Titulus 9

ANte. xiiii. annum. Uide cle. fina. eod. titu. grobus.

¶ Uno / Ude glo. in cap. vel non est compos / hic per Ioannem monach. allegat. vbi dicit quod executio vsque ad etatem legitimam suspenditur. Probus

SAepe / hec dictio sepe pro dua bus aut tribus vicibus ponitur glo. in autem. de testi. §. quia vero in princol. vii. quam commendat Geors natam in cle. sepe in prima col. d. verbo. signifi. sequuntur Arch et prepo. in. c. longinquitatem. xii. q. ii. Probus

¶ Italie que patria est guerris discordiis et depopulationibus subiecta diuina quadam quesui pa missione / vt nulli nisi guerram / discordiam et depopulationem non pacem nisi modicam vel alterius belli preparati uam sperare liceat prout fertur vulgo venerabili presbytero et sancto Bede pro pace populi Italici orante / fuisse ab angelo responsum. Beda Beda tace quia nunquam Italia erit in pace / tradit Calca. con. xxiiii. nume. 7. orta: Merito Italia dicitur Gallorum et Britonum sepultura: quia in ea sepe moriuntur. Bal. in ti. de duobus fratribus in fine. Philippus Probus

¶ Plus incaluit / hic verificatur vulgare quod magis fraequentatum in medium adducitur / vt late comprobat Calca. in con. primo. col. xviii. et sequenti pro quo glo. in cle. prima de rescrip. in prima glo. et alia adducit etiam comprobando quando frequenter et sepius aliquid dicitur. Latius fimaIason in con. clxvi. col. fina. punctus vol. 4 his adde que in sequen. apostil. dicentur / nu. v. Probus

¶ Dic contra / Pro hoc dicto Io. mo. vide Decium con. ccxc. col. ii. Domina Blasia / vbi per hoc firmat quod dictio vltra / denotat superationem / et sic ponitur exclusiue quod tamen est contra eius propriam naturam secundum Decium vbi. supra in versi. non obstat / vbi subdit quod verba accipiuntur secundum subiectam materiam l. si vno in princi. ff. loca. vbi Bart. allegat bonum tex. in legesi stipulatus. ff. de vsur. facit tex. in lege insulam. ff. de prescrip. verbis / per que in ra Alex. con. cxxix. in fine puto de iure / vol. ii. dicit quod verba debent intelligi secundum subiectam materiam etiam impropriando / pro quo vide Ioa. de imol. in con. xxi. in prinin casu premisso in con. xcix. nume. primo in questione concxxxii. nume. vi. in causa taurinen. et con. cxli. visis statutis. Iasonem in con. lx. col. v. Spectabiles vol. 3. Calca. con. primo. col. xvi. Probus

¶ Censetur / Adde glo. hic in verbo Italie et quod scriben. hic tradunt / vltra quos vide Decium consi. 284 col. i. et. 4. vbi dicit id procedere: etiam si facta sit excapartio / per dictionem taxatiuam tantum. Idem Decius non tat con. ccc. nume. 7. in causa que ferrariem / vbi dicit quod quando in pluribus casibus est eadem ratio / tunc illa ratio decidit omnes casus: non per extentionem / quia sicut genus comprehendit species: sic ratio generalis comprehendit diuersas species casuum emergentium. Ad idem in proposito quod citat Roma. con. 174. in prin. Amplissime doctor: quod vbi ratio legis vniuersalior est dicto / licet arguere a ratione / non obstante specialitate dicti: vt prabatur in l. regula. § sed licet. ff. de iur. et fac. igno. ran. et in. c. constitutionem de regu. hoc lib. glo. reputata sin gularis: in cle. scilicet in verbo eligatur de elec. quod nota.

¶ Uide etiam Decium pro premissis. con. 372. nu. vii. visis: et diligenter consideratis / et Maria. Sozi. con. xxx. colum. iii quamuis. per dominum meum de Ripa. lib. i. respon. c. xix. bo. ne memorie et late Alex. con. xxxvi. col. ii. viso themate et dubiis: vol. vi. Idem Alex. con. lxv. in fine quoniam omnedatum: eo. vol. vbi dicit quod vbicunque in aliqua dispositione est facta mentio expressa de vno puta de masculo / et expressio de ipso facta fuit ratione maioris frequentationis / tunc non videtur facta mentio de illo: vt non possit fieri extensio ad casum similem non expressum glos. in cle. i. in verbo presidentes de rescrip. Petrus de Ancha. in repeti. c. cano. num Carta mihi. 14. col. iii. supra de consti. Alex. con. lxxxix. col. ii. circa primum. vol. vi. et con. cxiii. col. ii. perspectis his eo. volu. et co. lxxi. visis et consideratis: vol. vii. Idem consi. xvii. nu. ix. vol. iii. et con. lxviii. viso vol. eo. vbi loquitur in exorbitantibus inductis ad publicam vtilitatem dixi in praecedenti apostilla in verbo plus incaluit

¶ Preterea hic solet moueri dubium plusquam frequens videlicet vtrum laicus possit a non suo diocesano / aut sine eis licentia / clericali militie ascribi: licet doc. hic aliquo mode hunc punctum videantur tangere / tamen post eos / et claritus tangam tam in praxi quam in puncto iuris. Et pro expeditione huius puncti quotidiani dico in eo reperiri duas opiniones sibi aduersantes prima est / pro parte negatiua / quanglo. hic in verbo clericum et Domi. et francus post eam videntur substinere: pro quibus videntur facere notata in capi. sequenti iuncta glo. in verbo statuunt et in. c. cum nulblus eo. et. c. i. lxxi. di. fundamento tali eo quod clericatus dicitur ordo psalmistatus. xxiii. distin. cap. psalmista. notat Car. in cle. ii. §. primo de sepultur. quod verum dicas largomodo sumendo pro deputatione ad diuinum officium seucultum: secus si loquimur de ordine inquantum est sacramen tum et imprimit caracterem / et isto modo non est ordo nec sacramentum / nec imprimit carecterem / secundum bea. Tho. in. iiii. senten. distin. xxiiii. et quod iura non posuerunt primam tonsuram inter ordines. xxxii. di. c. seriatim et. lxxvii. di. il lud. et. xciii. di. a subdiacono. Nota. supra de eta. et qualita. cum contingat et per Archi. hic / pro hac opinione videtur tex. in. c. cum inter ibi tonsuratione in prin. supra de re iudi. hanc. sustinet Aureolus in additio. ad Guil. in. c. abbates. infra de priuileg. alleg. glo. ibi in verbo quasi episcopalem / per quam dicit expressum / quod episcopus laicum non sue iurisdictionis non potest ordinare sine licentia sui episcopi allegat aliam glo. in. c. fi. isto ti infra et. c. priuatus. lxxi. di.

¶ His tamen non obstantibus Archi. Io. mo. et Guil. hic. videntur sustinere partem affirmatiuam ibi cum penam specialem reperiam inflictam / pro quo Domi. in. c. sequen. vlti. no. vbi citat: quod pena apposita vni ex correlatiuis in teruenientibus in actu non extenditur ad aliud correlatiuum quando iura specialiter imponunt penam certam quod prosequere vt hic per eundem Domi. et franc. qui bus adde quod generalis clausula posita in secundo legato vel vniuersalis quibuscunque verbis concepta: nunquam refetur ad ea de quibus est specialiter dispositum l. doli clausu la. ff. de verbo. obliga l. vxorem. §. felicissimo de leg. iii. et. l coheredi. §. qui patrem. ff. de vulga. et pupilla l. alimenta. §. ba. silice et l. sticum nutricis. ff. de alimen. et ciba. leg. et l. sanctio. legum. ff. de penis quia nunquam reperitur quod genus deroget speciei. c. dudum circa medium: et in. c. quamuis tibi: de praeben. infra. et in. c. ii. supra de offi. lega. Sicut in legibus generalis dispositio legis etiam cum clausula generali non obstantibus qua buscunque legibus non refertur ad ea de quibus specialiter est dispositum: vt l. in testamentis vbi Raph. ad hoc notat. C. de testa. iuncta l. hac consultissima vbi glo. et doc. C. qui testa. facere pos. Ita tenent glo. Bar. et doc. in l. sciendum in prin. ff. qui satisda. cog. et glo. in auten. de hered. ab intesta veni. in prin. in verbo vacantibus. Que premissa militant in proposito quia valet argumentum de verbis legum ad verba testatorum l. si quis legauerit: et ibi Bar. de lega i. et l. qui filium. §. sabinus. vbi idem Bar. ff. ad trebellia et l. si furit. §. questio hec vbi ipse Bar. ff. de manumis. testa. et l. cum quidam. C. de verb. signifi. Nec obstant iura in contrarium. allegata. Quia si ad ea attendatur intuenti patebit quod loquuntur in casu diuerso videlicet in clerico qui se facit promoueri / a non suo episcopo sine eius eius consensu vel licentia nos vero in laico. Ratio diuersitatis est. Quia ille qui est clericus iam est effectus de iurisdictione episcopi: ille vere qui est laicus stat solum sub temporali iurisditione: et non habet episcopum

¶ Item clericus non potest prorogare iurisditionem alto rius episcopi non sui. c. significasti. supra de foro compet. glo. et doc. in l. i. ff. de iudi. Fely. in. c. cum accessissent versi. ad idem. nu. v. supra de consti. Sic etiam non debet ordines a non suo praelatorecipere. c. seq. et. c. cum nullus infra eo. ti.

¶ Ideo videtur potior ratio in vno quam in alio. Et sic non idem ius venit statuendum

¶ Item vt dixi latius stat in iurisdictione temporali solum nec est regulariter de iurisdictione episcopi: ideo sicut potest iurisditionem alterius iudicis temporalis prorogare ser ne consensu. et licentia sui iudicis. d. l. prima. ff. de iudi. et l. siconuenerit. ff. de iurisdi. omnium iudi. ita videtur fatendum in proposito / quod primam tonsuram potest a non suo episcopo id est in ciins diocesi moratur suscipere: quod licet reperiatur prohibitum de ordinibus sacris / non tamen de prima tonsura. Ergo suconferatur a non diocesano tenet collatio argumente premissorum.

¶ Iuuantur hec quia quod lex non dicit nec nos dicere debemus l. si seruus. §. ii. ff. de acqui. hered. ibi non dicit praetor et in auten. de non elig. secundo nuben. §. sinautem ibi quia lex hoc non dicit / coll. a

¶ Item quia si laicus a non suo diocesano tonsurari non debet / vt in prima opinione / attamen si tonsuretur tenet collatio per regulam vulgarem. Multa fieri prohibentur. facta tamen renent. l. ii. §. biduum. ff. quando appel. sit l. relegatorum. §. tempus. ff. de interdic. et relegatis. Non enim reperio canonem annullantem talem tonsuram.

