Quaestio 1

Primus articulus. ¶ QUuntum ad primum articulum quia in titulo questlo nis supponitur quod creata voluntas sit illa potentia quae fruitur Est sciendum quod frui potest duplicitur accipi. large a et sic omnis apppetitus siue naturalis / siue animaliet sensitiuus / siue intellectiuus alicuius perper se dicitur fruitio

¶ Secundo potest accipi stricte et proprie. et hoc dupliciter scilicet concamliter et requisitiue: et sic cognitio concamliter necessario praerequisita ad actum fruitionis: dicitur fruitio: secundo modo formaliter et elicitiue: et sic solum acto amoris eli citi respectu alicuius obiecti propter se fruitiones dicuntur Consimiliter de vsu potest distingui.

¶ Ex ista distinctione infero tres propositiones. Prima Omnis et sola potentia appetitiua est potentia / alicuius obcti fruitia. probatur sic omnis et solius potentie appetitiue est amore inherem alicui obiecto propter seipsum: ergo conclusio vera. consequentia patet ex descriptione fruitionis augu stini de doctrina christiana ca. primo. antecedens probatur. quia sole potentie appetitiue adherent alicui obiecto tanquam per se fruibili. Ex qua sequitur quod sumendo fruitionem large non solum creatura rationalis sed etiam irrationalis et inanimata secundum varios appetitus potest frui aliquo obiectoSecunda propon. Sumedo fruitionem proprie et concausaliter vel requisitiue: est actus potentie intellectiue seu anime vt intellectiua potentia est: probatur sic. actos cognitionis necessario est actus prieuius ad actum dilectinis respectu summi boni propter se: et sub eadem ratione quaest obiectum voluntatis: ergo propotio vera: consequentia nota quia per hoc intelligitur aliquem actum concausliter esse fruitionem: et antecedens quo ad secundam partem probatur: (quia prima de se patet) quia aut talis actus est respectu obiecti sui sub ratione boni et hetur propositum. ante non: et sic voluntas diligeret illud sub ratione sibi non ostensa per intellectum. et. per consequent sibi ignota: et sic actus voluntatis esset naturalis vel necessarius quod voluntati repugnat

¶ Tercia propotio quod fruitio proprie dicta et elicitiuest actus solius voluntatis tam actiue quam subiectiue loquilior de fruitione vie quia de fruitione patrie secus est: hoc sic probatur. In quo formaliter et elicitiue est omnis amor: in ipso est actus fruitionis. sed in sola voluntate est formaliter et elicitiue omnis amor: ergo propotio vera

¶ Secundo sic. Nam sicut veritas et falsitas subiecti ue et elicitiue sunt in intellectu / ita bonitas mentalis et malicia sunt in voluntate: ergo.

¶ Tercio sic. solius potentie volitiue est mereri vel demereri: ergo solius ipsius est frui et vti: et ipsorum opposita. antecedens est notum: et consequentia probatur: quia in illis solumet in eorum oppositis consistit meritum et demeritum.

¶ Quarto solius potentie volitiue est recte et laudabiliter et peruerse ac vituperabiliter agem: ergo propvera: antecedens est notum / quia de hiis solum laudamur et vituperamur quae sunt in patante voluntatis: consequentia pro batur. quia summa puersitas est frui vtendis et vti fruendis / et omnis ordinatio que vertus nominatur / est fruendis frui et vtendis vti. Pro ista propositione est branchil super distin. prima conclusione sexta. Ex istis patet quomo do fruitio est actus cuiuslicet potentie et qudo appetitiue / et quo intellectiue / et qumo solius voluntatis. et per istam distinctionem potest saluari opeio scti doctoris dicentis: quod fruitio (vt est acto quo attigitur summum bonum) est actus intellectus quod probat quia nobilissuius acto diciet esse nobilissie potentie: sed fruetio est huiusmodi / et nobilissima potentia est intellectiua: ergo etc. potest dici quod intelligit secundo mo scilicet concamliter et rec: iissliue. Aduertendum tamen quod fruitio est dilectio et de lectatio simul: et communiunctim includit istos duos act licet principalius consistat in actu delectationis. quod sit delectatio patet per magistrum dicentem: frui est vti cumgaudio et fruimur cognitis etc. sunt verba augustini quod dilectio: apparet per eundem et per augustinum: fruest amoreinherere etc. quod vtrumque includat: probatur. quia sicut se habet beatitudo ad visionem et frui tionem: ita fruitio ad delectationem et dilectionem sed illa vtrumque includit. Igitur etc. Sed quod princi palius in actu delectationis consistat: probatur. fruit tio est supremus actus voluntatis: ergo in eius actu perfectiori consistit principalius: sed actus delectationis est huiusmodi quia ipse actus delectatio nis promittitur nobis in praemium. et actus dilectionis batur in preceptum: ergo in primo principalius consistit fruitio.

¶ Sumendo ergo fruitionem proprieelicitiue: describo frui sic. Frui est actus incomplexus: nature rationalis: secundum potentiam liberam: conplacenter elicitus: quo summum bonum diligitur pro pter se finaliter et vltimate. / Per primam particulam excluduntur omnes actus voluntatis complexi.

¶ Ubi aduertendum est quod volitionum seu dilectionum quedam est complexa / quedam incomplexa. vel sui aliis verbis. quedam est absoluta / et quedam referib lis. Incomplexa est respectu bonitatis vel apparentis bonitatis placentis in suo esse absoluto: vt dilectio vel complacentia qua placet mihi deus vel esset tia diuina vel res aliqua. Complexa complacentia vel dilectio / est respectu bonitatis essentialis rei veappentis bonitatis placentis in suo sicaliquiliter esse: vt esse iustum / vel beatum / vel sapientem. vt volo deu posse creare: vel me fore beatum vel iustum. Ista distinctio est domini egidii libro secundo distin. 343. et doctorinuentiui iacobi de viterbio secundo quolibeto. q. 26. et ponit eam doctor luculentus magister hugolinus liprimo distin. prima. q. prima.

¶ Per secundam particulam scilicet nature rationalis: excluduntur bruta que non proprio fruuntur.

¶ Per terciam: excluditur natura mere in tellectiua si aliqua esset talis quia non esset potentia libera.

¶ Per quartam particulam: excluduntur omnactus anime qui non sunt voluntarii vel accepti: et omnes actus voluntatis simplicis complacentie / congnitionem naturalem consequentes: sicut sunt primi motus et similiter omne nolle: quia nullum nolle est actus complacentie sed displicentie cuiusdam.

