Titulus 11

EXcommunicationis. Que in ecclesia dei pena maior reperit: tex. in. c. corriplantur. xxiiii. q. iii. Panor. in. in. c. olim. el. iii. nu. x. supra de restitu. spoliato. Et dicit Iatpost Paul. in l. si is quod. ff. de in risdi. om. iud. quod excommunicatio domini est ponderabilior vnguibus acipitris. Et excommunicatus in vno loco vbique pro excomunicato debet haberi. c. cum ab ecclesiarum. supra de offi. ordina. ista est pena que diminutione starus respicit: que locum habet vbique: vt infamia l. ex ea. ff. de postula. vbi no. quod pene que afficiunt personam ipsam se quuntur / sicut lepra leprosum: ita dicit Petrus de Ancha. in. c. cum secundum leges: col. ii. supra de here. hoc lib. subdes aliud vsdelicet hoc non habere locum: quando pena respacit certi loci vel artis interdictionem: quia tunc extra tenritorium non extenditur pena: sed ad quedam loca l. relegatorum. § primo. et. §. interdicere et. §. sequen. ff. de interdict. et relega. pro hoc vide que tradit Decius consilie487. nu. vi. in causa gabelle. Probus.

Edicinalis. Propter hanc rationem Io. Mo. in capitulo primo de re iudic. hanc. censuram ecclesiasticam dicit fauorem habere. Probus

¶ Recte. Adde quod in simili notat Lidouicus Bolog. in addi. ad Ioannem deAna. con. xxxiiii. visis et diligenter / quod quem admodum medicus debet omnia ordinare secundum canones medicine: sic iudex secundum regulas artis sue ice. secundum leges et constitutiones / alias punitur / nec excusat eum conscientia. Nam iniuriam facit legibus qui vult se melibrem videriiuam sint ipse leges / text in. §. oportet / in autem ti. de iudicib. Probus

¶ Dico quod sic. Pro his vide que eitat Decius consi. ccci. post. princ. quod exorditur / in causa que Ferrarie. Probus

¶ Est ferende. Dic quod vbi verba sunt dubia / que possunt sapere latam sententiam vel ferendam: in penalibus potius debent intelligi / vt sint. ferende quam late sententie / no. Domi. in simili consi. xxiii. col. fi. Quia diffuse / adducit glo. in regin duhiis hoc lib. prout in simili dicitur quod quando in statutis apponuntur verba que possunt intelligi proprie et improprie / regulariter suntintelligenda secundum proprium intelalectum / et non secundum impropaium / vt patet. supra de iureiur. c. in nostrano. idem Domi. in consi. lxvii. licet copiase. Probus.

¶ Equius. Ideo magis attendendum per ea que citat Deciconsil. iii. nu. vii. quod quando statuta sunt contraria / attenditur in lud quod est iustius et equius. Bal. in. c. cum olim. supra de consuetud. Alex. const: lviii. in presenti causa / lib. iiii. facit in simili / quia vbicumque vna dispositio continet fauorem et odium: fauor ampliatur et odium restringitur / glo. et ibi Bal. in l. ii. C. de in ius vocan. et in l. sed et si hac. §. finali / in verb. semper. ff. co. titil. tradit Alexand. consilio. xxxvii. numer. xvi. viso themate / volumi. vi. Probus.

¶ Rvctores parrochialium. Adde quod etiam nomine prelatorum veniunt abbatisse. Fulgo. con. cxxi. supposita bulla / quod placet Ducio in cap. cum dtiecta / nums. xiiii. supra de confir. vtili vel inutili qui subdit / quod ipsa potest habere collationem beneficiorum / glo. et Panor. in cap. dilecta. supra de maio. et obed. idem Panor. in. c. dilectus / col. penul. supra de consue. Probus

¶ Iu icrintis. Lapus alleg. lxxxiii. col. i. prelatus / dicit. pena que imponitur pro ferentibus sententiam excommunicationis sine scriptis intelligitur imponi pro sententia excommunicationis actuali. Ita quod effectum habeat / vnde si nunquam sententia lata habuerit effectum sententie: quia nunquam ligauit / numquam debet habere locum pena: vnde sicut ipsa sententia lata in diem vel sub conditione / suspenditur per appellationem medio tenipore interpositam. Ita quoque suspendi debet penque prouenire habet ex prolatione ipsius sententie excommunicationis: quia talis pena est accessoria ad eam sententiam ex commuinunicattonis: donec ergo talis sententia exconmunicationis principaliter firma sit / non debet habere locum pena accessoria vel occasionalis: regula est / accessorium

¶ Et subdit quod hec solemnitas non requiritur quando fertur excommunicatio per abbatem in monachum: quod rationibus comprobat. Et etis quando profertur per modum statuti / cum scriptura non sit de essentia legis / sno. Doct. in proe. huius lib. et do. meus de Ripa in rubride consii. vbi vnum in proposito subdit / nu. xlviii. quod licet hic dicatur quod xcommunicatio non ligat / nisi sit lata in scriptis. Nam hoc verum est in cxcommunicatione lata per sententiam iudicis / non si per canonem et constitutionem superioris. Ita dicit firmare Io. And. 3. Bal. in addi. specu. tit. de lega. §. finitur. versi sed pone legatus: quod placet Geminia. et Franc. hic. Probus

¶ Ferre. Ratione huius datur brenior terminus ad excomcatiorem probandam Io. Mo. in. c. i. supra de except. Probus

¶ Debet. Non sic in inandato iudiciis / no. Areti. in consilio xxxv. col. i. viso themate. Probus

¶ In scriptis. Dic scripturam fore in multis casibus necessa riam: de quibus per Io. Mo. supra de censib. c. i. cuius doctrinam ibi prosequitur glo. Et merito potest dici necessaria quod per sequentia patesquia dea noluit in veteri testamento legem dare verbo / sed scripto Exo. xxiiii. dabo tibi duas tabulas lapideas / et legem ac madata quae scripsi / et. c. xxxi. dedit dominus Moysi duas tabulas lapideas scriptas digito dei / nobis praebens in lege ac mandatis exemplum / vt magis discere et docere scripto et silentio / quam verbo et clamore gaudeamus. Que scriptura namque aguntur / deliberatiori mente procedunt / et quae scriptura docemur sepius relegimus / et perfectius intelligimus iuxta illud paralip. c. 28. omnia veno runt scripta manu domini ad me / vt intelligerem vniuersa operaexemplariis vt sic intellecta melius et tenacius memorie commendamus.

¶ Loquamur igitur scriptis / vt de nobi tacitus lector iudicet multo enim plus intelligitur quod oculis videtur / quam quod aure percipitur Sicunt enim sensus visus / perfectior est omnibus sensibus corperis / imocunctos sub se continet. Ita per scripturam melius rei veritas percipitur / et perfectius intelligitur / eo quod visui subiicitur / quam verbo doctoris quod scusu auditus transitorie plerunque vix capitur: ad ceptabilior est sensibus lectio tacita quam aperta: amplius et nim interius instruimur quando vox legentis quiescit / et sub silentio lingua mouetur: nam clamare legendo et corpus lassatur vocisque acumine obtunditur / longius quoque. preferenda scientia est / que scripto tradita quam que verbo. nam illa semper prodest hanc semel prodesse nisi scripto redactam manifestum est: facilius animo illabitur descriptione concepta ratio quam sermone: secundum Macrobium. de somno Scipionis. Probus

¶ Ex falsa causa. Pro contraria conclusione vide Hiero. de tortis in suo con. post consi. Antho. de Butr. Probus

¶ Non est necesse. Que si exprimatur vide que tradit Hic rony. de tor. in consi. suo col. xv. versi. sed quid fortius / post consi. d. Antho. de Butr: Probus

¶ Certam personam. Uide Lapum alleg. lxxxiii. praelatus regularis. vbi etiam inter alia dicit hanc decreta. (inquanrum punit feret tes excommunicationis sententiam omissis solemnitatibus non habrre locum nisi seutentis ipsa sit effectualis / probanque. supra diximus in verb. in scriptis. Probus

¶ Est publice. Hinc dicimus quod quis non potest allegare saignorasse id de quo erat publica fama: non in l. si tutor petirit: ff. de per. tuto. et in auten. quo opor. epi. in fi. et in. c. fi. supra quo matri. accusa. pos. Bar. in l. is potnst. ff de acq. hered. Probus.

¶ Immiscet. Igstur dic quod lex non solum consistit in pronotione ad ordinem: sed etiam in exacutione ordinis ad quem iam est promotus.

¶ Maius. Quia episcopus dicitur super omnes intendens. Banifa. in proe. cle uumero. xxvii. Probus.

¶ Parificari. Que sub nomine hoc / censura / vel districtione et clesiastica comprehenduntur. Panr: tamerr in ca. fi. in finem dicit quod districtio respicit penam hemporalem et censura spirtualem / vnum tamen sepe pro alio ponitur. Probus

¶ Eterne mortis. Ideo excommunicatio solum asficit animam / non corpus / nisi per quandam consequeatiam cuius medicina est / vt in tex. nstro non fertur / prout nec afficit nisi christianum. c omnus pcpristianus xi. q. iii. ergo non iudeum et alios qu foris sunt. Io. Mo. in. c. prhumani. supra de homicid. et in pros. et ibi dixi: ideo solus populus Romanus ipsi sententie subiicitur / quod est in dictu / oimnis christianus / per eaque citat Panor. in. c. fi. nu. xlv. supra de for. compe. vbi ait quod omnes christiani hodie dicuntur de pegulo Romano / siue sint cleridi siue laici. Probus

¶ Bruta. Uide do. Bartho. de Chasse. consi i an in animan brutam possit excommuicationis sententia ferri. Probus.

QUod sit liber. In simili dic quod quelibet res / et quelibet persona presumitur libera / nisi probetur affecta vel obligata le. altius. C. de seruitu. et aq l. cum eo. ff. de serui. vrba. pred. glo. in l. si prius. in ver. egisset. ff. de no. ope. nuncia pro quo vide Ias. con. lxxxi. communitas / vbi subdit vnum in proposito notandum / col. pe. quod testes deponentes pro liberta te et exemptione / quia sunt fauorabiles preferendi sunt testibus contrarium deponentibus / quamuis alias essent pares numero / et dignitate l. lege iulia et papia. ff. de manu. quem tex. no. dici Bal. in c. l. de conten. inter me et do. et singularem. in. c. i. §. ad hec in ti. hic finit lex. ratio quia habent iuris praesumptionem prose / et cum iure communi concordant: ideo praeferuntur aliis qui contrarium dcunt / quia verisimiliora deponunt: et sic est eis magis credendum Alex. in con. liiii. nu. vi. vol. vi. glo. fi. in c. i. de prescript. hoc lib. vbi Petrus et alii: Inno. in. c. auditis: de prescript. et ibi. Panor.

¶ Facit quod no. Bal. in. c. si diligenti. in vlti. col. de praescrip.

¶ Item quando dubitatur de possessione vel qua si / ille erit potior cui ius commune fauet: quia cum eo est iuris adminiculum. Probus

¶ Sicut incorporalia. Dic quod hec non possidentur: sed quasipossidentur: de probations quorum et quasi possessionis: vide late per Iaso. consi. lxxxi. communitas. vol. iii. Probus.

¶ Absolutio. Dic quod regulariter absolutio non minus potest tollere / quam potuerit excommunicatio inducere / sicut est de acceptilatione et operis noui nuncia. et remissione videre vt ff. de acceptil. l. pluribus. et ff. de no. op. nuncia l. quia in re¬ presenti. in princ. et. § i. et. ff de remissio l. i. Ita dicit Oldra. consilio. ccii. quidam monachus. Probus

¶ Testimonium irritetur. Excommunicatus non fert testimonium vt hic / ratio / quia no dicitur persona honesta / nec proba cum ab ecclesia non tolleretur. Iintho. de Butr. in. c. cum dilectus supra de purga. cano. Et hac ratione / dicunt docto. quod quis non potest appellare corum excommunicato / tanquam coram honesta persona in defectum iudicis / vel quundo timetur / prout dicitur in caappellatio. supra de appella. hoc lib. Probus

¶ Plenitudo. Uide que de ea dixi in capitu. vnico / de scismatic. Probus

¶ Cardinalium. Nide Ioan. Mona. in ca. i. supra de scisma. et ibi dixi / et latius in. c. super eo. de hereti. Probus

¶ Non gratiosa. Ergo gratiosa late veniunt interpretarda / hinc glo. in. c. ad audientiam. supra de deci. dicit quod infamian: iuris incurrit / qui priuilegium principis stricte interpretatur. Quod an priuilegium dicatur stricti iuris / vide Balin l. i. in princi. per illum tex. ff. de legib. et Decium in consi. lio. cxlvii. col. ii. Probus

¶ Stricti iuris. Uerum dic de literis iustitie / non de literis gratie: in quibus reperitur natura contractns bonefidei / no. Ioan. Mo. supra. in c. ii. de fil. presby. Idem videtur sentire ipse Ioan. Mo. in. c. quia periculosum infra. eo. dum dicit quod rescripta de iustitia traseunt per audientiam publicam / que sunt stricte interpretanda.

¶ Et attende ad vnum in puncto hoc / quod dipositio stricti iuris que disponit super contractu: disponit de casu vero: non de ficto / casus est no. et ibi Bald. in l. siquis in legatum. ff. de iudic. tenet Bald. in l. multum interest. C. si quis alteri / vel sibi / tradit Sozi. con. ccxli. col. xiiii. cir. ca primam in ver. Secunda ratio.

¶ Quod autem hic dicitur de rescriptis: idem dic de statutis. Quia illa dicuntur stricti iuris / no. Ioan. de Ana. et ibi in addi. ad eum Lud. Bolos. consi. ciiii. col. ii. visis et ponderatis / vbi subdit / quod quando statutum non loquitur / cessat dispositio statuti l. furiosi / et ibi. Bal. C. de nupt

¶ Hinc est quod vulgo dicitur / statuta debent reduci ad terminos iuris communis: ita vt quamtominus fieri potest illud ledant l. fina. §. in computatione. C. de iure deliber l. ii. C. de noxa. c. cum dilectus. supra de consue. Probus

¶ Expressum. Quod fit re / verbis / aut intentione per ea que not. Prepo. in cap. quia Ioannes. xii. q. v. vbi dicit quod his fit mentio de aliquo. Probus

¶ Maior est seipsa. Hinc Franc. in capitu. si a sede. nume. iii. supra de prebend. Quod si papa alicui dederit potestatem beneficia conferendium et ille et ipse papa vnum beneficit eadem die conferant: quod prouisus a papa prefertur / licet collatio vtraque possit dici apostolica¬

¶ Dic idem de episcopo et eius vicario eadem die idem be neficium conferentibus: vt preferatur prouisus ab episcenpo: quod ibi idem Franc. prosequitur / numer. iiii. et ante eumDomi. ibi post Cald. consilio. vii. in titu. de prebendi.

¶ Adde pro intento Io. Mo. cap. dudum. § nos igitur. supra de prebend. hoc lib. vbi glo. in ver. eadem allegat Archidia co. quod fons scaturiens / maior est quam riuus inde procedens.

¶ In proposito Ioan. Mona. in capitu. primo. supra de offic. bicar. dicit / quod fons plusquam riuulus debet attendi¬ facit etiam quod citat Maria. Sozi. consilio. clxv. col. vii. visis / quod vir. tus vnita fortior est seipsa dispersa: iuxta illud / omne regnumin se diuisum desolabitur. Luce. xi. ca. Probus

¶ Decernuntur. Ude que in simili de herede dicuntur / per Decium / consi. cccclxvii. bene et consulte. Probus

¶ Iuris. Adde quomodo procedatur ad declarationem sententie iuris vt pote canonis si quis suadente diabolo. xvii. questio. iiii. notat Bertrandi Carpen. consilio. cclxxxv. quams nis ordinarius / parte. iii. Probus

¶ Ad cautelam. Que fieri solet sub verbis. T. absoluimus / si et quatenus absolutione indigeat / que absolutio non infert excommunicationem precessisse: prout in simili dicitur quod satisdatio prestita sub conditione si et quatenus tenere tur et non aliter: tunc non videtur se arctare. glo. in l. si qui dem. C. de except. firmat Alexan. in consilio. xxxvii. numen x. viso et opportune / volu. ii. Probus

¶ Cum sit iuris. Ude vnum in sententia iuris et hominis quod no. lapus allega. xlviii. col. ii. magister. Quod regula est quod excommunicatus ingrediens religionem / absolui potest a prelato illius religionis: allegat / capitu. cum illorum. supra. isto titulo / qui text loquuntur de ex communicatione lata a iure. Idem tamen dicendum de lata ab homine / vt ibi per eum: et sic habes hic vnum fauorem religionis ingressus. alim vide in. c. i. vbi Doct. de filiis presby. Probus

¶ Alienam. Ude Iaso. in consil. lxx. super vtraque / vol. iii. 5. consi. lvii. vtsis literis saluegardie / eo. volu. Probus

¶ Quecunque. Istud videtur limitare Petr. de Anchara. in. d. c. veniens. in fi hic per Io. Mo. allega. videlicet nif sit tale genus excommunicationis: cuius absolutio sit reseruata pape. Probus

¶ Necessitas. Dic quod iilud dicitur necessitas seu necessariim cuius contrarium est impossibile l. impossibilis. iuncta glo. fina. in prin. ff. de ver. obliga. vide Bar. et alios. in l. prima. ff. de condi. insti. ista enim est maxima trita dialecticorum.

¶ Et dic quod lex magis subuenit alicui qui facit actum ex necessitate: qua illi qui facit ex voluntate. Ias. in repe l. admo. nendi. numero. xxxviii. ff. de iuretur. vide que diximus in c. i. in ver. necessitas. supra de eta. et qua. ordi. Probus

¶ Non haberent. In proposito citat Sozinus consilior ccxliiii. col. ii. versi. ii. respondetur. Considerata facti / quod propter imminens periculum mortis: non refert a quo iudice fiat examinatio: per quod fit limitatio ad doctrinam Bar. dicentis in l. cum hi. § transactiones. ff. de transact. et in l. si societates. § arbitrorum. ff. pro socio. quod si aliquis vulifacere examinari testes ad perpetuam rei memoriam: debet facere coram iudice qui esset competens in illa lite: quod non procedit vbi necessitas vrget in contrarium / quod probat ibi ipse Sozi. iuribus et autoritatibus / quem vide prointellectu huius limitationis / ibi col. iiii. versi. Quarto contra eundem testem. Probus

¶ Non credo. Adde ea que dico in. c. venerabilibus. in vero bo. relaxatur infra hoc tit. Probus

¶ Mora. Que reperitur in duplici specie / videlicet regulari et irregulari: notat late Maria. Sozi. consi. clxxxiiii. profecto ni fallor. et con. clxxvi. quod exorditur / presens consultatio. et dic quod nemo presumitur velle moram committere cum sit delictum l. si plures tutelam. ff. de admi. tuto. Alia adducit Alex. in con. cxciiii. nu. vi. perspectis his. vol. vi.

¶ Preterea mora regulariter committitur quando est dies adiectus nulla precedente interpellatione vulgata l. magnam. C. de contrah. stipula l. traiectitie. §. de illo. ff. de actio. et obliga l. ii. C. de iure amphiteo. c. potuit. supra de loca. Etiam si dicatur promitto tibi dare centum vsque ad paschaet abinde in antea ad tui petitionem: quia adueniente diopaschatis absque alia interpellatione constituor in mora. Bar. et Ang. in l. cum stipulatus sim mihi a proculo. ff. de verbo oblig. et Bal. in l. fina. §. preterea. C. de iure dot. per. d. l. cum stipulatus. refert et sequitur Alexand. consil. clvii. numere quarto. viso themate. vol. vi. idem Bal. in d. l. magnam. colii.

¶ Uide Neapo. decisio. cl. rex Alphonsus. Probus

¶ Non petens. In qua petitione non requititur libellus sed de plano proceditur. Inno. in. c. sacro. col. iii. vbi communiter alii. supra. isto titu. igitur nec quando petitur quem exconmunicari / argu. theorice iuris quod solennitas que requiritur in confectione actus: requiritur etiam in eius dissolus tione in auten. econtra si filii. C. de repud l. prout quisque. ff. de solutio. no. latius Alex. con. cxxxiiii. super premisso dum bio. vol. vii.

¶ Et sit hec absolutio absenti / prout comprobat Car. consi. xxxv. in tertio dubio. Quidam habens vnifilium / beneficium est et priuilegium que conferuntur absentibus cap. si tibi. de preben. hoc lib. et. c. primi. §. adiiciebatur. et. §. ex parte. de conces. preben. eo. lib.

¶ Idem dic a sententia suspensionis et interdicti / Inno. in. c. cum desideres. supra hoc titu.

¶ Preterea in proposito Io. Mo. dic quod non solum non petens: sed etiam inuitus potest absolui / quando dubitatur. de maiori periculo: sicut inuitus potest excommunicari. testatur beatus Thomas. in. iiii. senten. distinct. xviii.

¶ Nec obstat quod non penitens non potest absolui: verum e. culpa propter quam est ligatus: sed non a pena id est ab ipso vin culo. hinc Io. And. in. c. i. in nouel. supra hoc tit. dicit post betum Tho. vbi. supra arti. fi. quod prelatus medicus qui videt hanc medicinam excommunicationis (etiam iuste late) non proficere: sed officere / illam discrete tollere potest etiam duranto contumacia / ex quo videt illius saluti sic expedire: facit. 23 q. v. prodest. Ad idem Io. And. in. c. constitutionem. in fi hoc ti in nouella. Do. Cha. con. i. §. ad v. quesitum. ver. x. et fortius

¶ Et etiam inquantum est pena: sicut fertur in inuitum sic auferri posset etium ab inuito. supra de reg. iur. c. i. non sic in culpa. vt dixi / que quia voluntate contrahitur: sine illa non remittitur: hoc dictum Io. And. refert et sequitur Panor. in. c. ad reprimendam. in. ii. no. supra de off. ordi.

¶ t ratio: iste smenonicensure diriguntur in animam. Io. mo. in. c. Romana. hoc ti. et hoc propter peccatum et separationem a gratia dei: sed non potest quia inuitus separari perpetuo a gratia dei / quia numquem deus clatdit gremiuum redeunti: vnde in quacunque hora ingemueri peccator etc. l. dist. ponderet ideo eo ipso quod peccatorem peniuit / reconciiatur deosbe penit. disunct. prma, c. dixi. et ver¬ consequens debet per ecclesiam reconciliari / que non debet etiam claudere gremium redeunti / epistola inter claras de sum. trini. C. et. c. super eo. de heretic. hoc lib. hec etiam citat idem Panor. in. c. nouit. supra de iudic. et in. c. ab excommunicato. supra de rescrip. col. penul. et fina. dicens quod in excommunicatione est conyderare duplex malum / scilicet malum culpe / et malum pene / malum culpe / scilicet ipsum peccatum / cum sit ex nobis / non potest a nobis sine volntate nostra tolli / regula peccati venia infra hoc lib. Malum vero pene: plerumque est extra nos quia sine facto nostro ingeritur: vnde sicut pena potest ingeri in inutum: ita et remoueri per absolutionem. Par enim est ius in fgando et soluendo de peniten. distin i. cap. verbum. et hec est communis / et verissima secundum eundem / nisi non sit spes de correctio ne quia tunc non procedit hec absolutio / secundum Cal. vide qua dixi in. c. fi. in ver. postremo / in fine. 5. quesiti. supra de constitu.

¶ Istud intentum do. Andreas tiraquelus in legib. connubial. charta mihi. cxvi. col. i. et. ii. dicit facere quod quando de vxore non speratur emendatio non est vlterius ictibus feriem da. Et firmat intentum nostrum multis autoritatibus: allegat cap. alligant. xxvi. q. vii. vbi non imponitur penitentia ei quifuturus est deterior / et Paul. de leaza. in commen. vlt. ca. iiii de postul. prela. Imol. in cle. i. in princi. de peniten. et remitsio. Panor. in cap. ab excommunicato / eol. pen. supra de rescrip. et in. c. nouit. col. xviii. supra de iudic. in. c. clerici col. vlti. de cohabicler. et mulier. et in. c. vli. col. xxxi. ver. Item facit. supra vt lite non conte. et in. c. significasti. supra de eo qui dux. in matri. quam pol. per adulte. Ioan. de Ana. in capi i. col. fina. supra de maledic. qui ibi istud comprobat per illud domini in ligno crucis pendentis / pater ignosce illis etc. et illud Stepha. protho. domine ignosce eis etc.

¶ Premissum intentum habeo comprobare per text in ca. clericos. supra de cohab. cle. et mulier. vbi quando timetur periurium: iudex non debet deferre iuramentum: hinc ibi Panor. quod concubina rii non debent compelli ad adiurandum concubinas / hoc est ad renunciandum cum iuramento de non redeundo / quia de facili posset sequi periurium: cum durum sit assueta relinquere. xxxiiii. distinct. capi. quorundam. Ex quo infert / quod nunquam iuramentum est deferendum illi contra quem vehementer de transgressione presumitur / imo deferens peccat: quia est causa interitus anime illius

¶ Item pro principali intento habeo etiam quod propter vtilitatem publicam / iudex absoluit ex officio ab excommunicatione non petentem. Panor. in. c. apostolice / col. i. de excep. re. fert Feli. in ecapi. nonnulli. sub numer. xvi. supra de rescript.