¶ Et licet in d. c. i. lxxi. di. dicatur: quod talis ordiuatio de clerico facta rata non habeatur etc. hoc debet intelligi in suis terminis videlicet in clerico ordinato a non suo epo / et non in laico. Non enim licet a verbis legis seu canonis recede re l. non aliter de lega. iii.

¶ Item dispositio regulatur secundum verba propterea dicimus quod vbi non ad aptantur verba legis nec eius duispositio adaptari potest. l. ita aurum. ff. de admi. tuto l. hos accnsare §. onibus. ff. de accu. ec. indemnitatibus § sed cum eo. supra de elec. l. iiii. §. quotiens. ff de damno infec.

¶ Uel potest dici secundum Guido. pape deci. 449 in fine quod. d. c. locum habet quando executio talis ordnis / est a proprio episcopo interdicta iuxta. ca. quod traslationem. supra de tempo. ordi. Alias vbi non sequeretur aliqua ordinis seuiilius executionis interdictio / sed tolleraret tacite vel alias expresse ratificando vel huiusmodi tonsure collatione ratam habendo vt pote conferendo eidem sacros et alios ordines aut beneficium ecclesiasticum: tunc talis ordinatio censetur canonica / et valida ita videtur sentire glo. in cap. sequen. in verbo statuunt / quam ibi doc. sequuntur dicentes quod talis non incurrit irregularitatem donec interdicatur vel suspendatur per proprium episcopum.

¶ Istud comprobat Gemy. in con. exxxiii. istud dubium tangit / vbi hoc formaliter tenet / allegat Io. mo. in cap. sequenet specul. in ti. de lega. §. iuxta ver. Item irreguleris / dic quod imo est in ti. de dispen. in. §. iuxta vero: versiculo / item ordinatus col. iiii. vbi dicit quod hoc probat stilus curie: nam quamdo scribitur pro talibus dicitur sic / mandamus quatenus ipso ad tempus suspenso super hoc autoritate notra di spenles.

¶ Et est notandum quod dicit super hoc / et non super in regularitate dispenses de hoc stilo: idem dicit Io. mo. in. qco. sequen. versi. Sed contra in fine et idem Archi. ibi col. ii

¶ Et quod tacita voluntas episcopi proprii / sufficiat / firmanOldra. con. ccxv. nu. 9 quod exorditur puncta brevia vbi refert: quod dato quod quis sit ordinatus a non suo episcopo per autoritatem ordinantis nisi aliud probetur presumitur odinatus voluntate proprii episcopi. Inno. in cap. primo. supra de cleri. peregri. Dicit enim Guil. in cap. sequen. quod episcobus proprius hanc ordinationem ratificando cum talibus dispensat / et executionem dat / quam si non haberet / esset beneficiorum incapax. c. fi. supra de cleri. ex communica. minist

¶ Et credo probari presumptionem / eo solo quod ab episcopo proprio non inquietatur / aut alias ab ipsorum ordinum executione non suspenditur / vel tali ab eo beneficio conferuntur. Aut vt dixi. supra ad actus ordines ipsos tangenten recipit: quia timc scire presumitur / quod ab eo non fuerit promotus cum illum non ordinauerit / pro quo vide Guiller.¬ in cap. sequent.

¶ Ex quibus premissis habes colligere conclusiones duas vtiles quidem et frequentatas. Prima quod collatio prime tosure a non diocesano facta tenet / et ita obtinui in facti contingentia nomine cuiusdam clientuli Bisuntinen. diocesis qui ad primam tonsuram per archiepiscopum Bitur. fuerat admissus non petita nec obtenta licentia ab ipso Bisuntinen. episcopo.

¶ Secunda conclusio quod ordinatus etiam ad sacros a non suo episcopo capax est beneficiorum collatione / donec a suo episco fuerit suspensus / licet in contrarium quidam iudex laica. lis professionis in Bitur. ciuitate in quadam possessori causa iudicauerit / et male. Nec mirum cum in ipsa Bitur. prourcia / iudices ipsi assueuerint discutere negocia in camposine aliquali librorum reuolutione: quod mirabile est dicit Bauerius insti. de testa. milita. §. fina. in fine. Et ita iudicant. habitis duntaxat quibusdam viis Brocardicis. Pro his quippe non facit dictum Antho. de butrio. in. c. per tuas in fine. supra. qui filii sunt legitimi dum dicit quod experientia docuit quod sepius iudices et consultores mouentur ad pronunclat dum potius per iura que minus faciunt: et sic non verentude communi errore facere ius l. pacumeuius androstenes. ff de heredi. insti. Contra hos quippebrocardicis viis vtentes / exclama tmo. Brunellus doctor Aurelian. in tracta de po. lega. conclu. xix. col. iiii. dicens quod ex istis brocardicis quibus multi vel ingenio parum solido / aut nondum in iure exercitati solent frequenter vti: quod non potest sumi perfecta regula neque doctrina

¶ Preterea in proposito attende ad vnum quod citat prepoin. c. Lugdunensis. col. ii. ix. q. ii. quod prohibitione clericus alid nus ordinetur a non suo episcopo sine consensu proprii episcop non prouenit quod sit ei ignotus sed quia fit iniuria propria episcopo et ecclesie. Ideo requiritur proprii episcopi offensi ratificatio¬

¶ Continuando materiam. Quero an collatio prime tesure possit probari per testes. Quod si non valeat per eos aut pe instrumenta quid agendum. Quo ad primum Iacobus Butry. in l. si qua per calumniam. C. de epi. et cleri. dicit per testes probari non posse: sed in hoc defecit in salutari suo cum vetritas se habeat in contrarium / quod probo: primo argu. l. st tum. C. de fide instru. vbi dicitur quod per amissionem litere. fessionis non fit status mutatio nec veritati preiudicatum l. si solennibus. C. eo. vbi glo. et Bal. referens: quod doctora. tus non solum probatur per instrumentum priuilegii: sed testes qui interfuerunt in publico examine quod includit priuatum in se / non econtra.

¶ Unum tamen audio a Petro de Ancha. in. c. i. supra de cleri. peregri. quod per acquisitionem et prouectionem ad maiorem. gradum / non presumitur quesiuisse priorem. Et sic videtur. innuere quod presbyter non solum teneatur fidem facere de literis ordinis sacerdotii / verum etiam de aliis prioribus. Et hoc nisi ordinans esset persona grauis auctoritatis / proqua esset presumendum. xcvii. di. nobilissimus glo. et ibi doc in. c. cum olim el. primo. supra de priuileg. Sozinus consi. cclicol. vii. in i. volu. dico latius in trac. de manda. apo. discutiendo de literis sacre penitentiarie

¶ Et sic ratione huius non videtur hesitandum quod quis teneatur fidem facere de preceden. cum omnes epoimaximo sint autoritatis / vt patet intuenti.

¶ In proposito quod probari possit per testes: id expresse simat glo. communiter a scriben. approbata in. c. si iudex. laicus in verbo fecerit in fine de senten. excommunica. hoc libro. Ia cob. Rauennas in suo compendio in d. ti. dicit pro hoc illa glo. venire singulariter notandam: facit. c. tue. de cler. peregri. firmat Guido pape. deci. 47.4. Et ista est rei veri tas / imo maioris est potentie / hec probatio per testes / quam litteras per ea que dixi de viua voce in capsce. si quis. suprade electionibus.

¶ Et quo ad secundum quod nec per testes nec per instrumen ta probari valet: an sufficiat probatio possessionis clericatus. Inno. in. c. innotuit. supra de eo. qui fur. ordi. recipit in prin. et in. c. super his in fine. supra de accu. et Io. mo. in. d. c.. iudex laicus / dicunt quod sola probatio possessionis clericat per aliqua tempora sufficit et istam dicunt Dmini de rota equanet seruari consuetam in antiq. deci. 26. Pro quo Panor. in c. inter quatuorin fine. supra de cleri. peregri. et Ang. in l. ii. § diem. ff. quemadmodum testa. aperi.

¶ Huic tamen non assentio opinioni / minusque credo hanobseruari debere / prout nec obseruatur nostris temporibus cum ex ista probatione possessionis sola resultet mera praesumptis quae non dicitur sufficiens in beneficialibus / nisi verus titulus probetur Rota vbi supra proxime. per capit. primum. infrade re iudio

¶ Et non solum intelligas de titu. beneficii / sed etam cleris catus per no. per Io. an. et Arch. in. d. c. si iudex / quod petens beneficium debet probare se clericum alias non obtinent alleg. c. cum adeo de re iudic. et de transac. ex literis ita Domi. in con. xci. col. ii. Io. mo. in. d. c. si iudex: tum quia est prinipale fundamentum super (quo fundantur omnia iura benefi¬ cialia.

¶ Faciunt etiam ad propositum notata per Inno. in. c. illud ibi nobis videtur. supra de presump. vbi dicit: quod licet aliquis probet se multo tempore stetisse in ecclesia: vel cum vxore et famam vicinie sic se habere / quod ecclesiam tenebat p sua et mulierem pro vxore sua / non opitulatur ei vt sententia feratur. Pro eo Idem Archi. in. c. ordinarii in versi. exhi¬. bere infra. de offi. ordi. vbi testatur / quod nisi canonicus probet so canonice institutum: remouendus est

¶ Et cum agitur de institutione clerici: quod debet probaresuam institutionem per instrumentum sue institutionis. Et est simile. ii. q. i. c. legum. Sicut est etiam speciale in eo. qui post sidet vel pro herede vel pro possessore vt. C. de peti. here di l. cogi¬

¶ Et idem in liberto ecclesie / qui licet sit in quasi possessione libertatis nihilominus probat suam manumissionem. xii. quest. ii. c. longinquitate. et. c. liberti: hec comprobat Rauennas in suo compendio vbi. supra proxime. col. xiii. vbi dicit quod in hac materia non sufficit sola possessio sed debet probariproprietas et titulus clericalis

¶ Et quia premissa non soluunt principale intentum dubii propositi / videlicet quando aliquomodo non potest probari toesura. Ideo dic pro omni antidoto: quod supplicandum erit sanctissimo pape forma subsequenti.

