Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia
Quaestio 2 : Utrum speculativum et practicum distinguantur penes obiecta
Quaestio 3 : Utrum ista scientia debeat denominari a finde habendo in via vel in patria
Quaestio 4 : Utrum theologia sit speculativa vel practica
Quaestio 5 : Utrum theologia sit scientia una
Quaestio 6 : Utrum theologia subalternetur alicui scientiae
Distinctio 1
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit necessarium ponere unum deum
Quaestio 2 : Utrum deo conveniat pluralitas attributorum
Quaestio 4 : Utrum in divinis sit pluralitas personarum
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum de deo possimus scire quid est
Quaestio 2 : Utrum deum esse sit per se notum
Quaestio 3 : Utrum per ea quae facta sunt aliquod trinitatis vestigium
Quaestio 4 : Utrum anima sit suae potentiae
Quaestio 5 : Utrum potentiae animae originentur ab ipsa anima
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum generatio sit in divinis
Quaesito 2 : Utrum in divinis natura praedicetur de supposito
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum essentia generet
Quaestio 2 : Utrum essentia sit terminus generationis
Quaestio 3 : Utrum Filius Dei sit de nihilo vel de aliquo
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum pater genuerit filium de necessitate
Quaestio 2 : Utrum filius procedat per modum artis
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi sit in divinis
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum esse sit proprium deo
Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat esse omnino simplex
Quaestio 3 : Utrum deus sit in genere
Quaestio 4 : Utrum anima sit tota in qualibet parte corporis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum pater sit alius a filio
Quaestio 2 : Utrum tres personae debeant dici tres aeterni
Quaestio 3 : Utrum verba praesentis temporis magis conveniant nativitati filii quam verba praeteriti
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus procedat per modum voluntatis
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet
Quaestio 2 : Utrum pater et filius spirent inquantum unum vel inquantum plures
Quaestio 3 : Utrum possit dici plures spiratores vel unus spirator
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum generatio sit prior processione
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus magis vel plenius sit a Patre quam a Filio
Distinctio 13
Quaesito 1 : Utrum sit aliqua processio in divinis
Quaestio 2 : Utrum in divinis sint plures processiones realiter distinctae
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum sit aliqua temporalis processio spiritus sancti
Quaestio 2 : Utrum processio temporalis ponat in numerum cum aeterna
Quaestio 3 : Utrum spiritus sanctus detur in omnibus donis suis
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum divinis personis conveniat missio
Quaesito 2 : Utrum persona aliqua possit mittere se vel personam non productam a se
Quaestio 3 : Utrum per donum spiritus sancti efficiatur quod non simus in hoc mundo
Distinctio 16
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum charitas dicat aliquid creatum in anima qui sit habitus voluntatis
Quaestio 2 : Utrum charitas sit accidens
Quaestio 3 : Utrum charitas detur secundum capacitatem naturalium
Quaestio 4 : Utrum charitas augeatur
Quaestio 5 : Utrum charitas augeatur per additionem
Quaestio 6 : Utrum charitas augeatur in infinitum
Quaestio 7 : Utrum charitas possit diminui
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum conveniat soli spiritui sancto
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum in divinis sit aequalitas
Quaestio 2 : Utrum nunc aeternitatis sit idem quod aeternitas
Quaestio 3 : Utrum veritas sit in rebus
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum filius dei sit omnipotens
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum dictio exclusiva addita patri excludat filium
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum aliquid proprie dicatur de deo
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum persona in divinis significet essentiam vel relationem
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum termini numerales aliquod ponant in divinis
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum relationes distinguant hypostases sive personas
Distinctio 27
Quaestio 27 : Utrum paternitas et spiratio activa sint duae res
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum ingenitum sit notio patris
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum omnes relationes quibus deus refertur ad creaturam ex tempore sint reales
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum pater et filius diligant se spiritu sancto
Distinctio 33
Quaestio 1 : Utrum proprietas relativa sit realiter divina essentia