¶ Per quintam ex cluditur omnis dilectio finis / qui non est summum bonum Ex ista descriptione et declaratione infero aliquas propositioues iuxta doctrinam doctoris luculenti magistri hugolini qui iudicio meo melius locutus in materia ista: quam omnes alii quos vidi

¶ Prima est. Qualibet volitione vel nolitionem recta complexa elicita de deo / contigit dare aliquam volitionem incomplexam perfectiorem specifice. pro batur quia quelibet volitio complexa recta / habet reduci in rationem amabilitatis simplicis complacem tie tanquam in propter quid / vt si in angelo placet deum posse creare et queratur cur hoc placet ratio est in proptu: quia placet illi illa immensa essentia dei vel im mensa perfectio. et hoc est in rationem amabilitatis incomplexe complacentie reducere: ergo propositio vera¶ Confirmatur illa est. perfectissima. oun volitionum in viatore quam existente bona cetere sunt bone consequenter et econtra sit foret mala cetere sunt male. sed huiusmodi est incomplexa volitio id est complacem tia que est frui viatoris / respectu omnium incomplexarum. Nam illa existente bona iste viator est bonus eo quod ei in omnibus quae agit placet deus: vt ait augustinus super psalmum. 7o. et. quia ei placet bene agit: ergo.

¶ Secunda propositio. Qualibet volitione recta complexa circa creaturam elicita / contingit aliquam volitionem incomplexam / esse specifice perfectiorem patet per idem. quia quelibet talis siest recta refertur in simplicem et incomplexam volitionem de deo: tamquam ad perfectiorem et quietatiuam causam / et ad illam propter quam vel cuius gratia. vt si homo (vbi gratia) velit proximo dare elemosinam / etiam actualiter non cogitando de deo / et queratur cur vult dare elemosinam / reapondebit: quia placet michi bene esse pro ximo. etisi iterum queratur cur hoc tibiplacet: raspondebit quia certe creatus est ad ymaginem dei. et quare hoc placet: quia placet michi deus. et hec volitio vel complacentia incomplexalrecta / perfectior est omni complexa icinca creaturam elicita: ergo propositio vera.

¶ Tercia propositio. Non qualibet volitione complexa circa hominem elicita vel dabili / datur volitio circa hominem perfectior specifice: nec incomplexa nec complexa

¶ Probatur ista: de hac volitione conplexa optima circa hominem qua placet sibi perpetuo frui deo. Nam nec suum esse purum substantiale est tam bonum quam bonum est ipsum frui deo: quia istud vel le aliqualiter includit deum / et immediate reducitur in volitionem perfectissimam: cuiusmodi est complacentia de deo. Et bene aduerte quod vna propositio non repugnat alteri

¶ Quarta propositio. Impossibile est creaturam rationalem seu angelum vel hominem / seipso frui tanto se bono: quanto se bono contingit se vti. probatur quia mpossibile est hominem vel angelum fruentem se / miliorari: et contingit seipsum seipso vtentem / meliorari pptimo bene esse creature: ymo impossibile est scipsfruentem se / non deteriorari: ergo propositio vera.

¶ Ubi notandum quodsola fruttione dei / primo originaliter redditur creatura melior: secundo volitionibus ex illa causatis. vt quia placet deus: vis eum esse summum bonum / omnipotentem / creatorem / golor ficatorem etc. tercio contingiter respectu creature vsu recto diligens vel odiens / efficitur melior: ergo propositiones vere

¶ Quinta propotiosit ista. Tirca quamlibet onentiam datam vel dabilem potest voluntas creata habere aliquam complexam nolitionem et rectam: et similiter aliquam complexam volitionem et fectam. probatur quia circa deum potest voluntas creata nolle ipsm liuste agere: circa penam velle quod sit / et quod sit qualitas a deo circa: actum odii velle quod sit sine subiecto / et sic de aliis: ergo propositio vera

¶ Sexta et vltia. Non omne aliqualiter esse possibil voluntati: potest esse volitum / vel nolitum. probatur primum quanda omnino male esse: subducto totaliter bene este: est possibile et non ponsesse volitum: et probatur secundum. quia semper esse bene subducto tota liter male esse est possibile / et non potest esse nolitum ergo propositio vera. Iste propositiones. sunt doctoris luculenti magistri predicti.

¶ Tercius articulus. ¶ Unc pro secundo articulo pono conclusiones.

¶ Prima est ista. Nulla essentia citra deu data vel dabilis est simplic ter infinite amabilis: scilicet ex valore proprie bonitatis. Ista probatur suppositis quattur tuor raltoris quas ponit btuns aug. 3 de libero arbi. ca. 1.

¶ Prima est quaecumque sunt eo ipso quod sunt pona sunt.

¶ Secunda. Omnis res tam bona est. quam est Tercia. Omnis res tantum amanda est quantum bona est

¶ Quarta. Omnis res tantum amanda est quantum est. tunc arsic. Nulla essentia citra primam est simpliciter infinite bona seu infinite bonitatis essentialis: ergo nulla est infinite simpliciter diligibilis. consequentia patet: quia res tantum amanda est quantum bona est vt dicit tercia regita / et antecedens patet quia quelibet essentia creata vel creabi lis non est nisi essentia et portio quaedam latitudinis per fectionis: qua potest dari melior specifice: ergo nulla tatur est simpliciter infinite bona.

¶ Secundo arguitur: tantum omnis essentia amanda est quantum est: sed nulla essentia citra deum / infinite simpliciter est: ergo nulla infinite simpliciter amanda est: maior est deductio augustini nono de trinitate. c. 4. vbi dicit / si mensiminus se amat quam est: errat. si se amat quantum est amandum corpus: cum ipsa sit plus quam corpus: peccat. Item si tantum quantum amandus est deus: cum incomparabiliter minus sit ipsa quam deus: incomparabiliter magis peccat

¶ Primum correlarium. Non quantolibet amore res amari potest: tanto recte est amabilis: sed quantum est bona tantum est amabilis. ista patet ex precedenti probatione.

¶ Secundum correlarium. Aliqua culpa mortalis est infinite maior culpa et peruersitas: quam alia patet quia si amore congruente corpori ametur anima est peruersitas aliqua / et si eodem amore ametur argelus: dupla puersitas: ergo si amore eodem a metur deus / cum contineat infinitas laitudines equales puersitas continebit infinitas latitudines equees puersitati/ et malicie: ergo erit puersitas mortalis infinita / sed tanta est culpa quanta estipuersitas: quia funt idem cum sint iniusticia: ergo propositio correlaria: vera.