¶ Branssime nater. Erponitur. supra Uprterenotiuuus oratoris Michaelis Probaclerici Bituricem. diocesis / quod cum alias ipse zelo deuotionis accensus cuperet clericali caractere insigniri se a tunc archiepiscopo Bituricem. ordinario / seu eius suffraganeo / huiusmodi clericali caractere alias tamen rite insigniri fecit nihile. minus littere tunc Archiepiscopi Bituricem. super collatione clericalis caracteris huiusmodi confecte propter temporum longa interualla: aut illorum discrimina deperdite fuerunt ita quod de illis nec per registrum dicti Archiepiscopi nec etiam per testes aliquomodo docere potest / cupiatque de nouo clericali caractere insigniri aut antea per eum suscepto ad omneetiam sacros et praesbyteratus ordines promoueri et in illis et am in altaris ministerio ministrare /

¶ Supplicat igitur humiliter. e. supra v. dictus oanter. quatinus ipsum specialibus fauoribus et gratiis prosequentes / sibi. vt clericali caractere per eum vt prefertur suscepto vti ad si sibi videbitur se de nouo insigniri facere possit et valeat indulgere misericorditer dignemini de gratia speciali: non obstantibus etc¬

¶ Et ista est praxis prout vidi in contingentia fact

¶ Siautem adfuerint testes poteris etiam supplicare subhoc verborum contextur

¶ Beratissime pater. Erponitur. §. v. parte deuonilliurus oratoris Philberti monachi. monasterii sancti Lauriani Cistercien. ordinis Eduen. diocesis. Quod alias postquam antea tunc in iuuenili etate constitutus ad monasterium ipsum sponte ingressus / et habitum per monachos eiusdem mona. gestari solitum susceprit / et professionem emiserit regularem: per tunc abbatem monasterii huiusmodi clericali caractere rite insignitus fuit mhilominus quia de literis ipsius abbatis per quas eumdem clericali caractere insigniuisse constare poterat / siue posset docere / non potest aliter quam fide dignorum testimonio. Et qui ex tunc tonsuram clericalem gessit / ac in suo laudabili proposito dominolpepetuo famulatum ex hiberi permanem / in eodem monasterio regulari virtutum habitu remansit deuotionisque feruore accensus / cupit ad omnes etiam sacroet / presbyteratus ordines promoueri: dubitat in futurum per aliquos sibi emulos plus sapere quam oportet presumens destuper molestari¬

¶ Supplicat igitur humiliter E. supra. U dictus orator / quatenus eius desiderio annuentes ac indemnitatibus et dispidiis obuiantes / sibi quod de dictis literis abbatis huiusmodi per quas constare deberet: quod clericali caractere huiusa modi insignitus fuit: in quibusuis causis tam per eum quam per quoscunque contra eum super quibuscunque beneficiis ecclesiasticis per eum nunc et pro tempore obtentis et obtina dis: ac tam apostolica quam ordinaria autoritatibus collatis et conferendis / tam in Romana curia quam extra eam / coram quibuscunque iudicibus etiam causarum Palatii apostoliciauditoribus et sancte Romane ecclesie cardinalibus et qua buscunque ecclesiasticis et secularibus quoruncunque locorum quacunque autoritate fungentibus motis et habitis / ac mouendis et habendis / nec non quibuscunque iudicibus ciuili. bus et criminalibus iuramento per eum: quod per dictum abbatem dicto clericali caractere insignitus fuit / in manibus persone in ecclesiastica dignitate constitute per eumeligende prestito sem duobus vel tribus testibus fide dignis deponem tibus alias docere minime teneatur indulgere. Et prouisic. nes proptera lectiones / et postulationes / de persona sua necnon collationes commendarum concessiones / praesentationes / institutiones / seu quasuis alias dispensationes de obtentis et obtinendis ac collatis et conferendis aut commendatis vel commondandis beneficiis ac de illis in titulum vel commendam obtinemdis dispen. et mandata aliasque gratias et literas / gratiam et in stitiam / aut vtrunque mixtum concernen. per sedem apostolicam est legatos / ordinarios / ac mediate vel immediate superiores vel inferiores: aut alias quo iibet sub quacumque forma et ex praessione verborum hactenis factas / concessas et concessa ac in posterum concedendas et concedenda de alicuius surreptionis. obreptionis vitio aut inten. defectu notari et inualida reputari non posse: eumque ex nunc prout ex tunc et econuerso postquam iuramentum huiusmodi praestiterit seu testes praedicti deposuerin caractere huiusmodi insignitum existere / et illo vti etiam in altaris ministerio ministrare vbique libere posse decernere et declarare dignemini de gratia speciali. Non obstantibus constitutionibus et ordinationibus apostolicis / ac statutiss consuetudinibus / iuramento confirmatione apostolica etc. roboris tis ceterisque contrariis quibuscunque

¶ Et in clausulis supplicationis siue secunda iussione / poteris inter alia dicere. Et cum deputatione iudicum et execurrum qui assistant siue obseruari faciant sub sententiis censuris et penis etiam inuocato Brachio seculari etc. de qua in nocatione vide Do. brunellum in trac. de matrimonio cartae iii. et. iiii. et que per nos dicentur in c. i. de statu regula

¶ Et per hanc formam poteris amplia re primam. Et lice. pro comprobatione praemissorum hic adduxerim exempla et forma: expeditionum curie romane que non videntur probare vulga. ta l. nemo. C. de sentenm. et interlo. omnim iudic. quod non exemplis sed legibus iudicandum est: dixi supra. in praefatio. Et non quid fia vel factum fuerit / sed potius quid fieri debeat considerari oportet l. sed licet. ff. de offi. presidis. c. cum causam. supra de elec. Ioannes Mona. in cap. si quis in prin. supra de electio. tamen hec probant cum exempla Romanorum pontificiimperatorum / et aliorum qui legis tollende habent potestatemlegem vel canonem constituunt et secundum ea est iudicandum. l. iii. et vlti. C. de legi. c. in causis. supra de re iudic. facit l. i. de constuprinci. ff. et insti. de iur. natur. gent. et ciuili vbi sola volum. tas principis / lex vel constitutio reputatur. Notant neapol. deci. ccxcix. nu. 24. Rex Ferdinandus. Decius con. Fid nu. 4. quoniam causa

¶ Et postremo pro ampliori premissorum comprobationi adduco glo. in verbo homini: in. c. cum nullus infra eo. vbi resclutorie dicitur / quod episcopus non postest conferre tonsuram homin alterius diocesis sine licentia proprii episcopi nisi transtulerit domicilum: alias ordinatio est nulla. c. primatus. lxxi. di. 5. ibi glo. tex. enim ibi loquitur per verba negatiua et prohibitiua quae habent vim decreti irritantis. glo. in l. i. in fi. C. nofideiu. vel manda. do. dentur. Pro quo vide glo. in verbo prouideatur. in. §. quotiens de coll. in prag. vbi disputat de pena apposita affirmatiue et negatiue. dixi in cap. tibi. nu. xiii. supra de res. Et sic videtur confusa opinio quam supra tenuimus post Guido. pape. Et ideo remanet dubium fortius. Sed vt fiat concordia dico post Io. de turre crema. in. d. c. primatus quem refert. d. Bla. auriolus in addi. ad guil in. c. fi infra eo. ti. distinguendo. Aut alienus episcopus laicum tonsurat tanquam suum / et tunc ordinatio est nulla. Aut tanquam alio num tunc non est nulla si suus episcopus eam ordinationem ratam habet / quod facit: vt supra deduximus tenet expresse glo. in. c. nullus alterius. ix. q. ii

¶ Cognosces quippe: si tonsurauerit vt suum / vt quia dicit in literis tonsure / puta Gilbertum Probum oriundum non stre diocesis militie clericali ascripsimus. Quia si non sinsue diocesis oriundus / nec ibi mutauit domicilium tundilla ordinatio est irrita quia eum nititur vsurpare a plebe alienam per. d. c. primatus. Sed si dicat Gilberto Probo oriundo diocesis Bituricen. prima in tonsuram in domino contulimus clricalem / et tunc quia constat non velle tonsurari vt suum sed vt alienum illa ordinatio valebit si suus episcopus eam ratam tacite vel expresse habeat vt supra diximus.

¶ Attende tamen ad ea que citat do. Bar. de chassaneo consi. xx. nu. ix. quod si episcopus non suus videlm originis dicat in literaipsius tonsure ordinasse ex permissione sui episcopi / quod de ea debet fieri probatio per promotum: ex quo talis potestas non potest. sibi competere iure communi sed iure speciali. Ideo tenetu. probare. Fely. in. c. cum in iure peritus. supra de offi. de leg. que bus non astipulor per ea que. supra diximus post Guido. papeEt hec sufficiant in puncto. Philippus Probus

Ffectatam. Quid sit affectata ignorantia dic vt hic perglocum qua Domi. in conli. lxvi col. fi. pro declaratione. Probus.

¶ Equiualere l. qui contra. c. de incest. nup. Decius. con. clh circa finem / vbi comprobat posDomi. hic hanc ignorantiam non probari iuramento: quod tenet Roma. con. 48l. in fine pfrsentis dubitationis articulus: tangit. Alex. con. lxxi. quod scipit videretur prima consideratione in primo vol. facit regula quam ponit Bar. in l. inter omnes. § recte. ff de fur. ea. nunquam standum sit iuramento si praesumptio sit contra iuramentum.

¶ Unum tamen est in proposito quod probabilis ignorantia excusaa pena. glo. in l. vnica in fine. ff. de recepta. facit tex. in l. metrodorum. ff de penis. c. apostolice. supra de cler. cxco. mi. c. si vero. supra de sen. excom. firmans Freder. con. xiii. Clericus percussit Ioh. r. An a. co. lxxxii. col. ii. et ibi Bolog. visis et consideratis. Roma. con. 473. circa propositam. vbi dicit Scientem non ignorantem / lexvult obligari l. generali de tabula. lib. x. C. c. fi. supra de constitu. hoc lib. et. c. cognoscentes. eo. ti. tangit Panor. con. xxxv. videtur primo in prima parte: Decius. nu. vii. et ali in. d. c. cognoscentes / vbi inter alia dicit. quod probabilis ignorantia excusat ne quis lucro priuetur l. fi. de lega. primo. no. Bar. in l. auunculo. col. fi. ff de condi. sine causa. Probus.

¶ Cum inhibitio. Pro cuius intellectu vide que tradit Dami. in con. lxv. col. pe. Pro declaratione Iason in consi. 156. col. i. quoniam per eximia et con. 158 in causa et lite. vol. 4. vbi late tractat de matrimonio clandestine facto in quo non operatur ignorantia impedimenti adlegitimationem prolis ex et suscepti quae vide quia casus est frequens. Probus

¶ Probare / Facit dictum specul. in tit. de inqui. §. nunc tracio mus versi. quid si plures / quod testes de bona fama / preferitur aliis deponentibus de mala: refert Decius con. sonze sub nu. xi. in causa matrimoniali. Probus

¶ Non debet / Ude que dixi in cap. si pro te. supra de rescrip. grobus.

