Quaestio 1

Primus articulus. QUantum ad primum est aduertendum quod ista questiopotest habere duplicem sensum. secundum quod 1y. extra potest ad duo comparari. primo ad diuinam cognitionem. et tunc est sensus: vtrum deus cognoscat aliquid extra se: sic scilict quod eius cognitio terminetur ad res extra ipsum existentes. potest etiam comparari ad litet se. et tunc est sensus: vtrum deus cognoscat aliquid eorum quae sunt extra ipsum. siue aliquid quod non est ipse. vel tantum se ipsum cognoscat. sic quod omnia quae non sunt ipse totaliter ignoret: et in vtroque sensu intelligo. q. et hoc de primo articulo.

Secundus articulus. QUantum ad secundum. Prima conclusio est: quod deus ab eterno cognouit omnem creaturam possibilem ab ipso produci. Ista conclusio non est catholicis dubia: quia constat ipsum nunc cognoscere omnem creaturam quam produxit et potest producere: cum sit agens per intellectum et voluntatem: et nulli catholicorum est dubium quin ab eterno cognouit omnem creaturam quam nunc cognoscit: cum nullam incipiat de nouo cognoscere etc.

Secunda conclusio est: quod deus ab eterno non cognouit aliquam creaturam extra se terminatiue sic: quod eius cognitio terminetur ad creaturam probatur sic: nulla creatura fuit ab eterno: ergo deus ab eterno non cognouit aliquam extra se termiatiue: antecedens supponitur: consequentia probatur: quia bene sequitur: creatura non fuit ab eterno: ergo deus non cognouit aliquam extra se terminatiue: antecedens supponitur: consequentia probatur: ab eterno non terminabatur ad creaturam. Hec est expressa iententia be. aug. super gensem ad litteram. c. 5. vbi inquirens. vbi deus cernebat creaturas antequam producerentur: sic inquit: neque enim extra ipsum cernebat: sicut cernimus oculo corporali quae vtique nodum erant cum disponerentur: vt ficrent. hec aug. vbi expresse ponit conclusionem cum sua deductione: vt patet.

Tertia conclusio est: quod deus ab eterno cognouit in seipso omnem creaturam possibilem produci ab ipso probatur sic: deus ab eterno cognouit: omnem creatura possibilem produci ab ipso: et nulla extra se: igitur omnem in se: consequentia nota et antecedens quo ad primam partem patet ex prima conclusione: et quo ad secundam partem ex secunda.

Quarta conclusio est quod videtur posse rationnabiliter sustineri quod deus in tempore non cognouit nec cognoscit aliquam creaturam extra se terminatiue: sed omnem tam existentem: quam possibilem cognouit in se ipso precise.

Istam conclusionem quidam doc multipliciter deducit. Aureolus in 1. di. 35 q.. ar. i. Primo sic impossibile est aliquid quod est perfectionis in deo dependere a non deo: quia bonorum nostrorum non indiget: sed si intellectio diuina terminaretur ad creaturas positas in esse prospecto: illa intellectio cum sit quaedam dei perfectio dependeret a non deo: quia ab ipsis creaturis positis in tali esse impossibile est enim intellectionem terminatam ad aliquod obiectum: manere fine illo obiecto. igitur nulla intellectio est in deo quae terminetur ad creaturas positas in esse prospecto aut ad aliquod aliud a deo. Confirmatur: quia omnis perfectio que est in deo esset eque in eo: si tolleretur esse creature. cum igitur intellectio: si quae sit in deo: terminetur ad creaturas: non maneret eque in deo si tolleretur esse creature: quia manifeste patet: quod nulla talis est in deo.

