Table of Contents
Glossa aurea super Sexto
Liber 1
Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica
Titulus 2 : De constitutionibus
Titulus 5 : De postulatione praelatorum
Titulus 6 : De electione et electi potestate
Titulus 8 : De supplenda negligentia praelatorum
Titulus 9 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum
Titulus 10 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum
Titulus 11 : De filiis presbyterorum et aliis illegitime natis
Titulus 13 : De officio vicarii
Titulus 14 : De officio et potestate iudicis delegati
Titulus 15 : De officio legati
Titulus 16 : De officio ordinarii
Titulus 17 : De maioritate et obedientia
Titulus 19 : De procuratoribus
Titulus 20 : De iis, quae vi metusve causa fiunt
Titulus 21 : De restitutione in integrum
Liber 2
Titulus 2 : De foro competenti
Titulus 3 : De litis contestatione
Titulus 4 : De iuramento calumniae
Titulus 5 : De restitutione spoliatorum
Titulus 6 : De dolo et contumacia
Titulus 7 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae
Titulus 8 : Ut lite pendente nihil innovetur
Titulus 10 : De testibus et attestationibus
Titulus 13 : De praescriptionibus
Titulus 14 : De sententia et re iudicata
Titulus 15 : De appellationibus
Liber 3
Titulus 1 : De vita et honestate clericorum
Titulus 2 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 3 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 4 : De praebendis et dignitatibus
Titulus 5 : De clerico aegrotante vel debilitato
Titulus 6 : De institutionibus
Titulus 7 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis
Titulus 8 : Ne sede vacante aliquid innovetur
Titulus 9 : De rebus ecclesiae non alienandis
Titulus 10 : De rerum permutatione
Titulus 11 : De testamentis et ultimis voluntatibus
Titulus 13 : De decimis, primitiis et oblationibus
Titulus 14 : De regularibus et transeuntibus ad religionem
Titulus 15 : De voto et voti redemptione
Titulus 16 : De statu regularium
Titulus 17 : De religiosis domibus
Titulus 18 : De capellis monachorum
Titulus 19 : De iure patronatus
Titulus 20 : De censibus, exactionibus et procurationibus
Titulus 22 : De reliquiis et veneratione sanctorum
Titulus 23 : De immunitate ecclesiarum, Coemeteriorum et aliorum locorum religiosorum
Titulus 24 : De clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant
Liber 4
Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis
Titulus 2 : De desponsatione impuberum
Titulus 3 : De cognatione spirituali
Liber 5
Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus
Titulus 6 : De excessibus praelatorum et subditorum
Titulus 8 : De iniuriis et damno dato
Titulus 10 : De poenitentiis et remissionibus
Titulus 11 : De sententia excommunicationis, suspensionis et interdicti
Titulus 13
Rubrica
IN specie. Que dicitur presidium iniquissimum dicit Maria. Sozl. consi. 86. columna. v. in au. Probus.
¶ Prescriptio. Quid requiratur ad illius in terruptionem vide per Arethi. in consi. xxx. viso themate
¶ Preterea dic / quod prescriptio nullo tempore currit quia pars promittit aliquid perpetuo attendere / et obseruare Asgel. quem sequitur imola. in l. i. ff. de vsucapio. arg. tex. in l. quod si nolit. § si quis ita. ff. de edil. edicto tradit Maria. Se¬ zi. con. 8 6. col. fi. in causa / hoc tamen videtur contra ea queo habentur et no. in. d. l. i. et in l. nemo potest de lega. primo vbi dicitur quod praescriptioni non solum tacite / sed nec expresserenunciari potest: propter quod quidam damnauerunt dictumr Ang. vt refert quidam doctor se subscribens. d. con. lxxxvi. Et si per tamosissimos.
¶ Istud nouissime reassumpsit Do. Bar. de chassaneo conxi. nu. vi. §. pro decisione / vbi subdit quod per verba generalia debitoris promittentis soluere ad omnem petitionem talis / non intelligitur renunciatum prescriptioni: allegat Alex. de imol. con. clxx. visis statutis / versi. nec predicti conclusioni / vol. vii. referentem dico Io. de Imol. post Angel. in l. cum stipulatus sim mihi a procuio. ff. de ver. obliga. et in hoc videntur sibi contrarii vt predixi in princ. contra quos facit dictum Bar. in d. §. si quis ita / et in l. prima in vlt. col. ff. solu. matr. vbi vult quod per illa verba generalia / promitto soluere quandocunque / non intelligitur renunciatum praescriptioni: cum ipsi etiam expresse renunciari non potest quod per petuo non currat vt traditur per Bar. et Iaso. in. d. l. nemo de lega. primo / et Fely. in rub. supra hoc titu¬
¶ Habet enim praescriptio ipsa vim solutionis no. Do. Bertrandi con. clxxxi. nu. iiii. viso consultationis / parte. iii.
