Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in libros Sententiarum

Liber 1

Prologus

Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia

Quaestio 2 : Utrum speculativum et practicum distinguantur penes obiecta

Quaestio 3 : Utrum ista scientia debeat denominari a finde habendo in via vel in patria

Quaestio 4 : Utrum theologia sit speculativa vel practica

Quaestio 5 : Utrum theologia sit scientia una

Quaestio 6 : Utrum theologia subalternetur alicui scientiae

Quaestio 7 : Utrum deus sit subiectum theologiae sub ratione speciali et non absolute secundum quod deus

Distinctio 1

Addendum

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum sit necessarium ponere unum deum

Quaestio 2 : Utrum deo conveniat pluralitas attributorum

Quaestio 3 : Utrum distinctio attributorum secundum rationem sit accipienda in deo per comparationem ad intra vel per comparationem ad extra

Quaestio 4 : Utrum in divinis sit pluralitas personarum

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum de deo possimus scire quid est

Quaestio 2 : Utrum deum esse sit per se notum

Quaestio 3 : Utrum per ea quae facta sunt aliquod trinitatis vestigium

Quaestio 4 : Utrum anima sit suae potentiae

Quaestio 5 : Utrum potentiae animae originentur ab ipsa anima

Distinctio 4

Quaestio 1 : Utrum generatio sit in divinis

Quaesito 2 : Utrum in divinis natura praedicetur de supposito

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum essentia generet

Quaestio 2 : Utrum essentia sit terminus generationis

Quaestio 3 : Utrum Filius Dei sit de nihilo vel de aliquo

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum pater genuerit filium de necessitate

Quaestio 2 : Utrum filius procedat per modum artis

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum potentia generandi sit in divinis

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum esse sit proprium deo

Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat esse omnino simplex

Quaestio 3 : Utrum deus sit in genere

Quaestio 4 : Utrum anima sit tota in qualibet parte corporis

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum pater sit alius a filio

Quaestio 2 : Utrum tres personae debeant dici tres aeterni

Quaestio 3 : Utrum verba praesentis temporis magis conveniant nativitati filii quam verba praeteriti

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus procedat per modum voluntatis

Quaestio 2

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet

Quaestio 2 : Utrum pater et filius spirent inquantum unum vel inquantum plures

Quaestio 3 : Utrum possit dici plures spiratores vel unus spirator

Distinctio 12

Quaestio 1 : Utrum generatio sit prior processione

Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus magis vel plenius sit a Patre quam a Filio

Distinctio 13

Quaesito 1 : Utrum sit aliqua processio in divinis

Quaestio 2 : Utrum in divinis sint plures processiones realiter distinctae

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum sit aliqua temporalis processio spiritus sancti

Quaestio 2 : Utrum processio temporalis ponat in numerum cum aeterna

Quaestio 3 : Utrum spiritus sanctus detur in omnibus donis suis

Distinctio 15

Quaestio 1 : Utrum divinis personis conveniat missio

Quaesito 2 : Utrum persona aliqua possit mittere se vel personam non productam a se

Quaestio 3 : Utrum per donum spiritus sancti efficiatur quod non simus in hoc mundo

Distinctio 16

Expositio

Distinctio 17

Quaestio 1 : Utrum charitas dicat aliquid creatum in anima qui sit habitus voluntatis

Quaestio 2 : Utrum charitas sit accidens

Quaestio 3 : Utrum charitas detur secundum capacitatem naturalium

Quaestio 4 : Utrum charitas augeatur

Quaestio 5 : Utrum charitas augeatur per additionem

Quaestio 6 : Utrum charitas augeatur in infinitum

Quaestio 7 : Utrum charitas possit diminui

Distinctio 18

Quaestio 1 : Utrum donum conveniat soli spiritui sancto

Distinctio 19

Quaestio 1 : Utrum in divinis sit aequalitas

Quaestio 2 : Utrum nunc aeternitatis sit idem quod aeternitas

Quaestio 3 : Utrum veritas sit in rebus

Distinctio 20

Quaestio 1 : Utrum filius dei sit omnipotens

Distinctio 21

Quaestio 1 : Utrum dictio exclusiva addita patri excludat filium

Distinctio 22

Quaestio 1 : Utrum aliquid proprie dicatur de deo

Distinctio 23

Quaestio 1 : Utrum persona in divinis significet essentiam vel relationem

Distinctio 24

Quaestio 1 : Utrum termini numerales aliquod ponant in divinis

Distinctio 26

Quaestio 1 : Utrum relationes distinguant hypostases sive personas

Distinctio 27

Quaestio 27 : Utrum paternitas et spiratio activa sint duae res

Distinctio 28

Quaestio 1 : Utrum ingenitum sit notio patris

Distinctio 30

Quaestio 1 : Utrum omnes relationes quibus deus refertur ad creaturam ex tempore sint reales

