus: nec acceptus ad vitam eternam isto modo. Et per oppositum aliquis potest non habere charitatem. et tamen esse deo charus: et acceptus ad vitam eternam: modo predicto: quia praedestinatus existens in peccato mortali non habet charitatem infusam: et tamen est deo charus et acceptus ad vitam eternam secundum dei eternam ordinationem. Sed dubium est apuddoc: vtrum aliquis tpossit non esse deo charus: nec acceptus ad vitam eternam secundo modo valet: secundum praesentem dispositionem et hre charitatem infusam: vel econuerso. vtrum si aliquis sic possit esse deo charus et non habere dictam charitatem: quibusdam dicentibus quod sic: quibusdam: quod non: et in isto secundo sensu intelligo questionem: et hoc de primo articulo.

Articulus secundus: QUantum ad secundum. Prima conclusio est: que de potentia dei absoluta possibile est aliquem hominem habere chari tatem infusam: et non esse deo charum: nec acceptum ad vitam eternam.:

Probatur primo sic: quecumque non repugnant proaliqua mensura: possunt simul esse pro omni mensura de potentia dei absoluta. sed charitas infusa et carentia glorie non repugnant pro aliqua mensura: igitur charitas in tusa: et carentia glie non repugnant: et sic imper petuum potest stare cum carentia glnie de potentia dei absoluta: sed quicquid potest deus facere: potest disponere et ordinare: igitur potest deus ordinare quod aliquis semper habeat charitate: et tamen quod numquam habeat vita eterna: et per consequens talis non erit deo charus nec acceptus ad vitam eternam: minor huius rationis patet: maior probatur: quia quae non repugnant proaliqua mensura: non repugnant ex suis rationibus formalibus sed quae non repugnant ex suis rationibus formalibus: possunt simulesse pro omni mensura de potentia dei absoluta: quia si ponatur in esse nulla sequitur contradictio: igitur etc.

Secundo sic: non est in plicatio contradictionis: quod anima informata habitu charitatis conseruetur a deo imperpetuum sine gliltia: igitur hoc fieri est possibile de potentia dei absoluta: consequentia patet: antecedens probatur: quia omne absolutumlprius tempore et duratione potest a deo imperpetuum conseruari sine posteriori absoluto sine implicatione contradictionis. sed charitas est res absoluta: et potest precedere: immo de facto precedit tempore: et duratione omnem actum beatificum.

Tertio sic. deus potest annihilare animam in formatam habitu charitatis antequam det sibi vitam eternam et velle eam numquam creare: igitur potest ipsam in gratia vel charitate conseruare ad vitam eternam non acceptare: antecedens patet: quia quicquid: deus. contingentur creat: potest consequentur anihilare quandocumque placet sibi: sed istam animam et eius charitatem contingenter creauit: ergo: consequentia probatur: quia si deus non posset animam charitates informatam conseruare perpetuosine gloria: et per consequens sine acceptatione ad vita eternam. vel hoc ideo esset. quia talis consernatio implicat contradictionem: vel quia redderetur deus iniustus non conferendo gloriam habenti charitatem ifusam Primum dari non potest: quia si esset implicatio contradictoris non posset per vnam horam conseruare sine gloria: cuius oppositum fuit con¬ cessum: nec secundum: quia non esset maior iniustitia conferuare iustum perpetuo sine gloria: quod ipsum annihilare: et nunqut velle creare: ergo si deus potest annihilare: etc. vt assumitur: in antete: poterit conseruare. Et confirmatur: quia posito quo cumque peccato in homine: potest deus sine omni iniustitia re mittere penam eternam: ipsum annihilando: vel perpetuo sine ipsa conseruando: itur posita charitate in ipso poterit deus numquam tali dare vitam eternam: et per consequens non erit deo acceptus ad vitam eternam.

Quarto sic: deus potest facere de potentia sui absoluta: quod anima informata habitu charitatis numquam eliceat actum aliquem meritorium igitur potest talem animam non acceptare: antecedens patet: quia potest non coagere ad talem actum: consequentia probatur: quia ex debito iustitie nulli debetur premium nisi propter aliquod meritum: sed anima potest esse informata charitate: et non habere actum aliqu meritorium: vt assumitur in antete: igitur anima poterit esse in formata charitate et sibi non deberi aliquod premium ex debito iustitie: sed omnis anima: cui non debetur praemium ex debito iustitie: potest conseruari perpetuo sine ipso: saltem de potentia dei absoluta.

