Quaestio 1

¶ Primus articulus.

QUantum ad primum premit to quod ille terminus penitentia non capitur in titulo questionis pro penitentia infructuosa damnatorum de qua sapientie quito scribitur pre angustia spiritus peni tentiam agentes nec etiam capitur pro penitentia desperatorum. de qua mathei. 2. 7. habetur quod iudas penitencia ductus etc. Sed capitur pro penitentia fructuosa viatorum: de qua lum ce. 3. Facite fructus dignos peniten tie. Et alibi p enitentiam agitte appropinquabit enim regnum celorum.

¶ Secundo premitta quod penitentia vltimo modo capitur quadrupliciter. Uuo modo vt est sacramentum ex parte absoluentis: de qua infra dicetur. Secundo vt est confessio aperiens morbum in foro conscientie ex parte confitentis. Tertio modo vt est pene perpessio satifactrix ex parte satisfacientis: et sub illa continetur penitentia publica et sollemnis: et similiter priuata seu occulta Quarto vt est interior. penitudo seu contritio quae sufficeret in casu vbi confeffio sacramentalis haberi non posset. et de ista est presens questio specialiter pertractanda: de aliis vero sttractabitur in sequentibus questionibus quantu m ad quasdam difficultates speciales: sed pro nunc solum in tertio articulo de ipsis partractabitur titulis questionis: scilicet an quelibet earum sit viatori ad salutem necessaria.

¶ Tertio premitto quod ly necessaria non dicit hie necessitatem absolutam simpliciter: sed secundum quid puta secundum legem ordinatam: quia deus secundum potentiam eius absolutam: posset illum qui mortaliter peccauit immediate in gloriam transferre.

¶ hiis premissis de penitudine interiori de quain presenti articulo et sequenti specialiter agitur / pono propositiones quarum prima est descriptio ipsius in terioris penitudinis hec. Penitudo interior est ex amore legis et iustitie proprie offense voluntaria detestatio in effectum vindicte probatur per descriptionem beati augustini de vera et falsa penitentia vbi ipsam sub nomine penitentie. Quarto modo dicte sic diffinit. Penitentia est dolentis vindicta penitens in se quod dolet commisisse et habetur libro. 4 distinctione. 14 capituio. 3. in diffinitione Augustini dolor qui subintelligitur cum dicitur dolentis etc. genus qunitiuus vero specificatio: vindicta effectus: in senotat subiectum puta voluntatem: sed quod sequitur cilicet quod dolet commisisse: notat obiectum scilicet peccatum: et hec omnia praedicta descriptio penitudinis interioris conprehendit: et cum hoc addit quod omnia ista fiant ex amo re legis et iustitie: quia nisi quis ex amore iustitie peni teat et non tantum timore pene nichil sibi prodesset: vt patet per Augustinum et habetur libro. 4 distinctione. 2. capitulo. 1.

¶ Primum correlarium quod nullus potest pro alio salubriter penitere actu interiori. Patet per hoc quod dicitur in descriptione proprie offense: et quod beatus Augustinus dicit in se non in alio

¶ Secundum correlarium quod ad penitere non sufficit nolle prercccasse: nec odire iniquitatem: nisi assit. diligere iusticiam. Patet per hoc quod dicitur in effectum vindicte. Item per illud. Augustini penitens quod dolet commisisse

¶ Tertium correlarium: Penitudo sufficiens. pro mortali est actus iusticie seu iusticia actualis et per consequens est virtutis actus. probatur ex descriptione reddere vnicuique quod suum est: est actus virtutis iusticie sed de peccato debetur odium et vl dicta. deo vero seu legi eterne debetur et amor et obedientia: et hoc tantum comprehendit quelidet penitudo sufficiens vt dicit descriptio hec. Confirmatur quia penitens est quasi minister legis et punit vt lex dictat. et vindicat legis eterne transgressionem. Den enim peccatum est vel fuit legis eterne transgressio. Ex predictis. collige quod ad sufficientem penitentiam concurrunt primcipaliter duo actus tanquam necessario requisiti ad ipsam esse sufficientem: scilicet deacceptatio vindicatiue de peccasseet velle imperatiue vidicte peccati: patet quia nisi odi ret peccatum suum preteritum. non esset penitudo: et vbi est efficax penitudo: ibi est aliquis gradus vindica cationis volitus et imperats siue sit dolor aut tristicia / passio siue alius modus punitionis Si autem non esset huiusmodi imperium: non esset penitudo efficax. vt inferius patebit diffusius.