Distinctio 32

Quaestio 1 : Utrum pater et filius diligant se spiritu sancto

Distinctio 33

Quaestio 1 : Utrum proprietas relativa sit realiter divina essentia

Distinctio 34

Quaestio 1 : Utrum persona sit essentia

Quaestio 2 : Utrum bene dicatur tres personae esse unius essentiae

Quaestio 3 : Utrum dicatur aliquid metaphorice de Deo

Distinctio 35

Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam certam et distinctam de eis quae sunt extra se

Distinctio 36

Quaestio 1 : Utrum plures ideae sint in deo

Distinctio 37

Quaestio 1 : Utrum angelus moveatur localiter

Distinctio 38

Quaestio 1 : Utrum deus habeat certam scientiam de futuris contingentibus

Distinctio 39

Quaestio 1 : Utrum deus habeat scientiam practicam de rebus

Quaestio 2 : Utrum omnia subsint providentiae dei

Distinctio 40

Quaestio 1 : Utrum praescientia meritorum sit causa praedestinationis

Distinctio 42

Quaestio 1 : Utrum soli deo conveniat omnipotentia

Distinctio 43

Quaestio 1 : Utrum potentia dei sit infinita

Quaestio 2 : Utrum ea quae deo facit faciat de necessitate naturae vel iustitiae

Distinctio 44

Quaestio 1 : Utrum deus possit facere universum melius

Quaestio 2 : Utrum impossibilia creaturae sint deo possibilia

Distinctio 46

Quaestio 1 : Utrum deus agat res per voluntatem

Quaestio 2 : Utrum voluntas dei infallibiliter et de necessitate semper impleatur

Distinctio 47

Quaestio 1 : Utrum id quod est contra voluntatem antecedentem Dei obsequatur voluntati consequenti

Quaestio 2 : Utrum deus possit praecipere quod non vult

Quaestio 3 : Utrum Deus possit dispensare in praeceptis decalogi

Distinctio 48

Quaestio 1 : Utrum teneamur ad formandum nostram voluntatem divinae voluntati

Liber 2

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum mundus potuerit esset ab aeterno

Quaestio 2 : Utrum soli deo conveniat creare posse

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum sit unum tempus omnium temporalium

Quaestio 2 : Utrum sit unum aevum omnium aeviternorum

Quaestio 3 : Utrum in aevo sit successio

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum angelus sit compositus ex materia et forma

Quaestio 2 : Utrum possint esse plures angeli differentes in eadem specie

Quaestio 3 : Utrum angeli sint in generatione

Quaestio 4 : Utrum angeli superiores cognoscant per species magis universales

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum angelus peccavit appetendo aequalitatem Dei

Quaestio 2 : Utrum angelus bonus beatitudinem suam meruerit

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum supremus inter omnes angelos fuerit ille qui fuit primus inter peccatores

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum angeli vel etiam quicumque beati possint peccare

Quaestio 2 : Utrum divinationes possint fieri per daemones

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum angeli assumant corpora

Quaestio 2 : Utrum in illis corporibus exerceant opera vitae

Quaestio 3 : Utrum angelus naturaliter possit videre cogitationes

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum unus angelus possit illuminare alium

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum unus angelus loquatur alii

Quaestio 2 : Utrum angeli simul videant verbum et res in proprio genere

Distinctio 12

Quaestio 1 : Utrum corpora superiora et inferiora communicent in materia

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum informitas materiae praecesserit eius formationem

Quaesito 2 : Utrum lumen habeat esse reale in aere

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum caelum moveatur ab anima quae sit ei coniuncta ut forma

Distinctio 15

Quaestio 1 : Utrum caelum agat in omnia ista inferiora et conservet ea

Distinctio 17

Quaestio 1 : Utrum anima intellectiva sit forma hominis

Quaestio 2 : Utrum anima nostra intelligat abstrahendo a phantasmatibus

Distinctio 18

Quaestio 1 : Utrum sint aliquae inchoationes formarum in materia quae sint rationes seminales

Distinctio 24

Quaestio 1 : Utrum conscientia pertineat ad intellectum

Distinctio 25

Quaestio 1 : Utrum voluntas moveatur ab obiecto

Quaestio 2 : Utrum homo sit dominus suorum actuum secundum voluntatem et hoc est quaerere utrum sit liber arbitrium secundum voluntatem

