Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia
Quaestio 2 : Utrum speculativum et practicum distinguantur penes obiecta
Quaestio 3 : Utrum ista scientia debeat denominari a finde habendo in via vel in patria
Quaestio 4 : Utrum theologia sit speculativa vel practica
Quaestio 5 : Utrum theologia sit scientia una
Quaestio 6 : Utrum theologia subalternetur alicui scientiae
Distinctio 1
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit necessarium ponere unum deum
Quaestio 2 : Utrum deo conveniat pluralitas attributorum
Quaestio 4 : Utrum in divinis sit pluralitas personarum
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum de deo possimus scire quid est
Quaestio 2 : Utrum deum esse sit per se notum
Quaestio 3 : Utrum per ea quae facta sunt aliquod trinitatis vestigium
Quaestio 4 : Utrum anima sit suae potentiae
Quaestio 5 : Utrum potentiae animae originentur ab ipsa anima
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum generatio sit in divinis
Quaesito 2 : Utrum in divinis natura praedicetur de supposito
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum essentia generet
Quaestio 2 : Utrum essentia sit terminus generationis
Quaestio 3 : Utrum Filius Dei sit de nihilo vel de aliquo
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum pater genuerit filium de necessitate
Quaestio 2 : Utrum filius procedat per modum artis
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi sit in divinis
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum esse sit proprium deo
Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat esse omnino simplex
Quaestio 3 : Utrum deus sit in genere
Quaestio 4 : Utrum anima sit tota in qualibet parte corporis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum pater sit alius a filio
Quaestio 2 : Utrum tres personae debeant dici tres aeterni
Quaestio 3 : Utrum verba praesentis temporis magis conveniant nativitati filii quam verba praeteriti
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus procedat per modum voluntatis
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet
Quaestio 2 : Utrum pater et filius spirent inquantum unum vel inquantum plures
Quaestio 3 : Utrum possit dici plures spiratores vel unus spirator
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum generatio sit prior processione
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus magis vel plenius sit a Patre quam a Filio
Distinctio 13
Quaesito 1 : Utrum sit aliqua processio in divinis
Quaestio 2 : Utrum in divinis sint plures processiones realiter distinctae
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum sit aliqua temporalis processio spiritus sancti
Quaestio 2 : Utrum processio temporalis ponat in numerum cum aeterna
Quaestio 3 : Utrum spiritus sanctus detur in omnibus donis suis
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum divinis personis conveniat missio
Quaesito 2 : Utrum persona aliqua possit mittere se vel personam non productam a se
Quaestio 3 : Utrum per donum spiritus sancti efficiatur quod non simus in hoc mundo
Distinctio 16
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum charitas dicat aliquid creatum in anima qui sit habitus voluntatis
Quaestio 2 : Utrum charitas sit accidens
Quaestio 3 : Utrum charitas detur secundum capacitatem naturalium
Quaestio 4 : Utrum charitas augeatur
Quaestio 5 : Utrum charitas augeatur per additionem
Quaestio 6 : Utrum charitas augeatur in infinitum
Quaestio 7 : Utrum charitas possit diminui
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum conveniat soli spiritui sancto
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum in divinis sit aequalitas
Quaestio 2 : Utrum nunc aeternitatis sit idem quod aeternitas
Quaestio 3 : Utrum veritas sit in rebus
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum filius dei sit omnipotens
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum dictio exclusiva addita patri excludat filium
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum aliquid proprie dicatur de deo
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum persona in divinis significet essentiam vel relationem
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum termini numerales aliquod ponant in divinis
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum relationes distinguant hypostases sive personas
Distinctio 27
Quaestio 27 : Utrum paternitas et spiratio activa sint duae res
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum ingenitum sit notio patris
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum omnes relationes quibus deus refertur ad creaturam ex tempore sint reales
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum pater et filius diligant se spiritu sancto
Distinctio 33
Quaestio 1 : Utrum proprietas relativa sit realiter divina essentia
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit essentia
Quaestio 2 : Utrum bene dicatur tres personae esse unius essentiae
Quaestio 3 : Utrum dicatur aliquid metaphorice de Deo
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam certam et distinctam de eis quae sunt extra se
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum plures ideae sint in deo
Distinctio 37
Quaestio 1 : Utrum angelus moveatur localiter
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum deus habeat certam scientiam de futuris contingentibus
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum deus habeat scientiam practicam de rebus
Quaestio 2 : Utrum omnia subsint providentiae dei
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum praescientia meritorum sit causa praedestinationis
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum soli deo conveniat omnipotentia
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum potentia dei sit infinita
Quaestio 2 : Utrum ea quae deo facit faciat de necessitate naturae vel iustitiae
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum deus possit facere universum melius
Quaestio 2 : Utrum impossibilia creaturae sint deo possibilia
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum deus agat res per voluntatem
Quaestio 2 : Utrum voluntas dei infallibiliter et de necessitate semper impleatur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum id quod est contra voluntatem antecedentem Dei obsequatur voluntati consequenti
Quaestio 2 : Utrum deus possit praecipere quod non vult
