Titulus 11

DE testamentis. Dic quod quando contentio est superfuneralibus: dicitur agi de lacte et lana: scilicet acdrenda no. Pet. de Ancha. in consi. ccx. col. i. inter contraria

¶ Et proemium testamenti satis adornatum describitur per Card. in consi. xlii

¶ De solemnitate autem testamenti secundum ius nostrum quo ad numerum testium: vide que late tradit Domi. in consilio xlix. super isto puncto / vbi refert varias opiniones / quem vide quo ad clausulas impedientes factionem secundi testamenti in consi. cxv. super dubic.

¶ Ulterius dici quod let testamenta efficaciam habeant a lure na turali vel diuino: tamen per statutum potest addi vel detrahi quod patet ex no. in l. fi. C. si contra ius et in l. i. ff. de consti. princ. et in. c. quae in ecclesiarum per Inno. supra de consti. et in specie no. Bal. in l. ex duobus. §. fi. ff. de vulg. vnde videmus quod labet mrimonium sit de iure naturali. c. ius naturale. l. dist. et in l. i. §. pe. ff. de iust. et iure: tamen forma traditur a iure positiuo. c. tue et. c. seq. supra de sponsa. Alex. co. lxv. col. iii. quoniam omne datum vol. vi.

¶ Postremo dici quod in testamento de necessitate requiritur qua druplex perfectio: vna est perfectio in materia quae est vt voluntas testatoris sit completa et perfecte enunciata l. si is qui et l. ex ea. ffde testa. Secunda perfectio est in forma substantiali quae consistitin institutione heredis: sine qua testamen tum consistere non potest. §. asb heredis: inst. de lega. Tertia perfectio est in solemnitate legali l. Codicillis. §. fi. de leg. ii. Quarta perfectio est quo ad confirmationem quae em duplex vt per Bal. in l. i. circa prim. ff de test. Pur¬

¶ Uoluntatem Que domina et regulatrix testamenti dicitur. C. dilega l. cum questio in fine. Car. co. xlix. et con. lvi. nu. xii. T tius condidit testamentum / tamen dic quod patitur dispositionem camonum. e. tua nos et. c. requisisti. supra eo et l. nemo de lega ina. demi. in con. xx. col. i. mihi videtur quod difficulias. Probus

OBscurus. Uulgare contrarium Canticorum quanto breuius tanto difficilius: hinc Hiero. super Ezechie. meliusarbitramur interim nihil quam parum dicere: quia impossibile quidem interdum est ratione in partes distrahi quin totum. sconfundatur l. ii. §. quid in tanta. C. de veter. iure enuc¬

¶ Extendantur igitur verba / quia ex decisione vnius questionis via inuenitur ad alias questiones. c. ex mulcta in prin. de voto et voti redempt. Imo nulla lex neque senatusconsultum prolatum iure publico Roma. norum videtur ad omnia sufficienter promulgari: sed nulla indigeret correctione vt ad nature varietatem et eius machinationes sufficiat / vt in auten. quib. mo. natura. effic. le. gi. in prin. colla. sexta¬

¶ Unde Hiero. de homine perfecto: difficile est syluam l gis ingresso singalarum questionum materias segregare. cum altera sic alteram ramulis quibusdam attingat / vt sine alterius inchoatione cepta nequeat explicari. Probus

¶ Esse volo. Pro hoc glo. in. §. illud in proe. ffrum. quod in simili no. Car. con. clii. minus graue: ibi et in hoc quanto plus quis cogitat tanto surgit maior dubitatio: et per hoc vulgare habes limitare aliud / quod prolixitas est sapientibus intmica. Areti. con. xi. in prin. et con. lxxxi. diligenter. Probus.

¶ De liberis id est filiis quod sepe apud iurisconsultos repertur in plurali non in singulari: lego tamen in l. ius autem: ibisuum liberum. ff de par¬

¶ Et dic quod quemadmodum triplex reperitur exheredatio videlicet expressa / tacita / et mentalis vt late probat Calca. in con. xii. col. iiii. filiusfa. ita liberi dicuntur succedere patri tripliciter vt videre licilicet in glo ordi. Matthel. c. i. in ad di. ii. col. secunda.

¶ Et dic cum quibus liberis: succedunt filii aliorum liberorum mortuorum: per regulam quam citat Alex. con. cxxiiii. sub nu. ii. in fine viso processu cause vertentis inter do. I. cobum / vol. vii. 7 quando ex aliqua dispositione debet voca. ri proxinior / et concurrat frater vel soror / et filius alterius fratris vel sororis predefuncte: pariter admittentur: allegaglo. no. in l. cum ita. §. in fideicommisso. de lega ii. in ver. proximam / quam ibi no Io. Imola et Ang. in l. Gallus. §. quidam recte. ff. de liber. et posthu. et Bal. in l. i. in ver. pone dicit statutum. C. de secund. nup.

¶ Et sic nepos assumit locum patri: vt succedat cum patruis uI tud est regulare quod limitatur non procedere quandi tractatur de alia successione non concernente causam hereditariam / aut coherentem cause hereditarie: quia tunc non succedit in locum patris sui: notat Alex. con. cxxix. numero. iiii. perspectis his vol. v. vbi videbis exemplum. Prob.

¶ Suppletur. Petitio supplementi / et petitio legitime non sunt propric testamenti impugnatio. Et sic qui petit supplamentum: non dicitur venire contra voluntatem defuncti probat tex. expresse in l. omnimodo. C. de in off. testa. quia tale raemedium fuit inuentum ad tuendas testatorum voluntates / voluntas enim testatoris relinquentis minus legitima: presumitur esse talis qualis debet esse de iure l. tale pactum. § fi. cum ibi nota. ff de pac. Et sic presumitur quod possit petisupplementum legitime / ideo tale supplementum dicitur procedere tacite ab ipso testante / tradit Io. de Ana. co. lxvii. viso puncta vbi Ludo. Bolo. id comprobat dicens quod illud venit perius ac crescendi quantumcunque veniat ex legis dispositione l. vnica. C. quamdo petem. partes: tamen non potest inficiari quin veniat ex iudicio testantis tex. est in l. si Titius. §. Iulianus de lega ii. alias incipit si Titio / et in l. vnica. §. in nouissimo. C. de caduc. tollen. et in l. si ex parte. ff. de acquir. heredi.

¶ Pro premissis facit quod no. Alex. con. iiii. nume. xii. vo. iiii. ponderatis. Quod testator in dubio videtur voluisse suam dispositionem esse conformem iuri communi quam magis potest / et quatenus verba patiuntur l. Gallus. §. quidam recte. ff. de liber. et posthu.

¶ Unde Bald. in l. precibus. C. de impuber. dicit quod videtur in dubio cogitasse illud quod ius disponit: idem firmat ipse Alex. in con. xv. nu. iii. viso eo. vol. iiii. dum dicit quod veniens ab inte. stato dicitur etiam habere ex mente defuncti: quia videtur relinquere et se tacite conformare iuri. Et subdit ibi nume. v. quod testator videtur suam dispositionem velle intelligere et modificare secndum iuris municipalis dispositionem / firma / idem Alex. con. lii. nu. xxxvi. circa hanc eo. vol. 4. et co. 77. nu. viii. quia per suprascriptos eo. vol. 4. quem vide pro intento in con. x. nu. ix. ponderatis his / vol. iii. dum dicit post Bart. in l. ex facto. §. fina. ff. ad Trebel. quod illa verba si decesseria sine herede: prolata a testatore intelliguntur / id est si decesserit sine liberis heredibus: vt etiam vult Bal. in l. filiusfa. §. cum quis / de lega i. et in l. i. de condi. inser. Ioan. imol. in l. quod dicitur ff. de verbo. obliga. Probus.