¶ Habeo preterea pro predictis id quod citat Panor. in capitu. vt clericorum. numer. iiii. supra de vita et honesta. cleri. Qui si clericus concubinarius efficeretur deterior eo quod prelatus non vult eum sustinere habere concubinam: quod tunc prolatus eum tollerando ad tempus peccatum non incurrit Nam quandoque minus malum sustinetur / vt maius euitetur / capi. duo mala. xiii. distinct. facit / cap. prodest. xxiii. quo v. ibi siue plectendo siue ignoscendo id solum bene agitur. vt vita hominum corrigatur / et secundum illum finem debet prelatus correctionem facere vel omittere. Probus

¶ Reseruatur. Et merito / quia est a iure naturali. Ideo etiam per principem tolli non debet per ea que late tradit Iasoniin consi. lxxxvi. col. v. vol. iii. vbi subdit post Antho. de bitrio / in. c. vra. supra de cohab. cler. vel mulie. quod nullum maleficium dici potest esse ita notorium / vt non possit quis exhibere excusationes rationabiles: siue circunstantias occultas excusantes.

¶ Item notorietas semper potest habere excusationes. Idem Antho. post Ioan. And. in. c. praeterea / de dilatio. Probus

¶ Electionibus. Inquantum hic tex. in fine loquitur de electioni bus debet intelligi actiue et passiue / vt patet ex no. c. cu. dilecius. supra de consuetu. licet quandoque intelligatur de actiua tantum: quando subest vitium inhabilitans ad passiuam. c. si celebrat. supra de cler. excom. ministr. c. nullus / et. c. indemnitatibus. de elect. hoc lib

¶ Ideo regulariter intelligitur de actiua et passiua. Hinc Domi. consi. xcix. quod incipit super primo per tex. natdum concludit valere. collationem beneficii factam excommunicato post appellationem legitimam: quia excommunicatio fuit nulla. Ex quo ipse aliud infert post glo. hic in ver. in officiis / quod licet talis celebrauerit post talem excommunicationem latam post appellationem legitimam non incurrit irregularitatem: quia excommunicatio nulla non inhabilitat quem ab officiis diuinis / vt ex dicta glo. resultat: qem hic insequitur Philip. subdens: quod nec talem admittens / vel secum celebrans incurrit irregularitatem: licet postea appareat eum licite excommunicatum / ex quo text. hic interim permittit celebrationem diuinorum. quod no. Et dictum Domi. Decius consilio. ccxiiii. col. penul. in causa cathedralis / firmat in simili. Probus.

COntra dic. Dic quod maritus est correlatiuus. ad vxorem: et vxor ad ipsum maritum / testis est Maria. Sozinus consi. xxxiiii. columna ii. prosequendo. Probus

¶ Caput. Ratione cuius vxor sortitur de micilium et forum viri l. fi. de incol. lib. xii. C. no. in l. cum quedam. ff. de iurisdi. omni. iud. et l. ea. qua et l. fi. §. ii. ff. ad municipa.

¶ E fficitur etiam ciuis silius ciuitatis vnde est vir. Bar. in l. imperatores. § item rescripserunt. ff. ad municipal. Moria. Sozl. con. xxxvi. col. ii. recte

¶ Idem dic de filio / quia efficitur ciuis loci domicilii patris et non loci sue originis / vt late comprobat Ias. in con. lxxvii. placet: vol. iii. Probus.

¶ Castigatores. Quo ad administrationem rerum / vt in d. § si vero. hic per Io. mo. alleg. qui debet sic intelligi secum dum glo. quam ibi sequuntur Bar. Saly. Alex. et Iason. in l. dedi tibi §. si quis. ff. de condi. causa dat quod verum secundum Bar. ibi nisi esset patris magna prodigalitas: quia tunc permittitur filio patrem corrigere.

¶ In his autem que sunt iuris non est dubium quin pater a filio possit corrigi: vt resultat ex. d. §. si quis. et glo. in verb. posse. que dicit quod non videtur fieri iniuria maioribus: si quaminoribus melius dicatur l. potioris. ff de offi. recto. prouincie. Probus

¶ Dic quod sic. Istud firmat Panor. in. c. cum desideres in primo non supra hoc titu. dum dicit: nota quod nemo debet communicare excommunicato ante absolutionem / quantuncunque dignitatis existat: vnde etiam episcopus communicando cum excommunicato ante absolutionem / incidit in excommunicationem. Nam ius indifferenter. ex communicat participantes excommunicato: cui omnes subiiciuntur: vt in. c. i. supra de consti. hoc tamen non procedit in papa: quia ipse communicando ex communicatos non incidit in canonem. glo. c. nulli. supra hoc titu. quam ibi sequuntur Pano. referendo Io. de lignia. idem tenere in cle. si summus. hoc / tit: ratio secundum eundem ibi: et in. c. cum desideres. eo. quia excommunicatio que contrahitur ex participatione: est de iure positiuo / quo papa non ligatur. c. proposuit. supra de concess qone praeben. cum aliis infinitis.

¶ Nam tanta est potestas pape circa ius positiuum: vt si tolat constitutionem promulgantem excommunicationem / et vult ex haberi pro infecta excommunicati illius vigore (dico constitutionis) non indigent absolutione. dico in. c. quicunque infra hoc ticulo. Probus.

¶ Autoritate canonis. An autem episcopus ligetur. constitutione sua: vide per Bald. in auten. quibuscunque in fine. C. de sacrosan. eccle. vbi dicit quod non. Cum nullus habeat in seipsum iurisditionem / alias esset agens et patiens in eodem subiecto: vide glo. in cle. ii. in ver. ceterum. de elect. ibi faciunt illud autoritate iuris. Istud non procedit in papa. no. Imol. in cle. fina. de senten. ex co. Probus.

¶ Denunciari. Quia ied excommunicatio non suspendatur per appellationem sequentem: tamen appellatio impedit excommunicationis denuntiationem. c. pastoralis. supra de appel. no. Do. con. vii. subtiliter et copiose / dico in. c. is cui. in ver. non suspenditur. hoc tit. Prob.

¶ Canonicam. Uide in simili que citat de promotione canonica. Domi. consi. viii. col. iii. quidam Cardinalis. Probus.

¶ Tenetur. Domi. consi. vii. subtiliter et copiose. dicit quod dicens sententiam iniustam / habet probare: quia pro iustitia senu tentie et censure presumitur: nisi contrarium probetur. not. Inno. in. c. bone el. i. supra de elec. nec etiam sola probatio iniustitisufficeret / cui requiratur animus iniuriandi / et iste animus in iudice non presumitur: cum pro gestis iudicis presumatur. pro quo facit quod in dubio iudex male iudicans potius presumitur fecisse per imperitiam quam ex dolo. institu. de oblis que ex quasi delicto nascun. in prin. facit l. merito. ff. pro sotio. Probus.

STricte. Uide Io. mo. in. c. ii. supra de fili. presbn. te. et in. c. solet. supra isto titu. Probus

¶ Est episcopus. Potest esse ratio: quia nuliuordo est maior episcopo: no. Bar. in l. prima. §. si quis. numero. iiii. ff. de appella. vbi dicit quod cardinales non habent maiorem dignitatem episcopis: licet habeant maius officium. Probus.

Gnorantia. Idem dic de bhis quiclericos percutiunt: putantes eos laicos et ignorantes: quia tunc excusantur: sententia canonis: si quis suadente. Et hec ignorantia verificatur iuramen to: secus si eorum ignorantia sit supina / pro quo vide quae late tradit Hiero. de tortis. con. suo: col. xi. versi. Sed fortius. quod reperies post consil. Antho. de Butrio. Probus Supina. Quia hec habet vim sciem. Rom. consil. 14u in fine allegat. c. i. supra de postula. prelato. et. c. cum in tua. supra. quo matr. accusa. poss. Probus

¶ Non subditum. Quia in non subditum non habet iurisditionem. Sed excommunicare est actus iurisdictionis: glo. in. cap. tramsmissam. supra de elec. ergo non potest illum excommunicare. c. vianimarum. supra de constitu. hoc lib

¶ Hinc sumpta occasione Prepo. in. c. quotiens: col. i. prima q. vii. dicit quod quis seipsum non potst excommunicare: ratio patet in euidenti: quia per iurisditionem quis constituitur in gradum superiorim tatis respectu eius in quem habet iutisdictionem: quia est iudex eius. Quia nullus in superiorem et equalem habet iurisditionem. c. innotuit. supra de elec. et. l. ille a quo. ff. ad trebel. et per consequens nullus in seipsum: igitur non potest seipsum excommunicare. Probus

¶ Tractus. Adde glo. post tex. in l. non quemadmodum. ff de iud. glo. in. §. praeiudiciales. inst. de actio. glo. in l. i. C. de fide com. quas in. d. l. non. Bar. et Paul. sequuntur: idem Bar. et Ias. in l. vbi autem. §. qui sortem. ff. de ver. oblig. qui dicunt quod sipromisisti quid singulis amnis: potero agere vt codemneris. vt i futurum soluas: Et hoc verum nisi esset in potestate mei exigere: et totum debitum / et cursum prestationum sequentium impedire: per l. i. §. i. ff. de vsur. hic per Io. mo. alleg. secundum prefatos Docto. et Bal. in. d. l. et non ita intelligas dictum Io. mo. hic.

¶ Iuxta thema habes quae citat Alex. de mol. in con. 5o. nuii. in causa et lite. volu. v. post Guil. de cuno. et. Bar. in l. siidem cum eodem in prin. ff. de. iurisd. om. iud. statuto cauenquod potestas habeat iurisditionem in causis centum librarum et vltra. modo quidampetiit amnuum debitum / nedum pro tempore pretento sed etiam pro futuro: iuxta not. in. d. l. non quemadmodum et. d. l. i. C. de fideicom. et computatis quantitatibus omnim dictorum annorum summa excederet quantitatem librarum centum an potestas poterit esse iudex in illa causa. et determinant. aut erat vna actio pro toto tempore: et summe tunc coaceruari debent / aut non erat vna actio pro toto tempore: et tunc secus per illum tex. Probus

¶ Futuri temporis. Quod est tempus fauorabilius per ea que tradit Domi. in consi. xviii. in fi. quia copiose. quod quando in statutis apponitur verbum dubium quod potest non tare tempus preteritum et futurum: in dubio debet intelligi vt potius includat tempus futurum quam preteritum / allagat glo. cap. secundo. supra de consti. hoc lib. et in. c. i. supra de cler. non residen. eo. lib. Probus

¶ In cancellaria. Istud latissime expediui in. c. fi. supra de constitutio. Probus.

¶ Uniuersitatem. Hic et alibi scribentes laborant circa rationem ad tex. nostrum: videlicet quod vniuersitas non debeat excommunicari. Primo glos. in capitulo. sicut vir. vii. q. prima. dicit id fieri. quia si ecclesia vel ciuitas posset excommunicari sequeretur absurditas: nam omnibus illis motuis et aliis substitutis est eadem ecclesia / ergo adhuc esset excommunicata si priores canonici non petiissent absolutionem: quod an sit verum / mouet Bar. in l. inter stipulantem. §. sacram. in fine. ff. de verborum obliga. et in l. quod in rerum. §. fina. in fine. de lega. pri. vbi nihil decidit / sed remittit ad canonistas inscapi. aduersus consules. supra de imminita. eccle. et Innocen. in capitu. grauem. supra hoc titu. quos videas.

¶ Ut veniamus ad intentum celerius Domi. quo ibi sequitur Prepo. in dicto capitulo. sicut vir aliam volui. reddere rationem et potissimam. Quia materia non est capax: actus autem et passiones (prout in facto consistunt sunt singulorum / non autem collegii vel vniuersitatis / vt bene probatur. c. ii. de testib. hoc lib.

¶ Constat autem quod vniuersitas vel collegium non est quio singulare: nisi per representationem / vt per Ioannem monachum hic subiicitur: quem alii insequuntur: et in capitus lo. vt circa. numero septimo. supra de elect. Excommunicatio autem ligat solum veram non representatem personam. c. p. et. g. supra de offi. delega. et. c. sicut el. iii. supra de iureiur. et habentem animam rationalem: vt in sequen. dicitur et baptisatam c. omnis christianus. xi. q. tertia / iuxta illud quia nihil ad nt de his que foris sunt. Io. mo. in prohe. vbi dixi quae omnia cessant in vniuersitate: vt patet ad oculum

¶ Aliam rationem voluit reddere Fely. in. c. dilecti. col. i. supra de except. post Richar. dicens quod quamuis possibile sit omnede aliqua communitate deliquisse: tamen raro hoc contingit: iura adaptantur ad frequentius accidentia l. nam ad ea. ff. de legi. pro hoc allegat. c. commessationes. xliiii. distin. vbi dicitur in fine: quod multitudo frangenda est monitionibus non leuissimis sed instantissimis: ergo non excommunicatione

¶ Guiller. hic post arch. et Io. and. in nouel. videtur his adherere et alii post eum: vide hichostien. quia optime loquintur in liquidatione intenti. Probus.

¶ l. officium. Idem Io. mo. in rub. de sponsal. et matri. supra ibi dici. Probus.

¶ Archam communem. Uide alia signa collegii per Do. meum in ii. lib. respon. c. x. col. iii. et Roma. consi. ccccxxxvi. nume. vt quod indultum. Probus.

¶ Et est. Uel dic collegium est collectio corporum rationabilium: constituens vnum corpus representatum.

¶ Uel est collectio plurium inter se distatium vno nomine nuncupatum secundum Bal. in rub. C. pro socio. refert do. meus. ii. libro responso. ca. x. colum. ii.

¶ Uel secundum Rom. con. 436 nu. iii. quod in dultum Petri / quod collegium est corpus quoddam: quod ex multis adinuicem colloctis conficitur / non autem ex vna sola persona: licet in vna pecasus superuenientium: ius eius remanere possit l. sicut in fine. ff. quod cuiusque vniuerst

¶ Ideo dicimus ipsum collegium seu vniuersitatem in seiisam consideratam animam non habere / vt aduersus eam excommunicatio possit ferri: vt hic: tum quia non possunt discerni consentientes (qui solum debent excommunicari) a dissentientibus Calca. com. i. col. iiii. vbi multa congerit de collegio quae videre licet

¶ In eo enim quod dicitur in. c. p. et. g. supra de off. de leg. quod excommunicatio non fertur nisi in personam: verum animam rationale habentem. c. si quis praesoyterorum. supra de reb. eccle. non alienam. et est de mente Io. mo. in sequen. Probus.

¶ Non vera. Idem Ioan. mo. in. c. vt circa. supra de elec. et ibi. dixi. Probus.

¶ Non cadit. Nec personalis citatio / etiam in criminali citatur: in argu. citationis animalium brutorum d. Chassaneius con. i. col. iiii. ver. ad secundum. Probus.

¶ Quia secundum philosophum. Istud facit ad aliud quod plus non se extendit confirmatio quam se extendat confirmabile quia confirmatio fit super confirmabili: et sic non est maioris comprehensionis confirmatio quam sit illud quod confirmatur: quia actus actu uorum sunt in patiente bane disposito: istud lego apud Alex. in con. cxxiii. ver. modo istis presuppositis scripsit eccle. siasticus. volu. iiii. Probus.

¶ Actus. Super quibus se fundans et certis aliis satis est ostendere quod illi fuerint legitime gesti licet aliter non probent habillitatem persone ad illos actus: pro hoc habes tex. sing. sercundum Sozi. con. cclviii. col. ii. in causa vicarie / in. c. in praesentia. vbi Panor: et alii. moder. supra de proba. Nam ibi syndicius monasteri duntaxat probauit illum obtulisse se et sua: et ex eo presumitur quod fuerit legitime etatis et discretionis: vnde contrarium asserenti incumbit onus probandi: vide Ioan. and. inro. gu. infamibus. Probus

¶ Bene disposito: istud adducit do. Bar. de chassaneo: cominf. in. v. praesupposito in. §. quinto praesuppono ad probandum quam anmalia irrationabilia quae demoliuntur vineas Burgundie sent notorie exempta a iurisditione episcopi Heduen. et sic quod contra ea ratione contumacie / sententia excommunicationis seuanthematisationis non possit ferri.

¶ Ratio dicti resultat ex alio quam citat Philo. xii. metaphi. quod entia nolunt male. disponi: refert Maria. Sozi. co. clxv. col. vii. visis. et consil. cclxxviii. col. i. in questione vertenti.

¶ Istud dictum Ioan. mo. quod dicit Philo. legitur. lib. ii. de anima / quod probatur in. c. venerabilem. supra de elec. et Luce. x. vbi christus ad apostolos dicit / quod inquancunque domum intrauerin benedicant habitantes in eam cuius benedictionis: si fuerint. capaces baner quidem alioquin ad ipsos apistolos reuertetur. Probus.

¶ Dico. Pro hoc dicto vide ea quae citantur a Fely. in. c. dilecte in christo. col. i. supra de excep. post Hostie. in summa in tide contuma. §. fi. ver. Ergo si constat / vbi dicit quod si constat totam vniuersitatem vel totmm collegium deliquisse: poterunt singuli excommunicari: dicendo excommunico priores et omnes de tabcollegio qui parere noluerunt / allegat. c. proposui. supra de cler. cxcom. minist. et. c. pro illorum. supra de praeben. c. capitulum. supra de rescr. et. c. i. ne sed: vaccan. hoc lib. idem Fely. in. c. dilectus. el. ii. nu. vi. supra de symo. dicens hoc sonare tex. nostrum ibi culpabiles firmauit ante. Fely. Io. de ana. in. d. c. dilectus: col. ante pe. exemplificat in collegio monachorum et communi consilio

¶ Et sic istud genus videlicet collegium verificatur in specividelicet in singulis postquam omnis species capax est

¶ In proposito idem Feli. in. d. c. dilectus. col. i. ver. Secundo considera. adducit quod citat Io. de imol. in d. c. capitulum. colum. penul. quod si constat excommunicantem vtentem verbo collectiuo velle excommunicare singulos: valet excommunicatio. Si autem constat quod vult excommunicarec apitulum / vt episcopum: non valet: quia est personarepresentata et inanimata. vt supra diximus post Io. mo. in. c. vt circa vbi latius distinxi de elect.

¶ In dubio autem praesumitur excommunicasse singulos vt postus res valeat quam pereat. c. abbate. supra de ver. signi. et hoc de ta capacitate et culpa onuim de collegio: alias non valet.

¶ Et attende: quia antequam vniuersitas vel collegium dicatur deliquisse: oportet quod id probetur factum deliberato et communt. cato consilio: alias non contra ipsam vniuersitatem: sed contrsingulares personas facientes agitur. Bar. in l. aut facta. § fi. in vlti. col. ff. de penis. per l. semper. § primo. ff. quod vi aut clam. no. in glo. l. aliud. §. refertur. ff. de reg. iur. et l. sed si ex dolo. §. i. ff. de dolo. refert et sequitur Paul. de cast. con. ciiu. in causa Fortii parte.

¶ Premissa conprobat Bal. con. cclxxxxiii. visa inquisitione / in prima parte: vbi dicit: quod ad hoc vt vniuersitas delinquar in faciendo exigitur quod ad sonum tube / vel campane / vel alio modo consueto se congreget: et deliberate communicato consilio ad de linquendum procedat. Pro premissis vide que tradit Philipcorne. con. ccxxiiii. col. ii. ver. cum constet quod vniuersitas / quod incipit considerata forma: in. iiii. vol. et Decius con. ccxxi. col. 1. in ver. ex hac confirmatur: quod incipit non patitur angustiaqui allegat Panor. post allos in. c. dilectus. el. ii. supra de symo. et Do. in. c. felicis. §. fi. col. ii. de penis l hoc lib¬

¶ Uide etiam que dico in. c. presenti infra isto titu¬

¶ Pro hoc vltimo intento: vide Petr. de Ancha. con. clvii. col. iiii. ver. praeterea ex narratis / qui subdit id verum vt diximiin delicto in faciendo quod non habet tractum successiuum: secus si habeat tractum successiuum vt late comprobat. Probus.

¶ Bonorum. Istud idem dicit Io. mo. in extrauagam. rem nonnouam / de dol. et contumac. in glo. magna antepenul. col. et clarius: quia posse malum non est posse: sed non posse / pro hoc habes tex. in. c. principium. §. charitas / de peniten. distinct ii. facit quod citat Sozi. con. clxiiii. col. penul. visa bulla bonifacii / quod adest plenitudo / potestatis in dispositione bonitatis / non autem prauitatis: nam potius tunc deberet dici plenitudo potestatis. Probus

¶ Commode. Idem Ioannes Monach. in capitulo quoniam. supra de heretic. et capitulo. cum in ecclesiis / de prebenet ibi dixi.

¶ Et etiam possumus quod honeste possumus per ea que citat Ang. consi. cxlii. super primo inquirendum dum dicit / quod vidua tempore luctus debet vt alimenta ab heredibus suscipiat in domo viri operari / si ibi salua honestate matrimoniali stare potest. ff. de oper. liber l. sicui. patronus. Alias non tenetur ibi operari: quia non dicitur posse quod honeste ipsa non potuit. ff. de condi. insti l. si filius. Uide apostila. ad Bar. in l. libertis. §. lucius. ff. de valimen. et ciba. lega. Bald. in l. prima. col. secunda. vernc. tertio dubitatur. C. de lega. vide etiam que dixi in. c. contingit. supra de iureiur. Probus

¶ Penitus. Quia licet Io. And. hic in glo. teneat sententiam excommunicationis latam in vniuersitatem validam foretamen obstat dictio hec penitus prohibemus / que dicitur potestatis priuatiua: probat ipse Io. And. in cap. vni. co col. prima. de postula. prela. hoc lib. ibi penitus / ac si dicat ipso iure et sine exceptionis ope¬

¶ Ideo huiusmodi excommunicationis senteniia dicitur ipso iure nulla / tanquam a non suo iudicelata. cap. at si clerici supra de iudic. cum similibus. Et in hoc Archi. Guiller. Pet. Domi. et Franc. cum Ioanne Monach. conueniunt pro quo subdit Archid. quod dominus prohibet / omnino fieri non licet. xxviii. q. prima vnde non sine ministerio dicit penitus q. d. omnem potestatem subtrahimus. Et sic in hoc casu decetero lata sententia nulla erit. arg. cap. primi. de verbos significa. hoc lib. Cuius sententie fuit Hostien. hic col. ii vbi dicit secus si diceretur proferre non preseuma / vt in capitu. Romana. §. officiales. supra de off. ord. hoc lib

¶ Ex quibus patet quod si feratur: quod eo ipso actus nullitas dicitur interuenire prout in simili dicitur. Quia omissio forme date ab homine / operatur actus nullitatem: sicut ea que alege legitur introducta: cum sint paria aliqua facere contra legem mortuam vel contra legem viuam. Panor. in capitulo / cum olim. numero sexto. supra. de arbitr. allegat capitu. fina. supra de accusa. vbi plus subdit / quod quantum ad nul¬ litatem actus durius agitur cum lege quam cum ministro legis: voluit Bar. in l. amplius. ff. rem rat. habe. per text. in l. libertus. ff. de iure patro. vbi probatur quod alienatio facta in fraudem legis est ipso iure nulla / si in fraudem hominis est reuocanda quod sentit Innoc. in. c. Rainaldus. supra de testavbi tenet indistincte quod alienatio facta contra legem est nula. Sed non semper corruit quando est facta contra dispositionem hominis.

¶ Istud possumus ampliare ad actum factum contra consuetudinem: quia etiam dicitur nullus / cum consuetudo habeat vim legis iuribus vulgatis: facit illud: statuta nanque locorum et consuetudines sunt ius ciuile. c. ius ciuile i. di stin l. omnes populi. ff. de iusti. et iur.

¶ Item idem appellatione iuris venit consuetudo. Panor in rub. de consuet. et in. c. cum venisset. supra de eo qui mitti. in posses. et in. c. primo. supra vt lite pend. et in. c. licet. supra de proba Io. and. in. c. quintauallis / ad finem. supra de iuretur. Et merto quia consuetudo non est leuis auctoritatis. c. cum consuetdinis. supra de consuetu. pro hoc puncto remissiue vide §alx. post alios in. c. cum dilecta. supra de rescrip. Probus

BAlliuus. Uulgare est Gallic. rum / sicut in simili dicit Archi. in capitu. vnico. supra de cle. sconiuga. col. ii. de hoc. nomine prepositus / quod sit vulga re Gallicorum Ioan. Mona. testatur: in capi. quoniam. in princi. supra de immunita. eccle. Philippus Probus.

¶ Non seruato. Hinc dicimus licitum fore resisteresuperiori / si iniuste agat / de quo late per Petrum de Anchara. consilio. clviii. col. iiii ex narratis / vbi allegat text nostrum ad hoc / quod clerici quivident suum ecclesiam rebus propriis spoliari / si possunt debent de facto resistere / maxime cum censure / sententio non curatur / pro quo adducit / quod malus custos est / qui gragem deserit: et viso lupo fugam arripit. Et indignus est bo neficio / qui dominum a quo habet beneficium non defendit / et sic multomagis clericus defendere habet ecclesiam / sicut maritus vxorem / pater / filium / et econtra. Docto. in l. vt vim. ff. de iusti. et iure. Probus

¶ Diuersis. In simili dic quod quis se fundare et tueri potest in pluribus priuilegiis / notat lapus allega. vli. Roma. consilio. ccccxxxiii. col. fina. quo ad primum. Feli. in capituin nostra. supra de rescript. facit quod citat Paul. de castr. consilio. ccxxvii. viso testamento / circa finem: vbi concludit quod quis potest pluries legitimari / et ex pleniori et validiori legitimatione se tueri / refert Decius consilio. clii. quod ex orditur in causa exemptionis / et consi. cccii. in versi. concurri. etiam etc. et pro tenui / istud idem repetit Decius consi. 338 nu. 8 viso proposito: idem Decius consi. cccxciii. nu. iii. consulun.