Preterea ad principale sic: impossibile est diuisionem continui totaliter euacuari: aut enim staret ad aliqua indiuisibilia: quod esse non potest: quia tunc continuum ex eisdem indiuisibilibus componeretur: cum vnumquodque resoluatur in illa ex quibus componitur. aut staret in aliqui diuisibilia: et per consequens iam non staret: quia illa adhuc diuidi possent. sed manifestum est: quod si diuinus intuitus aliquid extra se attingeret obiectiue: ponendo illud inesse prospecto: de necessitate diuisio continui esset euacuata in eius intuitu et prospecto. aut enim tantummodo ponerentur in ipsius intuitu omnes partes continui diuise et distincte: ita vt non relinquatur vlterior distinctio: et sic habetur propositum. quod distinctio continui esset euacuata aut ponerentur tantum alique partes sub certo numero quarum quelibet esset vlterior diuisibilis: quod esse non potest: quia tunc diuinus intuitus esset in potentia et posset aliquid sibi accrescere diuidendo scilicet vnaquamque partium illarum: quinimmo posset sic diuidendo procedere in infinitum: sicut et noster intellectus: ergo impossibile est quod aliquid aliud a deo ponatur in eius intuitu: vel prospectu in actu: qua ratione namque aliquid poneretur: omnis partes continui ponerentur. Confirmatur: quia si dicimus intelligendo lineam aut diuidendo eam in partes: tunc quamlibet distinctionem poneret in prospectu oporteret dare vnum de tribus aut quod in ipsius prospectu essent partes indiuisibiles ex quibus linea componeretur et in quas per diuinum intuitum scideretur. aut quod essent partes diuisibiles et sic diuino intuitu aliquid accrescere posset: aut quod solumodo totalitas continui esset actu in ipsius prospectu: partes vero impotentia reducibili successiue ad actum reductione qua numquam cessaret. sicut accidit in nostro intellectu. et hoc totum impossibile est: quare necesse est quod sic continuum et eius partes intelligantur a deo quod tamen in eius intuitu non ponantur. Tertio ad principale sic: si res extrinsece a deo quas intelligit ponerentur in eius intuitu vel prospectu: sequitur quod in diuino intuitu esset obiectiue magnitudo quadam actualiter infinita: principium nanquam mathematicum est: quod magnitudo crescit in infinitum: et cuilibet date magnitudini potest fieri additio. vnde comentator. 3 physicorum commento. 61. ait: quod proposito geometrica dicens: quod possibile est imaginari ad omnem lineam: maiorem. illa est vera: naturalis vero dicit quod linea potest esse infinita: est falsa cum. igitur divinus intellectus plus possit quam humanus noster autem possit ad datam magnitudinem superaddere: necesse est quod etiam diuinus intellectus hoc possit: aut igitur procederet continue successiue: quod esse non potest ne sit imperfectus et in potentia sicut et noster: aut stat in aliqua magnitudine finita: et tunc non stat: quia ad omne finitum potest intelligi fieri additio stabit in magnitudine infinita obiecta suo prospectui: cui impossibilis est additio fieri aut stabit in fieri: et sic habetur propositum. Sed manifestum est quod omnino est impossibile esse infinitam magnitudinem in diuino prospectu: quia qua ratione ibi poneretur: eadem ratione a deo posset produci in effectum: quod est impossibile.

Quarto sic. si res alie a deo cum intelliguntur ab eo ponerentur in diuino intuitum obiectiue sequeretur quod omnes species numerorum essent in actu posite in eius intuitu et prospectu. intelligit enim deus omnes numeros: cum sapientie eius non sit numerus. Sed manifestum est quod processus numerorum in infinitum esse euacuatos et exiuisse ad actum: et in diuino prospectu impossibile est: quia autem sistitur in numero finito. et sic ille est in potentia: vt sic radix cubici et quadrati. et per consequens quadratus eius aut cubicus aut duplus possibilis est: aut sistitur in numero infinito: et hec contradictio est cum numerus non sit aliquid nisi totalitas quedam et inclusio multitudinis. vnde idem est esse numeratum et esse tot vel tot quod euidentur clausionem et finitionem includit. et per consequens forma numeri: et infinitas contradicunt: igitur impossibile est quod numeri qui a deo intelliguntur sint positi in eius prospectu.

