Table of Contents
Glossa aurea super Sexto
Liber 1
Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica
Titulus 2 : De constitutionibus
Titulus 5 : De postulatione praelatorum
Titulus 6 : De electione et electi potestate
Titulus 8 : De supplenda negligentia praelatorum
Titulus 9 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum
Titulus 10 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum
Titulus 11 : De filiis presbyterorum et aliis illegitime natis
Titulus 13 : De officio vicarii
Titulus 14 : De officio et potestate iudicis delegati
Titulus 15 : De officio legati
Titulus 16 : De officio ordinarii
Titulus 17 : De maioritate et obedientia
Titulus 19 : De procuratoribus
Titulus 20 : De iis, quae vi metusve causa fiunt
Titulus 21 : De restitutione in integrum
Liber 2
Titulus 2 : De foro competenti
Titulus 3 : De litis contestatione
Titulus 4 : De iuramento calumniae
Titulus 5 : De restitutione spoliatorum
Titulus 6 : De dolo et contumacia
Titulus 7 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae
Titulus 8 : Ut lite pendente nihil innovetur
Titulus 10 : De testibus et attestationibus
Titulus 13 : De praescriptionibus
Titulus 14 : De sententia et re iudicata
Titulus 15 : De appellationibus
Liber 3
Titulus 1 : De vita et honestate clericorum
Titulus 2 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 3 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 4 : De praebendis et dignitatibus
Titulus 5 : De clerico aegrotante vel debilitato
Titulus 6 : De institutionibus
Titulus 7 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis
Titulus 8 : Ne sede vacante aliquid innovetur
Titulus 9 : De rebus ecclesiae non alienandis
Titulus 10 : De rerum permutatione
Titulus 11 : De testamentis et ultimis voluntatibus
Titulus 13 : De decimis, primitiis et oblationibus
Titulus 14 : De regularibus et transeuntibus ad religionem
Titulus 15 : De voto et voti redemptione
Titulus 16 : De statu regularium
Titulus 17 : De religiosis domibus
Titulus 18 : De capellis monachorum
Titulus 19 : De iure patronatus
Titulus 20 : De censibus, exactionibus et procurationibus
Titulus 22 : De reliquiis et veneratione sanctorum
Titulus 23 : De immunitate ecclesiarum, Coemeteriorum et aliorum locorum religiosorum
Titulus 24 : De clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant
Liber 4
Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis
Titulus 2 : De desponsatione impuberum
Titulus 3 : De cognatione spirituali
Liber 5
Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus
Titulus 6 : De excessibus praelatorum et subditorum
Titulus 8 : De iniuriis et damno dato
Titulus 10 : De poenitentiis et remissionibus
Titulus 11 : De sententia excommunicationis, suspensionis et interdicti
Titulus 15
Rubrica
APpellatione. Que permissa dicitur nistreperiatur expresse prohibita glo. ordinaria in l. qui restituere. ff. de rei vend. Sozi. con. cxcv. col. ii. cii. ca primum.
¶ Quid autem dicatur appellatio / et ad quid fuit inducta vide per Alex. consi. cxiii. in prin. viso themate et statutis vol. v. Probus
¶ Suspenditur. Tex. in. c. venientes. supra de iureiur. et l. si quis de reb. cred. C. ibi appellatione suspensa non sit et. C. de transiacto. in l. si causa ibi suspensa non est. Sozi. con. lxxvi. visafacti contingentia col. iii. ver. sed his non obstantibus vol. i. Io. mo. in. c. is cui de senten. excommu. et ea suspensione sublate agitur ex eadem sententia / secus si per appellationem extingue retur iudicatum / per ea que in simili citat Decius. consi. 385. col. i. versi. non omitto / et ea ratione quod appellatione iudicatum suspend itur / diximus quod si lex dicat producentem falsum instrumentum cadere a causa: debet intelligi si in ea productione perseuerauerit vsque ad sententiam / et non destiterit / alia secus Bar. et alii in l. amplius non peti. ff. rem rat. haberi / et in l. in criminali. C. de iurisdi. omnim iudi. et in l. si quis maior. C. de transi. actio. no. in. c. si diligenti. supra de foro compe. tango in ca. statutum. in fine de rescrip. Ita dicemus admittendum / vt possit se destitere post latam sententiam in causa principali / si a tali sententia appellatum sit / et pendeat appellatio: ista fuit sententiCy. et Bald. in l. alia causa / col. fina. C. quib. vt indig. idem Bal. in ti. que fuit prima causa benefi. amit. in. § porro in fine pro quo facit / quia in casibus in quibus mora potest purgarivsque ad sententiam. Ita purgari poterit in causa appellationis post primam sententiam: sicut poterat in causa principali glo. magna in fine l. i. ff. de actio. emp. vbi Doctor. maxinc Bar. Bal. et Paul. dicunt / hoc verum / quando res fuit tantum petita / vel res et interesse secundum primum et tertium modum glo. secus si fuisset iuxta secundum modum glo. tamen petitum interesse / quia tunc post litem contestatam non potest offerri res / nec purgarimora l. insulam. ff. de verb. oblig.
¶ Et dic pro themate quod extinguitur attento statu de praesenti / suspenditur tamten inspecto futuro euentu: vt comprobat Alex. in consi. 188 col. finaviso processu / vol. ii. quod placet Neapo. decisio. 188. nu. v. S conuenitur.
¶ Si autem queras secundum quas leges debeat terminari causa appellationis: an secundum iura que seruabantur a iudice a quo / vel secundum iura iudicis ad quem / vel secundum iura nouiter emanata / vide Alexan. consi. xcvi. viso processu. agitato / volu. ii. et ibi late discutit arguendo / an causa appellationis sit separata a causa principali de quo meminin capi. fi. in versi. nec est. supra de testib.
¶ Et quo ad iura secundumquae debeat ferri sententia cause appellationis / dic quod secundum iura que vigebant tempore prime sententie non secundum quo secuta sunt post sententiam licet ante appellationem. §. i. in auten. vt cum de appellatio. cog. notat Calca. consi. xv. nume. xiii. viso instrumento.
¶ Item an fideiussor de iudicio sisti et iudicato soluend. datus in prima instantia / teneatur in secunda videlicet causa appellationis / vide quae tradit Ioan. Imol. in consi. xlvii. vbi videtur decidere quod non / quod comprobat vt videre licet. Probus.
¶ Recusatione. Ude quae tradit latissime in materia recusationis. Alex. in con. 89 diligenter consideratis / vol. i. Probus.
¶ Et relatione. Idem dici potest de querela que largo modo dicitur species appellationis / notat Maria. Sozi. co. 96 col. iii. viso processu. Et quo ad intentum Ioan. Mona. hic vide lap. allega. prima / vbi infert ex eo / quod sicut excommunicatio non tenet post appellationem: sic nec post recusationem quia est nota. dignum. Probus.
Capitulum 1
IA iudicio. Dic quod ille qui allegat fuisse in iudicio de praeterito / non videtur illud atfirmare de praesenti esse: sed potius negare put in simili. Bar. et alii dicunt in l. certum. § i. in ver. confessus. ff. de confessis prout et Bar. n l. si minorem. C. de in integ. restit. minor.
¶ Cy. et Bal. in l. edicta. C. de eden. et Angelt in l. i. in prin. ff. eo. quod ille qui fuit dominus / debet allegarese de praesenti fore dominum / nec sufficeret se fuisse dominum simpliciter allegare / etiam si reus hoc confiteretur: pro quo vide Alex. con. xxxiiii. in prin. consultus alias vol. iiii. Probus.