¶ Quartum correlarium sequens ex dictis est quod quelibet interior penitencia est voluntaria vindicatio seu velle punitionis. patet: quia illud necessario requiritur ad ipsam esse sufficientem: et quia dicitur superius in descrpitione voluntaria.

¶ Secunda propsitio principalis est hec. Ticet nullum penitere seu penitentia interior superius de scripta: sit viatori peccanti mortaliter ad salutem ne cessaria: cuilet tamen peecanti mortaliter / necessarium est penitere modo predicto. prima pars patet inducti ue quia sine hac penitudine potest iustificari et habere aliam et sic de singulis. Secunda pars probatur cuilibet mortaliter peecanti / nec essarium est vt odiat in se quod deus odit in ipso patet quia aliter non est susficienter consormis voluntati diuine et per consequens non esset iustus. sed vt fit iustus necessarium est ei vt saluetur idest si debet saluari. ergo. patet consequentia quia huiusmodi odium que non solum oditur peccatum: sed se peccasse est formaliter penitere vel in eius for¬ mali ratione clauditur. Secundo nemo proprie recipere potest legem amicitie qui offendit iniuste in si se offendisse doleat. ergo nullus iustificatur nisi de culpa peniteat. Unde praedictas rationes innuit Augustinus super illo verbo. psalmus. 44. virga directionis virga regni tui. et dilexisti iusticiam et odisti iniquitatem. dicens. Unum in te fecit deus scilicet bonum: alterum tu fecisti scilicet peccatum. ama quod deus fecit: oderis quod fecisti: quia ipse hoc odit. Uide iam quomo cum illi incipias communiungi communiungeris: cum odisti quod odit. peccatum puniturus est: quia virga directionis virga regni eius. Sed non puniat peccatum: sed non potest deus vt non puniat peccatum si puniendum non esset peccatum: non esset. preueni illum non vis vt ipse puniat tu puni ideo enimadhuc ipse parcit differt tenet manum arcum intenditur tu noli differre: conuerte te ad puniendum preccata tua. quia impunita esse non possunt puniendum erit aut a telut ab ipso¬

¶ Tertia propositio Quicunque post peccatum legligit huiusmodi punitionis vindictam perpetuo punietur. patet quia punietur quousque satisfecerit et quousque enitudo habeatur deo grata. sed illa nunquam habeditur deo grata. ergo perpetuo punietur. et hoc de primo.

¶ Secundus articulus.

CIrca secundum articulum: Utrum ad deletionem culpe mortalis sufficiat quelibet penitudo Oportet preuidere quid est illud quod post transissionem. actus (qui peccatum vel actualis iniustitia dicitur) remanet in peccante mortaliter. quo dicatur deleri penitudinis gratia.

¶ Pro quo dico quod hic duo sunt aliqualiter esse. Primem esse priuatum deo viuificante seu iustificante: et ad hoc gnecticur carentia vnionis scilicet carentia gratie¬

¶ Secundum est esse ream et obligatum ad tantum latitudinem pene vel tantam secundum lcgem diuinam. Primum dicitur iniusticia vel difformitas habitua lis. Secundum dic itur culpe reatus. vtrumque enim istorum sic esse / remanet post transitionem preccati mortalis actualis: hec autem aliis nominibus nominantur. Primum eni vocatur latitudo indignitatis: qua quis ex culpadeo indignus efficitur ita quod est ibi indignitas vite et dignitas pene. hec autem pena non est essentiais seu derelicta sed est inflicta. vt cruciato. et totius. bene esse priuatio.

