Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in libros Sententiarum

Liber 1

Prologus

Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia

Quaestio 2 : Utrum speculativum et practicum distinguantur penes obiecta

Quaestio 3 : Utrum ista scientia debeat denominari a finde habendo in via vel in patria

Quaestio 4 : Utrum theologia sit speculativa vel practica

Quaestio 5 : Utrum theologia sit scientia una

Quaestio 6 : Utrum theologia subalternetur alicui scientiae

Quaestio 7 : Utrum deus sit subiectum theologiae sub ratione speciali et non absolute secundum quod deus

Distinctio 1

Addendum

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum sit necessarium ponere unum deum

Quaestio 2 : Utrum deo conveniat pluralitas attributorum

Quaestio 3 : Utrum distinctio attributorum secundum rationem sit accipienda in deo per comparationem ad intra vel per comparationem ad extra

Quaestio 4 : Utrum in divinis sit pluralitas personarum

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum de deo possimus scire quid est

Quaestio 2 : Utrum deum esse sit per se notum

Quaestio 3 : Utrum per ea quae facta sunt aliquod trinitatis vestigium

Quaestio 4 : Utrum anima sit suae potentiae

Quaestio 5 : Utrum potentiae animae originentur ab ipsa anima

Distinctio 4

Quaestio 1 : Utrum generatio sit in divinis

Quaesito 2 : Utrum in divinis natura praedicetur de supposito

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum essentia generet

Quaestio 2 : Utrum essentia sit terminus generationis

Quaestio 3 : Utrum Filius Dei sit de nihilo vel de aliquo

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum pater genuerit filium de necessitate

Quaestio 2 : Utrum filius procedat per modum artis

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum potentia generandi sit in divinis

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum esse sit proprium deo

Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat esse omnino simplex

Quaestio 3 : Utrum deus sit in genere

Quaestio 4 : Utrum anima sit tota in qualibet parte corporis

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum pater sit alius a filio

Quaestio 2 : Utrum tres personae debeant dici tres aeterni

Quaestio 3 : Utrum verba praesentis temporis magis conveniant nativitati filii quam verba praeteriti

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus procedat per modum voluntatis

Quaestio 2

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet

Quaestio 2 : Utrum pater et filius spirent inquantum unum vel inquantum plures

Quaestio 3 : Utrum possit dici plures spiratores vel unus spirator

Distinctio 12

Quaestio 1 : Utrum generatio sit prior processione

Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus magis vel plenius sit a Patre quam a Filio

Distinctio 13

Quaesito 1 : Utrum sit aliqua processio in divinis

Quaestio 2 : Utrum in divinis sint plures processiones realiter distinctae

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum sit aliqua temporalis processio spiritus sancti

Quaestio 2 : Utrum processio temporalis ponat in numerum cum aeterna

Quaestio 3 : Utrum spiritus sanctus detur in omnibus donis suis

Distinctio 15

Quaestio 1 : Utrum divinis personis conveniat missio

Quaesito 2 : Utrum persona aliqua possit mittere se vel personam non productam a se

Quaestio 3 : Utrum per donum spiritus sancti efficiatur quod non simus in hoc mundo

Distinctio 16

Expositio

Distinctio 17

Quaestio 1 : Utrum charitas dicat aliquid creatum in anima qui sit habitus voluntatis

Quaestio 2 : Utrum charitas sit accidens

Quaestio 3 : Utrum charitas detur secundum capacitatem naturalium

Quaestio 4 : Utrum charitas augeatur

Quaestio 5 : Utrum charitas augeatur per additionem

Quaestio 6 : Utrum charitas augeatur in infinitum

Quaestio 7 : Utrum charitas possit diminui

Distinctio 18

Quaestio 1 : Utrum donum conveniat soli spiritui sancto

Distinctio 19

Quaestio 1 : Utrum in divinis sit aequalitas

Quaestio 2 : Utrum nunc aeternitatis sit idem quod aeternitas

Quaestio 3 : Utrum veritas sit in rebus

Distinctio 20

Quaestio 1 : Utrum filius dei sit omnipotens

Distinctio 21

Quaestio 1 : Utrum dictio exclusiva addita patri excludat filium

Distinctio 22

Quaestio 1 : Utrum aliquid proprie dicatur de deo

Distinctio 23

Quaestio 1 : Utrum persona in divinis significet essentiam vel relationem

Distinctio 24

Quaestio 1 : Utrum termini numerales aliquod ponant in divinis

Distinctio 26

Quaestio 1 : Utrum relationes distinguant hypostases sive personas

Distinctio 27

Quaestio 27 : Utrum paternitas et spiratio activa sint duae res

Distinctio 28

Quaestio 1 : Utrum ingenitum sit notio patris

Distinctio 30

Quaestio 1 : Utrum omnes relationes quibus deus refertur ad creaturam ex tempore sint reales