¶ Ex liberis. Qui dicantur ex liberis / an legitimi / puta ado ptiui / vel monasterium / et an veniant appellatione libero rum / vide per Alexan. in consi. xcii. viso themate suprascripto. vol. iiii. Et Calca. in consi. lxviii. col. ii. magister Anton. vbi dicit quod liberorum appellatione simpistoiliter facta intelligitur ex se descendentibus et natis l. fideicom. ff. de conditio. et demonstratio. Probus

¶ Omnium heres Ad est vniuersalis qui habet tria / ( dicit Bal. in l. ex facto / col. ii. el. ii. ff. de heredi. insti.) Primo ius accrescendi. Secundo ex eius aditione confirmantur relicta in testamento. Tertio quia potest de manu sua capere: quia capit a seipso / et subdit ibi Bal. in proposito Ioan. Mo. quod b.¬ res institutus ex re certa / est quedam species iuris per se: e de vtroque participat: vnde non potest dici simpliciter legatarius / nec simpliciter heres / habet enim ex natura legatarii duo / videlicet quod in eum non transeunt actiones / et quod patitur falcidiam.

¶ De natura vero heredis vniuersalis habet tria predicta. Et dic quod omnium heres dicitur proprie vna et eadem persona cum defuncto vulga. iuribus et hoc vere et proprie / vt probat multipliciter Calca. in consi. xviii. casus / et in consi. lxvi. visis omnibus / volu. primo habent tamen animas diuersas quia qui ligat animam vnius: non ligat ant mam alterius: no. Domi. in capi. ii. in fine. supra de iura. calum. sequitur Sozi. consi. cciii. col. iii. capiendo primo: vbi subdit quod bona vel mala fides (que sunt facti) non transeunt in heredes l. cum heredes. ff. de acquiren. pos. Successores tamen vitiorum et culpe defuncti dicuntur / vt comprobat ipse in. d. consi. lxvi. col. iii. quod intellige secundum eundem in consi. lxxxiiii. nume. lxvi. Statuimus id procedere secundum leges / et sic quod supra dictum est secundum canonens.

¶ Qui autem appellatione heredis veniant notat late Alexand. consilio. xxxvi. viso themate / volu. iii. et consilio xxiii. consyderatis / volu. ii. Probus

¶ Hereditas. Qua adita potest adhuc appellari here ditas l. fina. §. sinautem / et l. ii. in versic. hereditati curatore: dari. C. de bo. que liber. et ibi Bald. patet etiam in toto titu. de petitio. heredi.

¶ Et sic non conueniunt ea que in preceden. apost. in verbo omnium heres diximus.

¶ Dic tamen hoc verum stricte / secus large ita dicit Alex. in consi. cxxiiii. in fine super primo quesito / volu. iiii. Ideo succedit regula quod quando vnum ius in aliud tranffunditur e non attenditur amplius natura iuris transfusi: sed eius in quo fit transfusio no. in l. aliam. ff. de nouatio. vide Decium consi. 513 in ciuitate nostra Mediolani / et consi. 547. in fine

¶ Ulterius dic quod hereditate adita confunditur ipsa cum patrimonio heredis l. sed si plures. §. si filio. ff. de vulga. proquo vide glo. in l. i. §. veteres. ff. de acquir. pos. Bart. in l. i. ff. de acquir. hered. et in l. fi. C. de in offi. testa. et Calca. in consi. iii. et. iiii. glo. in l. heres per suum. ff. de acquir. hered. et que late cumulat Decius con. ccclxxix. post princ. requisitus / et conccccxix. in fine viso / et que dico in. c. ne aliqui / in ver. stricti iuris de heretic. ia. ad idem Maria. Sozi. consi. cxxi. col. iiii. visa contingentia / vbi idem dicit de dote apposita in bonis filiorum aut quando reperitur mulier dotata / et consi. cxlvii. col. ii. visa. Alex. consi. xxxiiii. sub nu. xvii. quod incipit animaduersis / vol. vi. et con. cxcviii. nu. ix. perspectis his / eo. vol. Attende etiam ad ea que dico in. c. i. in versi. iudicandum / de iure patr. Alex. in con. xxix. nu. v. quoniam / vol. i. Deci. consi. 55i. col. i. plene / et consi. 58 i nu. xi.

¶ Postremo dic quod filii adeundo patris hereditatem: approbant omnia per eum gesta: comprobat Iason in consilio. lxiii. col. iii. volu. iii. Probus

¶ Trebellianice. Dic quod in relictis ad pias causas secundum coem et veram opinionem communiter approbatam: non detrahitur falcidia neque trebellianica. Ange. consi. lix. in princi. quidam patrfaet Alex. con. cxcvi. viso testamen. vol. ii. quem vide prout et pro contrario Decium consi. ccxcix. nu. iiii. in causa mihi commissa: vbi subdit quod legitima continet tertiam partem / et sic. iiii. vncias de cii. et trebellianica continet quartam de illis. viii. vnciis restantibus: et sic in totum sunt sex vncie que dimidiam hereditatem constituunt.

¶ Et dic iura nostra solum loqui de trebellianica secundum Raphael. Fulgo. in l. quamquam / in fine. C. ad leg. falcide et sic non sunt extendenda ad falcidiam Maria. Sozi. consi. xciii. col. iiii. circa primum.

¶ Testamenta enim que versantur circa pias causas habent multa priuilegia / inter quo habent clausulam derogatoriam ad sequentia / firmat Sozi. consi. ccxxix. col. fina. versicu. postremo / primo aspectu

¶ Item statuta ad pias causas non ligantur dispositionibus laicorum / Panor. in. c. relatum. supra. isto titu. Bal in l. generi. li. C. de sacrosanc. eccle. Sozi. con. ccxxx. col. iii. versi. secum do quia licet / viso testamento.

¶ Quod proxime dicimus Trebellianicam non habere lacum in relictis ad pias causas / illud extende procedere vt non extrahatur / etiam ab eo legato alterifacto qui habet. immediate restituere pie cause. Sozi. consil. ccxli. col. xiiii. versi. octauo et vltimo circa primams

¶ Item habeo aliud priuilegium quia licet in re dubiadebeatur quod est minimum: tamen hoc fallit in legatis adpias causas: quia in illis debetur in dubio quod est plus casus est singu. in l. Titia. §. fi. et ibi hoc tenent glo. et Bar. ff. de auro et arg. lega. Panor. in. c. iudicante. supra de testib.

¶ Et per hec habes relicta ad pias causas non regulanlegibus lai corum: sed iure diuino / aut gentium / aut canonico quod comprobat idem Sozi. con. ccxlvii. col. pe. circa primum.

¶ Ulterius dic quod Trebellianica fortior est Falcidia l. in quartam. ff. ad leg. falcid. merito si potest prohiberi per testatorem falcidia: eadem ratione vel maiori debent posse Trebellianica prohiberi: et hec est communis opinio secundum Alex. in con. lxvii. nu. iii. consideratis his vol. primo de qua prohibitioine vide Iaso. in con. cxlvi. presupposito vol. iiii. Probus

¶ Quatuor liberi. Dubium est an his liberis huiusmodi tertia vel quarta (iure nostro) debeat relinqui titulo in stitutionis / aut alio quocunque: quia habeo de iure ciuili debere titulo institutionis relinqui. § aliud quoque capitulum in autenti. vt cum de appellatio. cognos. colla. octaua et ibi. glo. et glo. in auten. nouissima. C. de in off. testa. que dicit cin ca medium hoc debere intelligi in testamento solenni: secus in minus solenni / puta inter liberos quia tunc suffici quoquo relinqui titulo. Contrarium tamen tenet indifferenter vtraque censura canonistarum et legistarum / propter qualitatem. dicti. §. aliud quoque capitulum / cum glos. tenent Butriga. in. d. auten. nouissima et Antho. de But. in. c. rarnutius. supra eo. titu. Mathe. no. ciiii. quod illa vulgaris doctrina quod placet Iasoni in d. auten. nouissima col. vi. nu. xxi. ibi et credo quod ista sit veritas sicut euangelium: ibi tamen fatetur communem in contrarium.

¶ Intellige inter liberos secundum quod idem Mathe. vbi supra dicit: puta habens tres filios: vnum heredem vniuersalem instituit / et aliis reliquit. x. iure legati / et tunc valet hoc testamentum: ratio redditur per eos: quia in testamento condito a patre inter liberos cessant solemnitates iuris ciuilis / et attenditur solum ius gentium: no. Car. in co. cxlix. Ser Framciscus. Bar. et alii in l. hac consultissima. §. ex imperfecto ad finem C. de testa. Bal. in auten. quod sine. C. eo. Iason in consi. clxxiiii. col. ii. decreto / vol. iiii. tum quia hec legitima est quasdebita iure nature adducunt prefati contra communem: quia intali testamento sufficiunt duo testes secundum ius gentium.

