Quaestio 2

Primus articulus.

QUantum ad primum sciendum: quod fuitopinio olram / et aliquorum aliorum / quod regule aristotelis non tenent in diuinis. Supponunt enim aliqua ex quibus infeurunt duo correlaria. Primo supponunt quod regule quas dant philosophi / pro aliqua certa materia tantum non tenent in alia materia. secundo supponunt quod regule quas dedit philosophus / date sunt tantum pro aliqua materia. quia ab eo quod res est vel non est oratio dicitur vera vel falsa. et ideo quia plhilosophus vidit naturas rerum tales / quod nulla res erat dueres vel tres. ideo ipse dixit quod medio existente hoc aliquid / necesse est extrema coniungi. Tertio suppouunt. quod si aristoteles vidisset vnam simplicem et singularem esse tres res: ipse excepisset eam ab ista regula / Medio existente etc. Quarto supponunt quod eadem res simplex scilicet essentia diuina est tres res. Ex istis inferunt primo quod obligatus ex fide ad tenendum istam veritatem quod vna res est tres res: non obligatur tenere regulas philosophi. que sunt facte pro alia materia. Secundo inferunt quod pauce regule vel nulle ab aristotele posite sunt formales. et hoc quia non tenent in omni materia. Uerum ista opinio ( secundum quod dicit doctor auctenticus magister gregorius libro primo distinctione quinta) est omnino irrationabilis / eo quod sic dicere non est aliud quam dicerfidem nostram et doctrinam catholicam / recte rationi esse contrariam / et ipsam derisioni hereticorum exponere. quomodo enim posset aliquis respondem re. profide: si negaret omnem modum arguendi / et ideo talibus obuians augustinus in epistola ad marcet linum dicit / Si manifestissime certeque rationi veluit scripturarum obicitur auctoritas / non intelligit qui hoc facit et non scripturarum illarum sensum ad quem penetrare non potuit. sed suum potius obiicit verita ti. frustra enim studuissent doctores et sancti / ad soluendas rationes impugnantium veritatem catholicam. quia facile erat dicere quod rationes contrarie in aliis valebant et non in diuinis. quod est omnino frtuolum dicere

¶ Ideo sequendo oppositam opinionem: Pro terminorum declaratione: est primo sciendum quod si logismorum quidam sunt affirmatiui et quidam negatiui et ideo due sunt regule generales omnium sillogismorum. Prima est affirmatiuorum hec scilic quecunque sunt idem vniuersaliter vni et eidem ade quate: inter se sunt eadem. que regula haberi potest ex primo elenchorum et primo priorum in mutis locis. Secunda regula est negatiuorum hec scilic quecunque vniuersaliter vni et eidem adequate sun diuersa: inter se sunt diuersa. que habetur vbi prius licet non ita modificate. et quanuis dictem regule sic. modificate sint vere: tamen logicaliter et communiter loquendo dico quod principium et regula omnium silogismorum cuiuslibet trium figurarum / est dici de omni vel dici de nullo / sicut primo priorum per dici deomni regulantur affirmatiui. per dici de nullo negatiui.

¶ Secundo sciendum est quod ille sillogismus dicitur regulari per dici de omni / qui componitur ex premissis et conclusione dispositis in modo et figura / quarum vna requiritur quod sit vniuersalis / denotans quod nichil sit sumere sub sublecto de quo non predicetur predicatum. Ille vero dicitur regulari per dici demnullo qui componitur ex premissis dicto modo dispositis / denotans quod nihil est sumere sub subiecto de quo non remouetur predicatum

¶ Tertio notandum quod sicut dicit anerroys primo priorum. differentia est inter propositionem vniuersalem et dici de omni. Per propositionem enim vniuersalem denotatur nisi quod propositio verificetur de quolibet supposito vel singulari subiecti: sic quod quelibet singularis sumpta sub subiecto sit vera. vt verbi gratia si dicatur omne animal est corpus denotatur quod hoc animal est corpus et istud et sic de aliis. Sed per dici de omni vltra hoc denotatur quod de quocumque verificatur subiectum verificetur et predicatum. vt omne animaest corpus id est omne illud quod est animal est corpus. similiter de ista omnis pater generat.

