Probatio minoris: quod si Deo conuenit potentia, aut illa potentia est semper coniuncta actius, aut non. Si non i ergo potentia Dei nata est perfici, quia quod reducitur in actum perficitur. Si autem semper est coniuncta actui, sequeretur quod potentia cieatiua esset semper cum creare, & per consequens sequeretur quod creasset ab aeterno, & fecisset ab aeterno omnia quae potest, quod salsum est: ergo nulla potest esse potentia in Deo.

Praeterea illa potentia ant est vna, aut pluret: non plures, quia essent plura absoluta in diuinis, cum potentia dicat absolutum: nec etiam vna, quia illa potentia quae tantum vni conuenit personae, non est eadem cum illa quae conuenit pluri: bus. Sed potentia generandi soli patri conuenit: ergo non est eadem cum potentia quae conuenit pluribus, nec per consequens est ibi vna potentia nec plures, vt ostensum est: ergo nulla.

Praeterea quod conuenit Christo secundum quod homo, non est proprium Dei: sed omnipotentia conuenit Christo, vt videtur secundum quod homo, sicut & omnium scientia: ergo, &c.

Contra. Soli Deo conuenit facere omnia quaecumque voluit, sicut dicitur in Psalmo. Sed ex hoc est omnipotens:ergo, &c.

Respondeo. Hic tria sunt declatanda. Primum, vtrum in Deo sit potentia. Secundum vtrum vna vel plures. Tertium si soli Deo conuenit omnipotentia.

ARTICVLVS PRIMVS

QVantum ad primum, sciendum quod sicut Philosophus distinguit . Metaphy. duplex est potentia, scilicet actiun, & passiua. Potentia Actiua secundum eum, est principium transmutandi aliud secundum quod aliud, siue accipiatur aliud essentialiter, siue alind supposito; principium enim actiuum non solum inuenitur, in eis quae accipiunt esse per transmutationem, sed etiam in eis quae accipiunt esse per simplicem emanationemt sicut patet de eis quae per creationem accipiunt. esse. Potentia autem passiua est principium transmutandi passiue, id est, principium quo aliquis transmutatur ab alio secundum quod aliud.

His praemissis, dicendum est quantum ad primum, quod in Deo non potest poni potentia passiua, si proprie accipiatur: sed bene est potentia Actiua, Ratio primi est ista: quia quod importat imperfectionem & diminutionem in actualitate & entitate Deo non conuenit: sed potentia passiua est huiusmodi: ergo, &c. Maior paret de se: cum Deus sit perfectissimus & actualissimus, Minot etiam faciliter probatur: quia esse in potentia passiua ad aliquam perfectionem, est propter defectum perfectionis: & dato quod actus semper esset coniunctus potentiae, adhuc talis potentia deficeret, cum indigeat perfici per aliud, & actus existens in ea esset imperfectus, cum esset dependens, dicens imperfectionem & diminutio¬ I nem in entitate: ergo, &c.

Ratio secundi est: quia illud quod importat simpliciter perfectionem & excellentiam in actualitate, & entitate. Dco est tribuendum. Sed potentia actiua est huiusmodi: ergo, &c: Maior pa et ex diuina perfectione. Minor faciliter probatur: quia agere conuenit vnieuique secundum quod est in actu; & quanto magis est in actu perfectum, tanto magis est natum agere: sed potentia actiua est illud secundu quod connenit alicui agere: ergo potentia actiun importat perfectionem simpliciter & excellentia in actualitate & entitate: ex hoc enim vnumquodque agit, quod habet actum perfectum continentem aliquid aliud vir: tute.

Sciendum autem est quod hoc quod dicitur fisius passiue generari, vel Spiritums. spirari, non est contra praemissa quibus negatur potentia passiua in Deo: quia filio non conuenit generati per aliquam rationem passiuam proprie loquendo, in nulla enim persona diuina est potentia p ssiua susceptiua alicuius actus differentis, cum quaelibet persona sit purus & per fectissimus actus. Vnde quod aliqua persona dicatur ibi aliqualiter passiua secundum modum significandi verbalem, non est, quia ibi fit aliqua potentia passiua: sed idemactus purus est cum oppositis respectibus in communicante & accipiente. Vnde generari ibi, idem est quod e ssentia diuinam esse cum respectu accipientis, non autem imporrat recipere aliquem actum superuenientem.

