Et arguitur quod non: quia illud quod non est aliquid reale in diuinis, non distinguit personas diuinas. Sed relationes sunt huiusmodi. Ergo, &c. Probatio minoris: quia relatio aut est eadem eum essentia diuina, aut diuersa re sb eadem; Si est eadem: ergo sicut non est nisi eadem essentia, ita etiam nec erit nisi vna relatio: Et sic non erit relatio realis, quia relatio coexigit oppositam relationem. Si ponatur quod sit diuersa re ab essentia: Ergo faciunt compositionem cum essentia, quod est impossibile: Nullo ergo modo est ibi rem latio realis.

Praeterea relatio Patris ad Filium, est sicut relatio dicentis ad verbum; sed vt hoc videtur est resatio rationis: eum (vt quidam dicunt) verbum sit ens rationit, etiam secundum animam: EIgo &c. Et sic patet illa minor.

Praeterea illud quo circumseripto, manent adhuc personae distinctae, non distinguit personaba sed relatio est huiulmodi: Ergo &c. Probatio minoris, quia cum prius sit esse, quam referri: relationes erunt posteriores personis constitutis, Ablato enim posteriori manet prius. Ergo &c.

In contrarium est quod Boetius dicit, quod sola relatio multiplicat diuinitatem: Ergo solae rasationes distinguunt hipostases.

Respondeo, hic sunt quatuor facienda. Primo, est videndum vtrum relationes reales sint in diuiis.

Secundo, videndum est vtrum relationes debeant dici esse in personis.

Tertio, vtrum personae distinguantur relationibus.

Quarto, vtrum circumscriptis per intellectum proprietatibus relatiuis, manerent distinctae personae.

Quantum ergo ad primum, sciendum est quod quinque ponuntur esse de ratione relationis realis, duo sumuntur ex parte subiecti: quorum primum est quod relatio supponit aliquod fundamentum reale in eo cuius est vt subiecti: quia non entit non potest esse relatio realis.

Vlterius requiritur quod fundamentum sslud in illo quod refertur, secundum quod refertur, sit reale: ita quod secundum illud, secundum quod dicitur referri, includat aliquid reale, sicut motiuum in eo quod motiuum, includit potentiam actiuam, vel motiuam secundum quam potest mouere & agere. Et propter deffectum huius conditionis, intellectum non refertur realiter ad intelgentem: quia intellectum in eo quod huiusmodi denominatur ab actu intelligendi qui nihil secundum rem ponit in intellecto, siue in re intellecta: sed tantum in intelligente. Duo autem requiruntur ex parte termini, vnum est quod terminus ad quem est relatio, sit res quaedam: quia ad nihil nulla est relatio realis, secundum est quod sit diuersus realiter ab alio correlatiuo: quia cum relatio sit illud quo aliquid refertur ad aliud, oportet quod relatio realis sit illud quo aliquid referatur ad illud quod est aliud realiter: cum eiusdam ad seipsum non sit relatio realis.

Tertium quod requiritur, est quod sint eiusdem rationis, quod quidem sic exponunt: scilicet quod fundamenta coexigant se: ita scilicet quod vnum non praecedat aliud. Sed illud non potest stare, quia quod dicit quod fundamenta se coexigant, aut intelligunt quantum ad hoc quod sunt res quaedam, aut quantum ad hoc quod sunt actu fundamenta relationum. Si primo modo. Contra, quia albedo Sortis, multo tempore potest praecedere albedinem Platonis, per quam fit ei postea similis, Item in diuinis vbi non est nisi vnum fun¬ damentum solum reale omnium relationum, non potest esse coexigentia fundamentorum, secundum rem loquendo, quia secundum rem, eiusdem ad seipsum, non est coexigentia. Et ideo vbi est secundum rem coexigentia fundamentorum, est diuersitas fundamentorum.

Multae etiam instantiae possent adduei: si autem intelligant inquantum sunt fundamentum relationum, sic oportet esse in omnibus relationibus siue realibus sine qualitercumque aliter.

Et ideo dicendum est aliter, quod verbum illud scilicet quod sint eiusdem rationis intelligitur, quia scilicet sint in aliquo determinato genere. lta quod ambo sint limitata ad genus & speciem, vel quod ambo sint extra genus: ita quod ex equo respondeant sibi: sicut paternitas & siliatio in diuinis. Et hoc patebit magis infra.

Ex his potest faciliter ostendi quod relationes diuine sint reales, quia fundamentum habent reale in eo quod refertur, & etiam secundum quod refertur includit illud fundamentum reale, sicut paternitas in Patre, fundatur super essentiain diuinam, & secundum etiam quod Pater ineludit essentiam diuinam realiter in eo existentem vt principium communicatiuum ipsius essentiae.

