Titulus 12

BEnignior. ion sequenda l. sempeurff. de reg. iur. Ias. in con. cvi. col. ii. proponitur: vol. iiii. idemi co. vii. col. iiii. volu. iii. pro ista infante. et con. lxxx. col. penul. communitas: vol. iii. Probus.

¶ Preiudicium fiat. Istud est quasi de natura priuilegii cum priuilegium dicatur lex priua ta et non communis. c. priuilegia. iii. distin. et sic priuilegium dicitur quando aliquid scribitur contra ius commune per principem.

¶ Rescriptum vero proprie dicitur. quandeo scribitur ad obseruationem iuris vt quando committitur quod fiat ius lf. falso: vbi Bal. C. de diuer. rescrip. Bar. in l. fi ff. de constit. princi.

¶ Et ideo quando in rescripto conceditur aliquid quod sit contra ius commune mutat nomen rescripti. glo. in ver. noscatur. in. c. i. de constitu. hoc lib.

¶ Pro intento Io. mo. hic facit theorica. trita in iure quod concessio facta a principe / in dubio semper in telligitur absque praeiudicio tertii. c. super eo. vbi panor. et alii. supra de offi. delega l. ii. §. merito et § si quis a principe. ff. ne quid in loco publico: et. c. ex tuarum. supra de autoritate et vsu pallii. c. suauis de rescrip. hoc lib. no. Bal. in l. i. col. i. ff. de constituprinci.

¶ Ex quo infertur quod verba potius debent impropria ri quam quod tertio praeiudicium inferatur. Bal. et. Car. in d. c. super ecper illum tex. etiam si agatur de iure ad rem: non videtur per supertorem iuri terti derogari. Panor. in. e. in nostra: in. iii. not. supra de rescrip. Do. in. c. si motu proprio. supra de praebem. et in. c. quam sit. de electio. hoc lib. quod firmat in con. cxix. col. fi. ver. ex praemissis. remanet quod exorditur super primo quaesito. Bal. in l. si constante C. de dona. ante nup. facit tex. in. l. ii. in fi. ff. de nata. resti.

¶ Pro praemissis videtur vrgere quod iure citatur / quia sine causa non debet quis iure suo priuari. c. satis peruersum. lvi. distin. et. c. iniunctum. xvi. q. vlti. facititex. in l. sancimus. C. de penis: e in. c. quaesiuit. supra de his que fiunt a malo. parte capi. Probus.

¶ Priuilegiati. Qui sub dispositione que generaliter loquitur includuntur l. in fraudem. § fi. in. fi. ff. de testa. milita. et ibi Bal. Deci. con. ccci. nu. v. in causa quae ferrarie. Probus

¶ Facilior est. Io. and. in. c. ei cui: col. ii. supra de praeben. hoc lib. ait quod in minus differentibus est facilior transitus de vne ad aliud. Do. ibi: col. i. vide Deci. con. cli. prope finem / maximiponderis est / vbi pro hoc allegat. §. item per acceptilationem insti. quib. mod. tolli. obliga l. in rem. §. quecumque. ff de rei vendica. et c. cum ab apostolica. supra de his quae fiunt a prela. idem citat ipse Deci. con. clviii. circa medium quod incipit et pro tenui facultate mea ac tempounis angustia. Petr. De Ancha. con. ccccxxii. in fi viso puncto / allegat l. sed cum patrono. ff. de contratab. et. l. an inutilis. ff. de accep¬

¶ Istud dictum Io. mo. (quod est) philosophi. Deci. vbi. supra proxime inducit ad hoc quod iura ciuilia secundum leges / et iura canonica secundum canones debent interpretari: baben facit quod no. Bal. in l. si nondum. C. de furt. circa finem ver. sed dubitatur. vbi dicit quod si statutum facit mentionem de sacrilegio intelligitur de sacrilegio / prout accipitur de iure ciuili / quia statuta ciuitatis sunt de iure ciuili: sed si esset constitutio episcopi intelligeretur secundumius canonicum: hinc Bal. in. c. cum venissent: nu. ii. suprode eo qui. mit. in posse. dicit quod si rex anglie facit mentionem de iure: intelligitur de suo iure regio

¶ In proposito vide eundem Decium con. ccci. nu. x. in causa quaferrarie / vbi dicit quod potus statutum recipit declarationem abalio statuto quam a iure communi. quia in habentibus symbolum et c. quod firmat: con. ccclxxii. sub nu. ix. visis et diligenter / pro hoc alb legat l. filiabus in princi. de lega. primo l. verum. ff. de petit. hered. et Signo. de homedeis in consi. xxvi. colum. ii. quod inducit ad comprobationem / an donatio facta ecclesie per constant num imperatorem sit valida quod examinat ibi perpulchre: vt videre licet. Probus

¶ Parrochialibus. Ad quas monachi soli preponi non de bent de iure communi sed cum dispensatione episcopi / et cum licentie abbatis: suadente necessitate vel vtilitate: no. Alex. comci. col. penul. circa primum vol. vi. Probus