Secunda conclusio est de potentia dei absoluta: possibile est aliquem non habere charitatem infusam: et esse deo charum: et acceptum ad vitam eternam: Probatur praemo sic: deus potest hominem beatificare de potentia sui absoluta sine dono charitatis infuse formaliter eius aimmum informante: igitur potest ipsum etiam secundum praesentem dispositionem sine tali dono ad vitam eternam acceptare consequentia nota: antecedens vero: probatur multipliciter:

Primo sic: anima hominis sine dono charitatis infuse est sufficiens receptiuum beatitudinis: et deus sufficiens productiuum: ergo deus potest ipsum beatificare huiusmodi charitate circumscripta de potentia sui absoluta: consequentia non est: et antecedens quantum ad secundam patet tem: quantum vero ad primam probatur sic: quia anima hominis sine tali dono est imago dei: itur sine tali dono est capax dei d. b. Aug. 14. de tri. c. 15. quod mens humana eo ipso imago dei est: quo capax est eius et particeps esse potest: igitur sine tali dono est sufficies receptiuum beatitudinis.

Secundo sic deus potest facere quicquid non implicat contradictionem: sed quod deus beatificet hominem sine dono charitatis infuse non implicat contradictionem: ergo: probatur minor. quia quod visio beatifica sit in intellectu ipsius hominis: et fruitio beatifica in eius voluntate sine charitate inherente non implicat contradictionem: tum quia non dependet ab ipso in aliquo genere cause: quod deus non possit supplere: tum quia non producuntur: nec conseruantur ab eacum beatitudo formalis sit a solo deo actiue et etiam conseruatiue.

Tertio sic: si deus non posset hominem beatificare sine charitate formaliter eius animam informante: vel ideo esset quia talis charitas necessario requiritur ad causandum eius beatitudinem: vel quia necessario requiritur ad disponendum animam vel potentiam ad recipiendum ipsam: patet per sufficientem diuisionem: sed nullum istorum potest dari: ergo Probatur minor: quia non potest dari primum: quia deus potest in genere canse efficientis sine creatura quicquid potest cum ipsa: nec secundum: quia potentie ipsius anime ex se sunt in potentia obedientiali respectu beatitudinis: ideo ad recipiendum ipsam non necessario in digent aliquo disponente: Et confirmatur: quia sicut se habet dispositio naturalis ad forma naturalem: ita dispositio supernanlis ad forma supernalem: sed forma naturalem potest deus inducere in suo susceptiuo de potentia sui absoluta: absque omnidispositione naturali inherente formaliter: igitur et forma super naturalem: qualis est beatitudo poterit inducere in anima absque tali dispositione supernaturali prima.

Secundo ad principale sic possibile est aliquem hominem non habere charitate infusam: et esse simpliciter sine reatu peccati: tam actualis: quam originalis: igitur possibile est alique hominem non habere charitatem infusam: et esse deo charum et acceptum ad vitam eternam non solum secundum eternaum dei ordinationem: sed etiam secundum praesentem dei dispositionem et loquor vt robique de potentia dei absoluta: antecedens clarum videtur et nulli catholico debet esse dubium: quin deus possit de potentia sui absoluta annihilare charitatem infusam paruuli statim baptiaati: ipso manente: quo posito statim patet: quod talis erit simpliciter sine peccati reatu: tam actualis: quam originalis: et tamen non hebit charitatem infusam Post etiam deus anihilatur charitatem infusam adulti existentis in charitate ipso manente: et actualiter non peccante: quo posito sequitur idem quod prius: ergo: consequentiam probo sic: qui cumque secundum praesentem dispositionem non est ordinatus ad penam eternam: secundum praesentem dispositionem est deo charus et acceptus ad vitam eternam. sed qui simpliciter est sine peccati reatutam actualis quam originalis secundum praesentem dispositionem non est ordinatus ad penam: eternam: quia nullus damnabitur sine culpa actuali: vel saltem originali. Stipendia est peccati mors: vt scribitur ad ra 6. iu quod simpliciter esmt sine reatu peccati: tam actualis: quam originalis secundum praesentem dipositionem est deo charus et acceptus ad vitam eternam: et per consequens si possibile est aliquem hominem non habere habitum charitatis infuse: et esse simpliciter sine reatu culpe: possibile est aliquem hominem non habere charitatem predictam: et secundum praesentem dispositionem: et esse deo charum et acceptum ad vitam eterna. Et confirmatur: quia si deus annihillaret charitatem infusam paruuli iam baptiaati: et moriatur in istostatu: vel saluatur vel damnatur: quia non est necesse. quod nec saluetur: nec damnetur. Si damnabitur sequitur: quod simpliciter damnabitur sine culpa: quod non credo bene dictum: si saluatur sequitur quod secundum praesentem dispositionem siue charitate fuit: et est deo charus et acceptus ad vitam eternam: quod est propositum.

