Quaestio 4

Primus articulus. QUantum ad primum: distinguo de potentia dei: et creature: et secundum hoc questio potest intelligi dupliciter: videlicet: vtrum gradus adueniens in augmento pro charitatis possit intuitiue videri: non viso priori de potentia dei: vel de potentia creature: et hoc de primo.

Secundus articulus. Uantum ad secundum. Prima conclusio est: quod gradus adueniens in augmento charitatis est vera thafitas: et grdus adueniens in augmento albedinis est vera albedo: et sic de aliis formis similibus.

Probatur primo sic: quandocumque aliqua duo sunt eiusdem forme specifice: quicquid per se priemo modo praedicatur de vno et de altero: oppositum prodicati infert oppositum subiecti: sed gradus charitatis adueniens et praecedens sunt huiusmodi: vt patet ex questione praecedenti: igitur quicquid per se primo modo probatur de gradu praecedente: praedicatur etiam de gradusequente: sed gradus praecedens est vera charitas: et fuit ante aduentum sequentis: ergo etc.

Secundo sic: omnis alteratio secundum arist. 3. et. 5. phisi. est motus ad qualitatem: sed intensio charitatis et cuiuslibet alterius forme accidentalis est motus ad qualitatem: et per consequens eius terminus est vera qualitas: et hoc expresse concedit aureolus contra quem posui conclusionem istam. Sed terminus intensionis charitatis est realitas illa addita etiasecundum eum: igitur illa realitas est vera qualitas: igitur in aliqua specie qualitatis: et certum est quod non in alia quam charitatis: igitur est vera charitas: et in hoc videtur in dictis illius doc. repugnantia.

Tertio sic: agens perfectius si agit toto conatum causat effectum per fectiorem in specie: ceteris existentibus patet de se: sed augmentas formam potest esse perfectius generante ipsam: et generans formam causat gradum forme: qui vere est in specie: et qui vere recipit praedicationem illius speciei secundum omnes: igitur et augmentans: probatur minor: quia si ignis vnius gradus causet calorem in stuppa. et ignis centum et mille graduum augmentet ipsum: patet quod ignis augmentans est perfectior igne generate: et constat quod quilibet eorum agit toto conatum: et cetera possunt esse paria: ergo etc. Et confirmatur: quia deus potest augmentare charitatem viatoris in decuplo: immo in millecuplo: igitur realitas charitatis adueniens esset maior in decuplo vel millecuplo realitate percedente: et realitas praecedens est vera charitas secundum omnes: igitur multo fortius et adueniens: igitur etc.

Quarto sic: aliqua pars intense charitatis est vera et integra charitas: igitur omnis: igitur et realitas adueniens. prima consequentia patet: quia cum partes charitatis sint eiusdem rationis specifice: qua ratione vna est vera et integra charitas et alia. Et secunda consequentia videtur clara: quia constat quod realitas adueniens in augmento charitatis sit pers charitatis non minus quam praecedens: antecedens probatur: quia gradus charitatis praecedens et pers charitatis intense: et tamen est vera et integra charitas secundum omnes. Forte dicetur: quod gradus charitatis praecedens ante aduentum charitatis sequentis fuit vera charitas: et post aduentum illius non est vera charitas: sed concharitas: quia prs charitatis. Sed ad veritatem hec euasio est nulla: quia quicquid praedicatur de aliquo tanquam de per se indiuiduo illo manente: et non destructo sper perdicatur de illo: hec patet inomnibus inductiue: sed charitas iuxta euasionem datam praedicatur de gradu praecedente ante aduentum alterius: tamquam de suo per se indiuiduo: igitur illo gradu manente et non destructo sper praedicabitur de ipso: sed constat quod post aduentum alterius sper manet etiam per eos: igitur post aduentum alterius est vera charitas: et sic intentum. Confirmatur ista ratio: quia non est minor conuennientia partium charitatis ad charitate quam partium aque ad aquam: sed quelibet pars aque est aqua: igitur quaelibet charitas est chari tas.

