Quaestio 1

QUAESTIO I. Utrum in existentia actuali. (a) Angeli, sit aliqua successio formaliter.

Alensis 1. p. g. 12. m. 9. art. 3. D. Thom. 1. p. g. 10. art. 5. D. Bonav. hic art. 1. q. 3. Richard. arl. 1. q. 1. et 3. Henr. quodl. 5.q. 13. et quodi. 9. q. 2. Greg. 2. d. 1.q. ult.Durand. hic q. 3. Gabr. q. 1. arl. 1. not. 2. Vasq. 1. n. d. 33. ipse Scot. 4. Phys. q. 18. ubi Aretinus. Suar. 2. Met. d. 50, sect. 5. Vide Scot. de 1. princ. c. 3. in theorem. aemp; concessis quatuor conclusionibus, Varro 2, d. 2. q. 1. et 2.

Circa distinctionem secundam, ubi agit Magister de loco creationis Angeli, et tempore, quando creabatur, quaero primo de duobus: primo de mensura durationis existentiae Angelorum, et secundo de loco Angelorum. Quantum ad primum, quaero primo: Utrum in existentia actuali Angeli sit aliqua successio formaliter.

Quod non, quia quantitas non potest recipi in non quanto; igitur nec successio, qua quantitas est, potest recipi in existentia Anceli, quae indivisibilis est. Confirmatur ratio, quia quantitas permanens non potest recipi in indivisibili; igitur nec quantitas successiva.

Praeterea, prius et posterius in ratione numeri possunt integrare rationem temporis; ubicumque autem est successio, ibi est prius et posterius, et ibi potest inveniri ratio numeri et mensure; igitur si in existentia actuali Angeli, esset successio formaliter, ipsa mensuraretur tempore.

Praeterea, Augustinus 83. q. q. 72. AEvum est. stabile, tempus autem mutabile. Item Dionysius de div. nom. c. 5. et 10. Hec cum ibi videntur, ibi dicuntur esse.

Contra, (b) non necesse est Deum creare unum Angelum, quando creat alium Angelum; igitur potest aliquis Angelus esso, alio non existente, et potest, Angelus alius ereari, ita quod ille sit alio existente; igitur ille qui fuit. 1s- tio non existente, et est cum isto nune existente, videtur esse prior isto, et esse ejus ut non cum isto, videtur praecedere esse ejus, ut cum isto.

Praeterea, (c) Angelus potest annihilari circumscripto tempore, quaero in quo nunc? non in nunc temporis, quia 1llud non est; nec in nunc teternitatis formaliter; nec in nunc sevi, quia nunc illud manet unum et idem per te; igitur in eodem erit et non erit, si annihiletur in nunc s?evi, quae sunt contradictoria.

Item, aliquis Angelus (d) potest esse creatus, et post annihilari, et iterum reparari; sed esse reparatum, non est iia unum cum esse creato, sicut si nulla interruptio fuisset, alioquin ita unum esset aliquod interruptum, sicut. non interruptum, quod est falsum; igitur in alio nunc erit istud esse Angeli reparatum, et in alio nunc prius erat creatum, et sic hoc, igitur si mansisset sine interruptione, fuisset in alio nunc quam modo. Probatio hujus eonsequenti:o, tanta mora fuisset. quiescentis, quanta quietis, et. per consequens tanta mora non tendentis, potentis tamen tendere, quanta esset si actu tenderet.

SCHOLIUM.

Ponit sententiam D. Bonav. ponentis suecessionem formaliter in existentia Angeli, quam probat quatuor rationibus late explicatis et confirmatis, variisque auctoritatibus

Patrum, ex quibus paucas admodum habet D. Bonaventura.

Hic dicitur (a) quod in existentia aetuali Angeli est successio formaliter.

Et dicitur, quod. in aevo est ponere prius et posterius, et est ponere successionem aliquam aliam. tanquam in: tempore; in tempore enim est successio | cum, variatione, et prius et posterius. cum veteratione et innovatione; in. cevo vero est prius et posterius quod dicit durationis extensionem, quod. tamen nullam dicit variationem nec innovationem.

Quod, si forte quaeratur, quomodo potest esse prius et posterius sine novitate circa esse?

Dicendum, quod. sicut videmus quod aliter egreditur rivulus a. fonte, aliter radius a. Sole, sic in proposito videtur; nam rivulus sic egreditur a fonte, quasi nova aqua semper exit non eadem; ra- dius a Sole continue egreditur, non quia semper aliquid novum emittatur, sed quia quod. emissum est, continuatur. Unde Solis influentia non est aliud. quam continuatio dati, supposito quod. Sol stet, quia motus Solis est causa. variationis radii; similiter in motu et in. esse rei mobilis, aliqua proprietas habita amittitur, vel non habita acquiritur, sed in esse rei eviterne, quod primo datum est per continuam Dei influentiam continuatur; nulla enim. cviterna creatura est omnis actus, id est, purus actus, nec aliqua ejus virtus; unde continue indiget. divina virtute cooperante.