Ex ista conclusione infero correlarie: quod de potentiadei absoluta aliquis actus non potest esse meritorius vite eterne sine dono charitatis infuse formaliter animam informante: deductio videtur satis nota: quia pono: quod aliquis sit deo charus et acceptus ad vitam eterna secundum praesentem dispositionem et non habeat charitatem infusam. hoc enim est possibile de potentia dei absoluta: vt patet ex conclusione predicta: tunc sic: bonum actum istius potest deus velle premiare primio vite eterne: ergo aliquis actus istius vel illius potest esse meritori us vite eterne sine charitate infusa eius animam informante: et loquor semper de potentia dei absoluta: antecedens patet: quia non est implicatio contradictionis: quod deus velit praemiare permino vite eterne bonum actum illius: qui secundum praesentem dispositionem est sibi charus et acceptus ad vitam eternam. consequentia est nota: quia talis ex supposito non habet charitatem ifusam:

Ad maiorem tamen declarationem huius propositionis prmitto duas alias propoitones. Prima est: quod actus notus voluntatis elicitus mediante charitate non est meritorius vite eterne de condigno siue ex conductione nature sue sed solum de congruo: ex egrtuita dei ordinatione. Istam propotonem quia negatur ab alquibus deduco multipliciter: et primo auctoritatibus. secundo rationibus. Primo quidem auctoritate apstoli expressa ad. rom. 8. di. quod non sunt condigne passio nes huius temporis ad futuram gloriam: quo reuelabitur in nobis super quo: gloria dicit quod non sunt simul omnes condigne id .e sufficientes: sed districte ageretur nobiscum ad prouidendum futuram gloriam. Secundo auctoritate eiusdem ibidem. ca. 6. quod gratia dei vita eterna: super quo glosa agi. potuit dicere stipendium iustitie vita eterna: Sed maluit dicere gra dei vita eterna vt intelligeremus deum ad eternam vitam nos non producere nostris meritis. Tertio idem adtitum. 3. c. dicit non ex operibus iustitie quae fecimus nos secundum suam misericordiam saluos nos facit: Et constat quod opera iustitie notat opera facta in charitate. igitur non ex operibus factis in charitate secundum suam misericordiam saluos nos facit. quod non esset verum si opera illa de condigno. siue ex condictione nature sue essent meritoria vite eterne.

Secundo hoc idem ostendo rationibus Primo sic. nullus actus est meritorius vite eterne de conradigno: quo posito in homine deus non tenetur de necessitate iustitie dare illi vitam eternam. sed posito quocumque actu elicito me diante habitu charitatis in homnine deus non teneretur: etc: probatur minor quia posito quod deus non beatificaret homiem adhuc non esset iniustus. Et confirmatur. quia certum est: quod deus potest illum hominem amnihilare et numquam velle creare sine aliter iniustitia: igitur si non beatificaret ipsum non esset iniustus.

Secundo sic ille actus non est meritorius vite etine de condigno: quo posito in homine: deus non est illi debitor glorie sue: hoc patet: quia actus meritorius de condigno nihil aliud est: quam actus propter quem alicui debetur praemium: ex debito iustitie: sed posito quocumque tali actu in quocumque: deus illi non est debitor glie sue. dicit b. Aug. 3. de libero. ar. c. 35. et 36: quod deus est nulli debitor: sed omnia sibi debent. Tertiosic: vbi premium excedit meritum: ibi non est meritum de condigno: hoc patet: quia vbi meritum est dignum tanto praemio: ibi primium non excedit meritum: sed constat quod praemium: quod est vitaeterna excedit omnem actum meritorium viatoris: ergo etc.

Secunda propositio est: quod de potentia dei absoluta quicquid sit naturaliter aliquis actus voluntatis elicitus a viatore non habente charitate infusam potest esse moraliter honus. et hec est ab omnibus vniversalier concessa: quia nullus negat quad de potentia dei absoluta talis actus possit esse circumstantionatus omni circumstantia: tam natura li quam morali quae necessario requiritur ad hoc: quod sit mora liter bonus: licet aliqui dieant sine speciali auxilio dei hoc non esse possibile. Ex his confirmo propositonem illatam sic: nullactus voluntatis elicitus mediante charitate est meritorius vite eter ne de condigno: siue ex conditione nature sue: sed solum de congruo exgtuita dei ordinatione: igitur aliquis actus voluntatis elicitus sine charitate de potentia dei absoluta potest esse meritorius vite etine: antecedens videtur clarum ex propoitone prima: et consequentia videtur nota: quia si deus actum voluntatis elicitum me diante charitate gratis et libere: non ex contradictione nature sue vult praemiare premio vite eterne: poterit vellepremiare actum voluntatis moraliter bonum quem voluntas patelicere sine habitu charitatis: vt patet ex secunda propositione: et per cdonsequens talis diuina virtute potest esse meritorius vite eterne. Et confirmatur: quia meritum de congruo non inititur valori operis: sed libertati acceptantis: igitur quuis actus ille mora liter bonus ex proprio valore non sit dignus praemiari praemio vite etirne. ex libertate tamen dei acceptantis poterit sic praemiari.

Tertia conclusio est: quod de potentia dei ordinata et secundum leges institutas a deo: non est possibilem aliquem habere charitatem infusam: et secundum praesentem dispositionem non esse deo charum et acceptum ad vita eter natura: Ista conclusio non potest efficeci ratione probari. nulli tamen chatolico dicet esse dubia: quia quicumque est in statu et dispositione in qua si perseuerauerit de us dabit ei vitam etina: secundum praesentem dispositionem est deo charus et acceptus ad vitam etnam. hoc patet ex arti. precedenti sed fide tenemus: quod secundum leges institutas a deo quicumque habet charitatem infusam est in statu et dispositione inqua si per seuerat deus dabit ei vitam etirnam: ergo secundum leges institutas a deo quicumquem habet charitatem infusam secundum praesentem dispositionem est deo charus et acceptus ad vitam etisentam.