Secunda conclusio est: quod gradus adueniens in augmento charitatis vel albedinis: et sic de aliis: per diuinam potentiam potest realiter esse: priori non existente:

probatur primo sic: gradus adueniens ita est charitas vel albedo: et sic de aliis: sicut et precedens: igitur non magis repugnat sibi esse sine illo quam econuerso: saltem per potentiam dei: antecedens patet per conclusionem praecedentem: et consequentia est nota: igitur etc.

Secundo sic: in gradibus eiusdem rationis si in perfectior potest esse sine perfectiori: et perfectior sine imper fectiori: maxime de potentia dei: sed gradus praecedens et adueniens in augmento forme sunt eiusdem rationis ex questione praecedenti: et gradus adueniens potest esse perfectior praecedente: quia augmentans forma potest esse perfectius generante spsam: vt declaratum est supra: igitur cum gradus precedens possit esse sine adueniem te poterit adueniens esse sine precedente.

Tertiosic. gradus adueniens in augmento luminis potest realiter esse sine priore: ergo et gradus adueniens in augmento charitatis vel albedinis: saltem de potentia dei consequentia nota: quia non magis repugnat gradui augmentatiuo charitatis vel albedinis esse siue priori: quantum est ex se quam gradui luminis augmentatiuo: antecedens probatur: quia si vna candela illuminante domum apponatur. secunda: lumen illud intenditur per gradum luminis causatum: ab ipsa: vt docet experientia: et ablata prima: patet ad sensum: quod illud lumen remittitur: et non nisi: quia lumen quod causabatur ab ipsa non manet. Et confirmatur quia sicut subtracta secunda candela: et manente prima manet precise lumen precedens: quod causabatur ab ipsa: et mediante secunda manet praecise lumen sequens quod causabatur a secunda: igitur etc.

Tertia conclusio est: quod gradus adueniens in augmento charitatis: vel albedinis: etc. per diuinam potentiam potest ab intellectu creato intuitiue videri: non viso priori.

Probatur: gradus adueniens in augmento forme potest realiter esse sine priori: igitur intuitiue videri per potentiam dei: antecedens patet: ex precedenti conclusione: et consequentia videtur nota: quia ex quo gradus adueniens potest realiter esse sine priori: igitur non necessario videtur vna visione: et per consequens potest deus coagere intellectui ad causandum visionem gradus prior non coagendo ad causandum visionem paesterioris Nec visi dicatur quod ista ratio supponit actum intellectus causari totaliter ab intellectu quod videtur esse falsum: quia si causa retur ab obiecto totaliter vel partialiter: ad idem sequitur quod deus poterit comagere gradui posteriori ad visionem sui eausandum non comagendo priori: et per consequens posterior poterit videri: non vilo priori.

Secundo sic: post in tensionem forme non magis repugnat gradui posterio ri intuitiue videri: non viso priori: quam econuerso: hoc patet: tum quia isti gradus sunt eiusdem rationis: tum quia gradus posterior potest esse perfectior: tum quia sicut res se ben adentitatem: ita ad intelligentem: et gradus posterior in sua entitate non magis dependet a priori gradu: quam econuerso: sed per diuinam potentiam gradus precedens potest intuitiue videri post intuitionem forme: posteriori non viso: igitur per diuinam potentiam et posterio: potest intnitiue videri priori non viso. antecedens patet: consequentia probatur: quia deus potest conseruare notitiam intuitiuam gradus precedentis nouo adueniente gradu per eum non viso: patet ista propositio: quia si ponatur in esse nulla sequitur contradictio: Tertio entitas absoluta: que de nouo incipit esse potest per diuinam potentiam intuitiue videri: non visa entitate: quae non accipit esse de nouo: et maxime si sint entitates eiusdem speciei specialissime: quarum vna est causa alterius intrinseca nec extrinseca: sed gradus augmentans forma est entitas absoluta: cum sit vera qualitas: et augmentatio forme accipit esse de nouo. Gradus autem precedens non accipit esse de nouo: et constat: quod vnus eorum non est causa alterius intrinseca: nec extrinseca: et ambo sunt eiusdem speciei specialissime: vt dictum est supra.

