Quaestio 1

¶ Circa primum articulum primus terminus declarandus est viator quem sic discribit oltam in prologo primi. q. prima. ar. primo. Uiator est qui non habet noticiam intuitiuam de deo sibi possibilem de potentia ordinata. Ista diffinitio vt dicit dominus alphonsus est insufficiens: quia existentes in purgatorio non habent noticiam de deo intuitiuam et tamen non sunt viatores Et praeterea sicut dixi in principio meo noticia intuitiua de deo potest viatori communicari et de fctopaulo fuit communicata ipso exestente viatore.

¶ Sed rodondon in prologo. q. 2. ar. primo describit viato rem sic. Uiator est qui cognoscit per speculum et est in statu merendi. Ista similiter est insuficiens. vt patet per idem de paulo.

¶ Doctornoster magister hugolinus. q. 4. principali prologi. ar. primo describit viatorem dicens quod viator est homo trans ens in terminum eterne mansionis: potens agendo edificare ad vitam eternam per merita vel ad mortem eternam per demerita. Uerum est quod ista descirtio est valde stricta quia secundum ipsam solum existens in gratiia vel in statu merendi diceretur viator Ideo do ampliorem et describo viatorem. Uiator est homo qui non habet praemium beatificum sibi de communi lege possibile et est in statu merendi vel demerendi auiesse potest de communi lege.

¶ Per primum membrum excluduntur beati exesentes in padiso qui iam habent praemium. Per secundum scilicet de communi lege possibile excludanturdamnati existentes in inferno qui licet possint habere beatitudinem de potem tia dei absoluta: non tamen de communi lege.

¶ Per tercium scilicet et est in statu merendi vel demeret di exluduntur creature exesentes in purgatorio quae non merentur nouam beatitudinem ex eorum dilectione vel passione. Per vltimum / scilicet autem esse potest includuntur infautes et furiosi qui carent libertatis excerci¬ tio: qui licet sic non sint in statu merendi vel demerendi / tamen de communi lege possunt esse aliquando.

¶ Ex ista declaratione et descriptione infero quattuor propositiones.

¶ Prima. Non omnis viator est in statu merendu: patet de existente in peccato mortali

¶ Secunda. Omnis viator rationis compos est in statu merendi vel demerendi patet

¶ Tertia quod licet demereri sit fugibile viatori: non tamen est ab eodem eligibile per infinitum tempus velle mereri probatur quo ad secundam partem quia non est licitum: immocontra rectam rationem velle perpetuo tendere in terminum et infinem numquam. adeptum.

¶ Quarta: ho mo nolendo mereri quamdiu erit viator meretur: probatur ista quia potest meritorie velle cessare a statu vie sicut paulus quando dicebat cupio dissolui et certe. Nota tamen quod ista propositio pot dupliciter intelligi: vno modo quod homo velit tempus meriti esse preuius tempore vie ita quod velit aliquando non mereri. Aliomodo velit tempus vie esse breuius quam erit: in quo tamen toto vult mereri. In secundo sensu propositio non est dubia: sed in primo est falsa.

¶ Secundus terminus declarandus est veritas: qui terminus trimpliciter potest sumi et tot modis solet vsitari: primo incomplexe vt saluator Ioh. 0. Ego sum via veritas et vita. Et augustinus primo et secundo solilodorum: et de vera religione / vbi dicit quod verum est illud quod est

¶ Secundo modo sumitur verum seu veritas complexe / scilicet pro significatototius propositionis secundum modum loquendi gregorii doctoris autentici / et doctoris luculenti hugo lini in quastionibus prologi. Et sic verum dicitur significabile complexe: et isto modo accepit anselmus verum siue veritatem / libro de veritate: vt patet ipsum legenti et ostendunt praedicti nostri doctores in suis rologis quastionibus primis.

¶ Tercio modo sumitur veritas pro signo veritatis et sic propoten dicitur vera seu veritas: quia signum est veritatis sicut dicitur. 6. methaphiice quod bonum et malum sunt in rebus verum et falsum. sunt in intellectu.

¶ huic declarationi addo vnam talem distinctionem: quod verorum vel veritatum intelligibiium: quadam sunt intelligibilia per aliquod medium ditinctum: et quedam sine medio. Uerum intelligibile per medium voco illud de quo noticiam intellectualem intellectus natus est recipere / sed non sine specie aliqua vel signo distincto / quod illud intelligenbile naturaliter representat: vel breuiter / Omne verum extra animam / intelligibile autem verum sine mediovoco illud quod potest apprehendi ab ipso intellectu sine tali medio ab ipso intelligibili distincto. Primo modo intelliguntur quae non sunt praesentia ipsi animevel sunt extra animam. Secundo modo intelligutur tantum qua sunt praesentia ipsi anime: cuiusmodi sunt spes conceptus et cetera que sunt in anima sufficianter ei apparentia. Danc distinctionem ponit branchil. q. 2. prologi. vbi diffuse ex dictis aristotelis et commentatoris ondit quod prius praioritate gratiationis intellectus intelligit quae sunt extra animam persigna quae sunt in anima sufficiem. et apparentia quam intelligat signa illa vt prius intellectus intelligit sortem quam intelligat spieciem sortis et priis intelligit intelligibile per medium quam intelligat intelligibile sine medio. Ex ista declaratione et distinctione infero propositiones.

¶ Prima est. Contingit intellectum de pluribus veritatibus habere euidentem noticiam cum hoc quod nullius veri intelligibilis sine medio / actualiter habeatnoticiam. probatur. Intellectus potest intelligere totum et eius partes: et referre totum ad partes: et percipere totum esse maius sua parte: cum hoc quod nullius intelligibilis sine medio / habeat actualem noticiam: cum omnia ista sufficienter intelligantur per media absque cognitine talium mediorum: sed omnis intellectus sufficienter comprehendens totum et eius partes et totum esse maius sua parte habet noticiam euidentemhuius veritatis: totum est maius sua parte: cum noticia illius veritatis non dependeat nisi ex noticia sufficienti habita per signa particularia: ergo intellectus potest euidentem habere noti ciam huius veritatis / totum est maius sua parte: cum hoc quod nullius veri intelligibilis sine medio hebeat actuaem noticiam: et sicut potest habere noticiam veritatis huius propositionis: sic potest habere cuiuslibet alterius per se no te: ergo contingit intellectum etc. quae fuit conclusio probanda. ¶ Secunda propon. Absque cuiuscumque propositionis vel signi no ticia: potest alicui vero adherere intellectualis potentia. probatur ex prima quia potest percipi euidenter totum esse malius sua parte / absque alicuius propositionis vel signi exterio ris noticia: ergo huic potest adherere intellectualis potentia: sine talis propositionis vel signi noticia.

¶ Tertia propon. Esse verum et esse scitum per prius tipse et causalitate conueniunt significato: quam propositioni siue signo probatur per longum processum magistri hugolini inquestionibus prologi quem nunc dimitto¬

¶ Quarta propon. Esse verum vel esse scitum non praecise copetit propositioni: sed etiam ipsius propositionis significato totaliprobatur ex praemissis Nam respectu significati talis propositionis / totum est maius sua parte / et cuiuslibet alterius per se note / cognite euidenter contingit intellectum habere assensum vel actum assense et illud scire: et ips esse verum: sed signi ficatum huius propositionis totum est maius sua parte / et cu iuslibet alterius euidenter note: non est propotis ergo non tantum esse verum vel scitum dicitur depropositione: sed etiam de significato

¶ Uel ista sit quarta. Non tantum respectu propositionis contingit esse actum assensus: nec tantum propositionem contingit scire: vel esse veram. probatur prima pars quia respectu significati istius propositionis totume maius sua parte et cuiuslibet alterins per se euidenter note contingit intellectum habere assensum vel actum assensus: sed significatum huius propitinis non est ipsa propotis: ergo non tantum respectu propositionis contingit esse actum assensus.

¶ Secunda pars posset probari ex rima et eam probat magister gregorius contraobam in prima quaestione prologi qua obam posuit quod solam propotne est vera et per consequens quod sola propositio sciebatur

¶ Ubi est aduertendum quod vt ponit anselmus in libro de vritate et allegatur a domino egidio libro pri mo sententiarum distinctione. 415. q. vltima: duplex est veritas propositionis sicut et duplex significatio ei competit: vna est cum significat quod significare accepit. Alia est cum significat illud ad quod facta est. Nam sortem currere significat cursum inesse sorti: siue et currat siue non / hanc retinet significationem: et numquam ab ista cadit: et ista est significatio prima. Rursum licet sortem currere / semper significet cursum inesse sorti: aliquandotamen hoc significat ipso currente: et tunc stgnificat id ad quod ipsa facta est. Prima signi ficatio est connaturalis et intinseca propositioni. Alia vero est ei accidentalis. Et secundum has duas significatio nes duplex est propotinum veritas / vna intrinseca quasignificat quod significare accepit: alia est accidentalis et extrinseca / cum significat ad quod facta est Ex istis distinctionibus infero quattuor propositiones

¶ Prima. Prius est sic esse vel fore (quod est verum secundo modo dictum) ex parte rei: quam propostionem enunciantem sic esse. esse veram. probatur per aristotelem in postdicamentis qui dicit quod prius natura est est rem sic esse: quam propotio vel oto sit vera. vnde ait: ab eo quod res est vel non est / ortio dicitur vera vel falsa: qua propotio aristotelis secundum elenchoch. q. 2. secundi. est vera si etiam sit de disiuncti extnemis: vt sit sensus ab eo quod res est ortio dicitur veravel falsa: vel ab eo quod res non est / ortio diciturvera vel falsa. Aliqua enim propotio est vera ab eo quod res est vt istapro positio deus est et aliqua est vera ab eo quod res non est vt antichristus non est.

¶ Secunda propoti sit ista. Idem conplexe significabile est primo significabile per complexum futuri temporis: et postea praeteriti. patet ista de isto conplexe significabili: resurrectio mortuorum quae nunc est sutura: aliquando erit praesens et aliquando non. Siliter passio christi quae est aliquod complexe significabile: aliquando fuit futura postea fuit praesens nunc autem est preterita

¶ Tercia propon. Ticet aliquod complexe significabile desinat esse verum veritate accidentali et extrisecanon dicto: non potest tamen desinere esse verum veritate connaturali et intrinseca. prima pars probatur quia non minus veritas complexe significabilis incipit aut desiniesse: quam sic esse sicut ipsum significat / incipiat aut desinat esse: sed secundum est possibile ergo et primum. Et secunda parus patet ex dictis supra.

¶ Quarto propon. Multas veritates potest cognoscere quelibet intelllectualipotentia / absque alicuius propositionis noticia. probatur: quia praecognoscere totum esse maius sui parte et hominem esse anima sine alicuius propositionis nottecia.

¶ Tercius terminus est religio christiant per quod complexum intelligo congregationem fideli obedienter vnitorum sub ritu et praeceptis sii veri et prin cipalis capitis pastoris christi: a quo denominatur. hec descriptio satis patet ex multis dictis canonis euan gelii et sanctorum. Potest tamen ritus tripliciter variari: primo in praecepta. 2. in concilia. 3. in sacramenta siue in ceri: nonalia. Exempla istorum sunt satis nota ideo eis non insisto. de hoc tamen potest qui vult videre inmilleloquio: vocabulo xpiani. et hugo. li. 2. parte. 2. ca5. vbii dicit quod omnis ecclesiastica administratioin tribus constat in ordinibus in sacramentis: et in praeceptis Ex isto infero quattuor propositiones. Prima est. Congregatio fidelium non incepit ab adam sed ab abel post peccatum. Ista est in forma domini altissiodorensis libro tercio capitulo quarto primi tractatus. et probatur quo ad primam partem sic. Congregatio fidelium postquam incepit nurquam desiit. ergo ab adam non incepit. Antecedens est catholicum: et consequentia probatur: quia adam incidit in peccatum mortale post sanctitatem quam prius habebat: ergo si incepisset ad adam esse desisset aliquando per peccatum. quod non est dicendum. Et secunda pars patet per glo¬ sam super i llud euangelum vt veniat super vos omnis sanguis iustus qui effusus est a sanguine abeliusti. et cetera.

