Quaestio 2

QVAESTIOSECVNDA. VTrum voluntas Dei infallibilliter; & de necessitate semper impleatur.

Et arguitur, quod no: quia Deus vult omnes homines saluos fieri. Scilicet non omnes saluantur. Ergo, &c.

Praeterea effectus causae non impedibilis duae semper infallibiliter impletur, eueniunt de neces sitate. Sed non omnes esfectus voluntatis diuinae queniunt de necessitate, alioquin omnid euenirent de necessitate. Ergo, &c,

Praeterea illud quod agit mediante dausa seeunda impedibili, non consequitur sempet & infallibiliter suum effectum. Sed voluntas diuiha est causa multorum, mediantibus eausis creatis impedibilibus, puta mediante libero arbitiio, & eausis na uralibus inferioribus. Hrgo, &c.

In contrarium est quod dicitut in primisi Omni a quaecumque voluit, fecnt

Respondeo hic tria suint facienda. Priruum est onere quasdam distinctiones de voluntate.

Secundum est, ostendere quod vuluntas Dei qumtum ad voluntatem beneplaciti, qua aliquid simpliciter vult, semper & infallibiliter: implemiri

Tertium est, ostendem quomudo ciun hue stat contingentia rerum

ARTICVLVS PRIMVS.

QVantum ergo ad primum, sciendum est, quod voluntas Dei distinguitur in voluntatem siensi & in voluntatem beneplaciti. Voluntas beneplacit dicitur finis actus volendi, quo aliquid ei placet. Voluntas autem signi dicitur aliquod signum praetendens Deum velle aliquid, vel praetendens aliquid in Deo secundum quod se habet ad modum voluntatis. Sicut punitio qua Deus punit aliquem, ostendit seipsum habere ad modum irati: litet non ita proprie dicatur Deus irasci, sicut dicitur velle illa quorum illa sunt signa.

Voluntas autem, siue signum voluntatis diuiditur in quinque, scilicet in praeceptum, consilium, prohibitionem, opinionem, & promissionem. Ista enim significant aliquem velle. Nam qui aliquid consulit, vel percipit, videtur velle illud, & sic de aliis. Sufficientia autem istorum accipitur sic ex parte volitorum: primo, quia illud signum, aut est respectu praesentis, aut respectu futuri. Si respectu, aut boni, aut mali. Si respectu boni, sic sunt duo, scilicet praeceptum respectu b oni necessarii ad salutem. Et consilium respectu boni superogationis, sine quo potest esse salus. Respectu autem mali est vnum tantum, scificet prohibitio.

Causa autem quare respectu boni sunt duo, & respectu mali non nisi vnum esti quia in bonis sunt quaedam quae possunt licite dimitui: & primo aliter debuerant induci hiomines ad vtrumn: bonum: quia compesciue inducidebuerunt ad vnum, & suasorie ad aliud, scilitet in malis non est aliquid malum quod possit licite tommitti.. Et primo omnia eadunt sub ratione eius quod elt illicitum commiti, & ideo omnia sub prohibitione cadunt: licet vnum sit magis prohibitum quam aliud: & sub maiori punitione vel poena. Respectu autem praesentis sunt duo:quia respectu boni est operatio: sed respectu mali est permissio. Et dicitur permisfio signum voluntatis, inquantum ille qui permnittit aliud fieri, cum possit impedire, videtur interpretatiue illud velle.

Aliter accipitur sufficientia istorum ex parte voluntatis sic: duia signum voluntatis aut significat illud quod Deus vult per alium, aut quod vult facere per se. Si est fignum eius quod Deus vult fieri per alium, aut est tespectu boni faciendi, aut fespectu mali vitandi. Si. respectu boni necessarii ad salutem, sic est praeceptumi. Si autem respectu boni superogationis, sic est eonsilium. Si vero sit respectu mali vitandi, sie est prohibitio. Si autem istud signum significet Deum velle aliquid implendum per se, aut est respectu eius quod proprrie fit a Deo, & sic est operatioi aut respectu eius quod proprie non fit a Deo, sed interpretatiue, & sic est permissioi Et sie dicere solemus illum facere qui permittit, cum possit impedire.