¶ Diffinitiuam. Que non potest fieri sine preexistenti instantia no. Bal. in l. prolatam. C. quan. prouoca. non est necesse l. i. et. l. duobus. ff. de exceptio. rei iudic. no. Ro. com. 174. nu. ii. amplissime doctor.
¶ In simili dic de executione quia ad eam non potest peruenis ri nisi praecedente cognitione l. i. C. de execu. rei iudica. Deci. con. cccxxii. nu. ii. visis consiliis vbi refert Bar. in l. et sinon congnitio. C. si contra ius vel vtilita. public. vbi inquit / quod qia committitur executio alicuius facti in quo nulla fuit lata sententia / cum ad executionem et c. vt supra diximus committendo executionem videtur commissa cause cognitio / quia aliter non potest exequi ideo etc. facit quod tradit Arety. in con. xvii. nu. xvili. consideratis. Probus.
¶ A diffinitiua. Adde quod dicitur de diffinitiua videtur habere locum in interlocutoria que habet vim diffinitiue: cum paria sunt esse diffinitiuam / vel habere vim diffinitiue glo. in ver. inanes. in. c. fina. de elect. hoc lib. Bal. in l. minoribus de his quibus. vt indig. C. Angel. in l. stipulationum alie. ff. de ver. obliga. Io. and. in. c. pruenit el. ii. supra de appella. vbi ponit exemplum in mandato alicui facto vt deseruiat sue ecclesie. Nam tale mandatumquod est factum sine aliqua cause cognitione / habet tantam vim quantum haberet diffinitiua. quia per sententiam diffinitiuam non posset clerico iniunsg. quam hoc quod per mandatum factum est
¶ Et dixit Alex. con. clxxxii. nu. ii. in causa et lite vertente inter tutorem / volu. vi. quod sententia dicitur habere vim diffinitiue / etiam si totum. negocium non diffiniret / sed tantum partem substantialem. Bal. in i. versi. Decimo quero. C. quando prouoc. non est neces. allegat tex. in l. intra vbi glo. i. in fi. ff. de minor. quod sequitur Do. Petr. Rebuffus in repeti l. quod iussit. ff de re iudica. in exordio. nu. xlii. vbi plura deduci maxime glo. amplam in proposito in ver. non habente de friuol. appella. in prag. Alex. con. lxxxii. vol. vi. vnde Antho. de butrio. con. vi. vbi dicit triplicem fore sententiam quod declarat.
¶ Et quo ad eam que sapit vim diffinitiue dicit quod est minta seu mixte nature / quia participat de natura interlocuto rie / et de natura diffiniiue / et hec negocium termina / et finit / licet in ea solenniter non procedatur: et sic hec magis in calescit in naturam diffinitiue / ergo ad illius naturam potius trahenda l. queritur. ff. de statu. homi. et l. si sint. § perueniamus. ff. de auro et argento. lega¬
¶ Premissis adde Arety. in con. xx. col. i. in inquisitione. vbi ait quod dicere quod interlocutoria habeat vim diffinitine nihil aliud importat: nisi quod parat tantum preiudicium in efectu: sicut diffinitiua: licet formaliter diffinitiuam expectet post se quod est quando ipsa interlocutoria praecedena est fundamentum et causa diffinitiue que sequitur: et cum a tali appellatur non requiritur insertio cause / prout in sententia interlocutoria no. Antho. de Butrio: et alii in. c. peruenit. supra hoc titu. prout refert Arety. vbi. supra quem vide pro infomatione cognitionis sententiarum
¶ Postremo de vi diffinitiue. maxinc quamd in rem indicatam transiuit. attende ad Ias. in con. cxli. con. tas volu. iiii. quod smima a partibus approbata facit ius irretractabile inter ipsas partes. l. eleganter. §. si quis post. ff d. conditio. indeb. item habet vim constitutionis et statuti gloin l. i. C. quando prouo. non est nec. item habetur pro veritate l. ingenuum. ff. de sta. ho. item facit notorium l. emptorem. in prin. cum glo. ff. de actio. emp. et. ca. fi. supra de. cohabi. cleri. et mulier. Item ius sacit et originem creat l. ii. in fi. et prin. seqe et melius in l. iiii. in prin. ff. de lib. agno. secundum Bal. in. c. nihil supra de elec. Probus.
¶ Interlocutoria. Que nuom. debet fieri non vocata seuparte non citata / et hoc maxime quando affert preiudicium parti / quia tunc requiritur cause cognitio / et consequenter citatio l. in cause. §. causa cognita. ff. de minoribus: vt in sententia competentis iudicis quod patet / quia si non inferretur grauamen non posset appellari. l. ii. cum ibi no. per Bar. et Docto. de appella. recipien. et a tali sententia licitum est appellare glo. in auten. habita. C. ne fili. pro patre: pro hoc vide que latius citat Maria. Sozi. con. xcvi. col. iiii. viso processu. Probus
¶ Et finem. Ista est diffinitio interlocutorie cui potest ad di. Et finem cause super aliquo incidenti vel emergenti in causa no. Specul. in titu. de senten. §. i. circa principium / quod placet glo. in cle. vna in ver. diffinitiua de sequestra. possessio. et fruct. que reputatur singul. ibi per Cardin. in. q. v. Barba. in. c. fina. col. viii. supra de iudic. et magistral. secundum eum dem in repe. c. raynaldus. col. xciii. de testa. vide Fely. in c. qualiter in i. supra de accusa. col. iiii
¶ Et illa dicitur mera interlocutoria / quia nullam habet participationem vel mixturam cum diffinitiua / quia illud est merum quod a natura cuiuscumque alterius est abstractum l. si sic in prinivbi Angel. de lega i. et in l. imperium. ff. de iurisditione omnium iudi. Probus
¶ In scriptis. Quid dicendum autem de eo qui appellauitviua voce saluo sibi iure apellandi inscriptis: et postea ifra debitum tripus appellauit in scriptis / an possit appellans dicere tempus currere a die appellationis in scriptis. vidlicet quod tempus finiende appellationis dicatur currere a die. lx. appellationis in scripartis Alex. co. lxiiii. col. fi. viso processu cause in proposito dicit quod a die appellationis in scriptis currit: et ita solitus est tenere legendo et consulendo / vt tenet Angel. in l. si quis libellos vbi Saly. per illum tex. C. de appella. et Imol. in l. prima. § libelli. ff. de appella. et in. c. dilecto. supra eo. cum aliis ibi per eum coadunatis et hoc saltem quando in appellatione interposita in scriptis non repetit diem prime appellationis. Bene facit quod no. Io. And. in. c. bonc. supra de appel. et Bal. in l. generaliter. § i. C. de reb. credit. Panor. in. c. tua nobis. supra de appella. idem Alex. con. lxxxxii. in fine / viso processum cause vertentis / quod est idem consilium. Probus
¶ In verbis. Que sunt corpus et superficies actuum hominum / mens vero et ratio sunt anima que (sicut prestantior et preciosior) debet attendi l. fin. C. de sacro sanct. eccle. ca. cum infirmitas. supra de penit. et remissio. c. cum Mattheus. supra de symo. cum similibus: firmat Maria. Sozi. consilio. xxxv. col. ii. circa predictum / vbi subdit / quod sicut homo consistit exanima et corpore / ita lex generalis vel municipalis ex ratio ne et verbis.