¶ Secunda propositio. hec fuit vera ante incarnationem. Christus est caput abel et patriarcharum seu fidelium. probatur: quia sicut dicit augustinus et allegat dominus altissiodorenis. vbi supra. Ead fuit fides incarnationis future quae est modo preterite ergo eadem fuit virtus de incarnatione futura que est modo de preterita / sed fides de incarnatione praeterita facit homines membra christi: ergo hoc idem fecit fides de incarnatione futura: ergo abel et ceteri fideles ante incarnationem fuerunt membra christi: patet etiam ista per augustinum in libro de ciuitate dei: vbi onedit quod si ne fide incarnationis nemo saluus factus est.

¶ Ex ista sequitur tertia videlicet quod non sequitur Christus ante incarnationem fuit caput fidelium. ecundum humanitatem: ergo christus fuit homo ante incarnationem: sicut hec non valet chimera est opinabilis: ergo chimera est sed est fallacia secundum quid ad simpliciter. Christus enim ante incarnationem fuit caput abel et fidelium secundum humanitatem: non ua tunc esset sed quae esset in fide / vel futura credebatur Ex istis sequitur quarta videlicet quod congregatio: fidelium numque fuit acephala: sed quandocumque fuerunt membra fuit caput vt ondit idem dominus altissiodoren. vbi supra

¶ Quartus terminus est illustratio. qui triliciter potest sumi: vnomodo pro principio illustrante vel illustratiue assistente sicut loquitur de ipsa augustinus. 2. de libero arbitrio capitulis. 2. 23 et 35. vbi dicit quod ipsa eterna veritas est lumen omni menti / incommutabilia vera cernenti. Et sic deus est illustratio nostra idest principium illustrans.

¶ Secundo modo potest sumi illustratio pro ipso motu quo cognitiue mouetur ipso intellectus ad vita liter percipiendum suum obiectum respectu cuius potemtia fuerit illusti a: a

¶ Tercio modo potest sumi pro actu ipso producto siue elicito siue derelicto per talem motum cognitiuum: et illustrationem assistentem tali potentie illustrate.

¶ Auxta istam descriptionem pono quattuoru. propositiones.

¶ Prima est. Sola speciali dei illustratione cognoscitur qua veritate omne verum est verum. probatur quia per solam talem illustratio nem cognoscitur quod verbum dei est ars veritas ad mensura ac forma actuatiua immediate: qua omnia alia vera sunt fabricata: secundum illam iusticiam distriputiuam (vt dicit dyonisius. 8 ca. de diuinis nominbus) tribuentem vnicuique gradum perfectionis naturam et veritatem secundum exemplaris eterni diffitninem rgo sola speciali dei illustratione cognoscitur qua vertate omne verum est verum a viatore: antecedens est notum: et consequentia patet.

¶ Secunda quae sequitur ex prima est quod ad aliqualem cuiusque doctrme noticiam specialis dei illustratio est necessario requisita patet ex prima.

¶ Tercia. Non semper ad cuiusque doctrine noticiam specialis dei illustratio est necessario requisita. probatur quia ad cognoscendum quod ens sit aliquid vel quod sit vnum ex solis principiis vi naturalis rationis potest prue¬ niri per studium et exercicium ergo propoti vera: censequentia patet: et. antecedens probatur quia ad noticiam entis inquantum ens sufficit solum noticia de eo quod sit aliquid et ad noticiam eius inquantum vnum sufficit noticia qua cognoscitur ipsum esse terminatum in natura sua in seindiuisum / et a quolibet alio diuuum: et ista possunt haberi in lumine naturali: ergo pro istis non requiritur specialis illustratio dei.

¶ Quarta. Aliqua sunt vera natiralia etiam in philosophia ad que numquam aliquis philosopuns attigere potuit: potuisset tamen mediante illustratione diuina. Prima pars est augustini. 21. de ciuitate ca. 7. vbi pitura exempla ad hoc adducit / inter quae illud potissimum est de fonte in quo si ponatur facula extincta accenditur et tamen si ponatur accensa extin ¬ guitur. Et secunda pars propositionis nulli catholico diet esse dubia: ergo propositio vera

¶ Quintus terminus declarandus est fides quam branchil. q. 1. prologi in descriptionibus terminorum / sic diffinit vel describit: fides est habitus super naturaliter infusus eleuans primo potentiam intellectiuam ad cognitiue percipiendum veritates supnaturales / quo primo distinguitur fidelis ab infideli. Per primam partem distinguitur habitus fidei a quolibet habi um naturaliter acquisito vel naturali: per secundam distinguitur fides a quolibet alio habitu theologico hic in via: eo quod nulla alia vertus primo eleuat licet inclinex voluntatem ad eliciendum actus circa illas veritates co gnitas. Per terciam distinguitur a quolibet habitu conphensoris vt ab habitu glorie et clara visione dei / eo quod per nullum talem habitum in via distinguitur fidelis ab infideli Notandum tamen circa istum terminum quod sicut posnit dominus altissiodorenis. lib. 3. tractatu de fide: fides multiplicitur accipitur / quia quandoque dicitur habitus fidei infortis inem habent christiani in mortali peccato et demodes: sicut dibeat) iacobus / demones credunt et contremiscunt: quandoque diciter fides habitus fidei formatos: qua proprie vertus est: de qua diciter iustus ex fide viuit / et scti per fidem etc. et hec est tictoria quae vincit mundum fides nostra: quandoque dicitur fides ipsa cognitio aperta quam habebimus in futuro. vnde apitlus dit de fide in fidem vbi aug. d fide spei transibimus in fidem speciei: quando cognoscemus sicut cogniti sumus quandoque dicitur fides ipse mota fidei: vnde au. Fides est credem quod non vides quandoque fides dicuntur articli fidei collective sumpti vt ibi hec est fides catholica: quam sic diffinit apostolus Fides est subam sperandarum rerum / argumentum non apparentium. Expositionem fidei vide in altissiodorenis. et egidio.

¶ Sextus terminus et vltimus est adhesio fi dei quod complexum doctor luculentus magister hugu. sic describit quod est summa factitudo quae nloria maior viatori de sicesse non euidentur cognito sed credito a prima vritate reuelari vel reuelata esse potest. hec descriptio est formis dictis hugonis li. primo de sacramentis per te. 6 ca. 2. dicentis: fides est certitudo animi de repus absentibus quans sic esse non est euidens intuitiue / nec per rationem cogentem veliter: et parte. 16. eiusdem. libri ca. 2. Fides est quaedam rectitudo animi: de rebus absentibus / supra opinionem et infra sciniam constituta quod intelligi det in esse noticie vel euidentie non in esse certitudinis vel adherentie aliter. diffaon¬ esset falsa.

¶ Iuxta istam declarationem pono quattuor propositiones.

¶ Prima est. Quamuis velle adherere fidei et ipsamet adhesio sit ex dono dei: ad sic tamen adheren dum aliquod motiuum requiritur de lege communi. pbatur ista quo ad singulas partes.

¶ Primo quod velle adherere vel assentire sit ex dono dei. Nam apostolus ait: deus operatur in nobis et velle et perficere.

¶ Secundo ad nullum aliqualiter operari quo anima efficitur laudabilior sufficit aliqua creatura nisi diuinum velle faciat ipsam taliter operari: sed velle adherere fidei est huiusmodi: ergo.

¶ Sed probo quod ipsa adhesio sit ex dono dei / quia cum ipsum adherem vel adhesio ipsa sit perfectior quam precise velle: et velle est ex dono dei vt probatum est: ergo et ipsum assentire. Probatur secunda pars scilicet quod aliquod motiuum requira tur per augustinum (vt puto) super illud quomodo credent sine predicante qui ait Neque enim omnia libero arbitrio credere potest / et per consequens nec adherere nisi sit aliqua suasio vel ratio.

¶ Secunda propositio. Non omne firmiter credere vel adherere seu non adherere: sic est inviatoris potestate quod possit pro libro voluntatis: nunc in istum / nunc in illum actum exire. Ista satis clara est si quis bene aduerteret. Nam alias possem ego pro libito voluntatis: credere quod non essem in scolis istis / et quod status miserie esset melior quam status mundi: et istis similibus adherere que apertissime falsa videntur

¶ Tercia. Non sola simplex adhesio fidei sui ficit ad habendam theologicam sapientiam. pro batur. Nam sit sola talis simplex adhesio fidei sufficeret: nullus theologus haberet habitum perfectiorem habitu fidei quo ad esse notitie: consequens est falsum: et falsitas probatur per illud agustini omelis. prima super iohannem deus illuminat paruulos et indoctos luiuine fidei: maiores autem (qui sunt quasi montes) luie sapientie.

¶ Ex qua sequitur quarta quod ad hanc sapientiam habendam pter habitum fidei requiritur de illustratione claritatis dei superius lumen. patet ex dicto angustini et propositione premissa: et apparebit in conclusio nibus secundi articuli.

¶ Nota distinctionem doctoris sollennis quolibeto. 21. q. 3. quod sicut isti actus circa diuina videre credere et intelligere essentia liter distinguntur: ita correspondenter est triplex lumen. Est enim quoddam lumen sufficiens ad apertam visionem habendam: scilicet lumen glorie et quoddam aliud sufficiens ad credendum scilicet lumenfidei: et quoddam aliud medium intelista quod necessario requiritur ad intelligendum credibilia. E tsit quod dare talelumen medium: probatur auctoritate augustini super illo verbo erat lux vera et cetera. vbi augustinus. Aliud est lumen ad credendum: aliud ad intelligendum. Et ponitur a domino alphonso libro primo questione secunda. arti. tercio.

¶ Secundus articulus QUantum ad secundum articulum istius uaestionis sit prima conclusio ista.

¶ Tex religionis christiane / obligatoria est cuiuslibet rationalis creature et reprobatiua cuius. ibet secte erronee. Prima pars patet quia omnis rationalis creatura obligatur ad dilectionem diet proximi: ergo et ad hanc legem christiane religionis. antecedens est otum satis: et consequentia patet: quia "in hiis duobus mandat tota lex pendet et prophete". math. 22.

¶ Secundo. sic omnis nam rationalis obligatur ad legem eternam et incommutabilem: ergo et ad legem christane religionis: antecedens patet ex dictis tullii lib. 1. de legibus vbi ditur quod ones homines in mo dii et ho mines vnica ratione conueniunt: a qua ratione sumitur lex et us oe Et idem tullius lib. 3 de republica: et allegatur a lactantio vbi describendo hanc legen diit quod huic legi neque prorogari fas est: neque derogari ex hac licet: nec totaliter abrogari potest: neque per senatum: neque per ppostorum: hac lege solui posset: neque est quaerendo explorator aut in terpres: nec erit alia rome: alia athenis: alia nunc: alia post: sed in omni gente et in omni ipse erit vna lex sempiterna: et incommutabilis erit magister et interpraestator. omnim deus.

¶ Secunda parus patet per augu. 2t. de fide christanam ca. 5. vel vltimo. secin aliam quotationem: vbi aug. quicquid homo extra didiscerit si noxium est ibi damnatur: si vtile ibi inuenitur.

¶ Primum correlarium. Preceptum iustum dei debito obligationis diuine congrue obligat naturas damnatas ad iustum bene velle. patet ex conclusione: cum sint creature rationales quae ones obligantur ad dei et procimi dilectionem talem qualis haberi non potest sine iusto bene velle: ergo correlarium verum.