¶ Secunda conclusio. Sola trinitas vnus deus: est sufficienter amabilis ex valore proprie bonitatis. probatur. Omne quando est immensum et incommutabilebonum simpliciter infinite diligibile: est seipso diligibile et nihil aliud ab ipso: sed sola trinitas vnus deus est huiusmo di: ergo conclusio vera. maior patet: quia quanta est bonitas essentialis: tantus est gradus diligibilitatis: ergo si est immensum et incommutabile: est infinite diligibile sed probo quod seipso: quia ex valore proprie bonitatis que est immensa perfectio sibiipsi sufficiens ad essedum: minor probatur quia sola trinitas vnus deus est omnibus modis simpliciter infinite / bonitatis perfectionis / pulchritudinis / vt deducit augustinus sexto de trinitate ca. 6. et libro meditationum capitulo primo: ergo conclusio vera.

¶ Primum correlarium. Ticet esse diligibile sit simpliciter perfectio: est se tamen per se amabile / est per se simpliciter esse per fectio. Prima pars patet quia esse diligibile est ec bonum / quia diligibile et bonum conuertuntur. Et secunda pars probatur quia esse per se diligibile / est esse per se bonum: et per consequens esse simpliciter perfectio.

¶ Secundum correlarium: solum immensum et incommutabile bonum (quod est trinitas vnus deus) est actu fruitionis auandum: patet quia so¬ lum istud est propter se dffigendum. quod probatur quia istud solum: est propter se diligendum quod est summe beatum faciens amore inherentem: sed huusmodi est sola trinitas: ergo.

¶ Tercia conclusio. Cicet quelibet fruitio vel dilectio propter se de creatura vel respectu creature elicita / sit culpabilis: non tamen quelibet respectu dei vel incommutabilis boni elicita / est vitalis. Prima pars patet ex correlario immediate posito et per beatum augustinum. 83. q. q. 28. summa peruersitas est frui vtemdis et vti fruendis. secunda pars patet quia aliquis sine charitate potest diligere deum propter se / aliquo actu finaliter nichil inde sperans: ergo.

¶ Primum correlarium frni non conuertitur cum dilectio dei super omnia: sed habet se in plus. patet quia omnis dilectio dei super omnia est vitalis: et non om¬

¶ nis fruitio sen dilectio dei propter se est huiusmodivt patet ex conclusione: igitur.

¶ Secundum correlarium. licet viator qualibet re possit vti: non tamen qualibet re potest frui.

¶ Prima pars patet: quia potest vti deo male: et creaturis bene et male.

¶ Secunda pars patet de miseria / que secundum doctores sanctos nullo modo potest diligi propter se¬

¶ Quarta conclusio. licet nulla beate trinitatis dilectio excharitate procedens fiat: sine praemio inpredestinato: nullus tamen beatam trinitatem propter premium diligit sine peccato. Et ly propter capio causaliter. Ista conclusio patet per beatum bernardum de diligendo deum dicentem. Deus non diligitur sine premio: et si absque premii iintuitu diligendus sit. vacua enim charitas esse nonipotest. etc. nec tamen mercenaria est: ergo conclusio vera.

¶ Primum correlarium. deus non potest diligi licite propter bene ficia: accipiendo ly propter vt prius pro finali causa

¶ Ubi notandum est quod propter capitur dupliciter Uno modo causaliter: verbi gratia diligo sortem propterthonorem velpecuntam. Altero modo occasionaliter: vt obuiam venit michi sortes: et propter hoc salutaui eum. Unde dicitur in psalmo. In eternum non obliuiscar iustificationes tuas pro pter retributionem. Dic accipitur secundo modo.

¶ Secundum correlarium. Sine predestinationis gratia nullum opus hominis est dignum vita eterna. Istud est beati augustini in libro de heresibus. capitulo octauo

¶ Quinta conclusio. Ticet frutio sit actus vo

¶ luntatis / ipsa tamen non semper respectu talis actus est libera libertate contradictionis. Prima pars fuit probata superius in primo articulo deifrutione propria. Secunda pars patet quia voluntas in patria non potest non frui deo clare viso ymo nec in viaipso apprehenso sub ratioe vltim finis: seiund opinionem magistri thome. ergo re spectu fruitionis non semper est libera libertate contradictionis. consequentia nota est. sed antecedens probatur: quia videns deum / percipit eum esse infinitam boni tatem. infinitam veritatem etc. ergo non potest non frui ipso¶ Confirmatur nam tristicia damnatorum sic mouet volunatem eorum: quod ipsi necessitantur ad tristari. ergo gaudium et let icia beatorum tanta est / et ab obiecto fruibili sic de lectat voluntatem eorum: quod non possunt ad presentiam talis obiecti non letari. ergo necessario ipso fruuntur. et perconsequens non libere libertate contradictionis. Ubi notandum est pro solutione argumentorum que possunt fieri) secundum quod ponit magister thomas lib. 1. dist. 1. q. 2. duplex est necessitas / quedam violentie s coactionis. et ista sonat in defectum nec: stat cum libet tate / quia vt dicitur. 5. methaphisice. omne violentium constristans / alia est necessitas immutabilitatis vel incuitabilitatis que est quasii quedam immobilis adpereo conuenientis cum conuenienti.

¶ Est etiam duplex libesio scilicet libertas contradictionis / qua possumus hoc et oppositum. et ista libertas inest voluntati quantum ad actus electionis / respectu eorum que sunt ad finem. Alia est libertas eximie complacentie / secundum quam innascitur / in nobis quedam placidissima tendentia in obiectum / absque omni defectu monstratum et apprehensum sub ratione perfecti et vniuersalis boni. et illa libertas non conuenit voluntati penes actum electionis: sed proprie respectu vltimi finis respectu cuius non est electio sed voluntas iuxta illud sexti ethicorum voluntas est ipsius fi nis: electio autemeorum que suntlad finem.

¶ Secundo notandum secundum opinionem toseti bobintam et vosemblantis: quod duplices sunt actus voluntatis vt dictum est in questione precedenti quidem sunt velle et nolle / alii sunt appetitus istos priores actus consequentes sicut gaudere tristari. Circa primos actus voluntas non potest necessitari. sed bene cuu ca secundos. quia magis patitur ab eis quam ipsos agat de libertate complacentie et necessitate ineuitabilitatis intelliguntur que dicta sunt in probatione conclusionis: ¶ Primum correlarium. si lucifero daretur clara dei visio: statim diligeret deum et frueretur ipso: nec ipsum possibile esset esse damnatum. supposito quod deus coageret secum / omni coeficientia sicut facit cum aliis. quia statim desisteret esse conseruator odii vel alterius actus dilectioni repugnantis. probatur sicut probat magister hugolinus lib. 1. dist. 1. q. 5. arti. 3. conclu. et. Si lucifer clare videret deum: videret primo quod est totale conseruatiuum donans esse creaturis ex sola sui bonitate / nul lo altero a se egens.