¶ Nunc intro dubium aliud: an in praescriptione fiat extensio de vno casu ad alium / et breviter more addentis dic distinguendo / aut volumus extensionem fieri ad alium actum positum sub alia specie separata / aut sub eadem specie / in primo casu / non fit extensio: in secundo vero sic: novnum et idem diuerso iure censeatur arg l. qui edes. ff. de vsucapio. tex. in. c. cognouimus. xii. q. ii. istud comprobari po. test per ea que notant Petr. Cy. et Saly. in l. prima. C. de emancipa. liber. vbi querunt / quid si iudex per consuetudinem iudicandi quesiuit sibi aliquam iurisdictionem / an fiat: extensio: vt possit vti omni specie iurisdictionis / et concludunt quod cum sint plures species: quia est merum imperium / mintum / et simplex / iurisditio / vt no. in l. imperium. ff. de iurisdiomnium iudi. vnde si vsus est aliqua specie: puta mixto imperio / non extenditur ad merum. Sed bene extenditur ad omnes actus qui comprehenduntur sub illa specie: iurisdictionis mixti imperii / argu l. si stillicidii. §. fina. ff. quemad seruit. amitta. non autem ad diuersam speciem arg. l. siprius in prin. ff de aqua plunia arcen. no. doc. in. c. ii. de capel. m. nacho. firmat post alios (per eum ibi citatos) Maria. Sozi. con. cxi. col. pe. et fina. Abunde et subtiliter / et hec videntur. firmari per ea que diximus quod dominus potest mulctare vassallum: quando denegat domino facere iustitiam / quia illud verum sidenegat de re feudali: secus si de alia re non feudali / testatur. Io. de Ana. con. vii. col. prima visis et ponderatis his quo narrantur.
¶ Per hec que primo dicta sunt possumus audacter modificare regulam. supra tactam et a Sozi. citatam consil. cclxxv. col. iii. in causa fratrum quod prescriptio non extenditur de similibus ad similia / quod ibi late comprobat: ideo sisto retem ratio videtur: quia prescriptio dicitur quid odiosum hinc habes quia dicitur se defendere ex circunuentione qui defendit se ex tempore vt in auten. de his qui ingredi. ad appella. §. volumus notant Neapoli. decisio. cclxv. nuxci. illustrissime. Probus
Capitulum 1
DE titulo. Quem habens presumitur bonam fidem habere / nisi contrarium doceatur l. penul. C. de euictio. no. per glos. et doct. in l. fina. C. vnde vi. Bar. in l. celsus ff. de vsucapio. Bal. et Cy. in l. super longiC. de prescript. longis. tempo. glo. insti. de vsucapio. in prin. no. in l. quemadmodum C. de agri. et cens. lib. xl. tradit Alex. con. lxxxiii. nu. xiii. viso processu / vol. vi.
¶ Attende tamen quia titulus non presumitur concessus ex aliqua scientia et patientia: vnde licet possideam longetempore rem tuam te sciente et patiente: non tamen prescriabo si aliud de titulo non constet il.t nullo. C. de rei vendic. et C. de prescrip. long. tempo. per totum / tamen si precedat tititulus bene presumitur consensus illius qui longo temporescit et patitur l. si filius. C. de pet. hered. et l. qui in aliena¬ §. sed si non adiecit. ff. de acquir. heredi. notat Alex. consi. cxiii. nu. ix. viso et diligenter. vol. iiii. vbi subdit quod magis conmunis conclusio Doc. est / quod vbi non agitur de ninus magno preiudicio: tunc ex patientia long i tempounis presumitur consensus: no. in l. penul. C. communi diuid. glo. et Bar. in l. cum de in rem. ff de vsur. glo. Dy. et Bart. in l. i. §. fi. ff. de aquapluuia. arcen. ergo secus quondo agitur de maximo / et hoargu. a contrario sensu: Paul. de cast. in l. licet in prin. C de iure deliber. Probus.
¶ Hec prescriptio. Ratio quare per prescriptionem nobis acquiritur: quia prescriptio pacto equiparatur / et habet vim otractus: vt per Bal. in l. i. C. de serui. et aq. refert et sequitur Mari. Sozi. con. 86. col. fi. in causa. Pro quo facit quod citat idem Sozi. con. cciii. col. iiii. versi. vel secundo / capiendo primiunr quod prescriptio quantum ad imputandam culpam ei contra quenprescribitur habet effectum solutionis / casus est in l. si pupillus et ibi Bar. ff. de administr. tuto. Probus
¶ Quadraginta annnorum. Dic vnum in hac et similibus prescriptionibus quod ad hoc vt probentur legitime / non sufficit articulare et probare quod quis possederit: puta per. x. annos. vt quis dicatur rem praescripsisse: sed debet articulare quo postsederit per. x. annos finitos tali tempore: vt sic se ad certum tempus referat / alias autem poterit esse quod vnus testis sentiet de quibusdam decem annis / et alius de aliis. x. inis et sic probatio erit dubia: ideo non releuabit. c. in praesentia. supra de proba. ista est solemnis practica Bar. in l. celsus in fine. ff. de vsucap. quem refert et sequitur Bal. in l. fina. in. xv. oppo. C. de edicto diui adria. tol. et Alex. con. clxxxvii. nu. viii. in causa et lite / vol. vi. Probus