¶ his premissis sit conclusio prima. Nulla penitudo de culpa precise ex metu gehenne est sufficiens ad deletionem culpe mortalis. patet ex descriptione posita in praecedenti articulo de penitudine et correlatio. 2. eiusdem. Et confirmatur quia in qualibet talipenitudine minor est nolitio culpe: quam nolitio pene: ymmo praecise non est nolitio culpe. Nisi quia est nolitiopene: etgo subducta pena non esset odium culpe. Non ergo aliqua tali penitudine oditur peccasse. Sed potius oditur in pena esse.

¶ Secunda conclusio Quelibet penitudo pro mortali sufficiens est incomparabiliter magis odium iniquitatis: quam aliquod ab ipso penitente odiatur incommodum. probatur quia si necesse haberet aut iterum am plecti culpam aut sustinere penam: nulla esset dabilis pena (etiam nec infinita) pro qua vitanda culpam eligeret. ergo. Secundo tanta est latitudo odii culpe tantitate obsectiua non intensiua quanta est latitudo amoris habendi de um in recte penitente. Sed nulla dilectio commodi potest comparari illi dilectioni qua vere penitens amalpabere deum ergo propter nullum bonum commodi precis et amaret quod odit puta peccatum. ergo magis odum iniquitatem quam diligat aliquod commodum dabile vel datum et per consequens magis odit iniquitatem quam incommodum. cum quo ibet incommodo dato possit dari commodum tam eligibile quam fugibile ipsum est. dico de commodo precise et in commodo precise prescindendo culpam et iustitiam. vnde sicut pro nullo commodo habendo vel incommodo vitam do diligere debet quis iniquitatem: Ita nullum incommodum datum vel dabile preodire debet: nec potest veraciter penitendo. quia maius esset nolle pene vel incommodi quam nolle culpe: quod in vere et recte ponitente sse non potest.

¶ Tertia conclusio In quolibet sufficienter penitente pro mortali est amor legis / et odium transgreisionis aptum causare vindictam. patet ex articulo precedenti ex descriptione penitentie. Sed pro conclusio ne sciendum quod odium transgressionis legis eterne: dicitur ideo vindicte causatiuum seu aptum causare vindictam: quia cum ipsum sit velle imperatiuum vindicandi offensam. Iam efficaciter imperat causas doloris esse causas doloris. et imperat causas doloris causare dolores: et quandoque vltra hoc imperat causas incommodi

¶ esse causas idest causare incommoda et Interdum imperat causatiua pudoris damni. et pruationem delectabilium esse causas. et ratio huius est quia omnis peni tudo concernit odium eiusdem de quo pecnitet. et huiusmodi odium non est efficax: nisi sit extinctiuum vel causatiuum illorum. quia si detur quod non sequitur quod non tantum penites vt tristeris / vel velis puniri vevelis satisfacere legi. et per consequens non tantum et precise penites ex amore legis vnde Augustinus in episto. 418 ad Macedonium nichil aliud facit qui veraciter penitet nisi vt id quod male fecerit impunitum esse non sinat Eoquippe modo non parcenti iste parcit: cuius ltum iustumque iudicium nullus contemptor euadit.

¶ Quarta conclusio Quelibet penitentia actu alis pro mortali sufficiens causatur a caritate increata et infusa. probatur quia si detur aliqua talis que non causetur a caritate etc. cum illa esset remissio culpe et per consequens infusio gratie. sequitur quod illa erit meritum prime gratie quod est impossibile. Item secundo quibibet actus impossibilis culpe hoc habet ex inclinatione vi te et vnione eius ad ipsam ergo consequentia nota: cum quelibet ctualis penitentia sufficiens etc. sit incompossibilis mortali. Item omnis huiusmodi penitentia est odium culpeex amore gratuito iustitie. amor autem gratuitus iustitie haberi non potest de communi lege sine coeffi cientia charitatis: vt natet per Augustinum. 4 contragulianum capi. 16. Unde idem augu. Enchi. capi. 6x. Non solum inquit cum agitur penitentia verum etiam: vt aga tur dei misericordia est necessaria Alioquin non diceret Apostolus de quibusdam: neforte deus det illis penitentiam et conuertantur et v Petrus amare fleret premisit euuangelista Respexit dominus. Petrum.