Quaestio 3 : Utrum Deus possit dispensare in praeceptis decalogi
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum teneamur ad formandum nostram voluntatem divinae voluntati
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum mundus potuerit esset ab aeterno
Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat creare posse
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit unum tempus omnium temporalium
Quaestio 2 : Utrum sit unum aevum omnium aeviternorum
Quaestio 3 : Utrum in aevo sit successio
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum angelus sit compositus ex materia et forma
Quaestio 2 : Utrum possint esse plures angeli differentes in eadem specie
Quaestio 3 : Utrum angeli sint in generatione
Quaestio 4 : Utrum angeli superiores cognoscant per species magis universales
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum angelus peccavit appetendo aequalitatem Dei
Quaestio 2 : Utrum angelus bonus beatitudinem suam meruerit
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum supremus inter omnes angelos fuerit ille qui fuit primus inter peccatores
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum angeli vel etiam quicumque beati possint peccare
Quaestio 2 : Utrum divinationes possint fieri per daemones
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum angeli assumant corpora
Quaestio 2 : Utrum in illis corporibus exerceant opera vitae
Quaestio 3 : Utrum angelus naturaliter possit videre cogitationes
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum unus angelus possit illuminare alium
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum unus angelus loquatur alii
Quaestio 2 : Utrum angeli simul videant verbum et res in proprio genere
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum corpora superiora et inferiora communicent in materia
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum informitas materiae praecesserit eius formationem
Quaesito 2 : Utrum lumen habeat esse reale in aere
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum caelum moveatur ab anima quae sit ei coniuncta ut forma
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum caelum agat in omnia ista inferiora et conservet ea
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum anima intellectiva sit forma hominis
Quaestio 2 : Utrum anima nostra intelligat abstrahendo a phantasmatibus
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum sint aliquae inchoationes formarum in materia quae sint rationes seminales
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum conscientia pertineat ad intellectum
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum voluntas moveatur ab obiecto
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum charitas et gratia sint idem
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum homo possit vitare peccatum mortale sine gratia
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum aliquod peccatum traducatur per originem a parente in prolem
Quaestio 2 : Utrum aliquod de alimento transeat in virtutem naturae humanae
Quaestio 3 : Utrum semen sit de superfluo alimenti
Liber 3
Distinctio 1
Quaestio 2 : Utrum tres personae possint assumere unam naturam
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum beata virgo fuerit sanctificata in instanti creationis animae
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum natura assumpserit naturam
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum in Christo sit tantum unum esse
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum haec sit vera Deus factus est homo
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum in Christo sint duae filiationes reales
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum Christus secundum homo sit persona
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum christus secundum quod homo sit creatura
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta sint causa gratiae
Quaestio 2 : Utrum virtus sacramentorum sit a passione christi
Quaestio 4 : Utrum instituere sacramenta fuerit necessarium
Quaestio 5 : De institutione circumcisionis, utrum fuerit convenienter instituta
Quaestio 6 : De ritu circumcisionis
Quaestio 7 : De effectu et cessatione circumcisionis
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum omnia sacramenta novae legis sint instituta in remedium
Quaestio 2 : Utrum sint septem sacramenta novae legis
Distinctio 3
Quaestio 3 : De materia, utrum sit aqua simplex
Quaestio 4 : De immersione, utrum debeat esse trina
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum caracter dicat aliquod absolutum existens in anima
Quaestio 2 : De effectu baptismi, utrum tollat omnem poenam et culpam
Distinctio 5
Quaestio 1 : De ministris utrum quilibet possit dispensare sacramentum baptismi
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero
Quaestio 2 : Utrum in baptizato requiratur intentio et fides baptismi
Quaestio 3 : Utrum requiritur intentio baptizantis
Quaestio 4 : Utrum baptismus possit reiterari
Quaestio 5 : De catechismo qui est instructio
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum
Quaestio 2 : Utrum confirmatio faciat in anima alium caracterem distinctum a caractere baptismi
Distinctio 8
Quaestio 2 : Circa formam sanguinis
Quaestio 3 : Utrum formae sacramentorum se expectent
Quaestio 4 : Utrum illa verba faciant aliquid effective ad hoc quod corpus christi sit ibi
Quaestio 5 : Utrum istud sacramentum debeat sumi tantum a ieiunis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum corpus christi debuerit nobis dari per modum manducationis
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum corpus christi sit realiter in sacramento altaris
Quaestio 2 : An angelus naturaliter possit videre corpus christi in sacramento altaris
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum conversio substantiae panis in corpus christi sit possibilis
Quaestio 2 : Utrum conveniens materia huius sacramenti sit panis et vinum
Distinctio 12
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum minister huius sacramenti sit omnis sacerdos solum
Quaestio 2 : Utrum haeresis sit perversitas in fide
Distinctio 14
Quaestio 1
Quaestio 1
Utrum divinis personis conveniat missio
Tam nunc accedamus ad assignandam missionem Spiritus sancti qua inuisibiliter mittitur in corda fidelium, &c.