Quinto sic: si verum sit dictum quorumdam ponentium quod in perfectionibus specificis potest procedi in infinitum: ita quod species vna potest fieri nobilior alia: et alia nobilior illa: et sic in infinitum. similiter etiam infra eandem speciem potest fieri in infinitum intensio secundum eos. vnde charitas potest augeri in infinitum. si ergo hoc sit verum: aut tota illa multitudo nobilium specierum et indiuiduorum esset in diuino intuitu actualiter: aut non actualiter: sed sub quodam processu: aut nullo modo sed manifestum est quod non potest dici primo modo. quia tunc diuinus intuitus haberet in suo processu creaturam aliquam infinitam distantem a specie prima in infinitum. siue a indiuiduo primo. aut enim intuetur quamlibet distantem modo finito a specie vel indiuiduo. et sic non esset possibilis processus in infinitum in specibus et indiduis. cuius oppositum isti dicerent aut intuetur aliquam distantem infinitum: in nobilitate etiam perfectione: et per consequens illa esset in infinitum nobilis et perfecta quod impossibile est. nec potest etiam dici secunda. quia quod scilicet sit tota illa multitudo in diuino intuitu sub quadam successione et processu. quia tunc esset possibilis et imperfectus: quare relinquitur quod nullo modo.

Contra aureolum. Sed sed conclusionem credam esse veram. rationes tamen iltas non reputo concludere. non quidem primam. quae tamen melior est inter ceteras. quia tenentes conclusionem oppositam negarent minorem. et ad probationem quando dicitur. quod impossibile est intellectionem terminatam ad aliquod obiectum manere sine illo obiecto. Istud est falsum. quia deus potest intellectionem quae nunc terminatur ad aliquod conseruare in intellectu sine illo obiecto. quicquid sit naturaliter: et hinc est. quod eadem intellectio numero non variata in aliquo absoluto. que nunc est intuitiua potest fieri abstractiua vel superintuitiua et econuerso: prout est in prima. q. huius operis. articulo primo fuit declaratum. et hoc iste doc. omnino habet concedere quia in prologo i. q. 2. ar. 3. ipse probat quod notitia intuitiua potest haberi sine actuali praesentia obiecti. quia deus potest absolutum intuitiue notitie sine termino conseruare. et ideo quantum ad hoc in dictis suis videtur aliqualis repugnantia et contra dictio. Dicerent ergo tenentes conclusionem oppositam quod illa eadem cognitione qua deus ab eterno cognouit creaturas solum in seipso in tempore ipsis productis ad esse cognouit eas extra se terminatiue. et ipsis desinentibus esse. non sequitur quod intellectio dei desinat esse. sed quod deus pro nunc non cognoscat eas extra se terminatiue. sed solum in seipso: sicut prius: Alias autem quattuor rationes vt mihi videtur nullus cathalicus debet repuntate sufficientes: quia non solum probant quod deus non cognoscat creaturas extra se terminatiue: sed quod nullo modo cognoscat eas: nec extra se nec in se: quod manifestum est catholicis esse falsum. assumptum autem satis est euidens reducendo rationes. reduco igitur primam sic impossibile est distinctionem continui euacuari. aliter impossibile est deum cognoscere creaturas aliquo modo: anecns est suum: consequentia patet: quia si deus cognosceret creaturas siue cognosceret eas extra se siue in se: et de necessitate diuisio continui esset euacuata: si probatio sua sit bona: quia siue cognoscat partes continui extra se: siue in se dummodo cognoscat eas: aut cognouit omnes partes ipsius diuisas et distinctas: sic vt non relinquatur vlterius diuisio: et tunc habetur propositum: quia diuisio continui esset euacuata: aut tantum cognouit aliquas partes sub certo numero quarum quaelibet vlterius esset diuisibilis quod esse non potest per eum: quia tunc diuinus intellectus esset in potentia et posset aliquid sibi accrescere diuidendo: quod est impossibile. Similiter etiam potest reduci secunda: quia si deus cognoscat creaturas siue extra se siue in se: adhuc sequeretur per deductionem suam: quod in diuino prospectu esset obiectiue magnitudo quedam actualiter infinita: quod est inconueniens ad quod deducit. deductio patet: quia cum intellectus diuinus plus possit quam humanus: siue cognoscat creaturas in se siue extra se: et humanus possit ad datam magnitudinem semper addere: necesse est quod in tellectus diuinus hoc possit: aut igitur procedit continue successiue: quod esse non potest ne sit imperfectus: aut stat in aliqua magnitudine terminata: et tunc non stat: aut stat in magnitudine in finita cui impossibilis est fieri additio: et sic habetur propositum: et eodem modo potest fieri reductio tertie et quarte rationum: sed quia note sunt reductio nes: pertranseo.