¶ Pro intento faciunt / qui tenutam obtinuit: petere potest quod in ea confirmetur. Angel. in l. si finita. §. fin. ff de daminfecto.

¶ Item institutus qui est in possessione beneficii petere potest quod de nouo instituatur. Panor. post Candi. in. iii. no. in cap. post electionem. supra de conces. preben. Idem Panor. in cap. cum olim / el. ii. supra de priuileg. Cald. in consi. vii. de elect. Roma. d. consi. ccccxxxiii. nu. vi. et. vii. quo ad primum vide que dixi. supra de elect. in capi. vt qui duas.

¶ Item partes possunt petere quod contractus a iudice confirmetur / no. Bart. in l. si quos / de decurio. lib. x. C.

¶ Sed in proposito non est omittendum. An quis pluribus presentationibus ad vnum beneficium factis / possit se tue. ri. Pone presentatus per patronos / et confirmatus siue in stitutus / iterum secundo presentatus per dicentem se habere ius / vel potestatem presentandi a patronis petiit suconfirmari seu institui: protestans quod non intendebat recedere a prima presentatione: sed id facere ad cautelam (que muta iuuat Ias. in consi. xcvii. statutum. volu. iiii. Nunc tertio. presentatus suus aduersarius petit / vt eligat alteram ex presentationibus / insequendo decisionem. d. c. vt quis duas / queritur quid iuris. Breuiter insequendo doctrinam lapi: non tamen arguendo ad partes / prout facit allega. supra videtur dicendum quod alteram eligere tenebitur / motus pluribus rationibus: inter quas habeo citare: quod quo ad intenesse ipsius aduersari / due sunt presentationes: et in prosecutione duarum augetur interesse dicti aduersarii / qui plus fatigatur in duabus quam in vna. Nam vt ramque conueni. impugnare quia esse posset quod vna esset valida et alia inualida: quia presentantes vel presentatus poterat esse excomunicatus tempore prime / et non secunde. Et sic defensic. vnius non sufficit ad defensionem alterius / alias poteris videre rationes / vt ibi / per eundem lapum que videntur persuasiue / contra conclusionem / quam firmauimus in. dcapitu. vt quis duas. Probus

¶ Orationes. Tex. est pro hoc in. c. fina. xxxvi. distinct. e. sic patet quod vsus armorum dicitur clericis interdictus: tamen dic quod ad defensionem clerici familiares armatos susecipere non prohibentur. Cum leges omnes iuraque omniavim vi. repellere cunctisque se defendere permittant / vt hic l. scientiam. §. qui aliter. ff. ad leg. aquil. cum similibus: ades quod etiam Cardinalem pro defensione interficere permissum sit. Angel. in l. vt vim. ff. de iusti. et iure. Et monacho. contra abbatem in eum seuientem armata manu resistere licet: testatur Card. in cle. ne in agro. §. prefate. in prin. de stat. monach. Probus.

¶ Censura ecclesiastica. Dic recte dictum ecclesiastica: quod duplex reperitur censura legum / videlicet et canonum prima enim respicit corpora / et in facto consistit / vnde per ipsam ita possunt arctari corpora infidelium / sicut et fidelium. Secunda vero respicit animam / quod consistit in iure / capiquerenti. supra de verborum significatio. et hac non potest arctari / nisi solus fidelis et christianus. c. gaudemus. supra de duor. tradit Maria. Sozi. consi. lxvi. col. ix. frustra. Probus.

¶ Martyrum. Quorum et aliorum festa sanctorum ab ecclesia celebrantur die qua mortui sunt / et non die qua nati dicuntur: quia illa die qua moriuntur ad gloriam nascum tur. glo in l. cum quidam. ff de annuis lega. insti. de inge. in § vltimo. in ver. natalibus. similis in capitu. non licet. xxxiii. q. iiii. Panor. in cap. licet. supra de fer. Roma. singula. xxxiii. quia cras est festum. Et hoc est quod intendit Ecclesiastes. vii. capitu. vbi in principio dicit. quod melior est dies mortis. scilicet iustorum: qui tunc viuere incipiunt / quam dies natiumi: tatis / hinc est quod vetus Gallorum mos fuit pecunias aliquando credere et mutuo dare sibi reddendas apud inferos: quia cum ex doctrina Druydum pontificum suorum / de quibus Cesar in Commentariissuis de bel. Gal. lib. vi. plene meminit / animas crederent immortales: sicut Pythagoras palliatus id est Grecus pallio more Grecorum indutus credidit. Et sic maius premium ex charitate a diis immor talibus consequi sperabant post mortem perpetuo viuitus ri: ideo sapiens debet letari cum moritur / melius viuitur rus. Sicut barbari faciunt vt refert Solinus: quia quando pueri nascuntur magnum planctum faciunt: et quando moriuntur magnum festum / ob quod Tracie illa natio sibimerito laudem vendicauit / qui natales hominum flebiliter / exequias vero cum hilaritate celebra / Massilienses equidem apud Romanos in hac laude affecti sunt / quod in funere dolori humano non indulgebant / de quibus Ualer. lib. ii. c. i sic dicit / due autem ante portas eorum arce id est feretra ia cent / altera qua liberorum / altera qua seruorum corpora ad sepulture locum plaustro deuehuntur / sine lamentatione / sine planctu funeris dies / domestico sacrificio adiectoque necessariorum conuiuio finitur / Et enim quid attinet aut huma no dolori indulgere / aut diuino numini inuidiam fieri / quod immortalitatem suam nobiscum partiri noluerit: Nam et Persarum admodum probabile institutum fuit quod liberos suos non prius aspiciebant quam septimum annum implessent / quo paruulorum amissionem equiuoce animo sustinerent: pater idcur co de morte non fore contristandum / iuxta illud Hier. xxii. c. nolite flere mortuum / neque lugeatis super eum flet. suadet dictamem philo. in lib. de pomo. quod anima numquam requiescit donec suo iumgatur creatori: hinc psal. xvi. satiabor cum apperuerit gliatua / quibus astipulatur dictum Bal. in. c. bone. el. ii. in prin. supra d pr stul. praelato. quod mors appellatur viatoris principium / quia tendit ad viiam. et Cicero de somno Scip. Oibus (inquit) qui patriam auxe. rint adiuuerint atque seruauerint certum in celo esse diffinitur locum / quo beati sempiterno fruuntur euo: imo tales etiam in praesenti seculo post mortem adhuc viuere per gloriam intelliguntur. §. i. ini fi. inst. de excusa. tuto. et l. qua actione. §. si quis in colu. ctatione. et ibi gl. in ver. gloria. ff. ad leg. aquil. Nam homines vttute ac verecundia prestantes non mori dicuntur: sed quia viue tes habitaculum spumssancti fuerunt / deus immortalis in humc modum sedem suam repetit / pro quo apud Ualer. lib. iiii. c. v. de verecundia de Caio Iulio Cesare que sequitur. Quum sciverecundiam et omnem virtutem precipuam iii Caio quoque Cesare fuisse sepenumero aperuit / et vltimus eius significauit dies / conpluribus enim parricidarum violatus mucronibus / inter ipsuillud/ tempus quo diuinus sspus mortali secernebatur a corpore. ne tribus quidem et viginti vulneribus quin verecundie obseduretur absterreri potuit: si quidem vtramque togam manu demisit vt inferior para corporia recta collaberetur in hunc modum homines non expirant: sed dii immortales sedes suas repetunt. Et idem Ualerius eo. lib. v. tit. de huma. et cle. in fine sic alloquitur / vos quoque fortes ac pie vmbre non penitendas sortite estis exequias / nam vt optabilius in patria ita speciosius pro patria collapse supremi officii / decus in felicitate amissum virtute recuperastis / non immerita Eleazarus virille insignis gloriosissimam mortem magis quam odibilem vitam / complectens voluntarie preibat ad supplicium ii. lib. Machab. ca. vi. Pulchrius vere esset crudeli mort. si honesta sit occumbere quam cum dedecore vitam perducere. Et quibus habemus vitam contemnendam ex cuius contemptu sequitur ipse mortis contentus / iuxta illud Cato. Fac tibi proponas mortem non esse timendam. Que bona / si non est finis tamen illa malorum. Non metuit mortem qui scit contemnere vitam. hinc Senec. de remediis fortuitorum. Frustr. timetur quod euitari non potest.

¶ Accedat preterea illud Ciceronis qui in villa existens occisoribus se obtulit / in lib. de senectute. Ex vita ista (inquit) discedo tanquam ex hospitio / non tanquam ex domo / commorandi enim natura diuersorium nobis non habitandi dedit / hinc Didimus nos in cole non sumus mundi huius / sed aduene iuxta sententiaapost. ad Hebre. xiii. ca. Non habemus ciuitatem hic permanentem / sed futuram inquirimus. Pusilla (inquit Sene ca / de natur. questio. ) res est hominis vita / sed ingens res contemptus vite hanc qui contempserit securus: videbit maria turbari / securus respiciet horridam faciem fulminantis celi. Probus

¶ Et Petri / Quorum festum celebramus quarto nonas Iunii / more Romano. Iste est titulus ii. presbyterorum cadinalium / de quo non ab re Ioan. Monac. recordatus est quia sub illo titulo ad cardinalatum promotus fuit / prout habeo a quodam antiquo libro in collegio de Cardineto Parisius (Cuius est fundator) reposito. Et sub quo titulo Reuerendissimus Franciscus de Turnone / nunc Bitur. archi. episcopus ad cardinalatum / hoc anno. 1530. per Clementem. 7. anno pontificatus sui. 7. etiam promotus extitit. Probus

¶ Pro alio. Puta vicino / vt hic / in tex. pro quo vide Iaso. ii co. 86. col. 2. in causa. R vol. 3. vbi comprobat late tex. natum / et extendit / etiam ad res vicini / subdens illud Cice. ii. lib. de offiQuod qui non defendit bominem ab iniuria cum possit / tam est in vitio / quam si patriam et parentes deserat. Probus

ECclesie sue. Uide lapum allega. 8 an dignitas inferior. Probus

¶ Relaxatur. Aliquando excommunicationis dicimus sententiam relaxari: puta vsque ad mensem / et hec relaxatio appellatur communi. eloquio absolutio ab excommunicatione cum reincidentia / eiusque naturam legimus fore / vt lapso ipso mense / vel alio temporis curriculo in ea descripto talis sic absolutus: ipso iure remanet excommnfnicatus / sine alio excommunicantis ministerio / quod comprobo mediis sequentibus. Primo habeo doctrinam Bal. in l. talespactum. §. qui prouocauit / in repe. col. vi. versi. quero excommunicatus. ff de pact. vbi dicit quod si debitoranieatexcommunicatus absolutus fuit et promisit soluere: auad si non solueret reincideret in excommunicationem / u nbiominus in tali casu non soluendo: non reincidit in exammnicationem. Cum excommunicatio no possit nasciex contractu: sed ex sententia / et in isto casu fuit pactum non santentia: ex quo aperte resultat quod si hoc dictum fuerit aludi ce in sententia quod non soluendo absolutus reincidit in excommunicationem: ita declarat Philip. Franc. in capitu. meterea el. secundo. col. secunda. versic. Sed pone. supra de appella. dicens absque dubio quod si talis conditio apponaturinsatentia / non soluendo intelligitur excommunicatus et rein cidit in excommunicationem / vt in cap. significasti. et in capim ad reprimendam. supra de offi. ordi.

¶ Secundo reincidentia excommunications inducta et a iudice ad certum terminum videlicet mensis: ergo lanidicto mense / talis videtur excommunicatus: quia hoc etam procedit in excommunicatione / que primo et principalier in aliquem post aliquem terminum profertur / vt potesiim dex dicat: nisi satisfeceris infra mensem excommunicaim sis: lapso dicto mense statim absque aliqua monitione excummunicatus intelligitur d. cap. preterea. firmat Lap. aleg lxxxiii. col. secunda. prelatus regularis vocauit. allegat Iannem And. in. c. p. et. g. supra de off. de leg. hoc tenere. vbi Intho. de But. idem sequitur post Inno. et hostien. qui dic quod si in debitorem consentientem feratur sententia excommunicationis nisi in termino satisfaciat: tunc nullanmonitione precedente excommunicatus erit: quia dies inepellat pro homine l. magnam. C. de contrahen. et commistipul. c. fina. in fine. supra de loca.

¶ Tertio absolutio ipsa non fuit facta simpliciter: sed fiqualificata cum reincidentia ad mensem: et sic habendo respectum ad certum et determinatum tempus: quo finito in sa absolutio cessat iuxta naturam limitati temporis l. imperrator. ff. de postul. l. si vnus. §. si cum reo. ff. de paci. Et idaa bannitus pro certo tempore extra ciuitatem / illo finia absque alia licentia supexioris / poterit in ciuitatem redim ita concludit Bald. in proe. fforum. in. § hec tria. col. pina versiculo / Sed queritur / dicens quod limitatum tempus lietiat pro homine. arg. l. si quando. C. de testi. idem senit Bain l. actione. §. diximus. in fine. ff. pro socio. dum dicit quod cnfiniati ad tempus / finito tempore possunt libere reuerus ne alia licentia. et Angel. in d. §. si cum reo.

¶ Quarto habeo doctrinam Inno. et hostien. in. c. venensa. el. ii. supra de testib. quos sequitur Io. And. Antho. de BunPetrs. de Ancha. Collecta. et Panor. in fine. vbi dicuni / excommunicatus etiam sine cause cognitione non vocatapatr te ad tempus absoluitur / puta ad effectum ferenditestimanii / quod est de consuetudine curie Romane / quo latorim cidit eo ipso in eandem ex communicationem / quod placaOldra. con. cclxxxviii. in tertio dubio: licet quantum ad dastrale que absolutio dicitur potius verbalis quam realia / etprtius ad hominem quam ad deum: cum nec ipsi peniteant necet corde veniam postulent: nec etiam in aliquo / corde conerentur: ideo de religione iuris non esset talis absolutia facienda. c. cum aliquis excommunicatus. xi. q. iii

¶ Bal. tamen in d. c. veniens. nu. ii. dicit istam fore verim ib solutionem / allegat. c. cum inter. supra de consuetud. quod verum dicas quo ad effectum rei fauore cuius fit

¶ Ideo argu. premissorum a fortiori videtur in casu nosa. dicendum / idem vbi absolutio videtur facta sub cerio et d termi nato tempore: quo elapso nulla potest esse dubitati quin talis eo ipso remaneat excommunicatus / cum in effctu / taliter facta absolutio non videtur vera absoluno sapotius excommunicationis suspensio: ita concludit et latius Decius consi. cxlv. queritur in effectu. Quo ad hanc abiulutionem vide Io. Mo. in. c. solet. supra hoc. titu. Probus

¶ Cum bene administrat. do. Decius co. cxliii. nu. iii. in casu proprio suo / in simili dicit quod factum vicarii censetur factum episcopi quando bene agit: alias secus / quia male agefnon est sibi permissum / et tunc illud facit tanquam priuatus et dominus non tenetur stare illi facto: quia in hoc nunquam cosensit: et culpa officialis nocere domino non debet ara. li§ si procurator. ff. si quis ius dicen. obtempe. et in l. ceditor. §. Lucius. ff. manda. Probus.

POtest coerceri. Bal. in marga. in ver. iudex / col. vi. dicit quod iudexu secularis tenetur seruare condem nationem / sententiam / bannum / excommunicationem episcop: et euitare ipsum excommunicatum. Et econtra epus tenetur seruare sententiam iudicis secularis / tamen in hoc est differentia / quia episcopus potest compellere iudicem secularem per censuram ecclesiasticam ad obseruandum suam seten¬ tiam / non econtra: quia nedum vnus potestas / capitaneus vel vicarius vel bailliuus est sub episcopo: sed etiam rexquo ad censuram ecclesiasticam. Probus

¶ A foro seculari. Attende in hoc ad consuetudinem huius regni Francie que habet / quod in foro seculari excommunicationis exceptio non adinittitur. contra tex. nostrum refert Aufrerii de ciosio. Tholo. clxxxix. Identitate rationis et fortiori dicemus etiam non admittere exceptionem. quod instrumentum a notario publice excommunicato non probat / licet communis hic et vbique sit in contrarium: sequitur do. meus in tertio lib. respon. c. ix. in prin. vbi istud limitat non procedere tempore pestis / quo tempore alterius notarii copia haberi non potest. Quod firmat per id quod voluit Ang. in l. si vacantia. de bo. vacant. lib. xi. C. vbi vult quod tempore pestis instrumentum confectum a notario non matriculato valeat: et fidem faciat / non obstante quod in statuto disponatur instrumenta rogata per notarios non matricula tos nullam fidem facere / sequitur Alex. in l. fina. C. de testa.

¶ Ratio potest esse in euidenti (dico recte intuenti) quia tempore pestis non reperiuntur de facili matriculati: saltem non ita de facili / sicut non matriculati / propter eorum. qualitatem / que eos potius ditat quam alios: ideo citius aufugiunt vt se et sua conseruent: natura enim studet periculum mortis euadere. c. nolite timere. xi. q. iii. pro quo vt de que dixiin. c. tibi. ver. per que in facti contingentia. supra de rescript

¶ Potes etiam etiam comprobare intentum nostrum per id quod voluit Iason in. d. l. fi. nu. viii. quod stante statuto / quod nullus contractus minorum vel mulierum valeat / nisi interueniant duo notarii rogati et subscripti: certe si tempore pestis non possit haberi nisi vnus notarius / valet cum illo solo: ita dicit Angel. per tex. d. l. fi. et. §. quod autem. et ibi in auten. de non alienam. quod ibi putat verius et equius ipse Iason¬

¶ Istud operatur necessitas que non habet legem nec qubiacet legi l. i. et ibi Bart. in fine. de operis liber. C. et ibi. Bald. et in l. i. ff de offi. consul.

¶ Item necessitas facit probabile illud quod alias non esset probabile. Dicit Bald. in l. si testamentum. C. de testa. Hinc dicimus quod vbi pro forma et solennitate actus aliquid requiritur: tamen propter casum necessitatis valet actus gestus / non seruata illa solennitate: nam pro solennt: tate sententie requiritur quod feratur iudice sedente in loco maiorum et aliter non valet l. si vt proponis. ii. C. quo et quando iudex l. per. ff. de iusti. et iur. c. fi. supra de senten. et re iudica. hoc lib. tamteun metu periculi vite alibi lata tenet / puta super turri. glo. quam ibi. Do. et Franc. sequuntur in. d. c. fi. in ver. sedendo. de re iudic. sa milis glo. in l. i. C. de senten. ex peri. recitan. quod verum sipartes ibi habebant comparere et assignationem l. si vt propononis. el. ii. C. quo et quando iudex.

¶ Comprobo et vlterius / quia licet regulariter mulieris testimonium non debeat in testamen to describi l. mulier. §. qui testamento. ff. de testa. dixi. supra. in. c. prii. de testa. tamentempore pestis in eo potest esse testis in subidium. quando mares esse non possunt i non reperiuntur. Ias. vbi. supra nu. iiii. quod comprobat: quia labet in criminalibus mulier non possit esse testis in causa capitali / allegat. c. forus. in fi. supra de versigni. xxxiii. q. iii. c. mulierem. tamen admittitur quando per mares probarinon potest secundum Io. Andr. in addi. ad specul. in titu. de test. § i. in addi. que incipit fertur: Sequitur Alex. con. xxiiii. nu. ciii. in ii. volu. dicens hoc habere magnam equitatem vide con. iiii. in ti. de proba. apud Cald. quod fuit Franc. de rampo.

¶ Item vlterius comprobo / quia liabet prohibitum sit christianis sub excommunicationis pena (dico infirmis) vti opera et medicina iudeorum. c. nullus. xxviii. q. i. hoc tamen fallit quando in loco alius non reperitur medicus / istud sentit Fely. in. c. tua nos. circa finem. supra de homici. facit. c. cum voluntate. §. praedicatores. et ibi glo. supra hoc ti.

¶ Aliud habetur sinistrum in Gallia: quia adulteria cessante violentia commissa / criminalit non puniuntur: testis est Io. Fab. in. §. ex non scripto. insti. de iure natur. et in l. ii. col. fina. C. que sit long. consue. et male secundum Io. Berber. in viato. iuris. in ti. de adult. in prin. Idem dicit ipse Io. Fab. inst. de pubi. iudi. in. § item lex iulia. de adulteriis. quod adulterium in regno Francie pro industria reputatur.

¶ In proposito / glo. penul. in fi. in prag. in titu. de concubinar. testatur interue nisse arrestum parlamenti: quod non potest procedi contra adulterum / nisi maritus vel vxor conqueratur / ad obuiandum odiis que possent inde prouenire inter comuniugatos / ex quo fouentur adulteria / et remanent impunita: vt vides.

¶ Redeundo ad primo deductum Guill. Benedicti in repe. c. raynutius in ver. mortuo. itaque testatore. el. i. nu. 283. supra de testa. dicit: nescio / vnde tantus processerit in hoc christianissima¬ regno abusus: quod exceptio excommunicationis in iudicio seculari non admittatur / ex quo multi illaqueantur et ipsimet iudices / ac ceteri circunstantes / qui excommunicato scienter communicantes minorem incurrunt excommunicationem: qua priuantur sacramentorum participatione / ca. fina. supra de cleri. excommuni. minist. ca. a nobis. supra de exceptio. secundum Panor. in rub. huius titu. Qui licet praua consuetudo quem excuset a pena fori contentiosi: glo. in cap. cum venerabilis. supra de consuetu. vbi eam reputant sing. Panor. et alii. pro quo tex. in l. quis sit fugitiuus. §. apud abeonem. ff. de edil. edict. vbi non deliquit ille qui facit quod publice facere licere arbitratur / et sic quod publice consuetum est excusat: ne puniatur. facit tex. iuncta glo. penul. in. c. sane. supra de tempo. ordi. et in cap. ea que. supra de symo. non tamen excusat in foro conscientie a peccato mortali secundum glo. in capitu. denique. iiii. distinctio. Probus.

LOquerentur. Ista Io. And. hic citat addens illud Hiere nymi contra Iouinianum ad finem / de nostro grege tristes. pallidi sordidati et quasi peregrini huius seculi: licet sermone taceant habitu loquuntur. et gestu / Ludo. Roma. consil. ccclxxviii. Quo ad primum: qui allegat hunc textum ad probandum quod iniuria facta per scripturam dicatur potius verbalis quam realis / quod probat l. lex conelia. §. si quis libellum. ff. de iniur. vbi iurisconsultus per omnia parificat / scilicet tam quo ad penam quam quo ad delicti qualitatem / iniuriam verbo vel scriptis alteri illatam / ad idem l. apud Labeonem. §. conuitium. ff. eo. Probus

¶ Rite. Quod ius vel iuris solennitatem denotat / recte vero¬ causam / glo. quam ibi sequuntur Bar. Paul. et Ang. in l. hoc colore. ff. de in off. testa. similem vide in cle. testibus. de testib. quod sentit. glo. in l. posthumo. C. de bono. posses. contra tabul. glo. in l. iii. de bo. vacant. lib. x. C. text. in l. generaliter. §. sinautem non rite. C. de reb. credi. dum dicit non rite illatum recte autem recusatum. Bar. post glo. in l. iuste. ff. de acqui. posses. sequitur Ang. in l. i. §. i. ff. de edil. edicto.

¶ Uide latius per Brunum in titu. quando aliquid censeatur tradi pro forma: col. x. Ioan. mo. in. c. si pro te in fine. supra de rescrip. Probus

¶ Nominatim. Istud facit pro iurium gallicanorum conprobatione in eo quod dicunt in titu. de excom. non vitan. in. pragma. et concorda quod nemo deinceps a communicatione alicuius in sacramentorum administratione: vel receptione / aut aliis quibuscunque diuinis / vel extra pretextu cuiuscumque sententie vel sensure ecclesiastice seu suspensionis aut prohibitionis ab homine / vel a iure generaliter promulgate: teneatur abstinere vel aliquem vitare vel interdictum ecclesiasticum obseruare nisi sententia / prohibitio / suspensio / vel censura huiusmodi fuerit in vel contra personam / collegium / vniuersitatem ecclesiam / aut locum certum / aut certam a iudice publicata et denunciata specialiter et expresse. Aut ita notorie in excommunicationis sententiam constiterit incidisse quod nulla possit tergiuersatione celari: aut aliquo iuris suffragio excusari.

¶ In proposito guil. de monte lauduno in cle. i. col. penul. de sepultu. post Inno. in. c. in lateranensi. supra de praeben. dicit nominatim interdictos fore qui in sententia seu denunciatione nominatim specialiter sunt expressi.

¶ Potest etiam specialiter dici expressus: si digito praesens demonstretur: per ea que notat Iason. in l. nominatim: col. iiii. ff. de liber. et posth. quod licet nomen appellatiuum filium prolatum in singulari numero in materia ex heredationis (et sic in materia odiosa) non comprehendat nisi vnum / vnde si testator habens plures filios dicat filius meus ex heres esto nullus erit ex heredatus: nisi sub hoc nomine appellatiuo concurreret praesentia vnius ex filiis: quem testator ad oculum demonstraret: valeret ex heredatio / quamuis plures fllios haberet: quia paria sunt vel nominatim exprimere vel digito praesentem demonstrare l. nemo. in princ. ff. de hered. instituem et l. certum. ff. si cer. pe. idem Ias. post glo. et scriben. in l. que extrinsecus. ff. de ver. obliga.