¶ Supra ius. quod licet papa et alius princeps non recognoscens superiorem sit supra ius: tamen suis pactis obligantur / iuribus vulgatis: hinc Bal. in. c. i. de natu. fend. dicit quod licet uv deus subegerit imperatori leges / et pape canones: non tisibi subegit obligationes et contractus vnde obligatur princeps instar priuati: et arguit ibi contra celestinum qui demane vni conferebat gratiam et de sero auferebat / et altericonferebat: vnde cardinales licet scirent quod renunciaret per fatuitatem papatui: tamen quia erat vnum pecus libenter accaptauerunt refutationem et creuerunt Boni. viii. compalarem huius libri qui secundum emulos et maliuolos ac detractores. depingitur vulpis in introitu / leo in accubitu / et canis in occasu suo. dixi supra in prohe. in verb. vocatus est bonifacius. Probus.

¶ Possessione. Que probatur probatis temporum extremitatibus / nec est necesse probare medium Bar. in l. celsus. ff. de vsucap. Canoni. in. c. causam. supra de proba. quod refert et sequmitur Maria. Sozi. con. lxxxix. col. pen. in causa agitata / vbi subdit in proposito quod ex possessione de presenti: presumitur in preteritum si cum de possessione de presenti concurrit aliqua legitima ratio vel presumptio / per quam possumus arguere quod etiam in preteritum possederim et tunc presumo possedisse / etiam in preteritum: ita no. Saly. in l. ex persona. C. de proba.

¶ Et dic quod hec possessio non debet fundari super titulo de quo non constat / per ea que no. Alex. con. cviii. col. i. viso procest qu: vol. vi. vbi dicit quod nisi appareat de iure vendentis / tic tulus aquisitus nihil iuris tribuit / etiam quo ad aquisitionem possessionis et cause prescribendi propter incertitudinem Bar. et alii. in l. si sic. §. i. in fine de lega i per l. legaui. ff. de liber. lega. et l. iii. §. incertum. ff de acquir. posses. probatur in l. quod si in venditione. cum l. seq. ff. de heredi. vel actio. vendita vbi Bal. Probus.

¶ Usu. Dic quod quando ius est vsitatum non excusat regulari. ter: secus si sit inusitatum. Guil. de monte lauduno in. c. ignorantia infra de reg. iur. quod ibi extendit procedere etiam quando ius est obfuscatum et obnubilatum proper diuersas opiniones vt in materia l. gallus. ista est doctrina Io. mo. ibi cuius verba tacet ipse Guiller¬

¶ Preterea dic in proposito / quod non est verissimile principem subditos velle ligare / ex quo sua lex eorum moribus et vsu non approbatur: ratio potest reddi quia lex conuenire debet loco / et patrie consuetudini: glo. in. c. si quis virorum xxx. distin. vbi dicit quod transmontani non coguntur vti affibulatis vestibus / vt Itali: non obstante noua constitutione de vita et hone. cleri. c. vt clerici. quia lex debet conuenire consuetudini. c. erit. 4. distin.

¶ Hinc est quod lex alicui dirigenda populo / scribi debet secundum idioma illius populi: vt ibi clare intelligi possit: et intellecta acceptari aut respui. Roma. in l. i. §. fin. ff. de verb. oblig. facit l. sed si puplt lus. §. de quo palam: ibi puto fieri secundum loci conditio. nem. ff. de insti. actio. de hoc vide que latissime dicit Fely. in rub. de consti. nu. vii. et. viii.

¶ Pro intento dic legem iue vnam quamque constitutionem habere quandam tacitam et implicitam conditionem: videlicet si moribus subditorum conueniat: et per eos recipiatur / aut eorum vsu tacite acceptetur et approbetur: ratione cuius lex noua priusquam liget publicatur: tunc a subditis recipiatur vel repellatur. in auten. vt not. fact. constitu. colla. v. doct. in. c. fina. supra de constitu.

¶ Hinc Aureli. Augn. in lib. de vera religione. leges inquit: instituuntur cum promulgantur: firmantur cum moribus vtentium approbantur: tex. in l. de quibus. ibi nam ipse leges nulla alia ex causa nos tenent quam quod iudicio populi recepte sunt: et in l. i. ff. de legib. vbi ad esse legis / scilicevt vim firmam habeat requiritur reipublice. id est populi subditi communis sponsio et approbatio / vnde principes astur / eam ob rem cum leges condere volunt: vt populi consensum habeant de singulis regni partibus proceres a populo exquirunt et conuocant: quorum consilio leges faciunt et promulgant facit tex. in. §. senatus consultum. ibi: equum vt sum est senatum vice populi consuli. instit. de iure natu. genti. et ciuili

