Quaestio 2

Articulus primus. QUantum ad primum: supposita distinctione de equali tate proprie dicta: et largo modo sumpta in praecedenti. q. declarata. Distinguo de summa equalitate: quia vno modo potest accipi pro equalitate: qua non potest maior dari in genere equalitatis proprie dicte. Alio modo pro equalitate qua non potest dari maior in genere equalitatis largo modo sumpte: et secundum hoc aliter est dicendum ad questione: vt declarabitur articulo sequenti.

Secundus articulus. QUantum ad secundum. Prima conclusio est: quod inter per sonas diuinas non est equalitas proprie dicta: hanc. probo sic: trium personarum in diuinis non est alia et alia quantitas: igitur inter ipsas non est equalitas proprie dicta: consequentia patet: quia equalitas proprie dicta est habitudo quam titatis non ad se: sed ad aliam quantitatem: vt patet ex qaestione praecedenti: et antecedens est notum: quia trium personarum in diuinis non est alia et alia magnitudo dicit bea. aug. 5. de tri. c. io. quod sicut in diuinis non dicimus tres essentias sed vna tantum: ita nec tres magnitudines sed vnam: igitur earum non est alia et alia quantitas. Et confirmatur: quia quantitas in spiritualibus non est molis sed perfectionis: vt patet per be. aug. 6. de tri. c. 2. et 22. de paruis: sed que dicunt perfectionem simpliciter in diuinis multiplicari non possunt: igitur etc. Ex ista conclusione sequitur: quod inter personas diuinas non est similitudo proprie dicta. deductio est euidens: quia sicut earum non est alia et alia quantitas: ita nec alia et alia qualitas et similitudo proprie dicta est habitudo qualitatis non ad se sed ad aliam quantitatem r sicut equalitas proprie dicta est habitudo quantitatis non ad se sed ad alia quantitatem.

Secunda conclusio est: quod inter personas diuinas est equalitas largo modo sumpta: pro cuius declaratione praemitto aliquas propositiones.

Prima est: quod inter personas diuinas est identitas relatiua: hoc patet: quia quorum est vna substantia: illorum est identitas relatiua: hoc patet: quia eadem distinguuntur identitate relatiua: quorum substantia est vna: vt patet. 5 metaphi. sed trium personarum in diuinis est vna substantia: ergo etc.

Secunda est: quod inter personas diuinas est equalitas relatiua: et hoc etiam patet porimo per determinationem magistri di. 31. vbi inquirit an pater sit equalis et similis filio relatiue: et determinat quod sic.

Secundo: quia omne absolutum in diuinis esset vna tantum persona: equalitas autem non esset: si vna tantum persona esset dicit Hilario. 3 de tri. quod si militudo sibiipsi non est: nec equalis simul aliquis dicitur. Et confirmatur: quia secundum be. aug. 6. detri. c. o. prima equalitas et prima similitudo est in filio: igitur hoc non esset si tamtum vna persona esset.

Tertio sic omne ens cuius esse non est ad se: sed ad alterum est respectiuum vel respectus: hoc patet: quia per hoc respectiuum differret ab absoluto: etiam per aduersarios sed equale vel equalitas non est ad se: sed ad alterum: vt patet ex dictis: ergo etc.

Tertia propositio est: quod equalitas relatiua in diuinis non est nisi identitas: hoc patet primo ex conclusione praecedenti: quia si equalitas relatiua non esset identitas in diuinis: pari ratione nec similitudo erit identitas nec equalitas esset similitudo: sed omnis equalitas relatiua condiuisa identitati et similitudini est equalis proprie dicta. ergo in diuinis ad intra esset proprie dicta equalitas: cuius contrarium patet ex conclisione praecedenti.

Preterea: vbi magnitudo non distinguitur ab essentia siue substantia: ibi equalitas non distinguitur ab identitate: hoc patet: quia equalis est proportio fundamenti ad fundamentum: talis relationis adrelationem. Sed in diuinis magnitudo nullo modo distinguitur ab essentia ex naturarei: vt patet ex. 8. di. et questionibus super prolo. His propositionibus premissis patet assumpta conclusio: quia omnis equalitas relatiua que non est nisi identitas est equalitas lar¬ go modo sumpta: sed inter personas diuinas est equali tas relatiua: vt patet ex secunda propositione que non est nisi idetitas: vt patet ex tertia: ergo etc. Et confirmatur: quia in diuinis ad intra est equalitas: et non est equalitas proprie dicta: ergo est largo modo sumpta: consequentia patet: quia equalitas sufficienter diuiditur per edlitate proprie dicta et largo modo sumptam: antecedens quantum ad prima partem patet ex secunda propositione: quantum ad secundam patet ex conclusione precedenti.

Tertia conclusio est: quod huius equalitas relatiua que ponitur inter personas diuinas est relatio realis: non rationis: pro cuius declaratione praemitto aliquas propositiones: Prima est: quod nulla identitas eiusdem ad seipsam est relatio realis: hanc probo primo: quia tali relationi non conuenit diffinitio relationis realis que est esse realiter ad aliud assumptum patet: quia vnum vt vnum: non est aliud a seipso.

Secundo: quia omnis relatio realis est realis habitudo duorum: quorum vnum habet rationem fundamenti: alterum rationem termini: sed constat quod vnum et idem: vt sic: non habet rationem duorum etc.

Tertio: quia sicut relatio rationis ad extrema rationis: ita relatio realis ad extrema realia: sed omnis relatio rationis requirit duo extrema secundum rationem: igitur omnis relatio realis duo extrema secundum re: quod in proposito dici non potest.

Quarto: quia realiter relatiua sunt realiter opposita: sed eiusdem ad seipsum non est realis oppositio: igitur nec realis relatio. Secunda propositioet: quod omnis identitas relatiua eiusdem ad seipsum est relatio rationis: et hoc sequitur ex praecedenti: quia omnis relatioest realis vel rationis. Sed idetitas relatiua eiusdem ad seipsum est formaliter relatio: et non realis: vt patet expropositione praecedenti: igitur est rationis: maior nulli deberet esse rationabiliter dubia: tum propter quandam opinionem que videtur tenere oppositum.