¶ Secundum. Angelus damnato quamuis sit sibi impossibile tenetur tamen suum difforme velle deponere Prima pars patet: quia aliter non esset obstinatus Secunda pars sequitur ex conclusione et correlario primo: quia tenetur ad dei dilectionem talem: ad quam non sufficit sine depositioue sui velle difformis.

¶ Tercium Omnis scriptura asserens oppiritum nostre legis vel ei contraria est erronea: non sceinia dicenda. patet correlarium quia lex nostra est vera: aliter non esset obligatoria: ergo omnis sibi repugnans est falsa. patet consequenta: cum veum vero non repugnet circa idem.

¶ Ex hiis sequitur quod veritas religionis christiane non quo

¶ solum est vera: sed sincera: immo eius principia sunt naxitue fundata in communibus animi conceptioni bus. quod probatur. Nam ista sunt principia legis nature.

¶ Primum. Iustum est creaturam obedire deo precipienti.

¶ Secundum. Bonum est homini conformari vel conformiter operari legi diuine

¶ Tercium. Rectum est credere: esse vera que prima veritas reuelauit.

¶ Quartum est. Gonum est creature deo adherere: et sperare que promisit.

¶ Quitum Uirtuose viuendum est gratia vite eterne adi discende. Ista fundantur in communibus anidm conceptionibus Et iunguntur istis quadam maxie.

¶ Prima est. deus est sume iustus quem impossibile est iniuste velle.

¶ Secunda est: deus est summe sapiens: quem impossibile est existimare falsa esse vera.

¶ Tercia est deus est summe bonus et verax / quem impossibile est aliquem fallere vel non iuste praemiare.

¶ Quarta. deus prudentissime gubet nat mundum / quem impossibile est iniquas condere leges: vel a recta ratione exorbitare

¶ Quinta. deus est summe beatus / cuius. consortium non potest esse miseris ¶ Ex quibus sequitur quod prudenter aduertens potest cognoscere. quod lex nostra nichil mali: sed omne bonum precipit.

¶ Secunda conclusio. Licet stante lege nullus viator cognoscat perfecte et simpliciter intuitiue aliquam veritatem sinceram: tamen quodlibet cognitum per theologicam sciam: perfectius cognoscitur: quam per aliquam scientiam humanitos adinuentam: patet prima pars quia nullus viator cognoscit proprie perfecte et iutuit ue differentias specificas rei vel etiam indiuiduales: ergo conclusio vera. antecedens satis patet ad sensum: et consequentia est eu dens: quia intuitiue proprie et perfecte cognoscere. est rem taliterscognoscere.

¶ Secundo sic. Intellectus viatoris non sufficit secudum legem stantem / praesentiam et exesentiam alicuius substantie euidenter et infallibiliter intueri: ergo conclusio vera. antecedens patet in sacramento altiaris: et consequentia patet quia taliter posse intueri: requiritur ad intuiti ue proprie et perfecte cognoscere.

¶ Secunda pars eiui dem conclusionis probatur. Nam quodlibet verum (quod cognoscitur per theologicam sceintiam) actu vel habiti cognoscitur in deo trino et vno / immenso / eternaliter perfecte / vdealiter representatum: et tipsaliter per liberam pro ductionem fabricabile vel fabricatum / et taliter non cognoscitur per aliquam scientiam humanitus adinuentam: ergo conclusio vera.

¶ Prima pars istius conclusionis est magtri hugolini. q. prima prologi ar. 3 circa principium vbi ponit quod cognitiones rerum sunt quique modis

¶ Prima est vna et vnica substantialis infinita intuitio omnim rerum / que est deus. deus enim seipso seips videt.

¶ Secunda est euidentissima vel clara visio dei exemplaris omnim. et hec est visio et cognitio btificecomprehensoris

¶ Tertia est enigmatica et ineuidens fidei habitualis vel actualis adhesio: et hec est quae dam reuelatio dei / simpliciter infallibilis: que est viatoris.

¶ Quarta est sincera noticia vel cognitioet hec est intuitiua cognitio rerum in seipsis seu in proprio genere: qualem habent intelligentie non impedite corpore vel penis vel fantasmatibus

¶ Quinta esti cognitio intuitiua rerum non in seipsis / sine in proprio gratioe: sed mediante sensn et fantasma te: et per effectus et per accedentia. Et ista est omnim imperfectissima: eo quod res in seipsis immediate non cognoscuntur: nisi quae sunt in anima vel obiiciuntur sensibus. et in vtroque modo sunt deceptiones et false apparem tie: in tantum quod nescimus quis sit habitus anime et quis actus.

¶ Et ideo sit istud primum correlarium.

¶ Incomparabiliter melius docetur / vel cognoscitur veritas in tercio modo noticie quam in quito. prebatur quandam theologia viatoris inititur regulis eternis scilicet fidei: qua nebulas fantasmatum expellunt: vt dicit augu. Item isto tercio modo docetur veritas per fidem infusam: ergo incomparambiliter melius quam per noticiam precise creatam vel praecise luine naturali cum aliquali tamen illustra tione dei: cuiusmodi est cognitio quinti modi: qua est cognitio naturalis intuitiua producta per fantasmata / acc dentia / et effecto mediante sensu etc.

¶ Secundum de que libet vero creato potest viator cognoscere quod ipsm tantum est cognoscibile quam um est cognoscibile: licet non possit ips cognoscere. quantum est cognoscibile. Secunda pars patet ex prae¬ ma conclusione. Et prima probatur quia de quolibet vro creato potest viator cognoscene quod est infinite cognoscibilitatis et quod est a solo deo perfecte cognoscibile: et plus ignotur a creaturaquam ab ipsa sciatur: ergo etc. consequentia patet: quia hoc est scire de vero creato quod ipsum tantum est cognoscibile quantum est cognoscibile. Ista duo sunt magistri hugoli ni. q. 1. prolo. ar. 3. et. 4. De quarta autem cognitione inteligo hanc conclusionem et sic videtur habere veritatem.

¶ Ex qua inferuntur correlaria. Primum est. St ante lege non contingit aliquem purum viatorem sine exemplari eterno / de re aliqua creata certitudi nem euidentie incomplexam infallibilem et sinceram habere hec est in forma doctoris sollemnis parte prima. arti. secundo. q. 1. probatur ex conclusione: quia talis cognitio foret visualis simplicitur et perfecte intuitiua: quod est contra primam partem conclusionis:

¶ Secundum correlarium est. Non omnis certitudo omnem errorem excludens est simpliciter sincera certitudo e noticia perfecte intuitiue euidens: patet quia prima est possibilis sine exemplari eterno viatori / et non secunda: (vt patet per praedictum doctorem in eadem questione Ex quibus patet quod multi falsum imponunt huic doctori in materia ista: aliqui dicentes quod ponat nullam remcreatam nos posse certitudinaliter cognoscem Nam huius oppitum dicit ari i. q. 2. Alii ponentes ips tenem quod nllamno ticiam hic in via in suo exemplari eterno possumus habere. huius oppiritum patet ex suis dict) eodem ar. q. 3.

¶ Tercium correlarium Tet sincera veritas religionis christiane sit maxie abstracta et specialis / ipsa tamen perfectissime tractat de cunctis. Istud est domini egidii parte prima prologi. q. 2. praema patus patet / quia eius primarium obiectum est maxime simplex et vnum. secunda pars patet ex secunda parte conclusionis. Et deducitur totum istum correlarium per hunc doctorem pulchre vb dictum est.

¶ Tercia conclusio. Fides christiana est certitur do firma: citra tamen theologiam noticia vleuidentia: ad eam tamen priemte requisita Prima patus istius conclusionis patet ex de scriptione fidei praemissa et adhesionis

¶ Secunda pars probatur primo per aug. in epostola ad consentium et est conclusio prima vbi diit quod fides habet oculos suos: et circa principium libri de perseuerantia sanctorum: vbi dicit: quod credem nichil aliud est quam cum assentione cognoscere ergo sequitur quod fides aliqualiter est noticia vel euidentia. Sed quod citra theologiam: patet quia "hac scientia (secundum aug) non pollent fideles plurimi: quamuis plurimi fide polleant". 14 d trinitate. ca. i. ergo secunda pars conclusionis vera.

¶ Tercia pars probatur primo ex dictis dyonisii de diui. no. c. et vbi sic nquit. Nam siquidem est qui omnino sacris scripturis resistat longe omnino aberit et a philosophia nostra: ac nisi illi cure sit diuina sctarum lsterarum sapientia: quo nobis erit cure ipsum ad castissimorum eloquiorum sciniam adducere

¶ Secundo patet hec pars per venerabilem anselmum primo cur deus homo. ca. 2. dicentem / non vt per rationem ad fidem accedant sed vt eorum hum credunt intellectu et contemplatione delectentur.

¶ Tercio per augustinum in de vera religione longe post primcipium vbi (inquit) intellectui fides vitam vel viam aperit infidelitas claudit: ergo hec pticu lam conclusionis vera.

¶ Primum correlarium. Fundamentum christiane fidei tante est certitudinis adhesiue / quante est conclusio demonstratio vel agere. ergo hec pars et per consequens tota conclusio est vera.

¶ Primum correlarium plures et muti saluantur in mundo nullam sectam omnino credendo. patet de omnibus non adultis decedentibus cum sacramento baptismi: et de omnibus baptisatis naturaliter vsu rationis carentibus / et similiter naturaiter natis fatuis baptisatis.

¶ Secundum correlarium de aliqua secta multi saluantur qui si crederent dam narentur. patet de pueris grecorum decedentibus anti annos discretionis.

¶ Tertium correlarium. Non omnis non credens sicut ecclesia romana credit et crederoe precipit iusto praecepto / errat in credendo. patet correlarium quia stat aliquem licite pro aliquo tempore nichil cre dere: ergo nec errat in credendo nec credit sicut ecclesia romana credit. Ex quo patet quod cum christus dicit inathei vltimo: qui non crediderit condemnabtur. et athanasius. hec est fides etc. accipiunt crede re pro fiae quam credens potest habere. Et per hoc soluuntur instantie que possunt fieri contra praedicta

¶ Quinta conclusio Ex signis sensibilibus/ et miraculis / expertis / dictis / creditis / luminibus immissis / potest sincera veritas nostre religionis a viatore et non aliter sufficienter haberi lege stat te. prima pars (que est contra branchil. q. 1. art. 2. conclusione. 1. principali que conclusio fuit hec. Nulla signa sensitiua vel miracula per se et immediate aliquam sectam euidenter probabilem / sufficiunt generare probatur. Nam verus moralis videns hominem sicut fuit christus et sui discipuli / vere moraliter et bene vi uere ac miracula que fecerunt facere que nulla naturalis virtus sufficit efficere / necessario habebit virtutem supernaturalem confiteri: sicut videtur christus arguisse cum ait Iohannis. 5. et. 10 "opera que ego facio ipsa testimonium perhibent de me" Si michi non creditis operibus ipsis credite. Item Iohannis. 3. "Nemo potest facere hec signa que tu facis nisi" etc.

¶ Item Iohan. 4 "nisi signa et pro digia videritis non creditis". et Iohan. 6. "a seculo non est audituim quod quis" etc. Et Mathei. 2. 7. "vere filius dei erat iste". Similiter verus astronomus videns eclipsim in plenilunio: vel videns solis stationem ad imperium hominis alicuius habebit idem confiteri. sic naturalis de resurrectione mortuorum: cecorum illuminatione et virginis partu ritione.

¶ Ad hoc facit quod habetur Idham. 13 "Si opera non fecissem" etc. ergo hec pars vera.

¶ Alie due partes conclusionis patent ex secunda et quarta conclusionibus

¶ Primum correlarium. Plus est inuitendum scripture catholice: quam dictamini rationis naturalis vel euidentie. patet Mathei. 5. quia "iota vnum aut vnus apex non preteribit a lege".