¶ Pro premissis habeo quod legitur de Licurgoe Lacedemoniorum principe sapientissimo: qui leges subditos donec recepte fuerint non ligare discrete cognoscens cum leges aliquas iustissimas editas Lacedemoniis tradidisset: eosque difficiles ad acceptandas eas obseruandasque cognouisset / finxit se deum Apollinem super earum iustitis aut iniustitia consulturum / dummodo vsque ad eius redditum subditi eas seruare iurarent prout fecerunt: quo facto vt leges illas faceret eternas ad Apollinem profectus exulare in patriamque suam ac regnum numquam redire maluit et ne eo mortuo ossa sua in patriam ad violationem iustissimarum legum quasi ipse rediisset reportarentur: illa in mori proiici iussit: et sic non redeundo subditos leges perpe¬ tuo seruare ligauit qui alias ligati non fuissent / nec eas acceptassent: sed eas forte repulissent

¶ Facit et vlterius quia lex etiam a subditis recepta de consuetudine et vsu contrario abrogari potnest: tex. in prohe. insti. et in. §. ex non scripto ver. ea vero. inst. de iure natur. multofortius praeset non recipi et respui ab initio / etea de causa licet ecclesia orientalis canones de etinentia clericorum non recenperit: tamen propter hoc non incidit in heresim. testantur Domi. et Prepo. in. c. da libellis: in fine. xx. dist.

¶ In proposito habemus regulam quod illud quod lege cauetusi non est consuetudine receptum et omittatur / non vitiat. glo. in l rem non nouam. vbi Iason. post alios. C. de iudic. et in d. l. de quibus: col. viii. ff. de legib. vltra que habeo: glo. ii. in fi. in c. i. de treuga et pace: quam scribentes ibi maxime Antho. Card. et Io. de imola reputant singularem ad hoc propositum / quod statutum anteque sit receptum in obseruantiam vel moribus approbatum / nullas vires habet.

¶ Hic Bal. in. c. fi. nu. xix. supra de consuet. dicit quod iura communia quae de consuetudine non seruantur pro nullis habentur. no. in l. ii. C. de iure do. impe. iuxta illud / l. cauetur: sed consuetudine non habetur: vide Alex. in l. cum prolatis ad fiuem. ff de re iudi. Probus.

¶ Inuetur. Uide Maria. Sozli. co. xxxviii. col. iiii. ver. proterea pro decisione. Probus.

¶ Non possit. Uem est prescriptionem subditi non procede re per subditum remanentem subditum: quia alias resultaret quedam implicatio contradictionis: scilicet quod esset subditus / uinon subditus / contra l. iudicate. ff. de exceptio. rei iudi. facit l. eum qui edes. ff. de vsucap. item eadem res non debet diuerso iure censeri prout dicimus in eadem qratione Roma consi. fi. nu. xii.

¶ Intentum conprobo rationibus: propriet: tis dominus non potest reifructuarie (etiam vsufructuario consentiote) seruitutem imponere verum est vsufructu illeso manente quia per hoc perit l. sed et si quid. §. vlti. ff de vsufru.

¶ Item praetorie stipulationi nihil potest addiiciverum est eaminente praetoria: quia per adiectionem fit conuentionalis l. in conuentio nalibus. ff. de ver. obliga. per hec et alia intentum firmat Oldra. consi. clxxxii. nu. v. quia omnes fere obiectus. Probus.

¶ Assistit. Uide Io. mo. in. c. i. supra de constitu. et ibi late dixiquibus adde quod a communi etiam opinione receditur / quando mulieribus rationibus conuincitur. Io. and. Panor. et post eos eialios Deci. in. c. i. supra de constitu. quod firmat idem Deci. consil. clxxvi. sub nu. v. viso themate / et consi. cccclvi. nu. ix. consului alias / probat tex. in l. i. §. sed neque ex multitudine. C. de vete. iure enuc. et. c. appellamus. supra dfer. Ratio: dicit idem Dec. con. ccccli. in fi. in casu de quo Perusii: quia sepenume ro contingit quod doctores nostri immitantur aues / que quando vnavt lat alie sequuntur. et con. ccccxciiii. in fi. quod supra / et consi. lio. ccccxcix. nu. xii. in causa quaie Parpiniani. Probus.

GLosari. Intellige de glosa. hominis: non de glosa legis Bal. in l. omnes in antepenul. colum. in ver. sed quid si conuetur alio stante. ff. de iustic. et iure quem sequitur Petr. de Ancha. in repe. c. canonim statuta versus finem. supra de constitu. allegat l. quamuis. C. de adulter. quod placet Alexan. consil. cxcii. nu. iiii. perspecta. vol. vi. vbi adducit Io. andiin mercuria. in regu. pro possessore. columna vltima. quod licet aliqua lex municipalis reiiciat interpretationem: tamen non intelligitur reiicere interpretationem per quandeclaratur ambiguitas verborum plures sensus habentium per id quod habetur in l. prima. ff. si cer. pet. et in l. i. de professo. lib. xii. C.

¶ Et hoc est verum vbi etiam cautum esset quod statutum deberet seruari ad literam prout iacet absque interpretatio ne aliqua: vt disputando firmauit Ray. de Forol. in dispitatione quam refert et sequitur Petr. in. d. repe. col. antepe. ver. transeo nunc: firmat idem Alex. in consi. 50. nume 3. visis. volu. primo.

