Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctiones 5-7
Distinctio 8
Distinctiones 9-13
Distinctio 14
Distinctio 17
Distinctiones 22-26
Distinctio 29-31
Distinctiones 35-37
Distinctio 38
Distinctiones 40-41
Distinctiones 42-44
Distinctio 45-47
Distinctiones 48-50
Liber 2
Distinctio 1
Distinctiones 2-3
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctiones 10-11
Distinctiones 16-18
Distinctiones 23-24
Distinctiones 25-26
Distinctiones 27-29
Distinctiones 30-33
Distinctio 34
Liber 3
Distinctiones 3-12
Distinctiones 13-18
Distinctio 30
Distinctiones 37-40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctiones 2-6
Distinctiones 8-13
Distinctiones 14-23
Distinctiones 24-25
Distinctiones 26-42
Distinctiones 43-50
Quaestio 1
CIrca decimam septimam distinctionem Quero vtrum charitas vel gratia sit viatori ad salutem necessaria. arguitur. prime quod non / sic. nulla charitas vel gratia est viatori ad salutem necessaria: ergo etc. Antecedens patet inductiue arguendo.
¶ Secundo sic. Obseruatio mandatorum sufficit. ad salutem Mathei. 1o. Si vis ad vitam ingredi etc. sed talis obseruatio est creature rationali possibilis sinecharitate vel gratia (dicente hieronimo in explanatione fidei catholice) Execramus eorum blasphemias qui dicunt deum aliquid impossibile praecepisse. ex quoarguitur. vel quis potest sine charitate et gratia implere precepta vel non / si primum habetur intentum / si non ergo. non est peccatum non facere quia nullus peccat in eo mod vitare non potest. vt patet per Augustinum de duabus animabus.
¶ Tertio ad idem arguitur sic. Rectitudo voluntatis (que auferri non potest) sufficit ad salutem: sed charitas non est rectitudo voluntatis / nec eius pars: ergo. antecedens quo ad primam partem videtur esse ntentio augustini in libro de libero arbitrio dicentis / pod deus non potest auferre rectitudinem voluntatis charitatem vero sepe auferti
¶ In oppositum arguo sic nullus potest saluari et nisi sit deo gratus vel charus: sed nullus potest esse pae charus sine charitate / nec gratus sine gratia: ergo.
¶ Primo premittam distinctiones declaratiuas. ergo Secundo ponam conclusiones responsiuas. Tertio respondebo ad instantias
Articulus 1
QUantum ad sit prima distinctio ista et quod charitas vel gratia in scriptura sacra diccipitur dupliciter vno modo / pro cha¬v ritate increata: alio modo pro charitate tacreata. Charitas increata quandoque capitur ergo communiter et essentialiter. et sic conuenit toti trinitati. et cuilibet personarum / et isto modo loquebatur in canonica sua iohannes quando dicebat deus charitas est. Alio modo accipitur partialiter et sic appropriatur spiritu sancto. qui est charitas patris et filii. Charitas charum faciens est habitus infusus a charitate increata quadiligimus deum et proximum meritorie de qua dicebat apistulus ad romanos quinto Tharitas dei. etc. Consi milis distinctio potest esse de gratia / scilicet quod est gratia increata que est deus gratificans et gratum dans. et est gratia gratis data que est effectus gratie increate. de prima dicebat apitolus ad ephesios prim. obndictus deus et pater. etc. qui predestinanit nos in adoptionem filiorum per iesum christum in ipsum secundum propositum voluntatis sue. in laudem glore gratie sue in qua gratificauit nos in dilecto filio suo. in quo habemus redemptionem per sanguinem eius. remissionem peccatorum secundum diuitias gratieeius. vbi glosa supra. Sola gratia praedestinauit nos: idest voluntate gratuita de hac gratia que est voluntas diuina dicit augustinus nouo super genesim capri16. iu voluntate dei est gratia qua salui fiunt peccatores. etc.
¶ Iterum notandum quod charitas aliquando accipitur improprie pro affectione morali vel passione quam habet aliquis ad alium propter virtutem: et isto modo sumitur secundo machabeorum cap. 14. vbi dicitur alchimus videns charitatem illorum. etc. Similiter gratia sumitur quandoque minus proprie pro quolibet gratioso obsequio: quod deo pro beneficiis exhibemus. vt ibi: gratias agamus domino deo nostro.
¶ Similiter notam dum quod gratia seu charitas aliquando dicitur dilectio: qua actualiter diligimus. qui est actus procedens ab habitu: et est increate gratie effectus.
