Quaestio 1

Primus articulus.

¶ Uantum ad primum pro intellectu dicendorum in hac difficili materia. Sciendum: quod nominum que dicuntur de deo aliqua dicuntur essentialia. aliqua personalia iliqua notronalia. et aliqua communia Nomina essentialia sunt que sic sunt propria essentie: quod si per impossibile separaretur a personis: ipsa dice¬ rentur de essentia / et non de personis. cuiusmondi sunt ista nominia. deitas. diuinitas. essentia. et quedam adiectiua vt communicabilis. et quedam numeralia / (vt trinitas.

¶ Nomina personalia sunt que dictocasu retento / solum dicerentur de persona. vel personis: et non de essentia. et quedam illorum dicuntur de omnibus personis. cuiusmodi sunt ista / persona. suppositum. ypostasis et similia. quedam vero de vna persona tantum: vt Pater. Filius. spiritus sanctus. et istorum abstracta dicuntur proprieta tes personales / cuiusmodi sunt paternitas. filiatio et spiratio passiua / et similia. Nomina notionalia dicuntur distincta personarum inter se vt generans spirans. procedens. et eorum verbalia. generatio spiratio. processio. que etiam dicuntur relatiua. et quadam istorum sunt notiones vnius persone tantum vt generare actiue / est notio et proprietas patris generari filii. spirari spiritus sancti. quedam vero notiones sunt pluribus non tamen omnibus communes. vt spirare actiue / est commune patri et filio non tamen spiritu sancto. notio dicitur a nosco no scis noscere / quia per nomina notionalia vna persona distinguitur ab alia. et noscitur distinctiue abalia. vt nomen istud generans noscitur distinctiue persona patris / a persona filii. Nomina communia sunt. que casu predicto dicerentur tam de persona quam de essentia / tunc sicut nunc. cuiusmodi sunt ista ens. res entitas. deus. et similia. et ista adiectiuat creator. omnipotens. eternus. immensus. et huiusmodi.

¶ Dubium tamen est michi vtrum aliqua dictorum sint inter inere essentialia computanda. vnde de isto nolo suspectus haberi / sed relinquo iudicio magistrorum.

¶ Prima propositio. Nullum verbum notionale proprium vel commune / verificatur de aliquae nomine proprie essentiali. Probatur. hec enim est falsa. essentia generat. et similiter ista diuinitas generat. et sic de similibus. omne enim notionale est relatiuum. essentiale autem vt sic non refertur. Ista videtur intentio magistri libro primo: distinctione qualta per totum: tamen hec est vera / diuinitas est generatio.

¶ Secunda propositio. Nomina essentialia non verificantur de aliquo personali. in numero singulanrsubstantiuo. probatur quia hec est falsa. pater est trinus. et similiter ista filius vel pater est trinitas. similiter ista / suppositum est trinitas / vel persona est trina. Igitur propositio vera.

¶ Tertia propositio. Nomina essentialia substantiua. verificantur de quolibet nomine personali / et eius proprietate. patet ista propositio nam iste sunt vere: pater est essentia. paternas est essentia. perso. na est essentia. filius est diuinitas. spiritus sanctus est deitas. ergo propositio vera.

¶ Quarta nomina essentialia adiectiua dicun tur vere de essentia et non de aliqua persona vel no mine personali. patet quia hec est vera essentia est communicabilis / non autem ista pater est commu¬ nicabilis. Ubi nota quod esse communicabile et inconmutabile in diuinis in sensu quo catholici capiunt vel concedunt / non sunt aliquo modo predicamenta contradictoria: quia dicuntur de essentia diuersis respectibus ymmo et de personis. Nam eadem et sentia est communicabilis tribus personis: et est paternitas non communicabilis: ymmo propria vni persone.

¶ Quinta. Ista nomina inuasibilis improducibilis / ingenitum / et similia: non sunt notiones proprie alicui persone. patet quia dicuntur de essentia. Sexta. Nomina essentialia dicuntur vere de nomibus communibus. vt dicendo deus est trinitas aliqua res deitas. ens est trinitas.

