Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctiones 5-7
Distinctio 8
Distinctiones 9-13
Distinctio 14
Distinctio 17
Distinctiones 22-26
Distinctio 29-31
Distinctiones 35-37
Distinctio 38
Distinctiones 40-41
Distinctiones 42-44
Distinctio 45-47
Distinctiones 48-50
Liber 2
Distinctio 1
Distinctiones 2-3
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctiones 10-11
Distinctiones 16-18
Distinctiones 23-24
Distinctiones 25-26
Distinctiones 27-29
Distinctiones 30-33
Distinctio 34
Liber 3
Distinctiones 3-12
Distinctiones 13-18
Distinctio 30
Distinctiones 37-40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctiones 2-6
Distinctiones 8-13
Distinctiones 14-23
Distinctiones 24-25
Distinctiones 26-42
Distinctiones 43-50
Quaesito 2
¶ SEcundo circa eandem nateriam. Quero vtrum corpus christi contineatur sub speciebus panis et vini. quae non secundum augustinum et habetur de consecratione distinctione er secunda donee finiatur subiectum sursum est dominus ergo si est sub speciebus que fuerunt panis et vini sequitur prima difficultas scilicet quod dem corpus esset in diuersis locis. Secunda quia ex quo non semper fuit sub istis speciebus quomodo in cepit esse ibi. An per mutationem localem. et hoc non quo modo ergo. Tertia quo modo tanta grossicies corporis christi esset sub tam modica hostia et sub qualibet parte eius.
¶ Secundo aut estibi sub esse ex genso habens partem extra partem. et tunc videtur difisicile quo modo sit sub qualibet particula totum. vel est ibi secuudum esse inextensum et punctale et tuno idetur difficilius. quo modo tota substantia corporea redacta sit in inextensum siue in punctum cum christus dicat hoc est corpus meum et non punctum.
¶ Tertio aut christus secundum quod ibi habet vel habere potest actiones corporales et sensuales secundum naturam corpoream assumpta aut non. Si potest difficile est videre quo modo oculus ( cumsit sub quacunque parte parua non infinities) in infinitis sitibus videre possit. Si autem non potest habere dictas operationes vide tur. quod indigne taliter ibi ponatur.
¶ Oppositum per fidem patet a auctoritate ecclesie ymo ex dictis christi mathei. 26. hoc est corpus meum et ne figuratiue loqui videretur addidit quod pro vobis tradetur patet hoc auctoritatibus multorum sanctorum quas allegat magister libro quarto distinctione. S
¶ Responsio Primo didendum est vtrum vnum corpus simul esse possit in pluribus locis et vtrum motu locali incipiat christus esse sub speciebus sacramenti iuxta materiam et difficultates tactas in primo argumento.
¶ Secundo vtrum corpus christi sit vere extensum vt est sacramentaliter. et quo modo tantum corpus sit sub tam modica quantitate hostie de quibus tactum est in secundo argumento et invltima parte primi argumenti. Tertio de difficultate tertia vtrum corpus christi vt existens sacramentaliter possit habere operationes sensuales secundum na turam corpoream assumptam.
Articulus 1
Quantum ad primam partem primi articuli pono hanc conclusionem. primam: quod christi corpus potest esse simul in pluri bus locis distinctis vt est sacramentaliter. Pro batur per idem corpus christi est sacramentaliter in plulibus altaribus distinctis. ergo consequentia nota antecedens tenemus ex fide.
¶ Dico autem corpus esse sacramentaliter alicubi non excludendo eius presentiam realem ab vbi in quo est sacramentaliter sed condistingo sacramentaliter contra localiter vel conmensuratiue esse in loco
¶ Secunda conclusio Idem corpus potest simul esse in distinctis locis in vno sacramentaliter et in alio localiter seu commensuratiue cumloco in quo est patet de eodem corpore christi quod est in celo et in altari. ergo.
¶ Tertia conclusio Idem corpus numero potest simul esse in pluribus locis distinctis etiam localiter et commensuratiue. Probatur maius videtur miraculum quod idem corpus sit in vno loco lcaliter et in alio sacramentaliter tantum quam sit in dubus locis localitate naturali. sed primum est possibile per secundum conclusionem ergo secundum. Preter ea nulla contradictio est animam totam esse in pluribus partibus corporis situ et loco distinctis / puta inpede et in brachio: ergo nulla impossibilitas vel contradictio sequitur ad idem corpus numero esse in pluribus locis. patet consequentia. quia quecunque impossibilitas que consequitur ad secundum consequitur et ad primum.
¶ Item pedale corpus moneri vel nutari in instanti per spacium decem pecum: nullam claudit repugnantiam: ergo consequentia nota quia positio antecedentis antecedit conclusionem: quia impossibile est pedale corpus mutari ad decem pedes in instanti: nisi simul sit in pluribus locis. vt patet ex dictis in primo.