¶ Pro intento facit quod no. Bal. Panor. et communiter aliin. c. ii. supra de rescrip. quod verba precisa recipiunt distinctio nem et determinationem legalem l. ita nobis. C. de adul. ad etiam secundum communem vsum loquendi. per ea que tradunt Anto. et Panor. in prohe. Greg. vbi dicunt quod etiam si statuto caueatur / quod statuta debeant ad literam intelligi vt sonant: nihilominus recipiunt expositionem et declarationem a communi vsu loquendi: tradit Alexan. con. ccxi. ponderatis verbis. volu. vi.

¶ Ratio potest esse: quia hmoni interpretationes sunt necessa rie: ideo non subsunt regulis communibus per ea que dixiin. c. i. in ver. necessitatis. supra de eta. et quali. pro quo facit quod not. idem Alex. consi. ccxv. nu. vi. ponderatis narra. tis. eo. volu. vi. quod si statutum disponat nullam esse obligationem mulieris factam sine presentia propinquorum. recipit interpretationem a iure communi: vt non habeat locum in obligatioue necessaria / per l. i. C. quando decre. opus est. et l. magis puto. §. si pater. ff. de reb. eo¬

¶ Istud latius comprobat Roma. consi 394 presuppositoquod viua voce: vide Alex. consi. xlv. nu. iiii. habita pro viribus volu. vii. vbi vnum subdit quod dicitur esse de litera illud quod oculo corporali videtur. non quod solo intellectu perciptur l. i. in prin. ff. de his quae in testa. delem. bene facit tex. in. i. ff. si tabu. testa. extant. vbi apparet quod illud quod perciptur per coniecturam non dicitur proprie de litera seu scriptu. ra. et consi. lxxx. nu. ix. viso et opportune. volu. i. vbi premissa comprobat: subdendo quod verbum etiam precisum recipit interpretationem laudabilem l. stipulatus sum damam. in versi. continuo. ff. de verb. obli.

¶ Ueniendo propinquius ad intentum inhibitionis text nostri: dic istud non fuisse statutum sine ministerio: quia licet commentatoris aut glosatoris officium non sit / quod ipsa velit: sed quod sentiat ille / quem interpretatur exponere alias non interpres sed aduersarius illius est quem nititur¬ explanare. Sunt tamen nonnulli qui in legibus nihil obscuritatis habentibus: ingerunt questiones ex studio / et ad suainterpretationem obscuritatem iutroducunt:t ii sunt qui grandi aut torto naso sese plusquam necesse est exercentes ex nimisepe subtilitate falluntur: ii vocantur callidiefatui / et sua intertio interpretatione indiget. no. Luc. de penna in l. vnica. C. de pofesso. que in vrb. constan. lib. xii. vbi examinat punctum quia lex inhibet interpretationem / quem vide / et multa alia de interpretatione que non transfero brevitatis causa. Probus.

DEbet intelligi. Uide in simili quod actus attribuitur facienti illum principaliter et non consentienti / qui aliud est facere / et aliud facienti consentire l. aliud est vendere. ff. de re iudica. vnde constitutio facta a papa cum consilio concilii: dicitur constitutio pape et non concilii. cap. licet euitanda. supra de elect. not. Panor. in cap. primo. supra de pactis. et in. c. primo. supra de sponsa. cis at Deci. consil. 150. nume 5. quod exorditur / dubitatur. principaliter / et consi. cxlix. nu. iiii. in causa iurispa. Probus. Tollit. Uide Alex. consi. cliiii. in prin. vol. vii. Probus.

¶ Iura specialia. Uide quod in proposito citat Decius consi. cccxxix. col. i. pro defensione / vbi dicit quod lex facilius tollit ius quaesitum ab ipsa lege aliquo speciali iure / quam si quesiti sit de iure communi / et ex conuentioneno. per glo. magnam. in l. assiduis. C. qui potio. in pigno. hab. et in. §. fuerat. in ver. creditoribus. in fine. insti. de actio.

¶ Istud dictum Io. mo. citat ipse in. c. si super in princ. supra de offi. de leg. et pro eo facit quod notat Deci. con. ccclxxi. sufnu. vii. in causa magnifici. quod illud quod procedit ex iure speciali non videtur esse in consideratione l. iiii. §. i. ff de fidei. liber. tex. in l. in testamento. C. de testa. mili. in l. quamquam. eo. tit. in l. c. turio. ff. de vulga. et pupil. substitu¬

¶ Pro intento habeo quod citat Bellame. conclu. cccccvii. col. iii. conclusio / quod in casu vbi dicit quod si ius commune concedit aliquid specialiter in aliquibus casibus: si obtineatur aliquid / posea aliquod priuilegium reducens nos ad ius regulare / dicitur fauorabile: idem tenet Arety. in. c. fina. col. antepenul. supra de rescrip.