Et similiter filiatio in Filio fundatur super eandem essentiam diuinam vt est realiter communieata: & in eo per eommunscationem existentem realiter, vtraque etiam est ad realem terminum & realiter a se distinctum, puta Pater ad Filium, & Filius ad Patrem. Et sunt etiam eiusdam ordinis: quia ambo sunt extra genus equaliter & illimitate ex equo se respieientos. Et ided sunt relationes reales.

Quantum ad secundum, sciendum quod propter simplicitatem diuinam relationes ipsae, sunt ipsae purae personae, nihilominus tamen dicuntur esse in persona, quia ad hoc quod dicatur aliquid esse in alio per modum quo forma est in habente formam, sicut diuinitas in Deo, & paternitas in Patre; non requiritur quod Iv dieat transitum reale: sie scilicet quod id in quo est, & illud quod est in eo, sint re diuersa: ita quod vnum non sit aliud realiter; sed sufficit quod differant ratione & modo significandi. Sic autem differunt Pater & paternitas. Et ideo, paternitas potest diciin Patre. Necessitas autem quare oportuit dicere paternitatem esse in Patre non per inherentiam, sed per identitatem, fuit ista, quia esse in aliquo potest accipi, vel oppositum ad esse illud, vel per oppositum ad esse extra illud. Modo relatio dicitur esse in persona, non per oppositum ad esse personam: quasi ita sit in persona, quod non sit ipsa persona: sicut anima est in homine: ita quod non est ipse homo. Sed dicitur esse in persona per oppositum ad esse extra, quasi diceretur quod quando persona Patris dicitur esse Pater: ista denominatio non Patel, sit per aliquid quod dicitur esse extra personam Patris, sicut aliquid dicitur in intellectu, per aliquid quod est extra ipsum, & etiam per aliquid quod est realiter in ipso, non per inherentiam, sed per identitatem. Et hoc fuit necessarium dicere propter illos qui dicebant talem denominationem seri, non ab aliquo extrinseco assignante, sicut posuit Poretanus, secundum quam viam relationes reales non fuissent realiter in Deo: sed secundum denominationem quandam ab extrinseco.

Quantum ad tertium. Primo intendo ostende: re quod onortet ponere per sonas distingus propllutatibus relatiuis.

Secundo ostendam quod hoc non conuenit eis inquantum sunt relationes, sed inquantum sunt proprietates natae distinquere in esse substantiae. Primum sic. Quia quaecumque conueniunt in aliquo vno reali, & differunt cum hoc realiter, oportet dare aliquid quo adinuicem distinguantur: differens re aut ratione ab eis. Sed personae diuinae conneniunt in vna essentia numero, quae est omnes tres personae, & differunt etiam realiter abinuicem: quia vna persona non est alia. Ergo Oportet dare aliqua differentia saliem ratione ab ipsis, quibus distinguantur: ita quod licet illa quibus distinguuntur, sint ipsae personae distincte: non tamen proprie dicuntur distingui in essentia. llla autem in quibus personae distinguuntur, non possunt esse nisr proprietates relatiuae: quia omne quod est in diuinis, vel est absolutum, vel relatiuum. In absolutis autem, nulla distinctio realis est in diuinis, quia omnia absoluta eadem numero sic sunt communia omnibus. Ergo oportet quod ista distinctio fiat per proprietates quae sunt relationes.

Secundum etiam faciliter patet, scilicet quod proprietas relatiua non est ratio istius distinctionis vt relatio est. Sed vt proprietas nata distinguere in esse subsistentiae: quia relatio, vt relatio, non constituit illa quae referuntur: sed potius praesupponit constituta. Cum ergo proprietas ibi non constituat, nisi inquantum distinguit, proprietas non habet ibi distinguere vt relatio, sed vt proprietas nata distinguere esse subsistentiae. Hoc autem habet relatio in diuinis, inquantum est ens subsistens. Et ideo omnis pluralitas in diuinis, oportet quod sit pluralitas plurium realiter subsistentium, & per consequens plurium suppositorum.

Sed tunc est dubium, quia cum illud quod exclusa ratione relationis remanet, non sit nisi absosutum: si ista distinctio non fiat per proprietatem sed quod habet rationem relationis, sequitur quod hiat pet absoluta quod est inconueniens.