¶ Septima. Nomen personale aliquando est no men ypostasis. aliquando proprietatis. primo modo pater dicit michi personam que habet filium: scilicet patrem. Secundo modo dicit mihi patrem filium generare. primo modo nomnem personale predicatur de essentiali: sed non secundo modo: ideo sic potest forma ri propositio. Si nomen personale sit nomen proprie tatis non potest predicari de aliquo nomine essentia li. vnde hec est falsa. essentia est pater. ly pater supponit pro proprietate

¶ Octaua. Nomina personalia verificantur de connunibus et econtra. vnde hec est vera. aliqua res est pater. pater est res. filius est ens. et hiis similia.

¶ Nona. nomina personalia: essentialia: et communia praedicantur de sesiuicem conuertibitur praedicatione / vdemptica licet non formali. patet quia iste predicationes sunt vere: pater est id quod filius. essentia est id quod filius. f lius est id quod pater. spiritus sanctus est id quod essentia. et sic de aliis.

¶ Ex qua infero quod non sequitur in formali consequentia. a. est idem b. ergo. a. est .b. nec sequitur. a. est id quod .b. ergo a. est .b.

¶ Item non sequitur a. negatiue. a. non est .b. ergo a. non est id quod est. b. vel idem .b. patet quia non sequitur pater est id / vel idem quod filius / ergo pater est filius. nec sequitur pater non est filius: ergo pater non est id quod filius.

¶ Patet istud per propositionem immediatam.

¶ Decima. omnem nomem pure essentiale praedicatur de quolibet personali et de omnibus simul / in singulari et non in plurali. dicendo pater est essentia / filius est essentia. spiritus sanctus est essentia / et hii tres vna essentia. vna deitas. vna diuinitas: non autem essentie.

¶ Undecima. nomina communia substantiua dituntur de omnibus suppositis singulariter / et plura i liter. vt dicendo: tres persone sunt tres res. persone sunt vna res. persone sunt tres entes / et vnum ens. non tria entia. sed hoc solum particulariter.

¶ Quodecima. nomina communia a diectiua: dicuntur de quolibet nomine personali et de omnibus singulariter et non pluraliter vt dicendo / pater est deus. filius est deus spiritus sanctus est deus et pater et filius et spiritus sanctus sunt vnus deus et non tres. et similiter pater est eternus. filius est eternus. spiritus sanctus est eternus / et hii tres vnus eternus. vnus immensus. vnus omnipotens. non tres eterni. etc.

¶ Secundus articulus.

QUantum ad secundum prima conclusio sit ista inter essentiam diuinam et personam / nulla est distinctio realis. probatur quia essentia non totaliter distinguitur a personis sic quod non sit persone: vel persona. cum ad hoc sequitur quod trinitas non est in diuinis. nec personaliter distinguitur. sic scilicet quod essentia sit pars persone / quia tunc persona non esset simplex. et quia tunc essentia non esset persona: cum totum non sit pars. ergo nullo modo distinguitur realiter essentia a persona.

¶ Secundo omne simpliciter simplex est quicquid habet. sed essentia diuina est simpliciter simplex / ergo est quicquid habet. sed da quod non sit persona. ergo essentia non est qui quid habet / quia essentia habet personam. vt vult augustinus vndecimo de trinitate capitulo quarto