¶ Uide de hoc verbo nominatim per glo. pragma. in titu. de elec. in. §. facta. in ver. nominatim. Et que tradit Alex. in con. lxxx. col. iiii. viso et opportune: vol. i. et latius. con. cxxxiili. praemisso themate. volu. eo. Probus.

¶ Uice proprii nominis. Istud firmat Ioan. and. in. c. quid ad agendum. supra de procura. et Archid. hic et lappus alleg. lxx. in col. fi sepe vidi. Probus

¶ Uel plures. Attende ad vnum singulare in materia monitionis quod lex iubens monitionem fieri cum temporis in teruallo: non habet locum vbi occurrit casus repentinus / in quo tristus non patitur monitionem. Pone titius existens in grabato mortis: et quasi in articulo vltimi suspirii: contrahit matrimonium cum Berta eius concubina ex qua suscepit: plures liberos: licet inter eos foret impedimentum aliquod quod tamen vterque aut alter ignorabat: postea decessit ab humanis: nunc contenditur de legitimatione et quod non sit valida et quod non habeat locum. c. tanta. supra qui fil. sint legiti. Item quod non fuit obseruata solemnitas. c. cum inhibitio. supra de clande. de spon. quod etiam habet locum in ignoranter contrahentibus. tu tamen dic per regulam pretactam / quod istud non obstat: quia ex quo iura permittunt in tali articulo matrimonia contrahi. no. Doc. in. d. c. tanta. tacite videntur remisisse solemnitates. d. c. cum inhibitis: ista est opinio in contingentia facti. Do. in con. lxvi col. penul. pro declaratione. Probus.

¶ Interualla. Que licet vitient stipulationes / non tamen illas vitient conuentiones l. si stipuler. §. fi. cum glo. ff. de ver. ob. blig. no. Alex. con. cxiii. co. iii. perspectis his. vol. vi. pro hoc habeo: quia licet in stipulationibus regulariter requiratur praesentia alterius: vel alicuius recipientis pro eo l. consensu. in prin. ff. de actio. et obliga. cum ibi no. et in l. i. in fine. ff. de contrahenemp. l. absenti: cum ibi no. ff. de dona. et l. fi. ff. de interroga. actio l. certum. § si quis absente. ff. de confes tamen fallit in promissione facta incerte persone que aliquid factura sit pro implemento contractus: quia tunc neque absentia neque interuallum impedit dictam promissionem transire in contractum: dummodo antequam promissio sit facta reuocetur per promittentem. compareat alias pars / et acceptet huiusmodi promissionem seu oblationem. et admittere velit id quod sibi in actu ex tenore dicte promissionis: sicut quando fit proclama: quod quicumque vult emere talem rem compareat in tali loco ad emendum: infra tale tempus et plus offerenti dabitur. Nam si quis infra illud tempus compareat et offerat. obligatur statim ei qui proclamari fecit: quia proclamando quod plus offerenti dabitur: videtur contrahere cum incerta persona: quod prosequere: vt per Alex. in con. cxiiii. col. i. viso processu. vol. vi. Probus.

¶ Personarum. Uenit id attendendum etiam si constitutione dotis vt attendatur qualitas personarum: patrimonii quantitas / et patrie consuetudo: iuxta tex. in l. filie. et ibi Ray. et Bar. de lega. iii. et in l. quero et ibi Bar. ff. de iure doti. non Ange. in auten. de resti. et ea que parit in. §. quam obrem. Bal. in auten. resque in. iii. col. C. communia delega. Bald. in l. finaC. de do. promissio. tradit Sozinus consi. ccvii. in prin. in causa domine.

¶ Preterea dici quod etiam persone qualitas multum operatur ad remouendum presumptionem falsitatis. Bal. in l. ii. C. de fal. et in l. quotiens. § sed et si non in corpore. ff. de hered. iusti. Et ad hoc facit quod not. hostien. Io. and. Antho. in. c. finem. supra de dolo et contu. vbi dicunt: quod propter qualitatem persone excluditur praesumptio calumnie.

¶ Et sic contra talem clariores et fortiores requiruntur probationes. Decimus con. clxxv. sub nu. v. in causa falsitatis: idem dic in impropositione pene notat Io. de ana. in. c. significasti: el. ii. post prin. supra de homicid. allegat l. sacrilegii penam in prin. ff. ad leg. iul. pecula. Probus.

AD cautelam. glo. in. c. ad presentiam. in ver. absolui. supra de appellatio. innuit secundum Fracum: ibi quod petens absolu. ad cautelam non propter hoc videtur fateri se excommunicatum idem Inno. et Prepo. ibi / pro hoc habes glo. in. c. ex hibita. supra de homicid. quam reputat sing. Alex. in l. i. ff. de no. oper. nuncia

¶ Hinc est quod petens absolutionem a iuramento temerario auditur absque vocatione partis. comprobat late Dominic. in consi. lx. in fine. circa dubium. Probus

¶ Non potest excommunicare. In simili dicitur quod non baptisatus non potest leuare puerum de sacro fonte: et sic effici spiritualis compater. Item non confirmatus non potest tenere in confirmatione: ratio redditur quia patrini sfalios spirituales admonere debent / vt castitatem custodiant iustitiam diligant / charitatem teneant / simbolum fidei et orationem dominicam sciant: in quibus eos instruere vel in strui facere tenentur ad releuamen presbyteri baptisantis. vel episcopi confirmantis

¶ Pro primo dicto habes tex. in. c. in baptismate / pro secumdo in capitu. vos ante omnia / de consecra. distinct. iiii.

¶ Et attende ad dictum Io. Mo. hic. quia illud comprobaui late in capitulo fina. in tertia. q. supra de constitutio. vbi volui firma re illud non habere locum in occulte excommiunicato: quia de eo dicitur quod possit excommunicare. Cum excommunicare competat ratione iurisditionis. c. tramsmissam supra de elect. sed illam iurisdictionem retinet excommunica tus occulte quandiu tolleratur per ecclesiam. no. in. c. cum dilectus. supra de consuetud. Facit quia idem iudicium dicitur de eo quod non est / et de eo quod non apparet l. in lege. ff. de contrahen. empt. Probus

¶ Potest ligare. Ista est vna de rationibus glo. in d. capl. ita quorumdam. supra de iudeis / quare feratur secunda excommunicatio: alias ponit / quas vide et docto:

¶ Ultra quos ad Rotam decisio. 858 in antiqi. dominus. papa / vbi dicit quod potest poni exemplum naturale / dum sofbene lucet / accenditur lucerna quid operatur quo ad effe ctum illuminandi: certe nihil. vi. q. i. si omnia / et tamen obscurato sole remanebit aer illuminatus lumine lucerne. Prob.

¶ Excommunicatus. Intellige de maiori / secus de minori: quia talis habet iurisdictionis exercltium: et sic absoluit excommunicatum. Panor. post glo. in capitulo. ab excommunicato. de rescript. Probus

¶ Nec possessus l. heres. el. iii. ff. de acquiren. heredi. vbi glo. dicit quod seruus dedignatur per parem queri / nam et ast nus auribus intumesceret si per comparem apprehendo retur / similis glo. in l. prima. §. veteres. ff. de acquiren. po. sessio. hinc Greg. in pastor. cxvii. c. quia contra naturam superbire est ab equali velle timeri¬

¶ Uide glo. in. c. iii. de regu. iur. hoc libro / que comprobat dictum Io. mo. iuribus et rationibus. Probus.

¶ Quorundam. glo. hic post Io. mo. posuit hos. x. casus e post eos addidit duos quos vide in ver. ad cautelam. Probus.

¶ Siue iusta. Et tunc habet triplicem effectum secundum Hostien. in. c. ita quorundam. supra de iudeis quem insequuntur ibi Henri. Boic. Io. and. Petr. de ancha. Car. Panor. et. Io. de ana¬

¶ Primus est vt eiiciatur extra ecclesiam / et quantum ad istum: quae mel exclusus amplius excludi non potest: quia qui seme extra ecclesiam positus est: amplius extra poni non potest. xi. q. iii. omnis christianus: facit l. quibis. ff. de ver. obliga. et side his que foris sunt / nihil ad nos. dixi. supra post Ioan. mo. in prohemio

¶ Secundus effectus est detinendi extra ecclesiam: et vt tradatur sathane. xi. q. iii. audi: et amplius ligetur peccato / vecontumacia exigente. c. fi. in. §. fi. supra vt lite non contesta. Et quantum ad hunc effectum excommunicatio secunda operatur

¶ Tertius effectus est quia excommunicator declarat illum separatum: quia non excommunicatio / sed peccatum est illud / quod separat a deo. Probus

¶ Iniusta. Cuius excommunicationis iniuste vnicus est effectus: quia illi non debet communicari donec fuerit absolutus. notat Panor. in cap. ita quorundam. supra de iudeia post Hostien. Henri. Bolc. Io. and. Petr. de Ancha. Car. Ioan. de ana. ibi et propter hanc non est adeo separatus nisi ex contemptu ligetur. Probus

¶ Ad cautelam. Quam non exercet auditor rote / nisi sibi specialiter committatur a domino vicecancellario / et hoc habet locum in curia: secus si extra curiam committatur alicum rota in antiq. 810. et seq. Probus.

¶ Maioribus. Uide de hoc verbo maior que citat Alex. con. 4. ponderatis verbis vol. iiii. vbi dicit quod maior in dubio: videtur recipi pro maiore natu: seu etate / si ratio subiecte materie in aliam interpretationem non suadet vt beneprobatur in l. si pater. §. fina. cum l. sequen. ff. de adoptio. subdens quod quando verba possunt intelligi de actu naturali et ciuil. debent in dubio intelligi de naturali l. fina. C. de his qui veni. eta. impe. glo. in ver. non morte. et ibi Doct. in. c. susceptum de rescrip. hoc libro.

¶ Preterea pro comprobatione Io. mo. dic / quod maiorum. auctoritatem sufficit allegare vbi lex deficit / citat Iason in l. i. nu. iiii. ff. si cert. peta. et latius in l. illam. de collatio. C. dixi. supra de rescript. in. c. tibi. et in prohemio.

¶ Et sic obtinet vim legis / alias insurgeret illud vulgatum in iure / erubescimus sine lege loqui

¶ Ratio potest recte intuenti apparere / quia praesumendum est quod ratione inducti fuerint ad dicendum que sufficit / cum lex sit: quod ratione consistit etiam naturalis. l. scire oportet. § sufficit ibi / et ipsa naturali iusticia. ff. de excu. tu. vbi Bal. quod sufficit allegare rationem naturalem: licet quis legem non alleget.

¶ Hinc Andre. de ysernia. in prohe. feudo. colun. vlti. quod rationale dictum ita debet mouere iudicem ad iudicadum: sicut ipsa lex. Ita astipulatur Philo. quod querere vbi naturaliter sentimus / nil aliud est quam infirmitas intellectus Ang. con. cccxcvii. ludus pille. col. ii. et con. ccclxvii. col. iii in questione vertente / et con. cx. col. iiii. sanctissima. Paul. de castro. con. cxli. in fi. visis allegationibus / in ii. parte qui sub diquod querere visum / alterius vbi possumus habere proprium dementia videtur: quod comprobatur / quia ratio (maxime naturalis nobiscum nascitur. dixi. supra. in prohe. nu. xlix. Probus

¶ Dicuntur canonici. Adde in simili quod ecclesia exempta cle rici et canonici eiusdem ecclesie dicuntur exempti / tex. in qc§. per exemptionem. supra de preuileg. no. Dec. con. cliiii. nu. iii. in causa exemptionis. Probus.

¶ Factum singulis. Non verum tamen dicas in contrario videlasi mandatum fuerit canonicis: quia tunc non intelligitur madatum capitulo per ea quae no. per Oldra. con. 1oo. versi. quarto videtur quod incipit in executione incumbentium: vbi dicit si dicain instrumento quod canonici talis ecclesie hoc fecerunt non infertur quod vniuersitas et capitulum illud fecerit: quia ilb lud verbum / canonici fecerunt: verificari potest in duobus idem dicunt Petr. de Ancha. et imol. in. c. quanto. supra de his qua siunt a maior. parte cap¬

¶ Hinc est quod si dicatur et probetur quod homines talis locitale delictum commiserunt: per hoc non probatur quod vni uersitas dicti loci hoc fecerit: per ea que dixi in cap. romana. supra. isto titulo.

¶ Pro premissis facit quod voluit idem Petrus de An¬ cha consi. cciiii. visis et ponderatis verbis pacis: vbi dicit qu. dispositio que concernit vniuersitatem non habent locum in aliquibus consideratis vt singulis.

¶ Unde infertur quod Ueneti qui nomine vniuersitatis communitatis Uenetorum promiserunt aliquid non facere in certo loco: intelligitur illa promissio quando vniuensaliter illud facerent in dicto loco / non autem communt. tas Uenetorum obligatur si aliqui particulares Ueneti contra facerent: vide que late tradidit Calca. consilio primo. Probus.

¶ Et penitentia morientium. Dicit Ludo. Roma. consilio cccxli. in fine in hoc proposito verbum notandum / quoest periculosissimum et interitui vicinum: vsque ad mortem protrahere penitentie remedium

¶ Hinc Augusti. transumptiue de penitentia distinct. vii. §. quamque timendum est de sero penitente: quem enim mobus vrget et pena mortis terret / ad veram vix veniet satisfactionem / maxime cum filii quos illicite dilexit sint presentes / vxor / et mundus: facit illud Psal. non est in morte qui memor sit tui. idem imperator in l. hac consultissima. in §. at cum humana. C. qui testa. facer. poss. Quod cum ho mo extreme vite momentum expectat: ipa humana fragilitas ita est mortis cogitatione turbata / quod sui ipsius est nescia¬

¶ Et per hunc tex. Alex. et Roma. ibi dicunt quod testis existens in mortis articulo / non est examinandus quia non habet perfectum sensum.

¶ In proposito habes margaritam facetiarum contra sacerdotes lubricos dicentes excusando se. Si dissipauero. sepem / eandem noui reformare. Sed caue ne priusquam reedifices diabolus auferat tibi studes id prius moriaris quanpenitentiam agas. Esto autem quod tibi detur locus penitentie et reformaueris / nihilominus penam pro perpetra to non euades. ecclesia. ix. capi. Qui dissipat sepem mord bit eum coluber saltem remorsus conscientie / seps est omn preceptum dei coluber vindicta ire dei. hinc August. in sticia dei non sinit esse dedecus culpe absqui decore vindicte

¶ Uide que de dissipatione dixi in. c. nemo. supra de elec. et de sepe que tradit Domi. in suo sermone: col. i. quem ponit. post sua consilia. Probus.

QUi dicit omne. Dic latam fore differentiainter omne et totum quia totum desinit corpus integrum et ex partibus integratum non quod verificetur in partibus. Sed omne est nomen collectiuum et distributiuum quod designat indiuidua vt verificatur in eis. Oldra. ccc. nu. vii. factum tale est. Et pro primo dicto de toto habes que citat Alex. in con. v. col. fina. circa primum dubium: volu. iii. quod hoc verbum tota hereditas excludidetractionem trebellianice quia ita ex verbis coiecturafuisse de mente testatoris. pro hoc adducit que notat Angel. in l. damni. §. cum parietem. ff. de dam. infect. vbi dicit pr illum tex. quod si maritus qui lucratur partem dotis ex forma statuti muliere praedecedente in matrimonio sine liberis promisit restituere heredibus mulieris dotem quod in telligitur promisisse secundum formam statuti sclim detracta parte se cus si promisisset totam reddere quod etiam no. ibi Ioan. imol. et in l. si patronus. ff. de donat. et ista videtur magi communis sententia. Probus

¶ Nihil excipit l. a procuratore. C. manda l. iulianus. de loga. iii. Calca. con. xlii. nume. xiiii. bene facit quod no. Bar. in l. generali. §. vxori. ff. de vsufru. lega. vbi dicit quod licet in legato non veniant venalia: per illum tex. limitatur / quando dicitur vniuersaliter de omnibus bonis: quia tunc etiam venalia includuntur secundum Bar. ibi vbi apostillator ad eum. dicit quod Bar. sancte loquitur citans sic. Aut dico: lego om ne argentum / et non veniunt venalia argentea / aut. dico lego omnia bona / aut vsumfructum omnium bonorum et tunc comprehenduntur omnia venalia: vt l. quotiens. §. sa na. ff de vsufruc. et in simili no. Io. de imol. in l. fi. in princ. ff. de dona. inter vir. et vxor.

¶ Pro dicto Bar. facit quod citat Deci. in con. ccxciiii. nume. iii. in testamento comitis / quod si statutum velit quod maritus lucretur dotem in omni casu: etiam habebit locum statutum extantibus liberis ex primo matrimonio / et non habebit. locum l. hac edictali. C. de secund. nupt. per quod Dec. vbi. supra comprobat quod appellatione heredis etiam heredes extra nei comprehenduntur quod Bar. in l. gallus. §. etiam. ff. de liber. et posthu. Panor. et alii per Decium relati in. c. in presentia. supra de proba. tex. in l. heredis appellatio. ff. de ver. signifi. et l. ii. annalibus. C. de legat. Quod suadetur quia nomen here dis generale est: heres enim idem dicitur quod dominus l. item mella. §. legis. ff. ad leg. aquil.

¶ Item cum sint plures heredum species vt probatur in stitu. de here. quali. et differ. et omnes species proprie sub gurnere comprehenduntur. Bal. in l. ii. C. de iure aureo. anulo. merito extranei heredes comprehenduntur / probant rub. et nigrum. ff et. C. de hered. instituen¬

¶ Pro hoc vulgari adde ea que per illnd comprobat Maria. Sozi. con. cii. in presenti consultatione / quod deus est omnipotens et omnia potest: et sic nihil a sua potentia excluditur quia qui omne dicit nihil excludit. c. solite. supra de maior. et obedi. c. si romanorum. x. distin. d. l. iulianus de lega. iii. quo iura non allegat hic Io. mo¬

¶ Istud vulgare maxine procedit in vniuersali negatiua a que nihil excipi solet l. legitimos. § an ergo. ff. de legi. tut. hinc est quod exclususa successione dicitur exclusus a legitima. Cum legitins sit quota successionis l. papinianus. §. autem quarta. ff. de inof. testa. tradit latius idem Sozi. con. cl. col. iii. Probus

¶ Reatibus. Pro hoc vide Calca. in consi. lxx. col. fi. quida Nicolaus. Probus

¶ Offenditur. Uide Io. mo. in. c. sciant. de elec. vbi dixi / et latius in rub. de renuncia. supra. circa finem vide que in propolto leguntur de beato Thoma archiepiscopo cantuarie. de qua in. c. sicut dignum. supra de homicidio. Probus.

¶ Suspensus. Fely. in d. c. dilectus el. ii. in fine. supra de symo. dicit quod vbicunque clericus suspenditur: tunc laicus ex communicatur / allegat. c. clerici. supra de exces. prela. c. praeterea. supra de vsur. c. dura. supra de crimi. fali et. c. fina. de vsur. hoc lib. Probus

¶ Quodammodo. Et sicut excommunicatus dicitur indugnus ad beneficia. c. postulastis. supra de cleri. excommunica. mini. Sic suspensus et interdictus. c. cum dilectus. §. quia nobis. vbi glo. et scriben. supra de consuetud. et. c. cum inter. R. supra de electio. Probus

¶ Excommunicatus. Et sic secundum Hostien. in. c. ita que rundam. supra de iudeis. circa finem. firmiter credendum est quod ipse ex communicatus difficilius resurgit et gratiam deirecipit / quam aliquis alius peccator non excommunicatus / et quod orationes sue et alia opera de genere bonorum que facit debiliora sunt / quam in alio / et angelus sibi datus ad custodiam minus pro ipso laborat / et angelus malus maiorem postestatem habet in ipso: quia tali vtitur sicut rusticus suo asino. siue iumento / et in hoc ipsum Hostien. sequitur ibi Io. And. Io. de Ana. et Petr. de Ancha. Tamen Card. dicit ibi in fine. Ego dico contra quod imo facilius si non contemnit ex communicationem non traditur Sathane vt saluus fiat c. cum sit. supra de appella. iuxta illud obediens crescrit per meritum. Probus

¶ Tangit alios. Pro hoc puncto vide Alexand. consilio lxx. habita opportuna. volu. vi. Probus

¶ Tolli non potest. Pro hoc habeo glo. in cle. fina. in verdonec de censib. similem. in cle. vna in. ver. obtinere. de consang. et affinita. cum qua ibi Card. et Imol. glo. in capitulo secundo. in ver. vsque / de heretic. hoc lib. Et de hoc per Panor. in capitulo ad aures. supra de symo. et in capitulo. capituli. supra de res. in vlti. no. si bene memini. Decius in capitulo. et literis. numero nono. supra de constitutio. allegat Inno. in capitulo cum bone. supra de eta. et qualita. et Panor. inc. fina. supra de matri. contracto contra inter. eccle. Probus

¶ Absolutio subsequatur. Hunc passum discutiunt moderin capitulo primo. supra de iudic. vbi Decius in prima lectur. nu. xi. et. vi. nota. post alios. limitat dictum Ioannis Mo. non procedere quando quis est excommunicatus virtute alicu ius constitutionis que reuocaretur per papam / qui vellet. eam haberi pro infecta: quia tunc non opus esset absolutio ne glo. sing. in cle. prima in ver. pro infectis. de immunita. et cle. vbi Card. et alii illum singularem citant Panor. in caditulo per venerabilem. col. v. supra qui fil. sint legi. ad idem Fa sy. in capitulo primo. colum. septima. in versi. amplia secundo. supra de constitutio. Panor. in c. nulli. supra de senten. excom. mu. de quo per Fely. in. c. ceterum in fine / de rescrip.

¶ Contra hanc limitationem posset moueri sani cerebri caput quia haberi pro infecta non est ex veritate / sed ex fictione quia nemo potest facere: vt quod factum: sit infectul. in bello. §. facte. ff. de capt. vnde istud est per fictionem / quod etiam importat verbum haberi. no. in l. si is qui pro emptore. ff. de vsucap

¶ Sed habeo quod vbi agitur de peccato et in foro conscientie: non attenditur fictio sed veritas no. Moderniores. in c. cum non ab homine. supra de iudic. ergo excommunicatus non potest censeri absolutus per fictionem: istud fundamentum. videtur persuadere et fore reale: tu tamen ad illud dic vt non obstet / quod verum est quod in foro anime respectu partium non attenditur fictio aliqua / vel presumptio: sed respectu legisla toris sic quia eius fictio est veritas l. fina. ff de probatio¬

¶ Poteris et secundo limitare dictum Io. mo. vt non requiratur absolutio quando quis est excommunicatus a papa sub ista clausula. donec satiffecerit mihi / quia si satisffecerit videtur eoipso absolutus / quod probatur ex natura dictionis donec: quae si sit ab habente potestatem legis codende seu autoritatem prolata / extinguit ipso in re: firmat Bar. in l. i. nu. xvi. ff. de conditio. et demo. allegat l. sine. §. quamdiu. ff. de conditio. furti. et. l. in delictis. §. si detracta. ff. de noxa.

¶ Ergo in proposito cum verba excommunicationis hoc importent / ea debent attendi l. non aliter. ff. de lega. iii

¶ Facit id quod diximus in bamnito qui est bannitus donec aliquid fecerit. Nam in eo non requiritur absolutio. Bal. in prohe. fforum.

¶ De hoc vide pro moder. in. c. ex literis. supra de constitu. Probus.

¶ Cancellariam. De hoc verbo fit mentio in. c. ad hec. supra de rescrip. glo. in. c. cum dilecta. eo. tex. in. c. dura. supra de crimi. fal. Philippus Probus

¶ Cancellariam. Que vnica est in curia / prout in regno gallie vnam solam habemus cancellariam dicit do. Bertho. de chassaneo in consuetud. Burgund. in ordina. causcella. Et hec dependet ab officio et potestate domini cancellarii (de cuius artoritate dico: in. c. is cui hoc titu. Et est secunda persona galsie quo ad iurisdictionis administrationem. Et sub se habe. multos qui proprie dici possunt legati vt est gubernator cacellarie in Burgundia / Parisiis Tholose / Burdegale. Grationopoli / Rothomagi / Aquensi in prouincia et Diuio ni / vbi sunt parlamenta pro christianissimo rege: modo sunt legati / et quodammodo delegati ab ipso domino cancellario. Et gales non solent dare seu concedere nisi litteras et rescripta in stitie et non priuilegii immunitatum / exemptionum seu gratiarum. Probus

¶ In delictis. Ex quorum quantitate et qualitate pene. cognoscitur quantitas et qualitas ipsorum delictorum: quia tanto granius delictum iudicatur / quanto grauior pena imposita inuenitur. Bar. in l. leuia. ff. de accusa. glo. et Doc. in l. i. C. qui accus. non possunt. Bal. in l. nemo. in fi. C. de summa. trini. Io. de imol. in l. ii. ff. de public. iud. Et est theorica quae videtur. esse communis et regula secundum Sozi. con. clvii. col. ii. praestus consultatiovbi subdit post sctantum thomam in sua secunda q. lxxxiii. artic. iii. 3. peccata quae in proximum committuntur sunt pensanda secundum nocume ta que proximo inferuntur: quia ex hoc habent rationem culp. tanto autem maius dicitur nocumentum / quanto maius bonum demitur

¶ Et dicitur triplex bonum homns scilicet / anime / corporis / e bonorum exteriorum: bonum anime quod est maximum non potest ab alio nisi occasionaliter tolli: puta per malam persuasionem que necessitatem non infert. Sed alia duo bona scilicet corporis: exteriorum rerum / possunt ab alio violenter auferri: sed quia bo num corporis praeeminet bono exteriorum rerum / grauiora sunt ped cata quia ibus infertur nocumentum corpori / quam ea quibus infertur nocumentum exterioribus rebus.