¶ Secundo videret / quod deus est infinita tranquillitas / impturbabilis suauitas / a quo nullum malum egredi potest: et apprehenderet sibi / quod ex punitione deus melioraret reem punitam. quia de naturaiusticie est decorare vniuersum et quamlibet partem eius et omne dedecus ab eo auferre.

¶ Tertio videret quod ipsum diligere deum / est optima ipsius melioratio. ipsum deum odire est sibi maxima miseria. Et sic actiuitas huius delectabilissime visionis superaret facultatem / seu conatum voluntatis luciferi / respectu operari igitur nec propter commodum / nec propter aliud fortius mouens posset lucifer exire in actum incompossibilem visioni / et complacentie consequenti naturaliter ex pisione illa. ergo correlarium verum.

¶ Secundum correlarium lucifero vel alteri clare videnti deum non posset. deus precipere quod non diligeret ipsum / supposito illo quod supposui in primo correlario. patet istud correlarium quia preceptum esset iniustum.

¶ Sex ta conclusio. licet capacitas create voluntatis sit finita: nihil tamen eam satiare potest nisi trinitas beata. prima pars breuiter sic probatur de ratione cul iuslibet creature est finitari vel esse finitum: eo quod que libet creatura / finitis tantum terminis est terminata. hec capacitas quacumque demonstrata est creatura: ergo hec capacitas est finita.

¶ Secundam partem probat ans egidius in tractatu de influentia dei in beatos ca. equinque rationibus quarum precise vnam adduco. arguit enim sic nullum bonum particulare potest animam satiare / quia secundum philosophum intellectus est qui facit vniuersalitatem est in rebus: sed omne bonum citra trinitatem beatam / est bonum particulare et diminutum / trinitas autem beata est bonum vniuersaliter perfectum: ergo sola trinitas beata potest satiare capacitatem create volunta tis hanc materiam tractat augustinus. 8 de trinitate cap. 3. quid plura. bonum hoc et bonum illud tolle hoc et tolle illud et vide ipsum bonum si potes. ita deum vilebis non alio bono bonum sed omnis boni bonum. ¶ Secundo eandem secundam partem probat branchil in. q. de rruitione (et est. 4 sua conclusio in forma illa quam. posui) sic / sicut in ratione causefinalis centrum se habet ad omnia grauia: sic deus se habet in ratione finis ad omnia spiritualia. sed in ratione cause finalis / sic centrum se habet ad omnia grauia quod nullum graue primo quiescit / nisi in centro: vel nisi fiat vnum alio quiescenti in centro. ergo in ratione finis sic se habet deus vel trinitas beata / ad omnia spiritualia: quod nullus spiritus quiescit nisi in deo etrno vel nisi fiat vnum ali cui communiuncto cum deo. consequentia patet. et minor: et maior arguit tur ex processu beati augustini. 1. confessionum et. 13. etiam dicentis. hoc (inquit) est amor in spiritualibus quod est pondus in corporibus (et modicum infra) pondus meum amor meus illo feror. quocumque feror. et quinto de tri nitate cap. 16. inquit: corpus pondere. sicut animus amore fertur. Ex quibus formaliter sequitur veritas maioris / plura alia media adducit sed dimittoea causa breuitatis.

¶ Prima pars istius conclusio nis est contra climeto n. q. 3.

¶ Primum correlarium licet aliquod finitum possit satiare informatiue capacitatem voluntatis create: nihil tamen finitum ipsam potest satiare obiectiue: patet istud correlarium quo ad primam partem de se: sed secunda pars patet ex conclusione: quia sola trini tas beata que est obiectum infinitum ipsam potest satia re obiectiue

¶ Secundum correlarium licet: voluntas creata sit capax obiectiue trinitatis infinite quae est trinitas beata: non tamen sub ratione infinita: secunda pars pbatur per beatum augustinum in epistola ad dardanum rere circa finem. Dii in quibus deus habitat habent eum pro sue capacitatis dtuersitatel: sed certum est quod non equaliter sunt capaces. quod probatur: quia homines assumuntur ad diuersos status et ordines angelorum: sed hii scilicet angeli inequaliter capiunt: ergo et ipsi scilicet homines. Ratio ista patet per magistrum. lib. 2. di. 7. cap. 41. et lib. 4 distinctione. 41. infine.

Tercius articulus.

¶ Unc tercio ad tercium articulum respondeo ad argumenta. Igitur pro solutione primi argumnenti ponit climeton vbi supra duas conclusiones quas adduco. ¶ Prima est ista quod nullus potest vnico actu simul diligere deum et proximum: hoc probatur sic / nullus vnicos actus potest esse vso et fruitio / vel dilectio finis et eorum que sunt ad finem. ergo conclusio vera. antecedens est augustini. 11 de trinitate cap. 6. vide ibi / et probatur a Gregorio lib. 1 dist. i. q id i arti. 2. multis rationibus quarum prima est: si aliquis vult finem actualiter / et ali quid propter ipsum finem: volitio finis est causa volitio nis eius quod est ad finem. ergo nullo actu quo apetitur¬ suud quod est ad finem propter finem / appetitur ille finis. / consequentia est clara: quia nichil est causa sin. antecedens patet cquanduam nichil est aliud. a. esse volitum propter .b. quam. a. esse volitum quia b. est volitum. hoc vero non est aliud in nobis / quam volitionem finis causam esse volitionis eius quod est ad finem. consequentia prima patet quia dilectio dei est dilectio finis: et fruitio / et d ilectio proximi dilecto eorum que sunt ad finem. et vsus.

¶ Sec unda conclusio. De nullis duobus est posibile quod vnus ceteris paribus diligat deum meritorie et alius eodem gradum proximum meritorie. patet quia tunc eodem gradu posset proximus diligi ab vno licite et deus abalio (et non loquor de gradu intensiue qui est in actu dilectionis: Sed de gradu in dilectione dei qui simpliciter est preferendus cuilibet alteri a se / per modum quo loquitur augustinus dicens quod dilectio dei debet esse improportionabiliter maior: quam dilectio ali cuius alterius rei) consequens est falsum: quia diligens deum ternetur ipsum preponere sibi et cuicumque alteri rei.