Probo eam primo: quia si detur aliqua relatio que non sit realis vel rationis: vel talis est fabricata ab anima: vel non: si sic: igitur est relatio rationis. si non: ergo realis: quorum quodlibet est contra positum.

Secundo: et est quasi confirmatio praecedentis rationis: quia vel talis relatio consurgit inter extrema et natura rei: circumscripta omni apprehensione actuali ipsius anime conparantis vnum extremum et aliud: vel non: si sic: ergo est realis. si non: ergo est rationis: quia nomine relationis rationis non intelligitur: nisi relatio illa que non consurgit ex natura rei inter extrema. Sed ex sola apprehensione ipsius anime comperantis.

Tertio: quia relatio realis et relatio rationis non minus euacuant naturam relationis quam ens reale: et ens rationis euacuent naturam entis: sed impossibile est dare aliquod ens quin sit reale vel ration nis: ergo ista propositio expresse ponitur a philoso. 5 metaphi. in. c. 8. ad aliquid.

Tertia propositio est: quod nusla identitas relatiua vnius rei ad aliam re in creaturis est relatio realis: patet primo sic: nulle due res distincte in creaturis realiter sunt vnum realiter: igitur nulla identitas relatiua: ergo etc. antecedens supponitur: et ponitur a damascenum libro praemo. c. II. consequentia probatur: quia ad realem identitatem relatiuam duarum rerum necessario requiritur realis vnitas ipsarum.

Secundo sic: omnis relatio realis consurgit inter extrema ex natura: circumscripta omni apphensione anime: identitas relatiua vnius rei ad aliam in creaturis non consurgit: ergo etc: probatur minor: quia circuscripta omni apprehensione anime conscribitur omnis vnitas vnius rei ad aliam in creaturis per damascen. vbi supra: ergo et omnis identitas relatiua ipsarum.

Tertio sic: omnis identitas relatiua realis praesupponit re alem identitatem extremorum in aliquo absoluto: sed identi tas relatiua vnius rei ad aliam in creaturis non presupponit: igitur etc. minor probatur: quia nulle res increaturis distincte realiter sunt ide realiter in aliqua absoluto: vt dictum est supeur: igitur identitas relatiua earum. non presupponit etc. Ista videtur intentio philosi. 5. meta. in. c. de ad aliquid. dicit quod eadem dicuntur: quorum substantia est vna. igitur quorum subiecta non est vna realiter: illa non sunt eadem realiter: sed substantia duarum rerum in creata rum non est vna realiter. igitur.

Quarta propositio est: omnis identitas relatiua vnius rei ad aliam in creaturis est relatio rationis. ista sequitur ad praecedentem: et patet eius deductio ex deductione secunde.

Quinta propositio est: quod omnis identitas relatiua vnius rei ad alia in diuinis est relatio realis: hec patet primo: quia in diuinis omnes res: distincte realiter sunt idem realiter. igitur earum identitas relatiua est relatio realis.

Secundo: quia omnis relatio quae manet in re circumscripto opere intellectus est realis. sed relatio identitatis quae ponitur inter personas diuinas est huiusmodi: quia identitas personarum in diuinis non dependet ab intellectu.

Tertio quia illa sunt eadem identitate relatiua: quorum sub stantia est vna. 5. metaphi. igitur illa sunt eadem identitate relatiua reali: cuius substantia est vna vnita te reali. sed constat quod substantia trium personarum in diuinis est vna vnitate reali. ergo etc.

Quarto quia identitas relatiua in diuinis ad intra habet omnia ad relationem necessario requisita: ergo est relatio rea lis. consequentia est nota: antecedens probatur: quia ad rationem realem sufficiunt tria. Primo quod fundamentum sit reale. et terminus realis: quia entis ad non ens in vel entis realis: ad ens rationis non est relatio realis.

Secundo quod sit realis distinctio extremorum: quia eiusdem ad se ipsum non est relatio realis.

Tertio quod talis relatio consequatur ex trema ex natura rei absque operatione alterius potentie conparantis vnum extremum ad aliud: quia licet petrus et maitinus sint extrema realia: et realiter distincta: ratio tamen identitatis inter eos non est realis. vt patet ex tertia propositione: quia non consequuntur hec extrema ex narei. sed ex operatione intellectus comparantis vnum ad alterum in specie: cuius vnitas non est realis: sed rationis tantum in proposito autem reperiuntur hec tria: quia persone diuine que sunt fundamentum et terminus huius identitatis sunt re ales et realiter distincte. et identitas consurgit ex natura rei. non est operatione intellectus: quia ipsarum substantia est vna vnitate reali non rationis tantum. His propositionibus praemissis assumpta conclusio arguitur sic: omnis identitas relatiua vnius rei ad aliam rem in diuinis est relatio realis sed equalitas relatiua que ponitur inter diuinas personas non est identitas relatiua vnius rei ad aliam rem: vt patet ex dictis.

Ultima conclusio est: quod equalitas frium perso narum in diuinis est summa equalitas: probatur sic: summa identitas vnius rei ad alia rem est identitas trium personarum: ergo summa equalitas est equalitas earum: antecedens patet: quia omnis alia identitas vnius rei ad aliam deficit ab hac identitate: consequntia est bona: quia equalitas trium personarum non est nisi identitas earum: vt patet ex dictis. Est tamen aduertandum: quod inter personas diuinas non est equalitas summa in genere equalitatis proprie dicte: quia inter ipsas non est equalitas proprie dicta: sed in genere equalitatis largo modo sum pte: vt satis patet ex praecedentibus. Ex ista conclusione sequitur quod persone diuine sunt summe equales in substantia potentia et magnitudine et vniversaliter in omni perfectione: deductio ista est eui des: quia in omnibus istis sunt summe idem: ergo et summe equales: et hic est processus be. aug. 6. de tri. per totum: vbi ex summa identitate patris et filii et spiritus sanctus in sub stantia magnitudine et ceteris perfectionibus: probat earum summa equalitatem: et hoc de secundo articulo.