Ideo etsi esse totum habeat, tamen continuationem esse non habet sic totam, et ideo est. ibi successio sine innovatione aliqua circa esse, vel proprielatem aliquam absolutam; tamen — ibi est vera continuatio, respectu cujus creatura habet esse quodammodo in. potentia, ac per hoc habet successionem. Solus igitur Deus, qui est actus purus, est actus infinitus, et totum. esse et. possessionem esse simul habet.

Pro ista (b) opinione arguitur quadrupliciter: Primo, ex parte conservationis, et. fundatur ratio super auctoritatem Augustini super Gen. ad litteram, libr. 8. cap. 19. ubi vult, quod sicut aer respectu Solis non est factus lucidus, sed fit lucidus, alioquin absente Sole remaneret aer. lucidus, ita se habet creatura respectu Dei. Idem etiam vult 4. super Genes. ad litteram, quod Deus non (a se habet respectu creature, sicut. cedificator respectu domus.

Ex isto arguitur sic: Si creatura respectu Dei non est facta in esse ab ipso Deo, sed est quasi in fier; formaliter, ergo formaliter semper ponitur in esse a Deo, et ita sicut continue manet, ita continue est creatio ejus a Deo.

(c) Confirmatur istud, quia conservare non est. tantum non destruere, sed est aliqua actio Dei positiva, alioquin diceretur conserva re lumen qui non claudit fenestram.

Similiter tunc annihilare (d) esset actio positiva, quod falsum est, quia annihilare est non agere, icitur conservare est agere; quod etiam apparet ex hoc, quia nulla creatura est in esse suo independens, quia nec actus purus; igitur continue in essendo dependet a causa, et non tantum a causa quae dedit esse, et modo non dat, quia conservare tunc nihil esset, nisi prius egisse, et modo non destruere.

Si concedantur (e) omnia ista, quod Deus conservando agat positive aliquid circa creaturam, tamen non actione aliqua continua, quia nulla est ibi forma, secundum quam possit assignari continuatio actionis, nec etiam alia et alia actione, sed semper eadem.

Contra, hac actione (f) non habetur formaliter et ultimate illud esse, quod potest non haberi posita hac actione. Hanc probo, quia causa causans hae causatione, est causa ultimate applieata ad producendum effectum in esse; igitur si cum hae causatione possit sLare effectum non esse, non videtur quod hae causatione habeatur esse ultimate; sed hae causatione posita, quia Angelus producebatur in esee, potest. Angelus non habere esse eras; igitur non habet illud esse formaliter et. ultimate ' illa causatione, et habet sic esse; 1gitur alia causatione.

Si dicas (g) quod non habet esse cum coexistentia in tempore crastino ex prima factione, sed ad hoc requiritur illud futurum existere, et illo futuro existente, tunc illa ratio futuri est ratio coexistendi in Angelo.

Contra, ita est in (h) aeternitate, quod non habet coexistentiam cum tempore, inquantum coexistentia est, sed solum ex hoc quod tempus est coexistens el, et ideo si hsec est causa, non differunt aevum et aeternitas.

Similiter non tantum (1) posita creatione futura Angelus potest non habere esse cum futuro, sed potest non habere fundamentum illus coexistentiae, scilicet esse absolutum; ergo illud esse absolutum non habet ex tali coexistentia.

Item secundo (k) principaliter sic, si esse ejus est simplex et immutabile; ergo sicut Deus non potest facere Angelum non fuisse, ita nec non fore.

Item in eo, qui habet totum esse simul, idem est fuisse, esse et futurum esse; sed quod fuit, impossibile est cogitari non fuisse, si intellizatur fuisse; ergo sl in cviterno idem est fuisse et fore, impossibile est cogitare ipsum non fore, hoc solius Dei est proprium; igitur, etc.

Confirmatur (l1) ratio, quia in aeternitate non sunt contradictoria vera de voluntate divina, neque etiam volitio divina est respectu contradictoriorum, ut contradictoria sunt, sed Deus in aeternita- te potuit velle creare Angelum unum et eumdem annihilare; igitur voluit ipsum esse, et voluit ipsum non esse; vel non voluit eum esse, et voluit eum esse; igitur oportet hic invenire aliquas conditiones ex parte esse et non esse, ut non sint contradictoria. Sed ista, quae tollerent contradictionem non videntur posse assivenari, nisi diversa mune, puta, quod voluit ipsum esse pro A, et non voluit ipsum esse pro B; igitur impossibile fuit Deum velle creare Angelum unum, et annihilare eumdem, nisi vellet haec et illud pro diversis nunc, sed potuit velle hoc et illud absque respectu ad tempus; ergo necesse est posse ex parte Angeli intelligi aliud et aliud mune, absque respectu ad tempus, ista alietas non potest esse nisi ipsorum mune aevi; igitur; ets.

Tertio, arguitur ex infinitate (m), quia cum, Angelus durabit in; infinitum cum toto tempore futu-, ro, si nunc habet totam suam durationem quam habebit semper, igitur nunc formaliter habet durationem infinitam.

Hoc confirmatur, quia illud nunc quod est ex se tale, quod potest coexistere infinito, est formaliter infinitum, sicut si Angelus nunc haberetin se, unde posset coexistere omni loco, esset infinitus secundum locum.

