Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in libros Sententiarum

Liber 1

Prologus

Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia

Quaestio 2 : Utrum speculativum et practicum distinguantur penes obiecta

Quaestio 3 : Utrum ista scientia debeat denominari a finde habendo in via vel in patria

Quaestio 4 : Utrum theologia sit speculativa vel practica

Quaestio 5 : Utrum theologia sit scientia una

Quaestio 6 : Utrum theologia subalternetur alicui scientiae

Quaestio 7 : Utrum deus sit subiectum theologiae sub ratione speciali et non absolute secundum quod deus

Distinctio 1

Addendum

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum sit necessarium ponere unum deum

Quaestio 2 : Utrum deo conveniat pluralitas attributorum

Quaestio 3 : Utrum distinctio attributorum secundum rationem sit accipienda in deo per comparationem ad intra vel per comparationem ad extra

Quaestio 4 : Utrum in divinis sit pluralitas personarum

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum de deo possimus scire quid est

Quaestio 2 : Utrum deum esse sit per se notum

Quaestio 3 : Utrum per ea quae facta sunt aliquod trinitatis vestigium

Quaestio 4 : Utrum anima sit suae potentiae

Quaestio 5 : Utrum potentiae animae originentur ab ipsa anima

Distinctio 4

Quaestio 1 : Utrum generatio sit in divinis

Quaesito 2 : Utrum in divinis natura praedicetur de supposito

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum essentia generet

Quaestio 2 : Utrum essentia sit terminus generationis

Quaestio 3 : Utrum Filius Dei sit de nihilo vel de aliquo

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum pater genuerit filium de necessitate

Quaestio 2 : Utrum filius procedat per modum artis

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum potentia generandi sit in divinis

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum esse sit proprium deo

Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat esse omnino simplex

Quaestio 3 : Utrum deus sit in genere

Quaestio 4 : Utrum anima sit tota in qualibet parte corporis

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum pater sit alius a filio

Quaestio 2 : Utrum tres personae debeant dici tres aeterni

Quaestio 3 : Utrum verba praesentis temporis magis conveniant nativitati filii quam verba praeteriti

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus procedat per modum voluntatis

Quaestio 2

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet

Quaestio 2 : Utrum pater et filius spirent inquantum unum vel inquantum plures

Quaestio 3 : Utrum possit dici plures spiratores vel unus spirator

Distinctio 12

Quaestio 1 : Utrum generatio sit prior processione

Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus magis vel plenius sit a Patre quam a Filio

Distinctio 13

Quaesito 1 : Utrum sit aliqua processio in divinis

Quaestio 2 : Utrum in divinis sint plures processiones realiter distinctae

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum sit aliqua temporalis processio spiritus sancti

Quaestio 2 : Utrum processio temporalis ponat in numerum cum aeterna

Quaestio 3 : Utrum spiritus sanctus detur in omnibus donis suis

Distinctio 15

Quaestio 1 : Utrum divinis personis conveniat missio

Quaesito 2 : Utrum persona aliqua possit mittere se vel personam non productam a se

Quaestio 3 : Utrum per donum spiritus sancti efficiatur quod non simus in hoc mundo

Distinctio 16

Expositio

Distinctio 17

Quaestio 1 : Utrum charitas dicat aliquid creatum in anima qui sit habitus voluntatis

Quaestio 2 : Utrum charitas sit accidens

Quaestio 3 : Utrum charitas detur secundum capacitatem naturalium

Quaestio 4 : Utrum charitas augeatur

Quaestio 5 : Utrum charitas augeatur per additionem

Quaestio 6 : Utrum charitas augeatur in infinitum

Quaestio 7 : Utrum charitas possit diminui

Distinctio 18

Quaestio 1 : Utrum donum conveniat soli spiritui sancto

Distinctio 19

Quaestio 1 : Utrum in divinis sit aequalitas

Quaestio 2 : Utrum nunc aeternitatis sit idem quod aeternitas

Quaestio 3 : Utrum veritas sit in rebus

Distinctio 20

Quaestio 1 : Utrum filius dei sit omnipotens

Distinctio 21

Quaestio 1 : Utrum dictio exclusiva addita patri excludat filium

Distinctio 22

Quaestio 1 : Utrum aliquid proprie dicatur de deo

Distinctio 23

Quaestio 1 : Utrum persona in divinis significet essentiam vel relationem

Distinctio 24

Quaestio 1 : Utrum termini numerales aliquod ponant in divinis

Distinctio 26

Quaestio 1 : Utrum relationes distinguant hypostases sive personas

Distinctio 27

Quaestio 27 : Utrum paternitas et spiratio activa sint duae res

Distinctio 28

Quaestio 1 : Utrum ingenitum sit notio patris

Distinctio 30

Quaestio 1 : Utrum omnes relationes quibus deus refertur ad creaturam ex tempore sint reales