Responsio ad rationes. Ad primam simul et tertiam: quia fundantur super eodem fundamento: concedo quod deus cognoscit omnes partes continui et omnes species numerorum distincte. ex hoc tamen non sequitur distinctionem continui vel processum numerorum esse euacuatum: quia tunc hoc stat quod deus cognoscat quamlibet partem continui esse in infinitum diuisibilem. et quocumque numero dato in infinitum posse dari maiorem: sicut patet per beatum aug. 12. de ci. c. 1. vbi ex intentione pertractans istam materiam sic inquit: contra illos qui dicebat deum non posse infinita cognoscere: illud aut quod dicunt nec dei scientia infinita posse comprehendi. restat eis dicere. vt audeant atque se huic voragini profunde impietatis immergant: quod non omnes numeros deus nouerit: eos quippe infinitos esse. certissimum est: quoniam in quocumque numero finem faciendum putaueris. ide ipse. non dico vno addito augeri: sed quantumlibet sit magnus et quamlibet ingentem multitudinem continens in ipsa ratione atque scientia numerorum non solum duplicari: verum etiam multiplicari potest: ita vero suis quisque numerus proprietatibus terminatur vt nullus earum par esse cuiquam alteri possit: ergo dispares inter se atque diuersi sunt et singuli quisque finiti sunt: et omnes infiniti sunt: et ita neque numeros propter infinitatem nescit omnes deus: vsque ad quandam summam numerorum scientia dei peruenit: vt ceteros ignorat: quis hoc dementius dixit. Et quibusdam interpositis dicit: absit ita quod vt dubitemus quod ei notus sit omnis numerus: cuius intelligentie sicut in psalmis cantatur: non est numerus: in finitas itaque numeri quamuis infinitorum numerorum nullus sit numerus non est incomprehensibilis ei: cuius intelligentie non est numerus: hec aug. Ex quibus apparet quod quocumque numero dato in infinitum potest dari maior: et quod deus cognoscit hoc: non obstante omnes species numerorum distincte: quia eius intelligentie non est numerus: et sic sicut est in numeris: sic suo modo est in partibus continui: qa non est maior difficultas hic quam ibi.

Iacobus de appa. in quadam quastione ordinaria. Et hoc est quod quidam doc. noster intendit: qui respondens ad istam ratione dicit quod diuisionem continui euacuari in prospectu dei potest intelligi dupliciter. Uno modo euacuatione excludente omnem particularitatem: et isto modo diuisio continui euacuari non potest: quia quaelibet pars in infinitum est diuisibilis. Alio modo euacuatione includente de terminatam et quodammodo finitam numerositatem. et istomodo in conceptu dei diuiso continui euacuata est: quia licet in continuo sint partes infinite cognitio dei: quia infinitaomnes istas comprehendit: et per consequens distincte et determinate cognoscit: et sic quodam ineffabili modo et sunt finite: beato aug. post verba superius allegata di. quapropter si quid scientia comprehenditur scientis comprehensione finitur profecto: et omnis infinitas quodam ineffabili modo deo finita est: quia scientie ipsius incomprehensibilis non est. Isto ergo modo non est inconueniens quod continui diuiso euacuetur: quia ex hoc non sequitur continuum componi ex indiuistibilibus: licet sequeretur si primo modo euacueretur.