¶ Hinc est quod rapina dicitur grauius delictum / quam furtum: quia pd rapinam non solum infertur alicui damnum in rebus: sed etiam vergit in quandam ignominiam persone / siue iniuriam / et hoc proponderat fraudi / vel dolo quae pertinent ad furium. Probus

¶ Excepto. Petr. de ancha. con. clxxxix. col. ii. tribus de cansis / dicit quod ecclesiastica sacramenta in mortis articulo nen sunt etiam excommunicatis penitentibus deneganda: imo semper pgaiure iste casus absolutionis in mortis articulo reseruatur. uo eos infra hoc titu.

¶ In proposito Io. fab. in auten. sed nec ante. C. de sepulch. violato. dicit quod creditores impedientes in articulo mortis debitores ne ponantur in ecclesiastica sepul. tura / quia eos excommunicari faciunt puniuntur pena autem. item quidonum: eo. titu. Et possunt cogi creditores ad eos faciendim sepeliri: maxime si heredes volunt se obligare pro debitoquia tunc non est differenda sepultura. capi. a nobis. supro hoc titulo. Probus.

¶ Articulo. In quo quis non potest adire hereditatem: quod deficit voluntas et consensus: et sic aliquid facere non potestiquia est in exhalatione spuns: facit tex. et ibi glo. ff. quando dies laga. ced. in l. fi. Bar. in l. miles. § pro parte / de lega. ii.

¶ Ude de actis in articulo mortis per Sozi. con. ccxxx. primo aspectu. Probus

¶ Exceptus. Non immerito pro hoc multa iura concedum spanlia / cum sit extremum velle aut nolle / vide Scrib. post tex. in l. i. C. de sacrosan. eccle. vbi Bar. in repetit. quod existens in extremis de quo habetur in. c. raynutius in versi. in extre mis positus. supra de testa. et in. c. nos quidem ibi de hac luca migrante in. c. fi. ibi agens in extremis. supra de succe. ab intasta. tex. in l. seia. §. cum pater ibi in extremis vite constitutus ff. de donatio. et in l. si pater. §. quedam. ff de fidei co. libert. ibi in extrema esse valitudine et ibi deberi ea que in extre. mis dixisset cum similibus) potest de iure ciuili testari adpias causas cum duobus testibus / etiam alias non serustis solennitatibus iuris ciuilis

¶ Quod licet a multis scriben. ibi reprobetur opinio Bar. tamen pro ea est casus in indiuiduo in. d. §. quedam / pro quo habes doctrinam Ang. in l. cum antiquitas. §. cum autem. C. de testa. vbi dicit quod existens in extremis potest testari ad plas causas cum duobus testibus et praesentia presbyteri parrochialis / et ita dicit se intelligere. c. cum esses. supra de testa. tamen re verilie tex. non loquitur de constituto in extremis / nec loquitur in relictis ad pias causas.

¶ Pro hoc adduci potest. l. pamphilo. § propositum / ibi in discrimine vite constituto propter infirmitatem de lega. iii

¶ Pro intento nostro vide. c. relatum. supra de testa. et quod dixi. mus detrahi a solemnitate iuris / propter huiusmodi extremitatem / rationis identitate idem dicas in infirmo pestiferato. quo casu etiam iuris solemnitati detrahitur. Saly. in l. cum a matribus. C. qui petant tuto. quod si pestis erat in ciuitate et mater ideo non venit ad ciuitatem: et petat tutorem dari filiis excusatur a pena l. sciant. C. de legiti. hered. pro hoc glo. fi. in. c. ex trammissa ibi tempus hostilitatis. supra de prescript. ad idem glo. fi. in. c. fina. supra de cler. non residen. dixi post domit meum. supra. in. c. tibi. de rescript. Probus.

SI iudex. Hic firmatur regula iuris quod clerici non possunt de cimine coram iudice seculari conueniri: esto quod contraria deducatur consuetudo. c. clerici. supra de iudic. Sine ciuiliter agatur / siue criminaliter secundum Panor. Feli. Garba. et communiter Docto. Ibi cum hoc clerici. habeant a iure diuino. glo. in cap. quamque. in ver. diuino. de censib. hoc lib.

¶ Firmant id rationibus multis do. de Rota in antiq. deci. 8240 vtrum valeat consuetudo Anglicana / facit glo. post tex. in. c. imperator. xcvi. dist. quo dicit quod antequam emanassent alique constitutiones / clerici non erant iu iurisditione secularium: et constitutiones disponentes quod clerici non iudicentur nisi ab episcopis non sunt nisi iuris declaratorie

Istud idem tenent Tancre. Innocen. Gofre. HostienIoan. Andr. et Panor. in capitu. ii. supra de maior. et obed. prout refert Aufre. in repeti. clemen. prime / in. iii. quesito / ver. in contrarium videtur / de offi. ordi. vbi adducit Bald. in titu. de pace tenen. in. §. si clericus / col. x. dixi. supra. in capit. vnico. de cleri. coniuga. post Hostien. in capi. primo. supra de aposta. quem refert et sequitur Alexand. in consil. cxlix. col. ii. in causa / vol. vi. vbi late tractat materiam tex. nostri. Ideo vide eundem / et in consilio. viii. volu. primo.

¶ Hanc tamen regulam his non obstantibus habes apud Gallos modificatam multis in casibus. Primo dic eam non procedere in portu armorum quod est in dictu quod clericus arma deferens / seu portans potest capi et puniri per iudicem ciuilem / seu laicum: dico puniri pecuniariter / non corporaliter. text. est secundum Ioan. Fabr. ibi. in l. addictos. C. de episco. audi. vbi glo. in ver. vindicetur dicit / nota clericum puniri per iudicem ciuilem / cessante priuilegio fori / propter enormitatem criminis.

¶ Uide Aufre. in. d. repeti. clemen. prime / in. iii. quesito / in ver. queritur vtrum iudex laicus / de offi. ordi. hoc enim iure vtuntur Galli / qui dicunt regem et eius officiarios / de hoc fore in possessionem et saisina a tempore / cuius initii hominum non extat memoria. Et is casus numeratus dicitur inter casus priuilegiatos: hoc enim dicunt habere ex priuilegio pape / quod prima fronte non videtur placere de mi. Malereto in tracta. de electio. charta mihi. xxviii. cum papa id non posset / quia priuilegium clero datum procedit vt prediximus a iure diuino / vt ibi etiam late iuribus et auto¬ ritatibus comprobat: subdens non valere / etiam naturali ratione obstante: quia si papa posset pro arbitrio facere quod clerici sulirent iudicium laicorum: sequeretur quod quis cogeretur litigare coram iudice suspecto. contra. c. fina. iii. q. v. consequentia patet / quia clerici sunt oppido infesti laicis. c. clericis. et ibi gio. coadunat concord. de immunita. eccle. hoc lib

¶ Tu tamen saluando priuilegium Gallorum / dic autem papa ex toto vult tollere priuilegium Gallorum clericorum. et hoc non potest / ita procedat contraria opinio: hinc est quod papa non potest statuere vel disponere quod clerici indifferenter conueniantur / seu conueniri possint in omni causa coram iudice laico. Aut vult certis casibus clericos iurisditioni laicorum subiici / et hoc potest: prout dicitur in simili quod potest ius positiuum quo ad vnum vel plures clericos in particulari tollere: sed non quo ad omnes: cum id esset immuta re statum vniuersalis ecclesie. ista firmat Aufre. vbi. supra. in ver. preterea. quod papa et latius in sequentibus

¶ Moderare et secundo si clericus offendit officiarios regios officia sua exercentes: quia tunc clericus per iudicem ciuilem punitur: facit tex. in l. vnica. ff. si quis ius dicenm. non obtempe. vbi dicit / quod omnes iudices possunt omnes. inobedientes punire et iurisdictionem suam penali iudicio defendere: et ibi Bar. Bal. et alii

¶ Suadet ratio / quia si defensio per tales officiarios non fieret (etiam mulctando) posset iurisdictio temporalis remenere illusoria / contra no. per scriben. post tex. ibi in. c. prima de off. delega. supra

¶ Moderare et tertio si clericus vult iurisditionem. vsurpare regiam / quia tunc mulctari poterit periudicem secularem: pro hoc facit tex. in. c. dilecto. hoc tituet eo. lib. et in. c. ex parte in christo. supra de ver. signi. ratio subest / quia istud est quedam defensio iurisdictionis que eo ipso videtur permissa ex quo data est ipsa iurisdictio l. ii. ff. de iurisdi. omni. iudic. facit quod no. Bal. in marga. in ver. iudex. col. vi. quod iudex iurisditionem suam potest tueri etiam armis.

¶ Moderare et quarto regulam non procedere in clericosaluam gardiam regis vel assecuramentum infringente / et crimen priuilegiatum vt sunt lese maiestatis / false monete et premissa infractio: quia in talibus casibus iudices regitconsuenerunt partes suas apponere contra clericos / condemnando eos ad emendam pecuniariam / pro hoc facit texin l. fina. ibi miles vel clericus / et ibi executoresque huius legis omnes iudicens. C. vt nemo priuat. etc. et de hoc etiam rexGallie et eius officiarii: dicunt etiam se fore in possessione et saisina a tempore etiam cuius initii non extat hominum momoria / et sic ex priuilegio cum id tempus / ius priuilegii includat l. hoc iure. §. ductus aque. ff. de aqua quotidia. et estiua. c. primo / de prescriptio. hoc lib. Ias. in l. de quibus. ff. de legib.

¶ Moderare et quinto regulam non procedere quando clericus est regis officiarius: quia tunc si in officiosuo delinquat de delicto rex et eius officiarii cognoscunt. licet talis sit in sacris constitutus ratio suadet / quia postquam clericus officium seculare assecutus est: dicitur subditus principis secularis / a quo officium illud dependet. pro hoc facit tex. in. c. sacerdotibus. supra ne cler. vel monach. Et talis princeps poterit eum praeuare. tex. in autem. de manda. prin. in. §. festinabis. col. iii.

¶ Altas moderationes poteris videre in consuetud. burg. in tit. des iustices. § v. et apud Gull. Benedict. in. c. Raynutius. in ver. et vxorem nomine Adelasiam nu. ccccxxxiiii. cum sequentibus / qui per prius ponit quio in causis ciuilibus

¶ Et hec omnia procedunt / non ex prescriptione aut consuetudine: sed ex priuilegio sedis apostolice / de quo an fidem facere teneatur iudex secularis: vide Maler. in d. tracta. de elect. charta mihi. xxxi. versi. circa predicta posseoccurrere: vbi concludit quod si cum possessione tanti temporis de cuius initio non extat memoria concurrat fama priuilegii / presumitur pro priuilegio / nec propter difficultatem probandi rem adeo antiquam pereat ius partis / nec est dicendum quod solum tempus hoc inducat / sed presumptio priuilegii probata diuturnitate fame / vt aperte vult in similiIo. Imol. post Bald. et Card. in capitulo. cum apostolica. ver. nec obstat predictis. supra de his que fiunt a prela. Card in. c. causam. de prescriptio. Dom. in. c. ii. §. sane. de decimis hoc lib. Probus

¶ Ista possessio. Sic intelligi debet decisio Rote in antiquis decisio. cclxiiii. quod sufficit fuisse in possessione clericatus per aliqua tempora: secus si agatur de obtinendo beneficio: quia tunc oportet probare liquide se fore clericum / vt hic Ioannes Monach. subiicit / dixi late. supra. in cap. primo de tempo. ordi. vide Alex. in consi. cxxxviii. numero. iii. opportune. vol. primo. Probus

¶ Restitutione facta. Dubitari consueuit / cuius expensis. hec restitutio seu remissio fieri debeat / dic videri quod expensis clerici se remitti petentis. Bal. in l. generaliter. § his de prosentibus. C. de reb. cred. tangit bunc punctum / id dicens / et allegat l. quoniam liberi. C. de testib. et l. cum sepe. de erroga. mill. anno. lib. xii. C. referendo cum quidam ad regem appellasset / et pere ret se ad curiam remitti: et oportebat quod remitteretur cum custodibus / quod ipse facere debebat expensas custodibus. Quod verum dicas si clericus habeat / alias si non habeat fiet exposis episcopi remissionem petentis. Cum ad eum emolumentum iurisditionis pertineat / ergo et onus: regula iuris qui sentit eo¬

¶ Sed quid eodem themate retento / ordinatum est per iudicem secularem quod fiet remissio: sed commentariensis sa opponit remissioni donec ei fuerit satisfactum de victualibi et expensis per clericum in carcere factis / an sit audiendus prima fronte videtur quod sic cum secundum aliquos clericus ipse teneatur ad expensas vsque ad tempus requisitionis / seu quo peruenit ad iudicis cognitionem quod talis esset clericus non post / quia mora debet esse solum nociua detinenti: in contrarium tamen se habet rei veritas. Cum istud debitum sit ciuile / pro quo clericus non est carceribus petinendus. Io. And. Franc. Domi. in capi. si clericos. infra hoc titu. Probus

¶ Sola possessio. Dic quod hec possessio equiparatur possessioni que interuenit actui qui exercetur per modum familiritatis / vel amicitie: vel per modum liberi arbitrii: vt recipre domesticos: vel amicos in domo / vel ire per viam publicaus: vel coquere panem ad furnum tuum / vel ad molendinum / auad prandium: quia per eam nihil queritur: ratio dicit Inno. in cap. cum ecclesia / col. ii. supra de causa posses. quia talia communiter fieri consueuerunt potius ex gratia qua ex debito. argu l. prime. ff. de flu. et l. cum delanionis. §. asinam. ff de fundinstructo: de quo vide per Paul. de castr. in l. qui iure famliaritatis. ff. de acqui. posse. Feli. in ca. cum. M. in ver. tertio declaratio. in. iii. col. supra de constitu. tangit Car. consi. xxxviii. ominus comes. non autem equiparatur actui qui inchoatur in re aliena per modum facultatis / quia in eo per parientiam assiduam queritur quasi possessio / vt l. i. et ibi per Bar. ff. de itine. actuque priua.

¶ Idem dic de actu qui inchoatur per modum iuris debiti: vt est interesse electioni / vel consilio populi / vel similibus / quia in istis procedit prescriptio / et per patientiam illorum qui talem admittunt queritur quasi possessivt no. in capit. consultationibus. supra de iure patro. vide rotam in antiq. decii. ccccclxxv. Probus.

¶ Debet. Ratio potest reddi per ea que voluit Prepo. in princi. decre. de causis / col. vi. videlicet quod spitualia perso nis spiritualibus sunt distribuenda.

¶ Uide sctiben. post tenxin capit ii. supra de institu. Et hec qualitas est fundamentum in beneficialibus que nobiscum non nascitur. Ergo est in specie probanda cum omnis qualitas que non est innata sit in specie probanda. Panor. in cap. bone. el primo / col. v. supra de electio. Corset. in suo reperto. in ver. clericus.

¶ Ultra eos faciunt que citant Innoc. in cap. cum. P. tabellio. et cap. fina. et Bar. in l. Barbarius. ff de offi. preto. quod notariatus qualitas est a parte probanda. Refert domiBartho. de chasseneo consi. i. §. v. facit. Et ratio / quia ista qualitates clericatus / et notariatus / sunt extrinsece / et ex accidenti prouenientes. Ideo non presumuntur inesse nisi probentur. glo. in ver. scientie / in cap. si forte. supra de electio. hoc lib. glo. fina. in capi. dudum. supra de presumptio. vbi Panor. sequitur illas ambas glo. notat latius Domi. in consi. lxxxvii. apparet / vbi dicit id verum quando ins non presumit pro istis qualitatibus: secus si presummat / et ibi ponit exemplum quod videre licet. Probus.

¶ Docere. Uide que in simili not. Deci. consilio. cccclviii. col. prima / visis allegationibus. Probus

¶ Delicium. Dic in iure reperiri delicta leuia / grauia / grauiora / et grauissima / leuia quidem vbi dolus non reqtitur: vt quando aliquid contingit per imperitiam vel culpuam sine dolo: vel quando dolus inte ruenit / sed circa rem modicam l. respiciem dum. ff. de penis. c. cum dilecti. supra de accusa. Grauia in quibus exigitur dolus / et tenditur in alterius graue preiudicium / seu reipublice / et magna pena imponitur / vt in furto / periurio. et similibus / vt in cap. cum non ab homine. supra de iudic. Grauio. ra que aliquando penam mortis non exigunt / et grauissima quando infallenter mortis pena imponitur. Ex graui tate enim pene deprehendimus quantitatem et qualitatem delicti / capi. non offeramus. xxxiiii. q. prima / quod prosequitur Cepol. in repetitio l. si fugitiui / col. xiiii. C. de ser. fugi. ver. nec est bona reprehensio. Probus

¶ Recens. Uide que in simili dicit Alexan. consil. ccxviii. col. ii. ponderatis narratis / volu. vi. Probus

¶ Probare. Non solum per literas episcopi ad clericatum adascribentis: verum etiam per testes vt hic per glo. in ver. fecerit / que tanquam singularis commendatur a docto. Bal. tamem in. c. licet. supra de te testib. dicit argu. glo. ibi in ver. vnius. quod clericatus potest probari per vnum testem: quia actus de se / et sui natura inspecta nemini preiudicat: quod videtur plocere Fely. ibi in fine et ante eum Bal. in. c. nuper / de testib. pro quo Iason in consi. lxxvii. col. ii. vol. iii. Placet

¶ Ratio quare probare quis debeat se clericum / videtur quia non est qualitas que presummatur / ideo probetur. not. Card. con. xiiii. col. prima. pro elucidatione dubiorum.

¶ Uide que dico in apostilla sequenti. Et subdit ibi idem Card. quod qualitas quod res sit ecclesiastica / et sub iurisditione episcopi / non inest a natura rei sed per aliquod adiectum de expressis in iure inducitur. Probus

¶ Se clericum. Et sic debet probari titulus: nec ex possessione presumitur / quia talis possessio habet precedentem voritatem necessario / scilicet quod primo fuerit laicus: et qualitas clericatus non potest inesse a natura sed ab accidenti / ergo probanda. Petrus hic. in. v. nota. facit glo. in cap. si forte. in ver. scientie. de elect. hoc lib. quam in proposito allegat domi. Bar. de chasseneo consi. xliiii. nu. xiii. hanc glo. refert etr sequitur Panor. in. c. fi. de presumptio. supra vide que dixi. supra in apostilla debet probare / quibus adde que citat Domi. in consi. xci. premitto / vbi disputat an tolerantia in clericate sufficiat / et distinguit prout videre poteris / tamen videtur stare cum archi. hic quod petens beneficium debet firmiter. bare se fore clericum / alias non obtinet per. c. cug adeo. supra de rescript. et de transactio. ex literis / hic per Ioan. Mo. allega. qui stat in hac opinione quibus adhereo. Probus

¶ Ultima mora. Uide in simili quod vltimum verbum attenditur vt si dicatur volo nolo. Bal. in l. quidam eulogio. col. i. in versiquid ergo. C. de iure delibe. facit tex. prout placet Decio conccccxlv. nu. xii. in casu. etc. t l. si inequalibus. ff. de hered. in stituen. Probus

¶ Quam pro ipio. Hanc rationem referunt et sequuntur Io. And. Guiller. Petr. Domi. et Franc. hic. Probus

¶ Contra dic. In hoc sequitur hic Arch. Io. And. tam in glos. que in nouelia. Petr. de Ancha. no. ii. Guill. de monte laudum no. in prin. Domi. et Franc. tam in nota. quam in expeditione glos. in ver. fecerit. Antho. de Butrio in. c. ex parte. iii. de priui leg. et est de mente Bald. in l. si qua. C. de episcopis et cler. et heest communis / que ratione comprobatur: quia agitur de pruilegio et re ecclesie et spirituasi: de qua nec principaliter nec incidenter cognoscit iudex secularis. d. c. tuam. hic per Io. Mo. allega. et. c. lator. qui fil. sint legi. supra. Ergo hec congnitio ad iudicem ecclesiasticum (qui iudex est legitimucause preparate ergo preparatorie) est remittenda ista fimat idem Petr. in cle. dispendiosam. in. vii. not. de iudic. dimdicit quod si questio prin cipalis est priuilegiata in ordine procedendi similiter et alia ipsam causam tangentia et pendentia ab eadem l. cum ii. § si vni. ff. de transactio. vbi causa alimentorum in transactione est priuilegiata: et similiter quicquid ab menta tangit / causa alimentorum censetur: hinc Bar. in l. solent. nu. xvi. ff. de alimen. et cibar. lega. quod si per statutum in causis damnorum datorum sufficiat probatio per iuramentus quicquid quocumque modo tangat causam illam / potest probari per iuramentum. Et hec questio dicitur preiudicialis / medio cuius omnis alia prius mota debet interim conquiescere d. c. tuam: et alibi dicit lex quod prius est de statu persone quam communione inquirendum l. preses. C. ad leg. iul. de plagia. Et hoc quando questio status est quaeiudicialis / vt ibi et hoc iudicio pendente non relaxabitur per ipsum iudicem se cularem ab ipsa accusatione et carceribus: quia hoc iudicia pendente nihil est innouandum. c. significante. supra de appellaImocen. in. c. vt fame. supra hoc titu. ita dicunt hic Petr. zergelinus et Franc. Pro quo tex. hic in fine. ibi tunc enim restituendus non est

¶ Et attende quis in hoc dicatur talis iudex ecclesiasti cus ad quem fit remissio: quia hic in hoc concordant Doet Franc. quod sit iudex ordinarius capientis seu iudicis secunlaris clericum detinentis Inno. in. d. c. vt fame / quod licet cognitio premissa non spectet ad iudicenm secularem: tamen secundum Bal. in. d. l. si qua. si captus ostendat iudici laico litteras clericatus / debet statim remittere / et hoc fit ad instructionem et in ducendum in eo scientiam clericatus / et in tali ostensione non oportet aduersarium citari: quia non fit in modum probationis: sed instructionis / quod nota quia sepius accldit in facti contingentia

¶ Sm pone eodem themate retento Petus a iudice laico sic detentus / astendit literas clericatus sub nomine et cognomine suis: sub quibus plures reperiuntur appellati in tali loco et diocesi: an sit legitine probatum prima facie videtur quod non per. l. duo sunt Titii. ff. de testa. tutel. Tu tamen dic contra: quod probo per. d. l. si qua. vbi Bal. in fine et communiter alii scribentes post Cy. quod siTitius venit cum instrumento et iris / et dicit se esse procuratorem Sempronii: et dicitur sibi quod litre sue faciunt mentionem quod Sempronius fecit procuratorem Titium: tu non es ille Titius de quo litre loquintur: quod ille itre probant quod sis ille / ex quo illud instrumentum tu producis. pro hoc est glo. singularis in l. fina. C. de pact. conuem. vbi dicitur quod ex quo maritus habet penes se instrumentum bonorum parafernalium vxoris / praesumitur esse eius procurator factus. It notant Doct. ibi. pro hoc facit quod citat Bar. in l. vulgo. in finff. de admi. tuto. vbi dicit / quod si quis habet instrumentum cause penes se / praesumitur esse procurator: quod intellige verum secundum modificationem traditam / ibi per Alex. de Imol. in addi. ad eum / et in tius per Roma. consi. ccccxlvi. numer. x. et sequen. quod sumitinitium. Primus preposite. Probus

¶ Factis. Quibus etiam ratificatur et non ratificatur: sicui verbis. Alex. con. cxxxv. nu. xv. Antho. vol. vi. allegat l. paulus / alias non tantum. ff. rem rat. haberi / et l. quo enim. §. fina. et l. siindebitum. §. fina. eo. titu. Probus

NOn coualesci Lapus in proposito allega. xlviii. mag. ster hospitalis / dicit quod seusentia excommunicationis suspensa per appellationem legitimam: non conualescit: liceappellatio sit deserta. Quia sententia excommunicationis / aut statim ligat / aut statim non ligat. Probus

¶ Euitari. Uide que pro intento text nostri citat Domi. in consi. xcix. super primo quesito / vbi circa finem ponit remedium ne possit obiici excommunicatic ad finem / vt euite tur in iudiciis / et aliis actibus / etiam extraiudicialibus iuxta dispositioem tex. nostri: debet enim inchoare iudicium nullitatis: dicendo qualiter fuit excommunicatus post appellationem legitimam: quam excommunicationem dicat de inre nullam: quare petat se declarari non ligatum. Et in hoc iudicio poterit probare causam nullitatis / et illa probata declarabitur sententia nulla: et poterit istud iudicium fieri coram quocunque iudice: dico cosmpetenti / non coram aliorprout in simili dicitur / quod verba vniuersalia restrin. guntur et limitantur secundum naturam et potestatem loquentis / et non vltra. glo. in capitu. primo. supra de constitu. in verb. ab omnibus. Domi. in consil. xcvi. col. iii. pro huius

¶ Nec obstat intento / si dicatur quod de meritis appellationis solus index ad quem cognoscere debet. capi. dilectus filius. ad finem. supra de rescript. cum similibus: fateor quando appellatio prosequeretur principaliter: secus si non principaliter. Quia si deducitur appellatio incidenter in iudiciumiad finem probandi nullitatem ga storum: tunc potest coram quocuntque alio iudice idonco: etiam post desertam appellationem / vt patet in fine text nastri / et in. c. ex parte. G vbi est casus de hoc secundum vnum intellectum. Probus

¶ Uacillet. Ude quod in simili notat Domi. in consi. xciii. col. penul. Cicmens. ibi est vna tristissima maxima in rota / et in auribus meis. xvi. annis rotaui. Probus

¶ Uidetur circuitus. Card. consil. cv. nume. xxxvii. super premisso casu. Probus

¶ Accessorium. Adde quod in simili dicitur quod si non tenet principale / nec etiam preceptum garantigie quod est accessorium. Bal. in l. si absentis in vlti. col. C. si cert. peta. allegattex. singularem secundum eum in l. prima. ff. de constitu. pecunis. no. idem Bal. in l. etiam / col. l. C. de executio. rei iudica. et in l. si non sortem. § indebitum. ff. de conditio. indebi. refert e. sequitur Alex. consi. cxcvi. nu. viii. perspectis narratis / vol. vi. et consi. lxxxi. nu. xi. lecto. vol. iii. Idem Alex. in consi. xxxii. col. i. opportune / volu. ii. vbi dicit quod si instrumentum non valet / principale non tenet etiam confessio garantigiata accesseria super ea / nec etiam preceptum garantigie. Probus

¶ Principali. Petr. de Ancha. consi. clxxxiii. col. i. pro clariori dicit in simili quod iura semper consyderant rem per prius / et non per posterius / et quod principaliter geritur: non quod venit incidenter et accessorie / vt l. prima. ff de aucto. tuto. et l. quotiens. C. de iudic. ca. super eo. de preben. supra hoc libro.