Distinctio 32

Quaestio 1 : Utrum pater et filius diligant se spiritu sancto

Distinctio 33

Quaestio 1 : Utrum proprietas relativa sit realiter divina essentia

Distinctio 34

Quaestio 1 : Utrum persona sit essentia

Quaestio 2 : Utrum bene dicatur tres personae esse unius essentiae

Quaestio 3 : Utrum dicatur aliquid metaphorice de Deo

Distinctio 35

Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam certam et distinctam de eis quae sunt extra se

Distinctio 36

Quaestio 1 : Utrum plures ideae sint in deo

Distinctio 37

Quaestio 1 : Utrum angelus moveatur localiter

Distinctio 38

Quaestio 1 : Utrum deus habeat certam scientiam de futuris contingentibus

Distinctio 39

Quaestio 1 : Utrum deus habeat scientiam practicam de rebus

Quaestio 2 : Utrum omnia subsint providentiae dei

Distinctio 40

Quaestio 1 : Utrum praescientia meritorum sit causa praedestinationis

Distinctio 42

Quaestio 1 : Utrum soli deo conveniat omnipotentia

Distinctio 43

Quaestio 1 : Utrum potentia dei sit infinita

Quaestio 2 : Utrum ea quae deo facit faciat de necessitate naturae vel iustitiae

Distinctio 44

Quaestio 1 : Utrum deus possit facere universum melius

Quaestio 2 : Utrum impossibilia creaturae sint deo possibilia

Distinctio 46

Quaestio 1 : Utrum deus agat res per voluntatem

Quaestio 2 : Utrum voluntas dei infallibiliter et de necessitate semper impleatur

Distinctio 47

Quaestio 1 : Utrum id quod est contra voluntatem antecedentem Dei obsequatur voluntati consequenti

Quaestio 2 : Utrum deus possit praecipere quod non vult

Quaestio 3 : Utrum Deus possit dispensare in praeceptis decalogi

Distinctio 48

Quaestio 1 : Utrum teneamur ad formandum nostram voluntatem divinae voluntati

Liber 2

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum mundus potuerit esset ab aeterno

Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat creare posse

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum sit unum tempus omnium temporalium

Quaestio 2 : Utrum sit unum aevum omnium aeviternorum

Quaestio 3 : Utrum in aevo sit successio

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum angelus sit compositus ex materia et forma

Quaestio 2 : Utrum possint esse plures angeli differentes in eadem specie

Quaestio 3 : Utrum angeli sint in generatione

Quaestio 4 : Utrum angeli superiores cognoscant per species magis universales

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum angelus peccavit appetendo aequalitatem Dei

Quaestio 2 : Utrum angelus bonus beatitudinem suam meruerit

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum supremus inter omnes angelos fuerit ille qui fuit primus inter peccatores

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum angeli vel etiam quicumque beati possint peccare

Quaestio 2 : Utrum divinationes possint fieri per daemones

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum angeli assumant corpora

Quaestio 2 : Utrum in illis corporibus exerceant opera vitae

Quaestio 3 : Utrum angelus naturaliter possit videre cogitationes

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum unus angelus possit illuminare alium

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum unus angelus loquatur alii

Quaestio 2 : Utrum angeli simul videant verbum et res in proprio genere

Distinctio 12

Quaestio 1 : Utrum corpora superiora et inferiora communicent in materia

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum informitas materiae praecesserit eius formationem

Quaesito 2 : Utrum lumen habeat esse reale in aere

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum caelum moveatur ab anima quae sit ei coniuncta ut forma

Distinctio 15

Quaestio 1 : Utrum caelum agat in omnia ista inferiora et conservet ea

Distinctio 17

Quaestio 1 : Utrum anima intellectiva sit forma hominis

Quaestio 2 : Utrum anima nostra intelligat abstrahendo a phantasmatibus

Distinctio 18

Quaestio 1 : Utrum sint aliquae inchoationes formarum in materia quae sint rationes seminales