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit essentia
Quaestio 2 : Utrum bene dicatur tres personae esse unius essentiae
Quaestio 3 : Utrum dicatur aliquid metaphorice de Deo
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam certam et distinctam de eis quae sunt extra se
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum plures ideae sint in deo
Distinctio 37
Quaestio 1 : Utrum angelus moveatur localiter
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum deus habeat certam scientiam de futuris contingentibus
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum deus habeat scientiam practicam de rebus
Quaestio 2 : Utrum omnia subsint providentiae dei
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum praescientia meritorum sit causa praedestinationis
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum soli deo conveniat omnipotentia
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum potentia dei sit infinita
Quaestio 2 : Utrum ea quae deo facit faciat de necessitate naturae vel iustitiae
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum deus possit facere universum melius
Quaestio 2 : Utrum impossibilia creaturae sint deo possibilia
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum deus agat res per voluntatem
Quaestio 2 : Utrum voluntas dei infallibiliter et de necessitate semper impleatur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum id quod est contra voluntatem antecedentem Dei obsequatur voluntati consequenti
Quaestio 2 : Utrum deus possit praecipere quod non vult
Quaestio 3 : Utrum Deus possit dispensare in praeceptis decalogi
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum teneamur ad formandum nostram voluntatem divinae voluntati
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum mundus potuerit esset ab aeterno
Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat creare posse
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit unum tempus omnium temporalium
Quaestio 2 : Utrum sit unum aevum omnium aeviternorum
Quaestio 3 : Utrum in aevo sit successio
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum angelus sit compositus ex materia et forma
Quaestio 2 : Utrum possint esse plures angeli differentes in eadem specie
Quaestio 3 : Utrum angeli sint in generatione
Quaestio 4 : Utrum angeli superiores cognoscant per species magis universales
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum angelus peccavit appetendo aequalitatem Dei
Quaestio 2 : Utrum angelus bonus beatitudinem suam meruerit
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum supremus inter omnes angelos fuerit ille qui fuit primus inter peccatores
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum angeli vel etiam quicumque beati possint peccare
Quaestio 2 : Utrum divinationes possint fieri per daemones
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum angeli assumant corpora
Quaestio 2 : Utrum in illis corporibus exerceant opera vitae
Quaestio 3 : Utrum angelus naturaliter possit videre cogitationes
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum unus angelus possit illuminare alium
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum unus angelus loquatur alii
Quaestio 2 : Utrum angeli simul videant verbum et res in proprio genere
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum corpora superiora et inferiora communicent in materia
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum informitas materiae praecesserit eius formationem
Quaesito 2 : Utrum lumen habeat esse reale in aere
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum caelum moveatur ab anima quae sit ei coniuncta ut forma
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum caelum agat in omnia ista inferiora et conservet ea
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum anima intellectiva sit forma hominis
Quaestio 2 : Utrum anima nostra intelligat abstrahendo a phantasmatibus
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum sint aliquae inchoationes formarum in materia quae sint rationes seminales
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum conscientia pertineat ad intellectum
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum voluntas moveatur ab obiecto
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum charitas et gratia sint idem
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum homo possit vitare peccatum mortale sine gratia
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum aliquod peccatum traducatur per originem a parente in prolem
Quaestio 2 : Utrum aliquod de alimento transeat in virtutem naturae humanae
Quaestio 3 : Utrum semen sit de superfluo alimenti
Liber 3
Distinctio 1
Quaestio 2 : Utrum tres personae possint assumere unam naturam
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum beata virgo fuerit sanctificata in instanti creationis animae
