Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia
Quaestio 2 : Utrum speculativum et practicum distinguantur penes obiecta
Quaestio 3 : Utrum ista scientia debeat denominari a finde habendo in via vel in patria
Quaestio 4 : Utrum theologia sit speculativa vel practica
Quaestio 5 : Utrum theologia sit scientia una
Quaestio 6 : Utrum theologia subalternetur alicui scientiae
Distinctio 1
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit necessarium ponere unum deum
Quaestio 2 : Utrum deo conveniat pluralitas attributorum
Quaestio 4 : Utrum in divinis sit pluralitas personarum
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum de deo possimus scire quid est
Quaestio 2 : Utrum deum esse sit per se notum
Quaestio 3 : Utrum per ea quae facta sunt aliquod trinitatis vestigium
Quaestio 4 : Utrum anima sit suae potentiae
Quaestio 5 : Utrum potentiae animae originentur ab ipsa anima
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum generatio sit in divinis
Quaesito 2 : Utrum in divinis natura praedicetur de supposito
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum essentia generet
Quaestio 2 : Utrum essentia sit terminus generationis
Quaestio 3 : Utrum Filius Dei sit de nihilo vel de aliquo
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum pater genuerit filium de necessitate
Quaestio 2 : Utrum filius procedat per modum artis
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi sit in divinis
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum esse sit proprium deo
Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat esse omnino simplex
Quaestio 3 : Utrum deus sit in genere
Quaestio 4 : Utrum anima sit tota in qualibet parte corporis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum pater sit alius a filio
Quaestio 2 : Utrum tres personae debeant dici tres aeterni
Quaestio 3 : Utrum verba praesentis temporis magis conveniant nativitati filii quam verba praeteriti
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus procedat per modum voluntatis
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet
Quaestio 2 : Utrum pater et filius spirent inquantum unum vel inquantum plures
Quaestio 3 : Utrum possit dici plures spiratores vel unus spirator
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum generatio sit prior processione
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus magis vel plenius sit a Patre quam a Filio
Distinctio 13
Quaesito 1 : Utrum sit aliqua processio in divinis
Quaestio 2 : Utrum in divinis sint plures processiones realiter distinctae
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum sit aliqua temporalis processio spiritus sancti
Quaestio 2 : Utrum processio temporalis ponat in numerum cum aeterna
Quaestio 3 : Utrum spiritus sanctus detur in omnibus donis suis
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum divinis personis conveniat missio
Quaesito 2 : Utrum persona aliqua possit mittere se vel personam non productam a se
Quaestio 3 : Utrum per donum spiritus sancti efficiatur quod non simus in hoc mundo
Distinctio 16
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum charitas dicat aliquid creatum in anima qui sit habitus voluntatis
Quaestio 2 : Utrum charitas sit accidens
Quaestio 3 : Utrum charitas detur secundum capacitatem naturalium
Quaestio 4 : Utrum charitas augeatur
Quaestio 5 : Utrum charitas augeatur per additionem
Quaestio 6 : Utrum charitas augeatur in infinitum
Quaestio 7 : Utrum charitas possit diminui
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum conveniat soli spiritui sancto
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum in divinis sit aequalitas
Quaestio 2 : Utrum nunc aeternitatis sit idem quod aeternitas
Quaestio 3 : Utrum veritas sit in rebus
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum filius dei sit omnipotens
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum dictio exclusiva addita patri excludat filium
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum aliquid proprie dicatur de deo
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum persona in divinis significet essentiam vel relationem
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum termini numerales aliquod ponant in divinis
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum relationes distinguant hypostases sive personas
Distinctio 27
Quaestio 27 : Utrum paternitas et spiratio activa sint duae res
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum ingenitum sit notio patris
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum omnes relationes quibus deus refertur ad creaturam ex tempore sint reales
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum pater et filius diligant se spiritu sancto
Distinctio 33
Quaestio 1 : Utrum proprietas relativa sit realiter divina essentia
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit essentia