Ultima conclusio est. quod de potentia dei ordinata: et secundum leges institutas a deo non est possibile aliquem non habere charitatem infusam et esse deo charum et acceptum ad vitam etirnam: et loquor in ista cone sicut et in precedentibus de acceptatione quae est secundum praesentem dispositionem. Ista conclusio non potest ratione conuinci sicut nec precedens: sed sine hesitatione aliqui est tenenda propter auctoritates sanctorum et deturminationem eso clesie. qua de facto ad hoc ponunt habitum charitatis creatum in anima: sicut patet prima cor. 13. pertotum: et ad. ro. 5. vbi dicit: quod charitas dei diffusa est in cordibus nostris per samctum spiritum qui datus est nobis. nec valet si dicatur: quod aposto lus loquitur de charitate increata quae est ipsemet spiritus sanctus sicut videtur velle mgister dio. precedenti: quia hoc est expresse contra b. Aug. de spiitum et anima in littera versus finem: vbi loquens de fide quae per dilectionem operatur sic ait: vnde ergo ista dilectio i. charitas per quam fides operatur: nisi vnde illa fides ipsa impetrauit: nequem enim esset in nobis: quantacumquem sit in nobis nisi diffunderetur in cordibus nris. per scilicet siqua datus est nobis. Et subdit immediate: charitas quippe dei di¬ cta est diffundi in cordibus nostris non qua nos ipse diligit sed quae nos facit dilectores suos: sicut iustitia dei: qua iustieius munere efficimur: et fides ibu christi: quae nos fideles facit. hec Aug. ex quibus euidenter apparet: quod charitas illa quae secundum apostolum diffusa est in cordibus nostris per spiritus sancti etc. non est charitas increata sed creata. Primo quia charitas quae nos deus diligit: et hoc secundum Aug. non est dicta diffundi in cordibus vestris. Secundo quia charitas illa qua nos facit dilectores suos secundum Aug. diffusa est in cordibus nostris: sicut iustitia deiqua iusti efficimur: etiam sicut fides ihu christi: qua nos fideles facit. Sed constat: quod iustitia predicta est aliquid creatu in anima: et similiter fides: igitur et charitas ipsa: hoc idem patet per eundem in prima canonica. Ioh. omelia. 6. aliquantulum vltra medium: vbi exponens illud verbum apostoli ipse. spiritus interpellat pro sanctis. sic ait: quid est ipse piritus interpellat pro sanctis nisi charitas quae in tepspiritus sanctus facta est: ideo enim dicit apostolus charitas dei diffusa est in cordibus nostris per spiritus sanctus qui datus est nobis. Ex quibus euidenter apparet: quod illa charitas que est diffusa in cordibus nostris est charitas creata: et non increata: quia secundum Aug. est charitas que per spiritus sanctus facta est: et co. stat: quod charitas increata non est facta: auctoritas igitur illa apostoli nodo potest exponi de increata charitate que deus est: vt patet per. b. Aug. et per consequens ex ipsa couicitur: quod charitas diffusa in cordibus nostris sit charitas creata. Et hoc etiam apparet auctoritate. b. Grego: super em eehi. oml. 8. vbi dicit: quod deus creat in nobis amorem suum: et ex amantibus cordibus suscipit precequod non potest exponi de amore actuali: quia si amor actualis crearetur in nobis a deo: sicut gratia tunc vel charitas queponitur creari ab eo non esset in potestate nostra: et per consequens actualis dilectio non esset meritoria vite eterne: quod non consonat chatolice veritati: omnem ergo exponatur de amo habituali et habetur propositum.

Preterea: ista conclusio videtur per ecclesiam determinatam vt patet extra de tri. et fide chatolica c. vltimo in clementinis vbi sic inquit papa. verum quia quantum ad effectum baptismi in paruulis reperiuntur doc. theologie opiniones contrarias habuisse: qui busdam ex ipsis dicentibus per virtutem baptismi paruulis culpam remitti sed gratiam non conferri: Aliis contra asse rentibus: quod et culpa ipsis in baptismo remittitur: ac virtutes infusionis gratia infunduntur: quo ad habitum et si non in illo tempore quo ad vsum nos intendentes generalem efficatiam mortis christi: quae per baptismum applicatur pariter omnibus baptimatis: opinionem secundam: que dicit tam paruulis quam adultis conferri in baptismo informante gratiam et virtutes tanquam probabiliorem: et dictis sanctorum et doc. modernorum theologie magis consonam: et concordem sacro approbante concilio dicimus eligendam Ex ista conclusione infero correlarie: quod de potentia dei ordinata et secundum leges in stitutas a deo nullus actus voluntatis potest esse merito rius vite eterne sine dono vel habitu charitatis infuse formaliter animam informante: Deductio est euidens: quia qui secundum praesentem dispositionem non est deo charus nec acceptus ad vitam eternam: non potest habere actum merito rium vite eterne: sed de potentia dei ordinata et secundum leges a deo institutas non est possibile aliquem habere charitatem infusam et tamen non esse deo charum vt patet ex coclusione precedenti: etc.