¶ Confirmatur. quia sit a gradus ille quo aliqui duo diligunt vnus deum alter proximum meritorie: sequitur a gradu diligit sortes proximum suum meritorie: ergo diligit ipsum propter deum: ergo deum magis diligit quam a gradu: et ita non eodem gradu diligitur deus et proximus. tunc ad formam. eligibilius est ceteris paribus etc. negatur anteceden sic absolute. ad casum: patet quod non est admittedus. et vel tra quando dicitur eligibilius est diligere deum gradum intemsiori. a. quam. a. gradu: dico quod aliquid esse alio eligibilius potest dupliciter intelligi: vnomodo per se: aliomodo per accidens. Illud est per se eligibilius: quod subducta omni alia circunstantia commiucta / et subducto omni alio commuiuncto: foret eligibilius. Illud autem per accidens est eligibilius / quod non est per se eligibile: sed ex aliqua circunstantia communiuncta. Primo modo concedendum est / quod eligibilius est diligere deum: quam proximum. tum quia fruitio per se est melior quam vsus ceteris paribus: tum quia non est eligibile diligere proximum / nisi propter deum: tum quia alias liceret creaturam tantum diligi sicut deum.

¶ Secundo modo conceditur quod eligibilius est diligere et ximum propter deum. a. gradu: quam precise deum eodem graduquia sic diligens proximum propter deum / solum. a. gradu: magdiligit deum quam. a. gradu. et sic communiungit dilectioni proxi mi dilectionem dei sub gradu maiori.

¶ Ex quo sequitur quod licet sic elicere actum dilectionis respectu proximi / quam respectu dei tantum / sit eligibilius: non tamen magis meritorium est sic diligere proximum quam diligere deum sub isto gradu. Unde non sequitur magis meritorium est diligere deum sub a gradum quam proximum sub a / ergo eligi. bilius est sic diligere deum quam proximum. et causa est: quia cumanerito sic diligendi proximum communiungitur meritum magis diligendi deum.

¶ Pro solutione secundi argumen ti pono duas conclusiones / quas sententialiter ponit adam vbi supra.

¶ Prima conclusio. Nichil resultans ex deitate et humanitate est deitas vel humanitas: quamuis includat deitatem / et sit deus / et siuiliter humanitatem: et sit homo hanc conclusionem suppono pro nunc: et alias lib. 3 declarabitur esse de intetione sanctornum

¶ Secunda conclusio Non propter aliquodani tum deitati / crescit aut augetur bonitas vel perfectiodei. probatur quia bonitas et perfectio dei est simpliciter infinita: ergo non potest crescere vel augeri. antecedens est fidei: et consequentia patet. quia ex opposito sequitur quod dei bonitas et perfectio non sit simpliciter infinita.

¶ Tunc ad formam negatur antecedens / et ad probationem que videtur innuere quod aliquid distinctum resultet ex humanitate et deitate vnitis (quod tamen non est hic discutiendum) posito tamen quod sit (quod non assero) dico quod illa entitas non est per se fruibilis fruitione debita deitati: s cut nec per se vtilis / vsu debito humaninitati.

¶ Dico. 3 quod cum illa talis vnio deitatis cum humauitate / non sit compositio: nulla tertia entitas resultat ex tali vnione / que non sit deus et homo: vel que sit distincta a detate et humanitate vnitio. In componibilibus enim nul lum componens per se est compositum: nec vnquam de altero predicatur: sed in illa benedicta vnione deus de ho mine predicatur et econuerso.

¶ Magister hugolinus. lib. 1. dist. 1. q. 6 arti. 4. Respondedo ad istud a gumentum ponit tres propositiones.

¶ Prima. in chriisto proprie est aliquid copositum: patet quia in christo est humanitas que est composita ex corpore et anima.

¶ Secunda. nulla eadem complacentia incomplexa / correspondei illis duabus naturis. patet quia complacentia qua placet michi deitas etc. non potest etc.

¶ Tertia. dilectione complexa potest totus christus / siue vtraque natura esse dilecta. patet quia placet michi naturam humanam esse vnitam nature diuine vel verbo: ex hoc tamen non sequitur quod plus diligam illud compositum quam deum: licet totus christus sit diligibilis pluribus dilectionibus.

¶ Ex quo potest inferri quod hominis anima est diligenda vna dile ctione: et hominis corpus / alterius generis vna diectione. incomplexa dico.

¶ Pro solutione tertii argumenti quod est argumentum doctoris subtilis lib. 1 dist. 1. q. 5. est aduertem dum quod idem doctor tenuit: quod aliquis potest frui essentia non fruendo personis. et hanc viam plures moderni sequuntur.

¶ Ueruntamen dominus alphonsus lib. 1. dist. 1. q. respondet ad istud dubium: intellectum tituli duplicem prenittendo. dicit enim quod voluntatem posse frui essentia non fruendo personis / vel vna persona non fruendo alia potest intelligi dupliciter: vnomodo quia potest frui essentia non fruendo re que est persona / et hic intellectus est simpliciter impossibilis et contra mentem doctorum mouentium istam dubitationem quia essentia diuina est res quae est persona. Ideo quicumque fruitur re que est essentia fruitur re que est persona. Aliomodo quia potest frui essentia diuina vt est essentia non fruendo ipsa veest persona: et hic intellectus est dubius apud multos.

¶ Secundo distinguit de interiori voluntate viatoris / et comprchensoris. et secundum hoc ponit quatuor conclusiones.

¶ Prima est quod voluntas viatoris potest ordinate frui essentia non fruendo personis.

¶ Secunda conclusio quod voluntas viatoris potest ordinate frui vna per sona diuina non fruendo qualibet alia.

¶ Tertia conclusio quod voluntas comprechensoris non potest frui beati: fice essentia diuina non fruendo personis.

¶ Quarta conclusio quod voluntas comprehensoris non pot beatifice frui vna persona diuina non fruendo aliis.

¶ Prima conclusio prebatur quia essentia diuina potest concipi conceptu simplici ab intellectu viato ris sub ratione summi boni et vltimi finis / non conceptis personis. ergo conclusio vera: consequentia patet / et antecedens probatur: quia naturaliter potest cognosci et conuinci qud essentia diuina sit summum bonum et vltimus finis omnin(vt patet per philosophum. 1. methephisice / et tamen trinitas personarum non potest naturaliter conuinci nec cognosci: igitur.

¶ Secundo sic quia voluntas philosophi viatoris / naturaliter concludentis deum esse: et ignorantis ipsum esse trinum: potest deum diligere / et concludit ipsum esse optimum in natura: vel ergo propter se vel necessario propter aliud. Si propter se: ergo ipso potest ordini te frui: et habetur propositum. Si necessario propter aliud ergo necessario illo vtetur. quod etiam nullus phoriassereret.