¶ Secunda distinctio de necessario. quod potest capi simpliciter vel secundum quid scilicet secundum potentiam de ordinatam vel absolutam: qudo distingunt. doctores de potentia dei. et secundum istum duplicem sensum variatur questio.
¶ his premissis sit prima propositio: ista: preter charitatem que deus est opertet de communi lege ponere charitatem creatam in anima viatoris qua diligit deum et pro ximum que est vertus. Probatur auctoritate eccleie extra de summa trinitate libro. 6. Firmiter crendimus. etc. vbi opinio ponens gratiam informantem dari: probatur ex dictis sanctoru.
¶ Preterea nichil potest suscipere denominationem aliquam formaliter et intrincec nisi per formam habitam formaliter. ergo nullus sic denominari charus deo nisi per charitatem formaliter inexistentem.
¶ Secunda propositio. Sola gratia increata distinguit filios regni a filiis perditionis eterne. probatur quia sola voluntas diuina acceptans et ab eterno predestinans: elegit eternaliter et distinxit electos a reprobis quod videtur sentire apostolus prime ad corinthios quarto. cum quod erit quis cntim te discernit. et videtur mnuere quod solus deus sic exponit augustinus de correctione et gratia. et habetur in glosa cum dicit quis enim te discernit a massa perditionis: nullus nisi deus ipse te separat a perditis.
¶ Tertia propositio. Tharitas vel gratia creata: solius increate charitatis est effecto. probatur per aplistlTharitas dei diffusa est in cordibus nostris per spiritum sactum qui datus est nobis. et per augustinum de perfectione iusticie cap. 22. vbi ait non autem per aliquam creaturam ) sed per spiritum sanctum / qui datuos est uobis
¶ Quarta propositio. CTharitas infusa cuiuslibet: meritorie actionis est effectiua. probatur: per augustinum tainde predestinatione sactorum et allegat cum magister distinctione. et 6. Ex qua sequitur quod gratia non datur secundum aliqua vel propter aliqua merita: sed efficit omne meritum.
¶ Quinta propositio. Tharitas creata est signum et distinctionis filiorum dei / a filiis damnationis secundum praesentem iusticiam: quamuis non semper sit signum distinctionis secundum eternam dei prouidentiam. prima pars patet per beatum Augustinum de correctione et gratia capistuolis. 28. et. 26. dicentem / quidam sunt filii secundum prescientiam et praedestinationem / quaedam secundum susceptam temporaliter gratiam. Item alii sunt filii deo / alii nobis / id est. alii secundum ludicium diuinum. alii secundum humanum / et habetur hec distinctio in decretis de penitentia distinctione. 4 capitulo. 6. si ex bono.
¶ Secunda pars probatur quia multi sunt modo in charitate qui finaliter damnantur vel saltem quandoquam fuit sicut patuit in iuda.
¶ Sexta propositio. Ticet viator nichil boni t possit facere sine dei speciali gratia potest tamen in par aliquod bonum velle sine charitate creata. Prima pars patet per beatum augustinum in multis locis preci pue decimo octauo de ciuitate dei. vbi probat quod primus angelus non potuit se ex se facere meliorem. Secunda dars probatur quia entis in in peccato mortali potest velle esse iustus. et velle habere cor contritum et humiliatum et similia. que velle est actus bonus
Articulus 2
QUantum ad secundum articulum sit. prima conclusio ista Per prius viator ac ceptatur ad vitam quam habeat charitatem infusam creatam. probatur quia ideo deus infundit sorti charitatem creatam. quia acceptus est ei. et non econuerso. ergo conclusio vera.
¶ Ex ista conclusione infero duo correlaria. Primum stat aliquid esse acceptum ad vitam eternam et tamen non habere charitatem creatam. patet de praedestinato existente in peccato mortali.
¶ Secundum correlarium. Stat aliquemhabere charitatem creatam et non esse acceptum ad vitam eternam. patet de prescito existente actualiter in charitate. Secuda conclusio de potentia dei absoluta viatori non est necessaria ad salutem charitas creata. probatur quia aliquis potest esse acceptus ad vitam eternam sine tali charitate vt dicit prima conclusio. ergo de potententia dei absoluta non esset viatori necessaria ad salutem charitas creata.
¶ Preterea nuda potentia anime: cum obiecto scilicet diuina essentia: sufficit ad beatitudinem anime. ergo non est necessaria charitas creata de potentia dei absoluta. Antecedens patet quia anima est sufficiens receptiuum beatitudinis. et deus sufficiens primcipium potens supplere efficiam cuiuslicet creature. ergo Primum correlarium De potentia dei absoluta potest viator mereri sine charitate creata. Patet quia dicta charitas effectiue concurrit ad meritum. ergo deus potest efficaciam supplere coagendo voluntati.