¶ Uide que in eodem simili tradit Alex. in consi. penul. vol. ii. vbi tractat an legata domo / veniat ortus / vel domuncula accessoria / vel quid simile. Probus

¶ Bis idem. Uide quod in simili voluit Alex. consil. cxviii. nu. xiii. visis que in themate / volu. vi. quod pro eadem re eeadem occasione due collecte / eodem tempore non sunt soluende pro eadem re: vna ab eo qui alienauit / alia ab eo qui acquisiuit: adducit glo. et Docto. in l. i. C. de mulie. et in quo loco glo. in l. honorem sustincnti. ff. de muneri. et honori. Innoc. in cap. cum non sit. supra de decimis. Barto. et Docto. in l. fina¬ § quotiens. ff. de publica. Bal. in l. i. §. quibus. in ii. q. princi. pali. ff. quod cuiusque vniuer. Petrus de Ancha. in cle. presenti. decensib.

¶ Istud late firmat idem Alex. con. cxliii. nuv. viso titulo questionis. vol. predictorad quem tamen attem de in consi. iiii. col. ii. volu. i. vbi dicit quod vbi in vna scriptura seu instrumento vel dispositione (sicut etiam per easdem personas) facta est mentio de alia summa presumitur esse diuesa a prima: et sic presumitur summa dupliciter data: licet de vtraque confessio esset vniformis / vt probatur in l. quinquaginta. ff de proba. not. in l. plane. el. i. § i. de lega i vbi An gel. dicit quod si duo appareant instrumenta mutui de quinquaginta aureis intelligitur summa duplicata: idem si reperiantur due quantitates ostendentes / diuersis temporbus facte eodem tempore: intelliguntur due summe secumdum eum per. d. l. quinquaginta¬

¶ Idem tenet Io. Imol. in d. l. plane. saltem quando diuerlo tempore facte fuerunt dicte scripture. idem Imol. post Bal. in l. Sempronio proculo. de lega. secundo

¶ Pro premissia attende ad glo. ii. l. ii. de concusso. lib. x. C. quam ibi singu. dicit Io. de plam. quod vbi apparent due quictantie de soluto: presumitur de diuersa quantitate / et sic non erit locus repetitioni. Probus

¶ Locm non habet. Adde que dixi in capitu. vnico. post Io. Mo. supra de his que vi. etc. Probus.

Excedatur. Quia secundum glo. hic. imponenda est seuientibus freni temperies. l. ii. in fine / de custo reo. C. Ipsa glo. ponit exemplum. excessus: vt quia clericus captus quiete se duci permittit / et ducetes eum non resistentem calce pugno / vel alio modo percutiunt. Idem dic si spuciam vel aquam in seum effunderent / vel vestimentur rumperent. Inno. et Ioan. And. in ca. nuper. supra hoc titu. Quia tunc dicitur in clericum manus violentas iniicere: et ratione hac incidunt in canonem / si quis suadente diabolo: non enim sub velamine iustitie ficienda est iniquitas / licet sepissime fiat. glo. in l. prima / in ver. mandari. ff. de iurisdi. om. iudic.

¶ Istud dirigitur ad quosdam iudices iniquos / et eorum seruientes: vt testatur experientia rerum magistra / quia hi sunt qui omnia mala non uerunt / et de his voluit verbum facere glo. in l. ab anastasio. C. manda. nouerunt quidam et operantur. Probus

¶ In captione. Solu. Ioan. Mo. hic placet docto. et glo. qui addit quod olim Io. Mo. aliud tenuit sed non dicit vbi. Probus.

On vt pereat. tex. in l. fundus. qui locatus cum sequen. ff de fundo instruct. instruque. lega. vbi legato fundo cum instrumento in genere / non venit instrumentum coloni: sed domini / nisi dominus nullum haberet. Fely. in capitul. se des: in. vii. declra. supra de rescrip. facit in proposito: quia omne minimum verbum positum in lege vel statuto / vel instrumento / debet aliquid operari. Bald. in rubr. de contrah. empt. C. in. ix. q. late Ipoly. in consi. nono. numaro. vi. anima me domine: Alex. in consi. cxcv. versi. secundo proba. tur. perspectis instrumentis / volumi. sexto. et con. lxviii. nu. iiii. visis et opportune. volumine. v. vide que late Domi. tradit consilio. cxxii. quia reuerende pater:

¶ In proposito thematis habes quod no. Ioan. Imol. in l. insulam. §. vsuras. ff. solu. matri. vbi vult quod si maritus facit pactum cum socero quod donec soluatur simbi dos / dentur subi sex pro centenario: quamuis non exprimaur in contractus quod illa sex dentur pro alimentis seu pro orieribus matrime nii: debet in dubio intelligi et interpretari quod dicta promissio fuit facta pro alimentis potius quam nomine vsurarum: vt sic actus potius valeat quam pereat arg. c. abbate. supra de verb signifi. quod placet Alex. consi. cc. col. ii. perspectis narratis / vol. vii. vbi vnum subdit. quod in dubio actus non debaeiudicari vsurarius. Bald. in l. rogast. §. si tibi / in fine. ff. iufa cert. peta. per l. si ea pactione / cum ibi. no. C. de vsur. facit c. in ciuitate. supra eod

¶ Item in proposito dispositio testamenti debet interpe tari: ne quid absurdum / durum / impium / aut iniquum contineat: etiam si a propria verborum significatione recedere oborteat l. vxorem. §. codicillis. cum glo. in ver. pietatis. et in § concubine / et ibi no. de lega. iii. norat Alex. consi. xvii. nu. mero. vi. circunspectis verbis. volu. vii. et consi. liii. col. ii. in causa et lite vertente inter lucam. eo. volu. vii.

¶ Item quando cum prohibitione alienationis inducta a lege / concurrit etiam prohibitio partium paciscentium quod res non possit alienari: operabitur plusquam sola prohibitio logalis vt singulariter no. Bald. in. c. primo. § preterea. in verquero / si est appositum pactum de capi. cor. vbi dicit quod si papactum fuit expresse actum / quod feudum non possit alienarino poterit a vassalo infeudari: licet alias de iure communi posse infeudari: quamuis etiam ius commune prohiberet alienationem vt pactum aliquid operetur / allegat in simili no. per glo. in l. iiii. §. quesitum. ff si quis cautio. et quod not. Doct. in l. i. §. nunciatio ff. de no. oper. nuncia. ad idem bene facit id quod not. doc. maxime. Io. de mol. in l. filiusfa. §. diui. col. ii. de lega. primo.. l. ii. C. de vsucap. pro empt. secundum Alex. in con. xciii. nu. viii. repetitus in causa. volumi. vi¬

¶ Per praemissa poteris conprobare quaestionem quam discutit Pet ancha. con. ccxix. mirum prima facie quod si testator reliquitvxri sue. ccc. si nuberet per totum mensem Ianuarii. tunc sequentem: quod si non moriatur testator vt illa nubere possit infra illimensem: quod nihilominus debetur legatum / cum non fuerit intentionitestatoris vt ipsa non haberet legatum / et minus quod nuberet anm emus mortem. Et sic in puncto hoc habet locum regula / quod vbi aliud verba sonant / et aliud clamat intentio verba intentioni romverbis. ltentio debent esse subiecta. c. intelligentia de ver. signi l. scire oportet. §. aliud. ff. de excu. tuto. quodque verba sunt ad extraneum sensum trabenda vbi res aliter salua esse non potest l. cum quidam. C. de ver. signi. in proposito quaestionis / testator in mente gessit se infra dictum mensem moriturum: ergo si aliter contigerit / quia vixit vltra: debet de legato remoueri id quod est impossibile: ideo legatum validum debet remanere / per regnlacommunem quod quando dispositum est possibile: sed executio impossib. lis propter tempounis angustias: hec sola executio remouetur l. si mihi / et tibi et l. si quis seruos de lega. primo: et l. insulam § fina. ff. loci

¶ Item quis dubitat: quod si testator fuisset interrogatus casuquo non decederet infra dictum mensem Ianuarii sed post eatunc nubente / vis eam habere legatum: credendum / ac verissim. le est quod respondisset volo: quia ita subest causa et ratio mouens tum ad legandum post mensem: sicut ante: pro hoc facit quia ad casum verissimilem omissum extenditur stipulatio ad centum tempus modificata. no. in l. tale pactum. § fi. ff de pact. et l. si extranens. ff. de conditio. ob causam /

¶ Et redeundo ad thema habeo pro eo / quod vbi factum dubium potest trahi / quod sit delictum et non delictum: in dubio debet iudicari non delictum: qlo. in. c. absit. xi. q. iii. Innoc. in. c. dudum: et ii. supra de electio. vbi hoc dicit vex quando no apparent alie presumptiones probabiles quae repellerent animum iudiciis in aliapartem. tradit Domi. in consi. xvi. geminianus.

¶ Moderare etiam nisi fauor anie in contrarium se habeat per ea que diximus in. c. fi. in ver. anie vtrisque. supra de heret:¬

¶ Premissis: adde que citat Alex. in con. lv. nu. viii. viso tatulo: vol. ii. quod quando institutio fieri non potest sine aliqua restr. ctione seu impropriatione verborum: sunt improprianda verba tex. quem ad hoc ponderat Antho. de Butrio. et Ioan. de imol. in nota. in. c. cum dilectus. supra de consuetu. facit l. in. ambigua. ff. de legib. quod repetiit idem Alex. in co. lxxxii. col. ii. visa. eo. vol. ii. ibi nam verba statuti debent impropriari: si impropriando minus ledunt ius tertii / et minus derogant iuri communi / quam proprie et stricte intelligendo. d. c. cum dilectus. Et sic debent intelligi vt aliquid operentur. Dec. us con. cccccii. nu. vi. ex duobus

¶ Ultra praemissa attende ad ea que etiam tradit idem Alex. in consi. cxvi. col. iii. et sequen. animaduersis / eo. volu. ii. vbi inter alia comprobat quod licet offendere verba statuti vt diseruiatur menti vt cesset ab sonus intellectus l. scire opotet. §. aliud. ff. de excu. tuto. Bar. et Bald. in l. non dubium. in ver. amplexus. C. de legib. et in l. ambigua. ff. de legi. Ang. in con. lxviii. col. i. martinus Ioannis: et ibi latius quodque vna dictio sepe ponitur pro alia l. iubemus nulli. §. economus versi. imo. et ibi glo. C. de sacrosanct. eccle. l. si titiofundus. ff. de vsufru. lega l. fina. C. de codicil. l. verbum amplius. cum ibi no. ff. de ver. signifi¬

¶ Item verba instrumenti quae contraria videntur: debent ita interpretari si fieri potest ne sibi contradicant. c. inter dilectos. § ceterum. supra de fide instru. Bar. in l. fina. §. idem quae siit ver. circa praedictam clausulam. ff de cond. indeb. vbi inquiiquod in contractibus verba debent intelligi et adiuuari ne repugnam tiam contineant. ar. §. in quibus in prima constitu. C quod comprobat latius Deci. con. ccccc. nu. vii. in causa que mantue.

¶ Idem dic de verbis libelli cuius verba impropriantur: vt saluetur. c. auditis / et. c. cum venissent iuncta glo. de restituin integ. quod procedit maxime / quando fit per partem libellanta aliqua declaratio. no. Neapoli. in de cisio. lxxvii. nu. viii. fuit satis excitatum quos vide ad vnum in proposito. decisione. cclxxv. nu. iiii. testator: vbi dicunt quod ratione impossit bilitatis vitande verba impropriantur. Bar. in l. si titio divsuf. lega. vbi coniuncta resoluitur in disiunctam ratione impossibilitatis. Probus.

Iuitas. Cuius ornamentum est populi numerositas / teste homonro quem refert Maria. Sozi. con. xxxv. col. i. circa predictam / quod miximum esset ciuitatis ornamentum turres inquit / et pueri: pro pueris numcrositatem populi significans hi enim mulieres et forenses non compatiuntur cum ciuibus: quia legem vel statutum non faciunt municipale. no. idem Maria. Sozi. con. vii. col. penul. nunc quesitorum.

¶ Pro primo dicto vide eundem Sozi. con. cxxix. col. penul. prestantissimi. Probus.

¶ Ciuium. Istud nomen ciues est nomen status hominis quod non potest diuidi sicut nec ipse homo diuiditur ff. de varet extraordi. cogni l. cognitionum post princi. ibi illese dignitatis status Paul. de castro con. cccvii. videtur quod non: in ii. parte quae in proposito subdit: quod quis non potest esse in duplici statu contrario: puta quo ad quedam liber: et quo ad quaedaseruus l. si pariter in fi ff. de libera causa. et l. i. §. i. ibi quas enim patiatur. C. de lati. liber. tollen. vel quod in quibusdam sit legitunus et in quibusdam non sit legitimus / quia esset monstro sum. no. in. c. per venerabilem. supra qui fil. sint legi. glo. fi. in. c. cum inibitio. supra de clande. desponsa. Domi. in. c. fina. in prima oppo. supra de fili. presby. Fely. in. c. iiii. in prin. supra de rescript. Probus.

¶ Unitas. Uel dic: ciuitas est hominm multitudo societatis vinculo adunata: vel est comnitas constituta ex pluribus viris habens in se terminum omnis sufficientie ad vitam et hec est diffinitio Philo. primo politicorum precedens vero ysidori. xv. ethimo. not. Car. in cle. dudum. §. extra ciuita. tes. q. prima de sepultu. Probus

¶ Castrum. Paul. de cast. con. ccccvi. nu. iiii. satisfaciendo in prima parte dicit quod castrum est quedam vniuersitas continens in se iurisdictionem altiam et bassam: que cum ipsa vnis uersitate transit l. in modicis. C. de contrah. empt. no Innoin. c. ex literis. supra de iure patro. Probus.

¶ Adiectiuum. Adde que citat Alex. in consi. cxv. um. x. eterni. vol. ii. Probus.

¶ Extentio. De cuius natura et adequationis est: vt omnia seruentur in adequato que erant disposita in casu ad quem fit adequatio / notat comprobando Do. in con. lxvii. in prin. licet copiose / et in con. lxxxv. col. ii. super primo dubio s/ dum dicit quod adequatum alteri extremo: assumit naturam il lius cui adequatur. de verbo sig. c. olim et de consti. transla. to. idem Do. in con. xcii. col. ii. in causa / non tamen fit ipsa extensio de persona in personam. not. Deci. consi. cccclxv. nu. xvi. perscrutatis / quem vide an fiat extensio in priuilegiis. consi. cccccxvi. in fine quoniam causa

¶ Preterea in materia extensionis dic quod verba contra nati ram suam late interpretantur / quando alias dispositio redderetur de facilielusoria: nisi dicta interpretatio sumetur / et hunc tex. Panor. in. c. fi. circa finem. supra de praeben. dicit facere quod sistatutum dictaret quod in ciuitate non possit exerceri certa ars: ad effectum vt ciues sint intenti aliis artibus quod non poterit exerceri in suburbiis: quia de facili ciues defraude rent dictam legem / eundo ad suburbia pro quo. c. super specula. supra de priuileg. vbi interdicitur ne leges legantur hic parisius vel in locis vicinis: pro hoc dicto vide Iaso. in l. si is qui prs emptore: nu. ccclxvi. ff. de vsucapio.

¶ Pro intento facit quod no. Decius. con. cclxxviii. nu. v. neleuis perplexitas / et Alex. con. cxv. nu. iiii. visa scriptura. vol. vii. cuius doctrinam extendam in apostilla seque¬

¶ Itemhabes aliud notandum in proposito / quod quando dispositio ema nat sub verbis extensiuis in futurum: extenditur ad subiecta postea superuenientia. Bar. in l. si ita. nu. ii. ff. de auro et argen. leg. allegat l. talis scriptura in princi. conium. cto. §. fi. cum l. seq. de leg. primo.

¶ Hinc est quod Io. and. in. c. licet de priuile. et in. c. fi. de versignifi. et in reg. qui sentit hoc lib. dicit quod priuilegia realia concessa super vna re / extendi ad rem augmentatam. Probus.

¶ Extenduntur / firmat Calder. con. xix. titu. de iure patro. vbi post Io. mo. hic dicit quod verba interpretantur secundum natura rei de qua agitur: et verba debent intelligi et interpretari nocontradicant. c. inter dilectos. §. ceterum. supra de fide instru. Gar. in l. fi. §. idem quesiit. ff. de conditio. indebi. Bal. in l. cum fasa. in fi. C. de iur. et fact. igno. cum similibus / tradit Alex. in l. i. in prin. ff. ne quis eum.

¶ Et in qualibet materia habet locum vt contrarietas per distinctionem remoneatur / late diximus in capi. primo. in ver. eos saluemus. supra de constitu. Alex. con. cxli. viso testamento in ii. volu. facit ad hoc quia vbi duo proponuntur quam videntur contraria et simul stare non possunt: conditionali ter proposita videntur: vnum in defectum alterius. no. In nocen. in capitulo auditis. supra de prescriptio. vbi Panor. tra dit Decius. consi. cccxli. numero. vii. viso puncto

¶ Item quatenus verborum proprietas extenditur fit lata interpretatio / etiam in materia odiosa. Areti. in l. cum lege. de testa. ff per illum tex et Cald. in consi. primo. in titu. de consang. et affinita. tradit Decius consilio. cccxliiii. applaudent.

¶ De extensione autem facienda in statutis: vt de quae late congerit Ma. So. com. 30 quamuis. et Alex. con. cxv. nu. iiii. visa scriptura. volu. septi. vbi ponit nota. theoricam in materia extensionis post Ioannem And. in capit. fina. vlti col. supra de consuetudi. videlicet quod quando tractatur de extensione facienda de vno casu ad alium. ex identitate vel simlitudine rationis: iuxta l. non possunt. et. l. de quibus / cum ibi no. ff. de legib. et in l. prima. C. que sit long. consuet. et du bitetur vtrum recurrendum sit ad simile legis / an ad simile consuetudinis: debet considerari an casus occurrens sinde materia consuetudinis / et tunc recurretur ad simile comsuetudinis: aut est de materia iuris communis: et tunc recurretur ad simile legis. arg. l. sed cum patrono. ff. de bonopossess. titulo generali. idem tenet Bald. in d. l. de quibus alleg. in argn l. certa forma. C. de iure fisci lib. x. et Ioan. de Imol. in l. si vero. §. de viro. ff. solu. matr. in penul. col.

¶ In hoc puncto reperio Domi. in con. lvi. col. tertia / intensanctissimum. quod vbi vnum extremum equiparatur alte ri quo ad omnia: id quod diximus de vno dicendum est de altero. cle. vnica de offi. vica. Et priuilegium extensum divno genere personarum ad aliud: eandem vim habet in illead quem fit extensio / quam habebat in primo capitulo. miramur. supra de ser. non ordinan. et de eta. et quali. c. a multis.

¶ Prosequendo hunc punctum extensionis: facit in similis quia vt actus valeat recedimus a proprio sensu verborum. tex. cum glo. in ver. non communicari. in l. et puto. ff. familier. cisc. quam Bald. in capitulo fina. circa finem. supra de transla. episco. et Angel. in. §. primo. col. viii. insti. de actio. dicunt sina gulariter ad hoc / quod verba sententie intelliguntur et impropriantur secundum subiectam materiam: de quo per Alex. consi. liii. nu. v. in causa et lite vertente inter lucam. vol. vii.

¶ Uide Do. in con. xxix. in fi. licet subtiliter: vbi dicit quod licet verba vniuersalia sintvniuersaliter intelligenda tamen dibent restringi secundum naturam subiecte materie. no. glo. in. c. i. supra de constitu. et glo. in. c. dilecto. supra hoc titu. et lib. vide etiam quo pro hoc tradit Alex. con. cxxvi. col. ii. in hac hesitatione. volu. iiii. ad idem quod not. Domi. in con. lxxxiii. in fine quia subtilter / quod statutum extendens suam dispositionem loquentem de vno genere personarum / ad aliud genus personarum mandans quod in genere ad quod fit extensio seruetur: idem quod seruanmandatur in primo genere: intelligitur quod secundum genus seruet quo ad illa que congruunt / tex. in. c. fina. ad finem. supra. de stat. regula.

¶ In simili etiam facit quod idem Do. citat in con. lxxvii. col. prima: quia super / quod verba statuti quae possunt trahi ad materiam sibi subiectam / et ad materiam non subiectam: debent in telligi secundum potestatem statuentis / et quod statuens sic volue. rit et non vltra. c. fina. supra de reb. eccle. non alienam. c. a nobis. el. i. supra de senten. excon. c. i. supra de constitu. hoc lib. Probus.

¶ Contigue. Petrus de Ancha. con. clx. ver. in contrarium. presupponitur / dicit quod eadem contiguatio coniungit diuersa / et facit vnum censeri: vt l. quod conclaue. ff de dam. in fecto. hinc citat quod conexa commode non diuisibilia / haben. tur pro vuo tantum: merito dicitur quod poluta ecclesia cimita rium contiguum est polutum. c. primo de consecra. ecclesie. vel alta. et fugiens ad porticum ecclesie / gaudet immunitate. c. si quis contumax. xvii. q. iiii. et hec omnia operatur connixitas. Philippus Probus

TEmerarie. Temerarie siue semere excludit recte vel rite aut vtrunque / et potest conuent e parti vel iudicii. no. in l. eum quem temere. ff. de iudic. et in sti. de pena teme. litig. capitu. ex literis. supra de diuort. capitulo. tuarum. supra de priuileg. ita refert Prouincia. cartha mihi. cxvii. vbi subdit quod cancellaria in rescriptis sepius vtitur hoc verbo temere: vide pro hoc conpitulum. inuentum. xvi. q. septima. c. finali de for. compet. supra hoc lib. c. penul. supra ne cler. vel mona. hoc lib. Probus

¶ Ergo pena. Uide Petrum de Ancha. in. c. pe. col. ii. ver. in contrarium. supra ne cler. vel mona. Probus

¶ Non expressum. Io. de Ana. in capitulo. ad audientiam col. secunda. supra de homicid. dicit id fore verum in foro contentioso: secus in foro penitentiali / in quo pars tutior est eligenda: licet videatur durior: quia nullum periculum est in illa parte / pro quo bene facit text in. c. significasti. supra de homicid. glo in. c. vnico. supra de scruti. iuxta illud quia bonarum est mentium ibi timere culpam vbi culpa non reperitur capitu. ii. supra de obserua. ieiu

¶ Idem dicas in quasi foro penitentiali: puta quando non agitur ad penitentiam propriam: sed vt ab altaris ministario abstineat / vel ab actu matrimonii vel ab alio actu: in quo exercendo posset esse peccatum: tunc enim debemus interpretari in partem mitiorem licet sit durior / pro quo texin capitu. iuuenis. supra de desponsa. et quod no. Inno. in. c. cum tu. supra de testib. Probus

¶ Non extendam. Pro intento facit glo. vulgatissima. in. c. sisupra de iure patro. Ex quo resultat quod numquam iudex debet imponere penam priuationis iuris sui alicui delinquenti / nisi ex presse iure caueatur: pro quo est tex. in l. at si quis. §. diuus. ff. de religio. et sumpt. fune. allegatur etiam. c. inuentum. xvi. q. vii. tex. in auten. de non eligen. sec. nubent. § sinautem. ibi. nec quelibet est lex aliquid tale dicens glos. in summa. xv. q. viii. vide que dixi in. c. fina. supra de cogna. spiritua. quod facit ad questionem apud nos et etiam iuris cesarei peritos motam quod vxor propter adulterium perdit dotem. c. plerum que. vbi glo. et scriben. supra de dona. inter. vir. et vxo. et inultas penas patitur prout citatur per scriben. post tex. in autem sed hodie. C. de adulte.