¶ Item per hugonem in quodam prologo celestis ierarchie beati dyoni.

¶ Secundum correlarium. Omnia in fide nostra credita / possunt viatori (ipso manenti infra limites vie) experimentaliter esse ostensa / vel reuelata. patet hoc correlarium quia scientia non ponit eum extra terminos vie. deducitur istud correlarium diffuse / per Thomam de argentina in suo prologo: et istud posui in principio meo. ideo ipsum amplius non deduco nis potissime. probatur. Nam tam firma est fides christiana quod ipsam esse et non esse veram est simpliciter impossibile: ergo correlarium verum.

¶ Secundo sic fidei non potest subesse falsum: ergo correlarium verum. consequentia ta3et. antecedens communiter tenetur de fide infusa. ergo.

¶ Tertio sic tam proprium est fidei temdere in suum obiectu supnaturale sicut alteri habitur in suum obiectum naturale: ergo correlarium verum

¶ Secundum. fides christiana non est tanta noticia vecognitio / quanta est firmitas vel certitudo. probatur quia non est tante noticie vel cognitionis sicut est theologia vel conclusio demonstrationis: et tamen est tante fit mitatis vel certitudinis. ergo correlarium verum

¶ Ex quo patet contra gregorium quod theologia non solum est fides acquisita (vt dicit) sed est noticia vlteror fide in esse cognitionis et euidentie. sicut patet ex predictis.

¶ Tertium correlarium est contra branchi6. 7. et. 8 conclusionibus. e. arti. 1. q. Fides christiane religionis sufficit per se et immediate / et requiritur ad informandum intellectum de sincera veritate legis catholice. per se inquam: non pro vt excludit potentiam veobiectum. sed euidentiam aliam extrinsecam ab ipsa: probatur in hoc sensu. quia si non foret verum sequeretur q fides requireret aliam euidentiam extrinsecam a se / et p consequens non posset esse respectu alicuius articul adherentia siue euidentia extrinseca a fide quod est falsum et contra augustinum lib. de vtilitate credend ca. 17. Et patet falsitas consequentis: quia cum talis euidentia extrinseca non esset in potestate credentis / tunc nullus pro sua incredulitate foret damnandus.

¶ Secundo posset probari falsitas consequentis per doctorem sollennem. parte. 1. arti. 14. q. 3.

¶ Tertio posset probari per magistrum hugolinum. q. 3. prologi. arti. 3. vbi allegat aliquos articulos parisienses contra olbot vb falsitatem huius consequentis sufficienter concludit Olltot enim posuit quod nullus debet credere nisi habeat de credito rationem naturalem vel euidentiam cogentem in lumine naturali.

¶ Quarta conclusio Quamuis sit impossibile lege stante / aliquem viatorem sinceram veritatem christiane religionis assertiue cognoscere / sine fide fundamento / vel supenaturali radio: stat tamen aliquem nostre fidei habitum et actum habere / et nullum articulum catholice fidei credere. Prima pars patet ex conclusione. 3. et probatur per auctoritates. 3. ad corim thios. 3 "fundamentum aliud nemo potest ponere" etc Item ad rhomanos id est et abacuch. 2. "Iustus autem ex fide viuit". Eadem pars probatur per augustinum in epistola quadam vbi inquit. dum cepero te in tanti huius secreti intelligentiam introducere nisi deus meus adiuuerit: omnino non potero. Et ponuntur auctoritates prolixe per doctorem sollennem parte prima. arti. 13. q. 3.

¶ Ad idem est augustinus. 2. de lib. arbitrio ca. 3. Neque quisquam in viuendo / deo fit vydoneus nisi ante crediderit. ergo hec pars conclusionis vera.

¶ Alie particule signanter vltima que est contra gregorium. q. 2. prologi. arti. 1. probatur sic de acti quia de habitu / sibi non est dubium. Nam non plus identficatur actus fidei et suum actuare vel agere / quam ac cidens et ipsius inherere: sed deus potest facere ad cidens sine inherere: ergo et actum fidei sine actuare ¶ Tertium correlarium. veritatem sinceram religionis christiane / de lege communi / non est possibile alique viatorem cognoscere assertiue / sine mentali singularique dei illustratione et fundamento fidei catholice patet quia nichil cognosceret ex signis et miraculis et qualitercumque diceretur de eis: sine praedictis. ergo corelarium verum.

¶ O an sit possibile de potentia dei absoluta: non fuit questio. ideo studiosis relinquo Ex quo patet quod questio in forma est vera / et potest poni sexta conclusio.

¶ quamuis impossibile sit viatorem cognoscere sinceram veritatem fidei catholice / sine mentali singularique dei illustratione et fundamento fidei catholice: intellectus tamen viatoris / est naturaliter capax cuiuslibet cognitionis veritati sincere. Prima pars patet ex conclusione. 41 et correlrio immediate praecedenti / Et secunda probatur quia nichil concurrit passiue / ad cognitionem cuiuscumque veritatis sincere: nisi natura ipsius intellectus. ergo ex se est sub ficienter in potentia passiua / ad quamlibet creatam cognitionem sincere veritatis. cuiusque / consequentia patet probatur antecedens. quia nec obiectum nec habitus nec quodlibet aliud preter ipsam potentiam nudam dat potest / quod sit intellectionis receptiuum. Omnia enim alia concurrunt effectiue solum: ergo conclusio vera.

¶ Primum correlarium viator vel intellectus viato ris / multarum veritatum est capax naturaliter passiue / quarum non est efficax actiue patet ex dictis.

¶ Secundum correlarium. viator tenetur multis verita tibus assentire / non per se notis / nec ex per se notir deductis. contra franciscum de merchia in prologo primi. q. 3 ar. 1. patet ex conclusione. Et probabitur infravbi queretur: vtrum deum esse sit viatori per se notum. cinca distinctionem secundam.

¶ Tertium correlarium est. viator potest assentire alteri parti contradictionis fimiter / sine vlla ratione cogente. patet consequenter ex dictis / quia potest assentire isti deus est trinus et vnus. vel isti deus generat filium. sine aliqua ratione cogente: ergo. patet etiam ex tertio correlario. 3 conclusio nis contra ollot.

¶ Ex conclusione sequitur quod nulum est inter rationales creaturas / tam rationale credere: sicut quodlibet credere fidei nostre. quanda venit ex testimonio christi. sicut probat augustinus coatra epistolam fundamenti. in lib. de vtilitate credendi et in lib. de vera religione.

¶ Primo. quia a christo est fides nostra roborata miraculis / soli deo possiblibus. vt dictum est.

¶ Secundo. quia eius doctrina nichil prauum / sed omne virtuosum / praecipit. et suadet. conformiter regulis verissimis: vt in prima conclusione arparuit.

¶ Tertio propter signum mirabile. quia cum a tissima nature predicet: tamen doctrine eius imperitit simum vulgus credit firmiter et quotidie in vera no ticia proficit: conseruatque honestissimos mores. et merabiles abstinentias.

¶ Quarto. quia miraculi martirum et aliorum sanctorum solum pro ista veritate certantium / omnem pro christo etatem repleuerunt

¶ Tertius articulus. QUantum ad tertium articulum arguitur primo contra primam partem prime comclusionis. lex christiane religionis mul tis non est dicta nec praedicata. ergo multo rum non est obligatoria. tenet consequentia per dictum saluatoris. Ioh. 3. "Si ego non venissem et locutus eis non fuissem peccatum non haberent". antecedens probatur per illud Math. 6. vbi postquam christus descripsit signa sui ad uentus dixit "predicabitur hoc euangelium regni in vni uerso orbe in testimoniu omnibus gentibus / et tunc erit consummatio seculi". sed certum est quod consummatio seculi nondum venit / ergo nec euangelium toti orbi et omnibus gentibus praedicatum fuit. quod erat probandum.

¶ Secundo sic si conclusio pro prima parte sit vera sequitur quod omnis homo viator non conformans se huic legi peccaret: sed hoc est falsum. primo de infantibus non baptisatis qui non se conformant et tamen nullum habent peccatum nisi originale.

¶ Secundo de ignerantibus inuincibiliter ad quam ignorantiam necessario sequitur impotentia: sed hec excusat a peccato ergo. ¶ Tertio cum infidelis per totum tempus vite sue equaliter se difformat nostre legi sequeretur quod equaliter continue peccaret quod est falsum: quia sic infinities peccaret.

¶ Deinde contra secundam partem. Regula nostr legis non est adequate commensurata regule legis diuine: ergo contingit aliqualiter a lege diuina errare / qualiter regula christiane legis non sufficit illum errorem improbare. vel ad rectitudinem reducere. er go videtur quod non omnis secte erronee est reprobatiua. patet consequentia quia aliter oporteret dicere quod ratio rectificandi legis nostre foret adequata et proporticnabiliter commensurata legi diuine: cuius opposittum est verum / et fuit primum antecedens assumptum.

¶ Contra correlaria. Si prima duo essent vera sequitur primo quod damnati fierent continue peiores sed hoc est falsum. quia beati non fiunt continue meliores ergo nec damnati peiores / cum illi sint equaliter confimati sicut isti obstinati.

¶ Secundo sequitur quod ipsi dam nati continue nouiter peccarent et demererentur. consequens est falsum: cum sint extra terminos vie et statum demerendi. patet consequentia: quia quo continue minus seconformant: minus deo sunt grati. ergo etc.

¶ Contra tertium correlarium Si esset verisequeretur quod philosophia non esset scientia sed esset error: consequens est falsum. patet consequentia / cum ponat aliqua quae sunt christiane reglule contraria sicut de eternitate mundi et de perpetuitate motus celi et hiis similia ergo.

¶ Ad primam rationem nego assumptum quod patet falsum per illud apostoli. "Numquid non audierunt et quidem in omnem terram exiuit" etc. ad Ro. 16. Cum probatur de signis aduentus christi: dico primo quod ly tunc non debet teneri immediate subsequenter sine temporis interpollatione / sed mediante interpollatione / scilicet mediate consequenter successiuo ordine (vt dicatur tunc id est post hoc.

¶ Uel secundo posset responde ri / ad consequens illius rationis / scilicet quod lex christiana militorum non sit obligatoria: iuxta opinionem armachani. lib. 8 summe sue de questionibus armeniorum. capi. 86. et. 3. 7. dicendo quod legem non esse obligatoriam hiis quibus non est dicta vel predicata vel qui iplam inuincibiliter ignorant / potest intelligi dupliciter vnomodo sic. quia si non faciant peccant non faciendo: secundum legem. et sic qui legem istam non audiuerunt: se cundum ipsam non obligantur. Aliomodo potest sumi eos obligari sic quod sint et tenentur esse sub lege tali / et sic est falsum eos non obligari. sed simpliciter ad eum quilibet sic obligatur.

¶ Ex quo patet quod sicut ipse infert ibidem.) Non omnis obligatus ad legi tenetur facere secundum legem. Nam homicida obligatur ad legem mortis sue et tamen secundum eam non tentur facere. vnde aliud est dicere iste obligatur ad degem / et iste tenetur facere secundum legem. Ista duo dicta sunt doctoris profundi lib. 1. parte. 3

¶ Dico hic duo.

¶ Primum quod lex religionis christiane est perfectior sola lege nature sola / patet quia cotinet totam perfectionem eius et addit. et insufficientias eius supplet et corrigit inefectus illius.

¶ Secunda est quod lex nature sola non sufficit homini ad facienda omnia debite quia si sufficeret cum deus nichil a gat frustra: legem aliam nobis non dedisset. vel sic lex nature non sufficit homini ad bene viuendum politice. Ex quo sequitur quod sine huius legis (scilicet christiane) obseruantia non potest esse ciuilis policia / patet per augustinum. 19 de ciui. cap. 23. sequitur ergo. quod sola lex religionis christiane / est illa a qua deu ans nulli vere legi potest rationabiliter conformari.