Voluntas autem beneplaciti distinguitur in vde luntatem antecedentem, & consequentem, quae distinctio potest dupliciter intelligi. Vno modo, quod dicatur antecedens voluntas Dei. Quia tuilt aliquid rei manenti in sua prima inftitutione: & quia ei vellet, si in illis quae a Deo recipit, staret, nullum malum addendo: Sed voluntas conse quens dicitut illa voluntar quae aliquid vult alicuis secundum quod consideratur eum omnibus illis quae statur in quo constitutus est, suint superaddita a terbi gratia dicithi, quod tqluntaur antece¬ dente vult omnes homines saluos fieri. Voluntate autem consequente vult quosdam damnare, & quosdam saluare: quia si considerentur homines secundum illud tantum quod habent a Deo, nihil habent repugnans saluti. Si autem considerentur secundum eaquae sunt superaddita, in quibusdam inuenitur aliquid repugnans saluti, & in quibusdm non.

Alio modo potest accipi volnintas antecedens & consequens. Vt dicatur voluntas antecedens, quando aliquid Deus vulti, non. in se & simpliciter, sed m suo antecedente, verbi gratia. Si aliquis daret arma alicur,, & ordinaret ipsum ad pugnandum, inquantum vult eum ordinare sic ad pugnam, & per consequens ad victoriam. Diceretur velle ei honorem in suo antecedente: & per hoc ordinauit eum ad habendum honorem. Sed voluntate consequente, dicitur ei velle id quod simpliciter vult quae continentur in bello: & secundum hanc voluntatem dicitur velle simpliciter ei honorem, vel confusionem secundum ea quae gessit.

Sic etiam ex hoc ipso quod Deus contulit homini ea quibus ordinatur ad beatitudinem, dando intellectum & voluntatem, praecepta & consilia, dicitur velle salutem omnibus voluntate antecedente: quia vult eis beatitudinem quodam modo in suo antecedente, dum vult eis conferre illa quibus possunt assequi beatitudinem. Sed considerato quomodo quilque se habet in vtendo eis simpliciter & in se, vult vni beatitudinem, & alii damnationem.

Sciendum autem est, quod siue accipiatur voluntas antecedens, & consequens, illud quod Deus vult voluntate antecedente tantum, non vult simpliciter, sed secundum quid. Quia scilicet vult illud, si aliud obsistens non esset, sicut vult omnes homines saluos fieri. Quia scilicet vult eis salutem, si aliquid non obsisteret, vel vult eis salutem in suo antecedente possibili deficere: scilicet in ordinando eos ad salutem per praecepta & consilia. Illud autem quod vult voluntate consequente, vult simpliciter & in se: nec tamen ista voluntas antecedens & consequens accipiuntur secundum diuersos actus in Deo, quorum vnus sit perfectus, & alius imperfectus. Quia in Deo non est nisi vnus actus volendi perfectissimus, qui est eius substantia, sed accipitur ista distinctio ex parte voliti, secundum quod volitum consideratur secundum diuersas conditiones, secundum quarum aliquas potest esse volita, & secundum alias potest esse nolita, & secundum aliquas potest placere secundum quid, & secundum alias simpliciter displicere.

ARIICVLVS SECVNDVS.

QVantum ad secundum sciendum, quod quando quaeritur, vtrum voluntas Dei semper & infallibiliter impleatur.

Specialiter intelligitur de voluntate benoplaciti. Voluntas enim signi quod est praeceptum, consilium, prohibitio, non semper impletur: imo multa fiunt, & praeter eam, & contra eam. Contra autem operationem nihil fit, quia tunc essent simul opposita: fit tamen aliquid praeter eam: quia mala inquantum mala non sunt a Deo. Sed neocontra permissionem, nec praeter eam aliquid fit quia quaecumque pars contradictionis ponatur, oportet ponere a Deo permitti: quia nihil potest cuenire quod ipse velit impedire vqluntate conse¬ quente: tamen magis communiter & magis proprie mala dicuntur permitti. Hona autem non solum non impediuntur a Deo, sed etiam fiunt.