Quarta conclusio est: quod licet per diuinam potentiam possit vnus gradus charitatis: et sic de aliis formis possit intuitiue videri: alio non viso. tamen per potentiam creature: non potest vnus illorum videri intuitiue non viso alio.

Adam. Istam conclusionem quidam deducunt sic: quando plures cause actiuenaturales eiusdem rationis: equaliter approtimantur alicui disposito passo: nullo existente impedimento vel omnes ille cause agunt in illud passum. vel nulla: sed impossibile est: quod sine miraculo spatuali: stante vnitate charitatis compositeex duabus sealitatibus vna illarum approximari intellectui alicuius: dato quod vi¬ deatur intuitiue sine approturimatione alterius. nec intellectus potest disponi ad videndum vnam nisi disponatur ad videndum aliam. nec potest esse aliquod impedimentum naturale respectu vnius quin sit respectu alterius: ergo non est in potestate creature: quod vna illarum realitatum videatur sine alia. Sed licet conclusio sit vera vt puto. ratio tamen non concludit: quia supponit: quod obiectum naturaliter conceptibile sit totalis causa effectiua: vel saltem partialis actus intelligendi: cuius oppositum fuit ostensum di. 3: probo: igitur conclusionem aliter et sic: arguo vna pars gradualis forme non potest naturaliter. terminare actum intelligendi: altera non terminante. et loquor de partibus gradualibus nequaquam situ distinctis: igitur per potentiam creature non potest vna earum intuitiue videri: altera non visa: consequentia est nota: quia visio seu cognitio intuitiua terminatur ad rem intuitiue visam: vt patet. q. 1. huius operis: antecedens probatur. quia partes graduales forme constituunt per se vnam essentiam et sunt in eodem subiecto primo simul et adequite: igitur vna earum non potest naturaliter terminare actum intelligedi altera non terminante. Et confirmatur: quia vna pers gradualis forme et quaelibet eius pars immediate vnitur alteri et cuilibet eius parti: igitur vna earum non potest naturaliter terminare actu intelligendi creature altera non terminante: et ista ratio mouet me ad tenendum comclusionem istam: quia non video quod vna pars gradualis forme possit naturaliter terminare actum intelligendi creature altera non terminante: licet hoc sit possibile de potentia dei: hoc de. 2. arti.

Tertius et quartus arti. a QUantum ad tertium et quartum articulos. simul contra conclusiones istas mouenda et dissoluenda sunt dubiaet Primo contra primas tres conclusiones.