¶ Ad secundum patet secundum dicta quod consequentia est neganda. qua dicitur quod tunc quilibet non obseruans illam legem peccaret eam non obseruando. Et ad illud quod dicitur. quod cum quile infidelis per totum tempus vite sue equaliter se difformet nostre legi sequitur quod equaliter continue peccaret: nego ac sumptum. quia quandoque se difformat legi nature in forma et expresse / et legi recte rationis. quandoque autem non sic actualiter. et clarum est quod hoc non est equaliter se difformare. quia in prima semper peccat secundum omnes. sed non iu. et. secundum quosdam. sicut patet ex dictis / quare ille difformationes patent non esse equales.

¶ Ad rationem contra secundam partem conclusionis cum dicitur regula legis nostre non est adequate commensurata regule legis diuine ergo etc. potest diceprimo negando consequentiam. quia minor regula suffcit ostendere inefectum contra regulam quandoque maiorem. ¶ Secundo potest dici quod licet non sit sibi adequata formaliter et distincte tamen est sibi proportionata virtualiter et interpretatiue seu reductiue patet cum per regulas communes precipiat declinare a malo et facere bonum. in quo cuiuslibet secte defectus et error dicpotest consistere.

¶ Tertio potest dici quod conclusio. loquitur de legibus quibus actualiter erratur. que tamen non leges sed statuta erronea sertarum dici debent Non autem intelligitur conclusio de omni specie secte qua possibile est contra diuinam legem errare.

¶ Ad rationes contra correlaria. Ad primam rationem cum infertur quod damnati continue fierent peiores. respondet magister facinus / lib. 3. in questione vtrum preceptum iusti dei naturas damnatas valeat obligare concedendo consequens. Et cum arguitur contra / ex hoc quod beati non fiunt meliores. ergo illi non fiunt peiores negat consequentiam. Sed aliter respondet presentatus noster in prima questione prologi negando primo consequentiam. Et ad probationem quia continue non faciunt ad quod tenen¬ tur sed agunt oppositum electiue dicit quod non obligantur sub pena peioris culpabilis / quamuis continue obligantur sub pena culpe.

¶ Ad secundum ibidem cum dicitur quia tunc ipsi damnati continue nouiter peccarent: respondet idem magister facinus concedendo consequens pro prima eius parte. scilicet quod continue nouiter peccent damnati / sed negat quod continue demerentur.

¶ Aliter respondet idem presentatus noster frater Iohamnes de buxeriis quod damnatos continue peccare nouiter / potest intelligi duplicitera primo quod ly nouiter habeat se respectu temporis vel successus siue eliciti actus / aliomodo quod respectu obiecti siue contemptus. et dicit quod primo modo damnatum peccare nouiter secundum temporis successionem / est verum. quia nouum actum et alium quad prius elicit et alio tempore / sed tamen non secundo modo quia eodem contemptu cirta idem obiectum et secundum cardem obligationem. ideo idem (quo ad hoc) est peccatum / et non nonum / quantum ad difformitatem reatus et actus: licet forte aliter sit quo ad entitatem actus.

¶ Ad rationem contra tertium correlarium cum dicitur quod si esset verum tunc philosophia non esset scientia nego consequentiam. Ad probationem cum dicitur quod docet contraria legi nostre nego hoc similiter. Et cum dicitur quod ponit mundi eternitatem et alia similia que videntur veritati religionis christiane contraria.

¶ Pro euidentia istius solutionis notat idem presentatus noster / sicut potest haberi parte prima doctoris sollemnis arti. 7. q. 12. et. ar. 16. q. 3. quod scientia aliqua potest dupliciter considerari. Primo enim quantum ad se et in se. 2. quantum ad ipsum scientem. Primo modo (cum de nullo sit scientia proprie nisi de vero) patet quod nulla scientia alteri contradicit. sicut nec veritas veritati. Sed secundo modo considerando scientiam / sic contingit ipsos peritos in scientiis errare. siue adinuicem contradicere / et si illi ex defectu ipsorum et errore / contradi cant veritati religionis christiane / ex hoc tamen non est dicendum scientiam scientie esse contrariam. nisi acciperetur scientia valde inepte. pro quocumque scriptoab aliquo in tali scientia vel arte / quod facere non expedit.

¶ Ex ista responsione primo patet quod magister hugolinus. q. 1. prologi. arti. 3. conclusione prima minus proprie accipit philosophicam scientiam. quia per eam intelligit solum scripturam ab aristotele traditam.

¶ Secundo sequitur ex his quod nullius scientie principia princi piis nostre theologie sunt contraria.

¶ Tertio sequitur quod tam doctor sanctus quam egidius / et thomas de argentina / in pluribus eorum dictis: minus bene glosant aristotelem in rationibus quibus nititur probare mundi eternitatem. dicentes quod arguat ibi secundum viam naturalis philosophie / patet quod hoc non est verum. aliter naturalis philosphia / nostre veritati contradiceret. cuius oppiritum est dictum / imo potius est dicendum ibidem / ipsum arguere secundum errorem proprium: et secundum ignorantiam propriam: quam secundum naturalem philosophiam. quod vt clarius pateat / arguo aliquibus mediis contra iam dicta. Primo sic tam contraria est scientia naturalis nostre veritati: quam contraria fuit et est christo. Sed illi est et fuit contraria / ergo et veritati nostre contraria. Maior patet. Minor pro batur / per glosam super illo verbo psalemus / magnificauit deus misericordiam suam ciuitate munita vbi glosa. Mundus dicitur ciuitas munita / quia sapientia carnali et philosophica traditione / armatus erat contradominum suum.

¶ Secundo arguo per glo. super illo prime ad corin. primo. Non misit me baptisare sed euangelisare non in sapientia verbi. vt non euacuetur crux christi. vbi gl. Sapientla verbi est sapientia philosorum quae sapientia verbi dicitur / quia verbosos facit per illam enim sapientiam euacuatur crut christi id est mors christi. et impossibile iudicatur secudum naturam: vt deus immortalis moriatur. ergo videnquod iudicium nature et per consequens naturalis scientie contradicat veritati religionis christiane. quod erat probandum.

¶ Tertio sic Nam scientia naturali potest quis iudicare oppositum illius quod iudicat veritas nostra. et go tales repugnant. consequentia videtur nota. antecedens pro batur Ioh. 11 de resuscitatione lamari / et de etechiavsaie. 38. et. 4. regum. 2. quae omnia videntur esse impossibilia solo iudicio scientie naturalis medicine. igitur

¶ Quarto sic / tam repugnat scientia naturalis nostre veritati quam nostra veritas repugnat humanine vel naturalirationi: sed nostra veritas illi repugnat: ergo et scientie naturali Maior patet / Et minor probatur in epistula consentiad angustinum. vbi dicitur de ipsis hereticis. Non sic errarent / si scripturis magis quam suis rationibus acconmodare fidem mallent.

¶ Quito ad hoc sunt rationes olbot. q. 1. arti. 1. vbi nititur probare quod articuli fidei non solum sunt praeter vel supra rationem / sed etiam contra rationem naturalem quia ideo naturalis dictat oppositum esse verum / vnde philosophi concluserunt quod impossibile est mulierem concipere sine viro ergo. etc.

¶ Ad ista potest responderi faciliter / ex dictis doctoris sollemnis vbi supra

¶ Unde primo ad primum argumentum dicendum quod auctoritas soluit seipsam. quia non dicitur phisica scientia: sed potius phist ca traditio. Nam secundum quod dicit doctor sollennis vb supra philosophia est vera rerum naturalium scientia / Semicantum philosophie nomen de se in benum sonat. Phisica vero traditio vocatur illa. scriptura quam publique in scriptis philosophi tradiderunt. Mode quicquid in prima inuenitur verissimum est quia sic in ipsvidetur quod gloria domini plenum est opus eius: eccle. 412. et quodo deus effudit illam super omnia opera sua: eccl. 1. In. non solum nobis sed etiam sibi ipsis aduersantur. quam re non mirum si etiam nobis contrariantur.

¶ Ex quibus patet quod non solum theologia imo quelibet scientia est sincera / nulla permixta falsitate. Et ex hiis patet solutio tam ad primum quam ad alia que sequuntur.

¶ Unde ad argumentum. 2. cum dicitur quod per sapientiam verbi euacuatur crux christi. dico quod per veram sapientiam nichil christi euacuatur sed per sapientiam que non vero nomine sapientia sed abusiuede: secundum quod habetur in glo. sua. verbo. 1. ad corin. 1. "perdam sapientiam sapientum". vbi gl non vera sapientia perditur a dominoi sed falsi nomins scientia quam sibi thesaurimant lingua mendacii et defieiunt scrutantes scrutinio hec non est sapientia verorum philosophor: sed falsorum quorum sapientia stulticia est apud deum.

¶ Per hec ad tertium argumentum. cidicitur / quod quis potest scientia naturali iudicare etc. dicitur negando assumptum. et ad probationem: negatur similiter. quia licet expertus medicus non illud iudi casset esse possibile: non sequitur tamen quod secundum principia vere naturalis philosophie vel scientie quia principia vere naturalis scientie non iudicant beterminate nisi secundum determinationem cause id 1 et nobilissime cuius medicus solum est instrumentum

¶ Ad quarium similiter patet per doctorem sollemnem vbi supra. arti: i. q. 3. quod nulla vera ratio contradici huic veritati: sed bene forte fantasticum sophisma quod estimatur ratio ab ignorantibus et creditur

¶ Ad quintum que est positio olliot vbi supra. nego simpliciter positionem. Nec ratio valet sicut patet ex supradictis. Et arguo contra eam per rationes quas facit contra seipsum. vt videatur responsiones suas non valere.

¶ Primo sic / omne contrarium fidei est falsum. sed conclusum per rationem naturalem est contrarium fidei: ergo conclusum per rationem naturalem est falsum: ergo conclusio demod sirabilis potest esse falsa.

¶ Secundo gratia non destruit naturam sed perficit / sed religio christiana vel secta fidei nostre est secta potissime gratie / ergo naturam non destruit

¶ Tertio eum ratio na turalis conuincat intellectum ad assensum illius quod concludit: et concludit oppositum fidei: ergo. necessitat intellectum / ad assensum infidelitatis: quod est falsum.

¶ Ad primum istorum respondet quod verumlem quod omne contrarium fidei est falsum / et quod conclusum per rationem naturalem est contrarium fidei. Et cum infertur ergo conclusio demonstrationis potest esse falsa: negat consequentiam. Ratio quia tunc telis ratio non est demonstratio sed sophisma. Unde secundum eum omnis ratio concludens oppositum fidei (si nesciatur solui) credenda est esse sophisma. hec solutio (vt expresse patet) concedit oppositum illiusmet positionis: quia nulla ratio sophistica est ratio naturalis dicenda quod tamen ipse ponit in positione et responsione. et per consequens male. et ipse abutitur vocabulis in periculum minus intelligentium.

¶ Ad secundum respondet et dicit quod non sequitur fides contrariatur rationi ergo non perficit naturam immo magis oppositum

¶ Contra quam solutionem arguo: / fides contrariatur rationi ergo respectu vnius et eiusdem simul eidem inesse non possunt: ergo posito vno remo uetur aliud. sed ex alia parte arguitur fides perficit naturam: ergo eam conseruat et perficit melio rando. ergo simul existere possunt in eodem respectu eiusdem. sed hec sunt contradictoria et sequuntur ad positionem et responsionem eius: ergo male dicit.