Et si dicatur (n), quod hoc non est verum, nisi habeat ex se, unde possit sic coexistere; contra (0), licet non habeat ex se unde sic sit coexisteuns, et ideo effective ex se non habeat infinitatem, tamen sic- ut formaliter habet unde sic coexistat, ita videtur formaliter intinitum, sicut si haberet unde esset preesens toti loco actuali et potentiali, licet effective a Deo esset immensus, licet non a se effective, et licet immensitas sua non sequaretur immensitati divinae secundum intensionem, tamen sequaretur seeundum extensionem, ita quod nusquam posset Deus esse per suam immensitatem, nisi ubi posset esse Angelus.

Et confirmatur ista ratio, quia negatio negationis (p) est affirmatio positionis; igitur negationes infinitarum negationum ponunt infinitas positiones, vel unam formaliter infinitam; sed Angelus habens istam existentiam simplicem, habet ex ipsa negationes infinitarum negationum, scilicet non esse cum infinitis instantibus temporis, igitur habet ex ipsa infinitas positiones, vel unam positionem virtualiter infinitam.

Quarto, arguitur (q)ex ordine eorum, quae possunt esse in zevo. Potuit enim Angelus fuisse creatus non peccator, sed innocens, ef potuit postea peccare et non peccare, circumscripto omni tempore; igitur iste Angelus prius fuisset innocens quam peccator; ergo prius et posterius sunt in esse ejus.

Similiter potuit (r) unus Angelus prius creari, et postea statim annihilari, et postea alius creari, ille primus nunquam fuit illo secundo existente; ergo nec in eodem nunc cum illo; igitur est prius unus et alius posterius, quia si fuerunt et non simul; igitur unus post alium; igitur si unus alius extitisset cum illis ambobus, fuisset in esse ejus prius et posterius, sicut esse unius istorum est prius quam esse alterius.

Pro ista opinione sunt auctoritates beati Augustini, 11. Confes. Nunc temporis si semper staret,non [lue- | ret, non esset tempus, sed c«ternitas, et videtur ibi loqui de vera esceternitate Dei, exponendo illud Psalml: Tw autem idem ipse es, et anni | (ui non deficient.

Praeterea, idem. super Genesim: Pater meus usque modo operatur, etc. Quia autem ait: Usque modo, continuationem operis significat, hoc probat subdens; aliter enim posset intelligi, si diceret, nunc operalur, ubi non est necesse ut operis continuationem acciperemus; aliter. autem cogit intelligi cwm ait, usque mune, ex illo quo cuncta operatus est, vel condidit ex nihilo; hsec ille.

Praeterea, Boetius de Trinit. Quamvis secundum Philosophos de corporibus et spiritibus, possit. dici. quod sunt semper, magna. tamen est. differen(ia in semper esse, in Deo enim tantum praesens est non currens, mune autem. fluens facit. sempiternitatem, id est, evum.

Praeterea, Damascenus, libr. 1. c. 95. Seculum dicitur quod semper protenditur. cum aeternis velut spatium.

Item Gregorius, 27. Moral. super illud Job: Numerus dierum, etc. de Angelis ait: /n eis initium cernimus, cum mentem retro revocamus, Deus non recipit ex quo, nec quousque.

Praeterea, Anselmus Prosol. 24. lloc quoque modo transis, omnia etiam eterna, quia tua. et. illorum arternitas tota tibi praesens. est, cum. illa nondum habeant. de sua. aeternitate, quod. ven- turum. est, sicut jam. non habent quod praeteritum est.

Item Hieronymus ad Marcellam: Solus Deus non novit fuisse, nec futurum esse.

SCHOLIUM.

Ponit sententiam communiorem, quae est opposita praecedenti, scilicet nullam successionem esse in duratione Angeli, probatque tribus rationibus desumptis ex Henrico.

(a) Contra istam positionem arguitur, quod includat contradictionem, quia ubi est successio, ibi est prius et posterius, quae non sunt simul; sed adveniente posteriori, prius decidit, et per consequens prius veterascit, et posterius novum est.

Sed si intelligatur successionem esse in mensura, absque hoc quod innovatio sit in mensurato; contra hoc arguitur, quia secundum Philosophum 4. Phys. Prius et posterius sunt in tempore, propter prius et. posterius in motu, ita quod si non esset. aliud et aliud in motu, non esset prius et posterius in tempore; igitur a simili, si non sit aliqua existentia nova in aeviterno, nec aliqua novitas in aevo; et sic, si non sit prius et posterius in mensurato, non erit aliqua distinctio inter prius et posterius in mensura. Hoc etiam confirmatur per Philosophum 10. Metaph. quia secundum eum mensura debet esse unigenea mensurato, et ita si mensura sit divisibilis, et mensuratum; quod etiam probatur per hoc, quia indivisibile inquantum indivisibile, non potest mensurari divisibili.

Praeterea, nunc aevi si desinit, et non semper manet idem, hoc non potest esse propter defectum subjecti, quia per te subjectum manet idem; nec potest poni per aliquam causam corrumpentem, quia non videtur assignari posse causa corrumpens, igitur non deficit; aliter est de nunc temporis, quia ipsius subjectum proximum deficit, scilicet mutatio.