¶ Nam indignus / Istud diciunari per auten. multo magis C. de sacrosan. eccle. Argu. tamen hoc non dicas procede re / in materia iurisdictionis prout nec argu. de maiori ad miunus. Et hoc nisi inquantum expresse a iure vel a consuendine concedatur. Primum probatur per ea que notat Sozinus in repeti l. i. ff. quis et a quo appel. col. ix. vbi dicit quod argumentum de maiori ad minus / non procedit in mati ria iurisdictionis / per no. in l. ii. ff. de penis et l. i. §. deportatus de lega. iii. et l. illicitas. §. qui vniuersas. ff. de offi. presid. vbi glo. Nam presidi conceditur damnatio in metallum quod est plus / et non conceditur deportatio quod est minus quia per primum ciuitas et libertas amittitur / et per secundum ciuitas tantum. Hoc etiam probat Alex. de mola. in l. iubere col. iiii. ff. de iurisdi. om. iudi.

¶ Et quia certum est quod quelibet pena corporalis est malor quacunque pecuniaria et quauis reali / vt in l. ii seruorum. ff. de penis / et in l. quid ergo. §. pena grauior. ff. de his qui not. infa. Bar. in l. prima. §. fi. ff. de penis. Saly. in l. et sisuerior. ff. de his qui not. infamia. Et magistratus potest coercere personam vt no. in auten. de defen. ciuita § audient coll. iii. et tamen non potest cognoscere de summa pecuniaria que exced it. ccc. aureos / vt in d. auten. de defeni. §. uita. §. iudicare: et hoc quantum ad res: quantum vero ab personas idem / quia licet Archiepiscopus possit cognoscere de persona suffragnei: in prima instantia not. in cap. pastoralis. supra de foro compet. tamen non potest cognoscere de personis subditorum suffraganei per viam querele. c. Romana de foro compet. hoc lib. quod comprobaui. supm. in ca. n. de constitutio. quibus iunge que tradidit do. Arnulph. ARseus in tracta. de preeminentia Archiepi. dignita.

¶ Secundum probatur quia licet consuetudine vel preseripartione possit acquiri per prelatum inferiorem ab episcopolfacultas cognoscendi inter subditos episcopi / non solum accumulatiue sed etiam priuatiue seu abdicatiue / si hoc fue¬ fuerit consuetudine roboratum no. Sozinus in. c. cum contingat no. vlti. supra de foro compet. Tamen aquiri non potest quod de persona episcopi superioris sui cognoscere possit: quia hoc archiepisco tanque eius superiori competit. c. pastoralis. supra de offi. ordi. ibi scriben. Quantum vero ad res: quia licet iudex ordinarius vel defensor ciuitatis cognoscere possit de summa. ccc. arreorum / vt in d. § iudicare: et audire leuiora crimina et punire illa committentes / vt d. § audient tamen de maiori sum ma vel crimine non potest cognoscere quia illa spectant ad presidem prouincie: vt ibi. Probus

¶ Indignis. Io. Mo. in. c. qui ad agendum iinfra de procura. dicit quod dignus archiepiscopatu non propter hoc est dignus partriarchatu / tamen aliquando minus dignum ad se attrahit magis dignum. Pro quo vide Decium et do. meum in rub. de iudi. Probus

¶ Non tamen. Firmat Domi. consil. cxxxiii. istud dubium Philippus Probus.

¶ Informa: dixi. supra in. c. proximo. notat praeopo. in. c. fi. ix. q. ii in fine. Probus.

¶ Incurrat. An autem si pluries celebret plures irreguls ritates incurrat. Uide que in simili dicit. domi. consi. cvi. super dicto dubio. Probus

¶ Parrochie: Dic quod tota diocesis episcopi / potest dici parre chia sua / tex. in. c. bone vbi prepo. et domi. xii. q. ii. c. i. supra de raptor. et ibi de anania. nu. iii. allegat. xvi. q. i. in parrochia. et de hereti. c. excommunicamus. §. adiicimus. et. c. ii. supra de magi. probatur ethymologla vocabuli. Nam parros grece idem est quod partitio latine / vnde tota diocesis deputata illi diuisa a diocesi deputata alteri videtur episcopo: et proprie ille inferiores dicuntur ecclesie parrochiales: quia habent curam partitam.

¶ Et ex hoc dicimus quod quilibet de diocesi / est parrochianus episcopi: vnde episcopus concurrit cum curato siue prebytero parrochiali in cura. Uide ad hoc bonum tex. cum glo. in. c. ii. infra. de peniten. et remissio. ad idem. c. iii. de offi. archipresbyteri. et quod ibi nota.

¶ Et per hanc rationem episcopus consequitur canonicam portionem / de relictis factis ecclesiis sibi subiectis de que in. c. requisistis. supra de testa¬

¶ Et per hec dicere possumus / quod tota diocesis cum ciuita te / dicitur parrochia respectu episcopi: cui anime episcopatus immediate subsunt et ad ipsum spectat dispositio et generalis gubernatio. x. q. i. per totam. Unde agit etiam proparrochiali / ecclesia vacante. c. fi. de suc. ab intest. in proposito. Garba. in trac. de prestam. Car. in i. parte. q. ii. nu. 14. ci. tat quod mundus dicitur parrochia Pape. Iuxta illud euam gelii fiet vnum ouile et vnus pastor. Et secundum Io. and. in c. pe. col. ii. in fine. supra de fllis praesbytero. quasi tota christianitas est sua prouincia generalis: quia est generalis vicarius christi cuius est terra etc. c. tuam. supra de decimis. ix. q. iii. per principalem / sequitur card. ibi. in. iii. not

¶ Quo ad episcopum vide. Petr. de Ancha. in. c. fi. col. pe. supra de testa. et in. c. apostolice. nu. ii. supra de dona. Probus.

¶ Dic. Calca. in con. i. col. 24. ait apertum et manifestum. dici notorium quod conspectu hominum nulla potest tergiuersatione celari. c. cui. et. c. vestra. supra de cohabi. cleri. et mulier. Probus.

¶ Solu. Illa suppletur a per hanvt vbi notaturnon extendat infra. hoc lib. de offi. vicarii. licet impartiri infra de offi. Archidit. significasti ordinandiar. supra hoc libro. tit. proximo. si episcopus. et. c. sequen. Ioannes Mo. Car. Uppletur per hanc: Et sic dicit mus non esse inconueniens: quod noua lex perantiquam subaudiatur et econtra l. non est nouum. ff. de leg. et l. sequem. vbi dicitur antiquio res leges ad posteriores trahivsitatum est: facit glo. in l. sciendi. et ibi Bar. in prin. ff. qui satisdarecoguntur et idem Bal. ibi. Quod si in lege noua apponatur clausue la non obstante aliqua lege: quod pehanc clausulam non impeditur / quominus recipiat interpretationem ab aliis legibus: pro quo est glo. in auten. de hered. que ab intesta. col. ix. In verbo vacantibus / quam singul. reputat Paul. de castro in. d. l. non est nouum de qua glo. celebrat festum (non tamen mortuorum prout plerique faciunt) Bar. in extrauag. ad reprimendam in verbo non obstan. Ad idem glo. in l. obes. C. de prediis minor. facit quiua regula siue clausula posita in dispositione precedentis legis intelligitur tacite repetita in dispositione sequentis legis de eadem materia loquentis l. regula circa fi ff. de. iur.. fac. igno.

¶ Uidetur etiam repetitum quando repetitum fieri suade identitas rationis concurrens in vtroque casu vt in l. nemo. §. hoc edictum. ff. de testa. tutel. et l. nihil. ff. de coniungen. cum emam. liber. vel quando repetitionem suadet fieri absurditas que sequeretur si non fieret repetitio l. quemadmodum. §. fi. ff. ad leg. aquil.

¶ Et ista faciunt ad questionem dico quoti dianam. Pone pragmatica aut regiis ordinationibus cautum reperitur quod nobiles ex vtroque parente et ex antiquigenere baccalarii in altero iurium non teneantur studer vltra triennium vt eis priuilegia in ipsis descripta suffragentur. Modo superuenerunt concordata in quibus de hoantiquo genere nihil dicitur an hec verba ex antiquo ge.¬ nere intelligantur tacite repetita: Et dic quod sic per premisa: que comprobando addo motiua sequentia. Certu enim est: quod quecumque dispositio augmentatiua dispositionis procedentis etiam si sit stricti iuris ex tacita iuris repetitione in se continet omnes eas qualitates / conditiones / et limitationes / que continentur in dispositione augmentata l. inter socerum. §. cum inter. ff de pac. dota. et in l. si conuenerit. § si nuda. ff de pigno. actio. et in l. etiam. C. de iur. doet in cap. cum in tua. supra de deci. et de priuileg. cap. quia circa

¶ Et pro faciliori intellectu do tibi instantiam. Certum est quod lex iulia de adulter. Introduxit primum caput adulteripuniens solum alieni thori violatorem: statuens aduersus huiusmodi criminis accusationem quinquemnlum: vt in l. quinquennium et in l. vim passam. §. praescriptionem. ff. deadult. Postea vero in alia lege addidit ipsi capiti secundum / dicens adulterium accusari possequi domum vt adulterium in ea conmitteretur praebuit l. qui domum. ff de adulte. et in l. auxilium. § in delictis. ff de minor. Modo querit lex numquid accusationi introducte ex hoc capite secundo addito ad primum simplicite absque alia temporis prefinitione intelligatur pariter prefixa meta quinquennii et deciditur quod sic quia determinatioadiecta determinationi legali cui fit additio intelligitutacite repetita in alia dispositione addente: tex. in l. marit lenocinium. § hoc quinquemnium. ff de adultenr¬