¶ Est autem elicienda ratio secundum quod instruit phile consophus in topicis notabiliter dicens: quod ad legem dendam presumitur legislator motus ea ratione qua motus esset discretus et sapiens vir si de hoc fuisset interroga tus / cum per homines sapientes et viros prudentes ac de ctos / leges et statuta fiant vt ex proe. C. et. ff. instit. decretal. Sexti et cle. colligitur. Probus
¶ De mente constat. Quod vt de ea constet et salua maneat / verba impropriantur tex. habeo in l. sed si possessori in §. Item si iurauero vbi auriga ciuilis prudentie Bar. et coateri scriben. communiter. ff. de iureiur. Idem Bar. in l. penul. col. penul. ff. de actio. et obliga. et in l. fina. in fine. C. de vsufructu. et l. si mater. ff. de exceptio. rei iudic. docto. in. c. i. supra de clandesti. de sponsa. quod dicas procedere etiam in verbis sententie / prout lego apud Accursium in l. puto in venr. non communicari. ff. famili. ercis. quam in proposito dicit sing. Bal. in. c. finali. supra de tranfla. episcopi. idem Bal. in maga. in ver. sententia in versicu. sententie verba apposita in sententia in dubio / et Angel. insti. de actio. §. i. col. viii. et in § primo de legiti. patr. tutel. Comprobat dictum Roma. con¬ 18o. nu. x. si admittimus Fely. in. c. series in princ. supra de testi. et. c. qualiter el. i. col. xv. supra de accusa. Do. rebuff. in repel. quod iussit. in. ii. no. nu. clxix. de re iudi. ff. vbi dicit dummodo non mutetur natura verbi / alias secus Petr. de ancha. consi33 per statutum: licet verba offendantur l. scire oportet. sufficit. ff. de excusa. tuto l. credendum. ff. qui pet. tuto. Ronim. vbi. supra
¶ Adde in proposito quod ad iudicandum qualitatem contractus / non sonus verborum sed effectus rei inspicitur: quia verba potius deseruiunt nature contractus / quam natura verbis. Bal. in l. ii. versi. Sed hoc quaero. C. commoda. in fi. vbi alleg. tex. no. in. l. insulam. ff. de praescrip. ver. per quem tex. idem Bal. in rub. de iure. emph. in i. q. et in fine quod siue in contractu / siue in iudicio ponatur nomen contractus alicuius et effectus alterius quod est iudicandum secundum naturam illius contractus cius effectus ponitur quia nomen appositum: quod non conuenit effectui habetur pro non apposito allegat: sed et si posse sori. §. item si iurauerit. ff. de iuretur. et. l. si vno in versiculo. Sed et si verbo. ff. loca. vide Bal. in l. prima col. ii. verum. qui si notarius. C. de rer. permuta. vbi dicit quod si notarius scriprsit permutationem / et in rei veritate sit venditio: statur nature rei et non verbo notarii: quia non attenditur nomen comtractus sed substantia. d. l. insulam: ita firmat Decius con. clx. col. i. prima in causa monasterii / praemissa firmat ipse Dec. consilio. clxiiii. numero. iii. quod exorditur non fuisset propositi mei dum dicit / quod nominatio non attenditur: sed effect rei consideratur: subdens quod licet inter partes dictum fuerit quod contractus esset libellarius / vel emphiteoticarius (qui idem reputantur) tamen si in effectu reperiatur censualis pro illo iudicabitur: adeo quod ob non solutionem pensionis non habebunt locum pene in emphiteo. et libellarios introducte: et sic non secundum verborum formam / sed secundum naturam et effectum iudicabitur. Panor. in. c. constitutus. supra de relig. do. et ibi imol. et in. c. ad audientiam. supra de. reb. eccle. non alien. Probus.
¶ Appellans. Qui dicitur sustinere vices defensoris Alex. con. cxxxv. col. fi. circa primam dubitationem. vol. vi. Probus.
¶ Debet exprimere causam. Licet de iure appellans ab intenlocutoria nominati debeat causas grauamnis in appellatione exprimere cle. appellanti isto titu. tamen dic satis esse per quandam relationem exprimere / vt allego pro causa grauaminis exceptionem pacti mihi competentem prout de eaconstat in actis.
¶ In proposito dicunt Angel. et Io. de imola in l. praetor. §. i. ff. de oper. no. nuncia. per illum tex. cum glo. idem Angel. in l. vbi autem. §. illud. per illum tex. ff. de ver. obliga. §. sufficit appellanti ab interlocutoria / exprimere causas grauaminis quae virtualiter seu mentaliter coprehendantur necessario ex verbis / et tunc dicitur nominatim et sigillatim expressea causa idem si de grauamine constet iuris praesumptione Baldi in l. minoribus. C. de his quib. vt indig. quod sequitur Alexan. con. cxxvi. col. fi. repetitus in causa Andree. vol. vi. Probus.
¶ Remiserit. Et sic videtur dicere / non fore amplius iudicenmideo functus dicitur officio suo: pro hoc vide Alex. con. 72. nu. iii. videtur. vol. iii. Probus.
¶ Procuratorem. Qui appellationi non potest renuncia re prout nec syndicus no. late Alex. con. cxv. Attentis narratis: vol. v. ratio quia renunciare est donare l. si quis delegauerit et ibi no. ff. de dona. et donare non potest procurator nisi specialiter habeat in mandatis l. filiusfa. ff de dona. et l. contra iuris. §. fina. ff de pact. idem dic in praelato ecclefie Bal. in l. fi. C. de tempo. appel. Angel. et Io. de mola. in l. ab execitore. §. fi. ff. de appe. nisi secundum eos permittendo labi tempus datum ad prosequendum appellationem / pro quo facit quod habetur per Doc. in l. iubemus / nullam. C. de sacrosan. eccle. quod culpa praelati commissa in negligendo nocet ecclesie: sed non in faciendo. Probus.
¶ Terminus legis. De quo vide que no. Alex. co. xxxiiii. nu. vii. in specto processu: vol. iiii. et Dominic. co. cxxi. Attem ta forma. Et is terminus augeri vel minui non potest no. glo. prag. in titu. de auto. gene. concl. in. §. quem terminum. in ver. prorogetur. Probus.
¶ Appellanti. Qui licet esset reus in causa principali / tamnin causa appellationis dicituractor Maria. Soli. consilio xxiiii. col. vii. visis. Probus.
¶ Appellatus. Qui propter appellationem partis aduerse potest consequi / addi sententie in fauorem suum: quod consequi non poterat ex persona sua l. petende. C. de in integ. restitu. pet. c. auctoritate de concessio. praeben. hoc lib. tradi. Alex. in consi. 75. colum. ii. volumi. vii. et con. 36 nu. xv. viso themate volu. iiii. Probus.
¶ Antiquitas. Dic vnum quo ad antiquitatem quod licet: in multis iuuet (etiam in probationibus doctrinis satis vulgatis) habeo tamen vnum / quod sola antiquitas de per se numquam adhbet scripture vel alteri documento plenam fidem / sed bene ad miniculatur: testatur Alex. con. cl. nu. ix. in causa appellationis. vol. vi. Deci. tamen in con. ccccnlv. nu. xv. casu ad. matramsmisso de inclita insul. Sicilie / dicit quod propter antiquu tatem etiam exemplum probaret: pro quo Arety. com. 16. casus talis est idem Dec. con. 36. et pro tenui facultate mea / et antem eum raph. Cuma. con. clviii. col. ii. visis instrumento istud tamen intellige sane videlicet quando exemplum sumptum est cum auctoritate iudicis et citata parte no. per glo. et Doct. in auten. si quis in aliquo. C. de eden. et. c. fi. supra de fide instru. commobat idem Decius. in d. con. 445. nu. 68. Probus.