Articulus tertius et quartus QUantum ad tertium et quartum articulos. simulcontra conclusiones mouenda et dissoluenda sunt dubia: et Primo contra primam: est quedam opinio: que ponit quod loquendo de acceptatione que est secundum praesentem dispositionem simpliciter est impossibile per quancumque potentiam quod creatura rationalis non sit deo chara et accepta ad vitam eternam: supposito: quod habeat charitatem in fusam formaliter in voluntate.

Aureolus in. 1. di. 1. q. 1. ar. 2. Et pro ista opinione quidam doc. arguit Primo sic: forme opposite habeunt formaliter effectus oppositos ex natura rei: vnde si albedo dat esse album ex natura rei: nigredo ex natura rei dat esse nigrum non solum voluntarie: aut secundum aliquod constitutum: sed iniquitas et charitas infusa sunt forme opposite non est dubium: et iniquitas ex natura rei est odibilis deo et necessario dat esse oditum sic quod per nullam potentiam est possibile: quod deus non odiat existentem in peccato mortali: igitur charitas ex natura rei est diligibilis et necessario dat esse charum: sic quod nullam potentiam est possibile quod deus non diligat existentem in charitate.

Preterea: de us est rationabilissimus dilector: non enim amat absque rationabus li inductiuo: sed dilectio et amor secundum rectam rationem meretur reamationem: dum tamen cetera diligibilia sint: quamuis vitiosus non mereatur suo amore vt reametur a virtuoso: quia amicitia virtuosa fundatur super comunicationem virtutum: vt patet 8. et hico. et 8. nihilominus amans aliquem et virtuosus existens: suo amore meretur reamari: iuxta illud sapientis: leges amicitie describentis prouerbiorum 8. Ego diligentes me diligo: et qui mane euigilauerit ad me inueniet me: ergo ex na rei deus diligit diligentem se: et habente shabitualem charitatem. Io 3. si quis diligit me sermone meum seruabit.

Preterea: quicumque ex na rei diligit iustitiam charitatem et ceteras virtutes: exnatura ret diligit participantem illas virtutes: impossibile est enim: quod actus feratur super aliquam formam: quin feratur super participans illam formam: saltem materialiter et per accuidens. Undoen videns colorem de necessitate videt lapidem: vel lignum: et omne quod afficitur illo colore: sed deus imutabiliter et de necessitate nature diligit charitatem: iustitiam et onimnem virtutem: immutabiliter enim diligit se: et per consequens immutabiliter vult sui dilectionem: et insuper iustus est immutabiliter et perfectus: et nullus est iustus quin iustitiam non diligat secundum Aug. vnde philoss l. ethi: non est bonus qui non gaudet de bonis operibus: non enim iustum vtique aliquis dicet non gaudente iusta operatione: ergo deus ea necessitate qua diligit sua iustitiam et complaceat in sui amore complacet etiam in omni anima participante eius iustitiam: et ipsius habitualem amore: et per consequens habitualis amor dei dat ex natura rei esse acceptum deo.

Preterea: deo acceptum est quicquid secundum veritatem delectabile est et acceptabile et pulchrum: dicit enim philosos. 3. ethico. quod virtuosus tamquam bene dispositus est regula et mensura eorum: que delectabilia sunt et placentia secundum vertatem: prauo enim delectabilia sunt vitia: et nunc istud nunc illud secundum quod contingit: virtuosus aut secundum veritatem: sed constat quod virtutes secundum seipsas pulchre sunt: et bone et delectabiles secundum veritate. et maxime amor dei vnde philosos. 1. ethico. quod delectabiles operationes secundum virtutes pulchre et bone: et non sunt diuisa hec triaoptimum et institutum et delectabilem: sed omnia existunt in operationibus optimis virtuosis. ergo videtur quod ex natura rei complaceat in virtutibus: sed quam maxime et vltimate in sui habituali amore. Pro solutione istarum rationum.

Responsio ad rationes aureoli. Distinguo de acceptatione: et complacentia diuina: quia quedam sunt deo grata et accepta comuni acceptatione et complacentia. qua deo complacet omnis creatura que inquantum est: bona est: quia vidit deus cuncta que fecerat: et erant valde bona. gen. primo. Quedam vero sunt deo grata et accepta ad vitam eternam: sic non omnis creatura etiam rationalis est grata. nec secundum eternam sui ordinatione nec secundum resentem dispositionem. His premissis rerasen deo ad rationes.