¶ Item nulla ratio in contrarium co git concedere contradictoria simul vera. sicut quod idem corpus rome calefieret et hic non calefieret. vel quia obuiaret sibiipsi etc. Probatur quia omnes ille rationes que fierent de corpore hic in altari et rome. similiter fieri possent de anima in manu et pede
¶ De secunda parte huius articuli sit conclulio quarta. corpus christi non incipit esse sub speciebus mutatione locali deperditiua loci. patet quia non est necesse quod corpus christi desinat esse in celo. ergo non oportet deperdere locum priorem. Quinta coclusio. Non est necesse copus christi transire per media de celo ad terram. Probatur quia si transiret aerem aut esset in aeresacramentaliter et hoc non quia taliter est soluium subpeciebus vel esset ibi localiter: et tunc post ascensio nem corporalem christus localiter frequenter descenderet et ascenderet quod non est concedendum
¶ Item doctores communiter negant corpus christi moueri localiter siue mutari in consecratione: sed si transiret per omnia media vere mutaretur. Sed diceres a quo ergo mouetur corpus christi dum eleno hostiam. fiespondeo quod a virtute diuina que facit illud corpus etiam ibi sub speciebus.
¶ Sexta eclusumo possibile est corpus christi esse simul situaliter cum accedentibus illis corporalibus. patet quia potest deus substantiam panis reparare in eodem situ vbi panis erat preter hoc per dicta accidentia ipsam substantiam panis informa gent. quo facto panis esset si mul cum accidentibus in eodem situ. ergo in proposito potest sic facere de corpore christi.
¶ Item de facto deus fecit duo corporasimul absque penetratione discontinuatiua dimensionum. quando christus intrauit ianuis clausis et exiuit vterum matris. ergo.
¶ Septima conclusio facta conuersione panis in altari corpus christi absque omni muatione locali vel substantiali / vel etiam qualitatiua. ncipit esse ibi. Probatur primo quod absque matatibne locali. quia si corpus christi nullibili esset ante conuersionem: tunc per conuersionem inciperet ibi absque mutatione locali et non minus nunc incipit esse ibi siuemutatione locali: quia ante consecrationem est alibi et manet ibi: ergo. Secunda pars patet quia corpus christi substantialiter prefuit ergo non incipit esse substatialiter nec secundum totum nec secundum partem per conuersionem. Tertia pars probatur quia virtum te conuersionis nullam rem acquirit nec deperdit alio quin nimis qualificaretur propter multiplicem consecrationem et conuersionem panis in ipsum.
Articulus 2
Quantum ad secundum. an corpus christi existit sacramentaliter sic. extensum Premitto suppositiones quarum Prima est Anima christi in sacramento informat corporis partes organice distinctas. patet quia alias christus sub sacramento non esset vere homo. Secunda suppositio Corpus christi in sacramentb non est reductum ad esse punctum ale totaliter inextensum: istam sequitur ex prima. ergo si detur oppositum sequitur pro partes corporis non distinguuntur organice sed omnes essent vnum punctum indiuisibile ad quod iterum sequeretur quod chr. stus vsub sacramento non esset homo. et per consequens si christus nullibi esset nisi sacramentaliter christus nullibi esset homo quod est falsum immo non posset corpus cum tamen christus dicat hoc est corpus meum Confirmatur secundo quia si pupilla oculi christi sacramentaliter existentis sit punctus totaliter indiuisibilis et inextensus sequeretur quam ipsa pupilla a qualibet parte specierum sacramenti distaret situaliter et sic non cotiueretur sub qualibet ymo sub nulla quod est falsum patet consequentia quoni am si ymaginaremur pro deus quamli det partem hostionon distantem secundum quodlibet sui a paunctuali substantia corporis anni. hi aret patet quod nichil annichilaret.
¶ Item tertio si impossibile est continuum componi ex ludiuisibilibus tunc si deus aunichilaret sacramenta lia acciden ia et dimittteret vacuum quo ad alia corpora subintranea retento copore christi sicut prius erat cum ipsis accidentibus. vtique intelligeremus situm cu cularem ab aere circundatum continere corpus christi. Sec si hoc non essent ibi nisi puncta vel psunctus idem pluries replicatus per iuxta positionem non vi deretur qualiter ibi fuerit circularis existentia per ymaginationem Iem quarto repugnare videtur anime intellectiue informare materiam punctualem precise et si solum in vno situ esset nulla operatio humana corperis vt sic posset sioi ccommpetere
¶ Tertia suppositio sub qualibet particula hostie manet integre corpus christi: ita quod quelibet pars corporis sub qualibet parte hostiocontinetur. paiet ex tra de reliquiis et veneratione sancto rum Et probatur quia si non: ergo facta diuisione hostie aut nulla pars continet totum christum: sed quaelibet pars partem et sic diuisus est christus corporaliter vel nichil et tunc desinit esse corpus christi sacramentaliter facta dinisione
¶ Dis tribus perit atibus suppositis quas oportet concedere de hoc benedicto sacramento. Pono aliquas conclusiones de modo existendi quas reputo veras nisi aliter inueniatur de intentione sanctorum Sic ergo conclusio prima
¶ Possibile est corpis christi quanlibet partem esse ordinatam in suo toto vt prius sciulante consecrationem et cum hoc quamlibet esse in eodem situ simul cum qualibet sibi equali sui totius.