Et ad hoc dicendum est, quod ratio relationis potest dupliciter circuscribi ab aliquo, vno modo negatiue, sicut rationale circumscribitur, vel excluditur a bruto. Et illud a quo sic circumseribitur ratio relationis; oportet quod sit absolutum aliquod. Alio modo priuatiue, quia scilicet non includit relationem, nec excludit. Sicut rationale circumscribitur ab animali, non quod animal excludat omnino rationale; sed non includit. Et illud a quo sic circumscribitur ratio relationis, non oportet quod sit quid absolutum, sed potest esse aliquod commune nec determinate dicens absolutum, nec determinate dicens relatiuum: licet ne. cessario habeat verificari pro relato. Sicut hoc quod dico distinctum, nec absolutum nec relatum dicit determinate. Et sic patet, quod licet illud quod distinguit in diuinis, nondistinguat directe secundum rationem relationis, quod non sequitur propter hoc quod absolutum sit illud quod distingguit.

Quantum ad quartum sciendum, quod dupliciter possunt proprietates circumscribi per intellectum scilicet complexum & per intellectum incomplexum. Si fiat ciicunseriptio per intellectum complexum, vt queratur vtrum posito per impossibile quod nulla proprietas esset in diuinis, nisi solum proprietates absolutae quae eadem numero sunt communes omnibus personis, an personae manerent distinctae.

Dicendum est simpliciter, quod non mane¬ rent personae distinctae, nec in re: nec in intellectu. Quia ablato distinctiuo per se & essentiali, impossibile est manere distincta. Sed proprieta. tes relatiuae sunt per se essentialia distinctiua personatum quibus in esse personali dissinguunt. Ergo ablatis proprietatibus praedictis totaliter per intellectum complexum ponentem talia non esse in diuinis: non remanebunt pesona diuinae quas fides ponit in re; nec etiam in intellectu sic circumscribentis: quando autem dico proprietates relatiuas esse distinctiua per se, & essentialia, non dico ibi essentiale pro vt essentiale in diuinis distinguitur contra relatum: sed accipio pro eo quod est per se de ratione intranea alicuius. Sicut si diceretur essentiale est Patri inquantum Pater, habere pater. nitatem. Et stante praedicta hypothesi maneret vnum suppositum absolutum. Et hoc patet sicQuia suppositum nihil aliud est quam subsistens incommunicabile. Sed stante hypothesi Deus esset subsistens incommunicabile. Ergo, &c.

Sed contra hoc obiiciunt quidam dupliciter. Pnimo, quod suppositum dicit aliquid subsistens sub natura communi, sed stante hvpothesi natura diuina non esset communis aliquibus pluribus qui essent substantia.

Secundo, quia cum suppositum dicat aliquid determinatum cum sit incommunicabile, illud suppositum aut esset determinatum simpliciter & absolutum aut alterum in habitudine ad alterum. Non in habitudine ad cum secundum hvpothesim, non sit suppositum constitutu per relationem. Nec etiam simpliciter & absolute est limitatum, hoc enim repugmat Deo, scilicet esse limitatum, Ergo, &c.

Sed ista parum valent.

Ad primum ergo dicendum; quod dato quod illud suppositum non substantiae, sed alicui praedicato communi pluribus in eadem specie esset; tamensub communi analogo quod est substantia, & hoc sufficeret ad hoc quod diceretur suppositum, scilicet quod esset sub substantia sicut quoddam incommunicabile sub communi analogo: sicut etiam secundum omnes ponentes Angelos differre specie ad inuicem, suppositum non dicitur in eis per hoc quod est esse sub communi quod est species: sed sub communi quod est genus,

Vel potest dici, quod suppositum pro vt nominatur nomine hypostasis non dicitur proprie & de necessitate a sub essendo. Quia etiam in diuinis est proprie sub esse vel accidenti, vel species, vel generi; sed dicitur a substando.

Ad secundum dicendum, quod est ibi aequiuo. catio, in hoc quod dicitur determinatio. Nam determinatio potest accipi pro limitatione ad deter. minatum gradum perfectionis, & sic determinatum est finitum: nec conuenit Deo.

Potest etiam accini determinatio pro eo quod est oppositum ad indifferentiam praedicandi de multis, vt determinatum sit idem quod non habere indifferentiam ipraedicandi de pluribus: sed esse determinatum ad praedicandum de vno solo. Et sic determinatum non oportet quod sit finitum. Sic autem esset determinatum illud absolutum suppositum, & non primo modo.

Si fiat autem circumscriptio secundum intellectum simplicem, scilicet vt quaeratur vtrum possint intelligi in diuinis plures personae diuinae: non intellectis proprietatibus.