Praeterea, si est hic aliqua innovatio et inveteratio circa idem manens; ergo illud proprie mutatur, quia illud aliter se habet nunc quam prius; mutationis autem mensura est nunc temporis, ergo ceviternum inquantum ponitur mensurari nunc 28 vi, mensurabitur nunc temporis. Pro hac positione est auctoritas Augustini de Civit. lib. 2. :c. 2. quaere.

Hanc conclusionem negativam tenendo tripliciter ponitur. differentia aevi ad tempus et. aeternitatem.

AEvum differt dupliciter ut. medium ab aeternitate et. tempore, ut. extremis. Primo, quia aeternitas permanens menSurat. sine possibilitate permutationis, tempus vero est mensura motus, cvum sic mensurat permanens ut. mutabilitalem non abigat.

Secundo, quia aeternitas mensurat indeficiens et indefectibile, tempus — vero defectibile et deficiens; aevum vero medians indeficiens sic mensurat, ut tamen defectibile sit, id est, potens deficere

Primo, quia aeternitas mensurat rem non mutationi subjectam, nec ad. mutationem habentem potentiam; «cvum vero et tempus opposito modo.

Secundo, aeternitas indeficiens et indefectibilis; aevum defectibile, licet non deficiatur; tempus vero defectibile et deficiens.

Tertio, aeternitas est permanens, et similiter evum; tempus vero. successivum tanquam mensura motus secundum prius et posterius in partibus mobilis, ex quarto Physic.

SCHOLIUM.

Ostendit rationes Henrici contra Bonavent. nihileonficere, sed ipsum in eis sibi non constare.

Contra istum (a) modum ponendi j arguo. Videtur enim contradicere ' sibi ipsi, quia si in aeviterno non est successio, sequitur quod esse! quod habet in praesenti nunc, habeat 3 in sequenti nunc; sed esse Angeli, quantum est ex se habet terminari, sicut dicit expresse, et ponit quod aevum potest in quolibet instanti, i quantum est ex se deficere; igitur, Si Istud ceviternum habeat formaliter esse cum isto nunc, hoc non? potest esse secundum illud idem, esse, quia illud esse habuit terminari eum illo nunc, secundum illos; igitur oportet, quod vel alio esse sit - cum isto nunc secundo, vel eodem iterum posito.

Praeterea quia dicit, impossibilia esse, quae inferuntur, et illa non sequi ex hoc quod saevum ponitur indivisibile, sed ex negatione temporis, quae negatio est. incompossibilis cum positione zevi, et propter illam incompossibilitatem sequitur impossibile de aeviterno. Hoc non(b) videtur rationabile, quia secundum ipsum quidquid est prius natura, quantum est ex se, potest esse prius duratione, hoc est, ex parte sul, sibi non repugnat esse prius duratione, quin absque contradictione quantum est ex parte sul,posset esse sine posteriore, respectu cujus dicitur esse prius natura;etipso posito et posteriore non posito, nulla contradietio est ex parte prioris naturaliter, nec alicujus quod pertinet ad ipsum inquantum prius est; sed aeviternum et mensura ejus propria, sunt naturaliter priora omni respectu ad tempus, sicut fundamentum est prius relatione; igitur ex tali hypothesi, non sequitur incompossibilitas ex parte aeviterni, inquantum aeviternum est.

Exemplum hujus est, quia licet necessario ad subjectum sequatur propria passio, tamen quia subjectum est prius natura passione, non est contradictio ex parte subjecti, quod subjectum sit prius duratione sua propria passione, quantum est ex parte subjecti. Et si hoc ponatur, nulla ineompossibilitas sequitur ex parte subjecti in se eo modo, quo est prius passione. Contradietio igitur si aliqua sequatur, hoc est per locum extrinsecum, ex habitudine scilicet causce ad effectum.

Ita igitur si est necessaria habitudo zevi ad tempus, tanquam prioris natura ad posterius natura, propter negationem posterioris, ponendo prius, non sequeretur aliqua contradictio ex parte prioris secundum se, nec ex parte alicujus alterius, quod convenit priori secundum se. Ista autem illata, scilicet. Angelum non posse esse priorem alio Angelo, vel non posse esse post suum non esse, sunt incompossibilia per se ex parte aeviterni, inquantum sviternum est, igitur, etc.

(c) Et quod probat etiam illam necessitatem concomitantiae temporis ad saevum, propter ordinem perfectioris ad imperfectius, non videtur sufficere; haec enim non concluderet de continentia quasi quantitativa, sed quidditativa, sicut quidditas superior continet iuferiorem, sed eum tali continentia stat, quod superior potest esse sine inferiori, et quod sibi conveniat esse, quod est. proprium sibi absque inferiori, aut saltem non conveniat sibi in respectu ad inferius. Ita igitur in proposito dicendum est, quod nihil proprium aevo, conveniet praecise sibi in ordine ad tempus.