Distinctio 32

Quaestio 1 : Utrum pater et filius diligant se spiritu sancto

Distinctio 33

Quaestio 1 : Utrum proprietas relativa sit realiter divina essentia

Distinctio 34

Quaestio 1 : Utrum persona sit essentia

Quaestio 2 : Utrum bene dicatur tres personae esse unius essentiae

Quaestio 3 : Utrum dicatur aliquid metaphorice de Deo

Distinctio 35

Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam certam et distinctam de eis quae sunt extra se

Distinctio 36

Quaestio 1 : Utrum plures ideae sint in deo

Distinctio 37

Quaestio 1 : Utrum angelus moveatur localiter

Distinctio 38

Quaestio 1 : Utrum deus habeat certam scientiam de futuris contingentibus

Distinctio 39

Quaestio 1 : Utrum deus habeat scientiam practicam de rebus

Quaestio 2 : Utrum omnia subsint providentiae dei

Distinctio 40

Quaestio 1 : Utrum praescientia meritorum sit causa praedestinationis

Distinctio 42

Quaestio 1 : Utrum soli deo conveniat omnipotentia

Distinctio 43

Quaestio 1 : Utrum potentia dei sit infinita

Quaestio 2 : Utrum ea quae deo facit faciat de necessitate naturae vel iustitiae

Distinctio 44

Quaestio 1 : Utrum deus possit facere universum melius

Quaestio 2 : Utrum impossibilia creaturae sint deo possibilia

Distinctio 46

Quaestio 1 : Utrum deus agat res per voluntatem

Quaestio 2 : Utrum voluntas dei infallibiliter et de necessitate semper impleatur

Distinctio 47

Quaestio 1 : Utrum id quod est contra voluntatem antecedentem Dei obsequatur voluntati consequenti

Quaestio 2 : Utrum deus possit praecipere quod non vult

Quaestio 3 : Utrum Deus possit dispensare in praeceptis decalogi

Distinctio 48

Quaestio 1 : Utrum teneamur ad formandum nostram voluntatem divinae voluntati

Liber 2

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum mundus potuerit esset ab aeterno

Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat creare posse

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum sit unum tempus omnium temporalium

Quaestio 2 : Utrum sit unum aevum omnium aeviternorum

Quaestio 3 : Utrum in aevo sit successio

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum angelus sit compositus ex materia et forma

Quaestio 2 : Utrum possint esse plures angeli differentes in eadem specie

Quaestio 3 : Utrum angeli sint in generatione

Quaestio 4 : Utrum angeli superiores cognoscant per species magis universales

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum angelus peccavit appetendo aequalitatem Dei

Quaestio 2 : Utrum angelus bonus beatitudinem suam meruerit

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum supremus inter omnes angelos fuerit ille qui fuit primus inter peccatores

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum angeli vel etiam quicumque beati possint peccare

Quaestio 2 : Utrum divinationes possint fieri per daemones

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum angeli assumant corpora

Quaestio 2 : Utrum in illis corporibus exerceant opera vitae

Quaestio 3 : Utrum angelus naturaliter possit videre cogitationes

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum unus angelus possit illuminare alium

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum unus angelus loquatur alii

Quaestio 2 : Utrum angeli simul videant verbum et res in proprio genere

Distinctio 12

Quaestio 1 : Utrum corpora superiora et inferiora communicent in materia

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum informitas materiae praecesserit eius formationem

Quaesito 2 : Utrum lumen habeat esse reale in aere

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum caelum moveatur ab anima quae sit ei coniuncta ut forma

