Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia
Quaestio 2 : Utrum speculativum et practicum distinguantur penes obiecta
Quaestio 3 : Utrum ista scientia debeat denominari a finde habendo in via vel in patria
Quaestio 4 : Utrum theologia sit speculativa vel practica
Quaestio 5 : Utrum theologia sit scientia una
Quaestio 6 : Utrum theologia subalternetur alicui scientiae
Distinctio 1
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit necessarium ponere unum deum
Quaestio 2 : Utrum deo conveniat pluralitas attributorum
Quaestio 4 : Utrum in divinis sit pluralitas personarum
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum de deo possimus scire quid est
Quaestio 2 : Utrum deum esse sit per se notum
Quaestio 3 : Utrum per ea quae facta sunt aliquod trinitatis vestigium
Quaestio 4 : Utrum anima sit suae potentiae
Quaestio 5 : Utrum potentiae animae originentur ab ipsa anima
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum generatio sit in divinis
Quaesito 2 : Utrum in divinis natura praedicetur de supposito
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum essentia generet
Quaestio 2 : Utrum essentia sit terminus generationis
Quaestio 3 : Utrum Filius Dei sit de nihilo vel de aliquo
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum pater genuerit filium de necessitate
Quaestio 2 : Utrum filius procedat per modum artis
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi sit in divinis
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum esse sit proprium deo
Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat esse omnino simplex
Quaestio 3 : Utrum deus sit in genere
Quaestio 4 : Utrum anima sit tota in qualibet parte corporis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum pater sit alius a filio
Quaestio 2 : Utrum tres personae debeant dici tres aeterni
Quaestio 3 : Utrum verba praesentis temporis magis conveniant nativitati filii quam verba praeteriti
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus procedat per modum voluntatis
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet
Quaestio 2 : Utrum pater et filius spirent inquantum unum vel inquantum plures
Quaestio 3 : Utrum possit dici plures spiratores vel unus spirator
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum generatio sit prior processione
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus magis vel plenius sit a Patre quam a Filio
Distinctio 13
Quaesito 1 : Utrum sit aliqua processio in divinis
Quaestio 2 : Utrum in divinis sint plures processiones realiter distinctae
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum sit aliqua temporalis processio spiritus sancti
Quaestio 2 : Utrum processio temporalis ponat in numerum cum aeterna
Quaestio 3 : Utrum spiritus sanctus detur in omnibus donis suis
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum divinis personis conveniat missio
Quaesito 2 : Utrum persona aliqua possit mittere se vel personam non productam a se
Quaestio 3 : Utrum per donum spiritus sancti efficiatur quod non simus in hoc mundo
Distinctio 16
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum charitas dicat aliquid creatum in anima qui sit habitus voluntatis
Quaestio 2 : Utrum charitas sit accidens
Quaestio 3 : Utrum charitas detur secundum capacitatem naturalium
Quaestio 4 : Utrum charitas augeatur
Quaestio 5 : Utrum charitas augeatur per additionem
Quaestio 6 : Utrum charitas augeatur in infinitum
Quaestio 7 : Utrum charitas possit diminui
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum conveniat soli spiritui sancto
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum in divinis sit aequalitas
Quaestio 2 : Utrum nunc aeternitatis sit idem quod aeternitas
Quaestio 3 : Utrum veritas sit in rebus
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum filius dei sit omnipotens
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum dictio exclusiva addita patri excludat filium
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum aliquid proprie dicatur de deo
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum persona in divinis significet essentiam vel relationem
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum termini numerales aliquod ponant in divinis
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum relationes distinguant hypostases sive personas
Distinctio 27
Quaestio 27 : Utrum paternitas et spiratio activa sint duae res
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum ingenitum sit notio patris
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum omnes relationes quibus deus refertur ad creaturam ex tempore sint reales
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum pater et filius diligant se spiritu sancto
Distinctio 33
Quaestio 1 : Utrum proprietas relativa sit realiter divina essentia
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit essentia
Quaestio 2 : Utrum bene dicatur tres personae esse unius essentiae
Quaestio 3 : Utrum dicatur aliquid metaphorice de Deo
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam certam et distinctam de eis quae sunt extra se