SCHOLIUM

Ponit modum defendendi opinionem D. Bonavent. de successione in Anzelo, quia non ost improbabilis, quia aevum secundum eum est quantitas, et sic habens suam divisibilitatem non permanentem, sed suecessivam, ita quod uni ejus nunc,raptim fluenti,succedat aliud; unde ex vicreationis Angeli, non duraret nisi uno nunc, sed Deus conservando ponit ejus esse in alio et alio nunc, et tot erunt positiones seu causationes, quot nunc svi Angeli. Et solutis argumentis Henrici contra Bonaventuram ponit aliud modum defendendi ejus sententiam, sed non secundum ejus mentem.

Qui vult tenere (a) primam opinionem, quae videtur probabilis, et habere pro se rationes probabiles, potest dicere secundum intentionem ponentis quod saevum proprie est quantitas, et per consequens habet propriam diversibilitaetem, non autem permanentem; igitur successivam. Tale est indivisibile succedens indivisibili, sicut aliud alii, et ita nuncseviquantum est ex se, raptim transit, et esse aeviterni, ut positum est in isto nunc, ex vi is$- tius positionis, pr:ecise habet esse in isto nunc, et statim non esse, isto «une transacto, nis] eadem causa alia causatione poneret idem esse in alio »wunc, et ita conservaret positive causando non aliud esse, sicut est in successivo, sed idem esse infinities, ita quod prima causatio dicitur creatio, quia sequitur immediate non esse ordine durationis; quaelibet autem causatio sequens sequitur ad non esse in subjecto mediate ordine durationis, et non esseimmediate ordine naturae, quod non esse tempore inesset, nisi causa conservans daret esse, sed ipsum esse secundo positum sequitur ordine durationis esse primo positum, et per hoc est continuatio et conservatio ejusdem esse.

Exemplum hujus est, (b) quia si | Angelus habeat aliquam quantita-: tem virtualem, per quam potest i: esse praesens alicuiloco definitive, ita per eam est praesens huic loco, quod non potest esse praesens simul alii loco; nec absolute potest esse praesens alii loco, nisi aliqua mutatione facta circa ipsam per respectum ad alium locum, vel quod ipsa fiat major formaliter; vel quod ipsa transferatur de loco ad locum, vel quod per potentiam divinam sit in alio loco, non derelinquendo istum.

Ita est in proposito, quod illud esse, quod habet Angelus unica causatione, limitatum est ad hoc nunc, et nullo facto novo circa ipsum, non potest vi hujus causationis esse ultra hoc nunc; sed Deus dans ei quantitatem durativam perpetuam, et hoc una causatione continua, vel infinitis causationibus ejusdem esse, dat ei semper vim coexistendi ' uniformiter quo extendatur toti tempori.

Ad argumenta (c) contra illam positionem. Ad primum quod probat contradictionem sequi ex ea, respondeo, quod in illa duratione sive mora essendi, qua est praeci-' se successiva, est innovatio, et. pars ejus una recedit, et alia sue-1! cedit, et generaliter una pars succedit alteri, non tamen est inuovatio aliqua in illa existentia, cujus est illa mora. Sicut si poneretur caro non habens partem et partem sub eadem quantitate permanente, tunc esset ibi alietas partium in lpsa extensione formaliter, quae quantitas est absque extensione vel diversitate partium ejus, cui accidit talis extensio. Et cum probatur non esse distinctionem in mensura per Philosophum A. Physic. nisi fuerit distinctio in mensurato, dico quod bene sequitur si partes temporis sunt alia, quod partes motus sint aliae, sicut ab effectu ad causam, sed non est necesse, quod in quibuscumque partes durationis sunt alise, quod aliqua distinctio partium priorum sit causa hujus distinctionis, quia illa distinctio quae alicui est secunda, potest in alio esse prima. Exemplum hujus est, ignis calefacit, et desiccat propter accidentia distincta ordinata in igne, ita quod distinctio actionum est ibi secunda prasupponens aliam distinctionem priorem, scilicet distinclionem accidentium activorum, sed ex hoc non sequitur quod ubicumque est distinctio actionum, quod ipsa sit secunda, quia si in Sole continerentur virtualiter illa aceidentia distincta ignis, tunc prima distinctio ibi esset actionum, quae tamen fuit secunda respectu ignis, Sic dicendum est in proposito.

(d) Ad aliud argumentum dico, quod nunc potest deficere, quia ex se habet tantum raptim transire, licet subjectum ejus maneat idem, nec aliquod agens corrumpat ipsum, et quod nunc temporis deticiat, deficiente suo proprio subjecto, accidit sibi quod subjectum ojus proximum deficiat, quia si illud maneret idem sicut est in quiescente, tunc posset dici quod illud idem agens, per quod est aliud nunc succedens isti, producen- do aliud mwne incompossibile isti, destruit istud, non ex se primo, sed ex consequenti.