¶ Tertio ponatur quod aliquis philosophpaganus / non instructus / infide trinitatis diligat de um propter se / et per consequens fruatur ipso ordinate. (hoc enim est possibile) tunc quero an talis fruatur trinita te personarum aut non: si non habetur propositum. si sic aui cognoscit trinitatem aut non. si non ergo diligit incognitum. si sic aut naturaliter. et hoc non est possibile. aut est ex fide et hoc est contra casum quia ponitur casus quod non sit instructus infide

¶ Secunda conclusio probatur primo supponendo quod licet quelibet persona diuina sit relatiua: no tamen dicitur ad quemlibet relatiue cum eadem reductione. vnde licet pater dicatur relatiue ad filium inquantur pater non tame ad spiritum sanctntum quia sic est pater filii. quod non spiritus sancti. et ideo licet pater vt pater non possit intelligi non intellecto filio nec filius inquantum filius non intellecto patre: possunt tamen pater et filius intellig non contellecto spiritu sancto. quia vt sic non referuntur ad ipsum. et conformiter de fruitione per omnia est dicendum.

¶ Ex hac declaratione ponit duas propositiones

¶ Prima. voluntas viatoris / non potest ordinate frudeo patre non fruendo filio nec econtra.

¶ Secunda potest ordinate frui patre et filio. non fruedo sciliet non tamen non fruendo essentia.

¶ Prima probatur quia inquod non potest concipi alio no concepto / non potest diligi alio non dilecto. Si sit in vtroque vna ratio diligi bilitatis precise. pater et filius in diuinis sunt huiui modi / ergo pater non potest diligi et per consequens nec frui siue filio: nec econuerso. maior tenet ex terminis / et minor quantum ad primam partem probatur / eo quod relatiua sunt simul / non solum natura / sed etiam naturali intelligentia. Tum quia non possum scire aliquem esse patrem / nisi sciam ipsum habere filium. nec aliquem esse filium etc. et secunda pars scilicet minoris probatur. quia sicut est vna deitas. ita est vna bonitas / et ratio diligibilitatis.

¶ Secunda propositio probatur quo ad primam partem per oppositum prime. quia pater et filius possunt concipi sub ratione summi boni / non concepto spiritu sancto ergo et diligi consequent nota est. sed antecedens probatur quia omnis res realiter distincta ab alia / et non includens illam in suo per se conceptu: potest cognosci alia non cognita. sed sic est de patre et filio inquetum huiusmodi / respectu spiritus sancti: vt patet ex dictis: ergo. secunda pars propositionis patet: quia pater et filius non possunt concipi no concepta essentia. cum quae libet persona: in sua ratione includat ipsam. quia esset tia est summum bonum et vltimus finis. ergo. rationes aliarum conclusionum pro nunc dimitto quia reputo eas veras Sed quia due prime conclusiones non apparent michi vere. Ideo pono aliquas conclusiones pro responstone ad argumentum iuxta doctrinam magistri hugolini lib. 1. dist. 1. q. 6. et ade lib. 1. dist. 1. q. 12.

¶ Prima conclusio. cognitione intellectualiecum lius per se obiectum est deitas / vel aliqua persona di¬ uina in se) vna persona non potest cognosci alia non cognita. Ita quod non potest videri persona patris quivideatur persona filii et spiritus sancti et econuerso. Istam conclusionem probo sic per consequentiam christi facta philippo querenti: domine ostende nobis patrem. respondit philippe qui videt me (scilicet visione intellectuali diuitatis) videt et patrem meum. hec est consequentia christi: philippus videt personam filii ergo philippus vident personam patris. consquenam probat christus / an non credis quia ego in patre et pater in me est / et quodo tu dicis ostende nobis patrem / quasi diceret / si hoc credis consequenter habes credem quod non possum videri visione diuina: nisi et pater videatur eadem visione. si ergo consequentia christi est bona: sequitur quod sicuit filius necessario est in patre. et pater in filio: sic non potest filius videri patre non viso. alioquin non probasset christus dictum suum. sed omnino necessarium est illud antecedens scilicet filium esse in patre / sic quod impossibile est non sic esse: ergo et consequentia christi que fuit consequens ad istam probationem est necessario vera.

¶ Secundo probat eam augustinus. 1 de tri. cap. 7. siue audiamus ostende nobis patrem / siue ostende filiun nobis tantundem valet. scilicet quia neuter sine altero potest ostendi. probatio vnum quippe sunt. sicut ait ego et pater vnum scimus / ex hoc arguitur: quia sunt essentialiter vnum. ergo vnum non potest ostendi sinc altero: ergo im possibile est vnum ostendi non ostenso altero. ex quo sunt vnum in essentia. prima consequentia est augustini. et antecedens est simpliciter / omnimode necessarium. ergo et consequens. secunda consequentia nota est.

¶ Nota tamen quod aliqualiter esse et proprietas patris complexe significabilis potest scirde persona patris / absque hoc quod illud sfciatur de persona alia puta filii. sed non sine hoc quod habeatur aliqua noticia de illa. patet nam gemisse filium potest sciri de patre et non de filio / nec de spiritus sancto: et essentiam esse tres personas. potest sciri de essentia et non de aliqua per sono diuiua.

¶ Sed dubium est an liceat patrem diligere quia genuit filium et ex hoc precise / cum ita sit quod genuerit.

¶ Responsio / non ex hoc precise sed quia infinita bonitas et perfectio infinita / et ista ratione etiam est quelibet sona diligenda.

¶ Tertio probatur sic si aliqua persona diuina potest cognosci alia non cognita: ergo aliqua potest causare obiecti visionem / qua ipsa videtur: alia non causante. et sic opera trinitatis ad extra sunt penitus indistincta. quod est falsum.

¶ Secunda conclusio impossibile est essentiam vlde ri non visis personis. probatur. quia sicut non potest videri vna persona quin videatur alia (vt dicit prima conclusio) et videre personam simplicitur visione est videre eius essentialem perfectionem seu substantiam: sic videro essentiam sicuti est / est videre eandem substantiam vniformiter sicut videndo vnam personam: ergo videre essentiam est videre personam. quia videre substantiam angeli / est videre angelu. vel personam illam. ergo multo amplius ibi. Preterea accidens non potest videri: nisi (saltem per accidens) subiectum videatur. ergo multo magis nec videtur essentia nisi videantur persone

¶ Tercia conclusio per accidens potest vna persona cognosci et videri / alia non cognita et visa. probatur quia verbum fuit visum in carne assumpta et tamen visione illa corporali / nec videbatur pater nec spiritus sanctus Similiter persona filii concipitur conceptibus hominis et animalis / quibus non concipitur persona alia. Similiter dilectione in communi qua omnis homo diligitur / persona filii diligitur et non persona patris.

¶ Quarta conclusio nullus potest frui vna persona secundum diuinitatem / nisi fruatur qualibet. probatur quia sicut principium creationis est vnum in tribus personis: inta obiectum pritum et immediatum fruitionis est idi in tribus. ergo sicut vna persona non potest creare sine alia: ita nec est fruibilis sine alia.