¶ Ex istis infero aliquas propositiones.

¶ Prima si propositio que dicitur vniuersalis non denotet hoc quod est dici de omni: ipsa non est sufficiem ter vniuersalis / vniuersalitate requisita ad formam syllogisticam.

¶ Secunda infero quod et si propositio sit sufficienter vniuersalis: tamen si sumatur aliquid in minori pro quo non fuit distributum sub subiecto maioris / non valet illa tio formaliter. patet quia non regulatur per dici de omni. Tertia quod omnis syllogismus ex singularibus formatur / virtualiter tenet per dici de omni vel dici de nullo. ¶ Quarta quod termini singulares sunt vniuersates.

¶ Patet ex immediata propositione.

¶ Propter uod sciendum quod aliqui sunt termini vniuerales vniuersitate distributa sicut termini connes distributi / per hoc signum omnis vel nullus. aliqui sunt termini vniuersales vniuersalitate adequatiua sicut termini singulares vel etiam connes modificati per istos terminos adequate vel totaliter vt dicendo sortes est adequate animal id est quicquid est sortes est animal. similiter dicendo homo est adequate anima id est quicquid est homo est animali¬

¶ Ex hispatet descriptio forme sillogistice que sit ista / forma syllogistica est ordo propositionum / in modo et figura / per regulam que est dici de omni vel dici de nullo sufficienter regulatus. Patet ista descriptio ex dictis ex qua sequuntur tres propositiones Prima quod precise falsitas propositionum non im pedit formam syllogisticam. Patet ista quia dictus ordo potest ita bene seruari in propositionibus falsis sicut in veris.

¶ Secunda propositio. Nullus paralogismus peccat precise in materia. Patet quia quamuis premisse sint false et non desitforma sipllogistica erit bonus syllogismus cum falsitas non impediat / vt patet per precedentem propositionem.

¶ Tertia. omnis paralogismus ex eo solum dicitur sic / quia peccat in forma. patet ista propositio ex secunda.

¶ Secundus articulus.

QUantum ad secundum pono conclusiones. Et sit prima conclusio ista.

¶ Primum principium tenet in omni materia et perconsequens in diuinis. Pro batur illud quod tenet gratia forme et in quacumque materia saluata sua forma tenet in omnibus sed primum principium est huiusmodi: ergo tenet in omnibus. maior nota. inor probatur / quia da oppositum / sequitur quod primum principium non tenet gratia forme sed gratia materie quod est falsum. Preterea quecumque repugnant per eandem formam repugnantie / equaliter repugnant. sed in omi materia contradictoria repugnant per eandem formam / ergo in omnibus materiis equaliter repugnant. maior est nota. et minor est aristotelis primo posteriorum.

¶ Preterea vbi non tenet primum principium tenet oppositum primi principii. et per consequens implicatio contradictionis que opposita primo principio tenebit diuinis. quod est absurdum. quia oppositum primi principii est simpliciter impossibile. etiam quia hoc esset fidem exponere derisioni vt dictum est. Preterea sequeretur quod tolleretur fides nostra disputatione. et sic de nostra lege verum esset quod dicit commentator tercio phisicorum: quedam leges prohibent disputare. loqui tur de sarracenorum lege. Preterea sequitur quod de diuinis nullam certitudinem haberemus. quia nesciremu. que pars contradictionis esset vera vel qua falsa