(e) Et si quaeras tune, in quo deficat istud nunc, aut in se, aut in alio, sicut. arguit Philosophus 4. Physic. dico, quod deficere sicut et desinere, potest exponi dupliciter. Uno modo per positionem praesentis et negationem futuri, vel per positionem praeteriti et negationem praesentis.Primo modo debet exponi in divisibilibus, et in his qua habent ultimum sui esse, illa enim non habent primum sui mon esse, et tunc desinunt cum sunt, et hocc modo nunc desinit in se, quia nunc est, et post hoc non erit. Et si (f) quaeras primum sui non esse, nullum est, sicut nec (g) alicujus habentis ultimum esse.

Alio modo posset conclusio (h) sustineri, licet non ad intentionem ponentis illam positionem principalem, quod tota existentia Angeli manet secundum quod absoluta est, habens tamen novum et novum respectum ad ipsam causam, ita quod ipsa, tota ut sub uno respectu ad causam suam causantem, succedit sibi ipsi, ut sub alio respectu ad conservaantem; et ista via forte esset facilior ad tenendum successionem, quam prior qua» ponit quantitatem, licet esset ex alia parte multum diffieile sustinere, quomodo esset ibi vera successio praecise absque omni distinctione in absoluto quocumque, sive in fundamento, sive in termino.

SCHOLIUM.

Refutat opinionem D. Bonavent. de successione, sive primo modo, sive secundo explicetur, quia si duratio est absoluta, et eadem existentis, erit indivisibilis, sicut illa ;si distincta, poterit unum nunc zvi, sicut ipsa existentia, idem conservari seu infinities poni, quia eadem est ratio, de hoc absoluto nunc, aec de existentia Angeli. Secundo, siilla duratio sit tantum respectiva, non videtur ponendus novus respectus, sine novo fundamento vel termino, propter haec Scotus non sentit cum Bonaventura.

Sed contra conclusionem (a) dictae opinionis in se, sive primo sive secundo modo sustineatur, arguo sic: Aut nunc sevi, quod ponitur aliud absolutum secundum primum modum sustinendi opinionem, est idem existentis actuali; aut aliud. Si idem, patet quod sicut existentia actualis maneat eadem, ita et nunc sevi. Si aliud, contra, sicut ipsa existentia potest infinities poni in esse, ita videtur quod illud idem mune absolutum aliud ab ea, potest frequenter poni in esse, et ita potest conservari idem nunc sevi, sicut eadem existentia.

Si dicatur (b) quod si ponatur in esse frequenter, ponitur in diversis nunc, contra illud nunc absolutum aliud ab esse existentis, si potest frequenter poni in esse in alio et alio nunc, adhuc eadem erit ratio, quod in quolibet poterit conservari, et tunc erit processus in infinitum, vel status erit in hoc, quod sicut. existentia conservatur eadem, ita quodcumque absolutum in Angelo potest conservari idem.

Similiter in sequenti(c) qusstione probabitur, quod non est in Angelo aliquid absolutum aliud ab existentia ejus, et ita non poterit esse identitas in existentia, et successio in aliquo alio absoluto sui, et sive slc sufficit, sive sic, non videtur posse esse novus respectus sine novitate fundamenti vel termini. Nam respectus consequens extrema, ita quod uno vel altero posito, sequitur respectus ex natura extremorum, non potest esse novus, ut videtur, sine novitate in altero extremo; nihil autem per te, est novum in fundamento hujus respectus, nec in termino, ut patet. Similiter iste respectus est idem cum fundamento, ut patet ex quastione praecedenti; igitur non potest iste respectus esse alius fundamento existente eodem.

Potest ergo dici, quod nulla est necessitas ponendi aliquid novum, sive aliquam successionem in aliquo Angelo, quod scilicet sit in eo formaliter, quia quidquid est ibi, potest manere idem, sicut existentia manet eadem, et per consequens quilibet respectus consequens absolutum.

SCHOLIUM

Solvit argumenta posita num. 3. pro opinione D. Bonaventurae tenentis in duratione Angeli dari successionem.

Ad argumentum (a) pro prima opinione. Ad primum dico, quod utraque via salvat dictum Augustini; nam sicut prima via dicit creaturam semper essentialiter aeque dependere a Deo, ita quod sit quasi una continua causatio, vel infinite? causationes sint conservatio rei, ac per hoc semper ita actualiter causat rem sicut in primo instanti causavit, licet ista causatio, ut consideratur in primo instanti, dicatur creatio, in aliis conservatio; ita secunda positio non videns rationem continuationis in hae causatione, quia nullam formam ceontinuatam, nec videns tantam rationem distinctionis, quia non videns illam distinctionem nec in creante, nec in creato, quantum ad terminum formalem, dicit, quod una actio semper manens respectu creatura, est creatio, inquantum intelligitur coexistere primo nunc temporis, quia nunc temporis praecessit non esse illius creati, etilla eadem actio manens dicitur conservatio, inquantum coexistit aliis partibus temporis, non immediate sequentibus on esse, sed esse proehabitum eum illis partibus temporis; et ita illa actio est quasi continuatio esse prezehabiti, non comparando ad esse, ubi non est. prius nec posterius, sed comparando ad partes temporis, quibus coexistit.

(b) Sed praeter intentionem Augustini ratio ibi adducta videtur habere difücultatem, scilicet quod alia ccausatione res habeat esse cum uno nunc, et cum alio, quia illud non habetur completive aliqua causatione, cujus oppositum videtur stare, posita tali causatione.