¶ Quinta conclusio quelibet latitudo istius speciei penitudinis de qua in tertia conclusione et in probatione 4q. predicitur est sufficiens ad deletio nem peccati mortalis: patet quia quelibet latitudo istius spent causatur ex amore gratuito iusticie ergo quelus talis intensiua latitudo est incompossibilis culpe.

¶ Ex dictis patet quod attritio et contritio suffici ens non sunt eiusdem speciei quia alteratio non est simpliciter ex amore gratuito iusticie sicut est contritiovtriusque tamen actus est circa idem partiale obiectum puta circa peccatum.

¶ Nota hic quod quedam peni tentia est informis. quedam formata / quedam praeparatoria / quedam meritoria. Prima precedit iustificationem. secunda sequitur iustificationem. Utraque tamen est a deo. Prima concipitur ex timore gehene de qua augustinus super iohannem omelia 6. timor scilicet iudici locum praeparat caritati. cum autem cepit charitas habitare: pellitur timor qui locum praeparauit et ponit exemplum de seta et filo. Secunda est ex amore iusticie: et quod vtraque sit opus dei testatur. psalmus. Confessio et magnificentia opus eius. Ubi augustinus. Magnificentia hec est iustificatio peccatoris hic est magnificentia vt cui plus dimittitur plus diligat. hic est magnificentia vt vbi habundauit delictum super habundet et gratia: et hec gratia non ex operibus neforte quis extollatur ipsius enim figmentum sumus creati in christo in operibus bonis iusticiam enim homo non operatur nisi iustificatus. et tunc querit augustinus

¶ Unde ergo ista confessio nondum quidem est opus iusticie sed delicti improbatio. Sed quoquomodo se ha peat nec in ipso de te homo glorieris vt qui gloriatur. in domino glorietur quid enim habes quod non accedisti. non ergo sola magnificentia qua iustificatur im pius sed et confessio et magnificentia opus eius.

¶ Sed ode ordine iustificationis in remissionem. peccatorum posset alicui esse dubium.

¶ Ideo loco conclusionis sexte dico quod ordo separationis est iste vel huic equipollens. Primo peccator ex diuina inspiratione cogitat se esse reum et offendisse et ad eternam mortem obligari / et incipit timere. Secundo cogitat eadem diuina inspirante gratia bonitatem dei remittere volentis et parcere: et incipit de venia sperare: et hec duo sunt due molle: de quibus per Augustinum exponitur illud deutero. 2 I Non accipies locum pignoris inferiorem et superiorem molam. Et habetur in glosa ibidem quod sunt due mole quibus conteritur cor peccatoris. non enim sunt auferende ab imperfectis sed in eis incipit attritio culpe. inferior molla est consideratio iusticie offense et timorivindicte. Superior est consideratio bonitatis offensi et spes venie. In hac cantritione requiriur primo vt a solo deo posse esse remissio credatur. Secundo (vt peccator cogitet omnino se esse indignum venia. Ecce spiritus huiliatus vnde ex ista contrione facta fit sacrificium deo spiritus contribulatus hinc orater misercre. etc. Sed cum fuerit illa attritio deducta vsque in initium timoris filialis: deus cor contritum non despicit sed miseretur et iustificat primam gratiam infundendo cuius nullum praeiessit sufficiens meritum et tamen quicquid boni erat donum dei erat: et cum ista gratia et ex ista est perfecutum odium culpe ex dilecti one iusticie et ex illis duobus actibus scilicet odic culpe et amore dei qui efficiuntur a deo et gratia et a libero arbitrio illis inquam duobus coniunctis sequitur gratiosa actio gratie velut presens principium huius meriti: et hac ratione est resurgens restitutus ad maiorem gratiam Unde augustinus super psalmus. 84. Oominus dabit benignitatem et terra nostra dabit fructum suum. A domino (inquit) data est iustificatio confitenti: vt cognoscat impius pium se fieri non posse nisi ipse fecerit cui confitetur credendo in eum qui iustificat impium: tua ergo peccata potes habere fructum bonum non habebis nisi ille dederi cui confiteris: et sequitur parum post. Nos ergo respiciamus nos quo operatores dei sumus et si nichil in nobis inuenerime nisi preccata. oderimus et desideremus iusticiam: idest desiderare cupiamus. Cum enim ceperimus ex isto scilicet desiderio odisse peccata iam ipsum odium peccatorum similes nos incipit facere deo: quia hic odimus quod odit et deus et tunc deus faciet terram reddere iustitie fructum.

