Quaestio 2

Articulus primus. QUantum ad primum supposita distinctione relatio nis realis et rationis. iuxta opinionem cuiusdam docto. nostri distinguo de relatione reali: quia quedam est pure realis que in suo actuali esse et completo quod habet non est nium in anima obiectiue: tamen non est ab anima effectiue: sed a re extra. Potest igitur dici iuxta imaginationem istius doc. quod relationum: quedam est pure realis: et talis est omnis relatio que in suo esse completo: nec est in anima obiectiue: nec ab anima effectiue: quedam est pure rationis: et talis est omnis relatio que in suo esse completo est inanima obiectiue: et ab anima effectiue. queda vero participat de vtraque: et talis est omnis relatio que in suo esse actuali et completo non est nisi in anima obiectiue: et in hoc conuenit cum relatione reali: et hec relatio vt dicit: quam uis in aliquo conueniat cum relatione rationis: est tamen vere realis. Et ex his patet intellectus questionis: quia potest queri an dei ad creaturam sit relatio realis primo vel secundo modo sumpta.

Secundus articulus. QUantum ad secundum: quia in questione supponitur de um referri ad creaturam. pono quattuor conclusiones.

Prima est: quod deus ex tempore refertur ad creaturam: probatur primo sic. deus ex tempore est dominus creature. igitur de us ex tempore refertur ad creaturam. antecedens est bea. aug. 5. de tri. c. finali. consequentia patet per eum ibidem: quia dominus dicitur relatiue ad seruum: totam rationem ponit ibidem. dicit "dominus non dicitur nisi cum habere incipit seruum. et ista appellatio relatiua ex tempore est deo". et iuxta finem capituli. dicit: "quod ergo temporaliter dici incipit dominus. quod ante non dicebatur manifestum est relatiue dici".

Secundo sic: producenter ad productum est vera relatio ex 5 meth. c. de ad aliquid. igitur producens creaturam ex tempore et in tempore refertur ad creaturam. deus in tempore produxit omnia: ergo.

Tertio sic. deus ex tempore dicitur relatiue ad creaturam. igitur ex tempore refertur adipam. consequentia est nota. quia subiecta istarum propositionum sunt eadem. et praedicata equiualent in significando. quia referri nil aliud est quam relatiue dici. et econtra. et antecedens est bea. aug. vbi supra. dicit quod dei substantia temporaliter incipit dici relatiue ad creaturam.

Quarto sic. creatura ex tempore refertur ad deum non ab eterno. igitur deus ex tempore et non ab eterno refertur ad creaturam: antecedens patet: quia referri praesupponit esse. creatura autem fuit in tempore non abeterno secundum bea. aug. vbi supra. consequentia probatur. quia secundum philstor in praedicamentis omnia relatiua dicuntur ad conuertentia. igitur si vnum relatiuum refertur ad aliud necesse est alterum referri ad ipsum. igitur si creatura refertur ad deum necesse est deum referri ad creaturam. et si non refertur nisi ex tempore. necesse est deum non referri nisi ex tempore. quia si deus refertur ab eterno ad creaturam. vel creatura refertur ad ipsum ab eterno. quod est contra suppositum. vel non omnia relatiua dicuntur adconuertentiam. quod est contra philosophum. Istam conclusionem expresse ponit be Aug. vbi supra. dicit refugium ergo nostrum deus dicitur relatiue: ad nos enim refert cum ad deum refumus. sed certum est quod refugimus ad deum ex tempore: igitur idem etiam vult magister in littera di. 30.

Secunda conclusio est: quod deus non refertur. ad creaturam ex tempore sola relatione rationis. probatur primo sic deus non refertur tempora liter ad creaturam sola rationecausata ab intellectu. igitur nec sola relatione rationis. consequentia patet: quia omnis relatio rationis causatur ab intellectu. antecedens probatur: quia quod refertur. ad creaturam sola relatione causata ab intellectu: non refertur ad ipsam intellectu nil causante. patet de se. sed deus refertur ad creaturam intellectu penitus nil cante: quia siue in tellectus aliquid esset sine non: deus est vere dominus et conseruatur creature. et per consequens refertur ad creatura.

Secundo sic: quod refertur ad creaturam siue intellecrus sit: siue non: re¬ fertur ad ipsam sola relatione rationis: hoc patet: quia intellectu non existente omnis relatio rationis desinit esse. sed deus refertur ad creaturam: siue intellectus sit siue non: quia non minus deus est creator. et conseruator et dominus ligni vel lapidis: creatura ratioali non existente quam existente: ergo.