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum plures ideae sint in deo
Distinctio 37
Quaestio 1 : Utrum angelus moveatur localiter
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum deus habeat certam scientiam de futuris contingentibus
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum deus habeat scientiam practicam de rebus
Quaestio 2 : Utrum omnia subsint providentiae dei
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum praescientia meritorum sit causa praedestinationis
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum soli deo conveniat omnipotentia
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum potentia dei sit infinita
Quaestio 2 : Utrum ea quae deo facit faciat de necessitate naturae vel iustitiae
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum deus possit facere universum melius
Quaestio 2 : Utrum impossibilia creaturae sint deo possibilia
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum deus agat res per voluntatem
Quaestio 2 : Utrum voluntas dei infallibiliter et de necessitate semper impleatur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum id quod est contra voluntatem antecedentem Dei obsequatur voluntati consequenti
Quaestio 2 : Utrum deus possit praecipere quod non vult
Quaestio 3 : Utrum Deus possit dispensare in praeceptis decalogi
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum teneamur ad formandum nostram voluntatem divinae voluntati
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum mundus potuerit esset ab aeterno
Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat creare posse
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit unum tempus omnium temporalium
Quaestio 2 : Utrum sit unum aevum omnium aeviternorum
Quaestio 3 : Utrum in aevo sit successio
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum angelus sit compositus ex materia et forma
Quaestio 2 : Utrum possint esse plures angeli differentes in eadem specie
Quaestio 3 : Utrum angeli sint in generatione
Quaestio 4 : Utrum angeli superiores cognoscant per species magis universales
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum angelus peccavit appetendo aequalitatem Dei
Quaestio 2 : Utrum angelus bonus beatitudinem suam meruerit
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum supremus inter omnes angelos fuerit ille qui fuit primus inter peccatores
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum angeli vel etiam quicumque beati possint peccare
Quaestio 2 : Utrum divinationes possint fieri per daemones
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum angeli assumant corpora
Quaestio 2 : Utrum in illis corporibus exerceant opera vitae
Quaestio 3 : Utrum angelus naturaliter possit videre cogitationes
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum unus angelus possit illuminare alium
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum unus angelus loquatur alii
Quaestio 2 : Utrum angeli simul videant verbum et res in proprio genere
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum corpora superiora et inferiora communicent in materia
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum informitas materiae praecesserit eius formationem
Quaesito 2 : Utrum lumen habeat esse reale in aere
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum caelum moveatur ab anima quae sit ei coniuncta ut forma
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum caelum agat in omnia ista inferiora et conservet ea
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum anima intellectiva sit forma hominis
Quaestio 2 : Utrum anima nostra intelligat abstrahendo a phantasmatibus
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum sint aliquae inchoationes formarum in materia quae sint rationes seminales
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum conscientia pertineat ad intellectum
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum voluntas moveatur ab obiecto
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum charitas et gratia sint idem
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum homo possit vitare peccatum mortale sine gratia
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum aliquod peccatum traducatur per originem a parente in prolem
Quaestio 2 : Utrum aliquod de alimento transeat in virtutem naturae humanae
Quaestio 3 : Utrum semen sit de superfluo alimenti
Liber 3
Distinctio 1
Quaestio 2 : Utrum tres personae possint assumere unam naturam
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum beata virgo fuerit sanctificata in instanti creationis animae
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum natura assumpserit naturam
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum in Christo sit tantum unum esse
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum haec sit vera Deus factus est homo
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum in Christo sint duae filiationes reales
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum Christus secundum homo sit persona
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum christus secundum quod homo sit creatura