Distinctio 27

Quaestio 1 : Utrum charitas et gratia sint idem

Distinctio 28

Quaestio 1 : Utrum homo possit vitare peccatum mortale sine gratia

Distinctio 30

Quaestio 1 : Utrum aliquod peccatum traducatur per originem a parente in prolem

Quaestio 2 : Utrum aliquod de alimento transeat in virtutem naturae humanae

Quaestio 3 : Utrum semen sit de superfluo alimenti

Liber 3

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum persona divina possit assumere indifferenter quamcumque naturam creatam in unitate suppositi

Quaestio 2 : Utrum tres personae possint assumere unam naturam

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum beata virgo fuerit sanctificata in instanti creationis animae

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum natura assumpserit naturam

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum in Christo sit tantum unum esse

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum haec sit vera Deus factus est homo

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum in Christo sint duae filiationes reales

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum Christus secundum homo sit persona

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum christus secundum quod homo sit creatura

Liber 4

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum sacramenta sint causa gratiae

Quaestio 2 : Utrum virtus sacramentorum sit a passione christi

Quaestio 3 : Utrum diffinitio sacramenti data in littera sit bona, scilicet quod sacramentum est invisibilis gratiae visibilis forma ita ut imaginem eius gerat et causa existat

Quaestio 4 : Utrum instituere sacramenta fuerit necessarium

Quaestio 5 : De institutione circumcisionis, utrum fuerit convenienter instituta

Quaestio 6 : De ritu circumcisionis

Quaestio 7 : De effectu et cessatione circumcisionis

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum omnia sacramenta novae legis sint instituta in remedium

Quaestio 2 : Utrum sint septem sacramenta novae legis

Distinctio 3

Quaestio 1 : trum diffinitio baptismi sit bona, scilicet quod baptismus est ablutio exterior corporis facta sub forma praescripta verborum

Quaestio 2 : Utrum forma baptismi, scilicet Ego te baptizo in nomine patris et filii et spiritus sancti, sit conveniens

Quaestio 3 : De materia, utrum sit aqua simplex

Quaestio 4 : De immersione, utrum debeat esse trina

Distinctio 4

Quaestio 1 : Utrum caracter dicat aliquod absolutum existens in anima

Quaestio 2 : De effectu baptismi, utrum tollat omnem poenam et culpam

Distinctio 5

Quaestio 1 : De ministris utrum quilibet possit dispensare sacramentum baptismi

Quaestio 2 : De potestate excellentiae christi in sacramento, utrum potuerit conferri aliis a christo

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero

Quaestio 2 : Utrum in baptizato requiratur intentio et fides baptismi

Quaestio 3 : Utrum requiritur intentio baptizantis

Quaestio 4 : Utrum baptismus possit reiterari

Quaestio 5 : De catechismo qui est instructio

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum

Quaestio 2 : Utrum confirmatio faciat in anima alium caracterem distinctum a caractere baptismi

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum haec sit forma huius sacramenti hoc est corpus meum, quia li enim non est de necessitate huius sacramenti, sed de institutione ecclesiae

Quaestio 2 : Circa formam sanguinis

Quaestio 3 : Utrum formae sacramentorum se expectent

Quaestio 4 : Utrum illa verba faciant aliquid effective ad hoc quod corpus christi sit ibi

Quaestio 5 : Utrum istud sacramentum debeat sumi tantum a ieiunis

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum corpus christi debuerit nobis dari per modum manducationis

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum corpus christi sit realiter in sacramento altaris

Quaestio 2 : An angelus naturaliter possit videre corpus christi in sacramento altaris

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum conversio substantiae panis in corpus christi sit possibilis

Quaestio 2 : Utrum conveniens materia huius sacramenti sit panis et vinum

Distinctio 12

Quaestio 1

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum minister huius sacramenti sit omnis sacerdos solum

Quaestio 2 : Utrum haeresis sit perversitas in fide

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum poenitentia sit sacramentum novae legis

Quaestio 2 : Utrum poenitentia habeat durare usque in finem

Quaestio 1

Quaestio 1

Utrum angeli assumant corpora

Assumunt autem aliquando corpora, Deo preparante, ad impletionem mysterii porar sui a Deo inuncti, &c.

Distinctio octaua. QVAESTIO PRIMA. CIrca distinctionem octauam.