¶ Tertio arguo per regulam anselini / de processione spiritus sancti in diuinis. Omnia sunt idem vbi non obuiat relationis oppositio. sed inter personet essentiam non obuiat relationis oppositio: ergo. Ex qua conclusione et eius probatione infero correlarie. quod essentia non distinguitur realiter a proprietate personali. patet ex conclusione. cum proprietas personalis vel relatiua et persona sint idem. ergo si essentia non distinguitur realiter a precea sona nec etiam a proprietate personali. Et probatur quia si essentia diuina non esset realiter paternitas: sequitur quod in diuinis esset quaternitas. consequens est hereticum. et consequentia probatur quia in diuinis tres sunt proprietates: sed si essentia est realiter distincta ab eis. ergo esset ibi quaternitas. Secunda conclusio. Essentia et proprietas per sonalis: non sunt due formalitates eiusdem rei / scilicet in eadem persona. probatur realitas essentie nullo modo distinguitur a formalitate eiusdem. quia sua realitas est formalitas sua. similiter realitas pro prietatis personalis / omnimode est sua formalitas et essentia diuina est idem realiter cum proprietate personali. igitur non sunt due formalitates distinete. consequentia patet. assumptum probo. quia sit realitas essentie. a. eius formalitas .b. et formalitas pro prietatis et relationis. c. cuius realitas est a. per correlarium premissum tunc arguitur sic aut. a. est idemb. omnibus modis: sicut a est idem sibi ipsi / et habebetur propositum. quia tunc. a. est idem. c. Si non igitur. a. et. b distinguuntur et non realiter igitur formaliter sit ergo illa formalitas. d. ergo essentia habet aliam formalitatem. lunc queram de ista. sicut prius / et sic erit precessus in infinitum: vel dabitur quod aliqua distinguuntur formaliter / et tamen non habent distinctas formalitates. Pro huius conclusionis intellertum Notandum quod aliqua distingui formaliter vel formalitas dicitu r quinque modis. Primo modo distinguitur. formaliter formalitas. a. formalitate. vel quidditas a quiddi¬ tate. vel essentia ab essentia. extra intellectum existite. et sic omnis distinctio formalis est realis. Secundo modo distingui formaliter dicitur vt importat modum predicandi per modum inherentis / et isto modo (sicut dicit doctor subtilis / distinctione septi ma primi) omnia adiectiua predicantur formaliter Nam ex eo quod adiectiua sunt: significant formam per nodum informantis:

¶ Tertio modo dicitur formaliter distingui idest diminute distingui / et tunc est idem / sicut non distingui simpliciter sed secundum quid.

¶ Quarto modo dicitur aliquid formaliter tale / vt distinguitur quia esse tale solum causaliter: et sic ignis est formaliter calidus. et sol virtualiter. ¶ Quinto modo distingui formaliter accipitur vt importat istud complexum: aliquid esse tale. in primo modo dicendi per se. isto modo dicunt aliqui quod doctor subtilis capit formaliter distingui in secunda distinctione primi questione quarta et si sic accipiatur / potest aliquando habere bonum intellectum vt ista dicatur distinctio formalis. quando aliqua res significatur per plures conceptus. quorum vnus non inest alteri. in primo modo dicendiper se sicut animaliideo est conceptus quidditatiuus hominis: homo autem non est conceptus quidditatiuus animalis / ideo licet ista sit in primo modo dicendi per se homo est animal. non tamen ista. animal est homo. ita quod distinctio formalis importat / modum praedicandi extremorum videlicet quod vnum non predicatur de altero in primo modo dicendi per se.

¶ Correlarium quod sequitur ex conclusione essentia et personalis proprietas non distinguitur formaliter primo modo sumendo distingui formaliter

¶ Tertia conclusio quelibet persone personalis pro¬

¶ prietas / est per se primo modo diuinitas. probatur hec et propositio pater est essentia / est in primo modo dicendi per se / ergo et ista paternitas est essentia / vel diuinitas. quam nota: quia idem sunt persone et personalis proprietas sua. antecedens probo / quia non minus hec propositio patet est essentia est in primo modo dicendi per se: quam ista sortes est homo: sed ista est in primo modo dicendi per se: ergo et alia. maior est nota / quia pater minus couenicum essentia: quam sortis cum humaninitate ymmo forte magis

¶ Secundo probatur antecedens quia non minus e persona diuina est per se primo modo diuinitas / quam persona humana homo. sed secundum est ponendum ergo et primum.