¶ Et licet alias in testamentis mulier non possit esse tastis l. qui testamento. §. mulier. ff. de testa. Scriben. in. c. cum litteras. supra de testib. Specul. in titu. de teste. §. primo versic. item quod est mulier. ius enim requirit duos idoneos testes. c. cum esses. supra eo. Sed testis ille dicitur idoneus qui est omni exceptione maior glo. in. § item verborum in ver. idoneos instade inutil. stipu. glo. quam ibi sequitur Panor. in. c. i. in vermalores. supra de consang. et affini. Quia illi dicuntur omni exceptione maiores qui repelli non possunt aliqua exceptio ne( dixi in. c. primo in verb. non admitterentur de testib. supra

¶ Sed ita est quod mulier non est omni exceptione maior de iure ciuili d. l. qui testamento. §. mulier. Quod etiam proca dit de iure canonico: cum istud non reperiatur immutatum per ipsum ius canonicum. c. i. cum ibi no. supra de no. oper. nur. cia. gl. in. c. ex eo. xv. q. iii. istud resultat ex. d. c. cum esses ibiidoneis adddito eo quod. supra proxime diximus / Alex. con177. volu. ii. id latius prosequitur.

¶ Et redeundo ad propositum in tali testamento inter liber beros mulier potest esse testis / glo. et ibi Bal. in. d. autem quod sine Bar. et alii in d. §. ex imperfecto

¶ Item pro contrariantibus communi: facit quod istud quod filio debet relinqui titulo institutionis: est de mera dispositione iuris ciuilis et non iurisgentium Bar. et alii in repe. l. i. in. ii. q. prime partis primC. de sacrosanc. eccle. ergo hec dispositio iuris ciuilis non debet attendi in tali testamento inter liberos: prout nec an tenditur in testamento ad pias causas / sed solum ius gentium. d. c. cum esses et c. relatum. supra eo. ista quippe multum suadent.

¶ Ueniamus tamen ad communem a qua in iudicando non reperio recedendum / Bar. et alii in l. fina. C. de pena iudi. quimale iudic. et in l. cum prolatis. ff de re iudi. doc. i. c. ne innitaris. supra de consti. Cumulat late Neuisa. in sylua nupt in prin. libro

¶ Et non immerito ipsa communis stat quod titulo institutionis legitima debeat a patre relinqui. Quia habeo quod gloria patris procedit cum gaudio maximo ab esse filii: vna enim et eadem caro sunt dixi supra late in rub. de tenuncia. versic. habeo preterea: istud firmat Iason in. d. consi. clxxxiiii. col. ii. decreto / vol. iiii

¶ Sequitur ideo quod maiori et digniori titulo pater filium debeat decorari. Sed titulus institutionis est longe honorabilior quam titulus legati / vel alius titulus: glo. post tex. in l. filium. § sed si portio ibi cum hereditates non modo honesto titulo: sed et pleniore honore tribuantur. ff. de lega. prestan. no. enim ibi glo. ex text quod honor cui datur et dedecus est cui aufertur. Et hec est ratio precipua dicit lapus allega. ci. col. v. in ciuitate floren.

¶ Et quia secundum aliquos parum de honore sine vtilitate curandum est: ideo resultat alia ratio: quia filio instituto: si coheres repudiet accrescit filio per ius accrescendi l. i. §. si ex fundo. ff. de heredi. insti. secus si titulo legati / quia tunc nihil accrescit filio l. eam quam. C. de fidei con. Ita dicit Bald. in l. in suis. ff. de liber. et posthu. allegat l. i. C. de cadu. toll. idem Bald. Cy. et Sali. in d. auten. nouissima.

¶ Igitur attende ad communem quam citat Alexand. consi. clxxvii. nu. viii. viso themate / volu. 2. consi. 50. circa finem / in causa et lite / volu. vii. quod si testator dicit relinquo filio meo centum pro legitima sua / seu pro parte sua: videtur relinquere titulo institutionis: not. Bart. et Bald. in auten. vnde si parens C. de inoffi. testamen. ad quod facit quod not. Alex. consilio lxxx. nume. iii. visis themate / volu. v. quod si testator mandat in testamento filiam dotari / et postea adiicit clausulam / quod vult testamentum valere omni meliori modo quo potest / perinde est ex virtute dicte clausule / ac si filie reliquisset titulo institutionis.

¶ Adde Car. consilio. lx. col. ii. Anglotus / vbi late disputat de hoc verbo relinquo / meminit Alexan. consilio. cv. viso ac diligenter / volu. iiii. quem vide consi. lxxvi. col. fina. ponderatis / volu. iii. vbi comprobat id quod diximus de titulo institutionis habere locum / etiam si inter liberos testaretur pater.

¶ Nec refert an integra legitima relinquatur hoc titulo / quia licet solum relinquatur nummisma hoc titulo institutionis: tamen sufficit vt propter hoc non possit testamentum dici ratione preteritionis nullum / probat glo. in dicto. §. aliud quoque capitulum: quia ad maius et supplementum legitime poterit agi vt ibi.

¶ Ideo concludendo in themate ex quo non reperio immutatum per ius canonicum / et clarum per ius ciuile: iuri ciuili stabo per regulam vulgatam. Quod quando est clare decisum de iure ciuili / et non reperitur expressum contrarium de iure canonico: stamus iuri ciuili etiam in foro canonico / dicto capitulo primo supra de noui. oper. nuncia. capitu. clerici. supra de iudic. glo. summe. x. distinctio. capitu. fina. supra de secund. nupt. cum similibus: not. Alexand. consilio. lii. col. prima in causa et lite vertente inter Nicolaum / volu. vii.

¶ Non enim debet induci discordia inter ius ciuile / et ius canonicum: quando non inuenitur expressum capitu. cum. expediat. supra de electio. hoc libro capitu. cupientes / in. §. quod si per viginti in verbo petere eodem titulo.

¶ Quod etiam de iure nostro legitima titulo institutionis debeat per patrem relinqui / dicit tutius glo. hic in verbo instituit quam communiter sequuntur Docto. secundum Francum: non enim credendum est quod Papa voluerit auferre flliis fauorem huiusmodi.

¶ Hanc partem tenent Anton. de Butrio / Petr. de Anchara. Imola et communiter scrib. in dicto capitulo raynutius / vbi glo. in verbo relinquens. Idem a communitenr scriben. approbata: sentit in eo enim tex. non dubitatur de validitate testamenti / ergo presupponit quod interuenit titulus institutionis. Sequitur Alex. in consi. lxx. col. ii. vol. ii. viso consilio alias per me reddito / licet in l. cetera. ff. de liber. et posthu. tenuerit contrarium Bald. in l. fina. C. famil. erciscun. et in auten. ex causa / col. penul. C. de liber. et posthu. firmat cum Alexan. in. d. l. cetera. Quia ius canonicum non consyderat hos rigores et solennitates / cap. dilecti. supra de iudi. hoc tamen nihil facit per premissa / vt apparet intuenti. Ideo stacum communi / pro qua reperi Iaso. in rub. ff. solu. matri. nu. xxxi.

¶ Et inquantum supra diximus mulierem fore testem idoneam in testamento inter liberos illud habes etiam extendere in testamento ad pias causas: no. Decius consi. clix. col. i. casus qui proponitur / allegat Bal. in l. i. ad finem. C. de sacrosan. eccl. moderin. c. quoniam. supra de testib. Alex. con. cv. col. vi. viso lib. iiii. Cornelius consi. ccxv. col. ii. lib. ii. videtur / hi enim duo casus pari passu (quo ad solennitatem) videntur ambulare / quia si testator scripsit voluntatem suam totam in cedula / non tamen eam publicauit / et moritur: tale testamentum dicitur perfectum ratione voluntatis / sed imperfectum ratione solemnitatis. Ideo valet inter liberos istam opinionem sequitur Alex. in l. hac consultissima. §. ex imperfecto. C. de testa. Et pariter idem est dicendum in pia causa / Imola et Arety. in l. si is qui de testamen. ff.