Ad secundam vero et quartam simul: potest dupliciter responderi: Primo quidem potest concedi quod de potentia dei absoluta potest produci magnitudo actu infinita: et etiam aliqua creatura in perfectione et nobilitate infinita: nec propter hoc talis creature equipararetur suo creatori: quia adhuc de penderet ab ipso in esse et in conseruari: quia nullam perfectionem haberet a se. sed omnem haberet a deo. Secum do potest dici: supposito quod infinitum in actu nullo modo possit produci: prout multis videtur: quod deus plus potest intel ligere: quam natura creata in effectu exteriori possit pati: et ideo licet deus possit intelligem magnitudinem infinitam: et creaturam aliquam infinita et in infinitum distantem a primo ma specie: siue a primo indiuiduo: non sequitur quod magnitudo infinita vel creatura in nobilitate infinita possit actualiter produci: non propter impotentiam aliquam ex parte dei: sed propter repugnantia ex parte effectus producti. Dimissis igitur istis rationibus probo conclusionem aliter. Primo sic: deus ab eterno non cognoscit aliquam creaturam extra se terminatiue: igitur nec in tempore: antecedens patet ex secunda conclussone: et consequentia videtur nota: quia cognitio dei non est variabilis: hec est sententia bea. aug. super gen. ad litteram. c. 7. dicit creature antequam fierent erant et non erant: erant in dei scientia et non in sui natura: ac per hoc effectus est dies ille id est angelus cui vtroque modo innotescerent et in verbo: et in seipso illa velut matutina siue diurna cognitione: hac vero velut vespertinaet substandit immediate. ipsa autem deo non audeo dicere. alio modo innotuisse cum ea fecisset quam illo quo ea nouerat vt faceret: apud quem non est transmutatio: nec momenti obumbratio. hec aug. Et hec deductio bea. aug. multum mouet me ad tenendum conclusionem istam: quia in 4. libro super genese ipse ostendit quod deus antequam produceret creaturas non cognoscebat eas extra se sed solum in se: vt patet ex probatione secunde conclusionis. Et in eodem 4. et 5. ostendit: quod angelus ante productionem aliarum creaturarum cognoscebat eas solum in verbo post productiones earum cognouit eas in verbo et in seipsis. de deo vero concludit in. 5. quod non esset ausus dicere quod istis duobus modis cognoscat eas: sed solum quo cognoscit eas antequam essent scilicet in seipso. Ratio huius est: quia in deo non est transmutatio: nec momenti obumbratio. Ex quibus omnibus apparet istam conclusionem esse de mente aug. expressissime. Secundo ad principalem sic: cognitio qua creatura cognoscitur in verbo est perfectior cognitione: qua terminatiue cognoscitur in seipsa: igitur deus omnem creaturam cognoscit in seipso: et nullam in seipsa: nec per consequens extra se terminatiue: consequentia patet: quia cognitio qua deus cognoscit creaturam est perfectissima: antecedens vero probatur: quia cognitio matutina est perfectior vespertina: sed cognitio qua creatura cognoscitur in verbo est matutina. et cognitio qua terminatiue cognoscitur in se ipsa est vespertina: igitur. hec est sententia Aug. 4 super gene. ad litteram. c. 5. sic dicens: postquam fecit deus firmamentum non solum in verbo dei sicut ante. sed in ipsa eius natura cognoscitur que cognitio quoniam minor est vespere nomine significatur: et hoc de secundo.

Tertius et quartus articulus. QUantum ad tertium et quartum articulos: dimissis primo mis tribus conclusionibus quae catholicis non denut esse dubie. Contra quartam est communis opinio. quae ponit diviuam cognitionem ad creaturas terminari. et per consequens: deum: extra se aliquid terminatiue cognoscere.

pro qua qui dam doc. noster arguit multipliciter Primo sic. Iacobus de appamis. vbi supra. Si deus non cognosceret aliquid terminatiue extrase sequeretur quod nesciret creaturam esse distinctam a se: consequens est fallum et contra fidem: igitur et antecedens: consequentia probatur sic: illa potentia quae solum est cognitiua esse sui. et esse indistincti a se non cognoscit aliquid indistinctum esse distinctum a se: oppositum predicati infert oppositum substanti: quia si cognoscit aliquid distinctum extra se. iam non solum est cognitiua esse sui et esse indistincti a se. sed si de us non cognoscit aliquid extra se. sed quicquid cognoscit: cognoscit in se: eius potentia cognitiua solum esset cognitina esse sui: et esse indistincti a se: cum nil sit in deo: quod sit distinctum ab eo saltem realiter: vt nunc loquimur: igitur si deus non cognoscit aliquid extra se: non cognoscit aliquid distinctum a se.

Secundo sic: potentie equalis ambitus obiectiue: quarum vna in sua operatione presupponit aliam: ad quicquid se extendit potentia presupponens: et presupposita: patet ex terminis. sed intellectus diuinus et sua voluntas sunt potentie equalis ambitus obiectiue: non est dubium. et voluntas pre supponit intellectum: tamen nil sit volitum nisi cognitum. igitur ad quicquid se extendit dei voluntas. et dei intellectus. Sed constat quod dei voluntas vult aliquid extra se: quia vult me esse extra se non in se: igitur intellectus diuinus necessario cognoscit aliud extra se et non in se.