¶ Sed contra laicos. Iure consuetudinario generali galli: cauetur rem omnem praescriptibilem acquiri spacio. xxx. annorum vtendo et eodem spacio perdi non vtendo: hec prescriptio habet locum contra clericos: quando agunt coram ipsis laicis / et hoc iure vtimur: quod potest suaderi. Quia clericus debet sequi statuta laicorum si eis vti vult: quia qui sequitur forum tenetur sequi iura fori. Citat Maria. Sozi. con. cxx. col. penul. cum in praesenti: vbi multa adducit iura: idem in con. 97. col. fi habunde et subtiliter videtur / et ibi col. ii. addit aliqua que intentum nostrum firmant: dicit enim ex quo clericus vult vti statuto de executione loquente / teneturecipere etiam statutum contra se: vt concludit Bal. in l. omni nouatione. C. de sacrosan. eccle. et in l. i. C. de contrahen. empt. idem et eleganter: in l. Item illa in antiqua lectura de consti. pecuff. et in l. de quibus. ff. de legibus
¶ Item facit quod not. Freder. con. xxi. numquid heres / quod ille qui recipit legem humanam pro se adeundo hereditatem tenetur legem humanam recipere contra sc: vt non conficiendo inuentarium teneatur vltra vires: istud ius gallorum videtur solum obtinere partes in puncto iuris communis in rebus qui rendis / et non quaesitis / per ea que diximus. in. c. quia in verbo. etinquanti supra de rescrip. nec iuuat quod debet clericis imputari quod agun coram laicis / quia imo coacti agunt / et conueniuntur quia hi laict cogunt clericos in talibus realibus (priuatiue) coram ipsis. litigare: dicendo ad ecclesiasticos iudices id non spectare Et sic si agant aut conueniantur clerici coram ecclesiastici: iudicibus / seruabimus ius commune / et non gallorum: qui non potuerunt iura nostra in hec infringere propter defectum potestatis: vide que pro ipsis laicis dixi in. c. dispendia. suprade rescrip. Probus
¶ Triginta annorum. Post quod tempus non potest maa fides allegari Bar. in l. fina. C. vnde vi et Bal. in. c. sepe. supra de restitu. spolia. Neapol. decisio. ccxl. numero. iii. in causa. Probus
¶ Fundat. Uide que not. Petr. de Ancha. con. cxlii. clarior et brevior / in simili de illo intra cuius fines aliqua sumquia etiam talis fundat se de iure communi / cum illud quod est intra fines presummatur esse de finibus vel illius cuius sunt fines. Bal. in rub. C. de contrahen. empti. versi. xxii. 3. ro per l. res sacra. §. fina. ff de contrahen. emptio. Aecedat quod dicit Paul. de castro per illum tex. in l. prima. ff. de acquirendis. posses. vbi elicit quod loca que sunt intra fines praesumuntur. esse communitatis cuius sunt fines. Nam ille qui se fundat in toto territorio / fundat se in qualibet parte territorii: quia quod iuris est de toto quo ad totum est de parte quo ad partem l. que de tota. ff de rei vend. et in. c. si diligenti. supra. isto titu. pra quem tex. dicit ibi hostien. ad propositum / quod est ibi argimentum / quod communitas et domini temprales fundant intentionem suam diiure communi / quo ad res sitas intra limites sue terre firma. Maria. Sozi. consi. 86 col. ii. in causa et consi. lxxxx. colum. ii. in causa agitate
¶ Dictum Paul. de castro firmat idem Sozi. consi. cxxvii. col. ii. versi. circa sencundam / vtsis capitulis / vbi dicit col. ii. dictum Paul. de cast. debere intelligi / quando res sunt infra fines alicuius territorii: nec possidentur per aliquem nec apparet cuius sint: aliquando res sunt site infra fines. alicuius territorii / et praesumuntur esse illius cuius sunt fines. quo ad iurisditionem non autem quo ad dominium rerum paticularium: et ita loquitur hostien. in. d. c. si diligenti: vt ibi. per Panor. prout dicimus de imperatore qui totius mundidicitur dominus l. de precatio. ff. ad leg. rho. de iact l. bens a zenone. C. de quadri. prescrip. non tamen dicitur habere dominlum rerum particularium / glo. et Bar. in prohe. ff. et Bar. in l. prima. §. per hanc. ff de rei vendica. et in extrauag. ad reprimendam in verbo totius orbis / et Ang. in. dic. l. bene a zenone.
¶ De natura tamen finium est includere quicquid est intra fines / vt iam diximus post Bal. in d. rus.
¶ Uide tu prointellectu thematis Maria. in. d. consilio vlt allegato / fit mat Alex. consi. cvii. quamuis circa. volumine. vt
¶ Et an per instrumenta antiqua inducatur probatio confinium / et eorum que enumerantur in instrumentis: vide pereundem Alex. consil. xciiii. in fine repetitus in causa appellationis / volumine. vii.
¶ Quot autem sufficiant demonstrationes ad demonstra. dum rem vide etiam eundem Alex. con. xxxviii. nu. iii. visis. vol. v. qui dicit quod due / licet relique sint false / et eundem Alex. vbi nu. v. quomodo id intelligatr
¶ Bona fides. In cuius agnitione non disputandum est de apicibus iuris. Maria. Sozi. con. cxv. col. iii. circa prima pro hoc videtur facere vulgare / quod ea que spiritu dei agur tur non sunt sub lege. c. licet de regula. faciunt etiam quo citat idem Maria. Sozi. con. cxvi. col. i. idem dic quande agitur in curia mercatorum / quia in ea agitur de equita te / omissis apicibus iuris iuxta nota. in l. si fideiussor. §. que dam et in l. quintus. ff. manda. idem Sozi. con. cxx. colum. vii. cum in praesenti / non tamen intelligas quod sit sublata iuris dispositio arg. l. bona fides. ff. depositi. Sed tantum intelligium tur reiecti apices iuris / qui veritatem negotii non tangunt et sic equitas hec debet esse conformis iuri: quod est contra idio tas dicentes / aliud de iure aliud de equitate / vide Alexan. consil. cxiii. volu. v.
¶ Preterea quod bona fides requiritur in prescriptione. xxx. annorum iuxta no. in. c. fina. supra hoc tit. licet Bar. in l. sequitur. § si viam habeam. ff. de vsucap. teneat contrarium: dum dicit quia in prescriptione in actionibus personalibus non requiritur possessio / ideo non requiritur bona fides: et ex parte mea non est possessio: sed prescribo per tuam negligentiam / vel potius tu perdis quam ego prescribam i contra Bar. habes tex. in. c. possessor de reg. iur. hoc lib. vbi cauetur quod est necessaria bona fides: quod firmat contra Bart. Petr. de Ancha. consi. v. col. fina. pro parte nobilis viri. d. Roberti / vbi dicit quod dictum Bar. de iure canonico non videtur procedere / nec hoc dixisset si causam finalem iuris cononici attendisset siue ponderasset / idem Petr. con. cxxxix. viso vbi dicit se plene scripsisse in d. c. possessor / idem Raph. cu ma. con. cxlvii. col. i. domina contessia / dum dicit quod debitor sciens non prescribit: tenet Io. And. in. c. fi. de excep. hoc lib in nouella / et hanc fatetur communem moderno. canonistarum d. c. fina. Io. de Imol. late con. cxxiii. et Raph. Fulgo. con. lxxxiiii. col. ii. quod incipit bona cursus / et latius con. cxxiii. col. prima Ser. P. ciues vbi dicit: scientia nanque debiti et date fidei sue creditori non patiuntur enim prescriptione tuc ri / vt fidem datam quam nec datam ignorat possit verecut de negare quinimmo ibi in d. §. si viam audet Angel. nec in re ciuili propter peccati causam / cum qui sciat debitorem pose presidio prescriptionis velut improbo et improba allegatione tueri vt in autem. vt Roma. eccle. circa medium. § habeat colla. ii. vbi ait legislator esse: impium et iniquis holbus presidium prescriptionis: et per ipsum scientibus tutum peccandi locum concedi / et improbam allegationem temporis contra puram veritatem.
¶ Alex. nolens adherere Bar. dicit con. xxxiiii. col. prima viso processu vol. iii. quod opinio Bar. communiter damnatur per plura et maxime per tex. in. d. c. fi. vers. Ut nulla valea. absque bona fide prescriptio tam canonica quam ciuilis etc. et latius con. lxiii. col. iii. stantibus vol. iiii. et consi. clxxxv. nu. 3. viso titulo questionis in ii. vol. et vbique dicit hoc debere seruari in vtroque foro ecclesiastico / videlicet et seculari: quia in curreret peccatum qui cum mala fide vellet se exceptione prescriptionis tueri: etiam attenta dispositione iuris ciuilis. d. au¬ ten. vt roma. eccle.
¶ Et vbi agitur de peccato debet. seruari ius canonicum in vtroque foro glo. in. d. c. possessoBar. et alii in l. priuilegia. C. de sacrosauct. eccle. scribem. in c. fina. supra de solutio. cum similibus.
¶ Nec obstant prescriptiones annales vel triennales in ducte per ordina. regias contra mercatores respectu mercium non solutarum / prout nec statuta similes praescriptiones inducentisquia debent intelligi secundum ius commune nequis indebite damni patiatur. l. ii. C. de noxal. c. cum dilectus. supra de consue. not. Doc. in l. omnes populi. ff. de iusti. et iu. ergo non debet. intelligi ordinatio vel statutum / quando praescribens esset in mala fide: alias non valeret Io. And. in d. c. fi. supra de exceptio. et post eum Alex. in. d. con. clxxxv. nu. xxxiiii. vbi addum cit concordantes. Et sic per praedictas et alias infinitas rationes et Doct. auctoritates habes quod Bar. defecit in salutarsuo: vt etiam late probat Calc. in con. lxxxiiii. nu. lxvi. Statuimus
¶ Tu tamen dic quod ipse bar. decisiue protinus non loquitur: sed /se submittit sancte matris ecclesie et theologorum determis nationi / et rectissime facit vt ibi scribit post eum Angel.
¶ Sed dubium est: an mala sides defuncti obstet prescriptioni heredis bonam fidem habentis / causante probabili ignorantia iuxta l. qui in alterius. ff de reg. iur. breviter vide tur quod sic / proquo habeo l. cum heres. ff. de diuer. et tempo. prescrip. vbi dicitur quod cum heres in ius defuncti succedat: is norantia sua vitia defuncti non excludit / ad idem tex. in l. si ego. § partus. ff. de public. ibi quia vitiorum defuncti successori est / et. d. l. sequitur. § heres. ff. de vsucapio. licet de. in d. c. possessor dicat quod de eqtate canonica heres ex eius persona propter bonam fidem suam praescriptionem inchoare possit Bart. refert. in d. l. cum heres et in l. vitia post Cy. C. de acquirenpossessio. et Alex. in l. pomponius. §. cum quis: col. atepenul. ff. de acquir. po. tamen contra Dy. communis opinio est in contrarium: quad heres tenetur exonerare conscientiam defuncti. c. fi. supra de sepul. neuisa. inter consi bruni. xii. col. vii. patres comederunt vuam acerbam. Sozi. con. cciii. capiendo primum vbi late proopinione Dy. Alex. con. xxxix. nu. xiiii. stantibus vol. vi. ide Alex. con. xlvi. col. iii. viso et opportune eo. volum. et consili. xxxvii. viso processu / eo. volu. vi. et. d. con. lxiii. vol. iiii
¶ Firmat Decius consi. ccciii. numero. vi. in casu occurream ti / quod comprobo medio vno firmato per l. cum seruus ver. namet si vnus. ff. de conditio. et demonst. ibi quod ipse viuus factus rus sit / ab heredibus suis fieri iussisse intelligitur. Paul. de castro in l. mulier. §. cum proponeretur in princ. ff. ad trebel. tradit Decius con. 376. nu. ii. viso casu¬
¶ Et redeundo ad thema proxime deductum. Alex. post alios quos ibi refert in. d. l. poponius. d. §. cum quis. col. ante pe. dicit istam opinionem equiorem esse et sepius ita cosuluisse: quod firmat con. iiii. nu. xli. videtur inspectis his / vol. ii. allegat. pro hoc Antho. de butr. Io. de mola. et Panor. in. c. si diligeti. supra hoc titu. et roma. con. cci. nu. v. pro decisione Panor. prosequitur membrum hoc consili. xix. quod incipit / ad huius casus claram parte. ii. dicens istud fore indubitatum de iure ciuili / a quo non differt ius canonicum in hoc / quia noreperitur iure cautum: vt c. i. supra de no. ope. nuncia. et semper. dicit tenuisse contra Dy. nec obstare iura per eum allegat. quia illa non loquuntur in herede qui causat ius suum a defunicto: et censetur eadem persona cum defuncto: vt in auten. de iureiur a moriente praestito in princ. colla. v.
¶ Intentum ipsum reassumpsit ipse Alex. con. xi. col. finaex his vol. vi. quem vide: vol. v. con. li. nu. iii. videretur idem not. in con. xxxix. visis scripturis / vol. ii.
¶ Sed in successore in dignitate qui non causat ius suum adefuncto: sed a superiore a quo institutionem habuit noIo. mo. in. c. indemnitatibus supra de elec. et in. c. si tibi de praeben. et in. c. ii. vt lite penden. vbi dixi igitur non censetur eadem persona cum defuncto: merito praescribit / si habeat bonam fidem / l cet praedecessor habuerit malam. quod firmat idem Alexan. d. con. xlvi. viso. nu. xv. et. d. con. lxiii. vol. iiii. vbi subdit / quod eo casu succedit opinio Dy¬
¶ Et quo ad hoc que. supra proxime diximus de iuribus non excludentibus causam peccati / et cum mala fide prescriptionem inducentibus / vide Alex. con. ccxx. ponderatis his que in superiore facti. vol. vi. vbi concludit non valere. Subdens quod si statutum non dicit quod si creditor per decem annos debitum non petierit cadit a iure suo sed aliter puta quod si creditor non petierit debitum infra decem amnos / contractus praesumatur fictitius: tunc quia per statutum excluditur causa pacti: valebit statutum quia statitum potest inducere praesumptionem solutionis: et satisfactionis l. procula est. ff. de proba. no. in l. liberi quos. §. i. ff. de alimen. et ciba. lega.
¶ Nec obstat regula cum quid vna via / per distinctionem quam posui in. c. nemo in versi. Si enim fateamur. supra de electi. vltra predicta vide quae notat in proposito Alex. con. clxx. visis. statutis predictis. volu. vii. vbi disputat an statutum excludens creditorem propter eius negligentiam debeat serut ri in foro ecclesiastico / quod etiam examinat Petr. de Ancha. consilio. cclviii. supradictum statutum vbi concludit quod non et consi. xcix. nume. ix. videtur prima facie / vol. iiii vbi istud modificat non procedere quando statutum hoc induceret ex causa: vt quia fit contra personam odiosam / et contra quam ius presumit: vt contra feneratorem: verbi gratia statutum dicit / quod fenerator post quinquennium non au diatur etiam super sorte
¶ Preterea habes quod licet bona fides presumatur ex titulo: tamen debet allegari: late comprobant Neapol. dec sio. clxxxviii. ideo sis cautus in allegando bonam fidem alias succumbes Bal. et angel. in l. super longi. C. de prescriaptio. lon. tempo. Angel. in l. eum qui. §. fina. ff. de publicia. no cat Alex. in consi. xciiii. nu. vii. in causa et lite volu. ii. quem vide eo. vol. con. cxxxiiii. nu. xii. vbi comprobat quod bona fides presumitur ex titu. per l. penul. C. de euicto. et l. celsus. ff. de vsucapio. et. c. si diligenti isto eo. tit. et per tex. nostrum de hoc recordati sunt Neapol. decisio. xl. nume ro. 5. qui subdunt. ibi nu. xi. quod bona fides causari potest / nedum ex iustis rationibus: sed etiam ex iniustis et temerariis: pro quo vide Paul. de ca. pus glo. in. d. l. celsus. ff. de vsucapio. et Calc. con. xxviii. illud afferam: vbi ponit nu. xviii. modum probandi bonam fidem prout et malam ad quod precor eam videto tu¬
¶ Ultra predicta dici quod in bona fide quis praesumitur in dubicesse glo. in verb. bona fides insti. de vsucapio. in prin. Bar. in. d. l. celsus col. pe. facit glo. in. c. si diligenti in verbo bonafides. supra hoc titu. tradit Decius consi. ccclxxv. circa finequod exorditur iuridicam esse / vbi vide quo spacio inducatur bona fides.
¶ Et inquantum hic a contrario sensum seu tacite dicitur / quod si adsit mala fides nocet: verum id dicas de mala fidevera: non de ficta / probat tex. in l. illud. §. i. ff. de petit. hered. secunduam Bar. in l. sed si § de eo. ff. eo. bene facit tex. in l. preterea. ff. de rei vendic. Antho. de Butr. in. c. si diligenti. supra eo tradit Sozi. con. cciii. col. iii. capiendo primum.
¶ Et dic praesumi bonam fidem maxime ex longo tempore iuxta no. in. c. ii. de restitu. in integrum. per Innocenm. et alios / et Bar. in l. fi. C. vne vi Alex. consi. cciii. nu. xii. perspectis his vol. vi. is autem qui nec malam fidem nec bonam habet / non dicitur habilis ad prescriprtionem requirentem bonam fidem l. possessio quoque. §. fi. ff. de acquir. possessio. no. in l. prima. C. eo ti. Alex. consi. ccxxviii. nu. vi. vol. vi. vide Areti. in con. xxx. viso: hec enim videntur aliqua priuilegia bonefidei. vltra quae adde quod illa potest allegari. postquam est conclusum not. Neapoli. deci. clxxviii. in fine in causa filiorum. Probus
¶ Constituti. Dec. con. cclxxi. col. ii. in casu tramsmisso de hispania: inter alia in proposito dicit quod etiam reseruata principi per ipsam prescriptionem acquiruntur. c. super quibusdam. § preterea de ver. signifi. et in tali prescriptione non est necesaria aduersarii scientia. Bal. in. c. primo que sunt regal. Angel. in. d. §. ductus aque. hic per Io. mo. allega. et sic possumus dicere hanc prescriptionem fore fortioris potentie quam alias: quod comprobo. Quia si dicatur in rescripto aut priuilegio principis remota prescriptione / numquam videtur sublata prescriptio cuius initii memoria non est in contrarium quia habet illa vim priuilegii firmat Arety. consil. xv. col. fina. reuerendissime pater Fely. in rub. eo titulo col. fina. in fine Decius. d. con. cclxxi. nu. xv. in casu transmisso de His. pania. Latissime idem Decius in con. ccccxcvi. nu. x. in cau. sa: Neapol. deci. ccxliiii. in fine sepe fuit: recte dicitur in rescripto vel priuilegio vel pacto / aut statuto: quia si lex facit materiam impraescriptibilem / tunc videtur sublata no. Fely. in. c. cum ex officii in prin. supra. isto ti. et istud operatur partium consensus qui resultat ex tali prescriptione vt id habeo ex mente Sozi. con. ccxcvii. col. ii. versi. iii. ista conclusio viso priuilegio / dum dicit quod hoc tempus habet vim constitutionis ac si de consensu partium tale ius statutum fuisset
¶ Item in proposito habeo id quod no. Io. An. in regn. quod contra in mercurial. quod ad inducendum vnionem duorum baneficiorum curam animarum habetium necessaria est praescriptio tanti temporis cuius in contrarium memoria non existat / ad quod probam dum debet testis dicere / quod communis opinio est memoriam non extare l. si arbiter ff. de probatio. Alex. d. con. clxxvii. nu. vii. in causa et lite / vol. vi. et con. xvi. nu. xi. in causa vol. v. vbi subdit hanc non posse per instrumenta comprobari / adducit prohoc plures rationes idem Ioannes And. ibi et presertum vnam: quia illa que ad publicam vtilitatem pertinent prescribi non possunt l. prescriptio. C. de oper. public. l. competit. C. de prescriptio. xxx. vel. xl. anno. sequitur Alex. confi. ci. col. i. volu. vi. circa primum / et latissime in consi. lxx. in causa vertente inter domim Balthasarem / volu. iii. que. vide amplissime / voli. i in consi. vi. vbi ponit ea que non sunnecessaria in tali praescriptione prout in aliis.