¶ Scedaconclusio. Primcipium regulatiuum forme syrlogistice dici de omni vel nullo tenet in diuinis. Probatur quia aut tale principium tenet gratia materie aut gratia forme. si gratia forme ergo tenet in omni materia. et per consequens in materia diuina. si tenet gratiamaterie ergo nullus syllogismus tenet gratia forme. cum forma syllogistica nion sit maioris roboris quam primcipium Tertia conclusio. forma syllogistica tenet in diuinis. Probatur quia aut habemus aliquem syllogismum tenentem gratia forme aut omnes tenentur gratia materie. si habemus aliquem tenentem gratia forme: ergo ille tenebit in diuinis. Si autem tenet gratia materie ergo omnis syllogismus peccat in forma et per consequens sequitur quod tota logica sit communiugatio inutilis. quod non est credendum. Preterea secundum gregorium si forma sillogistica non valeret in diuinis: tolleretur omnis via ad probandum vel reprobandum aliquid cu ca diuina. probatur nam cum catholici vellent aliquid probare contra hereticos: pro libito et de facili possent dicere discursum vel probationem nin valere. esto quod forma esset perfecte regulata. et sic nichil ex dictis aut in scriptura contentis poterimus contra ipsos arguere (quod absit) ergo tenendum est quod forma etc.

¶ Quarta conclusio. Nullus syllogismus ex terminis singularibus / non modificatus / tenet gratia forme. Probatur quia non tenet sine modificatione in omnibus terminis similiter dispositis. ergo in tenet in terminis singularibus sine modificatione consequentia nota. assumptum probatur in creaturis quia non sequitur hec anima est simul cum capite hec anima est simul cum pede / ergo caput est simul cumpede. bene tamen sequitur cum modificatione / sic dicendo / hecanima est adequate simul cum capite / hec anima est adequate simul cum pede / ergo pes est simul cicapite sed tunc premisse sunt false et sillogismus bo¬ nus. Confirmatur per philosophum primo priotum capitulo / quo modo autem reducemus / vbi arguit sic micalus musicus corrumpetur cras / micalus est micalus musicus / ergo micalus corrumpetur cras. hoc autem falsum dicit philosophus / et subdit causam. non enim vniuersaliter verum / quoniam micalus musicus corrumpetur cras ita quod maior non est vniuersalis. sed si forma debet valere oportet quod maior sit vniuersalis / sub ista forma omne quod est siue quicquid est micalus musicus corrumprctur cras. et quicquid est micalus est micalus musicus ergo micalus corrumpetur cras. et tunc maior et mior sunt false. et forma bona.

¶ Quinta conclusio que sequitur ex ista quod termni singulares non sunt sufficienter hoc aliquid quoem requiritur hoc aliquid in sillogismo expositorio sinemodificatione. Patet ista conclusio ex dictis immediate. quia secundum philosophum quando medium est sufficienter hoc aliquid: necesse est extrema contungi sed sine modificatione non possunt extrema coniungi in sillogismo ex terminis singularibus / vel expositorio: ergo tales termini non sunt sufficienter hoc aliquid modo requisito Sexta conclusio omnes paralogismi in quacumque materia fiant etiam in diuinis / peccant in principio illo / quod est dici de omni vel dici de nullo: siue in regulis datis in primo priorum principio. Probatur quia per dictum principium solui possunt oes paralogismi ortunati tam de diuinis quam de creaturis vt in solutione paralogismorum in. 3 capitulo patebit. ergo questio vera

¶ Tertius articulus.

¶ Uantum ad tertium articulum pono paralogismos quorum primus est / hec essentia est filius. hec paternitas non est filius ergo hec paternitas non est essentia / conclusio est falsa / et permisse sunt vere.

¶ Secundus iste pater generat iste pate est essentia / ergo essentia generat.

¶ Tertius omnis essentia diuina est filius / nulla paternitas est filius ergo nulla paternitas est essentia. in camestres.

¶ Quartus. hic pater generat / hec essentia non generat / ergo hec essentia non est iste pater.

¶ Quintus. omne illud quod est pater est pater. filius est omne illud quod est pater / ego filius est pater. conclusio est falsa. Forma bona in darii et premisse vere ergo. ¶ Sextus. omne illud quod est pater est pater / omne illud quod est deitas est illud quod est pater / ergo omne illud quod est deitas est pater

¶ Septimus de nullo eodem verificantur contradictoria / de patre et essentia verificantur contradictoria ergo pater non est essentia.

¶ Octauus pater genrat et filius generatur sed pater et filius sunt deitas ergo deitas generat et generatur.

¶ Nonus. de patre et filio verificantur predicta contradictoria. patet et filius sunt idem. ergo de eodem verificantur contradi ctoria.