Quaestio 2 : Utrum bene dicatur tres personae esse unius essentiae
Quaestio 3 : Utrum dicatur aliquid metaphorice de Deo
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam certam et distinctam de eis quae sunt extra se
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum plures ideae sint in deo
Distinctio 37
Quaestio 1 : Utrum angelus moveatur localiter
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum deus habeat certam scientiam de futuris contingentibus
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum deus habeat scientiam practicam de rebus
Quaestio 2 : Utrum omnia subsint providentiae dei
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum praescientia meritorum sit causa praedestinationis
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum soli deo conveniat omnipotentia
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum potentia dei sit infinita
Quaestio 2 : Utrum ea quae deo facit faciat de necessitate naturae vel iustitiae
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum deus possit facere universum melius
Quaestio 2 : Utrum impossibilia creaturae sint deo possibilia
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum deus agat res per voluntatem
Quaestio 2 : Utrum voluntas dei infallibiliter et de necessitate semper impleatur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum id quod est contra voluntatem antecedentem Dei obsequatur voluntati consequenti
Quaestio 2 : Utrum deus possit praecipere quod non vult
Quaestio 3 : Utrum Deus possit dispensare in praeceptis decalogi
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum teneamur ad formandum nostram voluntatem divinae voluntati
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum mundus potuerit esset ab aeterno
Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat creare posse
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit unum tempus omnium temporalium
Quaestio 2 : Utrum sit unum aevum omnium aeviternorum
Quaestio 3 : Utrum in aevo sit successio
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum angelus sit compositus ex materia et forma
Quaestio 2 : Utrum possint esse plures angeli differentes in eadem specie
Quaestio 3 : Utrum angeli sint in generatione
Quaestio 4 : Utrum angeli superiores cognoscant per species magis universales
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum angelus peccavit appetendo aequalitatem Dei
Quaestio 2 : Utrum angelus bonus beatitudinem suam meruerit
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum supremus inter omnes angelos fuerit ille qui fuit primus inter peccatores
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum angeli vel etiam quicumque beati possint peccare
Quaestio 2 : Utrum divinationes possint fieri per daemones
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum angeli assumant corpora
Quaestio 2 : Utrum in illis corporibus exerceant opera vitae
Quaestio 3 : Utrum angelus naturaliter possit videre cogitationes
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum unus angelus possit illuminare alium
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum unus angelus loquatur alii
Quaestio 2 : Utrum angeli simul videant verbum et res in proprio genere
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum corpora superiora et inferiora communicent in materia
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum informitas materiae praecesserit eius formationem
Quaesito 2 : Utrum lumen habeat esse reale in aere
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum caelum moveatur ab anima quae sit ei coniuncta ut forma
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum caelum agat in omnia ista inferiora et conservet ea
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum anima intellectiva sit forma hominis
Quaestio 2 : Utrum anima nostra intelligat abstrahendo a phantasmatibus
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum sint aliquae inchoationes formarum in materia quae sint rationes seminales
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum conscientia pertineat ad intellectum
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum voluntas moveatur ab obiecto
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum charitas et gratia sint idem
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum homo possit vitare peccatum mortale sine gratia
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum aliquod peccatum traducatur per originem a parente in prolem
Quaestio 2 : Utrum aliquod de alimento transeat in virtutem naturae humanae
Quaestio 3 : Utrum semen sit de superfluo alimenti
Liber 3
Distinctio 1
Quaestio 2 : Utrum tres personae possint assumere unam naturam
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum beata virgo fuerit sanctificata in instanti creationis animae
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum natura assumpserit naturam