¶ Debetur. Dixi late. supra. in. c. cum in tua: de consue. vltra quevide Do. Alex. con. iiii. col. i. vol. iiii. Probus.
¶ Fallit. Adde alium casum / vilelicet quando appellans habet pro se opinionem doctoris / quia tunc excusatur a pena condemnationis expensarum. Petr. de Ancha. in cle. nermani in princ. de elect. est enim pena legalis a qua quis excusatur propter iustam causam l. qui solidum. §. etiam de lega. ii. notat Alex. con. 76. in fine in causa et lite vertente inter moniales. volu. vi. Probus.
¶ Iniqua. Ut quia ex eisdem actis dicitur male sententiatum et bene appellatum quia tunc videtur apparere de liusticiaipsius sententie / que sententia non excusat a codemnatione expensarum rota in nouis. ccli. licet sententia
¶ Potest etiam dici iniqua / quando iudex non vidit acta nec discutit de meritis cause Angel. in l. iudices in. ii. no. C. de indic.
¶ Pro expensis. In quarum taxatione requiritur partis condemnate citatio alias est nulla: prout dicimus in sententia diffinitiua in qua requiritur: quod precesserit citatio peremptoria sub penanullitatis l. prima. §. item cum ex edecto. ff. que senten. sine appella. rescind. Nec sequens nuntii relatio referentis se citasse / instificat sententiam publice latam contra absentem de cuius contumacia sibi vt ius dici non liquebat / pro quo habes quod not. Bar. in l. multum col. ii. ff. de conditio. et demonstra. vbi dicit quod si iudexus ignorat illud ex quo sibi principaliter iurisdictio competit non valet: quod facit in arg. l. quero. ff. de eo qui pro tuto.
¶ Sed si stat illud propter quod principaliter est iudex: gnorat tamen aliquod adminiculum (vt puta iurisdictione eius prorogatam per partes) tunc non vitiatur quod agi l. ii. §. primo. ff. de iudic. Sic idem venit dicendum de actu taxationis in quo non venit citatio. Quia taxatio expensarum est executio quedam sententie precedentis / quia qualis nullitas concernit sniam ita eius executionem et istius opinio nis vtr Pet. de ancha. con. ccxi. col. i. de iur. communi. Et adde secundum Alex. con. xx. nu. vii. requisitus vt breuibus dicam volu. v. Quod sub verbo expensarum non comprehenditur ipsum principale vel eius praecium. tex. sing. secundum Bar. et Doc. in l. quibus diebus. §. i. ff. de conditio. et demonstra. facit. c. in nostra. supra de iniur. et da. dato Bal. in l. alimenta. C. de nego. gest. Probus.
¶ In expensis. Adde quod quando iudex non codem nat victum victori in expensis debet specificare causam in senten tia Specul. titu. de expensis. §. nunc videndum versi. quidam / quod sequitur Bal. in auten. generaliter. C. de episcopis et cler. tradit Alex. con. 183. nu. ii. in causa et lite vertente inter franciscum quod placet Io. mo. hic nu. xix.
¶ Ulterius dic vnum in proposito quod dicit Bart. per illum tex. in l. i. in fine. ff. de hered. insti. Quod si in sneintia dictum est / tatium absoluo et victum victori in expensis nobis et successt ribus nostris taxatione reseruata / vtrum videatur facta condemnatio expensarum / quia deficit verbum condemno: decidit quod sic per illum tex. licet enim ibi non sit verbum condemno: tamen debet subintelligi: quia in ipsa taxatione non requiritur alia cita tio partis vt probat Calca. in con. xvi. nu. xxxix. lata alleg. inno. in. c. querelam. supra de procura. et in. c. sacro de sentem. ex communica. supra
¶ Nec obstat quod sententia requrat scripturam. lii. C. de senten. ex pericu. recitan. c. fina. supra de re iudic. hoc lib. quia etiam tex. in. d. l. i. loquitur in testamento in scriptis: ecce exgo quod sententia et sic actus requirens scripturam habens de iure executionem paratam iuxta l. a diuo pio. ff de re iud. et. l. i. et. ii. C. de executio. rei indic. habet locum etiam in expensis in quibus non potest legi codemnatio sed solum virtus liter subintelligitur et cum illa decisione Bar. transeunt Io. de imola. et Paul. de castro. in. d. l. i. et Ioan. de imol. in l. iudex. ff de re iudic. et Alex. con. cxxvi. nu. viii. repetitus in causu Andree. vol. vi. quem videas pro comprobatione.
¶ Et adde quod si quilibet est victus / et victor / fit compen¬ satio et inuicem sunt confundende expense / comprobat late Alex. consi. ccxii. in causa dominorum vol. vii. pro dicto Bar. et sequacium vide que no. Petr. de Ancha. con. xvi. col. i. viso processu / quod non refert quibus verbis iudex vtatur in pronunciatione: dummodo possit percipi ex eis elus intentic c. in his. supra de ver. signifi et l. quod tamen. §. i. ff. de arbitu¬
¶ Et de taxationis expensarum reseruatione / vide Do. Bertram. con. cclxix. nu. ii. viso processu. iii. parte¬
¶ Postremo dic quod expense veniunt ratione retardati processus et quandoque ratione contuma cie et quandoque ratione victorie. not. Signorol. de homede. in consi. xxxvi. col. ii. in questione vertente / et ibi vide an tutor in causa succumbens teneatur ad expensas nomine proprio. Probus.
¶ Iustam causam. Uide que dicit de iusta causa et eius efi ficacia Alex. consilio. xliii. col. i. quia subtiliter vol. vi. et consilio. cxxxv. eo. vol. quod exorditur Anthonius.
¶ Ulterius pro intento adde Alex. consilio. xxxvii. in fine. viso / et opportune / vol. ii. vbi hoc limitat / nisi expense fuerint promisse Bal. in l. eos. §. cautione. C. de appella. et in auten. generaliter colum. iii. C. de episcopis et cler. et in l. preoperandum. § sinautem alterutra. C. de iudic. et ibi Angel. idem Bal. in l. non solum. ff. de rei vendica. premissa prosequitur dem Alex. d. con. cxxxv. col. fina. Anthonius vol. vi. et in consilio. xxxiiii. in fine. consultus alias volu. iiii. late Iason in consilio. cxxxiiii. col. pe. Quantum ad solutionem / volu. iiii vbi subdit theoricam quod vbicunque expense debentur iure actionis / nunquam iusta causa litigandi excusat a talibus expenrsis glo. in l. iii. §. si rem de leg. iii. et in le. non solum. ff de revendica. imo fortius etiam si iudex absolueret victum ab expensis / non intelligitur abfoluisse ab expensis promissis per stipulationem et que debentur iure actionis Saly. et Alex. in l. properandum. § sinautem alterutra. C. de iudi. maxime. pena promissa voluntarie in con tractum idem Iason vbi. supra. colfi. no. idem Alex. con. cxv. nu. x. viso themate: vol. iiii. tamen expense debite ex expressa dispositione hominis / puta ex dispositione testatoris: vel contrahentis debent adiudicari glo. in versicu. fortassis in fine in l. si mulier. §. si rem de lega. iii. similis glo. in auten. de iudicib. §. oportet in verb. solo colla. vi. firmat latius Alex. con. cxix. nu. xi. queritur ergo / volumine. ii.