¶ Correlarium persona quelibet diuina est for¬) maliter diuina essentia / patet ex conclusione. quia hec est in primo modo dicendi per se / persona diuina est essentia

¶ Pro quo Notandum quod ad hoc vt aliqua propoti i sit in primo modo dicendi per se / quattuor requiruntur leprimo requiritur quod predicatum significet quidditatem subiecti.

¶ Secundo quod non cognotet aliquod extrin sece / a significato subiecti et ideo ista non est in primo modo dicendi per se / homo est risibilis quia resibile cognotat actum ridedi sed est in secundo. Tertio requiritur quod predicatum insit subtecto necessario vnde primo posteriorum dicitur que per se insunt / nec cessaria sunt. Et intelligitur primo modo dicendi. per se. quarto requiritur quod praedicatum ponatur in diffinitione subiecti. Ex hoc patet quod ista non est in primo modo dicendi per se. animal est homo. nisi forte per reductionem / quia homo non est aptus natus poni in diffinitione animalis / nec est per se superius ad aliquod praedicatum quod ponatur in diffinitione animalis Similiter ista deitas. vel essentia est paternitas non est in primo dicendi per se / quia paternitas non ponitur in diffinitione essentie dato quod essentia diffiniretur. sed bene econuerso hec est in primo modo dicendi per se / paternitas est essentia vt dicit conclusio.

¶ Quarta conclusio. licet personalis proprietas sit modus omnibus idem essentie vel deitati / sicut est idem sibi ipsi: tamen hec non est in primo modo dicendi per se / deitas est pater vel paternitas. Prima pars patet ex dictis. Secunda probatur quia minus commune non dicitur per se primo modo de argumentis

¶ Correlarium licet essentia ex persona sint idem non tamen formaliter sumendo formaliter quinto modo. Prima pars patet quia essentia est persona. sed secunda probatur quia hec est in primo modo dicendi per se persona est persona: et tamen hec non est inprimo modo dicendi per se / essentia est persona. ergo. essentia non est formaliter persona.

¶ Ex quo vlterius sequitur quod deitas et essetia non est modis omnibus / idem persone: sicut pasona persone. vel deitas deitati. vel sicut essentia sibi ipsi. Patet quia persona est in primo modo dicendi per se. et essentia est. essentia in primo modo dicendi per se. sed essentia est persona non est per se primo modo / ergo non sunt omnibus modis idem

¶ Ex istis infero quod distinctio formalis sic sumpta minima distinctio. Ratio quia illa distinctio quae stat cum idemptitate reali est minima distinctio. sed talis distinctio est huiusmodi. ergo etc. Minor patet nam homo non predicatur de animali in primo modo dicendi per se. et tamen est idem realiter cum animali. similiter patet de risibili respectu hominis: et de creante respectu dei

¶ Quinta conclusio. licet diuinitas sit realiter distincta a patre: non tamen realiter distinguitur. Prina pars patet quia diuinitas est aliquid et aliqua res realiter distincta a patre / quia est filius: ergo diuintas et pater sunt realiter distincta / scilicet supposita distincta. Secunda pars patet ex prima coclusione / Non tamen quod ly distincta hic capio nomina liter et non participialiter.