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum in Christo sit tantum unum esse
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum haec sit vera Deus factus est homo
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum in Christo sint duae filiationes reales
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum Christus secundum homo sit persona
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum christus secundum quod homo sit creatura
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta sint causa gratiae
Quaestio 2 : Utrum virtus sacramentorum sit a passione christi
Quaestio 4 : Utrum instituere sacramenta fuerit necessarium
Quaestio 5 : De institutione circumcisionis, utrum fuerit convenienter instituta
Quaestio 6 : De ritu circumcisionis
Quaestio 7 : De effectu et cessatione circumcisionis
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum omnia sacramenta novae legis sint instituta in remedium
Quaestio 2 : Utrum sint septem sacramenta novae legis
Distinctio 3
Quaestio 3 : De materia, utrum sit aqua simplex
Quaestio 4 : De immersione, utrum debeat esse trina
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum caracter dicat aliquod absolutum existens in anima
Quaestio 2 : De effectu baptismi, utrum tollat omnem poenam et culpam
Distinctio 5
Quaestio 1 : De ministris utrum quilibet possit dispensare sacramentum baptismi
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero
Quaestio 2 : Utrum in baptizato requiratur intentio et fides baptismi
Quaestio 3 : Utrum requiritur intentio baptizantis
Quaestio 4 : Utrum baptismus possit reiterari
Quaestio 5 : De catechismo qui est instructio
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum
Quaestio 2 : Utrum confirmatio faciat in anima alium caracterem distinctum a caractere baptismi
Distinctio 8
Quaestio 2 : Circa formam sanguinis
Quaestio 3 : Utrum formae sacramentorum se expectent
Quaestio 4 : Utrum illa verba faciant aliquid effective ad hoc quod corpus christi sit ibi
Quaestio 5 : Utrum istud sacramentum debeat sumi tantum a ieiunis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum corpus christi debuerit nobis dari per modum manducationis
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum corpus christi sit realiter in sacramento altaris
Quaestio 2 : An angelus naturaliter possit videre corpus christi in sacramento altaris
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum conversio substantiae panis in corpus christi sit possibilis
Quaestio 2 : Utrum conveniens materia huius sacramenti sit panis et vinum
Distinctio 12
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum minister huius sacramenti sit omnis sacerdos solum
Quaestio 2 : Utrum haeresis sit perversitas in fide
Distinctio 14
Quaestio 2
Quaestio 2
Utrum soli deo conveniat esse omnino simplex
QVAESTIO SECVNDA. Postea queritur de simplicitate ex immatabilitate Des; & quaeritur, Vtrum soli Deo conueniat esse omnine simpliciter.
ET arguitur quod non, quia aliquid ei de noDuo conuenit & per consequens ei aliquid de nouo aduenit ratione cuius est quid compositum, preterea creature immateriales dicuntur simplices non ergo solus Deus.
Respondeo dicendum quod Deus est per omnia simplex carenis omni reali compositione. Quia compositum aliquid dicitur dupliciter, vno modo quia ex partibus compositum siue constitutum sicut corpus, vel animal vel aliquid tale.
Alio modo dicitur aliquid compositum non ex aliquibus, sed cum aliquo: neutro modo condsenit Deo esse compositum: & hoc potest ostendi ex sua primitate in essendo: & ex sua primitate in causando, & ex puritate suae actualitatis. Ex primo, quia si Deus diceret aliquod compositum realiter ex quibuscunquos partibus, cum partes aliquo modo sint priores toto: non esset primum, nec etiam perfectissimum: quia dependere a partibus est imperfectionis. Non potest etiam dici quod dicat quid compositum cum alio sicut forma substantialis est composita cum materia, vel e conuerso: cum ista duo dependeant ex inuicem: nihil autem dependens ab alio potest esse principium: quia inquantum dependet ab alio est posterius eo: quia aliquo modo materia est prior forma & e conuerso inquantum ex se dependeret: & ideo nulla pais compositi haberitis necessario dependentiam in partibus potest esse principium simpliciter, licet po ssit esse primnum in genere puta in genere causae materialis vel formalis. Quod sit etiam substantia coniuncta accidenti repugnat suae primitati, quia compositum ex substantia & accidente est aliquid nobilius quam alterum, siue altera pars accipiatur pro substantia siue pro accidente, quia substuntia habens aliquid diuersum a se sibi formaliter inhaerens est limitatae perfectionis: hoc autem repugnat principio; quia ei competit omnimoda perfectio: & ideo omnino primum non potest esse substantia coniuncta accidenti. Secundo idem apparet ex primitate suae causalitatis, quia nullum compositum