Ad primam. Quicquid sit de premissis concedo conclusionem: quia non sequitur nisi quod habens charitatem necessario sit deo charus et acceptcommuni acceptatione: qua omnis creatura est sibi chara et ac¬ cepta: vt dictum est: sed ex hoc non sequitur: quod talis necessario sit charus et acceptus ad vitam eternam: aliter omnis creatura esset deo chara et accepta vt dictum est: sed ex hoc non sequitur: quod talis necessario sit charus et acceptus ad vitam eternam: cum sit ei acceptus primo modo Per idem patet: quid dicendum ad alias: quia nulla earum probat: nisi: quod habens charitatem: et alias virtutes necessario sit deo charus: modo predicto: nec rationes plures probant de charitate infusa quam de charitate acquisita: et aliis virtutibus infusis et acqui sitis: de quibus non est dubium quin bene possunt haberi ab illo: qui non est deo charus: nec acceptus totus ad vitam eternam: et per consequens possunt omnes reduci contra facientem: quia per eas probaretur: quod habens fidem vel iustitiam vel alia virtutem quancumque: necessario sit deo charus et acceptus ad vitam eternam: quod non erit catho lice dictum

Aureolus vbi supra. Con secundam conclusionem: et propositionem quam ex ipsa intuli sunt aliqui doc: Quorum vnus contra. conclusionem arguit sic: Primo: nusllus actus immutabilis et eternus transit de nouo super obiectum aliquod: nisi quia eius obiectum efernum et immutabilem participatur formaliter de nouo ab obiecto illo materali: super quo mouitur transit sicut patet: quod visio eterna alicuius coloris si talis poneretur posset trasire de nouo nunc super lignum nunc super lapidem: si color ille eternaliter visus participaretur nunc a lapide: nunc a ligno formaliter et ihereret: si autem aliter transiret visio immediate. super lignum aut super lapidem: impossibile esset quod actus ille esset eternus: cuius ratio est: quia non potest de non transeunte super lignum fieri transiens: nisi aliqui mutatione facta. vel in ipso actu et tunc non erit eternus: vel in ipso ligno: et tunc aliquid formaliter sibi inheret: quod non inherebat ante: sed actus dilectionis et acceptationis diuine qui est immutabilis et eternus nunc acceptat vnum: nunc alium: nunc non diligit animam: nunc eam diligit dilectione charitatiua: de qua nunc loqui mur. Aliquando enim non dilexit Iohan. baptistam in vtero existentem: vt ante satisfactionem aliquando no dilexit vt post institutionem: ergo necesse est in. Io. participaretur formaliter et inherentur aliquod obiectum immutabile et eternum diuine dilectionis. Illud autem non potest esse diuina essentia: que nulli formaliter inheret: ergo aliqua creatura: non potest autem poni: quod sub aliqua substantia creata: quia nec illa potest anime inhere: ergo relinquitur quod sit accidentalis forma: qua anima Io. post sanctifica tionem diligebatur charitatiue: et per eius carentiam prius non acceptabatur: hec autem forma sicut diffuse deducit non est nisi charitas habitualis infusa. non adduco deductionem illam: quia credo suppositum esse verum. Pre terea ad idem arguit. secundo sic: sicut se habet esse charum deo ad diuinam voluntatem: sic et esse oditum a deo: sed nilis est esse oditum a deo quin diuina voluntas reperiat in eo aliquod odibile et detestabile ex natura rei: quod dat formaliter esse oditum: peccatum enim existenta rei oditur a deo iuxta illud prophioe: videbo quoniam non deus volens iniquitaten tum es. Ergo per oppositum nullus acceptatur a deo charitatis ue nisi quia in eo est aliquid quod ex nar rei ipsum acceptabilemfacit seu reddit.

Preterea ad idem ab aliis argui tur sic: impossibile est quod fiat transitus de vno contradictoriorum in reliquum: nulla facta in altero extremorum mutatione. Sed cum aliquis de non charo fit charus deo: seu de non accepto acceptus: transit de contradictorio in contradictorium: et non est aliqua muratio in deo acceptante: igitur oportet quod sit mutatio inhomine acceptato: sed talis mutatio non est in ipso quantum ad actum: quia sine aliquo actu elicito potest aliquis transire de non charo ad charum: sicut patet de Io. baptista: quia ante sanctificationem in vte ro erat deo charus: nec acceptus acceptatione queest secundum praesentem dispositionem. et post sanctificationem eius in vtero fuit sic deo charus: oportet ergo quod talis mutatio fiat quantum ad aliquem actum habitum: et hic est habitus charitatis vel gratrie:

Durardus de senis. di. 1. q. 1. ar. 2. Con propositionem correlatiuam quidam doc. noster Arguit probando duas conclusiones: ex quibus sequitur oppositum istius conclusionis. Prima conclusio est: quod ad eliciendum actum dilectionis meritorium: necesse est ponere aliquem habitum supernaturalem. Secunda est: quod proba bilius est dicere istum habitum supernalem esse habitum charitatis creatum in voluntate si est ponit opinio communis: quam solam gratiam existentem in essentia anime: sicut creditur fuitse opinio magistri. Prima conclusio tripliciter probatur