est quedam opinio Aureolus in 1 di. 1 q. 2. ar. 2. propositione. 3. Que ponit: quod gradus adueniens in augmento charitatis. siue realitas illa secundum quam minor charitas perficitur et intenditur non potest esse integra charitas: et praecise distincte participans realitatem: aut rationem specifica: quasi vnum indiuiduum charitatis: sed participat realitatem et rationem charitatis secundum quendam reductionem. vt quasi dici possit concharitas: est enim realitas omnino iprecisibils: et reet intellectu. Unde non est facile per se etiam per diunam potentiam sic: quod capiat esse precisum et demonstratum nec est intuitiue intelligibilis tantum: ita quod intellectus etiam angelicus non possit charitatem aug mentatam diuidere intuitiue in duas charitates: sed semper charitas augmentata occurret sibi vt vnum: cui additum est aliquid charitatis: sed non charitas: et per eundem modum vt deciunt istiintelligendum est de albedine et calore: et omni forma quae augetur. Et pro ista opinione. arguitur Primo sic: tenem dum est de intensione aliarum qualitatum sicut experimetaliter reperimus in formis de quarta specie qualita tis: sed linea curua suscipit magis et minus: vt fiat curuior et minus curua: et similiter raritas et densitas: et in his non fit augmentum tum per aduentum realitatis primo cise ad illam speciem pertinentis: non enim aduenit alia curui tas linee: vt fiat curuior ratione duplicis curuitatis: nec alia raritas aeri: aut densitas terre: sed illud quod aduenit pertinet ad rationem specificam imprecise: igitur ita erit in charitate et albedine et formis ceteris quao intendentur per aduentum alicuius imprecise realitatis vigorantis et perficientis: forma prioritatem: et per aduentum realitatis que sit precise charitas vel albedo scibilis: aut intelligibilis distincte: maior supponi tur: quia forme de quarta specie qualitatis sunt aliqualiter nobis note: et sic est in intentione formarum: quarum conditio est nobis nota: sic omnino ponendum est in formis qua rum conditiones sunt ignote nobis: minor autem probatur. Primo de curuitate auctoritate comentatoris. 4: phi. comento: 86. quod idem arcus circuli recipit aliquando minorem in curuationem: et quandoquod maiorem absque eo quod in eo fiat aliquod: quod ante non fuerit: sed illud quod erat scilicet incurnatio inuenitur maior aliquando: et aliquando minor Secundo de raritate et densitate: etiam auctoritate eiusdem ibidem. dicit quod si rari tas et desitas fierent ex constructione non quelibet pars corporis recepisset raritatem et densitatem: et tamen mani festum est per se quod densum est densum per omnes partes suas: et similiter rarum:

Preterea: si augmentum charitatis fieret per realitatem participantem precise rationem specificam ipsius: impossibile esset quod aucta charitas haberet numeralem vnitatem: consequens est falsum secundum omnes: igitur et antecedens: consequentia probatur: quia vel charitas adueniens fieret eadem ecum prima se tota: aut secundum aliquid sui. non potest dici: quod se totis fiant omnino idem: quia tunc altera corrumpetur necessa. rio: quod est omnino falsum et contra me: ista consequentia patet: quia impossibile est: quod realitas aliqua transeat se tota: siue per omnimodam identitatem in aliam realitatem sua propriarea litate manente. nec potest insuper poni quod vniantur secundum aliquid siue eo modo quo due aque secundum quod vltima sua fiunt idem: quia secundum hoc charitas erit forma continua habens partes continuas in suis vltimis. Continua sunt enim quorum vltima sunt idem. 5. phiysio. hoc autem est falsum secundum omnes: igitur etc.

Preterea: si realitas intendens charitatem esset indiuiduum: charitas vel realitas praecise participans rationem specificam charitatis per necessitatem in anima essent actu et distincte infinite charitates: et eodem modo intelligendum est. quod essent infinite albedines: et infinite colores: et sic de aliis formis intensis: consequens falsum: quia contradictio est in actu ponere multitudinem infinitam: igitur: antecedens et consequentia probatur: quia manifestum est: quod in motu intensionis quantum:in cumque modico acquiruntur infinite partes in potentia: facta itur acquisitione remanent adhuc potentia infinite: Si igitur partes iste non concurrunt ad aliquam vnitatem nunmeralem non. vniuntur se toti. nec secundum vltima sua: restat quod sint ibi infinite forme: quarum quelibet est indiuisa a se: et diuisa ab aliis: et sic numerantur infinite. Pres terea: si tales partes charitaris ponantur in ipsa augmentata aut faciunt vnam charitate vnitate compositionis quasi vna sit forma et reliqua materia: et hoc absonum est: cum sint eiusdem rationis: aut vnitatem continuitatis et hoc et magis absonum: cum omne continuum sit: quantum autem vnitate homo geneitatis et hoc est impossibile: quia hogenea non vniuntur: nisi per communicationem: sicut aqua vnitur aque: vnde anima anime non vnitur quamuis hogenee sint. aut vnitate identitate omnimode et simpliciter: et hoc esse non potest quoniam tunc admitteret suas realitates aut vnitate aggregationis et cuiusdam acerui et hoc horribilius esset. quia esset aceruus rerum innumerabilium sed manifestum est: quod non potest inter eas vnitas alia assignari: si ponantur partes: quarum quaelibet precise participare possit charitatis specificam rationem: ergo illud non est ponendum. Cone aureolum. Sed ad veritatem ista positio. est omnino irrationabilis vt patet ex conclusionibus supra positis: si aliquid concludunt sunt contra doctorem. qui facit eas: sicut et contra me: quod patet per singulas discurrendo: Constat enim quod prima ratio que fundatur in auctoritatibus commentatori non magis probat quod curuitas augeatur per additionem realitatis: qui vere sit cur uitas quam quod non augeatur per additionem realitatis que sit concuruitas: sicut isti doc. videtur: immo minus: quia vt apparebit in soluendo rationem intentio comentatoris est ex presse: quod curuitas augeatur per additionem curuitatis et non per additionem concuruitatis. et idem patet de rari tate et densitate.

Preterea: secunda ratio est euidenter cdntra eum: quia vel raritas illa per quam intenditur charitas: quam ipse vocat concharitatem facit vnum cum prima setota: aut secundum aliquid sui: non se tota per eum: quia tunc altera corrumperetur: quod non est verum et secundum eum: nec secundum aliquid sui: quia tunc charitas per deductione suam esset forma continua: quod est in consequens: ad quod deducit Tertia ratio est eotra eum: quia per eam probabitur: quod in anima sunt: infinite concharitates supposito: quod charitas augeatur: per additionem realitatis que sit concharitas: sicut ipse probat: quod in ipsa sunt infinite charitates: et constat quod non est maior repugnantia ponere multitudinem realitatum infinitam: quarum quaelibet est charitas: Ultima insuper ratio concludit expresse contra eum: sicut ipse arguit de realitate adueniente si sit charitas. ita potest argui si sit concharitas: sicut ipse ponit: quia vel realitas illa supposito: quod non sit charitas sed concharitas facit vnum cum precedente vnitate compositionis vel vnitate continuitatis: vel vnitate hogeneitatis: vel vnitate identitatis vel aggregationis: quarum quodlibet est impossibile per deductionem suam: non minus quam si realitas: illa sit vera charitas: et posset iuxta dicta rationes iuforma deduci contra eum: verum quia deductio est euidens dimitto.