¶ Ecce simile / secundum dispositionem legis antique / puniens corrumpentem alterius seruum / vel sua persuasione eum deteriorem facientem parificauit corrumpentem filium et corrumpentem seruum vt in l. vt tantum. §. primo. ff. de seruo corrup. superuenit lex nona addens antique quo vult serui corrupti etiam teneri illum qui male persuasi. seruo quamuis persuasio non habuerit effectum / modo que ritur nunquid hec dispositio addans in seruo intelligatur etiam includere filium prout in materia corruptionis includebat lex antiqua ad quam est facta additio. Et decidit glo. nota. que est finalis in l. siquis seruo. C. de fur. quod sic / vbi Bar. dicit noua et odiosa et contra iuris communis regilas inducta extendi per identitatem rationis quod prosequere vt ibi per eum et Alex. in additio. facit glo. in l. quod vero. ff. de legi. et in auten. post fratres el. prima. C. de legi. heredibus dico latissime in tracta. de mandat. apostolicis discutiendo dubium nondum a scriben. gallis tactum anrgraduatus insinuans teneatur in ipsa insinuatione exprimere beneficia per eum possessa prout et nominatus vbi concludo quod sic contra communem praxim pro ampliori corrobora tione intenti aliud habes simile / lex antiqua adinuenit querelam inffiociosi testamenti contra parentes qui in vltimus voluntate vniuersum patrimonium aliis concedunt / eidem actioni metam statuens quinquennalem: postmodum alia lexipsi priori addidit querelam inofficiose donationis contraparentes donantes aliis inter viuos vniuersum patrimo / nium filios fraudando contra officium pietatis. Queritur nunquid tempus quinquennale prefitum per constitutionem cui fit additio querele in officiosi testamenti intelligatur tacite repetitum in constitutione addente. Et deciditu legislator quod sic in l. fin. C. de in offi. dona. facit l. ii. §. si mate ibi eandem rationem ff. ad tertul. per quem tex. Panor. in cap. fi. supra de res. col. iii. dicit quod vbi potest apparere de ratione legis quod tunc ex identitate rationis debet extend. etiam quo ad penam allegat etiam l. liberum. §. senatus. ff. de ritu. nup. addens: quod lex non est aliud quam ipsa ratio legiprobatur in l. non est dubium. C. de legibus vbi Bal. et Diin regula fi infra hoc libro: Decius con. lxiiii. nu. 6. quod ratio legis vel statuti est anima legis et Bal. alibi quod ratio legis mens et verba idem sunt. Et quemadmodum dicimus conpus regulari ab anima ita et ipsa lex regulatura ratione lagis et non a verbis que verba regulantur et ampliantur ad limites rationis ipsius legis tex. in l. cum pater. §. dulcissiu mis de lega. ii. et in l. pater filium. §. fundum de lega. iii. facit quod notat Bal. in l. scire. ff. de excu. tuto

¶ Et ad principale intentum adde Roma. con. 399 nu. xi. vt presens consultatio. Quod lex sequens loquens generaliter restrictionem recipit a lege precedente loquento specialiter: et hoc ratione contrarietatis correctionisque vitande notat glosa. in l. omnes C. sine sensu vel reddi. et. C. de adulter. l. ita nobis pudor et in dicta cl. ob es quod firmoper. ea que etiam voluit idem Roma. con. xl. visis ac discussis nu. v. quod quando due leges etiam si altera sit posterio possunt ad inuicam concordari cum aliqua distinctione itaquod vna intelligatur secundum alteram sunt ad concordiam reducende et euitari debet correctio. ff. de legi. d. l. nam posteriores. l. vnica. C. de inofficio. dona. glo. in l. sciendum 5 qui satisda. cogim. et in auten. offeratur. C. de litisconte. cap. cum expediat. supra de elec. hoc libro. Cy. in l. in exercem dis. C. de fide instru. imo dico vnum quod si posterior lex cotineat clausulam non obstante quacunque alia lege / non tolit quominus adhuc sit fienda intcrpretatio vel concordia si fieri potest secundum d. glo. in auten. de heredi. que ab intesta. faciunt quod in simili notat idem roma. con. 345. circa primum col. fins

¶ Ex quibus premissis apparet firmata questio nostra / quat nobiles volentes gaudere priuilegiis concordatorum debent esse nobiles ex vtroque parente et ex antiquo genere prout et tempore prisco et idem cantat regia ordinatio que semper stat in viridi obseruantia licet sit iudo. xii. quodque nati sint post adeptionem nobilitatis parentum quia si an te nihil est / cum nobilitas non transeat ad liberos ante adeptionem nobilitatis natos. l. pe. et fi. de decur. lib. x. C. refert guil. benedic. in repeti. cap. raynutius in verbo in ec dem testamento relinquens el i. nu. 20 supra de testa. allega. id concludere fely. in cap. prudentiam. supra de offi. de lega. dicens ita pluries concludere vidisse per tholo. quod nobilitas qui domini de cap. Tholose sunt decorati et sui per rectam lineam descendentes ex priuilegio non prodest nec communicatur filiis ante capitulatum per patrem adeptum natis

¶ Tu tamen id habes modificare vt non procedat indistincte: quia quo ad euitandum penas habetur acsi post adeptionem nobilitatis nati forent. l. ii. §. in filiis de decur. ff.

¶ Postremo addo in proposito quod si quis se nobilem asum rit ex vtroque parente et non sit nisi ex vno: tunc committi mendacium et ratione huius carere debet impetratis. C. de precib. impera. offer l. et si legibus. xxv. q. prima / et si leg. bus. Et incidit in falsum et tanquam falsarius est puniendus nisi vulgo reputetur talis. l. eos. §. qui se pro milite. ff de falvide concor. per chasseneum. in catho. vii. parte col. ii. con side. xxxix. quod excitat con. xvii. nu. v. prout citabo in capfi. in fine de appel. Probus

AD septemnium. Uide que dico in. c. contra christianos de hereti. vbi late disputo an infans peccet. Probus

¶ Potest tradi / An idem situde matrimonio carnali do. Brunell. conclu. vi. in trac. de matrimonio concludit post scriben. quod sponsalia depresenti in infantia post excessum. iuris interpretatione / sunt vt sponsalia de futuro et postea data perlseuerantia vsque ad pubertatem pemutuam cohabitationem transeunt in matrimonium de prosenti. Et hoc quando perseuerantes in eadem voluntate sciuerunt actum gestum / et de eo plenam notitiom babuerunt. Probus

¶ Astringitur / Et sic infans non fit monacbiis Cy. in arten. ingressi. C. de sacrosan. eccle. Bar. in l. etiam ff de adop. facit. c. i. de regul. hoc libr. cum similibus potest tamen sesse miles. Bal. in l. si cum te de decur. et. l. filiis eo. Et potest esse etiam miles / et rex / non imperator Bar. in l. prima de munenet honor. lib. x. C. firmat Alex. in additio. ad Bar. in l. etiam de muner. patri. lib. x. Preterea inquantum Io. mo. hic dicit beneficium non debere conferri nisi clerico. Intellig. de beneficio ecclesiastico / nam quotiens in iure. nostro fit mentio de beneficio simpliciter / intelligendum est de beneficio ecclesiastico. Car. in cle. ii. in. viii. nota. de iudi. Sequitur do. meus in rub. de renun. in fine quod consistit in quatuor si crediderimus Petr. de Ancha. in regula beneficicol. prima de regul. iur. hoc lib. post Io. Cal. in ca. in nostra. col. xii. supra de res. vbi Feli. et Barba. in cle. causam de elec.

¶ Primo in habilitate et persona que prouides

¶ Secundo in persona cui prouidetur.

¶ Tertio in qualitate ipsius beneficii.

¶ Quarto in modo et prouisione. Quo ad primum / dic requiriquod prouidens ipse sit episcopus / vel prelatus ecclesi asticus: quia id laico non competit / nisi subsistat pruilegium papale supra de prebend. dilectus / et de concesprebend. cap. vlti. glo. in summa. xvi. q. vii. in fine. et. xcvi. de cap. bene quidem. et supra de elec. massana glo. in cap. imperium. x. di. tex. in cap. dilecto. supra de testi. et ibi Petr. de Ancha. Io. And. Bal. et Panor. adducentes pro hoc capnobis supra de iure patro. et. lxiii. di. Adrianus et capi. in synodo et specul. in ti. de prebend. Idem Panor. et Areti. in d. cap. dilecto. in prin. dicentes quod licet istud habere ex priuilegio: non tamen ex consuetudine prescripta spatio tanmti temporis de cuius initio memoria non existit ar. cap. causamque supra: de prescrip. et in hoc casu patitur fallentiam regula quod consuetudo priuilegio equiparatur not. in. c. nouit supra de iudi. cum aliis traditis per glo. pragma. in titu. de causis in verbo priuilegio / quam videas pro intento. Quinimmo ex transcursum illius temporis non presumitur priuilegium. Ita dicit Io. And. post Io. mo. in cap. ii. de prebend. hoc libro.

¶ Et ratio quod laicus non possit prescribere: quia non potest possidere: notat Domi. in d. cap. ii. de prebend. referens ibi post Ioannem monach. quod tempore Nicolai tetii hec materia fuit disputata maxime propter regenFrancie / et Anglie / qui in certis ecclesiis suorum regnorum dicunt se habere collationem prebendarum sede vacante / de quo meminit Ioan. de Selua in tracta. benefici. in prima parte. q. vii. coi. v. de quo recordatus est Malere. tus in tract. de elec. charta mihi. xxi. et Oldra. con. primo. col. prima de rege Anglie: et de eodem et rege vngarie. Bal. in l. rescripta col. iii. C. de precib. impera. offer. Feli. late in cap. ii. supra de maior. et obedien. et latius in d. capi. dilecto. Ubi idem firmat non posse competer ex consuetud ne / cuius etiam initii non extat hominum memoria licet erius effectus habeat vim priuilegii l. hoc iure. §. ductus aque. ff. de aqua quotidia. et cap. super quibusdam supra de verbo. signifi. Io. mo. in. d. cap. ii. de prebend. Illud tamen inteb. ligas cum grano salis vt verum sit data capacitate praescribentis. Maleretus vbi supra. charta. xxii. col. iii. et. d. glo. pragma. Sed vbi non est capacitas non procedit: vt magistraliter de terminat Ioan. And. in terminis nostris. in d. ca. ii. in fi. de preben. in nouel. quem sequuntur. Domi. in. c. catholica. circa finon. xi. dist. Et Antho. de butrio: in repeti. ca. peruenit. in. vi. col. supra de censibus. et Panor. in. c. quanto. in primo nota. et in ca. nouit. nu. xxii. supra de iudi. et in. c. causam. supra de praescrip. Late hec amplectitur Car. consi. lvii. pro magnifico domino Comite. Uide Ioan. And. in addi. ad specul. in ti. de legato. §. nunc tracte. mus. versi sed numquid legatus vbi cumulat vtiles remissiones

¶ Et sic non dicas in clericis in quibuscadit prescriptio queo ad collationem beneficiorum contra episcopum. Bellamera. consil. x. col. ix. Franc. in cap. si a sede. col. i. nu. 4. de prebend. i.