CIrca distinctionem decimamquintam. Primo quaeritur vtrum personis diuinis conueniat missio. Et arguitur quod non: quia mitti quibusdam creaturis nobilioribus, sicut angelis superioribus, non conuenit propter earum dignitatem: Sed quaelibet persona diuina est dignior in infinitum omni creatura: Ergo nulli personae diuinae conuenit mitti. Praeterea missio importat distantiam missia mitrente: Sed in diuinis nulla persona distat ab alia: Ergo, &c,
Respondeo hic quatuor sunt facienda. Primo, videndum est quid missio importat. Secundo, ostendendum est quod missio conueniat personae diuinae, & quomodo. Tertio, ostendetur cui personae conueniat mitti. Quarto, secundum quae dona missio attenditur.
Quantum ad primum sciendum, quod missio penes eum qui mittitur respicit duo: scilicet mittentem, & terminum ad quem mittitur. Ex parte primi requiruntur duo: scilicet distinctio missi a mittente, quia nullus seipsum mittit: secundum est quod sit ab eo aliquo modo inquantum est missus; vel secundum imperium, sicut seruum mittit dominus: vel secundum concilium, sicuti consiliarius mittit regem: vel secundum originem, sicut si dicam arborem emittere fsorem: ita quod missus habeat aliquid a mittente, vel aliquid saltem ab aliquo aliocum quo dicitur mittens mittere; quod ideo dico quia ab aliquibus conceditur quod persona potest mittere seipsam. Ea parte autem termini ad quem requiruntur alia duo: scilicet quod per missionem fiat missus alicubi vbi prius non erat: & quod ibi faciat aliquem effectum, ad quem efficiendum mittitur.
Ex isto primo potest faciliter patere secundum; quia illud potest dici mitti quod est ab aliquo mittente distinctum, & accipit a mittente quod possit esse ibi vbi non erat, vel nouo modo vbi prius erat alio modo, & facere ibi effectum nouum: Sed hoc totum potest conuenire vni personae diuinae respectu alterius: Ergo, &c. Vna enim persona est distincta ab alia: Item persona producta accipit omnem virtutem quam habet a per sona pro¬1 ducente; & accipit virtutem perquam potest esse nouo modo vbi prius non erat secundu illum modum essendi, & faciendo nouum effectum. Vnde quantum ad ista duo vltima, contrario modo se habet missio creaturae saltem corporalis, ad missionen diuinam: Nam missus in creaturis corporalibus habet esse in loco ad quem mittitur antequa faciat illud ad quod mittitur. Sed persona diuina prius habet operari in loco vel in eo ad quem mit. titur, quam haboat esse ibi: quia non habet esse ibi nisi per effectum nouum quem facit, ita tamen quod istud prius sit ordine naturae & non tempio. ris
Ad euidentiam tertii sciendum, quod ista diffetunt, scilicet processio, missio, datio, quia pro¬ cessiio absolute non dicit aliud nisi exitum a principio, & indifferens est vt terminetur ad termisum aeternum, sicut generatio terminatur ad filium & spiratio ad amorem spiratum, & ad amatum afnore spirato; cui tamen pet talem amorem nihil communicatur, sicut est Pater vel Filius: & ad terminum temporalem cui aliquid ex amore spitato, siue per amorem spitatum communicatur. Missio autem importat originem personae missae ab aliquo communicante vel dante authoritatem ei, & importat effectum nouum, & nouum mo. dum essendi in creaturas. Sed datio non importar originem dati, quia idem potest dare seipsum, sed importat nouum effectum secundum quem attenditur datio ipsa. Ex hiis patet ad tertium & ad plura alia quae possent quaeri. Nam quia processio importat originem, ideo non eonuenit nisi personae habenti originem ab alia. Quia vero est indifferens ad terminnm aeternum & temporalem secun. dum quod accipitur cum vno termino vel cum alio; potest conuenire vel ab aeterno vel ea tempore. Missio vero quae importat originem, non conuenit nisi personae productae. Quia vero importat nouum effectum, non conuenit nisi ex tem. pore.