Responsio ad rationes aureoliRespondeo igitur ad rationes ad primam nego minorem: Quautum ad illa partem in qua dicit: quod curuitas linee non augetur per additionem curuitatis: nec raritas et desitas per additionem raritatis et densitatis: supposito: quod raritas: et densitas sunt res distincte a substantia quia secus esset si non ponerentur res distincte. Et ad auctoritates comentatoris dico: quod comentator est expresse contra eum: quia in commento praeallegato comentator dicit: quod additio curuationis in circulo non est in aliqua parte: et non in alia: sed quancumque partem acceperis iuenies curuationem addita in ea: et subdit et similiter est: in toto in hoc: quod non est densum: et est congregatum: et quando est rarum est segregatum scilicet quando raritas et densitas est in quilibet parte ipsius: hec comentator. Ex quibus euidenter apparet secundum comentatorem: quod quando incuruatio circuli in uenitur: maior in quacumque parte ipsius inuenitur incuruatio addita: et similiter quando raritas: et desitas alicuius corpo ris inuenitur maior: in quacumque parte ipsius inuenitur raritas vel densitas addita. et per consequens curuitas augetur per additionem curuitatis secundum eum: sic raritas et de sitas etc. cuius oppositum doc. iste concludit: et hoc dice comentator de curuitate contra eos qui docnut: quod quando arcus fitcuruior: incuruatio non erit facta in omnibus partibus sed solum partes recte quae erant in arcu incuruantur: de raritate vero et desitate contra illos qua ponebant corpus condesari et fieri minorismagnitudinis propter constructionem aliqua rum formarum existentium in coepore: et propter ampliationem earum rare fieri et fieri maioris magnitudinis: et ad hoc sequbatur curuum non esse curuum secundum omnes partes suas: et similiter de sum non esse desum secundum omnes partes suas: quod tamen est falsum: et ideo con istos in isto comento comentator dicit: quod quancumque parte circuli accepersinuenies incuruationem additam in eo: et quancumque partem desi: vel rari accepris inuenies desitatem vel raritatem additam: et hoc non solum de curuitate: sed etiam de raritate et densitate expresse sonant veba comentatoris per istum doc. allegata vt dicit: quod si raritas et desitas fieret ex constitutione et ampliatione supple talium foraminum. non quelibet pars corporis recepisset densitatem et raritatem: quod eommentator reputat impossibile: et si qualibet pars corporis recepisset raritatem et desitatem: cum corpus sit magis rarum vel magis desum: euidenter apparet: quod raritas et desitas augetur per additionem raritatis et desitatis: et per consequens auctoritates sunt contra eum. Ad tertiam rationem nego consequentiam: et ad probationem dico: quod charitas adueniens et precedens: se totis faciunt vnum: quia charitas adueniens quaelibet eius pars imme diate vnitur charitati preexistenti: et cuilibet eius partiet sic constituunt vnam per se forma totalem. Et quando dicitur quod tunc altera earum corrumperetur necessario: quia non est possibile: quod realitas transeat per omnimodam identitatem in illam realitatem: sua propria realitate manente Potest tamen responde ri dupliciter: Primo sic: natura quod potest dici: quod ista proposi¬ tio est falsa: quia omnis realitas: quae transit per omodam identita tem in aliam realitate: si aliqui. sit talis est eadem illi: et si est eadem illi non est corrupta: sed manet: quia si esset corrupta iam non esset eadem illi. Secundo potest dici: quod minor quae dicbet summisub ista etiam est falsa: quia charitas adueniens non transit per omnimodam identitaiem in charitatem praecedentem: cum sit distincta realiter ab ipsa: quamuis sit ei totaliter vnita: vt patet ex. q. precedenti: igitur ratio nulla. Ad tertiam dico quod ponere multitudinem infinitam in actu: non constituentium aliquod per se verum est impossibile saltem naturaliter: sed ponere multitudine infinitam in actu actualitate praesentie et distinctionis: quae vere dicitur hoc non esse illud constituentium: tamen aliquod per se verum non est impossibile per naturam: immo est necessarium: si vera sit positio philysioni de visione continui. Constat enim secundum istam opinionem: quod in quolibet contiuno sunt infinite partes in actu: et sic: et non aliter probatur: quod in anima sint infinite charitates in actu: sicut in qualibet aqua sunt aque infinite: quia nullum est in conueniens. Ad vltimam possunt responderi dupliciter. Primo quidem: quod tales portiones charitatis faciunt vnam charitatem: vnitate compositionis: nec tamen sequitur ex hoc quod vna earum sit quasi forma et reliqua quasi materia: quia non solum illa: quorum vnum alterum informat faciunt vnum vnitate compositionis: sed vniversaliter quecumque realiter distincta constituunt vnum per se dicuntur esse vnum vnitate compositionis: vt isto modo dicitur aliquid eompositioni ex suis partibus quantitatis: quamuis vna earum non sit quasi forma: et reliqui quasi ma: quia constat quod nulla earum altera informat. Secundo potest dici: quod faciunt vnum vnitate hogeneitatis: Et quando dictur quod homogenea non vniuntur nisi per continuationem nego: quia non solu illa: quae continuantur faciunt: sic vnum: sed vniversaliter quecumque entitates eiusdem rationis constituunt aliquod vnum quod est eiusdem rationis cum ipsis: sunt vere vnum vnitate hogeneitatis: sic est in proposito vt patet ex super dictis: et sic ratio nulla. Contra. 4 inem posset argui: verum quia non est multum opinabilis apud doc. pertranseo

Ad principalia: Ad quartum dico: quod probat quar tam inem vt patet ex deductione eius: nec est contra tertiam. Secunda vero ratio probat. 3. nec est contra. 4. vt patet.