ARTICVLVS SECVNDVS.

QVantum ad secundum dicendum, quod si potentia formaliter diceret relationem, oporteret ponere in Deo plures potentias differentes realiter. Et si relatio producti ad producens esset realiter & formaliter potentia passiua, non posset negari potentiam passitam in diuinis, quae sunt inconuenientia, & de hoc satis supta ttactatum est, Sed supposito quod potentia passiua dicat aliquid absolutum natum perfici per aliquem actum absolutum sibi super additum, impossibile est potentiam passiuam esse in diuinis sicut modo probatum est. Posito etiam quod potentia actiua dicat formam absolutam quae est principium communicandi actum alteri, ad quem sequitur rest ectus productiui ad producibile, vel producentis ad productum: sicut rei veritas se habet, tunc dicendum est, quod in diuinis est tantum vna potentia secundum rem, differens tamen secundum rationem intelligendi. Ratio primi est ista: quia vbi non est nisi vna forma absoluta, non est nisi vna potentia actiua. Et hoc patet ex dictis. Sed in diuinis non est nisi vna forma absoluta, istud de se patet: ergo in diuinis nonest nisi vna potentiasecundu re¬

Ratio secundi est ista: quia vbi sunt communicationes diuer sarum rationum, oportet quod principia communicandi differant ratione: sed communicatio quae est per gener ationem & sprrationem, & communicatio quae est per creationem, sunt communicationes omnino diuersarum rationum, vt de se patet: ergo oportet quod prin. cipium generandi & spirandi, & principiumcreamdi differant ratione: sed vtrumque principium, sine vtraque potentia est in diuinis: ergo oporter ponere in Deo plures potenti as secundum ratio. nem intelligendi tantum. Sciendum etiam est quod potentia communiter dicta de potentia creandi, & generandi, non conueniunt eis pure aequiuoce, cum ibi attendatur aliqua conuenientia in ratione potentiae. Inter autem pure aequiuoca, nulla conuenientia attenditur nisi in voce: nec etiam conuenit eis pure vniuoce: quia ratio eius quod est esse principium, non est omnino vna in eo quod est esse principium, cu vna earum potentiarum sit principium non solum eius cui communicatur essei& actus, sed etiam est principium actus communicati: potentia enim creandi est principium creaturae cui commun: catur esse creatum, & est principium ipsius actus communicati ipsi creaturae: potentia autem generandi, non potest dici principium naturae communicatae, & ideo non est ibi pura aequiuocatio, nec pura vniuocatio, sed est ibi communitas quaedam analogiae & proportio. nis. Nec oportet imaginari ibi vniuocationem propter vnitatem rei: nam vniuocatio magis at. tenditur secundum vnitatem rationis, quam secundum vnitatem rei: nam si vna res haberet plutes rationes, & imponeretur vna vox ad significandum illas rationes, non obstante vnitate rei, illa vox esset aequiuoca. Vnde si imponerctur. E. ad signisicandum finem & principium, licet idem punctus numero posset esse finis respectu vnius, & principium respectu alterius: tamen. h. diceretur de finc & principio, non vniuoce, sed aeuiuoce,

ARTICVLVS TERIIVS.

QVantum ad tertiumprincipale, scilicet, vtrum &soli Deo conueniat omnipotentia.

Dicendum quod eum in hoc vocabulo omniotentia importetur signum distributiuum, distributio ibi importata potest referri vel ad potentiam vt sit sensus quaestienis, quaerere vtrum in solo Deo sit omnis potentia, vel ad possibile quod est obiectum potentiae: vt sit sensus quaestionis quaerere, vtrum in Deo sit omnipotentia, id est, vtrum potentia Dei solius sit talis, quod in ea reducatur omne quod est pote ntiae.