Quaeritur, vtrum Angeli assumant corpora

Et arguitur quod non. Quia omnis assumptio, terminatur ad aliquam vnionem assumentis & assumpti. Sed non potest dari aliqua vnio ad quam assumptio corporis quod dicitur Angelus assumere terminetur. Ergo, &c Probatio minoris: quia aut illa vnio est formae ad materiam: & hoc non potest esse. Quia Angelus non est forma corporis, aut motoris ad mobile. Et hoc non sufficit: quia tunc diceretur Angelus assumete omne corpus quod mouet, quod est falsum. Ergo non contingit dare vnionem ad quam talis assumptio terminetur.

Praeterea illud corpus assumptum, aut formaretur de igne, & hoc non potest esse. Quia combureret circumstantia: nec posset colorari coloribus qui in illo apparent. Nec de terra, vel aqua: quia non ita cito dissoluerentur, sicut illud dissoluitur, Nec de aere. Tum quia aer non potest colorari, tum quia statim a vento dispergerentur. Ergo nullo modo.

Praeterea quod est vnitum corpori vt forma, non assumit aliud corpus. Sed Angelus est vnitus corpori vt forma. Ergo, &c. Probatio minori: quia melius est esse vitam in se, & dare vitam alteri, quam esse vitam in se, & non dare vitam alteri. Sed quod est nobilius, est attribuendum Angelis. Ergo debet eis attribui dare vitam corpori. Sed illud quod dat vitam corpori est foma corporis. Ergo, &c.

Contra. Quia Angeli dicuntur assumere corpora in quibus apparent. Sed ipsi apparent in quibusdam corporibus. Ergo, &c.

Respondeo. Hic sunt duo declaranda principaliter. Primum est, vtrum Angeli habeant corpora naturaliter vnita. Secundum est, vtrum assumant alia corpora.

ARTICVLVS PRIMVS.

Qvantum ad primum, dicendum quod Angelos habere corpora naturaliter vnita, dupliciter potest intelligi. Vno modo secundum vnionem formae & materiae: ita quod Angelus sit forma corporis. Alio modo per modum mouentis & mobilis. Primo modo dicendum, quod Angelus non vnitur naturaliter corpori.

Et hoc patet duplici ratione.

Prima talis est. Nulla natura nata est vniri corpori vt forma, nisi indigeat corpore sibi sic vnito vt exerceat aliquam operationem suam per ipsum: nam materia est propter formam vt scilicet forma possit habere operationes sibi conuenientes, & eas exercere per materiam conuenientem, vel in materia conuenienti, vt hic. Sed Angelus non habet operationem aliquam propter quam necesse habeat vniri corpori vt forma, vt eam per corpus exerceat. Ergo, &c. Maior patet. Minor probatur. Quia Angelo non conuenit operatio, ni. si intelligere, velle, & corporaliter mouere localiter. Sed constat quod non indiget exercere operationem intelligendi per corpus: quia operatio intelligendi non exerceretur per organum corporeum. Nec etiam requiritur quod actus intelligendi Angeli, dependeat a fantasmate corporeo sicut ab obiecto: quia sic intelligere pertinet ad intellectum qui habet imperfectam naturam intellectualitatis: & ideo oportet quod sit coniunctus cum sensu. Nec etiam propter velle indiget corpore: quia velle sequitur intelligere. Nec etiam propter mouere corpora localiter Quia vt ad sensum patet aliquid potest mouere corpora localiter quibus non coniungitur vt forma. Ergo Angelus non habet operationem aliquam propter quam exercendam necesse sit ipsum vniri corpori vt formam, & sic patet minor.

Secunda ratio est. Quia si natura Angelica est vnita corpori vt forma, tunc Angelus diceret aliquam rem corpoream sicut homo, nisi quod habebit subtilius corpus. Sed hoc est impossibile. Ergo &c. Probatio minoris: quia impossibile est per naturam duo corpora esse simul. Sed naturaliter Angelus est simul cum corpore alio sine aliquo miraculo: sicut patet de Daemoniacis.

Et si dicas quod corpus eius propter subtilitatem potest esse cum alio, nihil est dictu. Quia sola quantitas est quae facit quod duo corpora non sunt simul ita quod vnum non cedit alteri. Sed nulla subtilitas potest tollere a corpore quantitatem, nisi corpus dicatur aequiuoce. Ergo nulla subtilitas potest dari corporibus quod possint esse simul.