¶ Et sic praemistsis attentis: si nobilis tanto tepore est vsus imperio in aliquo loco quod initii memoria no sit in contrarium: habet fundatam intentionem: dato quod aliud priuilegium non ostendat. Angel. in. d. §. ductus aque: istud late et supradicta comprobat Decius con. 468 nu. 3. cum seq. superiori anno: hec enim praescriptio non solum habet vim constituti / sed etiam habet effectum pubici instrumenti: secundum Inno. in. c. nouit. supra de iudic. et in. c. super quibusdam. § preterea / de ver. signifi. et Bal. in l. i. C. de emamci. liber. tradunt Neapol. decisi. 239 in fine / alia consuetudo. vbi subdunt pro intento Ioan. Mo. hic dum dicit / et ex tanto tempore etc. quod probata possessione (tringita annorum) feudi et allegato titulo: presumitur quod inuestitura praecessit glo. in l. cui. de in rem verso. ff. de vsur. Doct. iicta glo. fi. in l. si certis annis. C. de pact. Probus
¶ Debet. Nisi de graui preiudicio agatur / quia tunc ex diuturnitate temporis titulus non presumitur / testatur Decius in. c. i. nu. xvii. supra de fide instru. allegat Areti. consi. exordiente in premissa consultatione per l. nullo. C. de rei vendica. Bar. in l. cum de in rem verso. ff. de vsur. et alibi puta / consi. 27ui. nu. 17. iii casu transmisso de Hispania / idem patrinus nater dicit Quia quod non potest solus cursus temporis / presumptia tituli operatur: citat pro hoc Oldra. con. 296 de iure / et Canin cle. i. in. xx. q. de suppl. negli. praela. Domi. in. c. ii. §. sane in ff. infra de decimis in. vi. no. in. c. cum ab apostolica de his quae sunt a praela vt Feli. tradit in. c. causamque / col. ii. isto ti. §r. Quod si praesumatur titulus /ergo bonea fides Neapo. decisi. xl. quos vide allega17§. in causa filiorum / vbi nu. xi. dicunt post Bal. in. c. vigilant supra hoc ti. Quod si emi ab eo quititulum babet et possedit logissim tempore: tamen est publica fama quod res est ecclesiae: per hoc non dicor habero malam sidem: quia fama sepe a veritate discordat / et magis praesumitu pro titulo quam pro ipsa: nec tenetur credere nisi quod credit bonus viid est iudex: qui in facto alieno non debet credere nisi probationibus
Capitulum 2
QUadragenaria. An in hac que dicitur prescriptio longiss. temporis et alia longi temporis detur restitutio in integrum ex capite ignorantie / vide que tradunt Neapol. decisio. xxxvii. col. ii. quedam Altruda. Probus
¶ Molestandos. Quo ad molestation in beneficialibus vide que citat Domi. in co. lxxviii. col. iii. formantur / et Labum aliega. lxv. in fine finquid vbi dicit quod molestia sonat in vitium et cuipam: et quod contradictio quam facit reus in iudicio probat molestiam / et sufficit ad condemnandum: quod intellige sane vt patet sano cerebro.
¶ Adde que in proposito latissime tradit Alex. con. iii. vilo testamento Barto. vol. ii. vbi dicit quod molestatio non soum fit in iudicio et facto / sed etiam verbis: per ea que not. Bar. in l. i. §. huius aute interdicti circa prin. ff. vti possidequod si quis diffamatme / dicendo quod tale predium non est mensed iuum / et quod teneo indebite / et propter hanc diffamationa non possum ibi inuenire colonos et laboratores qui velim predilum illud colere: dicitur ille mihi facere vim respectu ponessionis dicti predii: facit l. vim. ff. de vi et viarma. Ecceergo quod sola inquietatio verbalis dicitur molestatio / et sic est vis turbatiua: premissa firmat idem Alex. in con. cxxxvi. num. x. in causa et lite / vol. ii
¶ Ulterius dic in proposito que citat Maria. Sozi. co. cilii. coi. x. puichra / quod per ista verba generalia / quod quis molestarvel inquietari non possit directe vel indirecte a quauis per sona non tollitur speciale beneficium restitutionis in integrum: quia ista est regula / quod per leges generales non videtur auferri priuilegium speciale alicui in iure concessum l. decurionibus / et ibi Bar. de silen. libro. xi. C. Bal. in prima constitu. C. et in. c. primo in fine quo tempo. miles.
¶ De hoc verbo molestare vide qtradit idem Sozl. co. 288 col. pe. circa prima / vbi dicit ista equipollere no molestare et habere llcere / et ambo continent factum successiuum et Alex. co. cxcv. fiu. vii. perspectis instrumentis / vol. vi. vbi dicit quod iverba promissionis sunt de non iurerendo quesfionem / au¬ controuersiam vel molestiam de iure vel de facto: verificantur siue talis controuersia et molestia inferatur in iudicio agendo / siue excipiendo / seu resistendo / siue etiam extra iudicium l. lucius. §. tres heredes / et ibi glo. et Doct. ff. ad trebel. l. non solum. § si stichus. ff. de procura l. si controuersia. ff. de euictio l. i. et ibi Bal. C. de testi. no. in l. qui fidem. ff. de transac. doc. in l. amplius non peti. ff. rem rata haberi / in. c. si diligent supra de foro compe. idem Alex. consi. clxxvii. col. i. viso testametovolu. v. et ibi quam latius de hoc verbo / et consi. clxiii. nu. iiii. viso processu / volu. ii.