Distinctio 24

Quaestio 1 : Utrum conscientia pertineat ad intellectum

Distinctio 25

Quaestio 1 : Utrum voluntas moveatur ab obiecto

Quaestio 2 : Utrum homo sit dominus suorum actuum secundum voluntatem et hoc est quaerere utrum sit liber arbitrium secundum voluntatem

Distinctio 27

Quaestio 1 : Utrum charitas et gratia sint idem

Distinctio 28

Quaestio 1 : Utrum homo possit vitare peccatum mortale sine gratia

Distinctio 30

Quaestio 1 : Utrum aliquod peccatum traducatur per originem a parente in prolem

Quaestio 2 : Utrum aliquod de alimento transeat in virtutem naturae humanae

Quaestio 3 : Utrum semen sit de superfluo alimenti

Liber 3

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum persona divina possit assumere indifferenter quamcumque naturam creatam in unitate suppositi

Quaestio 2 : Utrum tres personae possint assumere unam naturam

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum beata virgo fuerit sanctificata in instanti creationis animae

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum natura assumpserit naturam

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum in Christo sit tantum unum esse

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum haec sit vera Deus factus est homo

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum in Christo sint duae filiationes reales

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum Christus secundum homo sit persona

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum christus secundum quod homo sit creatura

Liber 4

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum sacramenta sint causa gratiae

Quaestio 2 : Utrum virtus sacramentorum sit a passione christi

Quaestio 3 : Utrum diffinitio sacramenti data in littera sit bona, scilicet quod sacramentum est invisibilis gratiae visibilis forma ita ut imaginem eius gerat et causa existat

Quaestio 4 : Utrum instituere sacramenta fuerit necessarium

Quaestio 5 : De institutione circumcisionis, utrum fuerit convenienter instituta

Quaestio 6 : De ritu circumcisionis

Quaestio 7 : De effectu et cessatione circumcisionis

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum omnia sacramenta novae legis sint instituta in remedium

Quaestio 2 : Utrum sint septem sacramenta novae legis

Distinctio 3

Quaestio 1 : trum diffinitio baptismi sit bona, scilicet quod baptismus est ablutio exterior corporis facta sub forma praescripta verborum

Quaestio 2 : Utrum forma baptismi, scilicet Ego te baptizo in nomine patris et filii et spiritus sancti, sit conveniens

Quaestio 3 : De materia, utrum sit aqua simplex

Quaestio 4 : De immersione, utrum debeat esse trina

Distinctio 4

Quaestio 1 : Utrum caracter dicat aliquod absolutum existens in anima

Quaestio 2 : De effectu baptismi, utrum tollat omnem poenam et culpam

Distinctio 5

Quaestio 1 : De ministris utrum quilibet possit dispensare sacramentum baptismi

Quaestio 2 : De potestate excellentiae christi in sacramento, utrum potuerit conferri aliis a christo

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero

Quaestio 2 : Utrum in baptizato requiratur intentio et fides baptismi

Quaestio 3 : Utrum requiritur intentio baptizantis

Quaestio 4 : Utrum baptismus possit reiterari

Quaestio 5 : De catechismo qui est instructio

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum

Quaestio 2 : Utrum confirmatio faciat in anima alium caracterem distinctum a caractere baptismi

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum haec sit forma huius sacramenti hoc est corpus meum, quia li enim non est de necessitate huius sacramenti, sed de institutione ecclesiae

Quaestio 2 : Circa formam sanguinis

Quaestio 3 : Utrum formae sacramentorum se expectent

Quaestio 4 : Utrum illa verba faciant aliquid effective ad hoc quod corpus christi sit ibi

Quaestio 5 : Utrum istud sacramentum debeat sumi tantum a ieiunis

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum corpus christi debuerit nobis dari per modum manducationis

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum corpus christi sit realiter in sacramento altaris

Quaestio 2 : An angelus naturaliter possit videre corpus christi in sacramento altaris

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum conversio substantiae panis in corpus christi sit possibilis

Quaestio 2 : Utrum conveniens materia huius sacramenti sit panis et vinum

Distinctio 12

Quaestio 1

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum minister huius sacramenti sit omnis sacerdos solum

Quaestio 2 : Utrum haeresis sit perversitas in fide

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum poenitentia sit sacramentum novae legis

Quaestio 2 : Utrum poenitentia habeat durare usque in finem

Quaestio 1

Quaestio 1

Utrum divinis personis conveniat missio

Tam nunc accedamus ad assignandam missionem Spiritus sancti qua inuisibiliter mittitur in corda fidelium, &c.