¶ Et sic iusta causa non excusat a pena contractus volum tarii ideo mitius agitur cum lege quam cum homme l. celsus. ff. de arbitr.
¶ Item habeo alium casum in quo victus vi ctori in expensis non condemnatur / quem citat Bal. in autengeneraliter. col. iii. versi. sexto oppono. C. de episcopis et cler. quod vbi actor probat per vnum testem et supplet per iurimentum sibi delatum in defectum probationis si reus habet vnum testem pro se vel saltem aliquam praesumptionem / nunquam debet reus in expen. condemnari / quia iudex debet esse mitior. vbi procedit. ex presumptionibus: istud sequitur pro singula. Alex. consi. clxxxiii. nu. xvii. vol. vi. vbi subdit: quia si actor in vno releuatur: scilicet in probando per iuramentum: in alio grauatur. scilicet quod non obtineat expensarum condemnationem. arg l. eum qui in prin. ff. de iuretur.
¶ Adde tualium casum no. per glo. in ver. dispendii in l. generaliter. §. sinautem. C. de reb. credi. quam sequuntur ib. Cy. Bar. et Saly. ex qua notant / quod ille qui habet sententiam pro se / si in secunda instantia succumbat: non debet souere expensas si talis fuerit sententia lata ex nouis actis vel productis nouis. quod placet Alex. d. con. clxxxxiii: nu. 18
¶ Uide que de expensis dicitur per neapo. in decisio. lxx. quod processus / et an habens iustam litigandi causam fi condemnetur possit iuuari beneficio cessionis bonorum: vide eodem Neapoli. decisio. ccxcvi. quidam debitor. Probus
¶ Prouenit. Uide que citat in proposito Decius con. 282 nu. iiii. viso puncto / et que dixi. supra. in. c. i. in ver. etiam ecclesis de restitu. in integ. Probus.
¶ Reo veniente. Uide que citat Inno. in. c. calumniam. supra de penis et post eum Alex. con. lxxxii. columna. iii. videtur. volumine. iii. Probus.
¶ Expensis. Sub quo verbo non comprehenditur prino pale. not. Alexan. consilio. clxviii. numero. v. requisitus vt breuibus / volumine. ii. allegat textum sing. in l. quibus dic bus. §. i. ff. de condi. et demonstra. facit. c. in nostris. supra de iniur. et dam. dato not. Baldus in l. alimenta. C. de nego. gest. Probus
Capitulum 2
PRoposita. Nisi recusans post recusationem comparuisset coram recusato et super aliquo articulo coram eo litigasset. Alex. consi. xii. nume. iiii. volu. vi. Panor. in c. cum speciali. supra hoc titu. allegat in argu. c. ex parte nu. v. hoc / titu. et no. per Bar. in l. a procedente. de dilatio. Probus.
Capitulum 3
SUpplicari. Hic aliquamtulum de modo supplicandi et aliis requisitis ad supplicationem iustitiam concernemtibus descripsissem: sed quia late per d. Rebuffum in repe l. quod iussit. in. ii. no. ff de re iudi. vidi tractati ideo ad eum adeunto. Probus
¶ Officialis episcopi. Idem dic de osficiali officialis cpiscopi per regulam quam tradit Petr. de Ancha. con. cccxl. viso themate quod quicumque est officialis alicuius / dicitur officialis illius cuius est officialis ille cui suum prebet officium arg. l. debet. § si seruus. ff. nante causmpo. stab. ff. de pecul. lega l. dominus. §. i l. quesitum. §. si quando instrumentum. ff de fundo inst. vt in simili dicitur heres heredis mei censetur heres meus l. fi. C. de hered. instit. Et etiam substitutus ab eo qui habuit mandatum a domino censetur a ecdem domino constitutus / ideo post litem contestatam potest alium substituere Rota in nouis decis. cxlvi. substitutus: poteris ponere alia similia que in se habent connexitatem vt premissa secus si non habeant vt dicitur socius socii mei / non est mous socius l. nam socius. ff pro socio alia ponit exempla gl. in. c. legitur. lxxxi. dist. Probus
¶ Dat. Etiam non vsu et per praescriptionem ipsa perditur no. Alex. con. primo / nu. xx. vol. v. allegat l. vicos de diuers. offic. lib. xii. C. no. in. c. cum contingat. supra de foro compet. Probus
¶ Sed habet. Uide que in proposito dixi in. c. primo. § contrahentes in ver. aliqualis. supra de foro compet. vltra que Alex. con. lxix. vol. vii. vbi vnum subdit post Bal. et Angel. in l. iu. dicium soluitur ff. de iudic. Quod ad hoc vt vnus iudex possit alteri inhibere / non sufficit quod inhibens sit maior / sed requiritur / vel quod ille cui inhibetur habuerit iurisditionem ab inhibente vel quod iudex inhibens sit maior in eadem specie iurisdictionis nam secundum eos videmus quod preses prouincie (qui est maior defensore ciuitatis) non potest in hibe. re defensori ne suo fungatur officio. §. in rerum in auten. de defenso. ciuita. Probus
¶ Scio. Idem Bar. in l. per hanc. C. de tempo. appella. in. ii. oppo. l. iii. §. fina. ff de appel. et eo. tit l. si ex pressim. c. cum causam hoc titulo. Probus
¶ Nisi primo. Idem Fely. in. c. dilectus. ii. ver. non inhibet colpenul. supra de prescrip. post Bal. in sua pract. q. v. rub. questio. nes / circa appellationes / quibus assentit Philippus Franc hic post glo. Probus
¶ Non esset. Unde in simili quod no. Io. de Imola. in con. cx. nu. primo. Quod paria sunt aliquid non fieri vel minus legitime sl. quotiens. ff. qui satisda. cog. et. l. prima. §. quibus ff. quod cuiusque vniuersi. Probus In rem iudicatam. Contra quam non valet sententia secunduumcommunem scribentium sententiam / testatur Dec. consi. ccxcv. nuiiii. in causa istorum / allegat Alex. in l. nam et postea. §. si dinetur. ff de iuretur. quod late firmat Antho. de Butr. conxxvii. col. ii. visis presentibus et quesitis. Non valet etiam rescriptum vt ibi per eum l. fi. C. fenten. rescindi non posse l. cau. sas vel lites. C. de transactio
¶ Item etiam postquam sententia transiuit in rem iudicatam neest licitum dicere de iniustitia. c. quo ad consultationem. supra. isto titu. nisi quando constaret de iniquitate sententie per confessionem partis: per no. per Inno. in. c. fraternitatis. supra de frig. et in. c. quia plerique. supra de immunita. eccle. et in. c. cum dilecta. pra de rescrip. et per doc. in auten. sed iam necesse. C. de dona. ante nup. no. Alex. con. lxxxiii. nu. iii. interrogatus / vol. v. Pro quo vide Domi. in con. lxiii. col. v. dubia / dum dicit quod transitus in rem iudicatam / validam sententiam (etiam in iusta / et contra ius litigatoris solum ex taciturnitate et partientia illius contra quem profer tur) facit: quia ius per suam interpretationem presumit ex quo acquieuit sententie quod ipse velit illi obedire: et hec est ratio tex. d. c. quo ad conaultationem
¶ Et per hoc dicit Barto. in l. ab eo in fine. C. quomodo. et quando / iudex quod ex iniusta sententia non inducitur vera et naturalis obligatio / cum non detur naturalis consensus: sed fictus / et a iure interpretatus: quod placet Anto. de Butrio. in. d. capi. quo ad consultationem / col. ii.