¶ Et sic vbi possumus aliquid interpretari seunuius commne / et secundum ius speciale semper debemus iuterpretarisecundum ius commune.

¶ Hinc Decia con. cxiiii. col. iiii. Et pro tenui / dicit / quod factum superioris debet semper intelligi secundum iur commune quantum fieri potest. et con. cxviii. viso instrumento / quod pactum consonans iuri communi nunquam potest dici symoniacum

¶ Adde praemissis Alex. con. lxv. nu. v. in causa et lite vertem te inter fantutium: vol. vii. vbi vnum dicit / quod vbi sunt duo statuta specialia: et non apparet quod eorum sit magis speciale tunc praefertur illud statutum per quod non ita iuri communi de rogatur. Bal. per illum tex. in l. qui posthumos. ff. ad silleya. ratio quia illud quod fundatur in iure communi: est potentius quam illue quod in iure speciali fundatur contra ius commune l. eius militis. §. militia. ff. de testa. milita. et d. §. quia vero hic per Io. moallega.

¶ Hinc Frederic. consilio. xciiii. in fine casus talis est / dicit quod facilius renunciatur priuilegio quam iuri communiFacit quod citat Alex. con. xvii. nu. xv. viso instrumento loc. tionis. vol. iiii. dum dicit quod quando statutum fieret contra id quod essa concessum iu priuilegium clericis / et ecclesiasticis / diceretur contra ecclesiasticam libertatem quamquam dicatur esse debilius illud quod competit de iure speciali / quam in quod competit iure communi. d. §. militiaAlex. in con. lxxxiiii. col. penul. ver. confirmantur. in causa que vertitur: vol. iii. Ude que diximus in. c. si ad solum. supra de regnla. et attende ad ea que citat idem Alex. in con. ccix. col. iii. statutis. vol. ii. et con. seq. col. iiii. et Deci. con. cccclxxv. col. i. in causa que mantue / dum dicit quod vltimum testamentum inspicitur / et praecedens tollitur. tex. in. §. posteriore insti. quib. mod. testa. infirmam. et l. si quis priore. ff. ad trebel. et ipso iure tollitur testamentum quod procedit a posteriore l. sancimus. C. de testa. hoc etiam procedit si posterius testamentum sit de iurespeciali l. ii. ff. de iniusto rup. et. d. l. eius militia. §. fina

¶ Unde Alex. consi. clxxxvii. viso / et Deci. con. cccclxxxix. nu. iii. in casu occurrenti: et consi. cccccxii. in princi. cum reueren. dissimus cardi. Neapol. decisio. cclvii. nu. vi. dicit constitutio.

¶ Pro themate habeo regulam de qua meminit Iason in con. clxii. statutum: col. ii. vol. 4. quod quando actus cepita difuncto maiore / et minor cum quo nihil est gestum succedit maiori: tunc non consideratur persona minoris nec eius priulegium: sed solum consideratur persona maioris a quo initiuhabuit: et sic minori non succurritur. glo. in ver. stetisse. in l. cum filius. §. in hac stipulatione. ff de ver. obliga.

¶ Ex quo no quod priuilegiatus succedens non priuileglatotunc vtitur priuilegio suo quando cum eo aliquid fuit gestum: secus si propter non factum quia nihil sit actum cum priuilegiato: tunc non vtitur priuilegio: ita tenet glo. in l. si cum militaribus. C. de restitu. milit. pro quo tex. in l. emilius ibi quod pater eius et non ipsa pupilla contraxerat. ff. de minori. vbi Bar. et in l. ad diem. ff. de ver. obliga. Probus

¶ Ron tamen. In simili dic quod a pari procedunt / filios non extare / vel extare / et non succedere: vt l. ii. §. si sint sui. et in not. Bar. ff. ad tertul. cum aliis no. per Alex. con. 154. nu. v. viso titu. vol. vii. Uide Io. mo. in simili: et ibi dixi: in. c. si in bi. supra de preben. Probus

SIcut. Dic quod hec dictio / sicut: assimilans potestatem vnius iudiciis / potestati alterius. non intelligitis r assimilare illam quantum ad hoc vt iudex vnus ex assimilati qui potest procedere solus debet associari sicut alius qui non poterat procedere. tex. est iunctis doctrinis Docto. in. c. sicut vnire. supra de exces. prela. quod sicut papa potest vnire beneficia. ita et episcopi: et dicunt ibi quod illud sicut non notat omnimoda similitudinem: quia cum papat habeat solidam postestatem vniet solus / sed episcopus non pote rit solus sine consensu sui capituli. no. Domi. in consil. 73. quia subtiliter. Probus.