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum natura assumpserit naturam
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum in Christo sit tantum unum esse
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum haec sit vera Deus factus est homo
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum in Christo sint duae filiationes reales
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum Christus secundum homo sit persona
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum christus secundum quod homo sit creatura
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta sint causa gratiae
Quaestio 2 : Utrum virtus sacramentorum sit a passione christi
Quaestio 4 : Utrum instituere sacramenta fuerit necessarium
Quaestio 5 : De institutione circumcisionis, utrum fuerit convenienter instituta
Quaestio 6 : De ritu circumcisionis
Quaestio 7 : De effectu et cessatione circumcisionis
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum omnia sacramenta novae legis sint instituta in remedium
Quaestio 2 : Utrum sint septem sacramenta novae legis
Distinctio 3
Quaestio 3 : De materia, utrum sit aqua simplex
Quaestio 4 : De immersione, utrum debeat esse trina
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum caracter dicat aliquod absolutum existens in anima
Quaestio 2 : De effectu baptismi, utrum tollat omnem poenam et culpam
Distinctio 5
Quaestio 1 : De ministris utrum quilibet possit dispensare sacramentum baptismi
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero
Quaestio 2 : Utrum in baptizato requiratur intentio et fides baptismi
Quaestio 3 : Utrum requiritur intentio baptizantis
Quaestio 4 : Utrum baptismus possit reiterari
Quaestio 5 : De catechismo qui est instructio
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum
Quaestio 2 : Utrum confirmatio faciat in anima alium caracterem distinctum a caractere baptismi
Distinctio 8
Quaestio 2 : Circa formam sanguinis
Quaestio 3 : Utrum formae sacramentorum se expectent
Quaestio 4 : Utrum illa verba faciant aliquid effective ad hoc quod corpus christi sit ibi
Quaestio 5 : Utrum istud sacramentum debeat sumi tantum a ieiunis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum corpus christi debuerit nobis dari per modum manducationis
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum corpus christi sit realiter in sacramento altaris
Quaestio 2 : An angelus naturaliter possit videre corpus christi in sacramento altaris
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum conversio substantiae panis in corpus christi sit possibilis
Quaestio 2 : Utrum conveniens materia huius sacramenti sit panis et vinum
Distinctio 12
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum minister huius sacramenti sit omnis sacerdos solum
Quaestio 2 : Utrum haeresis sit perversitas in fide
Distinctio 14
Quaestio 1
Quaestio 1
Utrum natura assumpserit naturam
Praeterea inquiri operuet, cum ex praemisi: conster Verbum Dei & carnem & anima Fuul assumpsisse in vnitatem personae, quid horum potius concedendum sit, scilicet quod per sona personam, vel quod natura naturam; vel per sona naturam, vel natura personam assumpserit, & an ita conuentat dici diuinam naturum esse incarnatam: sicut Deue incarnatua & verbum incarnatum sane dicitur, &c.
Svper quintam distinctionem, quaeritur vtrum natura assumpserit naturam. Etarguitur quod non, quia afsumere non conuenit ei quod est commune tribus personis, alioquin cuilibet personae conueniret. Sed essentia, siue natura est communis tribus personis. Ergo, &c.
Praeterea, sicut se habet persona ad personam: ita se habet natura ad naturam. Sed persona non potest assumere personam. Quia tunc essent duae personae in Christo, scilicet aisumens & assumpta Ergo, &c.
Contra: sicut se habet persona ad personam, ita natura ad naturam. Sed personae conuenit assumere personam (vt probabo) Ergo, &c. Probatio minoris; quia Filius Dei qui est persona assumpfit animam rationalem, quae etiam dicitur esse persona: cum sit naturae rationalis indiuidna substantia & per se subsistens. Respondeo. Primo videndum est quid fit vnio secundum quam dicuntur vniri naturae in supposito diuino. Secundo, videndum est quomodo differunt vnio & assumptio. Tertio, cui conueniat assumere: & cuinon.
Qvantum ad primum dicendum est breuiten quod vnio est quaedam relatio vnitorum: Vnde vnio naturarum in supposito diuino, vei etiam vnio naturae humanae ad suppositum diuinum, est relatio quaedam inter naturam assumptam ex vna parte: & naturam & personam ex alia parte. Ista autem relatio est realis in natura vnita, quae realem dependentiam habet ad suppositum diuinum: ex parte autem suppositi diuini ponitur relatio rationis Qualiter autem relatio Dei ad creaturam, dicatur rationis: dictum est in primo.