Quantum autem ad voluntatem beneplaciti, sciendum est quod voluntas antecedens non semper impletur: quia illud quod Deus vult taliter, non simpliciter & per se vult, vt dictum est. Sed voluntas consequens, qua simpliciter & absolure, & in se Deus vult aliquid, illa infallibiliter semper impletur.

Et hoc ostendunt Magistri duplici ratione. Prima, sumitur ex conditione causae generaliter dictae: & est talis. Omnis causa quae est determinata ad agendum, & ad producendum effectum, nec potest impediri in se, nec in mediis, nec ex parte subiecti in quod agat: infallibiliter & semper consequitur suum effectum. Sed voluntas diuina est huiusmodi. Ergo, &c. Probatio maioris. Quia si causa non consequitur suum effectum, & ab eo non deficit, hoc est, vel quia non est determinata ad agendum. Vnde voluntas non determinata ad agendum non sufficit ad agendum. Iterum etiam deficeret ab effectu fi non esset sufficiens causa: sicut modicus ignis non potest calefacere magnam aquam, si etiam impeditetur in se, posset deficere ab efsectu: sicut si ignis extingueretur non posset agere. Si eriam impediretur in mediis per quae agir, posset deficere, sicut caelum propter impedimentum causarum quae sunt impedibiles, frequenter deficit a suo effectu, vel saltem quandoque & ex parte subiecti recipientis, sicut semen masculi propter indispositionem materiae, non attingit quandoque ad masculum. Si autem nihil istorum sit, nunquam eausa deficit abeffectu. Minor similiter probatur: quia voluntas est determinata ad alterum ab aeterno, scilicet ad volendum ea que vult.

Est etiam sufficiens causa & perfectissima. Non potest etiam impediri in se: quia tunc Deus esset mobilis ab aliquo fortiori, sicut ignis extinguitur a fortiori se. Nec potest etiamimpediri per impedimentum causarum mediarum. Quia hoc ideo est: quia aliquid est quod eius causalitati non subiicitur per quod in causis mediis impeditur: sicut virtuti solis mouenti arborem ad florendum, non subest virtus frigefactiua, quae hoc impedit. Sed nihil est quod non subsit causalitati voluntatis diuinae, & ideo non potest habere impedimentum in causis mediis.

Nec etiam ex parte subiecti recipientis. Quia quod aliqua causa impediatur ex parte subiecti, est quia illud subiectum est subiectum causalitati alicuius agentis contrarii quod non subiicitur illi cuius effectus impeditur. Sicnt quando flat ventus Australis, propter nimiam humiditatem suam reddit naturam foetus indispositam ad recipiendum sexum masculinum, ad quem, quantum est de se mouet semen masculi, quiquidem ventus non subest causalitati ipsius subiecti. Sed nihil est quod non subsit causalitati voluntatis diuine: & ideo non potest impediri ex parte subiecti recipietis. Et sic patet minor, scilicet quod nihil praedictorum potest impedire voluntatem diuinam a suo effectu: & per consequens sequitur conclusio principalis.

Secunda ratio sumitur ex conditione agentis per voluntatem.

Ad cuius euidentiam sciendum, quod agens per voluntatem quando perfecte vult, & eligit aliquid facere, stutim sequitur effectus si sit potens ad id quod vult. Vnde Philosophus.S. Metaphy. dicit quod volens, & potens necessario operatur. Nec oportet addere si aliquid non impediar: quia nihil umpedire, importatur in hoc quod est simpliciter posse.