¶ Sed quid sentiendum demuliere osculum luxuriosum vel mammillarum tactum a iuuene scholari aut alio ipsius. iuuenilis etatis baccalario (more picardie patrie Io. mo. loquendo) patiente pro parte negatiua habeo que. supra proxime diximus / quibus astipulatur id quod citat Alexan. in inf. sororem. C. de his quib. vt indig. vbi dicit quod lex consensuC. de repud. et d. c. plerunque non habent locum in vidua conmittente stuprum: quia in penis non fit extentio: cum ergo ille iura loquantur in adulterio vero: locum non habent in presumpto / quod videtur istud iuxta vulgatum per glo. tactu post tex. in l. quod ait. ff. de adulter. visus et alloquium / tactus / post oscula factum / tex. in. c. ne aliqua. xxvii. q. si

¶ Item ex probationibus presumptiuis non debet vxo. priuari dote: cum istud descendat ex crimine in quo et appenditiis clare debent probationes adesse iuribus vulga tis / et in hac sententia stat Deci. in rub. de iudic. colum. prima. et est de mente Petri de ancha. consi. ccccviii. nu. iii probata tanti viri seuitia

¶ Item osculum dicit Archi. in. c. vnico. col. ii. de sponsa. hos lib. nullam parit propinquitatem / quia nullam facit sangus nis commixtionem: prout nec tactus

¶ Contrariam tamen sententiam tenet Bal. in. c. tue. nu. iiii. supra de procura. vbi dicit quod si mulier pudicitiam violauit luxurioso osculo / vel manibus positis ad mammillas causa adulterii committendi / eo quia ista matrimonit diffamant et lacerant: agi potest a thori separationem dotisque amissionem: mouetur per. c. primum. § primo quib. mod feud. amitta. quem tex. domi. meus de ripa in. d. rub. de iudic. nu. xvi. stringit inducendo a fortiori: vxor est magis astricta seruare honestatem marito. quam sit vassallus de mino / probatur (dicit) quia vxor ad hoc tenetur de iure diuino. glo. prima in fine l. ii. §. si non propter. ff. si quis cautio. et quantum ad hoc vxor serua dicitur mariti. c. hec imagoet. c. manifestissimi. xxxiii. q. v. si ergo vassallus minus astrictus propter osculum vel tactum mamillarum domine sufperdit feudum: cur non idem dicemus in vxore vt perdat dotem: comprobat istud per tex. in l. fina. C. de repudi. vbi propter introitum balneorum communium cum viris exor perdit dotem / ergo pari modo propter tactum et oscilum que sunt magis propinqua adulterio

¶ Item dupliciter inducendo. d. l. ex consensu. C. de repud. Primo. sic dicitur / quod si vxor ignorante vel inuito marito accesserit ad conuiuia virorum / vel ad theatra: vel emphiteatra spectandi gratia / quod perdit dotem: ergo argiur mem. a maioritate rationis si libidinis causa passa fuerit protractationem mammillarum / vel osculum luxuriosum debet perdere dotem.

¶ Secundo dicitur ibi quod si vxor interdicta attentauerit perdat dotem: sed osculum et tactus lubrici sunt interdicta. d. l. quod ait. et. d. c. ne aliqua: quia preludia veneris se cundum Feli. in. c. preterea. nume. iii. supra de testib. qui huic opinioni adherere videtur / et post eum. do. meus in. d. rub. qui subdit in hoc non fieri extentionem. d. l. consensu: et ib. reperietur fieri adhuc de iure procederet. cum ex maio ritate rationis secundum magis communem sententiam / licita est extensio / etiam in penalibus / secundum Panor in. c. fina. supra de rescrip. Feli. in prohe. Grego. et Iaso. in l. f. na. ff. de in ius vocat

¶ Et sic habes quod ex solo osculo vel tactu vxor dote priuitur / quod non placet per ea que pro parte negatiua deduximus: quia. iure cautum non reperitur: ergo nec nos dicere de bemus. Io. mo. et ibi dixi. supra de cogna. spiritua d. c. quamuis. ii ra enim solum loquuntur de adulterio: item tex. in d. §. i. quib. mod. feud. amitta. super quo fit principale fundamen tum / loquitur in fendo vbi non agitur de damno / sed potius de perdendo lucrum.

¶ Item vassallus generaliter priuari debet feudo / si domino grauem offensionem intulerit. c. primo. §. porro vers. predictis modis / que fuit prima causa. bene. amitten. et ista videtur grauis offensa: merito priuatur. non fic videtur in vxore / que non priuatur dote propter grauem offensam: sed praecise propter adulterium: quod in solo osculo non verificatur difficillimum enim esset diiudicare quod osculum sit luxuriosum. vel solus tactus / cum istud iudicium possit esse fallax: quia id super quo sit procedit ab interioribus: videlicet animo et mente: et ex his non potest iudicari deprauatio animi ex dolus / eo maxime quia plurimum fiunt oscula ratione amcitie / et familiaritatis / ac consnetudinis patrie prout in Ani nione in quo scripsit tunc do. meus: volens forte propter vxorem suam (non tamen satis pulchram) consuetudinem a partibus tollere / et sic tanquam suspecto (prout nec Bal. etiam iurimaritali ascripto) venit credendum: suspecti enim summaxime Itali non dicam lombardi: vt patet experientia rerum magistra: eorum causa agitur merito eorum opinioni non astipulatur quilibet sane mentis nostre professionis. ecclesiastice. Tum quia in hoc versatur incommodum eomaxime quia clauditur via libertati hominis quod non esum dicendum: tum quia si aliquando contingeret virum ecclesiasticum vxorem alicuius (forte causa amicitie aut alias vt prediximus) deosculari / talis diffamatus reperiretur tanquam / particiceps criminis apud bonos et graues ad plebeios quod esset infame et statum cleri denigrationem.

¶ Facit postremo pro intento quod in simili videbis citatum per Domi. Bar. de Chassa. consi. xi. § pro decisione vrsi. et in eandem opinionem / le cas est tel.

¶ Et sic habemus quod pene non sunt imponende ex opinie nibus magistrorum: sed in casibus a iure expressis vt in text nostro dicitur: not. Domi. in. consi. cvi. colum. iii. super dicto dubio. Probus.

¶ Irregularitatis. Cuius probatio non requirit quod testes conueniant in eodem momento temporis: quia actus perquem causatur irregularitas habet tractum successinum pone volo probare clericum irrcgularem: quia excommunicatus celebrauit: produco testes duos qui sunt concordes de die celebrationis: sed vnus dicit se audiuisse principium misse alter finem: isti probant / quia missa habet tractum successiuum secus si actus esset momentaneus / vt emittere professionem que fit vnico constructu verborum / et eodem momento termipounis: sicut etiam contractus matrimonii electio prolati / et similia / quia tunc oportet quod testes sint contestes in eodem momento tempounis: alias non probant. no. Domi. con. iii col. fi. in causa domini Philip. Probus

¶ Dispensatio. Que aliquando non requiritur propter superueniens hominis ministerium: puta propter religionis ingressum: quia ingressus ille tollit irregularitatem illegimitatis: quo ad ordines non dignitatis promotionem: no. in. c. primo: et fina. supra de fili. presby¬

¶ Pro intento dispensationis super irregularitate / attemde ad vnum quod dicit Lapus allega. xiii. quod omnis irregilaritas surgit a causa graui immediata: sed remota potest esse lenis: quod inducit facilitatem dispensationis / ponit exemplum in religioso. Probus.

IBi est grauius. Glo. in. d. c. ex scoporum / que est fina. referdoctri. Io. mo. hic. Probus.

¶ Puniendum. Uerificatur istud per dictum vulgare quod qui plus deliquit / plus punri debet l. quicunque. C. de ser. fugiti l. agraria. C. de eroga. milita anno. et. l. creditor. ff. de appella¬

¶ Et si queras quis plus dicatur delinquaere dic quod ille quidelinquit in se et in alio plus delinquit / quam ille qui deliquitantum in se l. athletas. § ait pretor. ff. de his qui no. infaet l. quicunque. §. fina. C. de heretic. Probus.

¶ Sicut bonum. Dic secundum philosophum 1 rheto. uit bonum est quod suiipsius gratia est expectandum. et primo ethico. Bonum summum est animi operatio secundum vitutem optimam et perfectissimam in vita perfecto

¶ Et quanto communius eo melius: ideo dicit tex. in l. primff. de iusti. et iure ius est ars boni et equi cuius merito quis nos sacerdotes appellat: iusticiam namque colimus: boni et equi / noticiam profitemur.

¶ In proposito Io. mo. videtur facere: quod ille qui opera. bonum in se et in alio: magis meretur / quam ille qui tantum in se l. nuper. C. de natur. restu.

¶ Facit a contrario id quod in apostilla precedenti diximus. Probus

¶ Est maius. Idem Ioan. Mo. in rub. de vsur. vbi aliqua dixi. Probus.

¶ Peius erit. Uide ea quae citat Domi. de qualitate aggrauatiua delicti in consi. cvi. colum ii. super dicto dubio quod quae litas aggrauatiua delicti superueniens / priuat habentenpotestatem absoluendi vel dispensandi super delicto non agrauato illa qualitate vt est casus in. c. tua nos. supra hoc titulo vbi episcopus absoluit incendiarium ante denuntiationem / sed si denuncietur cum ex ista qualitate diffametur: et sic ad grauetur postea non absoluit. Probus

¶ Malo. Quod scire non est malum sed operari: quod intellige verum quod non est malum / inquantum quis scivel per instinctum nature / vel per altitudinem sui intellectus. Secus si illud malum ab alio discere studuit: vt in arte magica / que non potest adisci vel docerit ita citat Io. de ana. in. c. penul. in fi. supra de heretic. Probus.

¶ Et extinguitur. Et sic appellatio reponit omnia in pristinum statum l. per hanc. C. de tempo. appella et l. furtt. §. primo. ff. de his qui no. infa. quod est verum quantum ad concernentia negocium principale vel eius determin tionem: non quantum ad exceptiones seu allegationes dilatorias non concernentes determinationem negocii principalis: quia in illis non reponit in pristinum statum per omniid s.t in illum qui erat a principio litis / imo si lapsus erat terminus eas proponendi in prima instantia / etsic erat via preclusa opponendi. durat idem lapsus termini / et remanet ad hec via preclusa in causa appellationis: casus est in l. ita demum. C. de procurato. vbi litiscontestatio que erat terminus dilatoriarum proponendarum et eius effectus scilus exclusio ab eis proponem. durat adhuc in causa appellationis.

¶ Et idem est in quocunque alio termino exclusorio talii exceptionum secundum Bal. ibi qui dicit rationem esse quod appellatio rescindit grauamen illatum a iudice: non illud quod quis intulit sibi ipsi negligendo tales exceptiones et propositiones facere infra terminum statutum a iure prohoc faciunt que in simili citat Paulus de castro con. cccxi. col. i. quod in causa appellationis / in prima parte: vide que dixiin rub. de appel. supra. Probus.

¶ Executionem. Etiam ante denunciationem vel declarationem. d. c. pastoralis facit tex. in. c. cum non ab homine. in princi. supra hoc titu. Et ideo excommunicatus statim repelletur a communione / et celebratione / et ab aliis que excommunicatis prohibita sunt / ratio potest esse: quia super pena imposita ipso iure non requiritur declaratori quo ad effectus qui trahunt secum executionem: et de sufnatura non expectant aliam extrinsecam executionem: ideo irrogata ipso lure infamia ante declarationem: quis reddetur intestabilis not. Domi. in capi. felicis. supra de heretic. hoc libro.

¶ Et similiter si pena sit que auferat libertatem / ille statim efficitur intestabilis. not. Inno. in. c. qualiter: el. ii. ver. iter nota. supra de accusatio. Secus est quo ad effectum horum in quibus ministerium iudicis requiritur in exequendo. paoat loquitur text in. c. cum secundum de heretic. supra vl Domi. et Bald. in l. que sub conditione. §. fina. circa finem ff. de condi. institu¬

¶ Pro his vide que no. Decius consi. cccxxvii. colum. iii viso casu proposito vbi idem dicit / quod quis sit infamis: veintestabilis

¶ Quod autem diximus de excommunicatione quia hec in.facto non consistunt et ministerium aliquod non requiritur secus si in facto consistant aliqua / et ministerium requirant prout in confiscatione bonorum. c. cum secundum leges. supra de heretic. hoc lib. vel quod quis cancelletur a libro banitorum: quia hec et similia non trahunt secum executionem sed expectant executionem post se. Bal. in l. que sub conditione. §. fi. circa finem. ff. de condi. institu¬

¶ Et attende ad cancellationem prout notat Alex. in consi. lix. colum. ii. viso processu: vol. ii. vbi requiri dicit: quod simlis adhibeatur solennitas prout in principali cancellatovt ibi late comprobat /

¶ Item aliam reperio sententiam trahere secum executi nem videlicet sententiam absolutoriam quia illa incontinenti trahit secum executionem absque aliquo nouo facto iudicis. Ilo. et Doct. in. c. pastoralis. supra de appel. Innocenm. in. c. cum in nostris. supra de concessio. prehen. Bar. in l. miles. §. qui iudicati. ff. de re iudic. Sequitur Alex. in con. xciii nu. iiii. in. causa. vol. ii. Probus

¶ Non suspenditur. licet ipsa sententia non suspendatur: se cus tamen est in declaratoria excommunicationis: quia sunt diuersa. no. hicrony. de tortis. con. suo / col. animpe. quod reperies post consiAntho. de Butrio quod videtur de mente Io. mo. hic. Pr¬

¶ Nec extinguitur. Uide in simile que notat Alex in conlvii. numero. xiiii. prospectis. volumine secundo. quod vbi facta est executio ipso iure: non est locus purgationi more l. si his. de lega. secundo l. qui ob rem. ff. de condi. indebiidem Alex. post Bar. et alios in l. insulam. ff. de verbo. oblga. Probus

¶ Executione. Que de iure communi dieferlato in honorem dei fieri non potest: et ista est communis conclusio se cundum Alexan. consi. liii. nu. x. queritur an stante nullitate / volumi. quinto. ratio potest esse / quia iudicatum die feriato fieri non valet / ergo nec executio regulam iuris quod exeicutio alicuius minus est nobilis quam illud cuius est executio: quod probatur in l. iustitia cum sua glo. ff. de iusi et iure. et l. si vt proponis. et l. ex ecutionem. C. de re iudi. que adducit Signo de homed. in consi. xxiii. post prin. pro verficatione / quod nobilior est doctor iuris ciuilis quam miles: quia militare ministerium est et executio legis / vt l. qui restituere. ff de rei vendica. et l. tertia. ne fiat ei et c. et l. prima. ff. de offi. prefecti preto. et l. si quis in hoc genus. C. de episcopis et cler. et. l. ii. C. de his qui latro. occioi¬

¶ Et nobilius est quod disponit / quam illud qui adimplaer dispositum: cum ex implemento dicitur aliquis effectus obriri.

¶ Item regens recte est preferendus omniuo: qui nobilius est quod regit / et de eo est primo habenda ratio: quam de illo quod regitur l. conditionibus. in prin. ff. de condi. et demonstra. et l. cum multa. C. de bonisque liber. et l. queris. de nata. restitu. ff. et l. iubemus. in fina. C. de episcopis et cleriet. l. secunda §. si preses. ff. quis ordo in bono. posses. Sed ministerium legale regit ministerium militare l. leges. C de legib. et auten. habita. C. ne fil. pro patre.

¶ Item qui est iustitie constitutus proprietarius: debet eius ratio ante haberi quam ille qui illius iuris habet exercitium: quod facit / quia doctor ex libri iustitie traditione di¬ promouetur est effectus illius proprietarius et posse ssor vt l. prima. C. de eictio. et l. clauibus / de contrah. emp. et vodi. et l. qui ratione. §. Item si quis. ff. de acquir. rer. domi. et ia. mortis. §. titia / de do. causa mor. et l. chirographum / de lega. et hec traditio non fit militi. auten. de manda. princi. §. fina. col. iii. Sed exercitationem tantum iustitie habet l. in nomin domini / ver. hoc autem non solum. C. de offi. prefec. praeto. Probus

¶ Executionem. Que executio (dico instrumenti) non habet. instantiam: quia lis non contestatur / ita Barto. dicit se difacto respondisse in l. litibus. nume. xi. de agricol. et censit. lib. xi. C. cum Barto. transit simpliciter Bald. in repeti. tale pactum. §. qui prouocauit / in. x. quest. in fine. ff de pacimaxime quando imploratur officium iudicis: prout nota Bald. in l. consentaneum / ad finem. vbi concordat cum Bar. C. quomodo / et quando iudex. Bald. in l. prima. §. primo. ff. si quis ius dicen. non obtemper. et in l. ii. in. iiii. col. C. de executio. rei iudica. quos et Ludo. Roma. in rubri. de arbitr. ff. refert / et sequitur Maria. Sozi. consilio. xcv. col. prima / capiendo primum / vbi subdit Angel. de Aretio / in l. ab executore / in. vi. col. ff. de appellatio. ita tenere. et sic non interuenire peremptionem instantie: cum priuatio presupponat habitum iuribus vulgatis: faciunt ea que late citaui / in capitu. primo / in ver. non entis. supra de confes¬

¶ Hanc opinionem dic procedere: quando est fienda mera executio: quia tunc non datur instantia: vel quando nohil est a iudice pronunciandum: secus si sit pronunciandum. et non sit sola mera executio: quia tunc habet executio in stantiam: et hoc iuuatur pluribus autoritatibus / et vrgentioribus rationibus. Ideo tenendum: per ea que citaui. pra in capi. primo / in ver. validioribus. de constitu. vna est quia citius terminari debent. cle. sepe: et id concernit rem publacam et illius vtilitatem l. properandum. C. de iudic. id firmat latius Maria. Sozi. vbi. supra adducens Roma. dicentem quod ista conclusio est vera sicut deus est / et sicut ipse est in mumdo.

¶ Uide Alexand. consilio. cxxxi. volu. vi. in causa et lite vertente / inter. Petrum. Probus.

¶ Fuit repulsa. Alexand. consi. xcvii. nu. vi. viso themate. vol. vi. dicit / quod licet ab executione non possit appellari: secus tamen est in pronunciatione de exequendo.

¶ Uide pro intento Ioan. Mo. Aureolum in addi. ad Guiller. in c. a collatione. supra de appel. hoc lib. Domi. in consi. xcix. super prmo quesito. latius Alex. consi. xcv. visis. volu. ii. Probus.

¶ Uicecancellarius. Istud citat Domi. consi. xcix. col. ii. sut primo quesito / cui adde quod in curia Romana hodiernis tenporibus: vicecancellarius maior est post papam / testatur Car. in cle. ne Romani. §. eo ipso. q. iiii. de electio. Merito glo. in regu. caunscella. proe. col. antepe. dicit vicecancellarium principem iustitie: et regulas causacellarie regere: et ad eius dispositionem dari in curia et extra eam / cum subscriptionibus duorus abbreviatorum. Et est iudex in pertinentibus ad expeditiones iuridicas bullarum. Comprobat Panor. in. c. cum dilecta. post glo. in ver. nostram. supra de rescrip. quod secundum stillum hodiernum curie: non est necesse pro literis iustitie recurrere ad papam: sed ad vicecancellarium / qui tamen scribit nomine pape et apponitur bula pape.

¶ In proposito Bellamera deci. 6o2. cauncellaria / quod cancellaria potest omnes causas que sunt de communi iustitia conmittere: et in hoc verificatur dictum Domi. in. c. statutum. supra de rescrip. quod sufficit scientia causcellarii: que equiparatur scientie concedentis: et hec sufficit quo ad hoc vt impetrans non iudicetur falsarius: licet vt valeant littere requiratur scientia principis.

¶ Olim enim vocabatur causacellarius: sed quia quandoque certabat cum papa quasi de papatu. Ideo sublatum est nomen cancellarii: testatur Guiller. de monta Laudu. in. d. cle. ne Romani / col. ii. et ibi Card. in. d. §. eo ipso. Concordat Bar. de Chasse. in catalo. iiii. parte / nu. xiii dicens ex eo quod est preses iustitie dicitur sedere: et stare petest cum auditoribus causa rum rote: etiam in presentia pape: sicut videmus in causcellario Francie / qui tanquam primus post Regem presidet in omnibus parlamentis regni: prout Moyses in regno et synagoga iudeorum pro deo verus cancellarius fuit sic papa in ecclesia dei cauncellarius vocatur: cuius et dei vnum. et idem dicitur esse consistorium. Hostien. in. cap. quanto. supra de transt. la. prela. dixi. supra. in proe. in ver. interiectio.

¶ Loco enim vicecancellarii / apud Galliam habemus hoc / nomen cauncellarius: ad cuius etiam officium spectat / ne de causcellaria principis exeant litere male formate / imperfecte aut minus solemnes. Ita dicit Bal. post text in l. vniuersa. C. de diuer. rescri. vbi glo. in iure vnica / in ver. questor. quae dicit questor id est causcellarius: deinde subiicit. Nota quod in fine rescripti debet esse subscriptio questoris qua contineatur. inter quos / et ad quem iudicem / et per quam personam fuerint directa lex. in auten. vt diui. sussio. §. nam presenti. col. viii. Idem Bal. in l. ii. in. iii. no. de peti. bono. subla. libr. x. C. vbi dicitquod sunt tres questores / vnus qui sedet ad latus principis et hic est iliustris: et ad eius officium pertinet subscriber. se in rescriptis / et respondere viua voce aliquid explorantibus: pro hoc facit glo. prohe. reg. cancel. quod vicecancellari. curie Romane in bullis ponit vnum. L. magnum ante bullanquod significat quod bulla est lecta / et postea ponit ex alia parte vnum. R. magnum / quod signat nomen suum: quia vocaturi Rodericus / vel mandat quod registretur.

¶ Nunc autem in Galia secretarii regis ad subleuamem causcellarii tum propte multitudinem negociorum in cancellaria et curia regis affluentium has subscriptiones faciunt. vt videre licet.

¶ Prmissa possumus verificare argumento ab ethimologia vt cabuli (quod in iure nostro dicitur validum. no. in l. i. de lagat i dicitur enim cancellarius a cancellus canceliprout significat aulam palatii principis: quia ibi fere omntempore oportet canceliarium adesse / vt principi coniulat vel secundum aliam significationem inquantum denotat intersti tium muralium tractum a prouincia Palestina in qua epistola misse ad populum in dicto interstitio seu cancelio recitabamtur: ita in proposito cancellarius epistolas et legationes ad principem directas / eidem explicat: et pro eo (cum aliorum procerum consilio responsionem facit / prout intuenti curiali ab paret.

¶ Uel dicitur prout aliis placet: vt conueniat dicto Io. Mo. hic a causcellando: hoc est rumpendo et lacerando: quia vi- citat Lucas de penna. in l. neminem. col. ii. de decur. lib. x. C. rescripta etpraeuilegia sigillo regio munienda (quod apud se est praeusquam muniantur / corrigit et causacellat. facit l. cauncellauerat. ff. de his quae in testa. delem. glo. post tex. in l. inductum. C. de sol. quia literas patentes de iustitia vel gratia sibi presentatas obmalam earum ditationem / scripturam / vel iniustitiam propriis manibus destruere debet arg. l. i. cum glo. in ver. libellis. ff. de offiassess. quam ibi sequuntur Bar. Ang. et Ias. qui late in hoc extodit simbrias / allegat inter alia Innoc. in. c. i. supra de offi. vicaglo. in. c. sacerdotibus. xi. q. i.

¶ Potest etiam dici causcellarius a cancellis (hac ratione) quia sicut per cancellos clare vide mus quae intus existunt absque ianue ingressu. Sic princeps per sui cauncellarii discretionem et eminentem litterarum scientiam clare intelligit que agenda et cauenda sunt: propter quem et alios de consilio continue suo lateri assistentes / censetur iuris presumptione omnia iura in sui scrinio pectorihabere l. omnium. C. de testa. c. i. supra de consti. hoc lib. vbi dixiDe causcellario quippe dici potest quod est in principe. et princeps in eo: sicut de ecclesia cathedrali et episcopo dicitur. c. scire. vii. q. i

¶ Et quicquid cancellarius dictat: rex siue princeps pronuntiare videtur. hinc est quod cancellarius nomine regio cuncta ex pedit / prout et curie supreme: ideo quamium ad exercitium iustitie vna persona representatur.

¶ Hinc Lucas de pennain. d. l. neminem. hos versus subdit: Hic est qui leges regum causcellat iniquas / et mandata pii principis equa facit. Si quio obest populo vel legibus est inimicum: Quicquid obest: per eum desinit esse nocens.

¶ Ude ad propositum quae longo sermone citat do. Gull. Bened. in repe. c. Raynutius. nu. 489 cum seq. supra de testa. vbi dicit quod olim vocabatur Gallorum patricius / prout apparet ex suprascriptione. c. i. supra de donat. quaequidem dignitas eum liberat a patria pestate §. ii. insti. quib. moius. pat. potest. sol.