¶ Subiectum. Quo deficiente pereunt qualitates. ars tex. in l. qui in prouinciam. ff. si cert. pet. et. l. decenm. ff. de verbo. obligat. in quocumque enim actu debet prius constare de subiccto vel qualitate: aut alio quod est fundamentum actus vel iuris l. hec autem ibi liquereque pretori. ff. ex quib. cau. in possessio. ea. no. Barba. consi. xlvii. nume. xxvi. volu. primo. Probus

¶ Secundum quid. Dic quod tale secundum quid / non est proprie. tale. ff. de lega. iii l. hoc legatum. vbi bonus tex. Docto. in l. serui electione. §. fi. ff. de lega i. refert Abert. de Barba. in repe. l. si pater. C. de insti. et substi. carta mihi. viii. nume. lxxxviii. Contra istud vide tex. in. c. innitare. vi. q. i. vbi Propo. dicit. in prin. Not. quod imitatio satis dicitur fieri de aliquo / licet non ex toto fiat / sed secundum quid

¶ Pro intento vide que tradit Alexand. in consi. cxx. col. prima omissis. volu. ii. vbi dicit post Bal. in rub. ff. de rer. diuisio. quod licet riparum fluminis vsus sit publicus l. riparum. ff de rer. diui sio. tamen illud est verum secundum quid / scilicet vt ibi naues ligentur ad ripas / vel vt ad arbores sicentur rhetia et similia in ceteris autem secus: vt ibi comprobat. Probus

¶ Ex quibus liquet. Hanc conclusionem ante Io. Mo. ff. mauit glo. in l. id quod est nostrum. ff. de reg. iur. quam ibi sequitur Decius. in ver. et concludendo. vbi adducit Ioan. Mo. et Ioan. And. hic pro eius confirmatione / dicens: quod siquandoque contrarium reperitur illud videtur procedere in casibus specialibus / qui habent particularem rationem et hoc modo procedit tex. in l. i. §. domini appellatione. ff. ad silleya. ibi: domini appellatione pro parte dominium contineridicendum est: quia in illa materia (vt occasio delinquendi remoueatur) fit larga interpretatio: vnde etiam ibi filius viuente patre: dominus reputatur. tex. et ibi docto. in l. in suis. ff. de libe. et posthu.

¶ Predictam conclusionem firmat idem Io. Mo. in. c. cum in illis. supra de preben. Probus.

¶ Fauore matrimonii. Eundem fauorem prosequitur Io. Mo. in regula / non firmatur de reg. iur. alium fauorem matrimonii. vide per Fely. in. c. nonne. de praesum. col. ii. ver. falilit. ii. nu. viii. dum dicit quod filis tacens et praesens obligatur ex matrimonio contracto per parentes. c. vnico. supra de despon. impub. et illud facit etiam fauor parentum: et hoc nisi constaret filium vel filiam ob reuerentiam tacuisse: quod nota. Probus.

¶ Fauorabilior. Merito cuius ab omnibus reperitur dulcis / prout vidimus in pueris qui licet sint sub duplici iugo / paterno / et sacris vinculis eosque pater plus diligat quam seipsum. l. isti quidem. ff. quod met. cau. dixi. supra. in rub. de renunci. tamen quotidie allegant illud vulgare Esopi. Non bene pro toto libertas venditur auro.

¶ Placet etiam beluis dulcis ipsa libertas / quod patet in auibus. quia licet eas habunde nutriamus in receptaculo: nec ab eis exigatur aliud / nisi quod cantent: diffugium tamen quotidie querunt: ias postquam euaserint quandoque magna inopia / et fame laborent.

¶ Et dic in proposito quod illud quod est introductum seu inductum in fauorem libertatis extenditur ad alias dispositiones factas ad pias causas: vt per Bar. in l. si vnus. C. de testa. et in l. proxime. § nomen. ff. de his qui in testa. delen. et in l. Titio vsusfr. §. i. ff. de condi. et demon. Bal. in l. ii. et in l. penul. C. de fidei con. li. ber.

¶ Facit. quia fauor ecclesie et fauor libertatis equiparantur. voluit Bal. in l. i. §. in primo. col. si. C. de cadu. tollem.

¶ Intantum tangit Roma. consi. ccxxxv. sub nu. v. quo ad primum. et Alex. consi. cix. col. iiii. plura narrata. volu. vi. quemvide in simili in consi. xxi. nu. ix. attentis. volu. iii. de patrio ptestate. que dicitur ius inestimabile l. filiusfa. §. secundum vulgare. de leg. i. et. l. i. C. de ingrati. liber. Hec enim emancipatio dicitur esse donatio ex simplici liberalitate: non ob causam l. fi. in ver. liberaliter. C. de emanci. liber

¶ Item iuxta premissa dicit idem Alex. in consi. lxxvi. nu. xiiii. ponderatis volu. iii. quod dispositio facta fauore libertatis dicitur endispositio ad piam causam l. i. versi. fi. in ver. rone pietatis. C. de comu. ser manu. et ibi Bal. xin. d. l. proxime. in fine. CO

¶ Et dic quod appellatione libertatis / omnimoda libertas continetur l. cum venderes. ff. de actio. emp. hinc est quod res quae non potest alienari sine licentia alterius: non potest dici proprio libera: seu feudum liberum / sicut dicimus de colonis ascriptitiis et censitis / quia quando non possunt se transfferre de loco ad locum / non dicuntur plene liberi secundum Bar. qui ita declarat in l. fina. §. Idem rescripserunt. ff. ad municipal. et tamen aliquando dicuntur liberi l. cum scitis / et ibi Bar. C. de agrico. et censit. lib. xi.