¶ Ad tertiam rationem dicit quod omnis ratio naturalis / quae concludit oppositum fidei: diet credi esse sophil ma. ideo non necessitat aliquem ad infidelitatem. quae ratosio implicat cum sua positione. sicut et priores: quia sequitur diet credi esse sophisma ergo est falsum: et ex alia parte sequitur est ratio naturalis ergo verum: cum nullum falsum sit ratio naturalis. sed potius sophisma: ergo ex hiis sequitur quod idem erit verum et falsum. quod est impossibile et per consequens positio eius.

¶ Sed tamen proipsa videntur esse verba richardi libro de studio sapientie. c. 8 vbi dicit. quis capiet hoc quo modo vnus ad alium sit alius in persona / idem in essentia Si exemplum queris: nusquam in creaturis inuenis quod tibi satisfacere valeat. Si rationem consulas: omnis humana ratio reclamat. Simile dicit lib. 4 de contemplatione. ca. 5.

¶ Ad hoc dicitur dupliciter primo quod richardus pro eodem sumit rationem illi reclamare / et illud preter rationem esse sicut expresse patet libro de studio sapientie ca. 84. vbi dicit constat si quidem duo contemplationis genera supra rationem esse. Primum quidem est supra rationem sed non praeter rationem. Secundum autem et supra rationem et. preter rationem et exemplificat ibidem de hiis de quibus dixerat prius

¶ Secundo dico quod richardus per illa verba non plus vult intelligere: nisi quod argumentatio sapientie humane illam veritatem nostre fidei non potest attingere: vnde eodem lib. ca. 7. sic inquit. Nemo ergo se existimet ad illius diuini luminis claritatem arguendo posse penetrare: nemo se credat humana illud ratione posse comprehendere. Si enim aliqua argumentatione adiri potuisset lumen illud diuinum: vtique inaccessibile non fuisset.

¶ Ex hiis patet quod dicta richardi non suffragantur praedicte opinioni ollot: quam opinionem doctor sanctus libro primo. summe contra getiles cap. 7. etiam reprobat diffuse quattuor rationibus: et vna auctoritate aug. li. 2. supra genesim.

¶ Ratio prima est ista. Sola falsa veris contrariantur sed quae ratio naturaliter indita habet sunt vera: et fides est vera: ergo mutuo non sibi contrariantur

¶ Secunda ratio. Cognitionis primcipiorum naturaliter deus in nobis est auctor: sed quod inducitur in animam discipuli a docente / doctoris sciniam continet / nisi doceat ficte: ergo si cognitio nostra naturalis contrariatur fidei sequitur quod scientia dei fidei contrariatur quod est falsum.

¶ Tercia ratio. intellectus nostr contrariis vero impeditur et ligatur ne consentiat veritati: ergo si deus est causa nostre rationis nalis quae conriatur fidei sequitur quod deus ligat et impedit nos ne consentiamus veritati.

¶ Quarta ratio. Que sunt naturaliter no bis indita non possunt immutari natura manente ergo mante nam continue fidei contrariatur et per consequens nul lus poterit simul habere fidem et naturam quod falsum est. ¶ Unde richardus in de studio sapientie. c. 77. Ali ter siquidem deus videtur per fide a beato: et aliter cognoscitur per rationem / aliter cernitur per contemplationem Et sequitur prima est infra rationem. Ex quo concludo quod ratio naturalis non solum non contrariatur fidei: sed inquantum ea innititur nostre theologie supra fidem eleuatur. Et sic patet de prima conclusione cum suis correlariis.

¶ Contra tercium correlarium secunde conclusionis quod fuit / quamuis theologica scintia sit maxime abstracta et specialis: ipsa tamen perfectissime tractat de cunctis. ¶ ACommunitas scinte accipitur ex communitate subiecti sed subiectum theologie est conune ergo ipsa erit comnis: maio rem deducit egidius vbi supra in prologo primi. minor patet per magistrum lib. 1. di. prima. quia hec scientia tractat de rebus et de signis / quae communia sunt: et huiusmodi scientie subiecta / vt videtur: ergo minor vera et per consequens correlarium falsum

¶ Ad isto dico quod ad hoc quod aliquid sit subiectum non sufficit quod scientia tractet de ipso: sed praeter hoc aliqua requiruntur.

¶ Pro cuius declaratione et euidentia sunt hic tria videnda.

¶ Primum quid sit subiectum theologie.

¶ Secundum quare. ¶ Et tercium sub qua ratione

¶ Quantum ad primum est notandum quod quedam est theologia diuinorum suppositorum: alia electorum beatorum: alia viatorum catholicorum: de theologia diuinorum suppositorum nichil dicam: sed de theologia btorum et de theologia viatorum dicam quid est earum subie¬ ctum et primo de theologia electorum btorum de qua vequibus pono quattuor conclusiones

¶ Prima conclusio idem subiectum est cuiuslibet heologie animam beati felicitantis: patet quia deus ipse est illud subiectum sicut habetur isa. 41o. "Erit tibi dominus in ucem sempiternam": et genesis. 3. "Erit merces tua".

¶ Ex quo infero tria correlaria.

¶ Primum est Idem est obiectum beati et subiectum theologie felicitantis et beatificantis ips: scilicet deus

¶ Secundum quod nullo creato subiecto vel obiecto potest creatura rationalis beatifice quientari: patet: quia est capax dei sicut ait augu. primo confessionum. Fecisti nos domine ad te et insetum est cor nostrum donec requiescat in te

¶ hec duo correlaria cum conclusione deducit doctor nostur egidiin tractatu de influentia dei in btons ca. primo. quinque rationibus.

¶ Prima. Si res alicuius est capaxus minori illo no potest repleri: sed anima dei est capax cumsit ad ymaginem eius: et eo ymago quo capax est dei / secundum augustinum ergo minori quam deus est non potest repleri.

¶ Secunda ratio. hoc solo potest anima beatificai / quod pot sibi illabi: sed hoc est solus deus: ergo etc. naior satis est nota: minor apparet multis locis libri confessionum augu. cum ergo anima sit indiuisibilis ecundum illud dictum de causis. Intelligentia est subam quam non diuiditur: fatuum est velle animam satiare rebus exterioribus.

¶ Tertia ratio. deus est ipsa res qua beatificamur cetera alia sunt sicut spicies pegrine: non prie sed quilibet expitur quod intuendo rem semel per fectius ipsam cognoscit: quam si millesies spiciem eius cerneret. vnde iacobi primo scribitur de viro considerante vultum natiuitatis sue in speculo. etc. res autem secundum philosophum non est in anima sed species eius: si ergo infinite tales spens in anima multiplicarentur non tam erfecte beatificarent sicut deus qui non specie sed seipso tificat electos.

¶ Quarta ratio: inullum bonum particu lare potest animam btiricare: quia secundum philosophum et commen tatorem intellectus est qui facit velilitatem in rebus sed omne bonum citra deum est bonum particulare et diminutum deus autem est bonum veliter perfectum ergo solus post facere hominem beatum. Danc materiam tractat augustinus. 8 de trinitate ca. 3. "Quid plura: bonum hoc et bonum illud tolle hoc et tolle illud et vide ipsum bonum si potes / ita dominum videbis non alio bonum sed omnis boni bonum"

¶ Quinta ratio Anima rationalis solum in deo quietatur: ergo in solo deo beatificatur / consequentia est satis nota / quia sine quietatione mentis et satietate eius nullus potest esse beatus: antecedens probatur quia solus deus est ordinatus vltimus finis: et omnia citra psum ad finem: quandiu ergo homo. consistit in hiis que sunt ad finem non est in termino et per consequens nec in quiete.

¶ Tertium correlarium. Subiectum vel etiam obiectum theologie beatorum est trini tas personrum: et vnitas essentialis: satis patet hoc / quia tale est subiectum et obiectum theologie dei. Panc propositionem ponit doctor prefatus loco preallato capi. secundo.

¶ Secunda conclusio sit ista. Esnoinem eodem molo est subiectum vel obiectum tale cuilibet anime beate: patet prime ad corinthios decioquinte alia est claritatis solis: alia lune: etc. et Io. 14 et allegatur de penitentia distin. 3 "In domo patris mei mansiones multe sunt". Item augustinus in epistola ad dardanum fere circa finem. Dii in quibus deus habitat habent eum pro sue capacita tis diuersitate / sed certum est quod non omnes equaliter sunt dispositi: quod probatur quia homines assumentur ad diuersos stato et ordines angelorum: sed hii inequaliter vident: ergo et ipsi scilicet homines. Rotn ista patet per magistrum li. 2. distin. 7. c. 4 et libro. 41 dis. 419. fere infine.

¶ Primum correlarium Beatitudinis immensus super implex gradus beatis in patria est beitudo secundum magis et minus: patet ex conclusione.

¶ Secundum quamuis nulla hominis beatitudo possit augeri vel minui potest tamen beatitudo hominis intendi vel remitti: satis patet ex conclusione et probatione eius prima.

¶ Tercium. Quamuis beatitudo hominis sit infinita quia diuina essentia nulla tamen beatitudo est infinita beatitudo hominis intelligendo de homine puro non de homine deo.

¶ Ex quo patet quod hec consequentia non valet: hec beatitudo est infinita: et est beatitudo hominis: ergo est infinita beatitudo hominis: et causa est quia licet beatitudo hominis: et essentia diuina conuertantur: non tamen simpliciter: sed quandoque fuit essentia diuina infinita: et non fuit beatitudo hominis aliqua Tercia conclusio. Beatus in patria non ex qualibet cognitione veritatis habet intensiorem gradum felicitatis: probatur quia plures gradus veritatis potest non habere sine remissione sue beatitudinis: ergo conclusio va: consequentia nota: patet antecedens de futuris contingentibus que deus potest facere non esse futura.

¶ Primum correlarium. Possibile est aliquos fore equaliter beatos: et tamen ipos esse a deo inequaliter informatos: patet quia duo equaliter beti possunt inequaliter informari in verita tibus de futuro contingenti vt patet in conclusione. ¶ Secundum correlarium. Non omnis cognitio vt sic est simplicitur perfectio: quia si sic tunc nullus posset cognitionem quam habet non habere et aliqua perfectione non priuari: quod est contra conclusionem et eius probationem.

¶ Tercium correarium. Non sequitur theologia illius bti intenditur ergo beitur do eius augetur vel augmetatur: primo quia non ex quacumque cognitione veritatis sequitur intensior gradus felicitatis. Secundo quia stat aliquos esse equaliter btons et inequaliter illustratos. Tercio quia non omnis cognitio(vt sic est simpliciter perfectio / et omnis beatitudo est perfectio ergo vera est ista propoteio: huius opinionis fuit aug. in. lib. confessionum cum ait. "Quid prodest homini si vniuersa sciat te autem nesciat" etc. vide ibi.

¶ Quarta conclusio. Quamuis obiectum theologie beatorum apprehendatur immense indicatiue et dictatiue: quilibet tamen beatus ipsum comprehendit solum finite perceptiue: probatur nam quilibet habet euidens dictamen quod magnitudinis eius non est finis: ergo prima pars vera secunda pars patet ex secunda conclusione.

¶ Primum correlarium. Quilibet beatus per suam theologicam cogntionem clare cognoscit quamlibet dei perfectionem: patet quia beatus per suam theologiam cognoscit aliquam eius efectionem: et illam esse immensam simpliciter patet ex coclusione praecedenti) ergo omnem eius perfectionem cognoscit: tet consequentia quia quaelibet eius perfectio est omnis eius perfectio¶ Secundum. Non sequitur videns verbum cognoscit: et videt omne quod perfectionaliter relucet in verbo: iergo videt infinita in numero: patet quiaquicquid ibi relucet est essentia diuina et hanc videt quae tamen est vnica simplex. ¶ et sola vna.