Distinctio 15

Quaestio 1 : Utrum caelum agat in omnia ista inferiora et conservet ea

Distinctio 17

Quaestio 1 : Utrum anima intellectiva sit forma hominis

Quaestio 2 : Utrum anima nostra intelligat abstrahendo a phantasmatibus

Distinctio 18

Quaestio 1 : Utrum sint aliquae inchoationes formarum in materia quae sint rationes seminales

Distinctio 24

Quaestio 1 : Utrum conscientia pertineat ad intellectum

Distinctio 25

Quaestio 1 : Utrum voluntas moveatur ab obiecto

Quaestio 2 : Utrum homo sit dominus suorum actuum secundum voluntatem et hoc est quaerere utrum sit liber arbitrium secundum voluntatem

Distinctio 27

Quaestio 1 : Utrum charitas et gratia sint idem

Distinctio 28

Quaestio 1 : Utrum homo possit vitare peccatum mortale sine gratia

Distinctio 30

Quaestio 1 : Utrum aliquod peccatum traducatur per originem a parente in prolem

Quaestio 2 : Utrum aliquod de alimento transeat in virtutem naturae humanae

Quaestio 3 : Utrum semen sit de superfluo alimenti

Liber 3

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum persona divina possit assumere indifferenter quamcumque naturam creatam in unitate suppositi

Quaestio 2 : Utrum tres personae possint assumere unam naturam

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum beata virgo fuerit sanctificata in instanti creationis animae

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum natura assumpserit naturam

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum in Christo sit tantum unum esse

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum haec sit vera Deus factus est homo

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum in Christo sint duae filiationes reales

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum Christus secundum homo sit persona

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum christus secundum quod homo sit creatura

Liber 4

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum sacramenta sint causa gratiae

Quaestio 2 : Utrum virtus sacramentorum sit a passione christi

Quaestio 3 : Utrum diffinitio sacramenti data in littera sit bona, scilicet quod sacramentum est invisibilis gratiae visibilis forma ita ut imaginem eius gerat et causa existat

Quaestio 4 : Utrum instituere sacramenta fuerit necessarium

Quaestio 5 : De institutione circumcisionis, utrum fuerit convenienter instituta

Quaestio 6 : De ritu circumcisionis

Quaestio 7 : De effectu et cessatione circumcisionis

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum omnia sacramenta novae legis sint instituta in remedium

Quaestio 2 : Utrum sint septem sacramenta novae legis

Distinctio 3

Quaestio 1 : trum diffinitio baptismi sit bona, scilicet quod baptismus est ablutio exterior corporis facta sub forma praescripta verborum

Quaestio 2 : Utrum forma baptismi, scilicet Ego te baptizo in nomine patris et filii et spiritus sancti, sit conveniens

Quaestio 3 : De materia, utrum sit aqua simplex

Quaestio 4 : De immersione, utrum debeat esse trina

Distinctio 4

Quaestio 1 : Utrum caracter dicat aliquod absolutum existens in anima

Quaestio 2 : De effectu baptismi, utrum tollat omnem poenam et culpam

Distinctio 5

Quaestio 1 : De ministris utrum quilibet possit dispensare sacramentum baptismi

Quaestio 2 : De potestate excellentiae christi in sacramento, utrum potuerit conferri aliis a christo

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero

Quaestio 2 : Utrum in baptizato requiratur intentio et fides baptismi

Quaestio 3 : Utrum requiritur intentio baptizantis

Quaestio 4 : Utrum baptismus possit reiterari

Quaestio 5 : De catechismo qui est instructio

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum

Quaestio 2 : Utrum confirmatio faciat in anima alium caracterem distinctum a caractere baptismi

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum haec sit forma huius sacramenti hoc est corpus meum, quia li enim non est de necessitate huius sacramenti, sed de institutione ecclesiae

Quaestio 2 : Circa formam sanguinis

Quaestio 3 : Utrum formae sacramentorum se expectent

Quaestio 4 : Utrum illa verba faciant aliquid effective ad hoc quod corpus christi sit ibi

Quaestio 5 : Utrum istud sacramentum debeat sumi tantum a ieiunis

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum corpus christi debuerit nobis dari per modum manducationis

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum corpus christi sit realiter in sacramento altaris

Quaestio 2 : An angelus naturaliter possit videre corpus christi in sacramento altaris

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum conversio substantiae panis in corpus christi sit possibilis

Quaestio 2 : Utrum conveniens materia huius sacramenti sit panis et vinum

Distinctio 12

Quaestio 1

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum minister huius sacramenti sit omnis sacerdos solum

Quaestio 2 : Utrum haeresis sit perversitas in fide

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum poenitentia sit sacramentum novae legis

Quaestio 2 : Utrum poenitentia habeat durare usque in finem

Quaestio 6

Quaestio 6

De ritu circumcisionis

De institutione Circuncifionis & causa.