¶ Ex quo infero correlarie hanc consequentiam non valere / ista sunt realiter distinta ergo realiter distinguntur. Patet quia pater et filius sunt realiter distincta supposita: et tamen non realiter distinguuntur. Sexta conclusio et responsalis sit ista. Cum vnitate diuine essentie / stat trinitas personarum. Ista pat et per decretum / et boetium / et augustinum / sexto de trinitate capitulo octauo / et in multis aliis locis. Et licet ista conclusio non possit demonstratiue probari. (quia secundum dyonisium primo de diuinis nominibus / ista sunt supra scientiam et rationem et inteliectum. non contra rationem. nec contra scientiam nec contra intellectum) tamen richardus tertio de trinitate capitulo quinto talem persuasionem adducit in sun¬ ma bonitate non potest id deesse quo nil perfurius quo nichil melius. In summa felicitate quo nichil io cuudius nichil redulcius. In plenitudine glorie / quo nichil gloriosius nichil magnificentius / certe nil melius / nil certe iocundius / omnino nil magnificentius est vera et sincera summa charitate: que non potest esse sine personarum trinitate. quia sicut sum ma bonitas requirit dilectum sibi equalem ita sum ma felicitas requirit condilectum sibi et dilectionem. equalem. in quibus plenarie consistit trinitas peronarum. Intendit ergo talem rationem / in summaponitate / vt se communicare possit / oportet quod sit quidilectionem impendat / et qui rependat. et quod si esset tantum vna persona in diuinis: non haberet cui comnunicaret suam beniuolentiam. Igitur necesse est ponere trinitatem personarum in diuinis cum simplicitate essentie. Possunt et alie rationes adduci / id ostendendum quod in diuinis sit personarum pluralitas duabus suppositionibus premissis.

¶ Prima. quod necessario in diuinis est aliqua persona. ¶ Secunda quod necessario est infinita intelligentia et prima persona. Prima patet. quia impossibile est naturam intellectualem et independentem esse / et eius non esse aliquam personam. ergo impossibile est naturam diuinam esse / et eius non esse aliquam personam. consequenmtia patet: antecedens probatur quia persona est nature intellectualis perfecta subsistantia vel substantia vt ait boetius. et per consequens independens. Tunc arguitur non repugnat finite intelgentie dicere se: ergo nec infinite. Ista est ratio et conequentia augustini in libro de cognitione vere vite. antecedens patet quia creatura et infinita intelligentia producit noticiam sui.

¶ Preterea omnis illa persona / que seipsa est totius deitatis fons et plenitudo: potest perfectissime dicere verbum / per omnia sibi equale: sed talis est patur vel prima persona diuina ergo etc. Ista ratio est richardi. 5. de trinitate cap. 3. antecedens probatur / quia si pater vel illa persona quae est totius deitatis fons: non potuit producere noticiam sui: ergo et no ticia non potuit produci persone. Et si sic ergo naturadiuina esset deterior / aliis naturis intellectualibus. quod est absurdum. sed talis noticia producta / non est inferioris nature a dicente vel producente (quia tunc non perfecte se dixisset (vt deducit augustinus. 5 de trinitate. cap. 14 ergo necesse est noticiam illam genitam esse eandem essentiam que est ipsa diuinitas.

¶ Secundo principaliter arguitur. quod ibi sit tercia persona quia in na ura diuina praeter noticiam productam necessario est aliquis amor productus et perfectus et necesse est talem amorem productum esse deum / et eiusdem nature cum non ticia: ergo ibi erit tercia persona / consequentia catholiconon est dubia / et antecedens probatur quia si non: sequitur quod deo deesset infinite charitatis perfectio. nam sicut si deus non produceret verbum per omnia equale / non seperfecte diceret: ita si non produceret amorem quo setantum amaret quantus est non se perfecte amaret.

¶ Et preterea si potest ab ista persona diuina produci verbum: potest et amor. cum sit ibi eque bene voluntas sicut intel lectus. Secunda pars antecedentis probatur quia talis amor est tam perfectus et tantus quanta est res amata. sed res amata est simpliciter infinita ergo etc.

¶ Preterea amor quo se amant pater et filius / non potest esse accidentalis nec creatura. quia tunc non perfecte se amarent. sed amore producto perfecte se amant: ergo talis amor est deus Correlarium quod sequitur ex conclusione licet in diuinis sit pluralitas personarum: non tamen est ibi pluralitas indiuiduorum.

¶ Ex quo patet quod indiuiduum non conuertitur cum persona.

¶ Ex quo sequitur tertio quod in diuinis non est persona absoluta nec esse potest. Patet quia quod libet tale absolutum est comunicabile. et quia ista talis persona si esset esset indiuiduum et per consequens tunc quaternitas personarum: relinquo ergo quod quod libet indiuiduum suppositum est relatiuum.