¶ Sexta conclusio quelibet penitudo ad deletionem mortalis culpe sufficiens est magis dilectio iusticie quam odium iniquitatis. probatur quia in qualibet ta li operatione oditur culpa propter amorem iustitie. ergo. Patet consequentia per regulam primo posterio rum propter vnum quodque talle et illud magis etc. Et hec de secundo articulo.

¶ Tertius articulus.

QUantum ad tertium articu lum videndum est de quesito quantum ad penitentiam triplicem supradictam: et consequenter quantum sit quod deletur per penitentiam.

¶ De prima parte articuli pono concluclusiones.

¶ Prima est penitentia primo modo dicta scilicet prout est absolutio absoluentis licet non sit necessaria viatori ad salutam etiam de communilege. Ipsa tamen est de necessitate sacramenti prima pars patet quia vbi contritio sufficiens praehabita deleit culpam: dato quod sacerdos confeffor non habeat au ctoritatem absoluendi nec absoluat ipse confitens est in statu salutis. dummodo inuincibiliter ignoret confel sorem suum non esse vydoneum. et non potentem absoluere et tamen ipse confessor attemptet ipsum absoluere secus si sciret quia tunc teneretur adire potentem absoluere nec vere contritus fuit sine proposito petendi debite absolutionem cum posset habere copiam proprii sacerdotis absoluere potentis: inaxime in tempore oportuno. Secunda pars probatur quia non est sacramentum nisi accedat forma sacramenti: hec autem est forma ipsa absoluendi ergo.

¶ Ex quo patet quod confessio facta layco vel alte ri non habenti potestatem absoluendi. non est sacramentalis nec sacramentum quia ibi deficit absolutior valet tamen in necessitate facta confessio talis ad meritum ex desiderio sacramentaliter confitendi vi patet per magistrum libro quarto distinctione quinta vbi allegat augustinum.

¶ Secunda conclusio licet penitentia secundo nodo dicta non sit semper necessaria viatori ad salutem in facto tamen est semper necessaria peccanti in veo: seu in proposito prima pars patet quia in casu sola interior confessio sufficit vt in precedenti conclusione dicitur. Secunda pars patet quia non quis esset vere penitens nisi haberet odium transgressionis aptum causare vindictam: vt patet per tertiam conclusionem articuli precedentis. quod odium non est aptum causare vindictam nisi imperet causas pudoris esse causas maxime pro voto. et si quandoque non in effectu propter carentiam confessoris. Certum est autem quod confessio peccati est causatiua pudoris aliquo modo et siliter do loris et puniens peccatum ergo. Conformatur eadem pars per magistrum libro. 4 distinctione. 17. ca. 4. vbi variis autoritatibus probat quod confessio facienda est sacerdoti et hoc de necessitate salutis: vbi habetur copia sacerdotis: vt infine capituli concludit Et statim in principio capituli sequentis dicit quod non est veripumilis et penitens si non desideret et requirat iud cium sacerdotis. Sine enim huiusmodi desiderio non sufficit confiteri soli deo / ex quibus patet conclusio.