potest esse prima causa cum opporteat omne compositum reduci in aliquam causam quae sit causa eius, vel quantum ad vtramque causam vel quantum ad alteram vel saltem quantum ad vnionem earum: nihilautem est causa sui ipsius, & ideo oportet omne compositum habere aliquam causam priorem ante se. Non potest etiam dici quod Deus sit substautia quaedam simplex in se non habens partes, sed composita cum aliquo accidente; sicut si ponam substantiam angeli simplicem, compositam tamen cum aliquo accidente: quia si vera est positio eorum, qui ponunt quod impossibile est quod idem & secundum idem per essentiam moucat & moueatur vel agat & patiatur: si ponatur Deus coniungi alicui accidenti: Deus non poterit esse causa efficiens illius accidentis & sic non erit prima causa omnium. Item quidquid sit in aliis hoc non potest in principio: quia Philosophi probant quod principium agens est agens per voluntatem: effectus autem agentis per voluntatem praessupponit eius velle & intelligere: impossibile est autem aliquid posterius intelligere & velle, & ab eis realiter differens inesse substantiae immateriali cuieunque: & i deo impossibile est Deo aliquod accidens inesse. Si autem aliquis dicat Deum esse substantiam cui aliquod accidens inest & illud accidens non habere causam, istud est absurdum, quia omne accidens saltem habet causam subiectiuam in qua recipitur: cuicunque autem conuenit habere causam subiectiuam, multo plus ei conuenit habere aliquam causam efficientem, lterum autem sequeretur quod Deus non esset prima causa omnium, quod est inconueniens: quia non esset causa illius quod ponitur aliud per essentiam ab eo quod Deum non esse causam omnium sit inconueniens ostendetur in principio secundi. Tertio hoc idem apparet ex eius summa actualitate: quia cuicunque inest aliquid differens ab eo re est aliquid potentiale: hoc repugnat summe & purae actualitati: idoo, &c. Ex his etiam patet Deum omnino esse immutabile sic quia nec est subiectum mutationis nec potest esse illud secundum quod fit mutatio, quia quidquid aliquo istorum modorum mutatur vel est subiectum alicuius inhaerentis vel est actus siue forma inhaerens alteri, sed ex dictis patet quod neutrum istorum potest Deo conuenire, ergo, &c. Nec potest etiam mutari per vertibilitatem in nihil, vel per fieri ex nihilo: quia omne quod sic est mutabile, habet causam ante se a qua non lolum in fieri: sed etiam in esse dependet, cuius infsuentia substracta tale ens cederet in nihil; sed hoc repugnat primae causae, &c. omnis autem creatura aliquo praedictorum modorum est mutabilis, quia omnis substantia, quantumcunque completa est mutabilis, vel secundum formas accidentales sicut maniteste apparet in istis inferioribus: vel secundum locum, sicut apparet de corporibus caelestibus, vel secundum cognitionem & electionem, siue ponantur ista esse quaedam formae, svel aliquid aliud. Materiaautem prima in istis murationibus est subiectum mutationis: etiam secundum substantiam in istis inferioribus, non est aliqua forma secundum quam non sit mutatio: vel per se, sicut est inillis in quibus per se est motus: vel ex consequen ti, sicut in illis quae incipiunt vel desinunt esse ad generationem & corruptionem factam in aliis: formae autem incorruptibilium sicut forma coeli & accidentia inseparabilia etsi non fiat motus vel mutatio secundum eas, sunt tamen pars subiecti quod mouetur vel saltem quod coniungitur motui in eodem subiecto: generaliter autem de omni creatura verum est, quod est mutabilis secundum vertibilitatem in nihil, quia omnis creatura dependet ab aliqua causa alia a se & in esse & in fieri quantum ad totum quod in ea est, cuius causae sublata infsuentia creatura cederet in nihil.
Ad primum in oppositum principalis quaestio. nis dicendum quod aliquid dicitur de Deo de nouo non per mutationem factam in Deo nec per aliquid ei per inhaerentiam acquisitum: sed per mutationem factam in alio: dico autem per inhaerentiam, quia Deus non potest habere aliquid de nouo inhaerens, sed potest habere aliquid de nouo sicut causa habet effectum.
Ad secundum dicendum quod licet possit inueniri aliqua creatura quae non sit composita ex aliquibus sicut sunt formae aliquae, saltem illae quae non sunt quantae nec per se nec per accidens, quia tales non sunt compositae ex partibus quantitatiuis: nec etiam ex materia & forma, quia hoc est cummune omni formae non componi ex materia & forma: nulla tamen creatura est quae non sit composita ex aliquibus, vel composita cum aliquo, siue sit creatura immaterialis, siue alia: omnis autem creatura quantumcunque per se accepta deficita simplicitate diuina, non solum propter diuersa ex quibus vel cum quibus compofiitur, sed etiam propter suam potentialitatem: ita quod ista minor simplicitas non est propter minorem pluralitatem realem, sed propter minus perfectam entitatem, quae quidem entitas est fundamentum vnitatis & simplicitaris.
On this page