Primo sic: ille actus qui no potest habere omnem rectitudinem requisitam ad rationem meriti ex suis principiis naturalibus necessarino indiget aliquo principio supernaturali rectificante. actus dilectionis elicitus a voluntate nostra est huius: ergo maior patet: quia illud quod non completur per princi pia naturalia vel nullo modo completur vel completur: per aliquod principium supernaturale: minor probatur: quia actus dilectionis elicitus a voluntate nostra: si debeat dici meritorius exigit tantam rectitudinem vt secundum eam attingat omnes circum stantias que sub diuino beneplacito cadunt ita vt nullo modo a diuinis regulis et a diuino bomnmplacito discordet: sed impossibile est quod actus voluntatis ex solis principiis naturalibus elicitus habeat tantam rectitudinem: tum quia diuinum beneplacitum et eius circumstantie que sub ipso cadunt: non sunt nobis note: tum quia principia nostranaturalia deficiunt etiam in attingendo minore rectitudinem: quam sitr ectitudo actus meritorii: quia deficiunt in attingendo rectitudinem secundum medium virtuti moralis: quia tale medium in quo consistit dicta rectitudo attingere est summe difficile: vt patet. 2. ethi. reliuquitur ergo: quod oportet dare aliquod principium supernaturale in cuius virtute actingatur rectitudo prefata.

Secundo sic ad actum meritorium non esset necessarius habitus supernauralis: sequere tur quod meritum non esset mensuratum secundum exigentiam praemii: consequens est falsum: ergo et antecedens: falsitas consequentis patet: quia praemium est finis meriti ex natura rei: illud autem quod ex natura rei ordinatur ad aliquem finem: oportet esse mensuratum secundum exigentiam eius finis: consequentia probatur: quia premitur de quo loquimur est supra totam naturam: cuius adeptio de pendet ex sola voluntate ipsius donantis: ille ergo actus qui ex puris naturalibus principaliter: non potest esse mensura tus secundum exigentiam dicti finis: nec secundum exigentiam diuine voluntatis ex qua dependet eius adeptio: relinquim tur ergo: quod oportet dare aliquod principium supernaturale mensurans et inclinans in dictum fine secundum exigentiam ipsius et diuine voluntatis ex qua dependet eius adeptio.

Tertio sic: si ad actum meritorium non requireretur necessario aliquis habitus supernaturalis in ratione principii elicitiui: sequeretur quod diuina voluntas posset acceptare et non acceptare ad vitam eternam vnum et eundem actum: nulla mutatione facta in tali actu: consequens est falsum: ergo et antecedens: falsitas consequentis patet: quia tunc videre tur fieri mutatio in diuina voluntate: quod est impossibile: consequentia probatur: quia constat quod nunc de facto non acceptat actum existentem in sola rectitudine naturali. Si ergo de sua potentia absoluta posset acceptare eundem actum tanque meritorium sine aliqua rectitudine: sequitur neces sario: quod ille actus erit non meritorius et meritorius: non acceptus et acceptus deo: sine aliqua sui mutatione: quod est impossibile: ergo etc. Secundam vero conclusionem probat multipliciter: sed quia primam non reputo veram: dimitto rationes secunde.

Responsio ad rationes aureoli. Ad primam dico: quod maior illa vniversaliter sumpta: sicut at sumitur est falsa: quia si actus ille sit liber et libere transi ens super obiectum sicut est in proposito: poterit transire de nouo super aliquod obiectum quantumcumque illud obiectum uihil de nouo recipiat quicquid sit de actu: necessario transeunte super obiectum. Et ad pro bationem quando dicitur: quod actus non potest de non transeunte super obiectum fieri transiens nisi aliqua mutatione facta in ipso actu: et tunc non esset eternus: vel in ipso obiecto: et tunc aliquid sibi inheret quod prius non inherebat: per interemptionem: quia actus liber potest de nouo transire super obiectum: nulla mutatione facta in ipso: nec in ipso: obiecto. sed solum in tempore vel duratione: verbi gratia. Si dux ordinaret hoc quod ducatus in lombardia per totum istum annum valeret: 30. solis praecise: simul cum hoc ordinaret quod transacto isto anno valeret. 4o. soll. verum esset dicere: quod ducatus isto anno non esset acceptus duci pro4o. soll. et post istum annum esset sibi acceptus pro. 4o. solil. nulla tamen facta mutatione in duce: quia sic ante ordinauit: nec in ducato: sed solum in tempore intermedio: et similiter in proposito: potuit enim deus ab eterno: sivoluit ordinare: quod beata virgo in puris naturalibus existens in vtero matris non esset sibi accepta ad vitam eternam vsque ad tale instans: et quod post illud instans in puris naturalibus existens esset sibi accepta: et tamen nulla fuisset tunc mutatio in actu acceptationis diuine: nec in beata. virgine: sed solum in tempore vel mensura. Ad secundum dico: quod ratio est ad oppositu: quia possibile est quod aliquis sit oditus a deo: et quod nihil odibile siue detestabile sibi in hereat: aliquis enim posset esse oditus a deo: quia peccat etiam si modo non peccet: nec aliquid detestabile sibi inhereat: igitur a simili aliquis pot esse dilectus a deo: quia bene egit: etiam si modo non bene agat: nec aliqua forma super naturalis inhereat.