¶ Decimus. omnis proprietas patris repugnat filio / essentia est proprietas patris / ergo essentia repugnat filio.

¶ Undecimus. omnis pater generat nulla essentia generat: ergo nulla essentia diuina est pater. Multi alii paralogismi possent formari sed sufficiat de istis. Tirca autem soluendi istos paralogismos: pono aliquas propositiones.

¶ Prima. licet regula anselmi posita in libro de processis spiritus sancti sit sufficiens ad paralogismos ostendendum: non tamen ad soluendum. quare sequitur quod per illam non possunt solui.

¶ Ubi sciendum quod anselmus (vbi supra) ponit istam regulam in virtute / quod in bona consequentia: ex vnitate diuine essentie non potest inferri aliquod repugnans personarum pluralitati. nec econtrario ex personarum pluralitate potest inferri aliquod repugnans vnitati diuine essentie. per istam regulam potest cognosci circa materiam vnitatis essentialis / et personalis pluralitatis / qui sillogismi sunt boni vel mali. sed non potest cognosci per ipsam causa apparentie ergo propositio vera.

¶ Secunda propositio. Non sufficit pro solutione paralogismorum dicere quod in talibus paralogismis non seruetur vnitas medii sufficiens ad connexionem extremorum: licet sufficiat quo ad multos. Probatur quod non sufficiat quo ad aliquos: quia non sufficit pro solutione istius paralogismi secundi / hic pater generat hic pater est deitas / ergo deitas generat. quia hic non variatur medium.

¶ Secunda pars patet quia sufficit pro tertio paralogismo superius posito et suis similibus. Tertia. Non sufficit ad soluendum etc. regula que dicit propositiones exponendas per vniuersaliter vel particulariter. verbi gratia dicendo hec esset tia est pater. si exponatur vniuersaliter dicendo / omne quod est hec essentia est pater quia tunc esset falsa Probatur propositio. quia per eam non soluitur paralo gismus sextus scilicet omne illud quod est pater est pater omne illud quod est deitas est illud quod est pater ergo omne illud quod est deitas est pater. hic non sufficit predicta regula.

¶ Quarta propositio. Regula formarum sillogitsmorum posita in primo articulo huius questionis / suter ficit ad soluendu omnes paralogismos. Probatur quia rectum est iudex sui et obliqui ergo per rectum (quod est dicta regula) potest haberi distinctio sufficientie et deficientie cuiuslibet forme syllogistice. Ueritas huius conclusionis patebit in solutionibus.

¶ Premitto tamen vnum notandum quod aristoteles in primo priorum quandoque loquens de forma syllogistica / locutus est in terminis generalibus non circumlocutis vt dicendo omne / c / est / a / omne / c / est / b / ergo omne / b. est / a / quandoque autem vsus est circumlocutione ista / sed idem a / sit idem / b / si idem / c / idem / a / ergo si idem / cidem b. Modo dictum est in primo articulo / quod in quolibet bono sillogismo tenente gratia forme / requiritur circumlocutio / vt sufficienter sit regulatus per dicide omni vel dici de nullo. Unde ista propositio omnis homo currit. ad hoc quod possit poni pro premissa. in sillogismo regulato per dici de omni vel dici de nullo: oportet quod equiualeat vni de subiecto circumlo cuto isto modo: omne illud quod est homo currit. pr vter quod dico / quod forme syllogistic e facte sine circum locutione / non tenerent apud theologos. nec etiam apud philosophos. Et ideo dubitatur quis modus circumloquendi sit ponendus.

¶ Ad quod respondeo per propositiones.

¶ Prima. talis modus circumloquendi est poner¬ dus / per quam maior in prima figura reddatur sufficienter vniuersalis: sic scilicet quod subiectum nulli conueniat: quin predicatum conueniat eidem. quia tunc sufficienter regulatur sillogismus per dici de omni vel dici de nul lo et non aliter. et sic suo modo de negatiua¬

¶ Secunda propositio. Non sufficit talis circunlocutio. Illud quod est / si precise addatur subiecto. Probatur / in multis exemplis talis processus deficiergo generaliter non sufficit. consequentia nota. antecedens probatur arguendo / sic / omne illud quod est pater est pater rilius est illud quod est patar. ergo filius est pater. et etiam omne illud quod est tres persone est trinitas et patet est illud quod est tres persone: ergo et cetera. et sic de multis aliis.