Tertio sic: cognoscens aliqua in aliquo inuariabili: vt inuariabile: no potest aliquid variabile cognoscere vt variabile et hoc patet ex terminis. sed constat: quod essentia divina est omnino inuariabilis: creatura autem est variabilis igitur numquam in essentia divina potest cognosci creatura vt variabilis est. et per consequens in essentia divina non potest cognosci creatura. vt creatura est: quia vt sic est variabilis.

Quarto sic: omne agens per intellectum eo modo quo agit: eo modo cognoscit: hoc patet: quia propter hoc dicitur agens per intellectum: quia sic agit: sicut cognoscit. sed deus est agens per intellectum. et constat quod agit aliquid extra se: ergo necessario cognoscit aliquid extra se. Confirmatur ista ratio: quia si cut se habet potentia dei productiua ad producendum: ita potentia dei cognitiua ad cognoscendum: illa videt nota a simili per locum. sed potentia dei productiua de facto aliquid producit extra se: igitur potentia eius cognitiua de facto aliquid cognoscit extra se.

Quinto ad principale sic. si deus non cognosceret aliquid extra se terminatiue. sequeretur quod peccatores non haberent aliquam penam propter eorum peccata. illud consequens est falsum et contra fidem. igitur et antecedens consequentia probatur. quia stam te supposito: deus cognosceret aliquod peccatum extra se. vel in se. si extra se: haberet propositum. valet quod aliquo cognoscit extra se: si dicatur. quod in seipso. hoc non est possibile. quia in deo nullum est peccatum. sed sequitur deus non cognoscit peccatum. ergo peccatores non habent aliquam penam propter eorum peccata. cum sit deo omnino ignota.

Sexto sic. cognitio vere terminatur ad illud quod habet et capit esse cognitum per eam sicut productio vere termiminatur ad illud quod capit esse productum per illam. sed constat quod creatura capit esse cognitum per cognitionem di¬ uinam: ergo etc1. In istis tamen non obstantibus adhuc videtur mihi dicendum vt prius: presertim propter deductio nem. b. Aug. que clarissima est.

Reno ad rationes Iacobi de appamis. Ad primum. igitur nego consequentiam: quia ex hoc non sequitur: quod deus non cognoscat creaturam esse distinctam a se: quia sicut in seipso cognoscit creaturam: et esse reale creature. sic etiam in ipso cognoscit creaturam secundum suum esse reale distinctam a se. et quod istud sit possibile patet: quia deus ab eterno cognouit creaturam in tempore debere produci et tunc distingui ab ipso: et tamen ab eterno omnia cognouit in seipso. et nil extra se terminatiue: quia nihil erat extra ipsum Et ad probationem quando dicitur: quod illa potentia que solum est cognitiua sui: et esse indistincti a se etc. Concessa maiore nego minorem: quia non sequitur deus quicquid coguoscit: cognoscit in se. igitur potentia eius coguitiua solum est cognitiua esse sui. et esse indistincti a se: quia in seipso cognoscit se et alia: nec ex hoc sequitur aliquid esse in deo quod sit realiter ab eo distinctum. Et potest reduci ratio contra suum auctorem: per eam exiam probaretur: quod deus ab eterno non cognouit creaturam esse distinguiblem a se: quod tamen est falsum secundum omnes Deductio patet arguendo sic. deus ab eterno non cognouit aliquid extra se terminatiue. ergo ab eterno non cognouit creaturam esse distinguibilem a se: antecedens patet de se et per primam conclusionem meam: et consequentia tenet per probationem suam: quia illa potentia que selum est cognitiua sui esse et esse indistincti. et esse indistinguibilis a se. non cognoscit aliquid esse distinctum. nec distinguibile a se: hec est ita nota sicut sua: sed si deus ab eterno non cognouit aliquid extra se terminatiue: sed quic quid cognouit cognouit in se eius potentia cognitiua solum fuit ab eterne cognita esse sui: et esse indistincti et indistinguibilis ab eo per probationem suam: quia sicnt nihil est in deo: quod sit realiter distinctum ab eo: ita nihil est in deo: quod sit realiter ab ipso distinguibile

Ad secundam concedo conclusionem illius rationis: valet: quod ad quicquid extendit se diuina voluntas: et diuinus intellectus. quia ad hoc sufficit. quod quicquid vult diuina voluntas: diuinus intellectus cognoscat. et hoc est verum. sed ex hoc non sequitur: quod aliquid cognoscat extra se terminatiue: sufficit enim quod omnia cognoscatu in se ipso. Et quando dicitur quod divina voluntas vult me esse extrase: non in se: verum est et ita diuinus intellectus intelligit me esse extra se. et non in se. licet hoc non intelligat extra se terminatiue. sed in se ipso.