¶ De muliere autem non est presentis speculationis. Ideo pro nunc te remitto ad ea que copiose tradit idem de selua 1 parte. q. v. cui adde Iaco. Rebuffi in proe. posteriorum. librorum. C. Et Decium in regula prima. nume. x. ff. de regulis iuris. et Maleret. char. xxi. vbi. sura

¶ Et per ea que iam diximus de capacitate vel incapacitate persone possumus decidere questionem frequentatam Quia licet dicamus in iure nostro / quod sequester possit conferre aut presentare glo. in cle. prima. in verbo / beneficium de seque. po. et fruc. quam sequuntur ibi Car. in. x. no. et Imola. rota in antiq. deci. 324. Barba. in cap. examinata. colum. xx. supra de iudi. licet ibi Panor. teneatur contrarium contra quem et pro communi tenet Feli. in cap. cum Bertholdus. col. finasupra de re iudi: assignando quinque rationes. Adde de selua in secunda parte. quest. ix. vbi se resoluit quod si sequester sit volum tarius solum videlicet de solo partium consensu positus vel voluntarius et necessarius / id est positus per iudicem de consensu partium / vt communiter hodie proceditur: tunc hoc casu presentat / aut confert. Et sic predictorum opinio debet intelligi. Et hoc data capacitate persone sequestri argu. predictorum et eorum que tanguntur per scriben. in. d. ca. nouit. in puncto prime nostre principalis questionis post glo. ibi in verbo consuetudinem que dicit parificationem intenconsuetudinem et priuilegium data tamen capacitate persone secundum docto. ibi et Decium. nume. xii.

¶ Ex quibus resultat quod si laicus deputetur sequester / siue commissarius ad regimen et administrationem alicuius prolature contentiose / quod non poterit presentare neque conferrecum presentare sit quid spiritualibus annexum et secundum. pirituale in totum. Quia spiritualia sunt laicis interdicta / que non veniunt eis distribuenda. Prepo. prima questic. prima in summa. col. vi. facit pro his regula tacta per Maleretum: vbi. supra charta. 35. quod de spectantibus ad clericos illud solum licet laico quod reperitur sibi expresse concessum allegat glo. in cap. fi. xxiiii. questio. prima. Panor. post Inno. in cap. quanto. de consue. esset enim ridiculum quod illud quod laici non possunt quoquomodo (cessante papali priuilegio) acquirere quod quadam sola administratione a facto iudicis laici progressa capaces redderentur: prout in simli dicit Bal. in cap. quanto. nu. 7. supra de iudi. dum citat quod valde absurdum esset quod ecclesia que est libera / per sententiam iudicis secularis efficeretur subdita patroni. Hoc modificain collatione secundum aliquos non in presentatione cum eam facilius laici acquirant. Rochus de cur. in tracta. de iure patronatus. in verbo ecclesiam fundauit. In hoc tamen casu dicerem indistincte / quod nec presentare nec conferre possit laicus sequester: cum non videam hanc distinctionem in casu nostro posse comprobari: iuribus et autoritatibus / nec neutro illorum quod nota

¶ Et vt habeas animum tuum magis in hoc puncto pacificum / comprobo et vrgentioribus rationibus et incomuincibilibus. Nam sicut sermo relatus ad personam / intelligitur secundum conditionem persone l. plenum. §. equitii. ff de vsu et habita. vbi Bald. citat argu. illius text quod sitestator legauit vxori sue lectum suum / quod non veniunt culcitre de serico cum non conueniant statui vidue: et itasermo relatus ad ipsam personam propter aliud debet intelligi secundum subiectam materiam facit / capitu. so lite. de maiori. et obedien. et capitu. intelligentia. supra de verbo. significa. Pro hoc vide allegationes copiosas inaddi. ad Barto. in d. l. plenum.

¶ Item in d. cle. prima / de seque. pos. et fruc. dicitur apud. aliquam personam idoneam / et glo. ibi equum esset hance sequestrationem fieri existenti in ordine quem requirit beneficium / et ibi Panor. Car. et Imola dicunt quod imo necessarium: quod approbant ante eos Paul. et zenzel. ibi prout refert Petrus de Ancha. colum. prima / dicens quod qui tali sequestro committit ipsius beneficii / plenam et debitam ciram etc. tacite videtur includere idoneitatem persone in qua possit subsistere talis cura vt talia sint subiecta qualia praedicata demonstrant / vt l. si quis filio. §. irritum. ff. de iniust. et irrito testa. Et ita videntur intelligenda notata per Do. Brunellum in trac. de po. legati conclu. xx. in fine vbi comcludit quod sequester potest presentare nominatos et graduatos / et eis potest fieri insinuatio. Idem in mandatariis cum sequester sit loco vicarii et administratoris in spiritua libus et temporalibus: in hoc tamen vltimo videtur dubitandum cum tales sint sacrorum decretorum et canonum executores: et sic eorum factum censetur factum apostolice sedis: nec hoc casu videtur conferre aliquid spiritualitatis et se: sed a sede apostolica. Et per ipsum transit spiritualitas sicut aqua per canalem lapideum iuxta not. in cap. si iustus fuerit i. q. i. in illis verbis in canali lapideo nihil generatur.

¶ Et prosequendo intentum partes predictas sustinet Bonifa. in. d. cle. prima in prin. nu. iii. quod comprobat ibi nu. 46 quia sicut commendatarius debet esse eius ordinis / quen. requirit beneficium commendatum vt no. in. c. nemo. supra de elec. hoc lib. ita et sequester debet esse ordinis / quem requiarit beneficium sequestratum seu ad eum suscipiendum capax. Istud videtur etiam comprobare idem Bonifa. nu. 52. in. d. cle. i. vbi dicit quod talia mandata sequestri de stilo curi solum diriguntur diocesanis / sicut decisiones et causarum. matrimonialium cognitiones: non autem officialibus eorumdem vel aliis personis / et ratio quia cum sequester debeat habere plenam curam beneficii / et ea exercere que spectant ad beneficiatum: requiritur merito quod sit valde idoneus / hinc ita intueri non potest alius / de persone idoneitate sicut ipse diocesanus ad quem omnia beneficia iure communi spectant / sub cuius etiam obedientia sunt regenda et conseruanda: Ita in proposito clericus melius disponet de his que spectant ad beneficium quam laicus: cum clerici sint oppido in festi lai cis. c. laicos. ii. q. vii. et. c. clericos de immunita. eccle. hoc lib. vbi. gl. et doc. Et eorum votum est bona clericorum de glutire et pecunias tanquam a barbaris extorquere. Firmatu vlterius Barba. in. d. cle. i. col. iii. adducens illud Bal. vulagare tamen in schola vtriusque censure in l. parabolani. C. ra. epi. et cleri. quod ille qui subrogatur in locum alterius debete se talis qui ad illum actum potest intelligi. Notat Bolo. gni. con. lxviii. in fi. quod subrogatus debet sapere naturam illius in cuius locum subrogatur malere: vbi. supra charta. 47 col. iii. naturam dico substantialem: ita venit dicendum in proposito cum durante sequestro ipse sequester subrogetur loco beneficiat

¶ Ergo habes intentum quod debet esse constitutus in ordine / saltem prima tonsura munitus et militie clericali ascriptus. Item laicus non potest esse vicarius episcopcap. in noua. xvi. q. vii. dico in cap. primo infra de offi. vica. nf procedat eius creatio a sede apostolica per nota. Decii. con. 134. nu. ii. facit quod voluit Areti. in cap. decernimus. nuxxii. supra de iudi. quod generalis administratio ecclesie / et rerum eius per quam laicus acquirit aliquam preeminentiam in personas ecclesiasticas laicis committi non potest / vt in c.¬ iudicatum 89 di. Sed si committitur temporalium administratio retenta administratione spiritualium penes ipsum vel commissarium / que sit persona ecclesiastica videtur quod valeat glo. in. d. c. iudicatum. Et hanc partem teneo tanquam de iure probabiliorem. Et redeundo ad thematis discussionem et secundum membrum / videlicet de persona cui prondetur. Istud enim principaliter hic tangit Io. mo. quia non potest prouideri nisi clerico testantur iura per eum allegata quibus adde cap. ii. supra de insti. cle. quia contingit. §. vt autem de religio. domi. qui sit ad minus supra septimum a num sue etatis constitutus / vt hic pro quo Domi. con. 8 proclariori Guiller. in cle. generalem de eta. et quali.

¶ Et quod laicus sit incapax beneficiorum Feli. optime inribus et autoritatibus in. d. c. cum adeo in versi. contrariam partem sustinet. Facit vltra eum doctrina Antho. de Butrio in cap. in ecclesia in fine. supra de insti. vbi refert quod laicus. non potest impetrare litteras ad beneficia quod intellige vt infra dico secus dicas in temporali pensione que datur in stipendium / idem in hospitali / quod non confertur intitulum beneficii ecclesiastici vt prestimonia / prestimonialia a chi. in cap. non potest de preben. hoc lib. Bonifa. in cle. mutorum. nu. ii. de pe. Barba. in cle. causum de elec. versi. Secundo hoc apparet / vbi in proposito adducit. ca. quia sepede preben. dicens quod eo ipso quod mandatur prouideri clenrico intelligitur de officio ecclesiastico. c. fi. de preben. eo l. bro. et cle. vt hi qui. ii. Nso. de etate et quali. Uide Pet. de Ancha in. d. c. quia sepe versi. querit Io. And. et i. q. iii. si quis episcopus et c. saluator. et. c. fi. de conces. preben infra