¶ Tertia propositio sufficit circumlocutio Aristoteles in primo priorum / et in multis locis vbi dicit / in quo a / in quo .b. in quo. c. in quo a. ergo in quo. c. in quob. loco istius in quo / dico idem a idem. b. Probatur quia ista numquam capit instantiam / et per illam sufficienter quilibet sillogismus erit regulatus per dici de omni vel dici de nullo: ergo propositio vera. consequentia nota per primam propositionem huius dubii antecedens patet discurendo per omens paralogismos factos et alios.

¶ Unde ad primum cum dicitur hec essentia est filius etc. si circumloquatur sic omne idem essentie est filius. maior est falsa et forma bona.

¶ Si liter ad secundum iste pater generat / omne idem patri generat etc.

¶ Ad tertium omnis essentia diuina est filius circumloquitur omnem idem essentie diuine est filius / que est falsa. Ad quartum hic pater generat circumloquitur / omne idem patri generat falsa.

¶ Ad quintum omne illud quod est pater est pater / non sufficit ista circumlocutio per secundam propositionem supra: sed ista omne idem patri est pater quae est falsa.

¶ Ad sextum patet per idem. ¶ Ad septimum dico quod conclusio non sequitur sed ista de diis que sunt idem verificantur contradictoria.

¶ Ad octauum dico quod debet sic inferri. ergo que sunt idemvnum generat et alid generatur.

¶ Ad nonum dico quod non regulatur per dici de omni.

¶ Secundo dico quod debet sic inferri ergo de hiis quae sunt idem praedicantur contradictoria.

¶ Ad decimum et vndecimum patet sicut ad primum. Ad rationes ante oppositum. ad primam. ad paralogismos tres ibi factos seu formatos patet quid dicendum.

¶ Ad secundum argumentum cum probatur quod istud principium quecumque vni et eidem etc. non tenet in diuinis: dico quod istud principium potest quadrupliciter intelligi.

¶ Primo. quod quecumque vni et eidem respecti extrinseco sunt eadem / inter se sunt eadem. et sic est falsum / patet quia licet dico corpora in eodem loco / ita qod denominarentur idem logicaliter / et duo accedentia in eodem subiecto / vel due partes in eodem toto: non concluderentur eadem realiter.

¶ Secundo potest intelligi respectu eiusdem tertii / quod tertium est intrinsecum sicut materia et forma et sic etiam non est verum. quia si duo corpora paberent eandem materiam vel eandem formam non oporte ret quod essent eadem.

¶ Tercio secundum sensum quem pretendit videlicet quod sunt aliqua et quod alicui sunt eadent et sic etiam non est verum. quia si sint aliqua sunt plura. et si sunt eidem eadem non sunt plura: et sic sunt patura. et non pitura quod est falsum.

¶ Quarto modo potest intelligi sic / quod quando maior et minor extremitates / vniumur alicui medio vere / secundum debitum modum et debitam figuram / et formam / de hiis personaliter sumptis et significatiue verificatur vel predicatur esse idem inter se. et sic est veruet tenet in omnibus. Ad formam igitur argumenti cum dicitur / quod pater et filius vniuntur in essentia / et non vniuntur inter se / sic dicendo hec essentia est pater hec essentia est filius / ergo pater est filius: dico quod numquam in debito modo / et in debita figura vtraque praemissarum existente vera: vniuntur pater et filius. ita quod ista propositio concludatur pater est filius vel econtrario: sed semper altera premissarum erit falsa. si sillogismus sit. debite regulatus.

¶ Ad tertium argumentum dico quod istud principium medio existente etc. tenet semper quando sillogismus regulatur equiualenter per dici de omni vel dici de nullo sed cum in diuinis sic possit regulari sillogismus concludo quod tale principium tenet in diuinis et sic est finis questionis.