Ad tertiam potest dici ex solutione perme: quod maior est falsa: quia ad hoc quod fiat transitus de contradictorio in contradictorium sufficit transitus temporis sine hoc quod fiat mutatio in tempore vel mensura: nulla facta mutatione in aliquo extremorum vt patet ibidem. Et vlte rius possibile est quod fiat mutatio in homine acceptato sine infusione charitatis infuse: quia possibile est quod aliquis sine charitate infusa nunc agat bene moraliter qui prius non agebat: et ista mutatio sufficeret in proposito: quia de us posset velle illum actum premiare premio vite eterne et per consequens talem ad vitam eternam aeceptare sine charitate predincta.

Responsio ad rationes gerardi. Ad primam alterius doc. nego minorem: et ad probatio nem dico: quod omnes circumnstantie necessario requisite ad bquod actus sit meritorius vite eter ne de potentia dei absoluta possunt esse nobis note. et ad eas possimus attingere sine charitate infusa: et sine omni forma supernaturali inherente si deo placeret: quia deus posset ordinare si vel let de potentia suis absoluta: quod quicumque diligeret deum propter se vel proximum propter deum mereretur vitam eternam: quia cum actus voluntatis non sit meritorius vite eterne de condigno: sed solum de congruo: et meritum de congruo non immittatur valori operis: sed libertati acceptantis: vt dictum est supra: poterit deus de potentia sui absoluta istum actum velle premiare vite eterne premio: vel ad vitam eternam acceptare: quod idem est.

Et quando vlterius dicitur: quod principianostra naturalia deficiunt in attingendo medium virtutis moralis: quia minus est: etc. Potest dupliciter responderi: primo quiden potest dici quod non sic deficiunt: quod simpliciter sit impossibile ipsum attingi: etiam ex solis principiis naturalibus: nec arist. dicit hoc esse impossibile: sed solum difficile. Secundo potest dici quod quicquid sit naturaliter saltem de potentia dei absoluta poterit viator tale medium attingere: et agere bene mora liter sine charitate infusa: et hoc sufficit ad hoc quod possit de congruo vitam etirnam mereri de potentia dei absoluta: vt patet ex dictis.

Ad tertiam potest concedi consequens: quia licet meritum de condigno debeat mensurari secundum exigentiam praemii: quia tale meritum immittitur valori operis: meritum tamen de congruo non omne sic mensurari. Et quando dicitur: quod premium est finis meriti ex natura rei: patet quod non est verum de merito de congruoquia tale praemium cum non ordinetur ex valore operis: sed se¬ lum ex libertate acceptantis potest est interimi consequentia: quia circumscripto omni habitu infuso adhuc meritum poterit mensurari secundum exigentiam premii sicut et nunc mensuratur: quia modo non mensuratur secundum exigentiam premii ex natura rei: siue secundum valorem operis: sed solum ex volutate donantis et ita esset tunc Ad tertium patet quid dicendum ex dictis: quia absque aliqua mutatione ex parte dei vel ex parte actus poterit deus acceptare et non acceptare eudem actum: dummodo sit mutatio in tempore vel mensura: vt est dictum superi Contertiam conclusione posset argui: sed quia nulli catholico est dubia: pertranseo.

Con quartam vero est opinio imgatri di. 1. quam multis auctoritatibus confirmat: sicut patet inlitera: verum quia auctoritates ille in multi scriptis doc. inueniuntur solute: nec ego soluerem eas aliter: nec oppositum conclusionis est per ecclusiam determinatum: dintto eam.

Ad rationes principales. Ad primam quicquid sit de minori nego maiorem: quia sic non se habet esse album ad albedinem: sicut esse charum ad charitatem: ratio huius est: quia esse album est denominatio intrinseca a forma quae est albedo: esse vero charum et acceptum deo ad vitam eterna non est denominatio intrinseca a forma quae est albedo: sed denominatio extrinseca a forma quae est charitas. sed denominatio extrinseca principaliter et completiue est ab acceptatione diuina: licet deus non acceptet sic aliquem de facto et secundum leges institutas ab ipso sine charitate. Et per hoc patet. quid dicendum ad confirmationem: quia esse sic deo charum non est effectus charitatis formalis: sicut esse album effectus formalis albedinis.

Ad secundam dicitur: quod non probat nisi de facto: multi sunt chari et accepti ad vitam eternam secundum dei ordinationem eternam: qui non haobesunt actu charitatem infusam: et illud non est contra dicta: quia in ista. q. loquimur de acceptatione quae fit secundum praesentem dispositionem: vt patet ex supradictis.