¶ Ex quibus infertur / quod vbicunque a potestate partis ( contra quem fertur sententia) dependet tollere iniusticiam sententie taciturnitas. x. dierum facit illam transire in rem iudi. catam: etiam si sumus in causa matrimoniali / vnde si fertur sententia inter duos qui contraxerunt matrimonium / talis sententia transibit in rem iudicatam quo ad forum contentiosum et compellentur stare illi sententie.
¶ Ratio quia partes (vbi non est contractus) possunt denouo contrahere quia solo consensu contrahitur capi. cum locum. supra de despon. cum similibus: et acquiescendo sententie ex iuris interpretatione praesumitur quod vellint obedire sententie / et illi consentire no. glo. fina. in fine / in ca. lator. quasequitur ibi Panor. et Feli. supra de re iudic. Ubi autem a potestate partis non dependet tollere vitium sententie / acquiscere non facit nec illam transire in rem iudicatam pro quo faciunt que tradit Iason in consi. xxi. nume ii. venerabili. vide que late deduximus / in capi. tibi. versic. quod consensus. supra de rescript. Sed potest petere retractationem (etiar post decem dies) vnde si inter legitime coniunctos matrimonialiter: fertur sententia quod non sit matrimonium / nunquam transit in rem iudicatam. Quia partes per suum consensum non possunt dissoluere matrimonium: iuxta illud / quos deus coniunxit / homo non separet / capi. ii. supra de transla. prela. Et sic econuerso / si inter male coniunctos propter impedimentum consanguinitatis / vel aliud fertur sententiquod matrimonium sit validum lapsus decem dierum non vt lidat sententiam / quia partium taciturnitas / prout nec expressus consensus potest tollere illud impedimentum
¶ Et hec est vera ratio quare sententia matrimonialis non transit in rem iudicatam. d. capi. lator / et non ex eo quod sit fauorabilis / vt plerique existimant: ita sentit glo. fina. in. d. e. lator. facit in simili quod no. Paul. de eleaza. in cle. pastor lis / in verbo quod in eum in sine de re iudi. vbi dicit quod iniqua setentia lata ad penam corporalem non transit in rem iudicatam nec omissio appellationis potuit turpitudinem sententie tollereet eam iustam facere: licet hoc possit in his quae sunt liberi arbitrii / et a nostra potestate dependent: vt supra diximus.
¶ Ratio quia quis non est dominus membrorum suorum l. liber homo ff. ad leg. aquil. vbi dicit Bald. quod imo deus et res publicahinc est quod in l. i. §. et generaliter. ff. de ventre in posses. mit. iurit. consultus Upia. dicit / quod non solum patri filius nascitur / imoetiam reipublice. Ideo si hoc fiat ratione periculi corporis / multo fortius ratione periculi anme / que corpori et omnibus rebus est anteponenda et preferenda. c. cum infirmitas. supra de peniten. et remissio.
¶ Et per hec dicit hostien. in d. capi. lator. quod vbicunque exobseruatione sententie quis incurreret periculum animen hec sententia nunquam transit in rem iudicatam allegat. cappia / de exceptio. hoc lib. per quem tex. Domi. in consi. 58. con2. quidam vsurarius: dicit quod exceptio. dilatoria concernens fauorem anime illius contra quem opponitur est admittenda / etiam post lapsum termini ad illam probandum statuti: (dixi latius in ca. i in versi. dilatoria. supra de exceptio. Et cum hostien. transit ib. Panor. Ratio ad istud resultat / quia nulla lex / nulla prescriptio / nulla ve consuetudo in talibus est obseruanda de consutu. c. fi. de prescrip. c. fina. pro hoc vide glo. no. 35. q. 9. insumma / et que diximus in. c. fina. supra de constitu. in fine sexti quaesiti
¶ Ex quibus concluditur quod ad retractationem huiusmod sententiarum procedi potest per episcopum / qui ex officio ratione solicitudinis sibi in animas commisse (etiam inuitis et contradicent bus partibus propter periculum animarum) huiusmodi sententias retractare et nouas probationes recipere debet no. I an. And. in. c. ad petitionem col. iii. supra de accusat. pro quo allegat. c. fina. supra de proba. c. series. supra de testib.
¶ Et istud dicit procedere multo fortius / quando agitur de beneficiis / maxime curatis / et praecipue episcopatibus / vbi maior adest causa et maius periculum: cum de multarum animarum periculis agatur / quia in his quantuncumque sit conclusum / (partibus etiam inuitis et contradicentibus expresse) iudex ex officio suo potest nouat probationes recipere / et negoctum / et sententiam examinare: propter animarum periculum: et ne quis per surreptionem ascendat
¶ Et vt conueniat premissis / dic non solum habere locum postquam est conclusum: verum etiam post sententiam que transiuit in rem iudicatam: no. Inno. et post eum. Ioan. And. in cap. cum Berthol. dus. supra de re iudic. et hoc in casu non habet locum decretum de pacificis possessoribus (pro Gallis edictum) quod patet ex tenore illius in quo videbis intrusos / violentos / et alias indignos excipi / de quorum numero tales extant / qui tuta conscientia beneficia obtinere non possunt
¶ Itellige premissa dummodo in tali retractatione citetur pars / cui ex reuocatione fieret preiudicium / prout in simistdicitur de reuocatione interlocutorie / vt inferueniat cause cognitio et partis citatio / de quo late per do. Petrum. Rebuffum in repeti l. quod iussit in primo nota. ff de re iudic. paulo ante finem. Probus
¶ Reuocare. Alias differentias vide per do. Rebuffum in repet l. quod iussit in. ii. nota. ff de re iudi. vbi videre poteris melius et abundantius quam alibicredito. Probus
¶ Diffinitiuam. Dic quod appellatione sententie in materia (dico iudiciali) venit diffinitiua / ita intelligas tex. in le. quod iussit. ff de re iud. et alios adductos pro communi opinione in. c. venientes. supra de iuretur. de quo per Panor. et alios in c. super eo. ii. supra hoc titu. Quod firmare habens / quia omne analogum pro suo famosiori significato stare dicimus l. prima. ff. si ager vectigal. § sed ius insti. de iure natura l. quaeritur. ff. de statu homi. Sed in iudicialibus potius est signisicatum sententia diffinitiua: ideo venire concedas testatur Alex. con l. nu. iiii. vol. ii. visis actis cause. Calca. con. lxxv. col. vlti. in predicta causa Marsilius in l. de minore. §. plurium nu. cxiii. cum seq. ff. de minorib. Secus dicito in mat ria extraiudiciali: quia tunc necessario nec diffinitiua neinterlocutoria venit: sed secundum materiam subiectam de bet intelligi: ita lepidissime concludit do. Rebuffus in solemni repe. d. l. quod iussit in vlt. nota. nu. ii. iii. et. iiii
¶ Adde pro primo dicto Alex. in consilio l. col. prima vitsis actis / vol. ii. vbi hoc iuribus et autoritatibus comprobat: decens id procedere maxime in statuto contra ius commune Bal in l. prima in prin. ff de off. prefect. pretor. vbi dicit quod istatutum disponat quod a sententia potestas non possit appellari / an poterit saluo statuto appellari a decreto vel interlocutoria / quia tale statutum est contra ius commune: et ide nomen sententie accipitur stricte pro diffinitiua tantum / quod comprobat multifarie. Probus