Tertio sic anihilata omni relatione rationis adhuc deus est vere et realiter deus et creator. creature. igitur anihilata omni talirelatione: deus refertur. ad creatura: antecedens est notum: consequentia patet quia creator relatiue ad creaturam dicitur: et domcinus ad seuit vt patet per bea. aug. 5. de tri. c. 2o. et 12. de ci. dei. c. 1. 5. Ex his tollitur illa solutio communis: quae dicitur quod circumscripto omni opere intellectus deus dicit dominus creature: prout hoc nomen dominus denominatur a relatione: quia vt patet per be.e aug. capitulis praeallegatis: si deus dicitur dominus: manifestum est relatiue dici. igitur non potest dici dominus et non dici relatiue.

Quarto sic be. aug. 5. de tri. c. praeallegato. dicit quod deus non dicitur ab eterno dominus creature. "ne cogamur. creaturam sempiternam dicere: quia ille sempiterne non dominaretur: nisi ista sempiter nefamularetur. sicut enim. non potest esse seruus: qui non habet dominum: sic nec dominus qui non habet seruum" Tunc sic: deus non refertur ad creaturam nisi sola relatione rationis. igitur ista consequentia non est bona: deus fuit dominus ab eterno. igitur creatura fuit ab eterno Istud consequens est contra be. aug. vt patet. igitur et antecedens. consequentia patet: quia relatio rationis non coexigit terminum. in esse realio igitur non sequitur: deus fuit dominus ab eterno solum secundum rationem. igitur. creatura fuit ab eterno in esse reali sicut loquitur. be: aug. Et confirmatur: quia ad hoc quod deus fuerit dominus ab eterno solum secundum rationem. sufficit quod creatura fuerit ab eterno quantum ad esse cognitum quod est esse rationis. Tertia conclusio. est quod deus non refertur: temporaliter ad creaturam relatione reali: que non sit formaliter in deo nec in creatura nec alicubi subtiectiue: sed obiectiue tantum in intellectu creato vel diuino. Ista conclusio est directe contra positionem cuiusdam doc. nostri que vt clarius videatur

Primo declarabitur eius positio. Michael de massa: Pro cuius declaratione premittit quandam distinctionem de relatione. sicut tangebatur in articulo praecedenti: quia quedam sunt relationes que sunt pure reales que in suo esse completo nec sunt in anima nec sunt ab anima effectiue: cuiusmodi sunt paternitas et filiatio in diuinis et multe consimiles in creaturis: que dam sunt relationes pure rationis que in suo esse completo sunt obiectiue in anima: et effectiue ab anima per actum intelligendi: siue directe attingendo ad eas tanquam ad terminum actionis: siue delinquendo eas per modum cuiusdam naturalis sequele circa obiecta cognita: cuiusmodi sunt relationes secundarum intentionum: sicut habitudo praedicati ad subiectum affirmatisua vel negatiua: que tantum est in anima obiectiue: et tantum ab anima effectiue et nullibiexistenter: nec obiectiue nec subslectiue: et sic de similibus. quadam vero sunt que in suo esse actuali quod hobeunt non sunt nisi in anima obiectiue tantum: tamen non sunt ab anima effectiue: sed effectiue sunt a rebus cognitis ab intellectu: non tamen efficiuntur ab eis: nisi quando intellectus concipit eas: et hoc modo concedi potest quod habitudo veritatis et falsitatis predicati ad subiectum: licet non sit alicubi subiectiue: sed solum in anima obiectiue: est tamen effectiue a rebus cognitis: tamen non efficitur actualiter nisi quando sunt in praeentia intellectus. et hoc loquendo de veritate propositiones. et tales relationes sunt vere reales vt dicit. conueniunt tamen cum relationibus in hoc: quod nec iste. nec ille sunt subiectiue in aliquo nec in anima nec extra animam. His premissis videtur isti doctori. quod deus et creatura referantur realiter oppositis relationibus realibus: quarum vna sit realiter et for¬ maliter in creatura. alia vero nusquam sit formaliter: nec subiectiue: sed sit tamtum obiectiue in aima: non tamen effectiue ab anima: sed a deo cognito: sicut superius dicebatur de veritate propoitonis. Creatura ergo realiter refertur ad ipsum deum: relatione reali que formaliter et subiectiue est in ipsa. deus vero refertur realiter ad creaturam relatione reali que nusquam est subiectiue: sed tantum obiectiue in anima. Et contra modum istum dicendi pono conclusionem istam: quam probo primo sic: omnis relatio realis que non est deus est alicubi formaet subiectiue est: hec relatio que deus ponitur referri realiter ad creaturam est relatio realis: et non est deus nec aliquid in deo: ex supposito igitur est alicubi formaliter et subiectiue: quod est contra positum: maior probatur: quia omnis relatio realis que non est deus est realiter accidens: vt patet ex supradictis. igitur omnis talis est alicui formaliter et sub iectiue: patet illa consequentia: quia omne accidens reale naturaliter est alicubi formaliter et subiectiue: cum sit ens indigens esse in aliquo secundum auicem. et tamen sic esse est in esse secundum porphirium. Et confirmatur: quia quod realiter nulli accidit non est realiter accidens: patet per expositionem vocabuli: sed quod non est alicubi formaliter: nec subiectiue realiter nulliaccidit: ergo quod non est alicubi formaliter: nec subiectiue non est realiter accidens.