Tertius et quartus articulos. QUantum ad tertium et quartum articulos simul contra conclusiones istas: mouenda et dissoluenda sunt dubia:

et primo contra primam est opinio. Opinio scoti in primo di. 1 q. i. et in qualibet q 6. Que ponit quod inter personas diuinas est equalitas proprie dicta non solumlargo modo sumpta. Et pro ista opie nione ex fundamentis scoti quidam doc. sic arguit. Candulphus in primo di. is. q. 2. ar. i. conclusione. 5. Ubicumque est perfecta ratio fundamenti: et distinctio extremorum: ibi est vera relatio: sed inter personas diuinas est persecta ratio fundamenti equalitatis proprie dicte: et distinctio extremorum: ergo inter ipsas est talis relatioequalitatis: maior patet: quia ex sufficientia cause infertur effectus et fundamentum et extrema sunt sufficiens causa relationis: minor etiam patet de distinctione extremorum: quia pater et filius sunt supposita distincta de sufficientia fundamenti probatur: quia ibi est magnitudo perfecta: quia infinitas ibi est etiam vnitas fundamenti: quia vna magnitudo numero est in tribus personis: sequitur ergo quod ibi sit perfecta et propria equalitas.

Secundo sic: ad fundamentum equalitate et similitudinem proprie dictam sufficit vnitas numeralis fundamenti: ergo inter perso nas diuinas est ponenda equalitas et similitudo proprie dicta: consequentia patet: quia per me totalis causa: quare inter ipsas non est ponenda talis equalitas nec similitudo: est quod earum non est alia et alia quantitas: nec alia et alia qualitas: hecautem ratio vt patet esset nulla: si ad tales relationes sufficit vnitas numeralis fundamenti: antecedens vero probatur ab eodem doctore quadrupliciter

primo sic. Candulphus in primo di. 3 q. i. ar. i. conclusione. 2. Non minus repugnat vnitas fundamenti relationi bus fundatis super vno: sicut est idem similiter et equale quam relationibus non fundatis super vno secundum relationes quae non fundantur super vno: possunt esse vere relationes et proprie cum vnitate numerali fundati: ergo multo plus relationes fundate super vno: maior patet: quia relationes funda te super vno non distrahuntur per conditione vnitatis: plus quam ille que non fundantur super vno: minor probatur: quia relationes producentis et producti non fundantur super vno ex. 5. metaphi. et tamen in diuinis relatio producentis et productinon fundatur in eadem essentia numero et similiter in creaturis res fundat relationem mouentis et moti: sicut voluntas.

Secundo sic: habita vna quantitate et vna qualitate reali numero in duobus realiter distinctis: illa dicuntur equalia et similia realiter et proprie: ergo cum vna vnitate numerali fundati stabit relatio realis fundata: consequentia patet: antecedens probatur: quia de mus quantitatem et albedinem separatam in sacramento eucharistie vini et alteri substantie panis: ille panis nunc affectus istis accidentibus esset equalis pauipriori realiter: et proprie et sibi simulis. Et si dicitur: quod ista non est equalitas realis: nec similitudo: quia panis qui praefuit non est sed est transbatus. Istud non valet: quia hoc non est propter vnitatem numeralem fundamenti: sed propter defectum extremi: sed si rediret idem panis trasbatus et maneret: esset equalis pani affectiillis accidentibus: et tamen esset idem fundamentum numero.

Tertio sic: vnitas numeralis fundamenti non plus repugnat relationibus equipantie: quam relationibus sup positionis: sed istis non repugnat: ergo nec illis: maior patet: quia relatiua superpositionis plus recedunt ab vnita te quam relatiua equipantie: minor probatur: quia totum adpartem se habet secundum rationem excedentis: quia omne totum est maius sua parte: et tamen totius et partis est vnitas numeralis: ergo relatio super positionis stat cum vnitate numerali: et per consequens multo plus relatio equipantie.

Quarto sic: in entibus est dare perfectam distinctionem et inequalitatem realiter: et perfectam identitatem et equalitatem. Ista consequentia patet: quia secundum bea. aug. equalitas perfectior est simpliciter inequalitate: et identitas distinctione. Si ero est dare in vniuerso illud quod est imperfectius sinequalitatem et distinctionem perfectam: non de ficiet illud quod est perfectius scilicet equalis perfecta et idem titas perfecta: sed non potest esse perfecta identitas: nec perfecta equalitas: nisi cum distinctione extremorum reali stet vnitas substantie numeralis: sic est in diuinis per sonis: ergo etc. Responsio ad rationes landulphi. Ad primum istorum nego minorem: et ad probationem concedo: quod in diuinis non est magnitudo perfecta: sed ex hoc non sequitur quod ibi sit ratio fundamenti et equalitatis proprie dicte: quia sic ibi est perfecta magnitudo: quia non est ibi alia et alia magnitudo: que tamen requiritur ad equalitatem vt condiuiditur identitati.

Ad secundum nego antecedens: et ad probationem dico ad primam dupliciter. Primo per interemptionem maioris: quia non est simile de relationibus originis que non fundantur super vno: et de relationibus que fundantur super vno. Ratio dissimilis est: quia relationes. originis sunt alterius et alterius rationis in extremis: et ideo non supponunt aliquam distinctionem priorem: relationes autem que fundantur super vno sunt eiusdem rationis in extremis: et ideo requirunt aliquam distinctionem prioremvt determinetur ad certum numerum. Et potest ratioreduci contra eos sic: non magis repugnat vnitas fundata relationibus fundatis in vno quam relationibus non fundatis super vno. Sed relationes originis sic fundantur super essentiam diuinam quod non praesupponunt aliquam distinctionem priorem secundum eos: igitur relationes predicte videlicet: identitas et similitudo et equalitas sic fundantur super diuinam essentiam: quod etiam non praesupponunt aliquam distinctionem priorem quod est contra eos. Sed quia forte non est possibile: quod due relationes opposite siue sint eiusdem rationis in extremis siue non: fundentur in eodem fundamento per se et primo: ideo nego minorem: et ad probationem dico: quod relationes originis in diuinis non fundantur realiter in essentia cum sint realiter ipsa per exclusionem omnis distinctionis ex natura rei: vt in sequentibus apparebit.