Respondeo igitur, quod ista propositio est distinguenda secundum compositionem et divisionem, quia in sensu compositionis est vera, quia illud non habetur aliqua causatione completive, cujus oppositum stat, stante tali causatione, ita quod ista sint simul; sed in sensu divisionis, est falsa, quia et ipsa res poterat non esse, licet posita fuerit causatio, qua res habet suum esse ultimate. Ita etiam licet posita sit creatio Angeli, potest tamen divisim hae posita stare, quod Angelus non sit, licet non conjunetim. Et per hoc (c) patet ad simile argumentum, quod non possunt simul stare quod Angelus creetur et annihiletur; ergo non est idem creari et conservari, quia quando conservatur, potest annihilari, non autem quando creatur.

Respondeo, sicut non stant simul (d) in sensu compositionis Angelum conservari et. annihilari, ita nec creari et conservari stant simul in sensu compositionis; sed in sensu divisionis stat circa Ancelum esse quandoque creationem sive conservationem, et tamen, quod quandoque possit non esse, et sic possit esse annihilatio, sicut dictum est in materia de praescientia Dei, quod in sensu divisionis est potentia ad unum opposi- tum, manente alio, non tamen quod slt. potentia ad illud oppositum simul esse eum alio opposito manente.

Ad secundum dicitur (e) quod non est aliud ex parte Angeli ipsum esse, fuisse et fore, tamen aliam habitudinem ipsius esse ad tempus notant ista, quia, sicut dictum est dist. 9. primi de generari et. genitum esse, per quae consignificatur nunc aeternitatis inquantum coexistens diversis partibus temporis, ita dicerent etiam isti de nunc :evi, quod idem potest esse et coexistere omnibus partibus temporis.

Et cum dicitur in argumento, (f) non potest facere Angelum non fuisse, negatur ista, ut est nota rei significatae per fuisse, quia illa res significata per fuisse, est illud idem esse quod nunc habet Ancelus.

Et si dicatur (g) praeteritum non potest non fuisse, negatur minor, quia hoc non est praeteritum in se. Exemplum hujus est: Si Filius Dei ,eum hoc quod generatur in aeternitate, acciperet aliam naturam,.secundum quam dependeret a Patre per impossibile, tunc diceretur idem in eo esse generari et genitum esse; et illud esse Filii posset absolute non esse, et inquantum istud esse quasi immediate sequeretur suum non esse, diceretur generari; et inquantum quasi mediate sequeretur suum non esse, ut coexistens aliis partibus temporis, diceretur genitum esse. Et ita conservatio et productio sive creatio, differunt sola actione intellectus, et potest conservatum non esse, quando conservatur, et quando producitur in sensu divisionis. Et si arguatur (h) praeteritum non potest non coextitisse isti, ergo istud non potest non fuisse, videtur esse fallacia figurae dictionis, commutando quando in quid.

(i) Ad confirmationem illius secundze rationis, de contradictoriis volitis in aeternitate, potest dici quod licet Deus voluit me sedere pro A, et non sedere pro D, tamen prius naturaliter volita sunt ab eo ipsa objecta, quam ipsa nunc mensurantia, et in illo priori oportet quaerere, non contradictionem istorum volitorum, alioquin per ipsa «unc posteriora eis adjecta, non videtur posse. tolli illa contradictio respectu hujus: ita hie, si enim vellet Angelum esse pro hoc nunc, et non esse pro hoc nunc, primo queserenda est possibilitas, quomodo vellet Angelum esse et non esse.

Dico tunc quod si nunc ponatur in quocumque aeviterno, tanquam proprium sibi, Deus vult ipsum esseinillo nunc positive, vult ipsum non esse negative, volendo illud nunc non esse; et tunc (k) si aliud aeviternum sit, in cujus nunc fiant ambo ista, hoc accidit ipsis nunc, nam illud nunc 1llius aeviterni, non est propria mensura eorum, sicut nee aeternitas, in qua aeternitate possunt esse contradictoria, quae succedunt sibiin omnibus mensuris. Aut si non (I) ponatur in aliquo aeviterno aliquod nunc aliud ab

-existentia actuali ipsius Angeli, sicut dicetur in quaestione sequenti, tunc vult istum esse cum aeternitate, et vult ipsum non esse cum aeteternitate, non tamen vult ipsum esse cum aeternitate secundum omnem praesentialitatem: eternitatis; nec non esse cum tota ceternitate hoc modo, quia tunc esset contradictio, non est autem contradietio, comparando ista ad ceternitatem, non secundum totam rationem praesenti? su: infinite.

Ad tertium dico, (m) quod ad hoc quod ex coexistentia alicujus ' quanti virtualis cum alio quanto proprie, scilicet. molis, debet concludi infinitas quanti virtualis, oportet illud necessario coexistere omnibus partibus quanti alterius. Quod probo, quia quantum aliud non esset infinitum, nisi haberet necessario omnes partes possibiles, sicut tempus nunquam esset actu infinitum, nisi haberet necessario omnes partes ejus sibi possibiles simul; ergo nihil concluditur esse infinitum virtualiter ex coexistentia ejus cum toto tempore, nisi necessario coexistat cum omnibus partibus temporis, tale autem non est vum; dico tune, quod licet formaliter habeat unde possit coexistere intinitis partibus temporis, non sequitur propter hoc, quod sit in se intinitum, quia non habet formaliter, unde necessario sic coexistat.