Preterea: nulla relatio rea lis que non est deus est realiter substantia: igitur omnis talis est alicubiformaliter et subiectiue: antecedens patet ad praesens: consequentia probatur: quia omne ens reale: quod non indiget esse in alio est substantia secundum auice. sed omnis relatio realis que non est alicubi formaliter nec subiectiue est ens reale: quod non indiget esse in alio: igitur omnis relatio realis que non est alicubi formaliter nec subiectiue est realiter substantia. Et confirmatur: quia cuius cumque uaturaliter conuenit per se esse illud est realiter substantia: sed omni enti reali cui naturaliter repugnat esse in alio formaliter et subiectiue naturaliter conuenit per se esse: igitur omne ens reale cui naturaliter repugnat esse in aliquo formaliter et subiectiue: est realiter substantia: igitur omnia relatio realis que non est realiter substantia: est alicubi formaliter vel subiectiue.

Secundo probo: etiam supposito quod aliqua talis relatio fit possibilis: quia deus non refertur ad creaturam talirelatione. Primo sic. illud quod refertur ad creaturam: siue intellectus intelligat siue non: refertur ad ipsam: relatione que tantum habet esse obiectiue in intellectu concipiente: patet ex terminis: sed deus refertur temporaliter adcreaturam siue intellectus siue non: vt patet ex dictis. ergo Secundo sic: illud quod nullibi est subiectiue: sed solum in anima obiectiue desinit esse anima desinente: sed relatio qua deus refertur ad creaturam non desinit esse: quiaannihilata omnium creatura rationali ad huc deus est vere dominus et conseruator huius ligni vel lapidis.

Quarta conclusio est: quod deus refertur ad creaturam temporaliter: vera relatione existente formaliter in deo vel in creatura. Et hoc sequitur ad praecedentes: quia ex primo ma patet deum temporaliter referri ad creaturam. Et ex secuda patet ipsum referri relatione reali: quia non sola relatione rationis. Et ex tertia patet ipsum referri relatione reali: quia non sola relatione reali que nullibi sit formaliter nec subiectiue. Ex his euidenter sequitur quod referatur relatione reali existente formaliter in ipso vel in creatura. ex istis patet quod refertur deus realiter ad creaturam siue quod dei ad creaturam est vera relatio realis: quod principaliter querebatur: et sic patet quid dicendum.

Articulus tertius et quartus. QUantum ad tertium Et quartum articulos mouenda et soluenda sunt dubia et primo contra prima conclusionem potest argui primo sic: omnis relatio temporalis accidit suo fundameto: igitur deus non refertur ad creaturam relatione aliqua temporali. igitur nec ex tempore. prima consequentia patet: quia uullum accidens est in deo: patet etiam secunda: quia referri ex tempore est referri relati¬ one aliqua temporali antecedens probatur: qui omnis relatio que non est deus accidit suo fundamento: cum omnis talis sit vere accidens secundum be. aug. 5. de tri. c. 5. Sed omnis relatio temporalis est relatio que non est deus: igitur.

Preterea: deus non refertur ad creaturam: igitur ex tempore non refertur ad ipsam: consequentia nota: antecedens probatur multipliciter. Primo sic: quicquid refertur ad aliud secundum aliquid sui: depedet ab eo: sed deus secundum nihil sui dependet a ercatura: igitur deus non refertur ad creaturam: minor supponitur: maior probatur inductiue et ratione. Inductione: nam pater quia refertur ad filium dependet ab eo quantum ad esse patrem et mensura: quia refertur ad mensuratum dependet ab eo quantum ad esse mensuram: quia sequitur mensuratum non est: ergo et mensura non est. licet possit esse illud quod est mensura. Ratione quia esse relationis consistit in adiacentia et dependentia a fermino: ergo omne relatiuum vt relatiuum est: dependent a suo correlatiuo.