¶ Unum tamen est in hoc vltimo puncto quod testamentum condemnati ad mortem (etiam quo ad pias causas) non valet Paul. de Castro con. cccxix. in fine primum quesitum / in prima parte.

¶ Premissis / adde quod legitima filiis debita: dicitur adeo fauorabilis quod licet filius approbauerit testamentum patris in quo non reperitur data: tamen talis approbatio non preiudicat quominus fillus grauatus legitimam detrahere possit: secus de Trebellianica vt concludit Petr. de ancha. con. clii. col. ii. nume. ix. plura sunt dubia / quam refert et sequitur Decius consi. cccxx. nu. iii. dum legerem Padue vbi concludit quod respectu legitime filius grauari non potest l. quoniam in prioribus. C. de in off. testa. et l. coheredi§ cum filie. ff. de vulga. et l. cum patronus de lega. ii. idem Decius et copiose con. ccccxix. in prin. viso.

¶ Non omitto ea que citantur a Maria. Sozi. consil. xciii. col. xi. versi. confirmatur circa primum: quod sicut pater non potest (etiam disponendo ad pias causas) disponere in preiudicium legitime de iure communi vt auten. si qua mulier C. de sacrosanc. eccle. ita nec potest disponere in preiudicium legitime augmentate / quod comprobat autoritate plurium: pro quo vide que late tradit Iason in con. xcix. vol. iiii. dominus Bartholomeus et ibi col. vii. decidit de prohibitione detractionis Trebellianice: vide etiam et late de supplemento legitime eundem Iasonem in consilio. cxxxi. Nicolaus vol. iiii. Et quod diximus supra de testamento inter liber os: vide que late tradit Alex. con. clxxvi. viso processu / vol. v. et consi. xvii. in fine ponderatis / vol. iii. et consi. lxxvi. quod exorditur ponderatis / vol. iii. vbi tractat de testamento facto per scripturam priuatam testatoris / et an habeat locum comparatio litterarum qui concludit quod non: motus pluribus rationibus quas ibi videre licet

¶ Et attende quia iura fauent patribus in eorum dispositionibus circa filios. l. fina. C. familie ercis l. hac consultissima. §. ex imperfecto. C. de testa (que habent locum) tamen intelliguntur quando pater equaliter eos instituit: propter quam seruandam limitatur aliquando et ampliatur dispositio testatoris. l. fina. et ibi no. C. communia vtriusque iudic. Sozi. consilio. ccxliii. in fine in presenti / alias secus / refert Decius post alios consi. ccclxi. col. secunda omissa / vbi adducit illud vulgatum quod pater non debet facere vnum filium legitimum et alium bastardum. Angel. in auten. de nupt § illud quoque.

¶ Fauent equidem vt supra deductum est in legitima magis quam ecclesie et alie pie cause: extra tamen legitimam et necessitatem victus non: quia tunc magis ecclesie quam filiis ita intelligas dictum vulgare Augustini dicentis / quicumque velit filium exheredare et ecclesiam instituere / alium consultorem quaerat quam Augustinum. c. quicumque. xvii. q. iiii no. Petr. de Anch. con. xxv. videtur prima facie et latius con. 46 prima facie Dec. con. 480 in fi. in casu / et con. ccccciiii. in fi. in casu firmat Antho. de Butrio con. xxv. col. ii. ad primum dubium / vbi dicit quod iura naturalia et diuina que necessitant patrem erga filios: loquuntur respectu necessitatis victus et legitime: idem sentit Arety. consi. xii. col. ii. in causa Nicolai dicens quod filiis plus fauemus quam ecclesie in legitima / sed reseruata legitima plus fauet lex cause pie et anime quam filiis probatur. ix. q. vlti. c. si qua mulier / vbi si quis habet filios et ingreditur monasterium filiis datur legitima: et omnia alia bona monasterio acquiruntur ad idem tex. in auten. si qua mulier: vbi Bal. in. iiii. no. C. de sacrosanc. eccle. Latius vide per Decium consi. ccccxxvi. in duobus dubiis / tangit Alex. in con. xcii. col. iii. super eo / vol. iii. idem Decius consi. ccccxcv. nu. xxviii. viso eleganti / et con. cccccxxx. Philippus.

¶ Et per hec videtur firmata opinio eorum qui tenent quod legitima statuto tolli non possit / de quo late per Marian. Sozi. consi. v. in prin. presens consultatio / et con. xxx. quamuis ex his / vbi refert in hoc varias maiorum nostrorum sententias quidam enim tenuerunt illam tolli non posse: alii sententiam contrariam / Calca. in con. xxxvii. item statutum / nonnulli vero mediam vt in totum tolli non possit: tamen pro parte minui: dicit tamen quod humanior est sententia vt tolli non possit quia videtur debita iure sanguinis: quod non potest tolli l. iura sanguinis. ff de reg. iur.

¶ Item in tantum natura filios vocat ad patris sui successionem: vt etiam viuente patre quodammodo bonorum paternorum domini estimentur Ita vt patribus defunctis potius in filiis / dicatur continuari dominium et libera administratio quam successio ad filio. deuenire not. in. d. l. in suis. ff. de liber. et posthu. et l. cum miles in princ. ff. ex quib. caus. malo. et pater dicitur potius debitum soluere filiis / quam in eos alienationem facere l. i. §. i. de in po. lucr. descriptio. lib. x. C. Et similiter liberi potius debitum recipere l. i. C. de his qui ante apertas tabul. Unde filius post mortem patris non dicitur vsucapere pro herede l. prima. C. de vsucapio. pro herede.

¶ Hinc dicimus quod si de obueniente titulo lucratiuo debet. solui gabella / non soluetur de hereditate ascendentis obueniente descendenti Ioan. Imol. post Angel. in. d. l. in siis: bene facit l. fina. C. de codicil. secundum Alex. consi. cxcviii. nume. xiiii. perspectis his / volumi. vi.

¶ Item in dubio hec copinio propter conflictum aliarum opinionum videtur sequenda vt humanior l. quod si ephesi. ff. de eo quod cer. loco / cap. fina. supra de transactio

¶ Item in proposito subdit idem Maria. d. consi. xxx. col. x. versicu. xii. filia. Quod filia dicitur in legitima quodan. modo creditrix. l. papinianus. §. quoniam quarte. ff. de ino fifi. testa. vnde in ea filius non dicitur habere terminum lucratiuum l. fina. C. de repudi. heredi. et l. fina. C. de condiindebi. et adeam petendam quasi es alienum / datur conditio ex lege l. fina. si quid in frau. patron. et l. i. §. si impuberi. ff. de colla. bono. Sed es alienum etiam debetur ex testamento: ergo etc. latius firmat idem Sozi. consi. cl. col. vi. versicum confirmatur / vbi late. q. tractat. sequitur Aloxan. consi. clxix. circa finem visis instrumentis / volu. vii. et consil. lxxxxiii. in princi. viso statuto / volu. iiii. facit quod ipse notat consil. liii. nu. xxxiii. visis / volu. iii. et consi. xlv. col. v. habita / volu. primo: vbi late etiam comprobat / quod filius dicitur esse creditor in legitimaet sic potest eligere legitimam in ea re que sibi videbitur: dummodo mediocrem. Idem Alexan. consil. cxxv. col. fina. visis. vol. primo: vide Areti. consil. ii. et latius consilio. xvii. nume. iii. consideratis et consil. xviii. col. penul. in fine. Hinc est quod filius non potest vt heres in legitima conueniri not. in l. quotiens. c. de hered. insti. Ita tenent Ang. Imol. et Franc. Are. ti. in l. plane. §. si duobus / de lega. primo. Iason in consil. lxi. col. ii. nobilis / vol. iii. quem vide in con. clxi. reuocatur. volu. iiii

¶ Sed quid dicendum si filius instituatur in legitima / adicatur institutus in quantitate certa vel vniuersali. Breuiter in hoc puncto dic secundum Bal. in l. ex facto la grande / col. finff. de hered. insti. quod respectu onerum et debitorum non est heres vniuersalis: sed respectu commodi sic / vt possit etiam actionemouere (etiam adeunte vniuersali coherede) quod non est in extraneo instituto in certa quantitate

¶ Filius ergo in quantitate vel in re institutus: cum sua institutio reducatur ad quotam / excedit extraneum in quantitate in stitutum: et non differt ab vniuersali herede / nisi solum in conuentione passiue accepta not. in l. cum a matre. C. de rei vendic. l. fina. ff. quod cum eo.