Notandum etiam quod semper processio prin. cipaliter importat notionem siue respectum originis, quia processio qualitercunque accipiatur importat formaliter & determinate exitum a principio; sed effectum temporalem quando accipitur processio temporalis non importat ita formaliter quia saltem non importat ipsum in recto sicut exitum Sed missio, e conuerso importat determinate & expresse nouum effectum; vnde formaliter dicitur importare essentiale; quia effectus omhiis pertinet ad essentiam sicut ad causam. Notio.¬ nale autem non importat ita erpresse ex suo formali significato, sed tantum gratia materiae: quia quod missus sit a mittente per originem, non est necessarium nisi indiuinis vbi persona nulla est, vel accipit aliquid ab alia nisi per originem. Nec dicitur missio formalius significare essentiale, quia illud importat in recto, imo importat in obliquo. Nam personam mitti, nihil aliud est quam ipsam esse ab alio nouo modo in creatura recipiente eius esfectum; ita quod esse ab alio, est ibi in recto. Sed expressius importat ipsum effectum quam briginem. Datio autem, quantum est de se dieit essentiale tantum: quia posito per impossibile quod non esset distinctio personarum in diuinis: adhuc posset se Deus dare vnde non importat necessarid nisi id quod est causa noui effectus absque aliqua originc ipsius dati.
Quantum ad quartum, sciendum quod haec per sona vel illa, dicitur determinate mitti alicur inquantum ille per donum receptum, natus ess duci in cognitionem perfectam, & amorosam, qua cognoscat personam quam accipit vt sibi milsam esse ab alio & modum suae processionis seeundum correspondentiam donorum ad personas missis, quae respondentia est secundum quandam pproptiationem secundum quod amor apnropriatur Spiritui sancto, & notitia Filio. Talis autem amor perfectus, & talis notitia perfecta & sapida, vel amoroia: non potest esse nisi in donis gratum facientibus: & ideo solum secundum talia dona mittuntur personae diuinae.
Contra premissa quantum ad illud quod dictum est de formali significato praedictorum nominum scilicet processio missio & cetera: Dbiieiunt qui¬ dam quod principale in significato processionis remporalis non sit notio, quia constat quod persona procedit a seipsa temporaliter. Hoc autem non esset nisi propessio temporalis principaliter diceret notionem: cum nulla persona habeat respectum notionalem ad sespsam. Ergo, &c.
Sed hoc parum valet. Vnde dicendum quod Minor est falsa. Nam ad hoc quod aliquod agSfegatum dicatur esse ab aliquo vel fieri, non requuritur quod sit ab illo quantum ad hoc quod est in eo principalius: sed sufficit quod sit factum ab illo a quo dicitur esse quantum ad aliquid sui siue sit minus principale siue magis: sicut hoc totum homo iratus, habet pro principaliori homo, quam iratus: & tamen ista est vera, homo est factus homo iratus a seipso. Ita etiam, ad hoc quod aliqua persona dicatur procedere a seipsa temporaliter, non oportet quod sit quantum ad ipsam processionem quae est principale a seipsa: sed suffieit quod sit a seipsa quantum ad temporale adiunctum. Vnde quando dicitur persona procedit a seipsa temporaliter, non est quod ipsa processio sit ab ipsa & temporalitas adiuncta. Sed est senlus, quod ipsa persona procedens, siue existens ab alia, fiat in isto temporaliter a seipsa. Et hoc magis patebit in sequenti quaesito.
Ad primum ergo in oppositum dicendum, quod mitti modo quo conuenit personae diuinae mitti, non importat indignitatem quia nec est sub auctoritas in misso, nec aliqua mutatio realis, imo illa missio est: quia effectus ille exeedit creaturam. Et ideo sicet esset indignitas etiam angelis mitti modo quo conuenit eis mitti, non tamen mitti modo quo conuenit personae diuinae mitti; est indignitas.
On this page