Et ad secundam probationem dico: quod in creaturis nulla vna res fundat relationem mouentis et moti: quia omne quod mouetur ab alio mouetur secundum philoso um: vnde voluntas non secundum illud quod mouet mouetur sed secundum aliud etc. Contra solutione istam instatur dupliciter.

Primo: quia si propter transitum originum in essentia non esset fundamentum: et tamen vere sunt origines distincte realiter: ita dicetur in proposito quod identitas et similitudo et equalitas transeunt in essentiam: quia non distinguuntur ab ea realiter: et tamen cum vera vnitate numerali ipsius stabit quod erunt reales realiter distincte: et nil aliud queritur.

Secundo de voluntate quia illud aliud et aliud: aut est alia et alia res totaliter: et tunc erunt in nobis due voluntates: vel saltem vena composita ex duobus realibus nullo modo eiusdem nisi compositiue: aut illud aliud et aliud in voluntate est diuersa ratioformalis cum vnitate reali: et hoc etiam nego ego

Ad primam concedo: quod si tales relationes essent possibiles in diuinis: non fundarentur realiter in essentia: sed essent ipsa. sed ista non est causa: quia non sunt possibiles in diuinis. sed tota causa est: quia equalitas sic sumpta non est possibilis: vbi non est alia et alia quantitas: sicut nec relationes originis sunt possibiles vbi non est originans et originatum: et quia in diuinis cum vnitate essentie stat distinctio originantis originati et non alia: et alia quamtitas poterunt esse in diuinis relationes originis distincte realiter et non similitudo: nec equalitas proprie dicta.

Ad secundum concedo. quod in nobis sunt due voluntates agens scilicet et possibilis vt alibi fuit declaratum. Ad secundam probationem antecedentis. nego. antecedens vnde dico quod si eadem quantitas numero esset in duobus realiter: distinctis: talia non essent equalia sed eadem. Et ad probationem dico: quod si rediret idem panis translatus non esset equalis pani affecto illis accidentibus sed idem in quantitate. licet diuersus in substantia.

Ad tertiam posset dici sicut ad primam. per interemptionem maioris. Secundo et melius: vt credo per interemptionem minoris: nec probatio valet quia totum. tealiter distinguitur a qualibet sui parte ratione alterius.

Ad quartam concedo. quod in entibus potest reperiri perfecta equalitas. immo si in entibus reperitur equalitas proprie dicta necessario est perfecta: quia consistit in esse punctuali: et non suscipit magis et minus. Sed quando dicitur vlterius quod equalitas perfecta: et identi tas perfecta non possunt esse: nisi cum distinctione extremorum reali: stet vnitas substantie numeralis: quicquid sit de identitate de qua aliter est dicendum quam de equalite: dico: quod ratio quantum ad equalitatem est ad oppositum: quia cum vnitate quantitatis numeralis nunquam stat equalitas proprie dicta.

Contra secundam conclusionem non arguo: quia coa:ra eam in speciali non sunt nisi illa que adducta sunt contra primam. Sed contra propositiones quas promisi pro deductione ipsius sunt diuersi doctores: et primo contra primam et secundam simul est quidam doc.

Aureolus primo di. 3i1. q. i. ar. 3. conclusione. 3. Qui ponit quod identitas equalitas et similitudo in diuinis per sonis nullam habitudinem ponunt nec realem nec rationis: sed vnitatem absolutam et indistinctam: siue indis tinctionem quantitatis et magnitudinis virtualis et qualitatis essentialis: ad cuius declarationem praemittit quod vnitas potest accipi tripliciter. Uno modo pro indistinctione alicuius rei in se: sicut sor. dicitur res vna. Secundo: pro indistinctione alicuius rei in pluribus: sicut vnus homo specifice est in pluribus numeraliter distinctis. Tertio: pro in distinctione relatiua secundum quam aliquis apphendens duo alba statuit inter illa quandam apphensionem indistinctam: primo et secundo modo non importat relationem: sed tertio modo vnitas sumiter relatiue: cum igitur similitudo sit vnitas in qualitate et equalitas vnitas quantitatis: necesse est quod accipiantur vel pro vnitate absoluta quanti tatis et qualitatis: vel pro vnitate relatiua absoluta quidam vt si induabus superficiebus esset eadem albedo. superficies ille. haberent vnam albedinem vnitate absoluta. nec esset aliud vnam superficiem esse similem alteri. nisi eas habere vnam albedinem indistinctam. Qnenque vero similitudo est vnitas relatiua. vt inter duo alba est vnitas albedinis. non quod sit aliqua secunda albedo inter illas: sed quia inter eas est relatiua vnitas et indistinctio que dicitur conformitas. in diuinis: itaque non est similitudo relatiua que dicitur conformitas. aut equalitas relatiua quae dicatur commensuratio: sed hoc importat personas esse similes: quia habent vnam indiuisibilem naturam et ipsas esse equales significat quod habent vnam magnitudinem indiuisam. non quod magnitudo prout est vna comensuretur sibi ipsi: prout est in alteraquia idem non commensuratur sibi ipsi nec secundum rem. nec secundum rationem nullus enim dicitur sibi similis. aut equalis. Et potest ex dictis formari talis ratio. vel personas esse equales significat eas habere vnam magnitudinem indiuisam: vel significat quod magnitudo prout est vna persona commensurat sibiipsi prut est in alia: secundum dari non potest: quia vnum non commesuratur sibiipsi: nec secundum rem: nec secundum rationem. relinquitur ergo primum sic intantum: quia personas diuinas habere vna magnitudinem indiuisam non est aliqua vnitas relatiua: sed absoluta: vt patet ex dictis.

Preterea. contra easdem conclusiones potest argui ex dictis magistri sic: omnis relatio est aliquid positiuum: equalitas et similitudo inter personas diuinas non est aliquid positiuum: ergo non sunt relationes: maior est nota: minorem ponit magister di31. c. 2. dicit quod "non indocte quibusdam videtur nomine equalitatis: vel similitudinis non aliquid poni sed remoueri": ergo etc.