¶ Euidentiam facti. Que plus operatur quam vocis efficacia. Bald. in l. i. col. ii. C. de edil. actio. notant Neapolu. decisio. cvii. vbi in proposito subdunt / quod nulla est maior probatio quam rei euidentia Inno. in. c. proposuisti de proba. facit l. emptorem in prin. ff. de actio. empti. hinc Neapoly. di. cunt decis. cxci. in fine / abbas Russillus quod tripliciter quis confitetur ore / rei euidentia / et contumacia: hec enim probatio per euidentiam rei dicitur priuilegiata: quia non suliicitur decisioni tex. in. cap. fraternitatis. supra de testib. et cle. testibus eo. prout notant idem Neapoli. decisio. ccxvi. nu. iii. quotidie. Probus
¶ Uestra. Per quem tex. Franci. Arety. con. xlii. nume. v. viso consilio. dicit quod actus qui fiunt ab officiali in vim contentiose iurisdictionis sunt notorii propter copiam hominum qui presumuntur esse in iudicio. Probus
¶ Standum est. Uerum quando confessio fuit facta principaliter in in dicio / vt quia super confesso agebatur crimine secus si incidenter: quia tunc non est standum nec ex ea potest fieri condemnatio: sed opotet quod specialiter inquiratur et detur copia defensionis Bar. in l. ii. §. si publico. ff. de adulteriis / et in l. si confessus. ff. de custod. reo. Bal. in l. mercalem. C. de conditio. ob turp. causam vbi dicit quod dicta confessio valet ad iudicem instruendum vt possit formare inquisitionem et non vt ex hac solacondemnetur: quia hec confessio fuit sine instantia / ideo non potest puniri quia ad hoc iudicium non erat ordinatum: a cit ad hoc quod dicit Panor. in c. causamque el. i. col. ii. supra de testib. quod iudex ex officio suo ratione confessionis fact in processu inter priuatas personas: potest inchoare nou instantiam contra illum virtute confessionis: quod placet Neapoli. decisio. clxxvi. quedam mulier vidua. Probus
¶ Appellatum non est. Attende in proposito ad leges Galie que in hoc ius commune stringunt / vt non procedat ius commune in casibus sequentibus
¶ Primum est quod vbi quis appellat a Paribus Francie vel eorum iudicibus. Quia siue sis in patria iuris scriparti / siue consuetudinaria appellans est exemptus a iurisdiumtione paris et omnium suorum iudicum / in omnibus causis: siue agendo siue defendendo
¶ Secundum si appellatur a iudicibus patrie consuetudi. narie aliis quam regiis a iurisdictione eorum exemptus est appellans in omnibus causis / tam agendo quam defendendo poedente appellatione
¶ Ista et alia sub exceptione contenta describuntur in stilo parla. in rub. quando quis sit exemptus a iurisdi. illius a quo appellauii / vbi Aufrerius pro his adducit rationem contra ius comcQuia per appellationem fit iniuria iudici l. fina. C. quando proud ca. non est neces. c. vt debitus. supra hoc titul. ideo pars sciens se iudicem offendisse / potest verisimituer dubitare / vt inde eum ledat. Ideo eum verisimiliter habet suspectum secundum Inno. c. ad hec supra hoc titu.
Capitulum 5
¶ Iniquitatis. Et ideo iura que prohibent appellationem: debent stricte interpretari. Decius consilio. 85. col. 2. iuridicam. Probus
¶ Sicut iuramentum. Ideo succedit reguNa iuris. Quod inducta ad vnum finem / non debent operari contrarium l. quod fanore. C. de legib. et l. legata. inutiliter ff. de adimen. lega. de quo per Decium / consi. 386. licer. vide eundem pro intento Io. mo. con. 403 nu. 21. quamuis. Probus.
¶ Abdicauit. Uide Alex. consi. 77. nu. xi. in causa et lite / volu. ii. vbi subdit / quod iurisditionem sic abdicatam non potest. reuocare no. Io. And. in. c. constitutus el. ii. supra. isto titu. et in capi. meminimus. supra de accusa. Probus
¶ Sed non obstant. Opinio Io. mo. hic non placet domi. de Rota vt videre licet in nouis decisio. lxx. Si iudex / et ibi in distincte: sed in decisio. ccclxiii. Ex hoc insurrexit dicunt o¬ pinionem Io. mo. non procedere per tex. nostrum vbi apparet expresse quod per delationem iudicis transfunditur tota iurisdictio in superiorem: in tantum quod de illa causa a modo se intromittere non potest etiam de consensuet voluntate partium nisi per superiorem sibi remittatur / que remisio censetur noua commissio et in vim illius noue et antiqua commissionis procedere potest: fatentur tamen quod opinio Io. mo. potest habere locum inordinario vel tali iudice qui. potest adiri per simplicem querelam ad quem partes possunt redire / non obstante delatione arg. c. i. de foro competem. et quo. Romana isto tit. et libro. hec distinctio non placet philippo. Franco. hic col. iii. in vers. Nec contra vbi dicit quod siue delegatus siue ordinarius sit / possunt redire partes re integraex quo possunt appellationi renunciare post delationem / si cut et post denegationem apostolorum que vim delationis. habet vt supra c. proximo.
Capitulum 6
AB. Que est dictio monosyilaba inducens separationem (vel priuationem eius ad quod ducitur l. ratio. §. finali ff. de actio. emp. notat Signore. de homede. consi. ci. col. ii. factum. sic se habet / vbi idem dicit dedictione in / ponit exemplum in verbo intestatus / hoc est non testatus. vt. §. i. C. de iusti. C. confir. Nam in / priuat attestationem / et per consequens infertur tesftationis oppositum videlicet intestatum l. hoc autem. ff. de verb. signifi. et. l. iii. §. fina. ff. pro socio. Probus.
¶ Apostoli. Qui quando peti omittuntur insurgit: vt per Alex. consi. clxiiii. colum. ii. circa dubitationem volumi. vi. quare autem petantur / vide per lapum allega. xxxix. an vileat / vbi dicit quod hoc sit ad mitigandum iram iudicis / quae vt plurimum prouocatur et irascitur contra appellantem. Probus.
Capitulum 7
DIffinitiuam. Quam dic contingere duobus modis / vel ratione solennitatis / vel quia diffinit totum negocium / iuxta ea que tradit Barto. late in l. titia. ff. de accusa. et in l. di. cere in princ. ff. de arbitr. et in generali de censi. libro. x. C. refert Aret. consi. cxix. colum na prima in presenti consultatione. Probus.
¶ Decendium. Per cuiu lapsum dicitur quis sententiaquiescere / si infra illud non appellauerit l. ab eo. C. quomado et quando index l. ad solutionem de re iudica. C. no. Baret alii in l. si separatim ad finem. ff. isto titu¬
¶ Si autem vis habere alios modos: vt quis dicatur sen tentie acquiescere / dic per solutionem indicati. d l. ad solu. tionem et l. tale pactum. §. qui prouocauit. ff de paci¬
¶ Item quipresens est sententie et non contradixit l. prima et ibi Doct. C. de relatio. et l. ne arbitris et ibi Bal. C. de arbitr. bonus tex. in l. finali quando appel. sit et l. cum ostendimus. §. fina de fideiusso. tuto. ita dicit Alex. in con. 136 in causa et lite / vol. ii. Probus.
¶ Anteriorum. Uide ibi Archi. dicentem quod in consistorio principis qualitercunque appellans sit impeditus / non currunt tempora annale vel biennale / tradunt Neapoly. decis. lxxxviii. in causa firmani / per quem tex. et auten. sed lis. C. de re iudicata dicunt quod postquam causa appellationis. est introducta in consistorio principis / non currant tempora appellationis donec princeps constituat quis cognoscat. Probus.