Si ergo quaeratur primo modo, vtrum scilicet in Deo sit formaliter omnis potentia actiua.

Dicendum est quod non, vnde nec Deo, nec per consequens soli Deo conuenit sic omnipo. tentia: quia in eo non est formaliter ominis potentia actiua, alioquin formaliter essent in eo calor, frigus, & similia que sunt quaedam potentiae actiuae.

Si autem intelligatur secundo modo, vtrum scilicet potentia solius Dei sittalis in quam necesse est reducere omne possibile. Dicendum est quod sic, ita scilicet quod omne positiuum qualitercumque possibile, siue dicatur possibile per potentiam passiuam, sicut ea quae sunt per transmutationem: siue dicatur possibile vt obiectum actiuae potentiae, sicut creatura dicitur possibilis creari obiectiue: quia nata est esse bbiectum potentiae creatiuae, oportet reducere in potentiam solius Dei: non quod potentia Dei, sit potentia passiua respectu alicuius, sed quia quicquid posaibile dicatur paitiue respectu cuiuscunque potentiae creatae, & quicquid dicitur possibile obiectiue, oportet reduecie in potentiam ereatoris, sicut in principium actiuum: & sic omninotentia soli Deo conuenit: & hoc probatur sic: quia Deo conuenit sic omnipotentia, & nulli alii a Deo conuenit sic omnipotentia: ergo soli Deo conuenit sic accopta omnipotentia: consequentia patet: quia omnis propositio in qua est dictio exclusiua, oportet exponi per duas propositioens: vnam affirmatiuam in qua simpliciter attribuitur praedicatum subiecto, & aliam negatiuam in qua praedicatum excluditur ab omns diuerso a subiecto. Vtramque assumptam sic probo, & primo affirmatiuam, scilicet quod Deo conuenit sic omnipotentia: quia omne quod est pe ssibile oportet reducere in potentiam alicuius causae: sed omne quod est reducibile in potentiam alicuius eausae, oportet reducere in potentiam Dei: et go potentia Dei est talis in quam oporter reducere omne posfibfile, & per consequens Deo conuenit omnipotentia: scilicet quod dieit potentiam in quam oportet reducere omne possibile, cuius scilicet productio non implicat contra¬ dictionem. Maior patet. Minor etiam facilite probatur: quia omne quod est possibile alicucausae, oportet teducere in primam caulam, cum nulla causa secunda possit agere, nisi in virture ptimae: sed Deus est prima causa: ergo, &c Negatiua etiam probatur ficilirer, scilicet quod nulli alii a Deo conuc nit sic omnipotentia: quia nulli producto vel possibile produci, conuenit omnipotentia sic dicta: quis sequeretui quod reduceretur in suam potentiam actiuam, sicut in principium productiuum sui: sed omne aliud: Deo est productum quantum ad actu existentia, vel producibile quantum ad existentia potentia: ergo nulli alii a Deo, conuenit omnipotentia sic dicta. Quod autem dicitur, quod non potest productum habere omnipotentiam, est intelligendum de producto quod proprie habet causam efficientem, & quod est effectus alterius, & quantum ad substantiam, & quantum esse, & quantum ad virtutem, qualiter conuenit creaturae produci. Et hoc dico propter Filium & Spititum sanctum indiuinis quibus produci conuenit, nen tamen producuntur quantum ad substantiam vel virtutem, ita quod eorum substantia, vel virtus producatur vel per se, vel per aecidens: licet communicetur, & sic patet de tertio.