¶ Tertia conclusio Penitentia tertio modo dicta scilicet satisfactio pro peccato seu ipsa punitio voluntaria: est peccanti vere ad salutem necessaria. Primo patet ista sicut precedens. Secundo patet ex tertia conclusione articuli praecedentis et ex declaratione eiusdu

¶ Confirmatur per magistrum libro. 4 distinctione. 10 in multis locis.

¶ Item quia peccatum non potest remnere impunitum ergo aliqualis satisfactio est necessaria. Etiam ipsa precipitur a iohanne baptista. Facite inquit fructus dignos penitencie: quam auctoritatem magister diffuse partractat vbi supra. Ex dictis patet quid dicendum si quereretur de penitentia primo vel secundo vel tertio vel quarto modo dictis.

¶ Quarta conclusio Ticet nullus possit per aliquae penitere / loquendo de penitentia quarto modo de qua dictum est in articulo primo. Unus tamen pro ualeri potest satisfacere. patet quia alias suffragia viuorum non valerent mortuis si no essent satisfactoria pro peccatis.

¶ Item nec misse valerent pro altero ad satisfactionem. quod est contra fidem ecclesie. hoc enim apostolus suadet dicens. Alter alterius onera portate etc.

¶ Secunda pars huius articuli

¶ E secunda parte presentis articuli est sciendum quod culpam deleri contingit dupliciter. Uno modo mere habitualiter et causaliter effe ctiue: et hoc contingit per gratieinfusionem quae est inclinatiua in amore dei et in odium culpe proprieet hec deletio fit a solo deo: quia solus deus infundit dictam gratiam. Secundo modo contingit integraliter et concomitanter et sic concernia morem actualem et odium culpe hec autem simul sunt tempore vel saltem non tempore posteriora. De primo modo dicit apostolus. Charitas non gaudet super iniquitate congaudet autem veritati patiens est etc scilicet inclinatiue causaliter et praecedenter iusta hanc distinctionem.

¶ Sit conclusio quinta: Solus deus delet causa liter et antecedenter deformitatem iniusticie habitualis et reatum ad penam. Probatur per dictum quod propheta: ymmo quod deus per prophetam locutus est dicens. Ego sum qui deleo iniquitates tuas. Confirmatur quia solus deus post culpam infundit gratiam primam / quam nulla merita ad iustificationem sufficientia praecedunt ei infusio gratie facit mentem viuificatam de communilege. ergo solus deus etc. quia ad deletionem difformitatis sequitur reiissio pene eterne. ergo sequitur deletio reatus ¶ Unde et glosa super illud a Roma. tertio Austificati ergo gratia ipsius pacem habeamus ad deum aperte ponit questionem istam et similiter predicta verba Aposioli sunt virtualiter ergo predicta

¶ Sexta conclusio. gratia et penitudo ex inclinatione gratie et voluntas sunt quibus meritorie de us delet de formitatem et reatum culpe mortalis. quo robatur quia consonum est iustitie vt voluntas que dilexit male agere preuaricando legem et auertendo se a deo: quod cooperetur diligendo iustitiam et inherendo veritati. et in hoc est totum meritum bonum resurgenti um a morte peccati. Et sic verificatur dictum Augustini de verbis apostoli 13. sermode qui fecit te sine tenon iustificabit te sine te id est nisi consensus boni operis et odii culpe in te deo operante fiat: hoc idem ponit beatus pater noster Bernardus de gratia et li bero arbitrioc. 34. Item aug. in libe llo de penitentia et habetur in canone de penitentia di. 1. Omnis qui non et. sententiarum disti. 1. capi. hiis Responderi potest dicit Augu. Omnis sue voluntatis iam arbiter constitutus / cum accedit ad sacramentum fidelium: nisi eum peniteat vite veteris nouam non potest inchoare.