¶ Probatio. Uide que dixi in. c. cum in positionibus in verincontinenti. supra de iureiur. Probus.
¶ Probare. Idonee / alias secus. Nam probatio non ido nea non est proprie probatio glo. et Barto. in l. lucius. ff. de condi. et et demonstra. refert Arety. consi. cviii. nu. iii. ele. gantissime. Probus
¶ Absurditas. Nec potest esse malor prout in simili dicit Dy. in titul. de actio. in. §. sed iste col. iii. circa medium ibiista est tanta abusio quod non potest esse maior.
¶ Causa appellationis. Que leges debeant in ea serus ri vide per glo. in. c. licet canon. supra de electioni. hoc lib. vbi Doct. et post eos Alex. consi. clxiiii. col. ii. ciica dubitationem. volu. vi. Probus.
¶ Ostendere. Idem est quod demonstrare et probare l. cum de indebito. §. si autem. ff de proba. et in l. ii. ff de fide instru. men. Sicut verbum constare positum in conditione / significat probationem / et declarationem legitimam l. qui rome. § Augerius vbi Doc. ff. de verb. obliga. Probus.
¶ Canonice. .i. secundum regulas canonum / dicit Do. mi. meus. in ii. li. Respon. c. xxiii. colum. fina. quod tacite in telligitur / testatur Domi. consi. cvi. colum. penultima. Super dicto dubio / vbi citat dispensationes semper referriintelligi de beneficiis que canonice conferuntur / vt patet supra de rescrip. si gratiose in fine / et in cap. non potest infa de preben. hoc libro quod patet verbis etiam expressis de stilo curie apponi solitis. Si tibi alias canonice conferantur aut eligaris / presenteris / vel ad illa assumaris / seu in eis instituaris / facit. Quia verba debent intelligi ciuiliter l. si cui. ff. de seruit. nec dicas huiusmodi dictionem si in hoc casu facere conditionem / cum expressio illorum que tacite insumcum exprimuntur prout insunt / non faciunt actum conditiona lem de presump. c. fina. glo. fi. et ibi scribe. in. c. vno de sponsa. infra glo. in. c. ii. supra de elect. eo. lib. Doct. in l. iii. de lega. primo
¶ Uide. in proposito Io. mo. in. c. i. in fi infra de concessio. preben. vbi discutit que dicatur canonica collatio: et si exprimatur. vt ex ipso stilo videre licet non videtur absurdum per no. ii c. iiii. supra de elect. in antiq. cum non det formam mandato dicit Domi. vbi supra in fine. d. consilii. sed est potius quedam monitio que seruanda est respectu finis causa euitandi peccatum
Capitulum 8
Capitulum 9
IUdici a quo. Pro quo vide Maria. Sozi. consilio xlv. in principio visa vel obstante metu vel labsentia debet appellari corahonestis personis vt hic dicit glo. et docto. post eam / et hoc faciendo habet protestari quod liben ter coram iudice a quo appellasset: sed quia eius copiam habere non poterat / vel timeba. coram eo appellare: ideo extra iudicialiter appellabat. c. si iustus et ibi scriben. eo titulo / et in l. cum quidam. ff. eo. et proba ri debet talis metus videlicet quod solitus esset incarcerare. vel iniuriam inferre in eos qui appellabant a sententiis ipsius: vide pro intento. Lapum allega. xxxix. An valeat. appellatio. Probus.
Capitulum 11
Capitulum 12
SEd exceptio. Uide vnum in proposito quod voluit Bal. in l. ei qui non prouocaueritverquero nunquid si dominus C. si ex fal. instr. quod si lat. fuit sententia contra falsum. procuratorem et dominus non appellauit / non per hoc vide / tur dominus approbare sententiam: quia silentium nihil est: ideo secundum eum / ex quo non constat de mandato poterit dominus vsque ad mille annos dicere de nullitat sententie / quod placet alex. consi. cxci. colum. fi. perspecto instrumen. vol. vi. quem vide in consi. xxxii. colum. fina. viso puncto vol. i. vbi querit an gesta per falsum procurate rempossint expresse ratificari / et secuta ratificatione vale. ant in fauorem ratificantis / ac si fuissent gesta cum mandato: et decidit non valere propter vitium obreptionis arg. l. si quis obrexerit in verbo nihil agit. ff. ad legem. corne. de falis. Philippus Probus
¶ Falsi. Dic quod procurator falsus / se asserens procuratorem cum non esset: incidit in crimen falsi. Bar. in l. i. colum. viii. de digni. lib. 12. C. et in l. eos qui. §. fi. ff. ad leg. corne. de falivbi dicit quod assumens dignitatem quam non habet / incidiin crimen falsi refert in proposito de vicario Do. Bar. de Chassa. con. xvii. numero. v. dixiin. c. cum nullus. supra de tenbor. ordina. Probus.
¶ Nullum. Et ratio secundum Bal. in l. licet. colum. prima. C. de procura. quia iudicium requirit tres personas scilicet iudicis / actoris / et rei. c. forus supra de verb. signifino. Io. mo. supra in rub. de iudie
¶ Sed falsus procurator non gerit vicem alicuius persone / ergo vna deficit persona de sustantialibus: merito dicitur iudicium retro nullum pro cuius comprobatione vide que dixi in rub. de iudi. in ver. trium personarum.
¶ Hinc est quod exceptio ista quandocunque potest opponi. d. l. licet: et equiparatur exceptioni incompetentis iudicis: que semper potest opponi / notat Ludo. Bologni. consi. ciiii. colum. fina. seu et verius Ioan. de Ana. vbi ipse Bo. log. in additi. subdit: quod intantum lex aborret quod falisus procurator interueniat in iudicio / quod si contingeret iudicem pronunciare procuratorem esse verum: inter procuratorem actoris et reum conuentum: talis pronunciatio non nocet domino asserenti illum non fuisse procuratorem suum dicit ita velle in terminis Inno. et Ioan. And. in cap. super literis. supra de rescrip. et specul. in titu. de sindico. §. i. versi. quod si iuder
¶ Unde que in preceden. apostilla dicimus in verb. sed exceptio quod dictum limitare habes secundum Bal. in l. fasus. C. de furt. non habere locum quando dominus sciuisset disputari de mandato inter illum procuratorem et reumquia tunc bene sibi preiudicaret si tacuisset per dictum singulare eiusdem Innoc. c. ex parte decani. supra de rescript. Et subdit ibi Bal. quod procul dubio hoc esset verum si dominus fuisset citatus / et receptis literis citatoriis non contradixisset per tex. in l. si filius. ff. ad Macedo. idem dic si presente domino talis procurator comparuisset in iudicio nomine domini quia tunc preiudicaret domino: ita voluit Gudo de Susan. in. d. l. licet per tex. in l. si sine. C. ad velleia. in l. Sabinus. ff. communi diuidun. et in l. Item queritur. § qui impleto. ff. loca.
¶ Adde pro intento eundem Io. de Ana. consilio. xcvi. vt so dubio vbi idem Bolog. Et quod notat Alex. in consilio xxxvi. nu. ii. visis his / vol. primo / quod sine scientia et patier tia non cadit presumptio mandati l. prima. §. magistrum. ff. de exerci l. prima. §. scientiam. ff. de tributo l. finali ff. quod cum eo. c. olim. supra de offi. delega. Inno. in. c. ex parte decan. supra de rescript. Probus Pinit liber Secundus