¶ Et dicit Do. Stepha. Bertram. consi. cxxxix. nu. iiii. parte. ii. Cum supponatur / quod molestia dicitur inferri / etiam quando quis iudicialiter conuenitur aut vex tur auten de fideiusso. in princi. in ver. molestus / col. i. et in l. i. cum ibi no. per Bal. C. de nundi. et subdit ibi idem Bertram. consi. clv. nu. ii. exordiente / deliberando / parte prima / quod hec verba vexandi et molestandi important conuentionem minus iuridicam et illicitam.
¶ De verbo vexandi habetur in l. i. §. i. ff. de vaca. muner. et in l. fina. in fine. ff. de testib. et in cle. prima de rescrip. et in. c. ad audientiam el. i de rescrip. supra et de verbo. molestandi per Bal. in l. i. col. iiii. versi. Item quero si testator. C. de his que pe. no. Probus.
¶ Bona fides / Que in dubio presumitur glo. habes in capi. si diligenti. in ver. bona fides. supra isto titu. similis instde vsucapio. in princ. in ver. bona fides quod verum est (dicit Bar. in l. celsus / nu. xvii. ff. de vsucapio. ) si precedat titulus verus / vel putatiuus / etiam errore iniusto / vt l. igitur. § penul. ff. de liber. causa.
¶ Intentum prosequitur Alexanconsi. cc. nu. iiii. viso et discusso / volu. ii. qui vltra premissa al legat pro ipso Dy. in l. i. §. i. ff. de itinere actuque priua. Inno. in. c. vigilanti. supra hoc titu. et glo. in capi. fina. eo. titu. Bar. in l. communi. §. inter predones. ff. commu. diuidun. qui Alexan. subdit aliam moderationem post Bar. in d. l. celsus / videlice. nisi alius antiquus possessor appareret / nam ille talis beneposset opponere iuniori possessori: quod non habet bonam fidem per l. fina. C. vnde vi. Sed quo ad alium / videtur tenere et possi dere bona fide / et hoc quando ius commune non contradicit. quid supra proximo.
¶ Item de bona fide probatur ex possessione longi temporis. x. annorum / tradit Alex. in. d. consi. cc. col. ii. vbi allegat pro hoc plures scribem. quos reducit ad memoriam. consilcxlii. in princi. Consideratis / volu. i. et consi. lxix. num. v. circa. primum dubium / volu. v. a fortiori est dicendum in possessione longissima. xxx. annorum: ex tali enim presumptione adeo in surgit praesumptio bone fidei quod purgatur mala fides: de quo prius constabat / vt singulariter no. Bar. in l. fina. in fine. C. vnde vi / vbi dicit / quod licet ille qui ingreditur possessionem vt cantem presumatur esse in mala fide per illum tex. talis tamen presumptio tollitur per cursum. xxx. annorum / quia tunc retro presumitur quod fuerit in bona fide: istud prosequitur Franci. Areti. consilio. lxiii. col. penul. versic. modo positoin presenti consultatione / et consilio. ciii. col. vlti. sub. nu. vii. in causa et questione / et consilio. cliii. in fine / consultatio: idem tenet Panor. consi. lxxxix. nume. v. in questione que ad presens vertitur / et consi. cii. nume. primo in causa que vertitur. parte i. et vbique allegat Innoc. in. c. ii. de restitu. in integr. Alex. consi. clxvii. nu. vii. quoniam res / volu. vi.
¶ Et attende ad vnum / quod licet bona fides presumatur in illo qui habet titulum / vt supra probauimus: tu tamen dic quod semper debet allegarialias non opitulatur exceptio prescriptionis l. si adulterium cum incest. §. Idem pollioni. ff. de adult. per quem tex. ita not. dicit Bal. in l. super longi versi. illud autem tene fixum cordi. C de prescript. long. tempo. et Angel. in l. eum qui. §. fi. ff. de publicia. tradit idem Alexand. eo. volu. consi. clxxvii. nu. xii. in causa et lite vertente.
¶ Et sic ex premissis habes / quod propter longitudinem temporis presumitur id quod alias non presumeretur: iuxta l. si filius. C. de petit. heredi. cum simlibus adductis per Alex. consi. cxci. nu. iiii. perspecto instramento / vol. 6. vbi subdit hoc non habere locum in mandato / quia d lud ex diuturnitate temporis non presumitur / eundem Alex. vide pro intento tex. nostri consi. li. videretur pro decisione / volu. v. et consi. 34. viso processu / volu. 3
¶ Preterea adde quod bona fides multum exuberat in prescriptionibus iuncta cum titulo: vt patet in remedio cano. reintegranda. iii. q. i. quod licet siremedium pinguius quam alia remedia possessoria / testantur Inno. Cal. Anto. et alii in. c. cum ad sedem. supra de restitu. spolia. Anto. in. c. cum sepe. eo. titu. tamen non datur contra eum / qui titlo iusto et bona fide possidet: nisi res esset vitiosa / vel violenta / vel furtiua. Bar. quem sequitur Ange. et Ioan. de Imo. in l. rem que nobis. ff. de acquir. posses. Bart. in l. fina. §. sed cum in secunda. C. de furt. tradit latius comprobando Sozin consilio. cclxvi. col. vi. versi. Secundo eadem conclusio / in causa que vertitur.