¶ Ex quibus patet primo quod remissio culre per gratiam est causaliter prior: sed nisi concomitetur penitentia ista sufficiens non erit tectum peccatum. vtrumque ergo. nouit D auid dicens Beati quorum remisse etc super quo vide expositionem Augu. patet correlari um: quia talis cui peccatum remittitur tenetur dolere de culpa et odire ipsam: et diligere iustitiam: si ergo non sic fieret sine mora tperis concomitantis infusionemgratie hoc esset ex vicino gratitudinis. et si esset ingratus vel contemneret: tunc esset reus et priuatus deo

¶ Ex quibus patet secundo qualiter eadem culpa preterita qua quis est priuatus et indignus deo

¶ necessario et reatus aboletur per penitentiam. et per deum scilicet effectiue per penitentiam a deo meritorie.

¶ Patet tertio quod cuilibet viatori peecanti mortaliter necessariaest penitentia formata et meritoris etiam post baptismum. patet quia non aliter deletur culpanisi concomiter penitendo ex amore iustitie sed huius modi est necessaria ergo correlarium verum

¶ Septiva conclusio Ticet penitentia quelibet fufficiens ad deletionem mortalis / sit meritoria infusionis gratie et remissionis culpe: et reatus et pene temporalis: vel partis eius: non tamen quelibet huius modi penitentia est meritoria latitudinis glorie. patet prima pars ex premissis. Probatur secunda. quia non quelibet sic penitens est predestinatus ad gloriam. quod tamen requiritur ad hoc quod opus aliculius sit meritorium glorie. vt patebit in vltima questio ne huius quarti. Et hec de tertio sufficiant Ad primam rationem principalem

¶ D rationes principales ad primam patet ex dictis quod actus penitentialis stricte captus est effectiue a gratia et tamen non est proter hoc frustra ymmo cum hoo est necessarius concomitanter

¶ Ad secundam negandum est antecedens sicut patet ex tertio correlario prime propositionis primi articuli. Ad pro¬ bationem dicendum quod christus non habuit omnia que virtuo sa dicuntur in imperfectis / sed ones virtutes quae simpliter et in quolibet sunt perfectiones illas habuit cuiusmo di non est virtus penitentie proprie dicte: sed illa est vitus et imperfectis et corruptis naturalibus. Und non habentes obiecta temperantie nec alterius virtutis moralis: cuiusmodi sunt passiones inordinate que non fuerunt possibiles in christo: non est laudabile nisi incideretur in vicium seu vinci a malo. Item non quilibet actus iusticie competebat christo quamuis fueri perfecte iustus secundum habitum. quia huiusmodi actu usticie (de quo est sermo) est imperfectionis. ergo. non conueniebat in christo.

¶ Ad confirmationem dicendum quod consequentia non valet simplicite et absoluter: sed supposita materia et obiecto virtutis: tunc. quilibet debet appetere penitere quandam hac conditione: si quandoque peccabit mortaliter potest optare vt resurgat per penitenttam. Pro quo nota quod licet hec consequentia sit bona. Sortes num que peccabit morialiter: qui modo est in gratia ergo non tenetur penitere de peccato mortali: tamen hec consequentia non valet sortes tenetur nunquam peccare mortaliter ergo sortes tenetur nunquam penitere salubriter patet quia consequens aliquando est falsum: et antecedens semper verum. etc

¶ Ad rertium nego antecedens ad apostolum dico quod non loquitur de penitentia de qua modo est serno sed de penitentia in baptismo ipsius adulti. Ita quod adulto rite baptisato non debet imponi penitentia idest satisfactio pro peccatis suis eo quod baptismus tollit penam et culpam: et hoc patet in expositione magistri in quarto. Ad confirmationem patet ex secunda pro positione primi articuli. Et sic est finis quastionis.