Preterea: persone diuine non sunt equales secundum relationem sed secundum substantiam: igitur earum equalitas non est relatiua sed absoluta: consequentia videtur nota: antecedens magister deducit distinctione 31: per beatum augustnum qui dicit. 5. de trini. c. 7. Querimus "secundum quid sit equalis patri filius" "non secundum hoc quod ad patrem dicitur filius est equalis patri: et restat quod secundum illud quod ad se dicitur sit equalis": et infert: ergo vt substantia sit equalis. Et confirmatur per magister: qui post verba Aug. concludit sic: "equalitas patris et filii non est relatio vel notio: sed vere vnitas".

Scotus et sui sequaces. Contra tertiam conclusionem: est communis opinio multorum queponit quod equalitas diuinarum personarum est relatio distincta ab identitate et similitudine:

quod a quibusdam sic probatur Landulphus in. 1. di. 19. q. 2. arti. 2. conclusione. i. Fundamenta non eadem ex natura re: fundantia relationem ad equalitates rationem fundamenti necessario fundant relationes distinctas: sed infinitas et essentia: et similiter infinitas et sapientia: sunt non idem ex natura rei: et fundant re lationes adequantes suam rationem totalem ergo fundant re lationes distinctas et per consequens equalitas quae fundatur in insinitate: identitas in essentia: et similitudo in sapientia erunt relationes distincte: maior patet: quia ex quo ponitur relatio adequare fundamentum: si fundamentum non sit illud: relatio non erit eadem. si enim esset eadem alteri relationi excederet suum fundamentum: quia fundaretur in altero fundamento distincto a suo: minor quantum ad primam partem supponitur: quantum ad secundam scilicet quod iste relationes adequent totam ratione fundamenti: patet: quia pater est filio equalis secundum totam infinitatem adequate: et similiter idem secundum essentiam: et similis secundum sapientiam adequatissime.

Ad rationes aureoli. Ad primam istorum: licet in isto processu verbali sint aliqua dubia: venio tamen ad punctum rationis: et dico quod personas esse equales equalitate relatiua vt nunc loquimur non sigt eas habere vnam magnitudinem indiuisam: nec sigt quod magnitudo prout est in vna comensuretur: etc. quia tuc interpersonas diuinas esset equalitas relatiua proprie dicta: quod non est verum: sed significat eas in magnitudine et omni perfectione esse idem identitate relatiua non absoluta: ratio huius est: quia ibi talis equalitas non est nisi identitas.

Ad secundum dico quod magister intendit: quod similitudo et equalitas non ponunt habitudinem sine relationem aliquam in diuinis distinctam ab identitate: quia in diuinis ad intra non est similitudo nec equalitas proprie deca: vult etiam quod remaneant in equalitatem opposita equalitati proprie dicte: quia talis inequalitas non est in diuinis: sed non intedit quod simpliciter importent priuationem et non aliquod positiuum cum ipse dicat in principio illius diictioe quod pater est equalis et similis filio relatiue vt dictum est.

Ad tertium concedo: quod filius non est equalis patri secundum relationem fundamentalem: sed secundum substantiam quia equalitas inter personas non attenditur inter notionalia: sed inter essentialia: et sicut loquitur Aug. et etiam mgister: sed ex hoc no sequitur: quod inter personas non sit equa litas relatiua: immo totum oppositum: quia equalitatem tundamentalem consequitur naturaliter equalitas relatiua: Per hoc patet quid dicendum ad confirmationem: quia magister non intendit quod in diuinis adintra non sit equalitas relatiua: cum dixerit oppositum in principio. dicit sed intendit quod equalitas fundamentalis non sit relatio: sed absolutum: et hi est verum

Ad rationes landulphi: Ad rationem contra tertiam propositionem nego minorem: quia vt patet ex. 8. di. inter infinitatem et essentiam nulla est distinctio. nec maturialis: nec formalis: nec aliqua ex natura rei et ideo ratio est ad oppositum: quia fundamenta penitus indistincta ex natura rei fundantia relationes adequitas: etc. fundant indistinctas relationes sic est in proposito: ergo etc.

Contra tertiam conclusionem et propositiones quas praemisi pro deductione eius potest multipliciter argui: Et primo contra duas propositiones primas est quedam opinio: quponit: quod identitas numeralis: quaidem ad se ipsum dicitur relatine est relatio realis: non rationis: Ubi est aduertendum secundum imaginationem istorum: quod aliquid dicitur ad se dupliciter: vno modo negatiue: quia non ad aliud. et sic esse ad se est esse formaliter absolutum. Alio modo positiue: et sic esse ad selipsum est esse formaliter relatiuum: et talis relatio qua aliquid dicitur positiue ad seipsum relatiue est relatio re alis vt dcnunt: existens completiue et actualiter extra animam: siue qus intelliga siue non: quod potest probari ex dictis eorum multipliciter.

Primo sic: identitas eiusdem ad seipsum manet in re: cicuscripto opere intellectus igitur est relatio realis non rationis: consequentia est bona: antecedens patet: quia siue quis intelligat siue non: quaelibet res est eadem sibi: patet. Si vnum contrariorum est. aliquid reale et alterum est formaliter aliquid reale. sed identitas et diuersitas opponuntur contrarie: non enim opponuntur contra dictorie: nec priuatiue cum vtrumque sit aliquid positiuum nec relatiue: quia identitas non refertur ad diuersitatem: nec econuerso: igitur cum diuersitas sit relatio realis completiue et actualiter extra animam: sequitur quod identitas sit relatio re alis completiue et actualiter extra animam.

Preterea: quam documque aliqua duo ex opposito diusdunt aliquod commune reale si vnum diuidentium est reale: et alterum. sed idem et diuersum diuidunt totum ens reale et diuersitas est relatio realis: ergo et identitas.

Preterea: si identitas eiusdem ad seipsum esset relatio rationis sequeretur: quod nihil esset sibi idem per se: consequens est impossibile: quia nihil dicitur magis per se quam idem de se ipso: consequentia probatur: quia tunc in conceptu idem titatis eiusdem ad se ipsum siue in eo quod est esse idem sibi ipsiincluderetur ens rationis: sed constat quod ens reale et ens rationis non faciunt vnum per se: sed per accidens.