¶ Tercium. Non sequitur beatus per suam theologicam cognitionem: cognoscit omnem deo intrinsecam perfectionem: ergo cognoscit c mne quod deus cognoscit: vel etiam non sequitur: biuns sua theologica cognitione cognoscit omnia que relucent in diuina sapientia ergo valet cuncta: quia pro vtroque antecedente sufficit quod cognoscat id quod est omne relucens vel omnis perfectio: et ad consequens requiritur vltra hoc quod cognoscat ista in eo relucere: vel istam perfectionem sibi essentialiter conpetere et hoc distincte: quod non est verum: nec hoc requiritur pro veritate antecedentis vt dictum est

¶ Uiso quod deus est subiectum et obiectum theologie beatorum: videndum est de theologia viatorum: vbi est aduertendum secundum quod potest haberi ex dictus omeini Egidii parte prima prologi. q. prima quod duplex est si biectum scinte: vnum in quo. aliud de quo. alid de quo rimum est intellectus sciens et de isto non est questioecundum est illud a quo scinia secundum ips recipit ista quinque. rimo vnitatem: quia secundum philosophum primo posteriorum scinta ist vna que vnius subiecti partes et passiones considerat: secundo distinctionem et diuersitatem: tercio digni tatem quia secundum philosophum in principio libri de anima: scia de subiecto digniori est dignior: quarto ordinem si ue ordinabilitatem quia seiunm ordinem subiectorum se habet prdo scuiniarum: quinto necessitatem quia ex hoc quod subiecta sunt diuersa necessaria est diuersitas scinarum et earum paritas non superfluit.

¶ Ex his concludit dominus egidius quod non est idem esse de consideratio ne scinie et esse subiectum sciencie.

¶ Pro quo vlterius noto secundum ipsum quod quattuor modis aliquid in scinia consideratur: primo modo per se principaliter ac per omnem modum: secundo er se et primo non tamen per omnem modum: tercio per se sed non primo: quarto nec per se nec primo: sed per accidens et per aliud: et ponit exempla: nam primo considerat metaphisicus de ente: secundo modo de substantia: tercio modo de accidente. quarto modo de exemplis. Ad propositum applicando: dico quod illud quod consideratur in sceinia: primo modo dicitur eius subiectum et quia hoc modo theologia considerat de deo: ideo eius subiectum proprie appellatur. In cuius conclusione omns moderni quos vidi conueniunt.

¶ Sed sub quaratione sit subiectum est diuersitas opinionum. Dico tamen cum doctoribus meis gregorio et thoma: quod sub ratioe glorificatoris Subratione enim illa qua ista scinia benedicta ducit ad aliquem finem dibiet dici subiectum: sed finis est gloria vite eterne qua principaliter consistit in dei dilectione. Si quis vult prolixe istud videre videat thomam de argentina in prologo: sic ergo patet de materia premisse rationis contra correlarium secunde conclusionis se cundi articuli principalis.

¶ Deinde arguitur contra tercium correlarium tercie conclusionis eiusdem articuli quod est comtra branchil contra quod sunt rationes ipsius branchil qui satis apparenter arguit.

¶ Primo sic rei spectu nullius propositionis habet vel habere potest potentia intellectiua assensum quem de se non est euidens sine discursu aliquo applicato ad ipsam sed respectu nullius propositionis inclinat fides nisi propositionis non euidentis de se: ergo respectu nullius propositionis respectu cuius fides inclinat / immediate cadsat assensum.

¶ Secundo sic. nichil per se et immediate causat actum assensus respectu alicuius articuli: cum quo stat in eodem respectu eiusdem articuli actus dissensused respectu articuli fidei stat infideli dissensus oppositus assensus fidei: ergo fides non immediate et per secausat actum assenso respectu arti. illius. maior patet et minor est nota: de fidelibus simplicibus qui credunt quod christus non fuerit prius quam virgo ipsum genuit: et quod pater non prius genuit que virgo peperit ipsum: qui tamen simplices magis feruent fide / quam magis lscerati: ergo correlarium falsum.

¶ Tercio. si alicui infunderetur habitus fidei / ex illo habitu precise non assentiret (il le cui infunditur) alicui articulo: ergo fides non se et immediate causat actum assensus: consequentia tenet quia si causaret per seet immediate / tunc posita fide poneretur effectus: sciliactus assensus. sed hoc non fit: ergo dictum correlarium falsum.

¶ Ad primam rationem cum dicit respectu nulli propositionis etc. nego primo antecedens. Unde dico quod habitus fidei cum imperio voluntatis libero / sine euidentia alia vel extrinseco discursu / sufficit causare assensum respectu propositionis non euidentis.

¶ Secundo posset dici quod ratio non probat intentum quia licet probequod non sine discursu potest fides causare assensum: non tanprobat quod fides non sufficiat causare illum discursum et per consequens assensum.

¶ Tercio dico quod maior prae dupliciter intelligi secundum quod iste discursus potest dupliciter accipi. vnomodo extrinsece a fide in gradieuidentie euidentiori: et tunc maior est falsa quia non requiritur (vt dictum) est alia euidentia distincta

¶ Aliomodo pro effectu ipsomet fidei / qui est assensus qui aliqualiter est noticia vel euidentia licet remisse. et isto modo concessa maiore minor est falsa qod quelibet propositio respectu cuius fides inclinat est sibi aliqualiter nota. Ubi nota quod non loquor hic sicut ollot. q. prima. ar. primo. Ubi queritan credere articulos fidei sit in libera potestate hominis: vbi diciquod loquitur de aliquo non habituato infide / qui audia aliquem predicantem istum articulum deus est tri nus et vnus / et quod qui hoc crediderit habebit vitan eternam: tunc querit an iste sine aliqua euidentia rationis posset illi libere assentire et et respondet negatiue. Eg autem loquor hic de habente habitum fidei infusum: sicut patet ex dictis.

¶ Ad secundum posset primo negari minor. dicendo quod respectu nullius stat dissensus / respectu colius homo habet fidem: et cum probatur de fidelibusimplicibus: qui credunt etc. dico quod simplex fidelitalis habet fidem de articulo vel articulis implici tam et generalem: quia credit quicquid ecclesiacredit. Sed habet explicitam fidem idest explicite credit / quod christus non prius fuit quam virgo ipsum genuerit. Nam si diceretur sibi ecclesia credit oppositum: statim responderet et ego. Et ideo dico quod respectu talium scilicet articulorum habet fidem: sed non habet fidem respectu talium: sicut posset dici in simili: paxam scio currere et tamen non scio currege papam

¶ Uel aliter (redit tamen in idem) aut talis habet fidem specialem et explicitam de articulo ani generalem et implicitam: si primo modo declino minorem et concedo maiorem: si secundo modo: maioest falsa et minor est vera.

¶ Uel posset dici tercio cum dicitur in conclusione: ergo fides non immediate et per se causat actum assensus: aut ly immediate excludit omne aliud quod non est fides: siue sit effectus ipsius fidei / siue quodlibet aliud: tunc concedorationes et conclusionem / et nichil ad propositum: vel excludit euidentiam vlteriorem fide / et eminentiorem: et sic dico quod rationes non concludunt.e Per hoc patet ad tercium. cum arguitur sed alicui infunderetur etc. nego consequentiam similiter et cum probatur: quia si sufficeret tunc posita fide precise poneretur effectus scilicet assensus: dico quod per simile argumentum probarem quod nullus habitus sufficit per se et immediate suum actum causare: quia non precise vel statim eo posito / ponitur eius effectus: quare si ad sensum quem videntur verba probationis pretendere intelligit conclusionem videtur eam non probare.

¶ Si autem intelligat excludendo omne quod non est fides / sic rationes concludunt / nec quis sane o

¶ positum affirmaret. cum ad assentiendum requiratur ipsa potentia acto fidei / et discursus quo actualiter ipsa potentia assentit: quorum nullum est fidei habitus. sicut apparet

¶ Et ista sufficiant pro solutione istorum argumentorum.

¶ Contra quintam conclusionem et primo contraprimam partem / vce quod ex signis sensibilibus et miraculis potest sufficienter a viatore / sincera veritas religionis christiane cognosci lege stante. quia sequeretur quod signa sensibilia et miracula per se et immediate nostram sectan euidenter sufficerent generare. Contra quod arguit pranchil. q. prima articulo secundo conclusione prima. ¶ Primo sic qualitercumque potentia sensitiua iudicat de re sensata / mediante sensatione aliqua: taliter stat quod iudicet mediante qualibet. sed mediante aliquam sensatione / potentia sensitiua iudicat de re aliter quam est. et erronee: ergo. mediante qualibet sensatione respectu cuiuslibet obiecti stat error in potentia sensitiua siue sit obiectum commune siue proprium: ergo pecnullam potentiam sensitiuam de aliquo obiecto extrimseco potest intellectus certificari. ergo. per nulla signa vel miracula sensitiua potest intellectiua potentia certificari euidenter de alicuius secte legistatione quod erat probandum. plures rationes facit ibidem. sed quia omnes fundantur in eodem fundamento / scilicet quod potentia. sensitiua est errabilis in suis iudiciis circanostre fidei obiectum: ideo alias rationes dimitto / quia per responsionem ad istam faciliter ad alias poterit responderi

¶ Contra secundam partem conclusionis quae dicitur etiam potest ex dictis et cera. arguo per beatum Augustinum et allegat eum altissiodorensis libro tercio tracta tu de fide questione quarta. quia quedam sunt quae non creduntur / nisi prius intelligantur: vt vnum esse principium / prius est intelligibile quam credatur: ergo sequitur quod non solum ex dictis talia sufficienter cognoscipossunt. Contra tertiam partem arguitur ex fundamen to albumasar et aliorum astronomoruiu (vt recitat branchil. q. prima ar. 3) secte generantur secundum contunctionem planetarum: vnde ponunt duos plane tas esse nobis beninolos iouem et venerem / sed ex coniunctione iouis qui maior est et fortissimus inter alios planetas: cum aliis sex planetis cum quibus coniumgi potest: sex secte generantur principales. vnde ex contunctione eius cum saturno qui est planeta primus secta prima scilicet secta iudeorum: ex coniunctione eius cum marte secta secunda que est caldeorum / qui colunt ignem / cuius nature est mats: ex coniunctionem autem eius cum sole causatur secta egiptiorum qui colunt miliciam celi cuius princeps est sol: ex communiunctione cum mercurio causatur secta christianorum qui ponunt mercurium habere respectum ad rei veritate et ad oracula prophetarum: ex contunctione eius cum venere causatur secta sarracenorum: et ex commtunctione eius cum luna causatur secta vltima et pessima scilicet sectaantichristi: ergo nec per dictas / nec per signa / nec per lumina immissa causantur tales secte.

¶ Contra primum correlarium quod dicebat quod plus est innitendum scripture sacre quam dictamini rationis: contra non plus est innitendum scripiure quam verbo christi: sed plus est innitendum dictamini rationis quam verbo christi: ergo correlarium falsum. maior est certa cum scripture innitamur propter verba christi: sed minorpatet de petro qui licite discredidit christo dicenti ter me negabis.

¶ Contra secundum correlarium quod dicit quod omnia infide nostra credita possunt viatori vt sic esse ostensa et reuelata: est dominus egidius quinto quolibeto. q. e. et arguit sic. Nullus in via potest necessitari ad dilgendum / sed videns deum clare necessitatur ad diligendum (secundum quod ipse probat ibidem) ergo talis non potest esse viator vel in via. et quod omnia fidei nostre credi ta sint sibi ostensa. maior potest probari ex dictis venerabilis anselmi in de libero ar. c. 5. vbi dicit quod ligari / percreuti potest homo inuitus: velle non potest inui tus: ergo correlarium falsum. et tractatur hec materia q. 3. prologi thome de argentina articulo primo

¶ Contra tercium corelarium sunt argumenta principalia.