¶ Probatur quia non plus repugnat partibus corporis christi seruato ordine in suo toto: omnes poni sumul scilicet quamlibet cum qualibet quam ponere simul duased secundum non est impossibile vt certum est. ergo conclusio vera maior patet quia quecunque repugnantia sequitur ad hoc quod partes omnes simul essent seruato ordine in suo toto vt prins: Illa etiam sequitur ad duas simul esse eodem ordine seruato. Secundo senato ordine partium in toto vt prius non repugnat acentesimam partem corporis christi esse simul cum b. centesima sibi equali et cum c. et d. vsque ad centum et similiter non repugnat cuilibet subcentesiue illius centesime esse simul cum sibi equali. et sic in infinium. ergo. etc.
¶ Secunda conclusio si de aliquo corpore cuiuscunque figure existat deus faceret hoc miraculum quod facit de corpore christi: non ex hoc esset materia vel forma vel figura illius corporis redata ad esse innextensum. Patet quia remaneret materia et forma et fignra et ordo parcium in toto vt prius. It infieret condensatio nec deperditio aliqua: nec alicuius esse aliqualis absoluti acquisitio. vt patet ex articulo precedenti: ergo.
¶ Tertia conclusio stante ypotesi prime conclusionis hic posite de de simultate: et si tuali parcium corporis christi ordine in toto seruato tunc vere sub qualibet particula hostie totus integerchristus secundum totam substantiam eius contintur. Probatur de dextra et sinistra hostie. quia sit ita quod dextra pars hostie sit equalis millesime parti manus christi. que millesima sit b. tunc cum b. millesima sunt omnes mille sime manus christi simul in eodem situ. et sic tota manus erit. et si eadem millesima b. sit equalis centerime parti oculi christi vel aliquante parti capitis: similiter omnes sunt cum b. que sunt si bi equales. ergo substantia manus et tota substanntia oculi: et tota substantia capitis sunt simul cum b. in eodem situ. et per consequens tota substantia corporea christi est cum b. et trerum tota substantia que est .b. est cum qualibet mille sima b. e rgo si b. sit subdextra parte hostie patet quod illa dextra hostie continet totum christum integraliter: et similiter quelibet pars dexixe continet totum christum pari ratione est sicut dicitur de dextra et eius partibus ita potest probari de sinistra et eius partibus et per consequens de omnibus partibus. patet ergo consequentia cuius declarationem bene intellige.
¶ Quarta conclusio ad saluandum corpus christi esse sacramentaliter sub speciebus hostie precise et non extra stantibus predictis conclusionibus in veritate necesse est corporis christi partes solum equales quantitati hostie et equales partibus hostie cum hoc quod hal est ordinem in suo toto quod quelibet sit cum cualibet sibi equali sui totius Patet nam si caput christi retinet. ordinem in suo toto quamnis esset sub qualibet parte equali sibi: oportet quod esset extra continentiam hostie habentis quantitatem paruam sicut communiter hostie fiunt oportet ergo si non debeat extra hosti. in esse quod partes solum equales hostie et minores quam equales partibus hostio sint simul cum qualibet sibi equali et non partes maiores quantitate hostie Et apparet iste modus rationabilis plusquam quod dicatur quod christus est extra hostiam etiam totus et integre quamuis etiam sit totus intra hostiam vel sub hostia Primus modus saluat bene omnes veritates quas ecclesia tenet in hoc sacramento et nichil ponit inconueniens. Secundus vero habet concedere quod christus est alicubi sacramentaliter non sub speciebus hostie quod non dicitur.