Ad tertiam nego maiorem. et ipsam negare habet omnis catholicus vt mihi videtur: licet assumatur sine probatione: aliter angelus non cognosceret cognitione matutina: que est cognitio rei in verbo creaturam esse variabilem: nec per consequens creaturam: vt ereatura est: quod nullus catholicus debet concedere: nec deus ab eterno: quod horribilius est: cognosceret creaturam post sui prod uctionem fore mutabilem: et non cognouerit ipsam extra se sed solum in seipso: vt superius est ostensum per b. Aug. concedendum est igitur absolute: quod in essentia divinaque inuariabilis est possit cognosci omnis creatura vt creatura que variabilis est.

Ad quartum concedo: quod omne agens per intellectum cognoscit quicquid agit: sed non oportet quantum ad omnia: quod eodem modo quo agit eo modo cognoscat. cum actio illa sit operatio transiens: cognitio vero immanens. vnde si ratio esset bona probaret deum cognoscere cognitione noua: quod nullus sane mentis asse reret: assumptum apparet sic arguendo: omne agens per intellectum eo modo quo agit: eo modo cognoscit. sed deus est agens per intellectum: et constat quod agit actione noua: non eterna: quia creatio qua deus creat creaturam non suit ab eterno ergo cognouit cognitione noua et non eterna: et per hoc apparet ad confirmationem: qua non sic se habet potentia cognitiua ad cognoscendum sicut potentia productiua ad producendums.

Ad quintam. nego consequentiam. et ad probationem dico. quod deus in seipso cognoscit perfecte omne peccatum: siue sit presens siue preteritu siue futurum: et quilibet catho licus hoc debet confiteri: quod patet: quia sicut pluries dictum est deus ab eterno nihil cognouit extra se: sed omnia futura cognouit in se: et per consequens ab eterno pec cata futura cognouit in seipso: Et quando dicitur quod in deo nullum est peccatum: concedo: quod deus non est peccator: sed ex hoc non sequitur: quod in seipso non possit aliorum pec cata cognoscere: quia sicut varietas creaturarum potest in diuina essentia representari sine variatione aliqua: que formaliter sit in ipsa: sic et aliorum pec cata possunt in ipsa representari: et per consequens cognosci: quamuis in ipsa nullum peccatum sit formaliter. vnde si ratio ista aliquid concluderet probaret deum ab eterno: non cognouisse futura peccata malorum. nec per consequens aliquem ab eterno reprobasse: quia non re probauit nisi cuius peccata futura cognouit: assumptum patet: quia peccata futura malorum deus ab eterno non cognouit extra se: quia ab eterno nilfuit extra eum. nec in se per probationem suam: quia in ipso nullum est peccatum. igitur nullo modo.

Ad sextam nego maiorem: quia deus ab eterno cognouit creaturas: et creature. per consequens fuerunt ab eo cognite. et tamen divina cognitio ab eterno non terminabatur ad ipsas: quia ab eterno non cernebat eas extrase: sicut cernimus oculis corpora que videmus: vt patet per. b. Aug. superius allegatum: nec est simile de productione et cognitione. vt dictum est.

Ad argumenta principalia. Ad primum dico: quod peccat per fallaciam figure dictionis quae mutat rem in modum rei: concedo namque: quod quicquid cognouit creatura cognoscat creator. sed non oportet: quod eo modo quo cognoscit creatura cognoscat creator. ideo non sequitur: creatura cognoscit aliquid extra se terminatiue: igitur et creator: et matine cum cognitio creature sit variabilis: creatoris autem minime. Ad secundam credo: quod intentio physi et commentatoris fuit: quod deus nil cognoscat extra se terminatiue. et tunc auctoritas eorum est pro me. Si vero intentio eorum fuit sicut aliquibus videtur: quod non cognoscat aliquid aliud a se male dixerunt: nec auctoritas eorum est admittenda: