Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in libros Sententiarum

Liber 1

Prologus

Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia

Quaestio 2 : Utrum speculativum et practicum distinguantur penes obiecta

Quaestio 3 : Utrum ista scientia debeat denominari a finde habendo in via vel in patria

Quaestio 4 : Utrum theologia sit speculativa vel practica

Quaestio 5 : Utrum theologia sit scientia una

Quaestio 6 : Utrum theologia subalternetur alicui scientiae

Quaestio 7 : Utrum deus sit subiectum theologiae sub ratione speciali et non absolute secundum quod deus

Distinctio 1

Addendum

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum sit necessarium ponere unum deum

Quaestio 2 : Utrum deo conveniat pluralitas attributorum

Quaestio 3 : Utrum distinctio attributorum secundum rationem sit accipienda in deo per comparationem ad intra vel per comparationem ad extra

Quaestio 4 : Utrum in divinis sit pluralitas personarum

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum de deo possimus scire quid est

Quaestio 2 : Utrum deum esse sit per se notum

Quaestio 3 : Utrum per ea quae facta sunt aliquod trinitatis vestigium

Quaestio 4 : Utrum anima sit suae potentiae

Quaestio 5 : Utrum potentiae animae originentur ab ipsa anima

Distinctio 4

Quaestio 1 : Utrum generatio sit in divinis

Quaesito 2 : Utrum in divinis natura praedicetur de supposito

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum essentia generet

Quaestio 2 : Utrum essentia sit terminus generationis

Quaestio 3 : Utrum Filius Dei sit de nihilo vel de aliquo

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum pater genuerit filium de necessitate

Quaestio 2 : Utrum filius procedat per modum artis

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum potentia generandi sit in divinis

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum esse sit proprium deo

Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat esse omnino simplex

Quaestio 3 : Utrum deus sit in genere

Quaestio 4 : Utrum anima sit tota in qualibet parte corporis

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum pater sit alius a filio

Quaestio 2 : Utrum tres personae debeant dici tres aeterni

Quaestio 3 : Utrum verba praesentis temporis magis conveniant nativitati filii quam verba praeteriti

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus procedat per modum voluntatis

Quaestio 2

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet

Quaestio 2 : Utrum pater et filius spirent inquantum unum vel inquantum plures

Quaestio 3 : Utrum possit dici plures spiratores vel unus spirator

Distinctio 12

Quaestio 1 : Utrum generatio sit prior processione

Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus magis vel plenius sit a Patre quam a Filio

Distinctio 13

Quaesito 1 : Utrum sit aliqua processio in divinis

Quaestio 2 : Utrum in divinis sint plures processiones realiter distinctae

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum sit aliqua temporalis processio spiritus sancti

Quaestio 2 : Utrum processio temporalis ponat in numerum cum aeterna

Quaestio 3 : Utrum spiritus sanctus detur in omnibus donis suis

Distinctio 15

Quaestio 1 : Utrum divinis personis conveniat missio

Quaesito 2 : Utrum persona aliqua possit mittere se vel personam non productam a se

Quaestio 3 : Utrum per donum spiritus sancti efficiatur quod non simus in hoc mundo

Distinctio 16

Expositio

Distinctio 17

Quaestio 1 : Utrum charitas dicat aliquid creatum in anima qui sit habitus voluntatis

Quaestio 2 : Utrum charitas sit accidens

Quaestio 3 : Utrum charitas detur secundum capacitatem naturalium

Quaestio 4 : Utrum charitas augeatur

Quaestio 5 : Utrum charitas augeatur per additionem

Quaestio 6 : Utrum charitas augeatur in infinitum

Quaestio 7 : Utrum charitas possit diminui

Distinctio 18

Quaestio 1 : Utrum donum conveniat soli spiritui sancto

Distinctio 19

Quaestio 1 : Utrum in divinis sit aequalitas

Quaestio 2 : Utrum nunc aeternitatis sit idem quod aeternitas

Quaestio 3 : Utrum veritas sit in rebus

Distinctio 20

Quaestio 1 : Utrum filius dei sit omnipotens

Distinctio 21

Quaestio 1 : Utrum dictio exclusiva addita patri excludat filium

Distinctio 22

Quaestio 1 : Utrum aliquid proprie dicatur de deo

Distinctio 23

Quaestio 1 : Utrum persona in divinis significet essentiam vel relationem

Distinctio 24

Quaestio 1 : Utrum termini numerales aliquod ponant in divinis

Distinctio 26

Quaestio 1 : Utrum relationes distinguant hypostases sive personas

Distinctio 27

Quaestio 27 : Utrum paternitas et spiratio activa sint duae res

Distinctio 28

Quaestio 1 : Utrum ingenitum sit notio patris

Distinctio 30

Quaestio 1 : Utrum omnes relationes quibus deus refertur ad creaturam ex tempore sint reales

Distinctio 32

Quaestio 1 : Utrum pater et filius diligant se spiritu sancto

Distinctio 33

Quaestio 1 : Utrum proprietas relativa sit realiter divina essentia

Distinctio 34

Quaestio 1 : Utrum persona sit essentia

Quaestio 2 : Utrum bene dicatur tres personae esse unius essentiae

Quaestio 3 : Utrum dicatur aliquid metaphorice de Deo

Distinctio 35

Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam certam et distinctam de eis quae sunt extra se

Distinctio 36

Quaestio 1 : Utrum plures ideae sint in deo

Distinctio 37

Quaestio 1 : Utrum angelus moveatur localiter

Distinctio 38

Quaestio 1 : Utrum deus habeat certam scientiam de futuris contingentibus

Distinctio 39

Quaestio 1 : Utrum deus habeat scientiam practicam de rebus

Quaestio 2 : Utrum omnia subsint providentiae dei

Distinctio 40

Quaestio 1 : Utrum praescientia meritorum sit causa praedestinationis

Distinctio 42

Quaestio 1 : Utrum soli deo conveniat omnipotentia

Distinctio 43

Quaestio 1 : Utrum potentia dei sit infinita

Quaestio 2 : Utrum ea quae deo facit faciat de necessitate naturae vel iustitiae

Distinctio 44

Quaestio 1 : Utrum deus possit facere universum melius

Quaestio 2 : Utrum impossibilia creaturae sint deo possibilia

Distinctio 46

Quaestio 1 : Utrum deus agat res per voluntatem

Quaestio 2 : Utrum voluntas dei infallibiliter et de necessitate semper impleatur

Distinctio 47

Quaestio 1 : Utrum id quod est contra voluntatem antecedentem Dei obsequatur voluntati consequenti

Quaestio 2 : Utrum deus possit praecipere quod non vult

Quaestio 3 : Utrum Deus possit dispensare in praeceptis decalogi

Distinctio 48

Quaestio 1 : Utrum teneamur ad formandum nostram voluntatem divinae voluntati

Liber 2

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum mundus potuerit esset ab aeterno

Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat creare posse

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum sit unum tempus omnium temporalium

Quaestio 2 : Utrum sit unum aevum omnium aeviternorum

Quaestio 3 : Utrum in aevo sit successio

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum angelus sit compositus ex materia et forma

Quaestio 2 : Utrum possint esse plures angeli differentes in eadem specie

Quaestio 3 : Utrum angeli sint in generatione

Quaestio 4 : Utrum angeli superiores cognoscant per species magis universales

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum angelus peccavit appetendo aequalitatem Dei

Quaestio 2 : Utrum angelus bonus beatitudinem suam meruerit

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum supremus inter omnes angelos fuerit ille qui fuit primus inter peccatores

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum angeli vel etiam quicumque beati possint peccare

Quaestio 2 : Utrum divinationes possint fieri per daemones

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum angeli assumant corpora

Quaestio 2 : Utrum in illis corporibus exerceant opera vitae

Quaestio 3 : Utrum angelus naturaliter possit videre cogitationes

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum unus angelus possit illuminare alium

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum unus angelus loquatur alii

Quaestio 2 : Utrum angeli simul videant verbum et res in proprio genere

Distinctio 12

Quaestio 1 : Utrum corpora superiora et inferiora communicent in materia

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum informitas materiae praecesserit eius formationem

Quaesito 2 : Utrum lumen habeat esse reale in aere

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum caelum moveatur ab anima quae sit ei coniuncta ut forma

Distinctio 15

Quaestio 1 : Utrum caelum agat in omnia ista inferiora et conservet ea

Distinctio 17

Quaestio 1 : Utrum anima intellectiva sit forma hominis

Quaestio 2 : Utrum anima nostra intelligat abstrahendo a phantasmatibus

Distinctio 18

Quaestio 1 : Utrum sint aliquae inchoationes formarum in materia quae sint rationes seminales

Distinctio 24

Quaestio 1 : Utrum conscientia pertineat ad intellectum

Distinctio 25

Quaestio 1 : Utrum voluntas moveatur ab obiecto

Quaestio 2 : Utrum homo sit dominus suorum actuum secundum voluntatem et hoc est quaerere utrum sit liber arbitrium secundum voluntatem

Distinctio 27

Quaestio 1 : Utrum charitas et gratia sint idem

Distinctio 28

Quaestio 1 : Utrum homo possit vitare peccatum mortale sine gratia

Distinctio 30

Quaestio 1 : Utrum aliquod peccatum traducatur per originem a parente in prolem

Quaestio 2 : Utrum aliquod de alimento transeat in virtutem naturae humanae

Quaestio 3 : Utrum semen sit de superfluo alimenti

Liber 3

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum persona divina possit assumere indifferenter quamcumque naturam creatam in unitate suppositi

Quaestio 2 : Utrum tres personae possint assumere unam naturam

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum beata virgo fuerit sanctificata in instanti creationis animae

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum natura assumpserit naturam

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum in Christo sit tantum unum esse

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum haec sit vera Deus factus est homo

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum in Christo sint duae filiationes reales

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum Christus secundum homo sit persona

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum christus secundum quod homo sit creatura

Liber 4

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum sacramenta sint causa gratiae

Quaestio 2 : Utrum virtus sacramentorum sit a passione christi

Quaestio 3 : Utrum diffinitio sacramenti data in littera sit bona, scilicet quod sacramentum est invisibilis gratiae visibilis forma ita ut imaginem eius gerat et causa existat

Quaestio 4 : Utrum instituere sacramenta fuerit necessarium

Quaestio 5 : De institutione circumcisionis, utrum fuerit convenienter instituta

Quaestio 6 : De ritu circumcisionis

Quaestio 7 : De effectu et cessatione circumcisionis

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum omnia sacramenta novae legis sint instituta in remedium

Quaestio 2 : Utrum sint septem sacramenta novae legis

Distinctio 3

Quaestio 1 : trum diffinitio baptismi sit bona, scilicet quod baptismus est ablutio exterior corporis facta sub forma praescripta verborum

Quaestio 2 : Utrum forma baptismi, scilicet Ego te baptizo in nomine patris et filii et spiritus sancti, sit conveniens

Quaestio 3 : De materia, utrum sit aqua simplex

Quaestio 4 : De immersione, utrum debeat esse trina

Distinctio 4

Quaestio 1 : Utrum caracter dicat aliquod absolutum existens in anima

Quaestio 2 : De effectu baptismi, utrum tollat omnem poenam et culpam

Distinctio 5

Quaestio 1 : De ministris utrum quilibet possit dispensare sacramentum baptismi

Quaestio 2 : De potestate excellentiae christi in sacramento, utrum potuerit conferri aliis a christo

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero

Quaestio 2 : Utrum in baptizato requiratur intentio et fides baptismi

Quaestio 3 : Utrum requiritur intentio baptizantis

Quaestio 4 : Utrum baptismus possit reiterari

Quaestio 5 : De catechismo qui est instructio

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum

Quaestio 2 : Utrum confirmatio faciat in anima alium caracterem distinctum a caractere baptismi

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum haec sit forma huius sacramenti hoc est corpus meum, quia li enim non est de necessitate huius sacramenti, sed de institutione ecclesiae

Quaestio 2 : Circa formam sanguinis

Quaestio 3 : Utrum formae sacramentorum se expectent

Quaestio 4 : Utrum illa verba faciant aliquid effective ad hoc quod corpus christi sit ibi

Quaestio 5 : Utrum istud sacramentum debeat sumi tantum a ieiunis

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum corpus christi debuerit nobis dari per modum manducationis

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum corpus christi sit realiter in sacramento altaris

Quaestio 2 : An angelus naturaliter possit videre corpus christi in sacramento altaris

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum conversio substantiae panis in corpus christi sit possibilis

Quaestio 2 : Utrum conveniens materia huius sacramenti sit panis et vinum

Distinctio 12

Quaestio 1

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum minister huius sacramenti sit omnis sacerdos solum

Quaestio 2 : Utrum haeresis sit perversitas in fide

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum poenitentia sit sacramentum novae legis

Quaestio 2 : Utrum poenitentia habeat durare usque in finem

Quaestio 2

Quaestio 2

Utrum sint septem sacramenta novae legis

QVAESTIO SECVNDA.

SEcundo quaeritur vtrum sint septem sacramenta nouae legis.

Et arguitur quod non. Nam sacramenta sunt in remedium defectus, scilicet, culpae & poenae, sed sunt tantum duo: Ergo, &c.

Praeterea sacramenta nouae legis fuerunt fipurarata in veteri lege: sed Confirmatio & Extremavnctio non fuerunt figurata inlege vet eri: Ergo &c.

Respondeo. Persuasiue potest reddi susfficientia sacramentorum ex duobus. Primo ex actione vitae christianae. Secundo ex defectibus contra quos sunt.

Primum sic patet: quia sacramenta instituun tur, & ordinantur ad quosdam actus christianos exercendos, & quia sine charactere baptismali non potest aliquis suscipere alia sacramenta: sicut nec figuram potest quis recipere sine quantitate, vt dictum fuit prius: sed si haberet characterem baptismalem non posset fieri sacerdos etiam sine confimatione prius habita. Sicut aliquis in vita corporali potest perfici dupliciter, scilicet, secundum se, & respectu multitudinis cuius est pars, sic in vita spirituali, secundum se potest aliquis perfici dupliciter: vno modo acquitendo perfectio, nem, alio modo remouendo impedimentum: primo modo sunt tria sacramenta, quia aliquis in vsta corporali habet primo esse per generationem, & sic est sacramentum quoddam quod in esse spirituali primo generat, scilicet, baptismus, qui est generatio spiritualis: Secundo acquirit quantitatem debitam & vigorem, & hoc per augmentum, & sic est confirmatio quae auget virtutem ad hoc quod homo sit fortis contra aduersarios ad obediendum, & ad confitendum audacter nomen Christi. Tertio modo seruat se in esse per alimentum: & sic est Eucharistia, quod est sacramentum quoddam necessarium ad conseruandum, & ad restaurationem deperditi: sicut alimentum corporale est necessarium corporalibus istis duobus modis: quia sacramentum Euchar istiae sumptum cum charirate vel mente audiendo missam, vel ore celebrando, conseruat amorem Dei, ita quod confitmat & conseruat. Secundo modo, scilicet, remouendo impedimenta potest hoc esse dupliciter: quia aut vnum se habet per modum curationis. Et sic est poenitentia quae respondet curationi. Aut per modum restitutionis ad praestinam valitudinem. Et sic est Extrema vnctio. Et sic patet qualiter sumantur sacramenta in ordine ad seipsum. In ordine autem ad alterum est dupliciter. Vno modo vt sit rector alicuius multitudinis. Et sic oportet eum persici in aliquo pradu perfectiori: & sic accipitur ordo secundum quem aliquis haber regere aliquam multitudinem. Alio modo potest perfici ratione naturalis multitudinis procreandae. Et sic accipitur matrimonium.