Dicendum, quod non possunt intelligi plures personae in diuinis non intellectis proprietatibus secundum aliquam rationem generalem, vel specialem; ita quod accipiantur personae in speciali puta Pater & Filius, & Spiritus sanctus. No possunt manere etiam in intellectu non manente paternita. te, & filiatione, & spitatione, in intellectu. Et simisiter, si accipiantur in generali, vt si dicant tres natu. rae, tres persone diuine, vel tria subsistentia diuina; nom possunt manere in intellectu; quin in intellectu maneant tria distinctiua in generali, siue tres proprietates distinctiuae quaecumque sint illae, siue sit relatio, siue sit aliquid aliud. Sed bene possunt vnanere in intellectu tres personae diuinae sicut naturae in generali, siue tria subsistentia diuina; siue hocquod proprietates remaneant sub ratione speciali, puta sub ratione paternitatis, vel etiam sub ratione relationis. Ita quod non oportet si occurrant in intellectu tres personae diuinae, quod statim ei oecurrant tres relationes: sed bene occurrunt ei quaedam tria distinctiua.

Cuius ratio est, quia de ratione personarum se. cundum specialem rationem; sunt proprietates secundum specialem rationem. Et ideo non possunt manere sic in intellectu, sine proprietatibus, secundum specialem rationem. Quia non potest manere res in intellectur sine eo quod est de eius ratione vel essentia. Et eodem modo si vtrumque accipiatur in generali.

Sed si vnum accipiatur in generali puta personae diuinae, & aliud in speciali siue secundum specialem rationem, puta paternitas & filiatio, vel etiam proprietates relatiue, quia omne relatiuum secundum se habet rationem intelligendi per additionem ad proprietatem distinctiuam. Tunc personae possunt manere in intellectu, non mamnentibus proprietatibus sub illis specialibus rationibus, quia personae vt acceptae sunt in intellectu; sunt priores quam proprietates sic accepte.

Sed aliquis posset obiicere contra hoc. Quia licet distinctio, generaliter dicta non significet relationes; vel proprietates relatiuas: tamen distinctiua diuina significat eas in speciali, quia in diuinis sola relatio distinguit. Personae autem diuinae important distinctiua diuina. Ergo, &c.

Ad hoc dicendum est, quod aliqua proprietas dupliciter potest determinari. Vno modo quasi materialiter, scilicet ex parte naturae in qua fundatur: sicut si qualitas determinetur per hoc, quod est esse qualitatem humanam. Alio modo formaliter, per differentiam formalem sui generis; vt quando determinatur qualitas ad albedinem.

Modo dico quod prima determinatio, non dat explicite intellectum proprie speciei ipsius proprietatis. Vnde ex hoc dico, quod qualitateri, esse qualitatem humanam s non dico directe speciem specaalissimam & explicite, sed implicite tantum) ita dico quando dico distinctiua diuina. Non enim est ibi determninatio formalis, sed quasi materialis; ipsius proprietatis distinctiuae. Et ideo, dico quod in diuinis non possit esse distinctiuum nisi relatio, quando dico distinctiua diuina: tamen non significo ea esse relationes explicite; & formaliten

Ad primum ergo in oppositum, dicendum quod relatio est idem realiter cum essentia, non tamen sequitur quod sit vna tantum relatio realis numero sicut vna essentia. Causam autem huius aliam nesscio assignare, nisi infinitatem essentiae vel natura diuinae. Quae sicut propter infinitatem suam est sapientia, & iustitia, & sic de aluis quae dicunt perfectionem simpliciter, quia tamen impossibile est eandem esse per essentiam in creaturis: ita etiam propter eandem infinitatem, habet quod vna existens, sit fundamentum oppositarum relationum, & sint oppositae relationes.

Ad secundum dicendum est, quod minor est falsa, quia relatio intellectus dicentis ad verbum productum est realis, & veram entitatem habens in rerum natura. Et hoc dicit venrerabilis Doctor Sanctus Thomas prima parte quaest. 2s. articulo primo in solutione quarti argumenti. Cui tamen quidam imponunt, vt placet eis, quod ipse dicat conceptus mentis entia rationis; distiicta contra entia realia. Sed tamen verum est quod ipse ibidem dicit, quod habitudines quae consequuntur res intellectas ex actu intelligendi: sint relationes rationis tantum. Et hoc concordat ei, quod dictum est supra: de veritate.

Ad tertium patet ex dictis, quia relatio, vt relatio: sequitur personam constitutam: sed vt proprietas distinctiua praecedit.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1