Pre terea: si identitas eiusdem ad seipsum sit relatio rationis erit processus in infinitum in identitatibus posito vno solo ente: consequens est falsum: igitur et antecedens: consequentia probatur: quia si ens reale est sibi ipsi idem: per relationem rationis pari ratione et illa relatio erit sibi ipsi idem per relationem rationis per aliam relationem identitatis secundum rationem sic et in infinitum: igitur etc.

Opinio scoti et suorum. Contra tertiam propositionem simul et quartam est quadam alia opinio quae ponit: quod identitas relatiua vnius rei ad aliam rem in creaturis est relatio realis: et non rationis quod probatur multipliciter. Primo sic: omnis relatio quae manet in re circumscripto opere intellectus est relatio realis: relatio identitatis vnius rei adaliam rem in creaturis est huiusmodi: igitur: probatur minor quia siue intellectus intelligat: siue non: magis sunt idem petrus et iohannes. quod pe. et asinus: igitur ipsorum identitas est in re circumscripto opere intellectus.

Preterea: cuius oppositum est realiter et actualiter extra aiam: ipsum est realiter et actualiter extra animam: sed diuersitas et identitas vnius rei ad aliam rem sunt relationes opposite et constat: quod diuersitas est realiter et actualiter extra animam: quia circumscripto omni opere intellectus duo contraria puta albedo et nigredo magis differunt inter sequam duo non contraria.

Preterea: omnis effectus naturalis: cuius omnes cause sunt realiter et actualiter extra animam est realiter: et actua liter extra animam: sed identitas predicta est effectus natura lis: cuius: etc. igitur: maior patet: minor probatur: quia per se cause identitatis relatiue vnius rei ad aliam rem non sunt nisi extrema et medium siue finitum. sed hic homo et ille qui sunt extrema talis identitas certum est: quod sunt realiter extra animam medium siue fundamentum est realiter extra animam: quia identitas specifica duorum indiuiduorum sub eadem specie fundantur super vnitate speciei: que est vnitas realis: non rationis vt supponitur ab istis: ergo etc.

Preterea: omnis relatio in qua omnia illa reperiuntur quae requiruntur ad relationem realem est vere realis: identi tas predicta est huiusmodi: igitur: probatur minor: quia ad talem relationem requrritur quod extrema sint realiaet quod sint realiter distincta: et quod relatio consurgat interea ex natura rei. ho autem omnia reperiuntur in proposito: quia constat quod duo homines sunt extrema realia et realiter distincta: et inter ipsos consurgit relatio identitatis exnatura rei. quia siue intellectus intelligat siue non. certum est quod duo homines sunt eiusdem speciei. ergo.

Contra quintam propositionem et principalem conclusionem simul est quedam opinio communis multis. queponit quod idemptitas et similitudo et equalitas trium personarum in diuinis non sunt relationes reales: sed rationis tantum: quod probatur ab aliquibus.

Aureolus in 1. di. 31. q. 1. ar. 3. propositione. i. Primo sic: impossibile est relationes reales et oppositas esse in eodem subiecto primo: alioquin: cum comtradictoria includantur in qualibet oppositione: sequiquod contradictoria erunt in eodem subiecto primo: sed eqse litas et similitudo habent pro primo subiecto quanti tatem dimensiuam vel virtnalem et qualitatem substantialem vel accidentalem: est enim equalitas passio et proprie tas quantitatis: similitudo vero qualitatis: in diuinis autem est vna quantitas et vna qualitas in tribus perso nis: ergo im possibile est: quod sint in patre et filio due equalitates opposite reales: quantumcumque distinguuntur: quia in diuinaessentia que est praemum subiectum essent opposita simul.

Preterea: impossibile est: quod aliquid in diuinis habeat rationem generis siue specie: secundum Aug. 7. de tri. c. 3. sed si equalitas sit relatio realis: vel similitudo in diuinis: vniversale et species erunt ibi plures equalitates solo nume ro differentes: a quibus potest abstrahi equalitas in communiquae predicabitur de pluribus differentibus solo numero: taquam species vera: et idem erit de similitudine: ergo illud poni non potest.

Preterea: non est magis intima similitudo creatis qualitatibus aut equalitas quantitatibus: quam sint similitudo et equalitas diuinis personis: sed in creaturis non sunt res in actu existentes in qualitatibus vel quamtitatibus ergo minus erunt res in divinis:

Preterea: si similitudo et equalitas sunt reales relationes erunt. 16 reales in diuinis personis. quattuor quidem origines et 6. similitudines et 6. equalitates: quia quaelibet persona est equalis duabus: et sic habet duas equalitates et simliter similitudines. sed hoc videtur absonum: et supersuum tot realitates multiplicare in deo: ergo irrationale est illud poni.

Prete rea: si essent relationes reales fundarentur in divina essentia: prout est equalitas et magnitudo: et per consequens haberent se ad omnia tamquam ad fundamentum: relatio vero actuat suum fundamentum suo modo et fundamentum suam relationem recipit et est impotens ad ipsum: sed constat quod hec omnia impossibilia sunt in diuinis: et repugnantia summe perfectioni: igitur et sicut argutum est de similitudine: potest argui de identitate

Comas de argentina in 1 di. 31. q. 1. ar. 2. Preterea: ad idem quidam doc. noster arguit Primo sic: illa relatio non est realis: cuius esse dependet completiue ab intellectu: sed equalitas in diunis est huiusmodi: quia pater non potest concipi equalis filio: ergo nisi eadem magnitudo diuina bis accipiatur per intellectum: puta semel in patre et semel in filio.

Preterea: inter eadem extrema super eodem fundamento non possunt fundari plures oppositiones realium relationum: sed inter patre et filium: super eodem fundamento fundatur paternitas ex parte patris: et filiatio ex parte filii: ergo nulla alia relatio inter patrem et filium in diuinis poterit esse realis.