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta sint causa gratiae
Quaestio 2 : Utrum virtus sacramentorum sit a passione christi
Quaestio 4 : Utrum instituere sacramenta fuerit necessarium
Quaestio 5 : De institutione circumcisionis, utrum fuerit convenienter instituta
Quaestio 6 : De ritu circumcisionis
Quaestio 7 : De effectu et cessatione circumcisionis
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum omnia sacramenta novae legis sint instituta in remedium
Quaestio 2 : Utrum sint septem sacramenta novae legis
Distinctio 3
Quaestio 3 : De materia, utrum sit aqua simplex
Quaestio 4 : De immersione, utrum debeat esse trina
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum caracter dicat aliquod absolutum existens in anima
Quaestio 2 : De effectu baptismi, utrum tollat omnem poenam et culpam
Distinctio 5
Quaestio 1 : De ministris utrum quilibet possit dispensare sacramentum baptismi
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero
Quaestio 2 : Utrum in baptizato requiratur intentio et fides baptismi
Quaestio 3 : Utrum requiritur intentio baptizantis
Quaestio 4 : Utrum baptismus possit reiterari
Quaestio 5 : De catechismo qui est instructio
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum
Quaestio 2 : Utrum confirmatio faciat in anima alium caracterem distinctum a caractere baptismi
Distinctio 8
Quaestio 2 : Circa formam sanguinis
Quaestio 3 : Utrum formae sacramentorum se expectent
Quaestio 4 : Utrum illa verba faciant aliquid effective ad hoc quod corpus christi sit ibi
Quaestio 5 : Utrum istud sacramentum debeat sumi tantum a ieiunis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum corpus christi debuerit nobis dari per modum manducationis
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum corpus christi sit realiter in sacramento altaris
Quaestio 2 : An angelus naturaliter possit videre corpus christi in sacramento altaris
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum conversio substantiae panis in corpus christi sit possibilis
Quaestio 2 : Utrum conveniens materia huius sacramenti sit panis et vinum
Distinctio 12
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum minister huius sacramenti sit omnis sacerdos solum
Quaestio 2 : Utrum haeresis sit perversitas in fide
Distinctio 14
Quaestio 2
Quaestio 2
Utrum confirmatio faciat in anima alium caracterem distinctum a caractere baptismi
SEcundo. Quaeritur de effectu confirmationis vtrum confirmatio faciat in anima alium characterem distinctum a charactere baptismi. Et videtur quod non, quia character confertur in hoc sacramento ad confitendum nomen Christi: sed hoc facit character baptismalis, ergo character baptismalis & confirmationis sunt idem. Minor probatur, quia ad receptionem fidei fequitur debitum confitendi fidem: sed per baptismum recipimus fidem. Ergo, &c.
Contra: diuersorum sacramentorum diuersi sunt characteres. Sed confirmatio & baptismus sunt diuersa sacramenta. Ergo, &c.
Respondeo, quod in hoc sacramento imprimitur character diuersus a charactere baptiimi. Quod imprimatur character probatur. Quaedam enim sacramenta Ecclesiae ordinantur ad hoc, quod homo sit bonus in se, sicut sunt poenitentia, Eucharistia & extrema vnctio. Qnaedam vero ordinantur ad hoc, quod homo deputetur in Ecclesia ad aliqua officia. Et hoc dupliciter: vno modo actiue, vt patet de ordine qui confertur ad ministrandum sacramenta Ecclesiastica, & ad praedicandum fidem Christi polulo. Alio modo pass fiue sicut patet de baptismo in quo confertur potentia ad recipiendum quaedam sacramenta, per quam etiam po entiam conuenit homini exercere actus communes Christianae religionis. Ex his arguitur sic. Illud sacramentum in quo confertur homini, quod deputetur ad aliquod officium in communitate Christiana imprimitur character qui est quaedam potestas spiritualis exercendi tale officium, sicut fuit visum in principio capituli de baptismo. Sed in confirmatione confertur talis potestas ad confitendum nomen Christi. Ergo confirmatio imprimit characterem Quod autem imprimatur character alius a charactere, probatur, quia characteres qui sunt quaedam potentiae spirituales quae sunt ad diuersos actus ad diuersa officia exercenda, sunt diuersi, quia potentiae distinguntur per actus. Sed character baptismalis & confirmationis sunt huiusmodi. Ergo. &c. Mi, nor probatur, quia character baptismalis ordinatur ad hoc quod recipiens ipsum sit passiue dispoa situs ad suscipiendum omnia alia sacramenta: character vero confirmationis ordinatur ad hoc quod recipiens possit coram aduersariis fidei intrepide confiteri nomen Christi. Sed isti actus sunt diuersi. Ergo, &c. Est autem aduertendum, quod character confirmationis praesupponit characterem baptismalem, intantum quod sine ipso nullo modo confertur. Et hoc potest ostendi dupliciter.
Primo, quia sicut se habet habere vitam petfectam animati ad habere vitam sic se habet confirmatio ad baptismum, quia per baptismum habetur primo & per se vita sprititualis: per confirmationem vero habetur confortatio talis vitae. Sed habere vitam perfectam in animatis supponit necessario habere vitam. Ergo, &c.