Ad aliud simile (n) de immensitate,dico quod ibi non est simile, quia ibi illud per quod posset esse prasens omni loco, esset in eo simul et non per aliquam conservationem causs extrinsecsm. In proposito autem habet unde coexistat partibus temporis, sed nihil haberet per quod coexisteret, nisi idem causaretur quasi continue ab aliqua causa extrinseca,licet non alia causatione, ita quod simile hujus magis esset de isto, s1 causaretur continue coexistentia ejus cum alio et alio loco, et si hoc posset eadem causatione, nunquam ( iamen ut coexistens haberet infinitam praesentiam loco, et ita illud nunquam esset immensum, ita in proposito.

Contra, finitum (o) non potest coexistere simul toti infinito, ita quodin se habeat totum unde posslt ei coexistere; ergo quod sic coexistit, est infinitum.

Respondeo, antecedens negatur de illo infinito, quod est in successione, et de illo finito formaliter habente, quod semper eadem actione habet, ita quod non sine tali actione.

(p Ad quartum conceditur, quod unum avum succedit alteri sevo, et existentia aeviterni succedit suo opposito, et unum est pos: alterum, sed ex hoc non concluditur aliqua successio, in aliqua una existentia aeviterni alicujus.

Et per hoc (q) patet ad omnia alia argumenta, quod illi duo Anzeli, de quibus conceditur prius et posterius, quod unus manet post alium; sitamen tertius coexisteret ambobus in esse illius tertii, nullum est prius et posterius, Sl1cut si dies hodiernus et crastinus coexisterent aeternitati, non propter hoc est prius et posterius in ceternitate.

Similiter conceditur (r) quod prius est existentia Angeli quam ipsius eulpa, ita quod ipsa existentia sub innocentia, esset cum opposito illius existentico, et ex illa secunda existentia sequeretur oppositum sui, et oppositum primi, non tamen existentia Angeli in sua natura haberet aliquam successionem, nec ut sub innocentia existens, nec ut existens sub culpa, sed tantum esset successio in actibus, hoc est quod existentia unius actus est post alterius existentiam, sine tamen diversitate alterius in se.

Auctoritates adduetas pro illa opinione concedo, quia nulla creaLura est a prima causa independens, sed semper dependens a causa, non tamen dependentia continua, nec alia et alia, sed eadem; et propter istam eamdem potest quaelibet creatura habere esse cum una parte temporis, et non cum alia, et pro tanto potest quasi cadere "sub tempore, 'hoctoesh ut coexistat uni parti temporis, et non alteri, et ita dicatur fuisse, non fore, et ita non aeternum.

SCHOLIUM.

Solvit argumenta principalia posita n. 2. suadentia in duratione Angeli successionem; non tamen solvit posita num. 1. quia suadent non dari talem successionem, ex quo colligo, Doctorem non sentire cum Bonaventura, licet argumenta Henrici contra eum solverit.

Ad argumenta principalia. Ad primum (a) conceditur, quod unus: Angelus creatur prius alio, sed non propter hoc sequitur, quod in esse Angeli prius creati, sit prius et posterius.

Ad secundum similiter potest dici, (b) quod Angelus potest annihilari in eodera nunc negative, si habet nunc, id est quod suum nunc de-« ficiat secum; si autem suum nunc 1 non differat a sua existentia, tunc potest annihilari cum aeternitate et esse cum aeternitate, sed non cum tota ratione praesentialitatis aeternitatis.

Ad ultimum dico (c) quod esse reparati sequitur non esse annihilati; et illud non esse praecessit esse creati, et illud esse praecessit mon esse creabilis, et ita idem esse sequitur seipsum idem esse, mediante non esse interrumpente, nec sequitur ex hoc aliqua continuatio in ipso esse, si non fuisset annihilatum, quia modo non est successio in aliquo uno, sed unius oppositi ad alterum.

Contra, (d ergo ita simul est existentia interrupta cum seipsa reparata, sicut non interrupta.

Respondeo, si non esset ibi successio oppositi ad oppositum, quod oppositum ibi mediat inter hoc esse et se, sequeretur quod esset tanta simultas, sicut si oppositum non interveniret. Nunc autem oppositum quasi mediat inter esse creatum et ipsum esse reparatum, et haec oppositum est aliquod medium vel aliquam habitudinem habet ad utrumque extremum, et ideo non sunt ita simul, sicut S] non esse non intervenisset; si tamen modo sit idem nunc reparatum, vel si eadem existentia nullum requirit «wc vere idem, et in eodem est existentia reparata et creata sine omni successione in illo in se, licet 1psum ut inesse positum succedit sibl ipsi ut prius positum in esse, ita fuisset in eodem nunc, si non fuisset interruptum, et absque omni successione utroque modo.