¶ Dicit enim Barba. in cle. gratia. col. v. de res. quod si quis eligatur ad beneficium ecclesiasticum: seu dignitatem: et sit laicus quod non cogitur inuitus acceptare vel consentire not. do. Antho. in c. et si vnanimiter. de postul. praela. per no. in. c. cum monasterium. sura de elec. facit. l. inuito. ff de regu. iur. Unde Prepo. in. c. pla. cuit. xxxii. di. vbi notabiliter distinguit querendo an clericus coiugatus possit haber ebneficium. Et dic etiam post Gemi. ibi cuius dicta parum discrepant a dictis Antho. de Butri. Imol. et Panor. in. c. Ioannes. supra de cler. coiu. et idem Imola. et c. diuersis. eo. aut vidlicet quaeritur an possit de iure bunmficium retinere. aut in stipendium solum: vtputa quiapulsat campanas: claudit hostia: vel incendit luninaria: et simlia / et tunc hatere potest vt praedixi. qui si qui vero. 32. di. et. xii. q. i. quia tua et hoc casu tenetur portare coronam: et sic potest intelligi. d. c. Ioannes. secundum vnam lecturam Aut vult retinere in titulum: et iunc clarum est quod non potest laicus per iura primo allegata: et d. c. diuersis: quod patet ad oculum: quia no fuit vocatus in sortem et hereditatem domini. Secundo: quia non potest laicus sacramenta conferre propter que conferuntur ecclesie et bneficia. Etiam beneficia fuerunt instituta: propter diuina officia. glo. in. c. fi. supra de offi. vica. et his non possunt vacare: quia non vocati iuxta illud Pauli. Quomodo prodicabunt et c. Aut vult obtinere beneficium ex dispensatione: et sit perPapam: et tunc valet cum papa possit dispensare contra iur c. proposuit. supra de conces. prebend. Idem Prepo. in. c. qui episcopus. col. fi. xxiii. dist. Aut dispensatio nit per inferiorem a papa tunc aut est bigamus / et hoc casu non potest cum inferior a papanon dispenset cum bigamo 83 dist. c. si quis. et de cler. coniu. sanlatius per Ioan. motaigne in tracta. de bigamia. quest. vii. col. xiii. versi. in hoc principali articulo: et in quest. v. Aut non est bigamus: licet sit clericus comiugatus / et vult dispensare in dignitate: vel beneficio ecclesiastico curato: non potest: et ita procedere potest. c. primum. supra de cler. comniuga. et d. c. Ioannes. Aut si vult dispensare in bneficio simplici: et tunc si vult viuere clericaliter: et tunc potest dispensare episcopus secundumaliquos dummodo concurrant cause legitine: et habiles ad dispensandum: de quibus in. d. capitu. diuersis.

¶ Panor. tamen in. d. capi. Ioannes. tenet contra et optime. cum non reperiatur hec dispenlatio episcopo permissa. Ideo in dubiovidetur prohibita facit glo. in. c. cum decorem. de cler. coiuga.. hoc dicit Imola. in d. ca. Ioannes tutius esse / cui assentio. nec vnquam visum fuit. Et contrarium tenentes defccerunt in salutari suo. Et ratio ad premissa: quia spiritualia spiritualibus personis sunt distribuenda: et non aliis: cum per eos reruecclesiasticarum substantia soleat deperire. d. ca. diuersis: et in his via regia non solent ambulare testatur experientia rerum magistra quod omnibus conuenit. c. qualiter. el. i. supra de accu. Ar. chi. in. c. pie mentis. xvi. q. viii. tum etiam quia ecclesia vult suofamulos non seruos / sed liberos: vt patet in rubri. de seruis non ordinadis. Sed coiugati dicitur serui vxorum: vt patet intuenti et valet argu. de coiugato ad seruum l. ii. ff. de sta. homi. et go habes hic intentum.

¶ Postremo in hoc membro adesvcrbum tactum per Philippum Franc. in. c. si eo tempore. supra de reihoc libro / quod licet quis sit clericus tempore acceptationis et non tempore impetrationis: non sufficit tex. et ibi glo. in. d. ca. ex literis. supra de transac. vbi Panor. in. v. not. Concordantes. Vide per Do. Dallerium in trac. de manda. apostolicis. in. 5. solu. col. iii. Dico in cap. Eum qui infra de prebe. post Malere. in tracta. de electio. in princi. colum. vi. Uidi tamen papam mandare aliquibus: videlicet Titio prouideri de beneficio vacante cum foret ipse Titius beneficio clericalis militie munitus / quod est notandum. Nec tempore intermedio poterit beneficium hoc ab alio impetrari cum mandatum hoc operetur preuentionem / ac si plene foret prouisum tex. et ibi glo. et scribentes in. c. si soli. de conces. preben. hoc lib

¶ Pro hoc facit quod citat Paul. de castro. consi. cccxxvi. De primo quesito in prima parte quod mandari potest seu conferri capella cum fuerit constructa allegat l. si seruitus § fi. ff. de serui. vrba. predio. et l. seruos: et quod ibi not. Bar. ff. de ali. et ciba. lega. et in. c. ad audientiam. supra de eccle. edificam.

¶ Et redeundo ad propositum. Contrariam sententiam videtur tenere Gull. in. c. primo de conces. preben. col. 4. dicens quod si papa vcl ordinarius prouiderit de huiusmodi be neficio quod valet etiam pendente conditione quod non credo de ordinario propter affectum et manus appositionem. capi. vt nostrum. supra de appella. cum similibus. Nec de papa nisi hec fuerint expressa doctrinis vulgatis hoc resultat. Hesito tamen de obtentione praedicte forme: vt non possit de facili obtinernisi in curia habeas propitios aut distribuas capones: vel cibibalibus conuenias. Pro hoc Bal. in. c. cum adeo. nu. 7. supra de re hanc tamen formam vidi expeditam et dicitur nos volentes dilectum filium Glberrum pProbn c bolare bibunie. diocalissd vt asierit m¬ litie clericali ascribi desiderat apud nos de vite et morum hone state aliisque probitatis et virtutum meritis multipliciter conmendatum horum intuitu fauore prosequi gratioso ipsumo a quibusuis excommunicationis etc. Mandamus quatinus si per diligentem examinationem eundem Gilbertum adhoc idem neum. esse repereris super quo tuam conscientiam oneram canonicatum et prebendam predictos / quorum fructus etc. prosequaere forinam communem. Edam Gilberto postquam clericali militie rite insignitus fuerit autoritate: nostra conferas et asso gnes inducens per te vel alium etc. vt in forma communt

¶ Uel dic et expedientius / Tibi ex nunc prout ex tunc / et ecuerso postquam clericali caractere rite insignitus fueris per te vsque ad. xviii. dicte tue etatis annum tened. regend. et gubernand. ita quod liceat tibi etc. prosequere formam commende autoritate apostolica commendamus: et deinde illud ex nunc prout extunc et econuerso tibi conferim: et de illo etiam prouidemus

¶ Etiam cum non ascripto militie clericali dispensatur prouvidi. Et dicitur sic volentes te qui / vt asseris de nobili genere procreatus et in. xv. tue etatis anno constituius existia et militie clericari ascribi desideras premissorum et c. quodcum que curatum seu alius incompatibile aut presbyterale beneficium ecclesiasticum / etiam si parrochialis etc. fuerit reciperet retinere / illudque simpliciter vel causa permutationis quotiens tibi placuerit dimittere: et loco dimissi etc. libere et licite valeas defectu etatis premisse et c. dispensamus. Prouiso ete¬

¶ Tertium quippe membrum respicit qualitatem vt videlicet beneficium habeat aliquid spiritualitatis annexum / verl id cui annectitur hinc vt prediximus: beneficium datur propter diuinum officium. c. fi. supra de res. hoc lib. et. c. cum secund. apostolum. supra de preben. et. lxxxi. di. si quis sacerdotum.

¶ Item debet esse perpetuum quo ad eum cui confertur. lxx. di. sanctorum. c. postulasti. supra de res. not. in. c. veniens supra de filiis presbytero. et in. c. pe. de cle. egro. Car. con. cv. nu. xxvii. allegat. lv. di. precepta. et vii. q. prima pastoralis idem Car. vbi. supra nu. vi. dicens quod inferiora papa non potest beneficium conferre ad tempus: quia nulli citra papam competit vt possit contra canones aliquid facere quod de iure teneate etiam si sit legatus de latere cle. ne romani de elec. de offi¬. Archi. c. fi. permittitur tamen ex causa concedere beneficium in commendam vt in. c. nemo. supra de elec. hoc lib. quo ad parrochiales ecclesias tantum

¶ Et pro in tento nostro de perpetuitate beneficii. habes glo. singularem in cle. Et si principalis de res. in verbo. per electionem / et in. cap. fi. supra de res. hoc lib. facit l. iurisperitos in prin. ff. de excu. tuto. vbi est tex. quod quando dubitatur vtri aliquid sit perpetuum vel temporale potius iudicandum est perpetuum l. sufficit. ff. de conditio. indeb. facit l. seruus. C. de penis. Iason in l. principalibus. ff. si cer. pe. tex. in. c. primo de capel. mo. hoc lib.

¶ Dicit tamen Bal. in l. rescripta. col. iii. C. de precib. imper. offer. quod omnia beneficia mundi sunt obedientialia et manualia respectu papalis potestatis: quia episcopum transfert de vno episcopatu ad alium pro libito voluntatis: vide collec. in. c. nisi essent. supra. de praeben. nu. vii. Feli. in. d. ca. ii. nostra: versi. restant multa. supra de res. Panor. in. c. si constiterit. supra de accu. et Feli. in. c. fi. nu. vii. supra de iudi.