¶ Preterea vna persona non potest efficienter monere sine alia. ergo nec per modum finis.

¶ Tertio sequitur quod vna persona sine alia posset esse summa beatitudo alicuius creature / contra beatum augustinum superius allegatum dicentem hoc enim est plenum gaudium nostrum quo amplius non est: frui trinitate deo ad cuius imaginem conditi sumus.

¶ Quinta conclusio impossibile est aliquem dilige re vel frui fruitione incomplexa / essentia: non fruendo personis: vel non diligendo personas. probatur quia in nullo aliqualiter perfectionis / potest essentia complacere / qum illud competat personis. ergo.

¶ Confitina tur quia simplicissima ratio diligibilitatis obiectiue conpetit formaliter essentie et personis.

¶ Sexta conclusio. dilectione complexa vel fruitione tam in via quam in patria / potest vna persona dilig alia non dilecta. probatur nam beato vel viatori rationa biliter placet filium incarnatum et personaliter exercuit se redemptionis benficium / sed in hac vnica complacentia non complacet nisi aliqualiter qualiter non competit petri. ergo. Ex istis patet quod due prime conclusiones dinmalphonsi non sunt vere: nec etiam conclusiones due doctoris subtilis / que conueniunt cum conclusionibus dominum a phonsi. Simili terapparet ex conclusionibus supra dictis quod conclusio illa doctoris subtilis li. 1. q. vbi supra art. 2. (qui dicit: quod de potentia dei absoluta possibile est intellectum et voluntatem videre et diligere esset tiam non videndo personam et vnam personam non videndo nec diligendo aliam:) non videtur vera. Sed argumento rum solutio est veritatis manifestatio. Id circo rationes predictorum doctorum aliquas adducam et ipsas (vt scine ro) soluam prout eas soluunt etiam doctores prenominati eis oppositi.

¶ Ad rationes comini alphonsi. ad primam negatur antecedens et cius probatio.

¶ Ad secundam nego an tecedens / et dico quod talis phuns credet se diligere deu quem non cognoscit nec scit esse deum / ex quo non cognoscit cum esse trinitatem. et illa talis dilectio non erit dilo ctio dei / sed eius quod ille credit esse deum.

¶ Ad tetiam patet per idem quia nullus diligit proprie deum / qui negat trinitatem personarum.

¶ Oppositum quarte conclusionis tamen tenuit in principio suo magister Ichamnes de sancto lucia no. Illa res que voluntatem creatam beatificat / potest esse (rmmo de facio est) voluntati create obiectum fruibile beatificum: sed diuinum suppositum est res que voluntatem creatam beatificat. ergo. maior nota est / sed minorem probat. quia si suppositum diuinum non esset res etc. recter sequeretur quod non sunt tres res que nos beatos faci unt contra augustirum. Et confirmat per augustinum dicentem. solus pater sufficit ad beatitudinem nostram quia ab aliis separari non potest.

¶ Pro responsione ad argumenta pono aliquas propositiones.

¶ Prima est nulla ratiosuppositalis diuina / in sse suppositi (vt sic) in via vel in patria / est ab aliqua voluntate creata vel increata per se diligibilis. nenc obiectum fruibile: probatur subducta quacumque ratione essentiali ratio suppositalis non est diligibilis. ergo nec per se diligibilis. probatur antecedens quia si est diligibilis: hoc est ratione essentie diuine: et patet consequentia quia ilud est per se diligibile quod potest diligi quocunque extrinseco subducto.

¶ Preterea ratio supposita lis non est per se bonum. quia non perfectio simpliciter. er go etc. ratio cnim suppositalis patris est paternitas. filii filiatio. spiritus ssancti spiratio passiua.

¶ Oppositum quinte conclusionis ponit doctorubtilis lib. 1. distin. 1. q. 5. arti. 2. dicens quod possibile est de potentia dei absoluta voluntatem et intellectum cognoscere et diligere essentiam non cognoscendo nec diligen do personas. quem impugnat dominus alphonsus li. 1. di. 1. q. 6. et eius soluit argumenta

¶ Arguit enim doctor subtilis sic prius origine quam generet filium / pater est perfecte beatus. quia nullam per fectionem sibi intrinsecam habet a persona producta perfectio ac tem intrinseca est beatitudo persone beate / sed si in illo priori sit perfecte beatus. ergo in illo priori habet obio cium perfecte beatificans. non autem videtur in illo priori habere essentiam communicatam tribus vt obiecium sed esgentiam vel absolute / vel vt est in vna persona tantum. ergo. non est de ratione essentie vt est obiecium beatificum quod ipsa beatificet inquantum communicata tribus / et ita non videtur contradictio nec quantum ad visionem nec quantum ad fruitionem.

¶ Preterea ex fundamentis ipsius doctoris / landulrus li. 1. dist. 1. q. 2. art. 1. arguit sic (et est declaratio precedentis rationis) In quocumque priori pater est in eo habet in se omnem perfectionem simpliciter e pater est prior filio et spiritus sancto origine ergo in illo priori pater habebit beatitudinem cue est perfectiosimpliciter / et tamen non habebit beatitudinem essentie vi in tribus. ergo. Alias rationes adducit quas dimitto. Contra eandem conclusionem arguit rodendon in lib. 1. dist. 1. arti. 1. sic. beatus potest habere distinctas visiones de essentia et de personis. ergo potest frui essentia non fruendo personis. consequentia supponitur seoantecedens probatur: quia cum dicitur essentia est tres persone / pater non est tres persone / aut est idem conceptus patris et essentie / aut alius. non potest dici quod sit idem: quia tunc vna istarum propotionum non esset magis vera quam alia. ergo est alius et alius conceptus. et sic habetur propositum.

¶ Preterea a multis arguitur sic: essentia non terminat assunptionem nature humane et verbum sine persona termina ergo essentia potest terminare visionem et fruitionem. beatificam absque hoc quod terminetur ad verbum vel personam. antecedens est creditum. et consequentia videtur bona / quia non videtur maior repugnantia inter terminare et non terminare visionem vel fruitionem: quam terminare et non terminare nature humane assumptionem.

¶ Et confirmatur quia per eundem modum possunt formari et solui paralogismi. dic et ibi.

¶ Pro solutione istarum rationum est aduertem dum quod in diuinis non est aliqua prioritas in quo nec nature nec originis / nec qualitercumque aliter nomine tur: sicut isti doctores videntur imagmnari. quia dicit deminus alphonsus / non est possibile dare nec vere imaginari aliquod signum quantumcumque indiuisibile in quopater sit et filius non sit: quia quod in vno signo non est et in altero signo habet esse incipit esse / post non esse et nullum tale prius dicitur de aliqua diuina persona sicut inferius deo dante declarabitur. sed si aliquomodo (icet valde large et improprie) modus prioritatis aliquotiens admittitur in diuinis: intelligendum est semper de prioritate a quo vel originis. quia pro omni duratione pro omni signo / filius est a patre et spiritus sanctus ab vtroque.