¶ Pro solutione primi argumenti contra quinam conclusionem est notandum primo vt dicit preset tatus noster in. q. prologi ar. 5. quod aliud est dicere hoc miraculum sensibile sufficit causare conspieuam perfectam et intuitiuam noticiam secundum modum dictum in secunda conclusione: aliud est dicere quod miraculum sufficit causare euidentem scientiam: et aliud est dicere hoc miraculum sufficit causare fidem. veram

¶ Secundo notandum quod posse esse aliter quam apparet sensibiliter lqualicunque sensatione / vel hoc po nitur per virtutem finitam creature vel infinitam dei Si ponatur per virtutem finitam: vtique falsum est quia michi apparet stellam esse minorem celo: et me minorem mundo: si ergo per finitam virtutem posset esse aliter: aliqua virtus finita posset facere quod stella non foret minor celo veli non essem minormundo: quod est omnino falsum. Si autem hoc ponitur fieri virtute infinita solum: ergo quicunque po¬ et test talia facere virtute propria est virtutis infinite: et omnis qui ponit hanc virtutem taliter posse agere oportet ipsum credere priusquam intelligere

¶ Ex quibus patet quod procedendo ab argumentis ad conclusionem intentam / cum scilicet vult fidem nega re: ponit eam. Nam conclusio ponit miracula fidem non posse causare: et argumenta (vt visum est) supponunt fidem de agere libero ad extra virtutis infinite: ergo sequitur quod conclusio non probatur.

¶ Et sicut dicit bra uardinus doctor profundus lib. primo. ca. primo. parte tercia: non fit ex huiusmodi argumentis demonstratio mathematicalis ex principiis per se notis: concluditur tamen sufficienter.

¶ Confirmo ergo istam conclusionem quintam. et postea soluam argumenta contra ipsam.

¶ Arguo primo sic. petrus potuit audi re christum frequnter sibi reuelare secreta cordis sui: viaffectiones / cogitationes / volitiones / distincte et de terminate secundum fugam et prosecutionem: sed nulla virtus finita hoc potest: ergo sequitur quod petrus per talia miracula potuit scire christum fuisse deum.

¶ Secundo sic: christus potuit reuelare petro et dicere omnia futura totius mundi: et per totum successum ipsis et fluxum continuum et diuturnum: non solum in hiis que iso um sunt naturalia. sed etiam de hiis quae subsunt voluntati et libro arbitrio hominis / sed nulla vertus finita hoc potest: ergo sequitur conclusio vera. Et si dicatur quod sic: de prophetis et aliis a deo illuminatis: faciliter respondetur quod no faciunt propria virtute: sed christus fecit / et facere se dixit propria viriute. vel vertute patris cum quo erat idem. ergo instantia non conuincit.

¶ Tertio sic christus dixit se facere ista miracula propria vertute vel virtute sui patris: ergo dixit yermvel flilum. Si verum habeo propositum: si flotum. ergo fuit mendax vsque ad mortem et finem vite: ergo damnatus esset quod non solum religio christianar sed etiam secla machomet abhorret. Et confirmatur ratione falsitas istius consequentis: quia tunc apostoli et alii viri scti post eius mortem in nomine ipsius miracula non fecissent qua fecerunt: cuius tamen oppositum satis per vniuersum mundum est declaratum.

¶ Ad primam ergo rationem cum arguitur si ista pars esset vera sequitur / quod signa sensitiua et cera concedo consequens: et oppisitum reputo dictis christi dero gare. Et cum arguitur cotra qualitercumque potentia sensi tiua etc. primo dico quod maior ista est falsa. quia si esset vera: haberem concedere quod mediante sensasitione qua sensio dolorem esse dolorem et sic iudico / quod mediante eadem sensatione sentire non dolorem: et possem sic iudicare et sentire eadem sensatione me esse sanum. et sic per eandem sensationem possem iudicare me esse sanum et infirmum / calidum et frigidum quod non videtur verum.

¶ Secundo dico quod vel maior. ntelligitur de potentia agentis finiti vel infiniti. si finiti falsa est vt patet ex dic is / si infiniti: non sequitur conclusio vt probatum est) quam intendit.

¶ Tertio dico quod sue rationes non concludunt contra istam conclusionem. nec probant suam / ideo est quia ille error iudiciorum sensus (de quo facit mentionem) est solum in hiis et de hiis que possunt fieri a potentiis naturalibus et finitis sicut patet in omnibus exemplis quae adducit. Sed si arguerem ex istis exemplis ad ista signa et miracula / que non possunt fieri nisi virtute diuina et infinita. patet quod consequentia non valet.

¶ Ad secundam rationem. respondet dominus altissiodorensis libro tercio tractatu de fide questione. 4 dicens quod quedam sunt que non possunt credi nisi intelligantur prius naturali cognitione: vt vnum esse principium / prius est intelli¬ gibile quam credatur: quaedam sunt quae oportet prius credi quam cognosci: vt articuli fidei. Secundo dico quod non sequitur otest aliqua cognoscem in religione christiana: ergoomnia modo conclusio intelligitur de totali veritate religionis christiane a d salutem necessarie: et non solum de vna (vt arguit ratio: ideo auctoritas non est contra¬

¶ Ad tercium nego simpliciter albumasar et dico quod nulla constellatio est antecedens sufficiens ad alicuius secte inceptionem vel diffinitionem nec iudicio meo debent christiani: tales praenosticatores in hiis qua voluntatem liber arbitrii respiciunt aliquos assertiue nominiare: vt in diuersis libris probat et deducit beatus augustinus / et beatus gregorius in sermone de epiphania.

¶ Ad rationem contra correlarium cum arguitur non plus est credendum etc. Pono hic aliquas propositiones Prima est alicuius veri credulitas est mortis meritum sempiterne et suplicii perpetui condignitas: patet. quia si praescitus firmitur crederet quod deus nollet et fi naliter misereri: peccaret. quia tunc sic credendo desparet de sua salute finali.

¶ Secunda. In casu alicui falso est plus credendum quam suo vero: patet. Nam si praescito diceretur deus finaliter non miserebitur tui: illud foret verum / et tamen oppiritum a b eo foret credendum: sicut patet: ergo propositio vera.

¶ Tercia. Aliquid est mortis actuale meritum: quod non potest esse scienter commissum: patet de eo qui esset prede stinato et crederet quod deus finaliter nollet sui misere ri: tunc sic credendo erraret: si ergo posset hoc scienter conmittere posset se scire in hoc errare: et in taliter credendo errare quod est impossibile: quia sic erraret et non erraret

¶ Quarta. quod in casu licite quis posset discrecere verbo christi ecclesie et sacre scripture: patet de praesc ito cui si proponeretur a quolibet horum damnatio sua finalis haberet discredere.

¶ Ex hiis apparet quod petrus licito discredidit verbo christi cum dixit ter me negabis. Ex hoc tamen nolo dicere deum posse mentiri: vel aliquem lici tehoc posse credere: vel etiam eccliam ac sacram scriptu ram: sed potius talis dbet credere reuelationem sibi factam vel conditionatam esse: vel se eam adlintentionem dic est tis non intelligere: et ideo oppositum reuelati ad intellectum quem ipse capit potest credere: de hoc tamen plenius ha bebitur dist. 41. vbi quiretur vtrum alicui sua futura damnatio vel saluatio possit reuelari:

¶ Ad rationem ergo dico quod simplicitur loquendo plus est initendum scripture canonis vel consimilis auctoritat quam rationi naturali: propter quod ait augu. super genesim quod maior est huius scie auctoritas quam humani ingenii perspicacitas. Et cum atuer non plus est innitendum scripture quam verbo christi. dico primo quod alicui verbo christi ab illo cui dicitur tale verbum: non esset tantum innitendum: sicut simpliciter sacre scripture maxime ad sensum quem. talis capit in verbo sibi dicto.

¶ Secundo potest dici negando minorem.

¶ Terci potest dici quod forma non valet: quia si propositiones sunt vere: omnes sunt particulares: vel minor non stat sub maiore: et sic patet quid sit dicendum ad totam rationem.

¶ Ad rationem contra serunmu correlarium domini egidii (vbi supra) est dictum: potest primo dici negando antecedens rationis suecum dicit nullus in via potest necessitari ad diligendum / ad auctoritatem anselmi / dicitur quod intelligit de necessitae coactionis que repugnat libertati complacentie non de necessitate ineuitabilitatis quae solum repugnati libertati contradictionis et contingentie.

¶ Aliter potest dici secundum opinionem bobinsam / roseti / et boseblantis: quod duplices sunt actus voluntatis quidam sunt velle et nolle: alisunt appetitus: istos praeores actus consequentes sicut gaudere tristari / modo auctoritas intelligitur de primis non de secundis quandam in istis potest necessitari. quia secundum doctores praedictos magis patitur ab eis ipsa voluntas quam ipsos agat.

¶ Tercio potest dici et forte melius quod non sequitur voluntas necessario diligit stante in ea tali visione: ergo voluntas necessario diligit / siue etiam non sequitur volutas necessitatur ad diligendum: ratio est quia noen necessario stat talis visio in vidente: vnde apparet quod anibi ab inferiori ad supius inegatiue quare consequentia non valet. In plus enim se habet necessario diligere quam neces sario diligem stante tali visione.

¶ Quarto posset diciquod necessitas dilectionis et proprietas viatoris vel vistionis / non se excludunt mutuo: sicut patet de christo et aliis in gratia consummatis et sic patet quid sit dicendum ad rationem.

¶ Restat nunc respondere ad rationes principales

¶ Ad primam cum atur homo potest etc. Ad intellectum datum per doctorem ibidem / concedo antecedens: sed cum dicitur eque primo potest noticiam cuiuslicet veri habere nego istam. Et cum probatur praemo quia sensus potest eque primo habere etc. nego consequentiam: rationem assignat doctor sollennis articulo. primo. 10 1i. et. 12. questionibus

¶ Ad secundam rationem cum diit ratio naturalis potest in ens commune ergo et in quodlibet contentum etc. Respondet doctor subtilis q. prima prologi negando consequentiam.

¶ Ad terciam rationem non minus potens est intellectus naturaliter etc. nego maiorem

¶ Ad secundam rationem principalem cum arguitur quod omn bus theologis tale lumen infunderetur concedo consequens et cum dus alphonsus arguit contra / quia moderni non percipiunt: ergo non recipiunt: posset primo negari consequentia: nec sequitur et dictis doctoris sollemnis: quandam non sequitur illi qui recipiunt percipiunt: ergo qui non percipiunt non recipiunt. ¶ Aliter potest dici quod omnes moderni percipiunt: sed non percipiunt ipsum perfecte nec percipiunt se percipere: ideo ipsum negant.

¶ Tercio potest dici quod per similem formam probaretur quod mullus esset habitus infusus charitatis vel gratie create: patet quia non omnes qui habent prercidiunt

¶ Ad secundum. ibidem cum dicitur theologi possunt veritatibus theologie libere dissentire: ergo non habent talem illustratio ne: negatur consequentia.

¶ Ad tercium. ibidem cum dicitur sequitur quod quilibet theologus firmius adhereret et cete. patet ex dictis quod consequentia non valet quia fides est equalis firmitatis adhesiue cum theologia lic et non equalis cognitionis vel noticie.

¶ Ad quartum cum dicitur quod fides non foret ltheologis necessaria patet quod consequentia est neganda. ¶ Ad quintum posset negari antecedens et consequentia

¶ Ad terciam rationem principalem cum arguitur: viator potest conuincere et cetera. posset primo negari consequentia quia et si posset conuincere / non tamen taliter / et tali modo / et tam perfecto sicut ponit veritas christiane religionis.

¶ Aliter posset di ci negando assumptum. Nec probationes valent quia per similes rationes probaretur: quod homo ex puris naturalibus posset consequi eius finalem salutem et beatitudinem suam perfectam: quod est falsum.

¶ Ex hiis patet quid sit dicendum ad totum dubium siue ad totam questionem. Et sic est finis huius prohemia lis questionis.