¶ Quo ad quartum essentiale beneficii / est pure sine pacto et conditione sine commodo temporali de eo prouidere / alasymonia resultaret / prima. q. i. c. sanctorum et i. q. ii. c. quam pio. i. q. iii. fi quis dator. supra de symo. consuluit. Domi. et Franc in. c. dudum de pren. hoc lib. vbi ample loquuntur de conditione sub qua non possunt conferri beneficia preterquam a papa. Car. in. d. con. cv. glo. no. in. c. ex parte el. primo. supra de offi. delega. et ibi Panor. qui ex ea iuncto textu notat quod volens licite renunciare / beneficio non suo non debet. deducere in pactum / vt conferatur certe persone / sed debet pure et sponte renunciare in manibus superioris: quia si apponatur pactum non valet renunciatio / nec collatio alteri facta. Pro que Do. meus de Ripa lib. primo interpre. in. c. cum. M. supra de consti. nu. 174. vbi refert valere / nisi appareat quod sit deductus in pactum quod alteri conferatur. Panor. in. c. dilecto de preben. quod verum cum non appareat episcopum in cuius manibus fieba. renunciatio consensisse protestationi / quod tali conferatur / et tunc videtur valere facit etiam pro intento principali glo. in. c. or. dinationes / prima q. i. et in. c. cum vniuersorum de rerum permuta glo. in. c. cum pridem in verbo illicite. supra de pac. et in. c. saluator infraq. iii. in verbo et iudicem: et hanc doctrinam glo. et Panor. ac aliorum doc. ibi / nota / cum causa sit admissionis mille resignationum: in curia quolibet anno que admitterentur coram ordinariis / etiam legatis / de quo ample per do. Boerium in trac. de po. leg. in. q. ii. et ibi videre poteris ad saturitatem etiam de hoc quarto quesito / cui adde glo. in verbo temporalis / in. §. et cum humane de elec. in pragma. que exclamat contra prelatohuiusce tempestatis qui assueuerunt dare beneficia: vt eligantur ad dignitates ecclesiasticas / cui iunge glo. in verbo symoniacum / eo. ti. in. §. si vero que discutit de his qui obtentione confirmationum electionum suarum distribuunt pecinias. De aliis vero qui intuitu seruitiorum dant beneficis. ecclesiastica / vide Inno. in capi. tuam. supra de eta. et quali. concludentem esse symoniam: quod dictum Inno. citat Iason in l. si non sortem. §. libertus. col. iii. ibi quintus effectus: et in l. ex hoc iure. nu. lviii. ff. de iusti. et iur. Dicens ipsum Inno. ibi exclamare contra cardinales procurantes beneficia prosuis seruitoribus / que verba non inuenio: ibi testatur tamen illud Angelus in l. sed et silege. §. consulnit. ff. de peti. heredi. et idem post Cy. in lege prima. C. ad leg. iul. de ambitu. et Panor. post glo. in cap. cum essent de symo. vbi late Feli. in parte tamen contraria videtur tex. et ibi glo. Cy. et Balin fine. et Paul. in. iii. no. in l. iubemus. C. de sacrosan. eccle. vbi in recompensationem iustorum seruitiorum potest conferribeneficium. Sed dic ibi non obstare tex. nec doctrinam scriben. tium / cum intelligantur de seruitoribus ecclesiarum: quibus beneficia vacantia ex statuto priuilegio / aut consuetudine conferuntur: vt in pluribus ecclesiis regni Francie obseruatur: vtpote in ecclesia primatiali Bituri. vbi sunt certe prebende assisie / quas de residentia vulgus appellat: de quibus habes in cap. pe. supra de cleri. non residen. vnam quaru. obtinet mihi charus do. Bartholomeus militis a quo fiinformatus super his / idem in sacra capella palatii regis Bituri. pro hoc facit glo. in. d. cap. cum essent. supra de symo. quan ibi sequuntur Panor. Io. de Anania. et Feli. vbi dicitur quod quilibet potest seruire episcopo / vel alii spe future remunerationis. Nec symonia committitur in tali spe cum sine pactione vel conditione seruiat. Et hoc intelligas / alias data capacitate / nec propter id principaliter seruiat / nec etiapropter id etiam principaliter conferat / sed alias tanquam idoneo.

¶ Et intellige de conditione nisi tacite insit testatur post alios de selua / in tertia parte / quest. xx. vbi late per eum / et hec sufficient.

¶ Unum tamen resultat quo ad huiusmodi prebendas assisias. notandum. Quia quis plures etiam exepiscopi dispensatione non porest retinere. Archi. in capitu. clericus. nume. vi. xxi. quest. prima. facit glo. pragma. in titu. de colla. in. § ordinat. in verbo residentie / vbi dicitur quod quis non potest insimul retinere duas prebendas theologales propter onus residentie / quodque etiam super talibus non potest obtineri expectatiua / aut mandatum deprouidendo.

¶ Alex. vi. pontifex maximus edicto promulgauit pontificatus sui Anno quarto: sub rubrica de signatura gratie: ibi ad seruitoria non datur expectatius vide Aureolum in addi. ad Guil. in capit. super eo. de preben infra quod huiusmodi prebende assisie non reperiuntur de numero incompatibilium. Petr. de Ancha. consi. clix.

¶ Nunc adest postremo expediendo tex. et Ioan. mo. doctrinam. An illiteratus reputetur legitimus in actibus ecclesiasticis. Primo videtur quod collatio etiam prime tonsure illiterato facta sit pro infecta cum in tex. nostro sit dispositio negatiue proposita que continet decretum irritans perea qie deduxi in capi. primo in fine. supra eo. quibus adde Iaa. consi. xcvii. Statutum. volu. 4. quod verum dic vbi alis pena in constitutione non apponeretur / vt hic alias secus per ea que Ioan. mo. voluit in d. cap. primo. supra eo. ti. merit uoFrancus hic testatur quod si ordo conferatur illiterato / quod caracter imprimitur / sed non habet executionem. Idem in minone / vt notat glo. magna in cle. generalem. de eta. et quali. Igitur recte sensuit Inno. et post eum Ioan. And. in. c. cum inotris. de conces. praeben. supra quod collatio beneficii illiterato facta est nulla: hinc Bartachi. in tract. de episcopo in prima parte. lib. ii. quod xlvii. quod ignarus literarum / non potest eligi in episcopum / cum episcopus debeat esse litteratus et bone scientie. c. cum in cunctis. vbi glo. et scribem. supra de elec. c. cum nobis. et. c. congregato. eo. ti. et. c. fi. li. di. et in autem. de epi. et cler. §. clericos. col. ix. et in auten. quo. opor. episcopos. § hoc vbi Ang. col. prima alias debet deprni. cap. fina. supra de eta. et qualita. secundum glo. in. d. capi. cum in cunctis. Et ratio resultat ex no. per Bald. in d. cap. congregato. nu. 4. vbi citat quod omino illiteratus est nullus in ecclesia dei / quia vt ait Ang. non est fugiendum ad ignorantio tenebras / et ecclesia dei debet splendere non ruere / vide que dixi in proposito in. c. gratia. et in. c. statutum. supra de res. post Ioan. mo. in. c. cum ex eo. supra de elec. et in. c. fi. et vbique per nos i1nfra de vel bo. signi. quod asinis deferratis non indiget / sed viris litteratis refert. Feli in. c. si quando col. 4. versi. stat difficultas. supra de res. indoctum episcopum asino comparandum in quo gene abundat ecclesia mi¬ litans quod taceo: quia veritas odium parit solis principiabus incognita qua sola priuantur. Oportet enim vt qui primeipibus vult placere / ambulet inter laudem et placentiam non versus veronam. Feli. in d. c. si quando circa finem. d. versa culi / stat difficultas / de huiusmodi illiteratura vide collec. in. c. cum ex eo et ibi. additio quedam. supra de peni. et remissio. Feli. in. c. fi. supra de res. et Neuisa. in sylua nuptiali charta mihi. xi. vbi dicit quod ignorantia est mater omnium errorum. c. igno rantia. xxxviii. di. Et inde est ignari non homines sed hominum imagines dicuntur. Panor. in. c. prudentiam. supra de offidelegati adductt illud Terentii: homine imperito nunquam quicquam iniustius est: quia nisi quod ipse facit nil rectum putat / nec potest inueniri fedus inter iustitiam et stultitiam / cum nunquam post sit esse iustus qui stultus est: faciunt no. Bal. in proe. Grego ria. rex pacificus. col. iiii. quod ignorantia et cupiditas sunt mala nature. maxime in sacerdotibus dei / cum docendi officium sufsceperint in populo dei de Selua in. iiii. patre. q. vii. versi. 28. Accedat quod voluit Ioson in l. certi iuris. nu. iii. C. de iudi. quod illiteratus non potest esse aduocatus: quod etiam voluit Bar. in l. i. §. aduocatus. ff. de var. et extraordi. cog. et in l. i. §. i. reprobata glo. ibi. ff. de postul. glo. in l. ii. C. de postul. Panor. in rub. ec¬

¶ Pro intento nostro principali adde Feli. in. d. ca. si quando quod si papa mandat conferrri beneficium siue confert ipse omnino illiterato non est ei obediendum / quod latius expedio in prima parte trac. nostri de manda. apo.

¶ Facit dictum Io. And. in. c. de multa. col. iiii. quod in dispensatione obtinenda ratio litterature magis habetur in conideratione quam ratio bonitatis. Hinc videmus in preludiis: dispensationum quod anteponitur tanquam magis priuilegiata Io. mo. in. c. accusatus de here. vide que dico in. c. ne aliquiillo tit. cum dicitur litterarum scientia vite ac morum honestaetc. et per eundem Io. And. ibi exorditur apostolice sedis benignitas sic merita persona rum prouida deliberatione disponit / vt eos qui litterarum scientia morum ac generis nobilitate praecellunt fauoris gratia / efferat amplius et maioribus studeat beneficiis honorare quia non indigne vni quod sufficeret pluribus speciali prouisione conceditur etc.

¶ Facit ad praemissa quae diximus de omnino illiterato quia talia infanti equiparatur vt ex mente tex. nstri resultat quod sequitur do. Petrus Rebuffus in repet. c. postulastis no. iiii. nu. clxxx. supra de cle. excommunica. mi. vbi nos et que hic dicimus citat quod facit lime potuit quia tanque honorandus dominus et intimus amicus scripta nostra ad libitum vidit priusquam prelo traderentur.

¶ Et intellige dictum Franci. cum grano salis inquantum ditit quod si ordo conferatur penitus illiterato / quod imprimitur caractere: sed non habet executionem et collatio beneficii ei facta est nulla / verum in illo instanti illiterature seu minoritatis: sed quando peruenit ad litteraturam vel etatem / tunc habet. executionem ordinum: ita testatur hic Aureolus in additio. ad Guil. per no. Panor. in d. c. vel non est compos / et in. c. consultationi. supra. eo. et tunc potest fieri collatio beneficii / tex. in. c. post translationem. §. si quis propter. supra de renum. Istud quod dicit de collatione non placet quia dicitur quod est nulla ergo tractu temporis / nec alio adminiculo validari potest per regulas satis vulgares: nec militat eadem ratio de collatione ordinum et collatione beneficii quia in primo imprimitur caracter in secundo secus.

¶ Demum pro premissis adde ea que voluit Inno. in d. c. cum in cunctis col. prima. ibi. qui autem omnino illiteratus est omnino / ordinari non debet ad aliquem ordinem / si tamen ordintur potest dici quod ordinem recepit et clericus erit: si autem sini parum scientes / et spes sit quod possint proficere promoue. ri possunt: si vero non sit spes / non debent promoueri: Imola. in cle. prima de eta. et quali. Feli. in rub. de mag. in prin. vbi allegat glo. in verbo deuotio. in cap. monachus. lxxvii. di. et in capit. tum ex literis in verbo instructum: supra de resti. in integrum / que dicunt quod prudentia / honestas / et ingenium / supplent etatem: quibus iunge Barba. notata in prima a Basil. car. vi. col. ii. quod scholaris prestantis ingenii potest doctorari licet non sit sufficientis scientie / dummodo sit spes magne scientie future

¶ Pro premissis vide que notat Feli. in capi. cum omnes. col. ix. versi. hanc fallentiam. supra de constitutioni. vbi dicit quod maior pars capituli potest aliquid statuere de bonis capituli in subsidium alicuius pauperis studentis etiam inuita minori parte si probabiliter speretur id in futurum in vtilitatem ecclesie attenta qualitate studentis. et paucitate litterarum. Probus