FTic dicendum est in quo instituta fuerit circuncisio, & quare, & cur mutatae per daptismnum, &c.

QVAESTIO SEXTA.

SExto quaeritur de ritu circuncisionis.

Et videtur quod non fuerit conueniens, primo ex parte membri. Quia sacramentum pertinens ad cognitionem siuc ad protestationem fidei, debet fieri in membro in quo viget cognitio: hoc autem est caput vbi vigent sensus: Ergo, &c.

Secundo quantum ad tempus, quod, scilicet fieret octaua die, quia frequenter ante illum diem imminebat mors: ergo ante illum diem debuit adhiberi remedium contra peccatum originale.

Iterum filij Israel fuerunt in deserto per quadraginta annos incircuncisi

Tertio quantum ad cultrum, quia cultro debuerunt significare Christum: sed hoc non ita bene potuit fieri sicut cultro lapideo: ergo debuit fieri cultrolapideo quod non fiebat communiter: ergo male.

In contrarium est ritus obseruatus.

Respondeo. In quaestione praemittendae sunt quaedam suppositiones. Secundo prohandae sunt quaedum concluso. nes declarantes hanc materiam.

Quantum ad primum, sciendum est primo quoda aliquod pertinens ad sacramentum aliquod potest esse necessarium sacramento dupliciter. Vno modo quod sit de intentione sacramenti. Alio modo quod sit de necessitate praecepti. De necessitate sacramenti sunt illa sine quibus non est sactamentum: sicut in consecratione corporis Christi. De necessitate sacramenti est quod minister sit sacerdos, & proferat verba cum intentione faciendi quod facit Ecclesia: quorum quocumque ablato non est sacramentum, nec fit ibi aliqua consecratio. Requiritur etiam quod panis sit de frumento. De necessitate praecepti dicuntur illa quae ex praecepto Dei vel ecclesiae adducuntur ad solemnitatem sacramenti: sicut quod aliquis conficiat super altare benedictum, & in talibus indumentis. Et dicuntur esse de necessitate praecepti; quia quicumque ea ohmiserit peccat mortaliter, sicut transgressor praecepti Dei & Ecclesiae.

Secundo sciendum quod cum sacramentum habeat, significare aliqua significatio est de necessitate sacramenti, aliqua non: sed de bene esse. Significatio quae est de necessitate cuiuscunque saermanti est illa qua sacramentum exterius significat proprium effectum, siue sit causa sine qua non, vt circuncisio, siue sit causa propter quam, sicut sacramenta nouae legis. Significatio autem quae non est de necessitate sacramenti, sed de bene esse, est significatio qua sacramentum significat aliquid aliud a suo effectu: verbi gratia, baptismus significat vt proprium effectum ablutionem interioris mentis, sine qua signi ficatione nihil fierer. Vt ab effectu significat sepulturam Christi vel aliquid tale, & sine ista significatione potest esse sacramentum. Vnde aspersio aquae qua fiat ablutio interior, dato quod non ita expresse significet sepulturam vel triduum sepulturae, facit sacramentum baptismi dummodo alia obseruentur. Quod autem significatio effectus sacramenti, & rihil plus sitde necessitate sacramenti, pater sio, quia ad rationem sacramenti non pertinet significate de necessitate nisi sacrationem illius qui per sacramentum insacratur, siue sanctificatur: sed hoc est proprins effectus sacramenti: Ergo, &c. Hoc confirmatur ex diffinitione sacramenti nouae legi, quod efficit quod figurat. Vnde non videtur quod denecessitate eius sit quod figuret nisi quod efficit

His praemissis probo tres conclusiones. Prima est quia illa incisio erat de nessitate sacramenti in circuncisione, quia de necessitate sacramenti est quod illud significet vt proprium effectum, vt patet ex dictis. Sed praedicta incisio siguificat proprium effectum circuncisionis, scilit licet, ablationem peccati originalis: vt etiam patet ex praedictis: Ergo, &c.