Distinctio decimaquinta. QVAESTIO PRIMA

CIrca distinctionem decimamquintam. Primo quaeritur vtrum personis diuinis conueniat missio. Et arguitur quod non: quia mitti quibusdam creaturis nobilioribus, sicut angelis superioribus, non conuenit propter earum dignitatem: Sed quaelibet persona diuina est dignior in infinitum omni creatura: Ergo nulli personae diuinae conuenit mitti. Praeterea missio importat distantiam missia mitrente: Sed in diuinis nulla persona distat ab alia: Ergo, &c,

Contra Ioannis 16, dicitur. Cum venerit paraclitus quem ego mittam vobis, &c.

Respondeo hic quatuor sunt facienda. Primo, videndum est quid missio importat. Secundo, ostendendum est quod missio conueniat personae diuinae, & quomodo. Tertio, ostendetur cui personae conueniat mitti. Quarto, secundum quae dona missio attenditur.

Quantum ad primum sciendum, quod missio penes eum qui mittitur respicit duo: scilicet mittentem, & terminum ad quem mittitur. Ex parte primi requiruntur duo: scilicet distinctio missi a mittente, quia nullus seipsum mittit: secundum est quod sit ab eo aliquo modo inquantum est missus; vel secundum imperium, sicut seruum mittit dominus: vel secundum concilium, sicuti consiliarius mittit regem: vel secundum originem, sicut si dicam arborem emittere fsorem: ita quod missus habeat aliquid a mittente, vel aliquid saltem ab aliquo aliocum quo dicitur mittens mittere; quod ideo dico quia ab aliquibus conceditur quod persona potest mittere seipsam. Ea parte autem termini ad quem requiruntur alia duo: scilicet quod per missionem fiat missus alicubi vbi prius non erat: & quod ibi faciat aliquem effectum, ad quem efficiendum mittitur.

Ex isto primo potest faciliter patere secundum; quia illud potest dici mitti quod est ab aliquo mittente distinctum, & accipit a mittente quod possit esse ibi vbi non erat, vel nouo modo vbi prius erat alio modo, & facere ibi effectum nouum: Sed hoc totum potest conuenire vni personae diuinae respectu alterius: Ergo, &c. Vna enim persona est distincta ab alia: Item persona producta accipit omnem virtutem quam habet a per sona pro¬1 ducente; & accipit virtutem perquam potest esse nouo modo vbi prius non erat secundu illum modum essendi, & faciendo nouum effectum. Vnde quantum ad ista duo vltima, contrario modo se habet missio creaturae saltem corporalis, ad missionen diuinam: Nam missus in creaturis corporalibus habet esse in loco ad quem mittitur antequa faciat illud ad quod mittitur. Sed persona diuina prius habet operari in loco vel in eo ad quem mit. titur, quam haboat esse ibi: quia non habet esse ibi nisi per effectum nouum quem facit, ita tamen quod istud prius sit ordine naturae & non tempio. ris

Ad euidentiam tertii sciendum, quod ista diffetunt, scilicet processio, missio, datio, quia pro¬ cessiio absolute non dicit aliud nisi exitum a principio, & indifferens est vt terminetur ad termisum aeternum, sicut generatio terminatur ad filium & spiratio ad amorem spiratum, & ad amatum afnore spirato; cui tamen pet talem amorem nihil communicatur, sicut est Pater vel Filius: & ad terminum temporalem cui aliquid ex amore spitato, siue per amorem spitatum communicatur. Missio autem importat originem personae missae ab aliquo communicante vel dante authoritatem ei, & importat effectum nouum, & nouum mo. dum essendi in creaturas. Sed datio non importar originem dati, quia idem potest dare seipsum, sed importat nouum effectum secundum quem attenditur datio ipsa. Ex hiis patet ad tertium & ad plura alia quae possent quaeri. Nam quia processio importat originem, ideo non eonuenit nisi personae habenti originem ab alia. Quia vero est indifferens ad terminnm aeternum & temporalem secun. dum quod accipitur cum vno termino vel cum alio; potest conuenire vel ab aeterno vel ea tempore. Missio vero quae importat originem, non conuenit nisi personae productae. Quia vero importat nouum effectum, non conuenit nisi ex tem. pore.