¶ Quarto intero et vltimo: quod quelibet per psona diuina / est essentia / et omnes tres persone sunt illa essentia. et ideo non sequitur quod rerum quaterni tas sit ponenda / sicut abbas Ioachim videbatur arguere / ex dictis magistri volens ostendere magistrum esse hereticum. propter hoc quod dicebat quod essentia nec generat nec generatur / et tamen persona que est essentia generat.

¶ Oppositum secunde conclusionis / et sui correlarii tenet doctor subtilis libro primo distictione secunda / et olram libro primo distinctione. 233 Arguit enim doctor subtilis sic primo: secundum augustinum septimo de trinitate capitulo primo de magnis omnis essentia que relatiue dicitur / est aliquid xcepto relatiuo: et subdit infra capitulo eodem proter quod si pater non est aliqui iid ad se / non est omino qui relatiue dicitur ad aliquid. est igitur in re essentia ad se / et non ad aliud. et est in re pater in quantum pater ad aliud vel ad aliquid. non est autem eadem entitas formaliter ad se et ad aliud siue non ad se etc. ergo.

¶ Tertio arguit sic non videtur intelligibile quod aliqua entitas sit de se incommunicabilis et communicabilis / ita quod sibi contradicat communicari: nisi interillam entitatem et istam sit distinctio ex natura rei. sed pater habet in se entitatem de se communicabilem. aliquae quin non posset illam communicare filio: habet etiam in se entitatem incommunicabilem. alioquin non esset quid positiuum necesse suppositi. ergo pater et essentia formaliter distinguuntur.

¶ hanc rationem approbat olam distinctione secunda primi questione vltima. et ipsam confirmat sic: quandocumque aliqua sunt idem omnibus modis quio quid competit vui competit et alteri (nisi aliquis modus grammaticalis vel logicalis impediat) Sed dato / quod isti modi conueniant in patre et essentia: adhuc essentia est filius / et paternitas non est filius. ergo etc. sequitur ergo / quod essentia et paternitas non omnibus modis sunt idem: ergo aliquo modo sunt non idem.

¶ Ad primum argumentum dico quod eadem vna simplicissima summa entitas personalis / est diuinitas ad se et paternitas ad filium. sicut eadem qualitas est albedo ad se / et similitudo vel dissimilitudo ad aliud. et tamen nulla est diuersitas penitus / inter hanc albedinem / et similitudinem. Nec ex hoc sequitur quod aliqua alia entitas sit in patre ad se / et non ad se. sed dico quod entitas patris est essentia ad se / et paternitas ad filium. vel paternitas non ad se.

Ad secundum dico quod non oportet quod entitas communicabilis distinguitur ab incommunicabili: vel a persona. sed sufficit quod sit distincta scilicet supposita. vt dictum est in conclusione quinta.

¶ Ad olram nego istam cosequentiam non omnibus nodis sunt idem: ergo sunt aliquo modo non idem. sicut non sequitur / non est omni colore coloratus: ergo st aliquo colore non coloratus.

¶ Quantum ad tertium articulum conceditur maior p: ime rationis / et negatur minor. quia essentia et psona non sunt idem conuertibiliter / vel in primo modo dicendi per se. vt dicit correlarium quarte conclusionis. nec valet ista consequentia / essentia et persona non sunt idem omnibus modis. ergo inter essentiam et personam non est omnimoda vdempti tas ex natura rei.

¶ Ad secundum nego secundam consequentiam ad regulam philosophi in libro peryarmenias. dico quod non tenet vbi idem est distinctum. vel etiam vbi est praedicatio idempti ca sicut in diuinis.

¶ Ad tertium negatur consequentia sicut patet ex correlario sexte conclusionis / vel correlariis ad boecium dico quod per indiuiduum intelligit incommunicabile / cuiusmodoi est persona. et sic est finis questionis.