Qvantum ad secundum, sciendum quod vnio & assumptio principaliter differunt in quatuor; primum est quod vnio proprie dicit ipsam relationem ipsorune vnitorum, sed assumptio magis dicit actionem assumentis, vel passionem assumpti. Vnio enim proprie non dicit actionem vel passionem: sed vnitio hoc videtur dicere. Secundo, quia vnio non importat terminum ad quem est vnio, vel terminum a quo: sed assumptio hoc importat. Nam assumptio idem est quod sumptio alicuius ab alio a se. Vnde in nomine assumptionis importatur assumens & terminus assumptionis: non sic in nomine vnionis. Tertio, quia assumptio requirit alterum extremorum esse fixum & stabile: scilicet illud ad quod aliud sumitur Aliud aliquis requirit vt mobile & trahibile ad alterum scilicet id quod assumitur: vnio autem non sic. Quia ad hoc quod aliqua dicantur vniri, non requiritur vt vnum eorum trahatur ad alterum, si a cut ad fixum & stans, vel ambo ad constituendum tertium, quartum in quo differunt est, quia vnio sicut quaed.m relatio aequiparantiae respicit vniformiter vtrumque extremum, non autem assumptio respicit assumens vt illud ad quod trahitur aliquod, & assumptum vt quod ad aliquid trahitur. Et ex hoc sequitur quod licet vniens sit vnitum: non tamen assumens est assumptum. Quod autem dicitur quod relatio aequiparantiae est inter personamdiuinam & assumptam: nonest intelligendum secundum rem Quia impossibile est eam aequiparari in aliquo reali: sed secundum nomen, inquantum indifferenter attribuitur vtrique.
Qvantum ad tertium sciendum, quod in nominibus significantibus dictam vnionem est quaedam differentia. Nam quaedam nomina important solam actionem ipsam absolute, non implieando illum ad quem: sed solum id cui attribuitur quod sit principium actiuum vnionis. Et ista indifferenter conueniunt toti Trinitati, & esset sicut vit ire, facere assumptionem, & talia. Que dam autem sunt quae important cum hoc terminum ad quem fit vnio: & talia non conueniunt toti Trinitari: sicut assumere non conuenit toti Tri¬ ninati. Quia neque patri conuenit, nec Spiritui sancto: cum non sit torminus ad quem terminetur ista vnio. Illud autem ad quod terminatur vnio dupliciter potest accipi. Vno modo quia est id ad quod & in quo est vnio: & sic sola persona Filii est terminus vnionis iam factae, licet aliae personae possent esse termini vnius alterius possibilis fieri: cum soli personae Filii ad ipsam & in ipsam facta sit vnio. Aliomodo dicitur terminus vnionis id ad quod est vnio, in quo tamen non est vnio. Et sic natura diuina vt est in persona Filii est terminus vnionis. Et ideo potest dici ad se: non tamen in se sumere. Vnde dicitur assumere, quia assumpsit id est ad se sumpsit naturam humanam in natura Filii. Et quia naturae secundum se & absolute consideratae non conuenit assumere, sed vt est in persona Filii: quia non sumit ad se nisi in persona filii. Ideo non oportet quod assumere conueniat toti Trinitati. Sicut accipi per generationem, quia non conuenit secundum se & absolute naturae: sed vt est in persona Filii. Ideo non opportet quod accipi per generationem conueniat toti Trinitati.
Et per hoc pater solutio ad primum in oppositum. Nam quando dicitur quod assumere non conuenit ei quod est commune toti Trinitati, verum est accipiendo illud commune absolute & secundum se: sed bene potest conuenire assumere ei quod est commune toti Trinitati prout accipitur in determinata persona. Et quod ei sic conuenit, non oportet quod sit commune toti Trinitati: sicut patet in exemplo nostro posito.
Ad secundum dicendum, quod quantum pertinet ad propositum: facile est respondere sicut magister respondet. Nam dato quod ita esset quod anima quando per se subsistit esset persona, non tamen oportet quod sit persona quando alii cui innititur in essendo vnire, prout est anima Christi in supposito diuino. Sicut etiam dato quod humanitas esset realiter persona humana quando non innititur alieno supposito: tamen non oportet quod habeat rationem suppositi quando innititur alieno supposito, sicut humanitas Christi innititur supposito diuino. Et ideo non sequitur quod persona sit assumpto.
Sed quantum ad id quod in quaestione implieatur: vtrum anima separata quando per se subsistit, sit persona. Breuiter dicendum quod non. Quia de ratione personae non solum est quod subsistat: sed etiam quod dicat ens perfectum quod hec actu aptitudine sit natum esse perfectum alicuius naturae. Anima autem separata non est talis. Quod ergo dicitur quod est naturae rationalis indiuidua substantia & subsistens. Dicendum quod non sufficit, quod qualitercumque sit naturae rationalis indiuidua substantia: nisi sit substantia completa quae non sit nata esse pars alicuius naturae.
On this page