¶ Ex quo habes inferre quod si testatoreceperit emphitheosin pro se et heredibus suis / includitur filius in legitima institutus: vt pro rata illius legitime succedat in eimphitheosin / tamque in substantia bonorum testatoris

¶ Item inquetum. supra diximus legitimam tolliper statutum non posse / vel minui / intellige nulla subsistente. causa: quia tunc videtur contra naturalem rationem l. cum ratio. C. de bo. dam. na. Et de esse legis vel statuti est: vt sit rationibus iustis et honestis fundata. cap. erit autem lex. iiii. distinc

¶ Idem dic de legitima que debetur matri de qua per Iasonem in consi. lxi. nobilis / volu. iii. vt ex causa tolli possit alias non: notat Ludouic. Bolog. post Ioan. de Ana. comsil. iiii. visis statutis. Istud videtur durum quia filii in multis obligantur matribus iuxta sententiam Ambro. super Lucausa ca. ii. inquientis Tu matri debes pudoris iniuriam / virs. nitatis dispendium / partus periculum / vteri longa discrimins Comprobatur de matre precipue: quia successiones sunt de in re ciuili introducte insti. de vsu et habita. in princip. et. l. i. ff. de acquirend. rer. domi. ergo contrario iure tolli possunt l. omnes populi. ff. de iustic. et iur. alios passus allegat quos videas quod successiones sint de iure ciuili suaderi potest / quod lllo solo iure inuentum reperitur remedium contra testamentum patris pretereuntis vel indebite exheredantis filium. Nam ius dicendi nullum ratione preteritionis datur solum existenti in potestate l. si filius qui in potestatem ff. de liber. et posthu. et l. prima. ff. de iniust. testamen

¶ Item patria potestas est solum iure ciuili inuenta la Item qui in potestate. ff. de his qui sunt sui vel alieni iur. l. prima. §. primo. ff de rei vendi. et insti. de patria potesta. in versicu. ius autem / igitur apparet quod ius dicendi nullum ratione preteritionis non erat ante ius ciuile¬

¶ Item exheredatus rite ad successionem patris venii non potest: nisi per querelam l. si post moritem. §. ex heraat ti. ff. de bono. posse. contra tab. ibi vnaque eis querela supenest si de inofficioso dicant similis text in le. non putauitis prin. illo titulo.

¶ Item forma in testamentis tradita est de iure posium l. lege obuenire. ff de ver. signifi. inst. de testa. inprinl. nemo de lega. primo.

¶ Et posito quod testamentum habeatetficaciam a iure naturali vel diuino / no. Alex. con ii. nurnvol. i tamen per statutum potest addi vel detrabi: vt vare ex no. in l. fina. C. si contra ius vel viili. public. et in l. i. f. de constitu. princ. Bal. in l. duobus. §. fina. ff de vulga.

¶ In simili dicas / quod licet matrimonium sit deiure natum lic c. ius naturale. i. distinc. tamen ei traditur forna a iurepsitiuo. c. tue. et. c. seq. supra de sponsal. ita inuehit Alex. consiuccix. col. ii. statutis accurate / vol. ii. Decius consi. ccccclri. nu. v. accurate.

¶ Item querela inofficiosi testanendicitur de iure ciuili l. filio. §. finali et ibi glo. ff. de noffresta. et in l. et si contra tabulas. ff. de vulga. Nec apparet ante ius ciuile esset via alia rumpendi dispositionemesla toris defuncti.

¶ Similiter via. petendi supplementum / gitime est de iure ciuili inducta l. omnimodo. C. de inoff. lesta. igitur licebat ante ius ciuile cuilibet Romano de bonis suis pro libito disponere et ita in primo capite legis facidie continebatur l. i. in princi. ff. ad leg. falcid. iuxta ilud nihil est quod magis naturali equitati conueniat / quam quendi que posse libere rem suam in alium transferre. § per traditu nem inst. de rer. diuisio et l. non vsque adeo. ff. si quis a parifuer. manu. et l. i. C. de sacrosan. eccle. ista sunt que suadent legitimam non solum diminui sed etiam in totum tolli post statuto / aut alias: cum omnia iura legitimam aduocanm sunt de iure ciuili: ergo alio iure tolli possunt. c. i. de consiutu. hoc lib.

¶ Iiem vnum ius ciuile aliud tollere poresl. de quibus / et l. non est nouum. ff. de legibus

¶ His tamen et aliis suadentibus: teneas in totum toli non posse per legem aut statutum: quia si in totum tolleretur a ferretur per consequens educatio et alimentorum prestatio / quod esset contra charitatem et bonos mores: ideo nseruandum. d. c. eripautem lex. iiii. dist.

¶ Attende ad vnum in proposito quod hec diminutio non siita notabilis quod censeatur esse peremptio vel minus enonmis quia tunc esset irrationabilis: cum oporteat filium vt uere secundum qualitatem persone et domus patris: et ne pro parte viuere et pro parte viuere: cum id non posit tollain homine quia vita hominis dicitur indiuidua / vt dicitu de vsu cuius pars legari non potest. Nam frui quider ( pro parte possumus / vti pro parte non possumus tex est in l. vsus pars. ff. de vsu et habitatio. per quem tex Bar. et vertr. in l. eadem. §. Cato. ff. de verb. oblig. Bald. et Paul. in. sti pulationes non diuiduntur eo. ti. dicunt quod si stipularis a nobili vsum sylue pro te et tuis: si moriaris. x. relictis hero dibus: et omnes non velint morari insimul: sed particula tim: tunc etiam omnes habebunt vsum insolidum / quia vius est indiuiduus

¶ Et si velles dicere quod istud habet locum in his filii qui non habent vnde aliunde viuant: secus in aliis quibus suppetunt facultates ample¬

¶ Respondeo id non obstare: quia lex communis est omibus ideo non iuuat distinctio¬

¶ Et per hec possumus concludere quod non valet statutum dicens / quod primogenitus succedat in totum: vt didtuum in Britannia et aliis partibus: quia quo ad legitimam non valet: ratio quia meta legitime est de iure ciuili: ideo potesaugeri vel minui: sed materia legitime et alimentorum et de iure naturali: ideo non potest in totum tolli: in vno lamen differunt secundum Bal. in l. fina. §et si autem es alienm super versi. sinautem legata. C. de bo. que liber. quod alimenbus debentur filio quantum sufficit ad viuere de iure natuncausali et formali: sed legitima est de iure causali non forma li quia potest per statutum augeri et minui: non autem in totum tolli: quod filius non habeat vnde sealat / ita residet liBald. et Angel. in l. prima. §. ius naturale. ff. de iust. et sufnqui arguit per illum textum quod non valet statutum auerens legitimam que succedit in locum educationis / que est de iure naturali: quia esset etiam contra legem diuinam consilium diui Augustini. supra tactum / et legem humanam que sine causa legitima non permittit filios a parentibum priuari auten. non licet de liber. preter. C. firmat Sayca tus in autentiqua nouissima. C. de inofficioso testamen. et in l. scimus. C. de nupt. vbi adducit rationem quae placet: qua tex. in auten. de triem. et semis. in prin. videtur habere ausula derogatoriam ad quancunque consuetudinem et legem cuiucumque inferioris. Ex quo ratio sic disponendi est vniformi. vbique locorum. Et sic videtur quod leges municipales contrarium disponentes valere non debent: in autem. nauigi. C. de furt. et in auten. omnes peregrini. C. communia de succasio. Bar. in l. omnes populi in. iii. q. princ. ver. circa hoc diet. ff. de iustit. et iure vbi pro hoc allegat etiam l. eos. C. de furt. et auten. cassa. C. de sacro sanct. eccle.