¶ ¶ Quo officio in Francia (vt fertur. decoratus fuit Iacobus de Aretio qui fuerat doctor regens Tholosanus secundum Bar. in l. i. C. de senten. quae pro eo quae inter. profer. Etiam Petrus de bella pertica: vt legitur in eius epithaphio in choro ecclesie Parisien.

¶ Apud autem Istae. listas Moyses fuit causcellarius dei / vt legitur Exod. 18. c. cir. ca finem.

¶ Iosaphat vero legitur causcellarius Dauid prophete et regis. primo Regum. c. 8. in fi. que dignitas eo tunc vocabatur a commentariis quod est nomen indeclinabile / signficans idem quod cancellarius secundum glo. ibi: cuius officium est secundum eum dictandi leges. et in hebreo habetur recordator quod officium eius erat repetere seu recordari casus varios qui venerant ad Dauid / vt per ordinem expedirentur: suiprimus primo: et secundus secundo: et sic de aliis.

¶ Ioseph enim primus huius dignitatis infulas apud Pharaonem regem Egyptum consecrauit.

¶ Item Seneca vir sapientissimus Nronis imperatoris fuit cacellarius / vt placet Luce de pennain rub. de questo. et mag. offi. col. i. li. xii. C.

¶ Aliquibus etiuam placet quod Ulpianus Alexan. imperatoris fuit cancellarius. de quibus sic scribitur secundum Guil. Benedi. vbi. supra nume. 494 Alexan. habuit matrem christianam nomine Manicas: cum qua Origenem presbyterum audire curauit: hic fuit iuuenis virtuosissimus / qui rem pub. salubriter gubernauit consilio Upiani vsus: qui fuit legalis scientie princeps.

¶ Pro his facit in arg. i. iiii. iuncta suprascriptione. C. de loca. et conduc. vbi idem Alex. vocat ipsum Ulpianum prefectu pretorio / et parentem suum / vbi glo. parentem / scientia et etote / et vt placet etiam aliquibus cancellarius vocatur prefoctus pretorio simpliciter dictus / per excellentiam: eo quia in omnibus prefertur aliis prefectis pretorio quocumque loco fuerint. Ex quo videmus vt dixi cancellarium in Gallia / in qiocunque parlamento regni sedere primo loco: et primus. post regem. ad idem l. iiii. C. de contra. et commit. stipula. ibi Domitii vlpiani praefecti annone iurisconsulti amici mei / et istud respicit secundum genus questoris. Probus

EQuitate qua cessante cessat fictio. Sozl. consi. 2907. col. 4. in causa domine. Probus.

¶ Prefertur rigori / per id dic verificari conclusionem iuris / quod vbicumque due sunt leges. vna que procedit de equitate / alia de rigore: lex que loquitur de equitate corrigit legem que loquitur de rigore.

¶ Ex quo infertur quod si lex comunis et statutum ciuitatis differant in penarum dispositione: ita quod mitior sit pena statuti / pena vero legis communis rigorosior. Et reperiatur iudeus qui in ciuitate deliquerit / quod pena iuris siue legis communis mulctabitur non statuti: que reperitur fauorabilior siue mitior. Ratio quia in dei dicuntur in fauorabilibus non esse sub lege municipali. quia sunt persone odiose / que non comprehenduntur subbeneficiis generaliter concessis l. Lucius Titius. el. ii. in §. lucius titius damam. de lega ii. quod sint persone odiose satis apparet: quia insultantes fidei nostre dicuntur. l. si post princi. C. de iudeis. non mireris. igitur si contra iudeum seruetur rigor scripture et non equitas scripta: quia licet lex quantuncunque magis rigorosa corrigatur a lege minus rigorosa que continet equitatem: tamen lex magis rigorosa correcta contra iudeos seruatur: ita concludit Sozi. consil. 6et col. penul. consiliis nostris trinus deus.

¶ Et dic quod equis tas scripta necessitatem importat l. si me et Titium. ff si cerpeta. no. Bertran. Carpen. consi. 352 nume. § licet episcopi. parte prima. Probus.

NEc speratur / vide que in simili citat Balin. c. i. nume. ix. in. ii. lectu. supra de iudic. quod ciuitas quam imperator defendere non potest: nec de hoc est spes proxima / potest alte uri se subiicere eo irrequsito: quia tutela sucorporis vnicuique est permissa l. vt vim. ff. de iusti. et iur. secus si est spes que sit in aliquo apparatu. refert et sequitur Fely. in cap. cum contingat. col. fi. supra de for. compet.

¶ Pro intento vide Pet. de ancha. consi. 499. col. penul. viso et diligenter: vbi dicit quod licet mortuo papa eius potestas non deuoluatur ad dominos Cardinales propter verisimilem breuem vacatio anem: secus vbi vacat per scisma inueteratum: quia hoc casu non est spes breuis vacationis: adducit aliud exemplum de iudice / qui si deficiat de iure vel de facto: vel adiri nopossit excercitium iurisdictionis sue ad alium deuoluitur etiinhabilem. c. eos. de tempo. ordi. hoc lib. et. l. ait pretor. §. sidebitorem. ff. de his que in fraudem credi. Idem quod no. Car. consi. siiii. nume. vi. lite in causarum / quod absentia longa et mors equiparantur ad hoc vt quis censeatur impeditus: pro hoc adducit iura que videbis si placet. Probus.

¶ Est tenenda. Facit. c. ad decimas. in fi. supra de resti. spolia hoc lib. et l. suus quoque. §. puto. in fi. ff. de hered. insti. Et dicit Bal. in l. si tutor. in fi. C. de ser. pigno. dat. manu. v ragule iuris sunt tenaciter obseruande / nisi incontrarium appareat exceptio / vel dispositio specialis: refert Iason in l. fi. sub. nu. 4. C. de testa. Probus.

CUm rati. Regula hec habet etiam locum in casibus in quibus requiritur speciale mandatum / vt in tex. nostro comprobat Alexan. consi. cxlvi. col. i. in causa et lite. volu. v. et ibi vide que latissime tracta de ratihabitione / etiam in matri monio. Probus.

¶ Ratihabitionis. Ualet etiam parte absente. probat glo. vbi Bari. in l. Pompo. la prima. in ver. pendeat. in fi. ff. de nego. gest. que glo. reputatur singul. secundum Lanfranc. in. c. quiim contra. de proba. quod quando confensio dependet ex mera voluntate loquentis valt / facta etiam parte absente: intentum firmat Alex. consi. cxxxvi. in fine viso instrumento. volu. vi. Probus.

¶ Non sum ligatus. Dic quod hoc in casu et aliis. in. c. cum de sideres notatis. per scrib. supra hoc titu. et in. c. quoniam mul. tos. xi. q. iii. permissa est excommunicatorum participatioalia regulariter non: quia eis communicare non debemus: sed eos vitare: vt habetur. ii. Reg. c. xiii. eiice vniuersos. scilicet excommunicatos a me. et ibidem eiice hanc ameforas / et claude hostium post hanc.

¶ Et si fabulose loqui liceat sicut vulcanus facie turpis / e celo in terram fuit proiectus. Quid. lib. iiii. Metha. Sic excommunicatus a celo in infernum deiicitur.

¶ Adde preterea casum notabilem in quo licet cum excommunicato communicare / videlicet si quis iurauit soluere cuipiam ad diem / et ante diei euentum creditor excommunicetur: eo non obstante debet soluere excommunicato in termino debitum / licet is non possit agere. c. pia. supra de exceptio. hoc lib. et hoc vt euitetur periurium. Ista fuit sententia Innocen. et Abbat. antiqui. in. c. inter alia. supra hoc titu. et Innocen. in. c. veritatis. col. ii. supra de dolo et ctudicens quod si aliter diceretur sequeretur quod ecclesia machinaretur fraudes vel mendacium / quod esset absurdum et quod alius puniretur quam excommunicatus / quia incurrerest periurium.

¶ Panor. tamen in. d. c. inter alia dicit quod hoc in casu debet deponi pecunia in edem sacram: tamen idem. Inno. in. c. fi. supra de hereti. sibi contrarius dicit posse dici nullum debtum ei solui posse.

¶ Hanc contrariam partem quod non debeat solui conprobare possumus / et quod propterea non incurrat periurium. Primaquia in iuramento semper excipitur legitima causa l. fi. ff. qui satisqui. cog. sed hoc in casu superuenit legitima causa iuris / vclicet interdctio de non participando.

¶ Item debet intelligi si res in eodem statu permanserit. c. quemadmodum. supra de iureiu. sed excommunicatus se redidit talem / vt licite sibi non possit soluere. ergo res in eo statunon perseuerat / et in hoc residet Panor. in d. c. veritati nune. 39 dicens id procedere etiam si promissio fuerit facta durante excommunicatione / etiam cum iuramento: quia illud fuit illicitum si cogitauit se soluere illo tempore: quia obligat se ad peccatum / scilicet ad communionem iure prohibitam. Hinc dic succedere vulgatum in malis promissis rescinde fidem / et in turpi voto muta propositum: impia enim est promissio quae scelere adimpletur. 22. q. 4. In malis promissis facit. c. i. de iureiu. supra hoc lib.

¶ Fatetur tamen idem Panor. vbi. supra. id non procedere quando excommunicatus multum indigeret: quia tunc cum possumus ei dare eleemosynam causa huma nitatis: multo fortius quod sibi debitum est soluere.

¶ Non procedit etiam quando dilatio et suspensio solutio nis redundaret in damnum debitors: quia hoc casu fit solu. tio cum ipsea excommunicatio debeat soli excommunicato nocere non tertio et in sui odium subtrahitur communio / et non tertii. Idem Panor. comsi. lx. in prima parte / quod exorditur / quoniam satis habude. Probus

¶ Participare. Et sic videtur socius criminis / de quo vt de per Alex. in consi 89 col. 2 viso themate / vol. 3. vbi queri. an confessio socii criminis sit sufficiens indicium ad torturam contra socios / et arguit ad partes concludens non sufficere hanc sualam confessionem: quia non facit semiplenam probationem: que ad minus requiritur vt possit procedi ad torturam.

¶ Quod nofaciat notum est: quia vt testis in ciuilibus faciat semiplena probationem requiritur quod iuratus deposuerit / et citata parte de cuius preiudicio tractatur l. iurisiurandi / et l. si quando. C de testib. et quod sit omni exceptione maior Bar. in l. admonem. di / ver. venio ad tertium. ff de iureiur. allegat no. per glo. in l. etiam matris / de proba. ff. et cap. fina. supra de iureiuran¬

¶ Sed socius criminis non est maior omni exceptione: quando agitur criminaliter / glo. in l. si filium. C. de liber. causa. probatur in ca. primo de testib. hoc lib. vbi dixi. Et sic solum facit presumptionem: seu speciem probationis / quem appellamus indicatiuam / que dicitur esse minus quam semiplena probatio. Probus

¶ Exnunc. Uide que in simili de legitimatione dicit Sozi. con. ccxxvi. col. pe. quod incipit quaestio praesentis consulta. et istud et contra regulam hanc quia ratihabitio trahitur retro ad principium l. fina. C. ad macedo l. licet. ff. de iudic. tamen etiam fallit quando tenpore ipsius principii non potuisset ipse actus explicari: sed bi. potuisset explicari tempore ratihabitionis: quia tunc ratihabitio bane facit actum valere ex tunc / sed non trahitur retro ad principium tempouis quo actus ille explicari non potuis set. Ita probatur in. obseruare. §. fi. ff. de offi. proconsul. per quem tex. istam doctrinam colligunt Iacob. Butriga. Bar. et Bal. Ibidem quos sequitur et refert Alex. consi. 232. nu. 6. ponderatis his / vol. 6. Probus

¶ Pro tunc. Uide de clausula ex nunc prout ex tunc etc. perAlexan. consil. lxxxiii. col. iii. visa. volu. ii. Probus.

¶ Pro nunc. In simili potest poni exemplum / videlicet in contracti bus reciprocis / quia vt priusquam in eis audiatur / et dicantur nate actiones / oportet primo quod volens agere / ex parte sua impleat / et illud quod oportet offerat contrahenti secum l. iulianus §. offerri. ff. de actio. emp. Et hac de causa tenetur ire ad de mum creditoris / et realiter offerre: vt sic sibi ex parte sua comptat actionis exercitium / vel ipsa actio nascatur l. i. C. de condiinserti. no. Bar. in l. Item illa. ff. de consti. pecu. et si recusat recipere: tunc debet coram testibus obtestari / et demum adire iudicem / et pecuniam deponere et consignare l. acceptam. C. de vsur. et l. qui. x. et. l. si soluturus. ff. de solutio. no. in. d. §. offerri. Et sic non sufficit dicere paratus sum soluere. Quia actus realis vel reali proximus non debet esse remotus are. Ideo talis verborum prolatio non habet vim solutionis vel oblationis / nisi resit in cospectu l. si prius. ff. de distractio. pigno. Probus

INcurrit. Que si incurratur ex contemptu clauium: siue surgat / est maxima et grauis que non tollitur quantumcunque irregularitas sitocculta sed necessaria est dispensatio papefreder. con. ccxx. col. ii. veritatis amica. Probus

¶ Subiectum. Pro quo glo. fina. in li. cum vnus. ff. de alimen. et ciba. legaquod quantum plus crescit puella teto plus est in ea impendendum. vide Io. Mo. supra. in. c. felicis. de penis / vbi dicit quod sacrilegii genus est maius quanto persona passa maior est. l. ii. et. iiii. ff de re milita.

¶ Pro his facit etiam quod notat idem Io. Mo. in. d. c. felicis. dum dicit quod species distributiua iustitie fit secundum di¬ gnitatem illorum quibus distribuitur: quia omnis iusti tia est equalitas.

¶ Item mensura et mensuratum debent esse equalia sicut relatiua que posita se ponunt et perempta se perimunt / testatur idem Io Mo. vbi. supra ad idem Io. de Ana. c. sicut. col. i. de homici. di. dicit quod secundum quantitatem contemptus mensuram quantitatem reatus: pro quo glo. magistra secundum Barba. in. c. sane. ii. supra de off. dleg. in. c. cum quidam in ver. dignitate. supra de iureiur.

¶ Quanto enim quis est maior: tanto debet esse virtuo sior l. digna vorx. C. de legibus. Barba. in proposito. con i. col. vii. in primo volu. Uide hostien. in. c. ea que: col. ii. supra de statu regula

¶ Btpriusquam. faieaia: puicri pripilm babes fnualet. lvbre. vsa iatis frequens. videlicet. de insordescentibus idf est de his qui per annum et vltra excommunicationis sententiam sustinent et qua pena veniant puniendi. breviter dicito hos varia pena multari siue infligi. Primo habeo quod talis insordescens ratione contumacie super crimine heretice prauitatis aut alio priuationem ipso iure inducente: beneficiis censetur priuatus arg. no. in. c. excommunicamus i. §. qui autem in ver. condemnentur. supra de horetic. in antiq. glo. in. c. cum contumacia. ver. vehementem. eo. hoc lib. vbi Fran. post alios allegat glo. in. c. rursus. xi. q. iii. in ver. rursus in fine que dicit illud. c. habere locum in criminali: quod etiam fatetur glo. in. c. contingit. in vernon potest. supra de dolo et contu. firmat Car. in. c. perpendimis in repe. sub nu. xxvi. ver. quero incidenter. supra hoc titu. et lat us in proposito. in d. c. rursus. col. ii. dum dicit distinguendium quod aut causa pro qua excommunicatur est digna priuatione beneficit ipso iure et perseuerantia in excommunicatione per annum eripriuatus ipso iure.

¶ Aut est digna priuatione per sententiam: et tunc per lapsum anni non erit priuatus ipso facto: sed opus est sententia¬

¶ Aut illud delictum pro quo fuit excommunicatus non inducit priuationem ipso facto / nec dat facultatem priuandi: quia parut est respectu priuationis: et tunc non erit priuatus per lapsum anni: nec priuari debet: sed imponetur pena arbitria ac si vero fuisset confessus: ex quo noua pena pro isto delicto non est in iure expressa alias si expressa est iniure: illa imponetur. arg nota. per Io. mo. in. e. cupientes. sub. nu. lxxxiiii. et ibi dixi. supra de electio. facit glo. vulga. in. c. fi. supra de iure patro.

¶ Et attende ad Archidia. in d. c. rursus / vbi dicit quod ea quadiximus in excommunieatione: habent etiam locum in suspensione arg. c. cum bone. supra de eta. et qualita. intellige si ratione dicti criminis descendat. Et subdit ibidem ipse Arch. quem sequitur Domi. et ante eos innoc. in. d. c. cum bone quem etiam alii communiter sequuntur quod super beneficiis amplius non audietur cum ipso iure fuerit priuatus. probat tex. in. d. c. rursus in fine: et in d. c. cum bone ibi aliquatenus retinere: et ibi spoliare: quae sunt verba priuationem denotantia: vt ibi probant serben.

¶ Et hec perseuerantia operatur istud: quia habetur pro conuicto. Car. vbi. supra post glo. et Doct. in. d. c. cum contumicia: et in. d. §. qui autem Panor. in. c. veritatis. nu. iiii. supra de dolo. tex. in auten. gazaros l. de herecti. C.

¶ Si autem excommunicatio annalis resultaret ex crimine quod priuationem ipso iure non induceret: vt pote homicidium et similia. tunc solum habetur pro conuicto et confesso: et veniren puniendus per sententiam / prout si esset duntaxat homicioum: vel aliud crimeni et non excommunicatio annalis: vt non plusoperetur additum quam id cui additur: quod firmatur per. supra primo dicta vbi crimina ipso iure priuant a beneficiis: ergo et excommunicatio quae ex ipsis descendit: et hoc comprobat theoric. iuris quam citat Io. mo. in. c. dispendia. supra de rescrip. et in c. quanquam. supra de electio. et ibi dixi / quod eadem est ratio principalis et additamenti / et ante hanc sententiam non poterunt beneficia impetrari: quominus posint resignare et illis cedere citat late do Bar. de chassa. con. 44. nu. xxii. allega. Feli. in. c. in nostra: col. iii. supra de rescrip. vide tamen que dixiin c. ad apostolice in ver. depositioni. supra de re iudica. nisi per papam apponatur clausula prohibitoria / que solet sic confici sub corpore supplicationis. Et cum decreto et declaratione quod i d. N. metu priuationis ductus postquam citatus fuerit parochialem ecclesiam praedictam in alterius quam dicti oratoris fauorem etiam in manibus vestris resignauerit: resignatio huiusmodi in fauorem oratoris facta sit et esse censeatur: pro quo vide domi. con. cv. ad supplicationem.

¶ Et attende quia cuilibet petenti non datur: ideo vanum est impetrare beneficia per priuationem vacatura nisi obtenta ipse clausula que etiam non suffragatur in gallia / quia est reseruatioin corpore iuris non clausa: ideo in gallia non sumit vires. prout diximns late in. c. presenti. supra de offi. ordi. quod nota.

¶ Quod licet etiam dicamus in crimine heresis sententiam declaratoriam requiri. c. cum secundum leges. supra de hereti. hoc lib. late Feli. in. c. cum non ab homine: col. iiii. supra de iudic. et in. c. Rd dulphus. ver. sed declaratoria. supra de rescrip. late tangitEngid Bellamera conclu. 689. proxima conclusio: attamen in hoc casu vel in crimine simonie fit impetratio ante declaratio nem cum hec sententia talem non dicat eum priuamus sed priuatum ipso iure diximus. facit glo. in ver. iusto. in. c. commissa supra de electio. hoc libro. Doc. in. d. c. cum secundum leges: no. Franc. in. c. eum qui. §. insuper. nu. iiii. supra de praebem. Car. in cle. constitutio nem. de electio. tex. et ibi scriben. in. c. inter ceteras. supra de rescrip.

¶ Si autem in excommunicatione per annum ratione contumacis pro causa ciuili incurse stet: non est priuandus. probat glo. in. d. uci. contingit reputata sing. per roma. sing. cccv. de hoc heri fui in terrogatus ad idem franc. in. d. c. cum contumacia. in fine de heretic. hoc lib. qui dicunt etiam si staret per mille annos: quia niquam habetur pro conuicto in illa causa ciuili: ergo non venit prauandus cum illud habeatur pro ratione: vt supra diximus et istaest communis.

¶ Contra tamen istud habes remedium in praxi. quia elapso annoinstante episcopi promotore seu fiscali procuratore insordescens citabitur responsurus super quibusdam articulis / fidei negocium tangentibus: et istud est in specie: et expresse poni debet inoatatione: glo. in. d. c. cum contumacia quod si non compareat sed per aliiannum adhuc virtute excommunicationis huiusce secunde contumacie procedente insorduerit: tunc priuandus est ipso iure vt diximus in primo casu de heretico / quia talis est suspectus de heresi: et male sentit de fide / ac sacramentis ecclesie / et illius potestate non satisfaciendo eius praeceptis. c. omnis. supra de penitem. et remiss. ita sentit decisio capel. thol. ccclxv. et ibi aufre. item in anno domini mille. cccxcvi. Feli. in. c. apostolice. supra de exceptio. ita debet intelligi dictum Cepol. caute la. lxxx. in fine

¶ Et per hec et alia quae latius pro intento deduci possent habeo quod insordescenti litteras apostolicas impetranti / hoc non ex presso clausula teque a quibusuis excommunis suspensionis et interdicti aliisque ecclesiasticis sententiis censuris et penis a iure vel ab homine quauis occasione vel causa latis: si qui bus quomodolibet innodatus existis ad effectum presentium duntaxat consequendum harum serie absoluentes et absolutum fore censentes: in aliquo non suffragatur: quod de clarauit Inno. viii. in suis regulis quod latius firmat Benedict. in. c. Rar. nutius. in ver. mortuo: el primo. nu. ccxc. supra de testa. ratio videtur vrgens / quia talis videtur peccare sub spevenie et sic grauit pec cat ideo grauius puniendus tanquam committens in legem

¶ Pro quo vide que in simili tradit do. in con. cvi. in col. ii. super dicto dubio.

¶ Ex praemissis etiam habeo requiri ad effectum premissorum / quod hmoni excommunis sententia animo indurato et partinaci substineatur probat tex. in. d. c. cum contumacia ibi pertinaci quod licet ex verbis non appareret / tamen ex mente principis et iurium id resutat / a qua sumunt quilibet iuris actus effectum et ab intentione dixi in. c. i. supra de concessio. praebem. maxime excommunis sententia / vt etiam late deduci in. c. fi. in. iii. quesito. supra de const. ideo idem dicendum de ipsa insordescentia per ea que. supra diximus de additamento.

¶ Ex quo infero post Fran. in. d. c. cum contumacia. quod si intra annum instaret excommunicatus pro habenda absolu. tione / non haberent locum huiusmodi pene priuationis et aliorum ex insordescentia descendentium

¶ Hinc est quod si dolo vel malitia iudicis aut partis aduese tergiuersantis non potuit suam habere absolutionem intraannum: ei non imputabitur ad penam per ea que not. per scriben. in. c. pastoralis. supra de appell. vide que dixi in. c. pia. in ver. dic quod sic. supra de exceptio.

¶ Etiam infero et secundo post eundem Franc. quod annus iste debet esse continuatus non ex diuersis et interpollatis diebus et mensibus cumulatus: probatur istud ponderando dictionem per / que continuationem denotat omnimodam l. vrbana. §. pernoctare. ff. de ver. oblig. l. iiii. ibi permserint. ff. de conditio. insti. vbi Bal. dicit quod dictio hec periuncta tempori tempus continuum esse significat: ita in proposito dicit glo. reg. cancella. xxxiii. col. iii.

¶ Facit in simili quod in iure nostro citatur plerisque in locis a scriben. quod si quis ingressus religionem stetit per sex menses / a qua postea est ingressus: et tractu temporis iterum ingreditur in qua remanet per alios sex menses: ra prterea non censebitur fecisse professionem tacitam / prouin. c. primo. supra de reg. hoc lib. quia illa duo semestria (vt annum integrum datum nouitiis ad probationem religionis faciant) non coniunguntur. no. Iason in repe l. admonendinumero. cclxvi. ff. de iuretur. idem Iason. post alios. in l. si¬ sam mprinmff. de iursa amiindi. garusalaaaaaa mera rase habui. vbibifcutit debac dictona narvxiit econmimtionem. sua de regula. in veramit. certremo de¬ ibemare nomunm abbanare aua du. et con. xxvi. col. i. viso et diligenter: vol. vi. v ifi excomunicatus in excomunicatione et contumacia perseuerat / eius vxor nolenasecu cohabitare: potest dotem renetere / monetur per l. i. C. de repud. et sic quia tunc si mulier cum viro non habitat procodita culpa mariti / ideo mulier potest dotem repetere de quo meminit idem Alex. con. lxxxviii. nu. 4. viso et diligenter: vol. v. vbi dicit istud fore dictum Ioan. and. in additio. ad specul. titu. de donatio. inter vir. §. fina. Probus Se coaptet. Adde in simili per contrarium id quod dici selet quod quanto plus quis perseuerat in peccato / tanto magis est puniendus quod probo per ea que singulariter dicit glo. in. c. inuitare. vi. q. i. quam ibi insequuntur Guillel. Andega. thesaurarius. Archi. Domi. et Prepo. quod pluries delinquens cum eadem muliere tenetur ex multiplici fornicatione: verum dicas in foro penitentie / secus in foro iudiciali cum pena huius fori non sit reiterabilis: quia pena capitis proadulterio imponitur l. quamuis. C. de adult. ita dicit Bar. post glo. in l. vulgaris. ff de furt. Probus.