Secundo modo potest probabiliter accipi surficientia sacramentorum ex parte defectuum contra quos sunt sactamenta: quia duplex est defectus. Vnus in ordine ad multitudinem, alius in ordine ad personam. In ordine ad personam dupliciter. Vnus modus est per contrarium priuans vitam spiritualem. Et hoc est vel originalis culpa quae tollitur per baptismum: aut actualis quae tollitur per poenitentiam. Et sic sunt duo sacramenta. Alius modus est debilitas. Et haec est triplex. Vna est per desectum naturae non habentis vigorem. & haec tollitur per confirmationem. Alia quia fuit infirmus, ad quod sequitur quod fuit debilis. Et contra hoc est Extrema: vnctio quae tollit reliquias peccati. Alia debilitas est propter extranea, & contraria exterius agentia, & contra hoc in vita spirituali est sacramentum Eucharistie ad nutriendum fideles in amore Christi. In ordine vero ad multitudinem est duplex defectus, vnus est dissolutio multitudinis. Et contra hunc est ordo qui communiter instituitur ad regendum multitudinem. Alius est subtractio eorum quae sunt in multitudine per mortem, & contra hunc defectum est matrimonium.

Sed quae est ratio ordinis eotum, dicendum quod Magister confirmationem baprismo praeponit: sed Dionys. praeordinat baptismum confit. mationi: ita quod baptismus est primum sacramentum omnium: quia in omni vita primum est acqui. sitio vitae, quod fit spititualiter in baptismo, vel accipiendo rem sicut in his qui actu baptizantur, vel in voto, sicut in his qui proponunt haptismum recipere. Secundo, quia illa quae pertinent ad hominem quantum ad personam propriam, sunt priora quam illa quae pertinent ad ipsum respectu multitudinis, eo quod bonitas totius dependet ex bonitate partium: ideo prior est baptismus, vt mgreditur homo hanc vitam, & vltimum est Extremavnctio, vt egreditur de hac vita. De aluis tribus sacramentis ratio est: quia prius est habete perfe¬ ctionem quam recuperare perditum modo ad habendum perfectionem confirmatio ordinatur, & Eucharistia ad recuperandum. Et ideo patet ordo horum. Nam Eucharistia est nutrimentum quod. dam quod requiritur omni tempore: ideo Eucharistia ordinatur ante Confirmationem secundum Dionysesed quia secundum Magistrum Confirmamatio requiritur ad deueniendum ad perfectum vigorem: ideo Confirmatio praeordinatur Eucharistiae secundum eum: quia conseruat in statupratiae, & Confirmatio facit deuenire in vigorem; & ordo preordinatur matrimonio, quia spiritualior est.

Sed vtrum debuerit institui, & quando, patet ex dictis: quia crescente explicita cognitione fidei oportuit expressius institui sacramenta significantia. Et quia aliud est significare praesens, & aliud. futurum ita quod sacramenta nouae legis significant Christum iam venisse: sacramenta vero veteris legis significabant eum futurum: ergo, &c. Iterum nec decuit ipsum instituere haec sacramenta, donec inceperit praedicare: quia tunc debuit instituere sacramenta quando ostendit se legissatorem, hoc autem fecit quando incepit praedicare ideo, &c. Iterum solum Christum decuit instituere sacramenta, quia decens est quod ille instituat sacramenta a quo sacramenta habent vigorem: sod sacramenta non habent vigorem nec principaliter nisi a Christo, vt Deo: nec meritorie nisi a Christo, vt homine: ideo, &c.

Sciendum autem quod instituit confirmationem quando posuit manum super pueros siue Apostolos: & Extremam. vnctionem instituit quando praecepit discipulis vt vngerent infirmos.

Ad primum in oppositum dicendum quod verum est quod duo defectus sunt in nobis solum in generali, sed in speciali sunt multi defectus: sacramenta autem instituta sunt contra defectus in speciali.

Ad secundum dicendum quod confirmatio non debuit esse figurata in veteri lege: quia confirmatio pertinet ad plenitudinem spiritus, scilicet, in lege autem veteri non erat tempus gratiae: & ideo non debuit fieri Cor firmatio similiter, nec Extrema vnctio, quia significat quod homo statim eat ad gloriam: ideo significat expiationem ab omni defectu ad vitam aeternam. Haec autem est in lege noua non in veteri.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 2