¶ Quod tex. in. d. auten. de triente et semis. videatur habere clausulam derogatoriam patet intuenti: quia imperato ibi dicit quod male fuit prouisum / quod legitima esset quarta lica talis prouisio fuisset diutius obseruata et ab illa prouisione sic diuturnitate temporis roborata recedit et eam corrigit ad disponit / quod si triens vel semis secundum numerum liberorum et prohibet priorem prouisionem seruari vt ibi ptm

¶ Ex quo sequitur secundum Saly. quod imperator ibi videtur prohibere populos subditos disponere in contrarium vt in simili allegat l. iii. §. diuus. ff. de sepul. viola. vbi lex corrigens consuetudinem et c. vt ibi dicitur videtur derogare consuetudini omni in contrarium postea disponenti¬

¶ Pro quo habeo vltra eum id quod no. Cy. in l. ii. in. q. vt C. que sit longa consuet. Dy. et Bar. in l. si mihi et tibi. §. fi. na. de lega. primo Doct. in cle. statutum de elect. et Antho. de Butrio in. c. fina. supra de consuetu. vbi tenent quod damnat. consuetudine / intelligitur damnata non solum preteritased etiam futura: pro quo vide que dixi in. c. primo in ver. remprobata consuetudine de consuet. hoc lib. no. Alex. con. cxcvi. col. iii. viso testamen. vol. ii

¶ Hunc passum Io. de Imola. in l. titiocentum. §. titio granero. ff. de condi. et demonstra. tangit: dicens omnes Doc. fore in concordia / quod legitima possit per statutum minui: sed an possit in totum tolli sunt opinionens et concordandio eas dicit / aut statutum tollit legitimam sine causa: et non valet: cum videatur irrationabile et contra naturalem rationem vt iamque tactum est: lex enim vel statutum iniustum et sine causa non valet l. iii. ff. de legib. facit quod non ibi glo. et. d. c. erit autem lex. iiii. distin. Bar. in l. finali. C. sicontra ius vel vtibs

¶ Facit etiam quia licet dispositio testatoris vim habeat legis. §. disponat in auten. de nupt colla. iiii. dixi post Io. mo. in. c. si pro te. supra de rescrip. tamen non potest auferre legitimam sine causa vt in d. §. aliud: in autem. vt cum de appelcogno. ergo nec lex municipalis

¶ Aut statutum tollit cum causa puta ratione ingratitud nis et similium vt in. d. §. aliud et. §. causas eo. et tunc in totum potest tolli / quia tunc cessat ratio naturalis propte rationem naturalem contrariam dico fortiorem / que habquod delicta non remaneant impunita l. ita vulneratus. ff. ad leg. aquiliam.

¶ Pro hac distinctione habes quod in similino. Petr. de Ancha. con. xlvii. pro clariori / vbi dicit quod testator non potest sine causa heredi prohibere administratio nem ad tempus: cum causa tamen potest

¶ Et quia supra diximus legitimam matri debitam ex causa tolli posse quod satis comprobauimus. Ultra tamen ea Alex. consil. clxviii. col. i. visis ac ponderatis: volumi. vii. dicit in distincte quod non potest solum per statutum minui sed in tetum tolli / et hanc dicit fore communem / ratio quia nulla successio est de iure naturali debita matri in bonis filii imo lege. xii. tabularum excludebatur mater. Sed posteper senatuscon. tertulia. fuit vocata insti. de senatu. tertul. in princ. ideo illud quod fuit iure positiuo inductum: poni iure positiuo contrario tolli insti. de iure natura. in prin. 3. c. i. supra de consti. hoc lib. no. idem Alex. con. clxx. visis statutis eo. vol. vii. allegat / quod qui potest vnum oppositorum: pont et reliquum. c. cum inferior cum ibi no. per glo. i. i. de maio. et obedien l. is qui et l. is potest. ff. de acquir. hered. per que dicit quod consuetudo potest facere actum inualidum valid et validum inualidum: quod firmaui. supra. in rub. de consuet. in ver. item consuetudo scripture inualide

¶ Et quia etiam. supra diximus legitimam liberorum in totum tollinon posse per statutum: per hoc videtur quod differri possit illius datio per statutum: iuxta vulgare quod differtur non aufertur: in hoc tamen non videtur conuenire Alex. con. ccxi. nu. viii. viso themate de quo dubitare contingit vol. vii. dum dicit quod si statuto caueatur quod filia non possit petere relictum nisicum nuberet: non valet: quia sequeretur quod ea decedente antequam nuberet in totum esset priuata legitima: quod fieri non potest vt dixi: et hoc est verissimum et equitate minutum: prohoc vide que late tradit Bartho. Sozinus con. xcvii. praesnus consultatio vol. 1 vbi inter alia citat quod quando filio est aliquid suconditione relictum que non est in eius potestate / non dicitur sa bi aliquid relictum: quoniam quae sunt in conditione. non sunt in dispositi. ne l. i. §. siquis sub conditione. ff. si quis omissa causa test. et arglo. in l. lucius. ff. de hered. insti. no. apud Alex. con. lv. nu. xiiii. prospectis: volu. iiii. dico in. c. fina. in ver. et propter id dicit Fely. isto titulo.

¶ Et regula iuris antiqui etiam est in filio in potestate: quae a pari procedunt nihil esse relictum: vel sub tali conditione l. si pater. C. de institu. et substi. sub condi. fact. vide et latium in con. sequem. et Petr. de Ancha. con. ccxx. statim allegando in col. penul. et fina¬

¶ Et sic ex premissis videtur concludendum quod in legitima non potest testator alteri relinquere vsumfructum glo. et Doc. in l. vxorimee. ff. de vsufru. lega. Alex. co. xxix. col. 1 viso themate / vol. iiii. facit quia non potest imponi fidei commist onus l. quoniam prioribus. C. de inofficio. testa l. cum patronus de lega ii. no. apud Alex. d. con. lv. nu. xi. prospectis: vol. iii ratio quia grauando per fideicommissum: videtur onerare l. denique. §. interdum de penu. lega. sic succedit regula / quod ograuamen reiicitur de legitima Alex. con. xliii. nu. 8a attemta / vol. ii. quem vide con. lv. vol. ii. et Areti. con. xix.

¶ Pro ampliori et perfectiori comprobatione intenti nostri habeo: quod licet libera sit testandi facultas l. prima. C. de sacrosanct. eccle. maxime ad pias causas: tamen valet statutum quod mulier habens filios non possit disponere in vltima vt luntate / vel aliquo tempore inter viuos: de bonis suis: nisi. x. pro centenario: etiam pro anima / et non valeat quod fecerit in contrarium ipso iure: ita concludit per plura fundamenta Petr. de Ancha. con. xxv. quem reperio vnum dicere notandum propremissis con. ccxx. col. i. hec questio iam vulgaris: quod in dete tantum soluta vel promissa per patrem / videtur taxata sibe legitima: que non est aliud nisi quedam portio taxata legis arbitrio / certis personis quibus iure nature vel quasi debe. successio auten. nouissima. C. de inof. testa¬

¶ Premissis iunge quod tradit Iason in con. xiiii. supra col. ii. praesup posito vol. iiii. quod communis opinio est (quae seruatur vbique in practica) quod filius quando grauatur restituere post mortem quod praesent detra hi due quarte per. c. Rainutius et. c. Raynaldus. supra hoc tit. et per tex. netudum tenent Bar. et doc. in l. papinianus. §. meminise. ff. de in offi. testa. et hec opinio seruatur vbique: et in iudiciis et in scholis et vbique practicatur et pro euangelio tenetur dicit idem Iason qui firmat praemissa in con. clix. in fi. vol. iiii. Odoricus

¶ Et quia supra tactum est legitimam debitam iure nature ia liis debere relinqui titulo institutionis: queritur an portio debita a filiis parentibus / etiam debeat relinqui titulo institutionis: dubium est arduum et plura possent ad duci quod sic / que non cito: sed te remitto ad ea que tradit Astho. de Butrio in consi. xv. visis themate.