Preterea: hec est differentia inter relationes modo potentie: et modo vnius: siue modo numeri: quia relationibus modo potentie fundamenta non referuntur nec relationibus quas fundant vt denominantur forma liter: sed solum ipsa supposita: potentia enim generatiua sor. non est pater sed ipse sor. est pater. Sed relationibus modo vnius ac modo numeri etiam ipsa fundamenta proprie referum tur: et huiusmodi relationibus formaliter denominantur: imenim duo alba solum sunt similia: sed etiam due albedines sunt similes. nec solum lapides sunt equales: sed eorum quamtitates sunt equales. cum ergo in diuinis non sunt plures magnitudines que relatione equalitatis ad inuicem referantur: sequitur quod relatio equalitatis fundata super vna et eadem virtutis magnitudine non possit esse realis: quia si esset realis etiam ipsa fundamenta adininuicem realiter refererentur: quod est impossibile: cum vnum tamtum sit fundamentum: et eiusdem ad seipsum non possit esse realis relatio. igitur. etc.

Responsio ad rationes factas contra primam et secundam conclusionem: Pro solutione istarum rationum aduertendum: quod identi etas eiusdem rei ad seipsam est duplex. quadam fundamentalis et absoluta: quadam formalis et relatia. Prima non est nisi vnitas essentialis secundum quam quaelibet res est eadem sibi ipsiessentialiter: quia indiuisa a se et diuisa ab omni alia re: et idem titas sit sumpta non est relatio realis: nec rationis nec vnius vt termini et alterius vt fundamenti: sed dicitur essentialiter enti et vno vt patet. Secunda vero est formaliter relatio rei vel rationis: quia est habitudo inter terminos secundum rem vel secundum rationem. His premissis dico ad prima quod identitas fundamentalis et absoluta manet in re circumscripto opere intellectus sed talis non est relatio idem titatis eiusdem ad seipsum formalis et relatiua: et non manet in re circumscripto opere intellectus: quia ad talues intellectus vtitur vno: vt duobus. 5 meta.

Ad secundum dico quod diuersitas realis non opponitur identitati eiusdem rei ad se ipsam: quia sta simul stant: res sit eadem sibi et diuersa realiter ab omni alia: vnde concesso quod diuersitas realis sit relatio realis: ex hoc non sequitur: quod identitas eius dem ad se ipsum sit relatio realis: quia non opponitur sibi: et per hoc patet ad tertium.

Ad quartum: ratio est contra eos: quia si identitas: etc. sit relatio realis adhuc nihil esset sibi ipsa idem persepuer declarationem suam: quia existente absoluto et relatiuo non fit aliud per se vnum in creaturis. Concedo ergo: quod nullum ens creatum est sic sibi ipsi idem per se idem titate formali et relatiua. Sed quodlibet ens est idem per se identitate formali et absoluta.

Ad quintum etiam dico: quod ratio est ad oppositum: quia si ratio aliquid concludit: melius concludit: quod si ens reale est sibi ipsi idem per relationem realem: quod pari ratione illa relatio esset sibi ipsi per aliam relatione identitatis realem: et sic in infinitum. Potest tamen dici quod processus in infinitum non est possibilis in entibus rationis. Post etiam dici: quod non sequitur talis processus: quia relatino identitatis non est eadem sibi alia relatione: sed se ipsa cum ipsa sit essentialiter relatio. Nec valet ss dicatur: quod pari ratione standum erat in primo: quia non sunt eiusdem rationis: manent ergo propositiones solutis rationi¬

Responsio ad tertiam et quartam propositione. Ad primam nego minorem. Et ad probationem dicoquod pe. et Io. non sunt magis idem realiter quam petrus et vnus asinus: quia non conueniunt in aliqua vna realitate: neque si dicatur: quod tunc a petro et Io. non magis posset abstrahi vnus conceptus quam petro et asino: quia in petroet marco est similitudo essentialis que non est in petro et asino: ratione cuius intellectus accipit inter eos similitudinem et format vnam intentionem: vt patet per comentatorem primo de anima comento. 8.

Ad secundum: nego minorem: et ad probationem dico: quod diuersitas numeralis que sola est diuersitas realis non opponitur identitati speci fice: immo stat simul cum ea: et ideo non oportet: quod talis identitas sit realis

Ad tertium similiter dicitur: quod minor est falsa: quia licet extrema talis identitatis sint realiter extra animam: medium tamen siue fundamentum non est realiter extra animam: quia vnitas specifica non est realis: sed rationis: vt dictum est pluris.

Ad vltimum etiam patet: quod minor non est vera: quia quamuis duo homines: vt puta petrus et paui. sint ex trema realia realiter distincta. relatio tamen identitatis non consurgit inter eos ex natura rei: sed ex operatione intelleetus comparantis vnum ad aliud in speciecuius vnitas non est realis sed rationis: patet igitur rationes non concludere.

Ad rationes aureoli contra quintam propositionem et principalem conclusionem. Restat ergo respondere ad ea que adducebantur contra quintam propositionem et principalem conclusionem.

Ad primum concedo: quod impossibile est relationes reales oppositas esse in eodem subiecto primo proprie loquendo sic: quod realiter insint ei. siue quod realiter funderem tur in ipso. sed ex hoc nil concludiur: quia equalitas et si militudo in diuinis non sunt sic in aliquo tamquam in subiecto: vnde sicut relationes originis non fundantur realiter in essentia diuina: sed sunt realiter in ipsa: vt est supradictum: sic equalitas et smilitudo non fundantur realiter in deo in quantitate virtuali et qualitate substantiali: sed sunt realiter ista.

Ad secundum reduco primo rationem contra facientem: quia si ratio sit bona: sequitur quod patrnitas et filiatio non sint relationes reales in diuinis: deductio est euidens: quia per modum suum arguendi: si paternitas et filiatio in diuinis sunt relationes reales in diuinis erit vniversale: erunt n. sic plures relationes reales a quibus potest abstrahi relationis ratio in communi: que predicabitur de pluribus tamquam verum vniversale siue habeat rationem generis siue specie. Ad rationem ergo dico: quod ex hoc non sequitur: quod aliquid in diuinis habeat rationem generis vel specie: quia nihil est quod realiter deus proprie non est in genere nec in specie.

Ad tertium patet ex questione precedenti: quod equalitas et similitudo in creaturis sunt res actu existentes: est tamen magna differentia inter illa in creaturis. et in diuinis: quia in creaturis sunt equalitas et similitudo proprie dicte. et sunt in quantitatibus et qualita tibus subiectiue: in diuinis autem non est equalis nec similitudo proprie dicta: nec est in aliquo subiectiue: vt patet ex dictis.