Pre terea: que sunt ad inuicem referribilia sunt ad inuicen comperabilia: sed deus et creatura non sunt ad inuicem conparabilia: igitur nec referribilia: maior patet: quia relatio comperatio quedam est. minor probatur: quia que sunt adinuicem coperabilia sunt eiusdem generis: quod de deo et creatura dici non potest: cum deus non sit in genere. Et confirmatur: quia in quocumque genere est vnum relatiuorum et alterum: sed ipassibile est deum esse in eodem genere eum creatura: cum deus non sit in genere impossibile est ipsum referri ad creaturam.

Preterea: quicquid refertur adaliud secundum aliquid sui est simul natura cum illo: hoc patet: quia relatiua vt relatiua sunt et simul natura secundum philosophum: sed deus secundum nihil sui est simul cum creatura: nec secundum rem: nec secundum rationem: ergo deus nullo modo refertur ad creaturam: nec secundum re: nec secundum rationem.

Preterea: cui repugnat omnis compositio secundum re et secundum rationem: repugnat referri ad alterum ex tempore sed deo repugnat etc. igitur minor supponitur: maior probatur: quia omnis relatio adueniens alicui ex tempore facit compositionem cum eo secundum rem vel saltem secundum rationem.

Responsio: Ad ista respondetur communiter quod dei ad creaturam non est relatio realis: sed rationis tantum. et ideo non sequitur: quod aliqua relatio temporalis accidat ipsi deo quia relatio rationis non in est alicubi subiectiue: sed solum in anima obiectiue: nec sequitur quod deus secundum aliquid sui dependeat a creatura: nec secundum aliquid sui sit simul cum creatura: quia relatio rationis non est aliquid dei: nec sequitur quod deus et creatura sint comparabilia secundum rem: sed secundum rationem precise: quod nullum est inconueniens. Nec sequitur vlterius quod in deo fit aliqua compositio: quia relatio rationis nullo modo componit cum re extra. Sed illud non sufficit: quia sicut patet ex secunda conclusione. deus non refertur ad creaturam sola relatione rationis. dico tamen quod non refertur ad ipsam relatione reali que sit in eo: sed relatione reali que subiectiue est in ipsa: prout deducetur questione sequenti. et ideo non sequitur quod aliquid accidat deo: sed creature hec est solutio beati aug. 5. de trini. c. fin ali. et in littera distin. 3o. nec se quitur vlterius quod deus secundum aliquid sui sit simul cum creatura: nec quod secundum aliquid sui dependeat a creatura: licet referri non sit proprie dependere: quia talis relatio non est deus: nec aliquid: sed creatura et increatur a subiectiue: nec sequitur etiam quod deus et creatura sint eiusdem generis: quia non comperantur in aliquo vno: quod sit eiusdem rationis vniuoce in extremis: sed comperatione relatiua praecise: que non arguit identitatem generis. Et vlterius non referuntur relationibus oppositis existentibus in extremis. et ideo non omne quod sint eiusdem generis: nec insuper sequitur quod sit in deo aliqua compositio secundum renec secundum rationem: quia nihil aduenit deo ex tempore: quod sit in ipso: sed creature: rationes igitur non concludunt etc. Contra secundam conclusionem est opinio communis: quae ponit de um referri ad creatura ex tempore: sola relatione rationis: et probat hec opinio duas conclusiones: ex quibus infert propositum.

Opinio communis. Prima est: quod deus ex tempore refertur ad creaturam. Secum da et: quod impossibile est ipsum referri ad ipsam: relatione reali. et ex istis sequitur quod referatur sola relatione rationis. verum quia in sequenti. q. videbitur qualiter deus referatur realiter ad creaturam: et qualiter non. supersedeo ad praesens. Contra tertiam conclusionem doc. ille qui ponit oppositum arguit: non qui dem directe: sed indirecte: probat enim aliquis conclusiones: ex qubus infert conclusionem intentam. probat namque primo: quod deus referatur realiter ad creeturam. Secundo quod non relatione reali quae sit formaliter in ipso. Tertio quod nec relatione reali quae sit increatura. Et ex istis infert quod referatur ad ipsam relatione reali: qua nusquam sit formaliter et subiectiue. verum quia in q. sequenti apparebit: sicut stati dicebatur: qualiter deus referatur realiter ad creaturam: et qualiter non: supersedeo ad praesens de rationibus istis. Contra quartam conclusionem est conmunis opinio: rationes tamen ipsius non adduco pro nunc: quia conclusio declarabitur in. q. sequenti: sicut dictum est pluri es.

Ad rationes principales. Ad primam rationem principalem patet quid dicendum ex solutione secunde rationis contra primam conclusionem. Secundam rationem concedo et credo ipsam concludere.