Secunda est quod dies octaua non erat de necessitate sacramenti, sed de necessitate praeceptit quia quod non esset de necessitate sacramenti patet quantum ad quid est, quia secundum communiorem opinionem imminente morte ante octauum diem fiebat circuncisio, & erat verum sacramentum. Et similiter quando omittebatur octauo die, & fiebat post, erat verum sacramentum. Ratio autem hirtus est, quia illud in sacramento quod habet alnid significare ab eius proprio effectu non est de necessitate sacramenti. Sed omne illud quod significatur pers. diem erat aliquid alind 2 proprio effectu circuncisionis sicut pater per om¬ nes significationes quae attribuuntur illi dieioctauo. Quid sit de necessitate praecepti patet etiam per textum Genes.1,, vbi a Deo praecipitur, vt fierete. die. Et hoc praeceptum habuit rationem spiritualem, vt scilicet, significaretur quod octaua aetato, scilicet, in resurrectione amouebuntur ab elementis omnes corruptiones, & plures aliae possent assignari. Et habuit specialem rationem. Quia sicut dicit Rabi Moyses ante octauam diem nimis erat tenera caro pueri, & circuncisio fuisset ei valde nociua: & ideo expectabatur octaua dies vt aliquantulum esset solidior. vlter ius non differebatur, quia quanto plus puer procedit in aetate, tanto magis vigent sensus, & tanto magis affligunt ea quae inferunt laesionem. Et ideo non differebatur vltras. diem vt minus sentiret laesionem illam. Est autem sciendum quod circuncisienem fieri6, die sic erat in praecepto, quod non licebat praeuenire, nisi forte imminente morte secundum opinionem illorum qui dicunt quod in tali casu licebat circuncisionem fieri ante & diem: secudum autem opinionem aliorum nunquam licebat praeuenire octauum diem; & si puer moriebatur saluabatur in fide parentum. Similiter nunquam licebat differre nisi esset specialis dispensatio Domini, sicut fuit in deserto. Et ideo illi ad quos pertinebat cura pueri, differendo vltra Sa diem peccabant mortaliter: sed si omissa erat circuncisio&. die non erat in praecepto quando fieret post.

Tertia conclusio est, quod cultrum lapideum non erat de necessitate sacramenti, nisi quantum ad aliquas speciales circuncisiones. Ratio primi est quia ea quae non significant proprium sacramenti effectum non sunt de necessitate sacramenti, vt dictum est supra: sed materia illius cultri vt esset ferrea, vel lapidea nihil facit ad significandum proprium effectum circuncisionis, quae, est ablatio peccati originalis. Ratio secundi est quia hoc non inuenitur fuisse praeceptum a Domino nisi de aliquibus circuncisionibus specialibus sicut fuit de illa quam fecit rosue in Galgalis.

Ad primum in oppositum dicendum, quod signum protestans fidem potest inferri, vel ad ipsum actum credendi: & significat etiam illud quid sic protestatur: & significat idem debere pertinere ad cognitionem, & ad membri maxime cognitum. Sic autem protestantur sacramenta fidem principaliter: potest etiam referri tale signum ad rem cteditam, sicut ad significandum ablationem culpae originalis, vel aliquid tale. Et sic sacramenta protestantur fidem, id est, rem creditam. Quod autem sic protestatur fidem, scilicet, quantum ad rem creditam: non opus quod fiat in parte magis cognitiua, sed, magis in parte illa ad quam res credita magis pertinet. Hoc autem est peccatum originale, vel eius oblatio quae magis pertinet ad membra deseruientia generationi, quam ad alia. Et non ideo protestatio talis ablationis magis debuit fieri in illis membris quam in aliis.

Ad secundum dicendum quod secundum quosdam in tali casu poterat fieri circuncisio ante S. diem, secundum autem quosdam non, sed pueri saluabantur in fide parentum. Ad tertium dicendum quod ibi fuit dispensatio diuina, scilicet, quod non fuerunt circuncisi in deserto &. die, & hoc fuit propter incertitudinem mouendi castra, propter quid pueri non potuissent commodo curari.

Ad quartum dicendum quod significatio illa qua significatur aliquid aliud a preprio effectu sacramenti, non est necessaria.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 6