Ad quartum potest vno modo dici: quod non sequeretur ex hoc: quod in diuinis essent. 16 relationes. vt patuit equalitas et similitudo in diuinis personis non sunt nisi identitas: et per consequens non sequitur quod in quilibet pesonasint due equalitates et due similitudines distincte: immo non sequitur quod in qualibet persona sint due identitates: sed vna tatuen: quia sicut vnum album vna similitudine est simile piuribus albis: vt patet ex questione precedenti: ita vna persona divina vna identitate: relatiua est eadem ceteris personis: et sic ad plus non essent nisi. 7 relationes reales in diuinis scilicet quattuor relationes originis et. 3. identitatiue relatiue: verum quia in diuinis sint. 7. relationes reales: potest habere bonum vel malum intellectum: dico quod equalitas vel similitudo. siue identitas quod idem est: et paternitas in patre non sunt due relationes reales distincte realiter: sed solum sunt due distincte realiter: virtualiter et equasiter: sic de generatione actiua et spiratione actiua fuit dictum di. 13. q. 1. ar. vltimo. Et ideo sicut concedimus 4. relationes reales originis in diuinis: sic et non aliter debemus concedere. 7 4 sciliceus originis et 3. identitates predictas: videas ibi.

Ad quintum: Primo reduco rationem contra facientem: quia vel de ratione realis relationis est fundari realiter in aliquo vel non: si dicatur: quod non: patet: quod ratio nihil concludit: quia tunc non oportet: quod huiusmodi relationes si sint reales fundentur realiter in essentia diuina: nec in aliquo si dicatur: quod sic: sequitur: quod relationes originis cum sint reales fundentur in aliquo: quod est impossibile per deductionem suam: etiam quia illud in quo fundarentur per rationem suam actua retur per huiusmodi relationes: et essent in potentia ad ipsas: quod est omnino impossibile siue illud sit essentia diuinasiue persona diuina: siue quicquid assignetur ab ipso.

Ad rationem igitur dicitur: sicut dictum est supra: quod huiusmodi relationes: sicut nec relationes originis non fundatur realiter in aliquo proprie loquendo: tam large et secundum nostrum modum intelligendi conceditur a doctoribus fundari in essentia: quia si essent realiter distincte ab ipsa funda rentur realiter in ipsa. Est tamen aduertendum ne sit equiuocatio in dictis. quod fundamentum relationis aliquotiens accipitur pro eo in quas relatio realiter fundatur: aliquotiens proeo: quod per relationes realiter refertur primo modo relationes diuine proprie loquendo non habent aliquod fundamentum: sed secundo mo bene: quia per ipsas persone diuine proprie et realiter referuntur et in isto secundo sensu dixi superius: quod persone diuine sunt fundamentum et terminus istarum relationum et hoc est verum

Responsio ad rationes tome de argentinaAd primum nego minorem: quia persone diuine vere per et realiter sunt equales: siue quis intelligat: siue non: et ad probationem quand dicitur: quod pater non potest concipi equalis filio nisi eadem magnitudo diuina bis accipiatur per intellectum: nego: quia huiusmodi esse equalitas non est nisi identitas: et ad hoc: quod pater concipiatur esse idem filio non oportet quod eadem magnitudo diuiua bis accipiatur per intellectum: quod circumscripto omni opere intellectus pater est idem filio.

Ad secundum potest dici vno modo quod ista ratio supponit relationes diuinas in aliquo fundari: quod non est verum: proprie loquendo: quod dictum est supra: ideo nihil concludit. secundo potest dici: quod maior est falsa etiam in creaturis: quia eadem albedo est fundamentum similitudinis et distinctionis: que tamen in creaturis sunt plures relationes reales: eadem enim albedine vnum album est simile alteri albo: et realiter distinctum ab eo: potest dici tertio: quod si maior esset vera. de fundamento finito adhuc non esset vera: quod patet in simili: quia impossibile est relationes oppositas in eodem fundamento finito fundari: et tamen secundum istum doc. non est impossibile de fundamento infinito: quia secundum eum in essentia diuine fundantur prnitas et filiatio. licet improprie dicantur relationes diuine fundari in essentia. cum realiter sint ipsa.

Ad tertium: potest vno modo dici: quod quicquid sit de differeniia illa quamiste doc. assignat inter relationes modo posite: et modo vnius in creaturis: in diuinis tamen differentia illa non habet locum: quia licet in creaturis potentia generatiua sor. non sit pater: sed ipse sor. vt dicit: in diuinis tamen potentia generatiua patris est pater: et formaliter secundum eum. Secundo potest dici sicut ad precedentem rationem: quia ratio pre supponit relationes diuinas in aliquo fundari realiter: quod tamen est falsum proprie loquendo. Contra quartam conclusionem et propositiones correlarias: potest argui: quia aliquid potest vna persona: quod non potest alia: sed quia istud dubinm tactum est in proponendo questionem: pertranseo:

Responsio ad argumenta principalia Ad primum dico: quod patrem posse aliquid: quod non potest filius intelligitur dupliciter: vno modo quia pater habet lotentiam ad aliquid faciendum: quam non habet filius: sicut homo habet potentiam ad intelligendum: quam non habet leo. Alio modo: quia licet eandem potentiam nume ro habent pater et filius: in patre tamen est alicui coniuncta cui non est. nec potest esse coniuncta in filio: ratione cuius aliquod potest pater: quod non potest filius: his premissis concedo: quod aliquid potst pater: quod non potest filius. secundo modo non autem primo modo: quia licet pater possit generare: et filius non: hoc non est ex eo: quod potentia generandi non sit infilio: vt videtur quibusdam: sed ex eo quod non habet generationem actiuam: nec potest eam elicere: vt patet di. 6. q. 1. ar. 2. conclusione. 3. et ideo non sequitur quod filius non sit equalis patri in potentia: nec per consequens: quod eorum equali tas non sit summa. Secundam concedo. Icoritur: questio trahens originem ex dictis.