¶ Secundum correlarium sine dicta charitate secundum potentiam absolutam dei potest viator diligere deum super omnia: patet vt precedens
¶ Tertia conclusio Secundum potentiam absolutam dei: simul stat aliquem viatorem habere charitatem creatam et damnari. Probatur quia nulla creatura necessitat deum ad saluandum aliquam. ergo. etc. Item de facto ali quis habens charitatem damnabitur. et deus non neces sario aufert. ab eo istam charitatem. ergo. etc.
¶ Primum correlarium Sicut libere contingenter deus proposuit dare vitam eternam omnibus predestinata Ita potest nunquam proposuisse et sic eis non conferre. et ipsam conferre omnibus prescitis patet quia liberrime in destinat deus.
¶ Secundum correlarium Actus noster quantum cunque sctuns non meretur vitam eternam ex valore iusticie. Patet quia bonum glorie quod est bonum vite eterne est infinitum. actus noster est solumfinite bonus: ergo. ¶ Quarta conclusio. Secundum legem ordinatam nullus saluabitur sine charitate quae est qualitas. Petet quia nullus exesens in peccato mortali. et finaliter decedens in ipso: saluabitur secundum legem ordinatam. sed quilibet non habens charitatem creatam actum vel habtum est huiusmodi: ergo. etc. Maior patet per illud spalmiste conuertantur in infernum ones gentes que obliuiscumtur deum. Et in multis aliis locis. minor conceditur abomnibus. quia non est actus melior post baptismum.
¶ Correlarium si aliquis debceat saluari: est sibi nocessaria de communi lege charitas creata. Patet ex conclsione.
¶ Secundum correlarium Preter charitatem creatam habitualem: requiritur charitas actualis in aduptis ad salutem consequendam. Probatur quia de poter tia dei ordinata in adultis requiritur dilectio actualis quam voco charitatem actualem. Pro quo est ad uertendum quod secundum legem stantem / in anima recipitur pri mo charitas increata specialiter existens et secundario charitas creata quae est habitus infuso ab increata charita te essentia. Tertio charitas que est actus vel actualis: ab istis et a voluntate productus. Et ordo istorum est. quia charitas actualis non potest esse sine charita te habituali creata: et charitate increata in creatum ra rationali. Sed charitas habitualis creata bene potest esse sine actuali. vt in pueris et dormientibus. sed non potest esse sine charitate increta. et voco hic charitatem actualem actum secundum. habitualem autem habitum infusum per spiritum sanctum: non autem acquisitum ex actibus Tharitas autem increata non potest esse in anima sub ratione vel modo essendi charitatis sine charitate que est habitus infusus. et hoc de potentia ordinata vdictum est
¶ Quinta conclusio Nulla creata charitas est sorti ad salutem necessaria. probatur quia quelibet singularis est vera vt patet inductiue. ergo conclusio vera. non obstante tamen hac conclusione dico. quod hec est neganda secundum legem ordinatam: nullam charitatem habendo sortes saluabitur. patet quia ista est falsa. Ex qua infero correlarium. Q non sequitur nulla charitas. etc. ergo nullam charitatem habendo. etc. antecedens est verum et consequens falsum.
¶ Secundo infero q sub nullo certo gradu quim minor illo sufficeret requiritur creata charitas necessa rio ad salutem consequendam. sumpto ly necessario secundum quid. idest secundum legem dei ordinatam. patet ista quia quelibet singularum est vera.
¶ Sexta conclusio et vltima. Nullus potest esse charus deo secundum potentiam etiam dei absolutam sine charitate dei increata. Probatur quia nullus potest esse charus deo nec amicus sine gratuita voluntate dei ipsum gratis amante / idest misericorditer ad cepante. cum ipsa sola discernat amicos ab impiis vt dictum est supra. ergo conclusio vera.