Secundo, quia illa ad quae recipienda requi¬ ritur potentia receptiua non possunt recipi, nec in esse sine illa potentia, sicut impossibile est aliquid figurari sine quantitaete quae est principium susceptiuum figurae: sed character baptismalis est potentia receptiua respectu omnium aliorum sacramentorum, ergo nullum sacramentum potest recipi sine charactere baptismali praecedente.
Dicendum, quod sic, quia nunquam denouo datur Spiritus sanctus ad effectum spiritualem causandum in aliquo sine gratia gratum faciente, vel eausando eam si non est, vel augendo si est. Sed in hoc facramento datur Spiritus sanctus ad plenitudinem & ad robur. Ergo, &c.
Dicendum, quod non, quia illud sacramentum in quo confertur effectus proprius & indelebilis non debet iterari. Sed confirmatio est huiusmodi, quia eius proprius effectus est indelebilis. Ergo, &c.
Distinguendum est, quia autem quaestio quaerit de potestate ordinaria, aut commissaria. Si de ordinaria sic solus Episcopus potest conferre hoc sacramentum. Cuius ratio est, quia illa quibus aliquis deputatur ad aliquod officium communitatis exercendum debent institui per principes communitatis licet sint minora alijs: sed per sacramentum confirmationis deputatur homo ad aliquod officium plublicum exercendum in communitate Christiana, cuius principes sunt soli Episcopi. Si autem queratur de potestate commissaria. Dicendum, quod simplex Sacerdos potest hoc sacramentum conferte & etiam minores ordines ex commissione Domini Pape. Cuius ratio est quia quecumque habet plenariam potestatem super corpus Christi misticum habet potestatem plenariam super ea quae respiciunt Corpus Christi misticum. Sed confirmatio respicit Corpus Christi misticum, quia ipsa fit quatenus miles Christi & similiter minores ordinus. Ergo Papa super talia sacramenta habet plenariam potestatem & per consequens potest committere simplici Sacerdoti. Non posset autem committere simplici Sacerdoti quod conferret ordines maiores, quia non habet potestatem Papa plenariam super Corpus Christi verum. Ergo, &c. Sed quid faciat Papa in Sacerdote committendo sibi talem potestatem vtrum nouum characterem vel praeexistentis extensionem characteris, vel aliquid aliud difficie est videre: sed patebit infra determinando de ordine.
Dicendum, quod inter caeteras corporis partes frons est magis in aperto existens & propinquior imagini, & ideo magis apparent ibi signa verecundiae & timoris. Et ideo vt nec timore nec verecundia dimittat confiteri nomen Christi eoram aduersariis fit aliis confirmatio in fronte. Et de hoc ad praesens haec sufficiant.
Ad rationem in oppositum dicendum, quod character baptismalis & confirmationis conferuntur ad confitendum nomen Christi, non eodem modo sed diuersis. Quia per characterem confirmationis tenetur quis ex officio suo & irrequisitus confiteri nomen Christi, sicut miles ex officio suo habet pugnare & irrequisitus: sed per cuaradctem baptinnalem non vnctur bapuzitus confiteri nomen Christi ex officio irrequisitus, nec tenetur se ingerere: sed si fuerit ab aduersariis fidei mortaliter quantum ad animam inuasus potest repugnare, sicut rustitus & si er officio suo & irrequisitus non habeat pugnare, inuasus tamen potest pugnare. Et sic pater, quod vterque character diuersimode ordinatur ad confitendum nomen Christi, & ideo sunt diuersi characteres. Notandum tamen, quod confirmatio debet dari omnibus cuiuscum que status, sexus, vel conditionis, vel aetatis existant, siue senes, siue paruuli, siue mulieres. Quius ratio est, quia fortitudo spiritualis non respicit fortitudinem corporalem sed animi fortitudinem & promptitudinem. Sed talit fortitudo & promptitudo potest esse in omnibus prae dictis. Ergo, &c. Ratio specialis quare debet dari morientibus, est, quia sic ostendunt &t asserunt se velle nomen Christi publice confiteri & defendere contra inimicos fidei. Et tunc decedunt cum debito charactere vt milites Christi cum clipeo eius. Notandum quod confirmatio est baptismalis characteris cerroboratio.
On this page