¶ Unum non pretermitto quo ad legitimam quod citat Io. de Anania consi. xcix. col. fina. visis et ponderatis: quod in nulla dispositione includitur legitima / nisi de ea fiat specialis mentio / probat tex. in l. si quando. §. generaliter. C. de inofi. testa. Bal. et Ang. post Guiller. de cuneo in l. de his. ff. de transactio¬

¶ Hinc est quod si par reliquit aliquid iure institutionis filio / et mandat ipsui icitum et contentum esse / prohibetque etc. et filius agnosca. egatum / non preiudicat sibi in supplmento legitime ex quo de legitima non fuit facta specialis mentio / et hoc comprobat multorum doctorum autoritatibus quod idem Alexand. late comprobat consil. viii. col. v. visis subtilissimis / volu. iii

¶ Et quia patres sepissime optant filios proprios fraud re legitima / reperiuntque ad id votum suum complendum cautelas / vt pote quia confitentur in presentia notariorum et testium se recepisse in custodiam et depositum multas poecuniarum summas: que si soluerentur tanquam es alienum / n hil reperiretur in hereditate / et sic nihil pro legitima remineret: queritur an hec confessio et similes fraudes (non constito de vera numeratione) noceant filiis quominus fili. ipsi possint allegare talem contractum in fraudem celebra tum / Alex. de Imol. consi. lvii. visa breui casus narratione volu. v. tangit et per multa fundamenta comprobat quod sic / et referre esset laboriosum: ideo ea videto et in consilio. cxliii. viso: eo. volu. et consi. xviii. in fine non minuitur legitimavolu. iiii. et que in simili tradit in con. xviii. consideratis his vol. iii. et consi. xlv. in fi habita / super his vol. primo.

¶ Nunc intro dubium quotidianum et subtile / an acquisita filio contemplatione patris veniant computanda in legitimam. Pone precibus patris mei erga regem Christia nissimum acquisita est mihi militia seu officium senatori maiestatis valoris trium milium ducatorum: an hi ducati computabuntur in legitimam. Istam. q. tangunt Petrus Cy. in l. omnimodo. C. de in of. testa. vbi arguunt ad partes de cidendo quod tanquam profectitium in legitimam computabitur / quod placet Guiller. de cuneo. ibi col. iii. et Saly. in. §. fi. per illum text facit tex. in l. sed si plures. § in arrogato. ff. de vulga. et pupil. hunc punctum late examinat Alex. con. clxxix. viso processum vol. v. rbi plura adducit / tangit idem con. cxli. viso testamento vol. ii. et consil. xxxi. viso testamento vol. iiii. vbi allegat que noAng. in l. in quartam ad leg. falcidi. ff. vbi querit / quid si audotauit neptem et Auo ac demum patre mortuis: vult dicta neptis venire ad successionem patris sui: vel vult saltem legitimam ex forma iuris vel statutorum / an dotem quam habuit ab auo debeat sibi imputare in legitimam debitam ipsi nepti in bonis patris sui: ibi refert se pluriens consuluisse: quod si auus dotauit neptem contemplatione sui / et hoc constet liquido vel per vehementia indicia: non computabitur in legitimam: quia illa dos non fuit profecta a patre sed ab auo: ergo non debet in legitimam debitam in bonis patris imputari l. scimus. §. repletionem. C. de inofficioso testamento. Sed si auus dotauit contemplatione filii / vel dubitatur cuius contemplatione / quo casu scilicet quando dubitatur est idem ac si contemplatione filii sui dotasset l. dedit dotem et ibi no. Iacob. de aretio et Bar. ff. de col. la. bono. tunc debet imputari sibi in legitimam debitam in bonis patris quasi ipsa a patre suo dotata sit. d. §. in arrogato: breui enim manu censetur dos primo tradita filio per auum nepti l. iii. §. fina. ff. de dona. inter vir et vxo. l. singu. laria. ff. si cer. peta.

¶ Contra tamen hoc vltimum membrum (de dubio) tenet ipse Alex. con. clxxxv. nu. xvi. viso titu. vol. ii. dicens id fore non profectitium / sed aduentitii quod late ibi comprobat et con. cxcix. nu. viii. viso prestanti con. eo. vol.

¶ Pro his vide que tradit idem Ang. co. lxxviii. Ioan. phil. pi et consil. sequem. vbi idem consuluit quod placet ipsi Alex. vbi supra. cuius dicta vide in consi. 89 vtrum emphiteosis / vol. iiii. et con. viii. visis subtilissimis / vol. iii. vbi etiam disputat an res em phiteotice computentur in legitimam vbi per multa decidit quod non.

¶ De expensis autem factis pro acquirendis beneficiis ecclesiasticis: an computentur: vide Iaso. in con. elx. vol. ii. et de acquiranda alia militia vide Calca. consi. lxxiii. colum. vi. casus.

¶ Et attende secundum eundem Alex. in con. lvii. col. ii. pondera tis verbis vol. iii. quod legitima portio debita filiis vel quo si debita si credamus glo. in l. iii. vbi Bar. et alii. C. de iur. et fac. igno. glo. in l. si duo. ff. de acquir. heredi. Bal. et alii in l. iuris ignorantia. C. qui admitti tex. in l. fi. § sinautem per petuus in ver. quasi debita. C. de cura. fur. in l. et quia in verbo quasi debita. ff. pro socio. Bar. in l. si quis legatum. ff de fal. ) debet taxari secundum quantitatem bonorum testatoris (de ducto ere alieno l. papinianus. §. iiii. ff. de in off. testa. Deo. con. 485. col. fi. casus de quo queritur: vbi idem dicit de vsu fructu legato per. l. in vsufructu bonorum. ff. ad lega. falcid. istud placet Calca. in con. xxxiii. nu. iii. quidam bonomus quod legitima intelligitur deducto ere alieno: et quantuncumque dicatur quod sit quota / est verbum quod est quota bonorum sed non quota hereditatis inter que est magna differentia l. non am plius. §. fi. de lega. primo. et l. si quis seruum. §. fi. cum l. sequem. de lega. ii. vnde infert quod institutus in re certa non est mere heres nec mere legatarius: sed est quedam tertia species de per se et vocatur heres: quia sicut participium participat de nomine et verbo ita iste heres in re certa et hoc nota quia est maximi effectus vt ibi per Calca.

¶ Et hec omnia intelligas de filiis naturalibus et legitis mis quia naturales nunquam possunt succedere contra volitatem et testamentum patris: dato pro possint succedere ex testamento: vel ab intestato glo. reputata singu. in l. i. in glo. ii. et ibi Bar. ff. de bono. posse. contra tabul. pro illa glo. est tex. in l. fi. quem ad hoc ponderat Bal. C. de natura. liber. idem Bal. in l. i. C. quor. bono. et in l. certum. C. vnde legiti. quod plecet Alex. referenti in con. lxxxiiii. circa finem / viso processu / vol. ii. quem videas pro verificatione / an donatio factam filio simpliciter / vel in premium emancipationis compute tur in legitimam con. cxlii. circa primam dubitationem / volu. ii. vbi discutit an libri et arma veniant in legitimam

¶ Item si queras an dos matris compntetur filie in leg timam: quando agitur de legitima debita nepti in bonis aui materni / quia mater praedecessit superstite ipsa nepte et auo: vide Alex. in con. xxiiii. col. ii. visis dubiis / vol. i.

¶ An autem dicatur predecessisse si ambe insimul namufragium et submersionem patiantur: vide eundem Alex. in consi. xxxix. col. i. viso themate: de quo volu. primo: vbi dicit quod ex queo equitas suadet vt secundum ordinem naturalem filius consequeon¬ tur hereditatem patris potius quam econtra / presumimus patrem predecessisse superstite filio l. qui duos. §. cum filio ff. de reb. dub. Probus

¶ Intestato. An pupillus vel infans dicatur decedere intestatus mouent Petr. de Ancha. con. clxxxvii. renocatur in dubium et Decius con. cccclxvi. nu. ii. stante statuto etc. et consi. ccccclxiii. col. i. duo dubia. Probus.

¶ Pauperes. Uide per quem fieri debeat illorum bonorum hereditariorum distributio per alex. in consil. xii. attentis vol. iii. Et qui dicantur pauperes. per Arety. in consi. xiii. col. vii. viso. Probus.