¶ Uidemus etiam quod res obligata vel ypothecata creditori non dicitur libera l. ex prediis. C. de euictio. Bal. in rulde contrahen. emptio. no. Areti. in consilio. xiiii. col. prima. viso et diligenter considerato. Probus

¶ Sed antiquum. Uide pro hoc que dixiin. c. volentes. supra de priuileg. et vltra que notat Domi. in consi. lxxxii. ver. contra rium / credo quia punctus. Probus

¶ Fatue. Dic fatue agere dicitur qui ignem conatur extinguere sulphure. Probus.

¶ Ne assumantur. Uide quod in proposito in marga. face. legoin electores prelatorum hoc nostro tempore moderno: id faciunt quo luporum emptores / e quibus cum vnus emere vellet venditoinquit / amabo eum qui melior est: mihi eligito. respondit suvnus bonus est et reliqui: sic in electionibus prelatorum parum refert quis ex collegio (vbi omnes inepti sunt) in episcopum eligatur. Itaque operam frustra terunt bonum inquirendo in tali cetu.

¶ De talibus prelatis meminit Prepo. in ca. sit rector. col. ii. dist. xliii. ibi quibus assimilatur prelatus dic quoassimilatur cani muto.

¶ Item dicitur leo rugiens / et quasi lupus rapiens predam / vt Ezechi. c. xxii. Item dicitur / se non oues pascere: sed querere propria lucra. viii. q. i. c. sunt quidam: et propter hoc ei aufertur potestas. Ezechi. xxxiiii. ca.

¶ Item dicitur canis impudicus propter defectum regiminis ii. quoa vii. c. qui nec.

¶ Item dicitur coruus / propter nigredinem peccatorum. ii. q. vii. ca. non omnis.

¶ Item dicitur porcus. d. xliii. distin. c. in mandatis.

¶ Item dicitur rusticus a rusticitate. xvi. distinin princip.

¶ Item dicitur gallus gallinaceus id est capo quia sicut ille non caustat / ita nec malus prelatus.

¶ Item non generanisi tales quos non decet.

¶ Item non pugnat pro subditis.

¶ Item sicut ille non vo cat gallinas: ita nec iste vocat pauperes.

¶ Item sicut capo se impingat: ita et malus praelatus.

¶ Item assimilatur sepulchris gentilium in sex: quia iuteus lngneus / lapideus / ereus / argenteus / et aureus: cetera et latiora possent dici / sed taceo / quia charte non debent impleri descriptione vitiorum malorum prelatorum: sed potius gestis sanctorum. Probus

¶ Asini deferrati. Qui dicuntur solum hytre humanitatis effigiem: quia viris studiosis et sapientibus veram inesse humanitatem puchritudinemque vertutis alutem philosophi.

¶ Hinc Aristippus interrogatus / dixisse fertur: inter doctos atque indoctos: perindadistare vt inter domitos equos et indomitos / aut quantum inter viuentes et mortuos.

¶ Sic etiam interrogatus Aristote les quo differrent docti ab indoctis / quo viuentes a mortuis respondit / et certe equidem ratione id diximus. Nam qui doctrinma sapientie praediti fuerunt / viuent omnibus saeculis omnigenisque tollentur linguis: inextinguibile nempe est nomen sapientis / atque vis nostra non in animo et corpore sita est: animi imperio corporis serutio magis vtimur. Alterum nobis cum diis / alterum cum belluis comne est: rectius tamen videtur esse ingenii quam virium opibus gliam quarere: cum et diuitiarum et forme glia fluxa atque fragilis sit virtus clara eternaque habeatur / intuendum ergo non est vnde homines veniant: sed quo eant: scilicet de vertute in vertutem firme ambulantes: deus enim qui homines generat atque inspirat / omnes pares esse voluit teste apitolo / non eim est acceptio personarum apud deum / eandemo viuendi conditionem omnibus proposuit: imortalitatem omnibus spipondit / nemo apud eum seruus: nemo dominus: nemo pauper est / nisiqui iustitia indiget: nemo diues nisi qui vertutibus plenus est

¶ Eia igitur clarissimi ad Quidii dictamen attendamus ingenium que meum longa rubigine lesum / labore potius conteri quam otio et de sidia consumi: restat saltem fructus laboris vbi otium vitiis ab menta ministraret.