¶ Tunc ad primum argumentum negatur anteceden si per prioritatem originis intelligatur prioritas in quoSi vero intelligatur de prioritate a quo potest concedi in sensu prius dato / antecedens et consequens. videlicet quod in illo priori habet obiectum perfecte beatificans. quia pro omni signo et pro omni duratione in qua pater est / habet obie ctum perfecte beatificans. Et quando dicitur: in illo priori non habet essentiam communicatam tribus vt obiectum: fit variatio medii quia mutatur prioritas a quo in prioritatem in quo. Ideo propositio est falsa et valde periculosa. quia si esset aliquod signum in quo essentia non esset communicata tribus personis diuinis: esset aliquod signum in quo non essent tres persone. quod non videtur catholice dictum. pater ergo semper est beatus in essentia comunicata tribus personis / et per consequens in nullo signo fruitur essentia non fruendo personis. et per hoc patet quid dicendum ad rationem alterius doctoris / que non est nisi confirmatio istius

¶ Ad rationes rodondon nego antecedens. ad probationem patebit responsio inferius.

¶ Ad aliud: nego consequentiam. ad probationem dico quod ymmo maior repugnantia est quod essentia diuina terminet visionem vel fruitionem beatificam et non persona / quam quod persona terminet assumptionem nature et non essentia.

¶ Sed posset dubitari numquid pater agat visionem sui / in eo quod pater. aut in eo quod deus: ad istud dicitur a doctoribus quod securius est dicere patrem agere inquantum deus. vnde pater sua ppria realitate agit: que est deitas.

¶ Iterum posset dubitari si questio principalis possit ostendi per hoc quod diligi et non diligi / videri et non videri / intelligi et non intelligi / sunt contradictoria: et videtur quod non / quia fides permittit in diuinis verificari contradictoria. sicut generari et non generari. esse hominem et non esse hominem. spirari et non spirari: ergo contradictio non impedit / quiopposita possint verificari de eadem re.

¶ Ad istud respondeo sub triplici conclusione.

¶ Prima conclusio. nulla affirmatio vel negatioconcedi debet / de diuersis personis nec de essentia etpersonis: nisi expresse habeatur ex fidem ecclesie vel sequaeuidenter ex habitis ex fide. probatur tum quia hoc difficile sustinere. quia nullus dibet tum sibi ignotum et dubium affirmare. tum quia certum est quod ideo talia sunt expressa abecclesia quia prius erant vera / et non econuerso. et ideo in hiis que non sunt expressa: temeritas esset affirma re vel negare¬

¶ Secunda conclusio pro nulla eadem re verificantur simul contradictoria in diuinis nec in creaturis accipiendo rem prout distinguitur contra signum. prout vult primum principium de quolibet etc. patet. quia hoc concedere in diuinis est fidem exponere derisioni oim infidelium cum oes asserant illud esse verum. declaratur etiam exemplo in diuinitate. nam certum est quod ille non conceduntur simul: deitas generat. deitas non generat. Et iste: pater generat. pater non generat. similiter de filio respectu gene rari et non generari: Et spiritu de sancto respectu spirari et non spirari. Et tamen ibi omnis res est deitas vel proprietas personalis

¶ Tetia conclusio est quod et si contradictoria ista que verificantur in diniuis de patre et essentia verificentu de eodem conceptu: verificantur tamen de ipso pro alio et aliquae supponente. Nam de conceptu patris verificatur generare et de conceptu essentie verificatur non generare: sed idem est conceptus patris essentie (vt prius dicebatur) ergo conclusio Sed contra. sequitur saltem / quod de eodem conceptu in propositione mentali / verificentur contradictoria: et per consequens de eodem subiectol. Ad istud dicendum quod sicut non est inconueniens in propositione vocali de eodem subiecto / pro alio et alio stante / vrificari contradictoria: sicut in ista animal est homo / animal non est homo / vel est non homo: Ita etiam non / est inconueniens in diuinis / conceptu stante pro alio et alio: modo quo ibi alietas potest imaginari et esse.

¶ Ad saluandum ergo veritatem primi principiur sufficit quod de nulla eadem re mediante suo conceptu vel quod de nullo eodem conceptu pro eodem stante: verificentur contradictoria

¶ Ad dubium ergo dicitur quod fides non permittium verificari contradictoria de eodem.

¶ Sed vlterius quereretur: quar emagis conceditur generare et non generare de duabus personis: quam videri et non videri: huic respondetur quod tota causa est quia videri / non est aliud quam causam illam que modo est visa / in principio vitali creato causare (tamsefficientia generali / quam etiam speciali debita obiectiue) motiones. rei vise. et quia huiusmodi motiones siue operationes ad extra non possunt conuenire vni persone et non alie: habetur causa secus autem est de generare. que est operatio intrinse ca.

¶ Et si dicatur numquid incarnatio est opus extrin secun: et tamen conuenit vni soli persone diuine vt prius dicebatur in argumento. Responsio quod incarnatio potest accipi dupliciter scilicet actiue et hoc modo est opus extrinsecum / et toti trinitati conueniens. quia incarnare est carnem alteri vnire. et sic quelibet persona incarnauit (vt ita loquar) id est verbo carne vniuit. Aliomodo potest capi passiue / seu terminatiue. et sic incarnari est ex sei et carne hominem fieri: et hoc proprie non est operatio extrinseca: sed incarnare est terminatio alicuius operationis ad extra / que quidem operatio communis fuit tribus personis actiue: et ideo potest soli filio de facto conuenire. non sic autem est de visione et fruitione: quia terminantur ad quamlibet personam vt deitas est: non vt suppositum est. Et ideo licet in diuinis sint tria supposi ta (quorum quodlibet potest suppositare aliquam naturam alio non suppositante ipsam): tamen ibi est precise obiectum vnum visionis et dilectionis nostre. sicut vnica dei tas: et vnica bonitas.

¶ Ultimo si dicatur quod ille conceduntur de eodem conceptu stante pro eadem re: essentia diuina est pater. essentia diuina est non pater: ergo contradictoria verificantur de ipsa. dicendum quod ille non sunt contradictorie: nisi negatio verbum principale precedat. aliter ly non pater. stat sicut terminus infinitus. tales autem propositiones composite ex predicato finito in vna et ex eodem infinito in alia: conceduntur in diuinis. sicut essentia est innascibilitas etc. Et sic est finis huius questionis.