Notandum etiam quod semper processio prin. cipaliter importat notionem siue respectum originis, quia processio qualitercunque accipiatur importat formaliter & determinate exitum a principio; sed effectum temporalem quando accipitur processio temporalis non importat ita formaliter quia saltem non importat ipsum in recto sicut exitum Sed missio, e conuerso importat determinate & expresse nouum effectum; vnde formaliter dicitur importare essentiale; quia effectus omhiis pertinet ad essentiam sicut ad causam. Notio.¬ nale autem non importat ita erpresse ex suo formali significato, sed tantum gratia materiae: quia quod missus sit a mittente per originem, non est necessarium nisi indiuinis vbi persona nulla est, vel accipit aliquid ab alia nisi per originem. Nec dicitur missio formalius significare essentiale, quia illud importat in recto, imo importat in obliquo. Nam personam mitti, nihil aliud est quam ipsam esse ab alio nouo modo in creatura recipiente eius esfectum; ita quod esse ab alio, est ibi in recto. Sed expressius importat ipsum effectum quam briginem. Datio autem, quantum est de se dieit essentiale tantum: quia posito per impossibile quod non esset distinctio personarum in diuinis: adhuc posset se Deus dare vnde non importat necessarid nisi id quod est causa noui effectus absque aliqua originc ipsius dati.

Quantum ad quartum, sciendum quod haec per sona vel illa, dicitur determinate mitti alicur inquantum ille per donum receptum, natus ess duci in cognitionem perfectam, & amorosam, qua cognoscat personam quam accipit vt sibi milsam esse ab alio & modum suae processionis seeundum correspondentiam donorum ad personas missis, quae respondentia est secundum quandam pproptiationem secundum quod amor apnropriatur Spiritui sancto, & notitia Filio. Talis autem amor perfectus, & talis notitia perfecta & sapida, vel amoroia: non potest esse nisi in donis gratum facientibus: & ideo solum secundum talia dona mittuntur personae diuinae.

Contra premissa quantum ad illud quod dictum est de formali significato praedictorum nominum scilicet processio missio & cetera: Dbiieiunt qui¬ dam quod principale in significato processionis remporalis non sit notio, quia constat quod persona procedit a seipsa temporaliter. Hoc autem non esset nisi propessio temporalis principaliter diceret notionem: cum nulla persona habeat respectum notionalem ad sespsam. Ergo, &c.

Sed hoc parum valet. Vnde dicendum quod Minor est falsa. Nam ad hoc quod aliquod agSfegatum dicatur esse ab aliquo vel fieri, non requuritur quod sit ab illo quantum ad hoc quod est in eo principalius: sed sufficit quod sit factum ab illo a quo dicitur esse quantum ad aliquid sui siue sit minus principale siue magis: sicut hoc totum homo iratus, habet pro principaliori homo, quam iratus: & tamen ista est vera, homo est factus homo iratus a seipso. Ita etiam, ad hoc quod aliqua persona dicatur procedere a seipsa temporaliter, non oportet quod sit quantum ad ipsam processionem quae est principale a seipsa: sed suffieit quod sit a seipsa quantum ad temporale adiunctum. Vnde quando dicitur persona procedit a seipsa temporaliter, non est quod ipsa processio sit ab ipsa & temporalitas adiuncta. Sed est senlus, quod ipsa persona procedens, siue existens ab alia, fiat in isto temporaliter a seipsa. Et hoc magis patebit in sequenti quaesito.

Ad primum ergo in oppositum dicendum, quod mitti modo quo conuenit personae diuinae mitti, non importat indignitatem quia nec est sub auctoritas in misso, nec aliqua mutatio realis, imo illa missio est: quia effectus ille exeedit creaturam. Et ideo sicet esset indignitas etiam angelis mitti modo quo conuenit eis mitti, non tamen mitti modo quo conuenit personae diuinae mitti; est indignitas.

Ad secundum, dicendum quod in missione personae diuinae, non oportet ponere distantiam localem: sed distinctionem personalem.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1