¶ Item posta veritate conclusionis huius quarte deus potest velle vt extra species rotundas hostie non sit aliquid ipsius corpris christi et quod tameu eiusdem corporis partes habentes similem. proportionem ad quantitatem equalem ipsi hostie. qualem habent corporis christi partes in celo ad suum totum remanebunt ordinem seruantes in suo toto. ergo etc. ad quod ymaginandum iuuat quod in speculo quam nis paruo. apparet minor sed proportionalis facies Item si b. lignum (quod sit figure quadrate) dispone retur per diuinam potentiam vt haberet esse sicut dicit prima conclusio: et tunc ymaginetur quantitas cu cularis in medio b. cuius diameter sit digitalis et subisto medio circulo ponat deus quicquid est ligni b. ta quod nichil b. maneat extra illum circulum) tunc patenttria primum quod nihil b. ligni corrumpitur. secundum quod tota sbam b. erit rge qualibet particula illius circuli digitalis. Tertium quod partes habentes ordinem in toto vt prius vt scilicet dextra sit dextra et sinistra sit sinistra: vtique sunt partes equales medietati circuli diametri b. et minoris. hic attende declarationem conclusionis tertie.
¶ Quinta conclusio non ex hoc precise quod partes corporis christi retinent ordinem ipsuo toto (vt dicit prima pars prime conclusionis / habet corpus esse sacramentaliter. patet ex dictis. quia ad esse sacramentaliter oportet quod totus christus ineteger sit sub qualibet particula hostie illud autem non potest saluari ex isto precise. quia sic habet esse corpus christi naturaliter
¶ Sexta conclusio si partes corporis christi proportionales: vt sacramentaliter existunt. non retiuerent ordinem ad suum totum: vt prius: et est quelibet pars cum qualibet. tunc esset mere confusio partium. et non staret dispositio corporis humaui: quam anima requirit. nec christus esset vere homo modo quo alii sunt. Secundum quod ibi esset corpus christi ymmo non esset tam magna dispositio quam magna requireretur si christus esset longus solum secundum longitudinem hostie. sed hoc est inconueniens. ergo. Patet etiam conclusio per suppositiones primas.
¶ Sed diceres ergo sub qualibet particula ininima hostie contineretur figura co poris humani: sicut in fractionibus speculi: patet consequentia quia secundum dicta oportet vt talis sit dispositio corporis humani et figura que non repugne anime. puta quod habeat partes organice distinctas seconsequens videtur super omnem humanum intellctum quod scilicet in particula tam parua quam parua est centesima vel millesima pars graui milii: sit tota figura corporis humani./ cum partibus organice distiuctis: fesponsio. concedo consequens et consequentiam maxime de partibus mexistentibus toti et comparcialibus. concedo etiam quod transcendit humanum ingenium.
¶ Septima conclusio non potest in sacramento taliter mutari hostia quin caput sit superius et supra collum et pedes inferius / patet quia sub qualibet particula est totus christus integer et vbi quod habet ordinem partium in toto. vnde si detur b. pars hostie quanta tunc deus nouit in b. que est substantia manus dextre et que substantia est manus sinistre et illius dextre quis est talis digitus. et quis talis. ymmo secundum esse tale dextre manus. substantia est sub dextra parte illius b. et sinistre manus substantia est sub sinistra parte ipsius b. et similiter sic est quod superioris digiti substantia sit sub superiori parte b. et inferioris digiti substantia sit sub inferiori parte b. et sic procedendo de reliquis. ita vt si deus. velit coagere ad videri apparebit. figura corporis humaini et sic si voluas accidentia non mutatur corpus christi situaliter nisi a virtute infinita et ab ista stat caput supra et pedes iufra ista est ymaginatio substantialis magistri hugolini in hac materia et hoc de secundo articulo
Articulus 3
Quantum ad tertium articulum videndum est / vtrum christus vt est sacramentaliter habeat omnes operationes et cetera.
¶ Pono conclusiones. Prima christus secundum quod corporaliter est sub speciebus sacramenti. dato quod non esset in celo corpora itur sicut foret possibile / potest videre corporali oculo rem corporalem: scilicet per speciem pyramidalem cuius conus est in oculo et basis in re visa patet quia oculus esset vere quantus et haberet omnia media remisita tam intrinseca quam extrinseca. et similiter probatur de aliis operationibus sensualibus sicut de auditu et cetera
¶ Secunda conclusio. Christus huiusmodi operationes sensuales non haberet vt est ibi sacramentaliter: sed vt quelibet pars remanet ordinata in suo toto vt prius modo supra posito in articulo precedenti. Probatur quia vt existit sacramen taliter. vbi est oculus ibi est quelibet centesima pars manus in quibus centesunis non fit impressio specie i visibilis rei. sed solum in oculo igitur. Item secundo si oculus vbicumque est recipit visionem. ergo infinities recipit infinitas visiones quod de facto non datur que non sic operatur christus vt est sacrameutaitur sed sicut predictum est. Et forte hoc inteudebat quidam quando dixit quotlibeto primo questione sexta quod christus vt est sacramentaliter nec videt se nec aliud oculo corporali.