Ex his sic arguitur. Agens per voluntatem insallibiliter efficit quicquid perfecte vult, & potest facere. Sed Deus est agens per voluntatem. Ergo quiequid vult & potest, agit infallibiliter. Sed potest quicquid vult, cum possit quicquid non implicat contradictionem: & non vust ea quae implicant contradictionem. Ergo Deus quicquid vult simpliciter infallibiliter efficit: & per consequens diuina voluntas qua vult simpssciter aliquid, semper & infallibiliter impletur.

ARTICVLVS TERIIVS. QVantum ad tertium, scilicet quomodo ster contingentia rerum, cum hoc quod voluntas diuina infallibiliter impleatur semper.

Dicendum est, quod duae viae ponuntur huius rei: quarum neutram credo sufficere,

Prima est. Quia omnia secundum relationem ad causam diuinam, habent necessitatem, sed secundum relationes ad causas inferiores habent contingentiam: ita quod si Socratem currere referatur ad voluntatem diuinam, est necessariumt quia non potest esse quud Deus velit, & non eue niat. Si autem referatur ad propositum, & virtu. tem motiuam Socratis, euenit contingenter.

Istud autem non videtur mihi possibile: ita quod cffectus voluntatis diuine habeant absolutam necessitatem per comparationem ad ipsam: qum sint contingentes simpliciter.

Primo. Quia euentus illius effectus, qui absosuta necessitate est respectu voluntatis diuinae necessarius simpliciter & absolute potest diei necessarius. Sed cum necessitate non potest stare simpliciter contingentia. Ideo &c. Si dicatur, quod. non potest simpliciter dici contingentes: sed respectu inferioris. Non valet. Quia saltem sequeretur, quod omnia simpliciter necessario euenirent licet istam necessitatem non haberent abhac causa, vel illo respectu voluntatis diuinae,

Secundo. Quia si propter hoc dicuntur effectus diuinae voluntatis absolute necessarii: quia cum hoc quod est Deum velle quod euenit: non potest stare quin eueniat, eadem ratione cum hoc quod est aistum effectum prouenire a tali causa non potest stare quod atali causa non eueniat: & sic proueniret necessario a particulari causa, & repectu eius erit necessario euentus necelsarius.

Alii vero non referunt in aliquo necessitatem vel contingentiam rerum, in volutatem diuinam, sed tantum in in causas secundas necessarias: ita quod effectus necessarii sunt quae habent causam secundam necessariam: & contingentes sunt quae habent causam secundam contingentem.

Hoc autem non sufficit propter duo. Primo, quia causa quae in nullo potest impediri in suo effectu per quancumque causam mediam, vel per defectum cuiuscumque tausae mediae. Non potest dici habere effectum contingentem solum ratione causarum mediarum. Ned eius effectus debet dici necessarius vel contingens ex causis mediis. Sed voluntas diuina est huiusmodi: vt ostensum est supra. Ergo, &c.

Secundo, quia si necessitas & contingentia re¬ rum solum rodiecuntur in secundas eausas: sequitur quod tales conditiones rerum non sunt intentae a Deo, sed sint a casu: quod est inconueniens.

bt ideo aliter est dicendum, quod infalsibttas voluntatis diuinae non tollit contingentiam a rebus: & hoc patet ex duobus.

Primo, quia velle diuinum licet in se sit necessarium necessitate absoluta, tamen non habet habitudinem necessariam necessitate absoluta ad tolita creata. Sed potest habere necessitatem ea suppositione tantum, quia scilicet suppsito quod velit, non potest non velle. Et quia sic aspe ctur diuino sunt omnin praesentia ab aeterno, quaritum ad suas existentias, secundum quas res habent necessitatem ex suppositione: ita quod ab aererno praesentantur voluntati diuinae.

Et inde est quod coniundim non potist esse, quod Deus aliquid velit, & non eueuiat: sed di. uisum potest esse, quod Deus aliquid velit, & aliquid secundum se consideratum potest non euenire. Licet non possit non euenire si sic est volitum. Et cum illud velit, non posse non eueuire non ponit nec essitatem adsolutam in volito: sed ex suppositione, scilicet suppt. fito quod sit volitum. Quia ad hoc sequitur quod eius exissentia sit praesens Deo modo supra ex posito. Licet ergo ista consequentia sit necessaria, Deus hoc vust, ergo eueniet. Quia tamen consequens secundum se & absolute non est necessarium cum voluntate diuina de aliquo, potest stare contingenda eiuse dem secundum se & absolute considerati.