Ad primum in oppositum dicendum est quod hic dupliciter respondetur. Nam quibusdam videtur, quod actio transiens, passio & forma acqu sita per actionem sunt idem, scilicet calcfactio, & calefieri, & calor acquisitus per calefactioneni: vnde cale ficere secundum eos, non idem ess quod ealefactionem habere in se: imo est idem qued habere calorem a se sicut ab efsiciente, existentem in alib. Vnde calefaciens secundum quod tale denominatur ab actu eristente iu alio. Et ssimiliter dicunt, quod creare, & creari, & creatura sunt idem re. Vnde secundum eos creafesnon est habere in se actionem eteandi, sed habere creaturam a se factam. Vnde creans secundum quod huiusmodi denominatur ab efficiente extrinseco: secundum hoc, ergo actus respondens potentiae actiuae, non est actus exiltens in potentia actiua, sed est actus factus ab eo. Quando ergo dicitut, potentia illa aut est semper consuncta actui, &c. Potest dici quod non est semper coniuncta actui. Et quando dicitur vltra, quod sequitur quod potentia Dei sit imperfecta. Dicendum est quod non: duia licet potentia in qua recipitur actus sit imperfecta quando non est eoiuncta actui: tamen potentia actiua in qua non recipitur actus, & a qua est actus in asio, non est imperfecta, ex hoc quod non est coniuncta suo actui qui est ab ea: quia suus actus non pei fecit eam, sed erficit illud quod fit abea. Et ideo ex hoc quod potent iatalis non est coniuncta suo actui non sequitur quod sir imperfecta: led bene sequitur quod factibile ab ea non elt perfectum: quoniam ipsa non est coniuncta suo actui. Si au tem ponatur quod creatio actio fit formaliter in Deo. Et sit idem quod suum velle & intalligere: tunc dieitur quod dato quod potenria creandi sit coniuncta semper suo actui, non tamen sequitur quod semper ab aeterno creauit: quia create vltra ipsam actionem abstr acte aeceptam, importat habere effectum creatum in actu: hoc autem non semper fuit verum vcl necessarium. Nec oportet, vt dicunt quod dicta actiene posita, ponatur eius effectus statim: quia nec talis est conditiunlius actionis, quod eius effectus statim sequatur: quia velle llei, non est velle creaturam ab aeterno esse: imoeius velle, est velle creaturam esse ex tempore. Proportio enim quae est inter effectum & ipsam voluntatem, non est quod effectus sit talis naturae vel durationis, qualis est voluntas, vel eius actus, Sed quod sit talis, qualem vult voluntas ipsum esse.

Ad secundum dicendum quod quando dicitur quod id quod proprium est vni personae, non est commune tribus personis. Dicendum est, quod loquendode vnitate rei in diuinis, non habet veritatem: nam essentia quae est, communis tribus personis, est eadem re cum relationibus propriis vniuscuiusque. Quod autem dicitur in minori, quod potentia generandi est proprium patris. Verum est ratione rationalis adiuncti, quod est generare: non tamen quantum ad illud quod importat intrinsece potentia: quantum enim ad hoc, eadem est potentia omnium personarum: ita quod illa eadem potentia per quam pater generat, est in filio: licet non sit in eo ad generandum actiue, sicut voluntas qua patri placet generare, est communis tribus quantum ad illud quod est voluntas: licet tribus non conueniat velle generare propter notionale annexum.

Ad tertium dicendum est, quod secundum illos qui ponunt processum in creaturaru perfoctio. nibus possibilem in infinitum, non potest scientia omnium comunicari alicurcreaturae: sed secundum opinionem illorum qui ponunt oppositum, potest communicari creaturae scientia omnium existentium & possibilium: tamon quocumque vadat, constat quod non potest communicare creaturae potentiam faciendi illa quorum potest communicare scientiam. Et ideo dicundum est, quod non est simile de scientia & de potentia faciendi aliquid, quia non requiritur quod scientia sit altior & virtuosior scibili. Sed potentia actiua oportet quod sit altior effectu & virruosior, & quod contineat ipsum virtualiter. Ad scientiam autem sufficit quod similitudo scibilis sit apud ipsurn scientem, & sufficit etiam similitudo inferior quam sit ipsum scibile.

Quidam tamen de suo sensu gloriantes Det potentiaam sub mensura coartari conati sunt.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1