REligiosus. Uide materiam exeiutorum testamentorum latissime tractatam per dominum vit alem Nemausen. in repetitio. c. Ioannes. supra hoc titulo. et Deci. in consi. ccccxciiii. quod supra vbi disputat de fratre minore et consi. ccccxcix. in causa que parpiani. Probus.

¶ Fauore anime. Dic quod eaque conc ernunt fauorem. anim e puta testamenta ad peas causas et similia discutiur tur secundum iura diuina et naturalia / non secundum iurahumana. not. late Alex. in consi. cv. viso ac diligenter. vol. iiii. Decius consi. ccccciili. in casu / et coram iudicibus ecclesi asticis potius debeat tractari: vt est text et ibi no. glos. ii. l. heredibus. §. si defunctus vbi Bald. ff. de petitio. heredi. et in. c. relatum el primo et ibi Docto. supra. isto titu. iuncta l. solent vbi Bar. ff. de alimentis et ciba. lega. Ioan. And. et alu in. c. Ioannes et in. c. si heredes eo. titu. etiam si conuenia. tur laicus secundum docto. in dic. locis: dicit Alex. in consilio. clx. colum. prima circa primum dubium / volu. ii. Qui ibi subdit / quod executoribus ad pias causas competit ius genti pro legato pio: licet regulariter pro aliis legatis non competat l. nulli et l. si quis ad declinandum. C. de epiet cler. iuncta l. lucius. §. primo. ff. ad trebel. et ibi plene no. t in l. si quis titio de lega. ii.

¶ Quod licet multa fauorabilia reperiantur introducta pro relictis ad pias causas: illud tamen sane venit intelligendum / primo non facit fidem priuata scriptura quia fauor pre cause non supplet defectum scribentis Bal. per illum tex. in l. in fraudem. § si quis. ff. de testa. milita. Decius consi. cccccli. numero. x. plene et sic regula venit intelligenda quando est relictum ipsi pie cause / sed si laico est relictum: quod de sui natura dicitur ad pias causas: tunc fauores non habent locum / per ea que tradit idem Alexan. in consi. clxxxvii. numero. vi. versic. nec predictis etiam / viso themate. volumi ii. sic hoc casu non procedit id quod citat idem Alex. in consi. xiiii. in columna fina. circa primum volu. primo quod in dispositione ad pias causas non attendimus prohibitionem iuris ciuilis: sed iuris diuini vel canonici / etiam in terris imperii per ea que habentur. in. c. cum esses et in. c. relatum el primo supra hoc titu. et hec videtur. esse magis communis opinio secundum eundem Alex. licet quidam aliter dixerint

¶ Pro his vide que dicit Decius in consi. 455. in fine placet conclusio / vbi comprobat dictum Alexan. in eo quod dicit verum si est relictum pie cause: secus si alii / puta laco: quia tunc non suffragantur fauores introducti pro piis: send regulantur secundum naturam communem: comproba. quia statutum laicorum habens iustam causam et rationem etiam in pia causa) debet obseruari. Cal. in consi. xx. de constitutioni an si statutum ciuitatis Petrus de Ancha. consi. xxv. videtur prima facie Cardi. consi. cxliiii. superthemate. Et in hoc habes casum fallentialem / quod vna¬ eadem res non debet iure diuerso censeri: quod non vide tur absurdum: vt probat Decius in. d. consi. ccccciiii. nu. v. quem pro intento vide consi. 529. Philippus. Probus.

¶ Uoluntas. Que in dubio non extenditur ad impossibilia Bar. in l. si quis sub conditione. ff. de conditionibus institutio. Bald. in l. fina. §. in computatione. C. de iure de liber. tradit Sozinus consi. cclxvi. colum. xxi. in causa quo vertitur. Probus.

¶ Expressa. Quid dicatur expressum Maria. Sozinus. consi. cxii. colum. v. et. vii. multum abunde inter alia dicit quod non dicitur expressum in lege: quando lex non determ. nat casum expresse / licet argumentatiue. Probus

¶ Quam tacita. Uide que dixi in c. nullus in ver. que tacitum: supra de electio. et que dico in capi. constitutionem in fine de regula. habeo tamen quod aliquando / multa valent tacite et conceduntur in consequentiam / que non principaliter et expresse l. nonnunquam ff. de condit io. et demonstra. hinc Decius con. ccxciii. colum. iii. viso testamento / dicit quod quando non fit directe a laicis prohibitio / quod bona ecclesie acquirantur / sed in consequentiam quia nolunt bona alienari sed conseruari inter ciues: statutum laicorum valet in preiudicium ecclesie: secus si prohibita esset directo alienatio in ecclesiam sic operatur regula iuris consideratur quod principaliter agitur / non illud quod in consequentiam venit l. prima in prin. ff. de autoritate tuto l. siquis nec causam. ff. si cer. peta. Notat latissime Alex. con. lxv. col. iiii. et. v. quoniam omne / volu. vi. quem videas rogo et que dico in. c. i. in ver. principali de homicidio.

¶ Et sic verificatur quod supra diximus / quod quandoque tacite permittitur quod expresse fieri prohibetur l. illa institutio iuncta l. si quis sempronium. ff. de heredi. institu. et inl. si vnus. §. illud. ff de pact¬

¶ Item habes quod tacitum et expressum aliquando equiparantur / per ea que citat Alexan. in consi. lv. in prima. colum. pon deratis his / volu. iii. quod mens testatoris etiam tacita habetur pro expressa / et seruari debet preceteris: etiam magis quam verba l. iii. C. de liber. preter. l. inter vestem. ff. de auro et argen. lega l. cum questio. C. de lega. idem Alex. con. si. lix. nu. xii. attentis verbis eo. vol. dum dicit quod taciti eexpressi idem est iudicium: vbi stante validitate actus queritur de mente partium l. cum quid. ff. si cer. peta. secus quantum ad finem inualidandi actum / quia tunc tacitum et exbressum idem non operantur: vnde videmus quod licet sententiatacite intelligatur referri ad acta l. iii. C. de senten. que sine cer. quantita. c. cum ad sedem. supra de rest. spol. no. in l. he enim ff. de suspec. tuto. et in l. si quis ad exhibendum. ff. de except. rei iudic. et in. c. si confirmationem de elec. hoc lib. tamen si in sententia non sit expressus error iuris: sed tacite ex relatione tacita que fit ad acta / non vitiabitur sententia / secundum conmunes conclusiones l. preses. ff de re iudic. l. seruo inuite§ cum pretor in fine. ff. ad Trebel. glo. et doc. l. ii. C. quand. prouoc. non est neces. et in l. ait praetor. §. si iudex. ff de re iudi.

¶ Item quod taciti et expressi non sit semper idem iudicium / habes quod no. Bar. in l. Centurio circa. ii. col. ff. de vulga. et pupil. substit. quod videmus quod expressa pupillaris excludit matrem pupilli l. Papinia. §. sed nec impuberis. ff. de inoffitesta. c. si pater in fine quod est. c. precedens: tamen secus. in tacita let precibus. et ibi no. C. de impuber. et aliis substitinf. fina. C. de institu. et substitu. sub condi. factis.

¶ Etiam videmus quod filius debet expresse et nominatim ex heredari: non silentio preteriri: sic non sufficit tacite exclidi seu ex heredari / alias testamentum esset nullum l. intencetera. ff. de liber. et posthu. et l. maximum vitium. C. de liber. preter.

¶ Et sic verificatur intentum Io. Mo. hic pro que vide Decium con. cccclxxxi. nu. x. in casu de quo perusii quod potentior videtur expressa dispositio que habet expressum comsensum / quam tacita glo. in cle. sepe in ver. partibus circa medium de verb. signifi. que reputatur singularis secundum Felyin. c. si quis contra clericum. supra de foro compet. et est aurea secundumeundem Fely. in. c. cum dilecta col. xiiii. supra de rescri. et singu. secundum Imol. in. d. cle. sepe col. xxx. ad hoc quod exprsesi sus consensus in vno actu extenditur ad siles / secus in tacito. Pur¬