Secundo, hoc idem potest ostedi ex alio. Quia in hoc differt naturale a voluntario. Quia agens naturale tale facit, & taliter, quale est: & quali ter est, nisi impediatur. Vnde agens naturale si habet esse necessarium, habet effectum necessarium nisi aliunde impediatur: sed agens voluntarium non agit tale quale est: sed quale vult esse: nec oportet quod faciat effectum illius conditionis cuius est ipse: sed illius condirionis qualem vult esdare. Et inde est, quod voluntas immutabilis & necessaria, potest velle aliqua esse mutabilia, & contingentia, & contingenter euenire.

Ex his arguitur sicad propositum. Ad perfectionem causae agentis per voluntatem pertinet non solum quod eius effectus eueniat: sed etiam quod illo modo eueniat quo vult ipsum eueniae, sed non obstante immutabilitate, & nfallibilitate voluntatis diuinae potest velle aliqua euenire contingenter, & aliqua necessario: quia etiam in hec est eius infallibilitas quod eueniat illo modo quo vult ea euenire. Ergo infallibilitas volunratis diuinae nontollit contingentiam a rebus. Cum ad eius infallibilitatem pertineat, quod eueniant modo quo Deus vult. Prima erga causa contingentiae & necessitatis in rebus, est voluntas diutna qua vult quaedam euenire necessario, & quaedam contingenter: quo supposito praeuidit quibusdam effectibus causas necessarias, & quibusdam causas comtingentes.

Est autem notandum, quod non est aliquid a Deo contingens, quod non possit habere aliquam necessitatem ex su positione, sicut & effectus voluntatis diuinae contingentes simpsiciter inquantum causae cuiussibet eoru sune impedibiles. Sunposito tamen quod nulla causa ordinem habens ad ea impediatur: sequitur necessario necessitate quae est ex supposit one quod euensant: quae quidem necessitas, est necessitas secundum quidiqusi non impedito quod supponitur, non est simpliciter necessarium.

Ad primum ergo in oppositum, dicendum est, quod sicut expositum est, Deus vult omnes homines saluos fieri, non simpliciter, & voluntate consequente, quae semper infallibiliter impletur: sed voluntate antecedente, quae non semper impletur.

Ad secundum dicendum est, quod sicut contingens esse contingens est necessarium, non tamen contingens est simpliciter necessarium: ita id quod Deus vult contingenter euenire, hoc supposito est necessarium euenire contingenter: ita quod istud necessarium non est necessarium absolute: sed ex suppositione. Nec etiam ista necessitas ponitur circa euentum secundum se & absolute acceptum: sed circa euentum cum sua conditione acceptum. Vnde non dicitur simpliciter quod hoc est necessarium, sed quod hoc euenire contingenter, est necessarium supposito quod Deus velit illud contingenter euenire. Ad maiorem ergo, dicendum est. Quod effectus illius causae quae semper infallibiliter impletur eueniunt de necessitate, vel absoluta vel ex suppositione: & illo modo quo illa causa habet ordinem ad eos. Nunc autem, vt dictum est, voluntas diuina non respicit ea quae vult necessario euenire, sed ea quae vult contingenter euenire: & ipsa contingenter euenire est necessarium necessitate ex suppositione.

Ad tertium, dicendum quod maior habet veritatem de causa agente mediante causa impedidibili: cuius causalitati non subest illud impedimentum amouere. Voluntas autem diuina, non est talis causa: quia ei subest impedimentum posse amouere ita, quod nihil potest impedire media sua quod eius causalitati non subsit.

Voluntas quippe Dei semper efficax est vt fiat omne quod velit, & nihil fiat quod nolit, &c.