¶ Hinc apost. Spum ambulate / et desideria carnis non perficietis: et Salustius in Cathilina. Qemunis homines qui se student praestare cetis animantibus / summa ope niti decet: nevitam silentio transeant veluti pecora quae natura prona atque ventr obedientia finxit. Ad quae non attendunt nepotuli et asini deferrati / prout nec eorum patrui et auunculi qui sunt causa cause sic vtuque fatui et bestie. Merito sane hic legitur apud Ioan. Mo. quod iles non sunt pro / sed contra: subaudi ecclesiam / quae licet sit eorum miter / et altrix / hi tamen more ingrati filii in eam totis viribus (etiam in curiis principum) inuehunt iuxta illud. mala pro bonis etc. Et qui edebant panes meos etc.

¶ Non immerito idcirco in ribus communibus et gallicanis statutum dicitur sincere / quod beneficia viris litteratis debent conferri.

¶ De quodam nepotulo meminit Pau. de Cast. in consil. cccxxxvii. primo queritur. in prima parte. in themate consilii. Is enim nepotulus effectus est abbas Cluniacen. potentia cuiusdam principis secularis eius auumculi: propter cuius honorem in dicto monasterio: suum pomposum fecit ingressum expen. monasterii.

¶ Et pro dicto Io. Mo. possumus. audacter adducere quod in simili citat de notariis Bal. consi vi. viso testamento Bart. Lucii. in quarta parte. quod nimia imperitia tabellionis destruit mundum: et ponit conscientias bonorum virorum in magno discrimine: ita faciunt nepetuli conscientias auunculorum / et aliorum parentum. et postre mo subditorum suorum: quod etiam conuenit aliquibus non nepotulis: quia non differt an sint nepotuli aut similes illis: iunenes / vel senes / magni / vel parui: quia vnum et idem in male gestis resoluunt.

¶ In proposito dicit Hostien. in. c. graue. in prin. quem ibi refert Io. And. supra de preben. quod cum canonici Argentinen. ecclie non possent concordare de canonicis creandis: conuenerunt in hoc quod quilibet canonicus crearet suum: cum autem quilibet nominaret suum nepotem / vel consanguineum de nobili (persecutorum ecclesie descendentem) sanguine qui dem Romanus canonicus eiusdem ecclesie: nominauit asinum suum dicens quod cum semper fecisset vtilitatem ecclesie: et nunquam damnum erat omnibus persecutoribus proferendus.

¶ Hinc Bernat dus: episcopus tali nepotulo committit duo milia animarum / cui non committeret duo pira: et scholares pueri ob sanguinis dignitatem promouentur ad ecclasticas dignitates: et de sub ferula trans feruntur ad principandum praesbyteris / letioresquam virgas euaserunt: quam quod principatum meruerunt. profecto tales asindeferrati et indocti prelati comparantur idolis ligneis. hine hiero. lignum est argento inuolutum: et isti sunt tamquam chimere quae non sunt nisi in opinione: praelati autem elegantes in secularibus et mundanis / qui copiose de illis loquuntur: et plus quam parforet assimilantur simulacris ereis que bene sonant.

¶ Item praelati qui franguntur fortitudine temporali / sic quod non audent propter. dictam fortitudinem agere: quod eos decet iuxto officii et praelature exigentiam conferendi: sunt tales idolis lapideis / non tamen sunt lapis qui debeat poni in capite angulari de quo psal. cxvii. Lapidem quem reprobauerunt edificantes / hic factus est in capite anguli. Sunt et alii prelatiquiimitantur simulacra argentea / et sunt illiqui habent in ecclesia ingressum per pecuniam: de quibus Actuum octauo. Pecunia tua tecum sit in perditionem. Probus

¶ Seruire. Uide Domi. in consi i. col. iii. vbi istud dictum satis comprobat. Ultra eum attende ad Arch. in. c. si propter. col. iii. supra de rescrip. quod si legaui seruo meo libertatem sitriennium seruierit heredimeo: et impeditus infirmitate non seruierit aliquo tempore / puta anno: non tenetur supplere seruitium in futurum.

¶ Uide que diximus in. c. primo. versi. et quia materia. supra de cleri. non residen.

¶ Istud vltimum firmat do. Steph. Bertran. consi. cclxxxiiii. coi. ii. viso ac considerato. In prima parte / vbi alia subdit similia quod si episcopo concessi fuerunt fructus beneficiorum primi amni: et chrismate vel tempestate perierunt: non propte hoc episcopus habebit fructus secundi anni. Archi. et Domi. post seum. in. c. si propter. supra de rescrip. hoc lib¬

¶ Datur simile. nam si emi a te iactum rhetis: et tunihil ceperis in primo iactu: ego nihil petere possum: vel cogere te ad secundum iactum l. nec emptio. ff. de contrahen. empt. et l. si iactum. ff de actio. empo¬

¶ Ad idem quod si testator leget fructus qui nascentur prima anno / et nulli nascantur nullos. habebit legatarius l. cum certis. ff. de vino / tritico / et oleo lega l. secunda. ff. de annuis lega. Probus

¶ Gudebit. vide que dixi in. c. i. in ver. assistentes. supra de schisma. et Pau. de Cast. consi. cccxl. quod exorditur premissis allegationibus. in prima parte. Probus