Si autem quaeratur, vtrum Angelus naturaliter vniatur corpori vt motor mobili. Distinguo: quia aut per vniri naturaliter vt motor mobili, intelligitur quod in natura sua habeat, & ex sua aptitudine naturali quod possit mouere corput hoc, vel illud, & per consequens vniri vt motor huic corpori vel illi adico quod sic. Quia saltem quantum ad ista corpora inferiora, quicquid sit de caelestibus corporibus, habet aptitudinem quod possit mouere hoc corpus, vel illud. Alio modo potest intelligi, quod Angelus vniatur naturaliter alicui corpori, vt motor mobili: sic quod ex sua natura est determinatus ad mouendum hoc corpus: ita quod non potest mouere alia immediate, nec nisi mediante isto sicut ponunt philosophi de motoribus corporum caelestium. Et dico, quod non, saltem quantum ad corpora ista inferiora: Quia virtus cuiussibet Angeli excedit motionem immediatam cuiussibet corporis inferioris accepti in determinata quantitate. Vnde immediate potest mouere hoc vel illud, sicut placet sibi.

Quomodo autem sit de hoc quantum ad motores corporum supercaelestium apparebit infra, quando quaeretur de motu corporum caelestium.

ARTICVLVS SECVNDVS.

Qvantum ad secundum sciendum quod quidam posuerunt Angelos nunquam assumere corpora, dicentes quod apparitiones secundum quas apparent Angeli hominibus, non est per hoc quod aliquod corpus extrinsecus formetur: sed per hoc quod virture Angeli humores & simulachra quae sunt in memoria, reducuntur ad sensum communem, & eum mouent, & sic faciunt apparere vel hominem, vel leonem, vel aliquid aliud: sicut etiam apparet propter talem motum humorum freneticlo aliquod corpus, cum tamen nihil sit extrinsecus.

Sed istud non videtur probabile. Quia illud quod apparet alicui propter talem motionem factam in fantasia, siue in sensu communi soli illi videtur, & non alii: sicut patet, quod illud quod videtur frenetico non videtur circumstantibus. Sed quaedam apparitiones factae sunt frequenter, in quibus omnibus qui aderant, & qui superueniebant, apparebant Angeli in specie corporali, siue in specie humana. Ergo talis apparitio non fiebat per hoc quod mouerentur fantasmata a talibus humoribus, vel simulachris, sed per hoc quod aliquod corpus exterius formabatur, quod ab omnibus poterat videri. Nec est verisimile quod hoc fieret per motiones tot fantasmatum hominum: cum hoc conuenientius fieret per formationem vnius corporis extrinsecus omnibus apparens.

Et ideo dicendum est aliter quod assumant corpora.

Ad cuius euidentiam sciendum, quod Angelus non dicitur assumere corpus ex hoc ipso quod mouet, sicut fuit tactum in opponendo: Sed quendo aliquod corpus format ad se repraesentandum, ita quod corpus quasi vicem Angeli gerat. Vnde & Angelus nominatur: & illo viso dicitur Angelus videri. Quia ad includendum in hoc quod Angelus repraesentetur in illo corpore, formatur illud corpus: tunc dicitur corpus assumere. Hoc autem frequenter factum est. Et ideo dicendum quod Angeli corpora assumunt praedicto modo.

Ad primum ergo in oppositum dicendum, quod illa assumptio non terminatur ad vnionem quae sit formae & materiae, nec quae sit tantum motoris & mobilis: sed quae super vnionem motoris & mobilis, addit vnionem repraesentati, & repraesentantis: ita quod corpus repraesentans gerat quasi personam Angeli. Et hoc non inuenitur in quolibet corpore moto ab Angelo.

Ad secundum dicendum, quod illud corpus non formatur de igne, nec de aqua, nec de terra; sed de aere inspissato quantum sufficit ad generandum colores, ad repraesentandum membra & partes illius corporis quod apparet: ita quod manet substantia aeris, licet sit cum qualitate extranea, scilicet cum tali inspissatione & coloratione, & illud corpus est aereum, & aer est facilis diuisionis & vnionis. Inde est quod illud corpus quamuis a quibusdam transverberaretur gladio, tamen statim apparet integrum sicut prius.

Ad tertium dicendum, quod natura Angelica non vnitur corpori vt forma. Et ad probationem, dicendum quod esse vitam in se, & dare vitam alteri formaliter: non est nobilius quam esse vitam in se, & non dare vitam alteri formaliter. Nam nobilius est esse formam in se subsistentem: quam esse formam inexistentem alteri. Sed esse vitam in se subsistentem, & dare vitam alteri effectiue esset nobilius: quam esse vitam in se & non posse dare vitam effectiue. Illud quod vnitur corpori vt forma non dat esse viuum effectiue: sed formaliter. Et ideo ratio non sequitur.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1