Articulus 3
QUantum ad tertium articulum pro solutione argumentorum occurrunt tria dubia. Primum vtrum sine charitate / se seruari possunt praecepta de communi lege. ¶ Secundum. vtrum deus possit auferre rectitudinem voluntatis a voluntate
¶ Tertium. An sit possibile. rationalem creaturaium non delchara charam fieri sine charitate creata
¶ Quantum ad primum dubium quidam sinassertione dicit istam conclusionem: quod multa precepta potest quis implere sine charitate de communi lege / probat quia non requiritur ad impletionem preceptorum quod aliquis impleat ea ex charitate: ergo etc. antecedens probat quia sirequiritur charitas sequuntur multa inconuenientia / primum quod subueniens proximo in extrema necessitate / et non ex charitate / peccaret quia non faceret praeceptum et dilexione proximi secundum quod tenetur quia tenetur subuenire proximo in charitate / et cum ipse sit in mortali: ergo subuenit proximo non vt tenetur. Secundo sequitur quod conformans se negatiuo precepto sine charitate: peccaret. probatur quia non obseruaret preceptum secundum quod tenetur / et per consequens quicumque incidisset in peccato mortali / obseruando perceptum negatiuum videlicet non occides non megaberis / non furtum facies / extra statum eharitatis peccarei. quod est falsum. Tertio sequitur quod tentatus per illecebra carius non posset resistere tentationi sine peccato consequens est falsum consequentia probatur quia talis onsset sine charitate. Quario sequitur quod honorans parentes tunc cum tene et sine charitate peccaret. 5. sequitur quod patiens supplicium ne neget christum sine charitate peccaret contraaugustinum de vera patientia / et ponitur a magistro libro quarto sententiarum distinctione. 5. capitulo. 6. sequere tur quod legens horas suas sine charitate peccaret. hec autem omnia videntur sequi ex hoc quod faciens non fal cit precepta ex charitate / cum tamen teneatur sic facere per aduersarium: ergo multa praecepta potest quis implere sine charitate
¶ Secundo ad idem arguitur. si aliquis sine charitate vel gratia potest vitare peccatum: vitet ergo. tunc quaro vel facit quod tenetur / et habeo intentum. vel non facit quod tenetur / et illud implicat.
¶ Oppositum dubipatet per magistrum libro secundo distinctione vicesimcapitulo primo: et sequentibus. Item per augustinum in lipro de heresibus. qui dicit hoc partinere ad errorem peagii vt credatur hominem sine charitate implere omnia mandata posse.
¶ Pro isto dubio aliqua breuiter dicendo (quia alias materia ista diffusius tractabitur in secundo) pono breuiter quattuor conclusiones.
¶ Prima. Nullus sine charitate creata potest secundum legem communem implere omnia legis praecepta. Ista conclusio patet ex determinatione ecclesie in decretis. et quia est certa: ideo non probo eam. Sed dubium est vtrum aliquod praeceptum possit aliquis adimplere sine charitate creata. Et licet praedictus doctor videatur dicere quod sic sine assertione tamen michi videtur dicendum (etiam sine praeudicio aliorum) quod non.
¶ Pro quo sit ista regula. et secunda conclusio q lullus implet praeceptum nisi impleat opus precepti ad voluntatem praecipientis. probatur quia si aliter impleatur opus quam velit impleri praecipiens non seruatur vel impletur plenarie praeceptum. e rgo nullus implet praeceptum nisi impleatur opus praecepti ad voluntatem precipientis. Exemplum si precipiatur tibi quod comedas in .b. ho ra esto quod commedas et tum non commedas in b. hora: ceteris obseruatis paribus: nulli dubium qui priuariceris. nec facis opus precepti ad voluntatem praecipientis.
¶ Tertia conclusio. cuiuslibet precepti opus et similiter cuiuslibet negati obseruantia. non fit sicut fieri debet sine charitate. probatur auctoritate gregorii dicentis in omelia quicquid praecipitur in sola charitate solidatur. Item btuns cornithi. 16 praepaulus. e cepit dicens: omnia opera vestra in charitate fiant. Secundo probatur eadem conclusio ratione sic. praecepta ad hoc facta sunt: et a deo ordinata. vt per ea ad salutem pergamus et curramus sicut dicit psalmista viam mandatorum tuorum cucurri. etc. ergo qui non sic currit non seruat precepta ad intentionem mandant / sed sine charitate nemo currit viam mandatorum (hoc constat) er go non facit sicut debet. et per consequens non seruat. Tertio ad idem sic. Non est possibile quod sortes faciat ad actum eiusdem speciei omnino. cum b actu: et tamen mereatur per a et non per b. patet quia tunc actus meritorius esset eiusdem speciei omnino cum actu non meri torio quod non reputo verum. et tamen hoc sequitur euidentur ad oppositum conclusionis. ergo conclusio vera. probo quod hoc sequatur quia si sortes impleat sine charita te a preceptum puta de subueniendo proximo / et postea impleat idem praeceptum cum charitate. sit opus. primum b secundum c. tunc sic vel b et c sunt eiusdem speciei et habetur propositum. vel non sunt eiusdem speciei et tunc sequitur quod per alterum istorum actuum non implebit a preceptum. quia quodlibet distinctum praeceptum est alicuius distincti operis et determinati.
¶ Ex istis sequitur quarta conclusio. quod nullum preceptum potest impleri sine charitate creata de lege communi probatur ex secunda et tertia conclusionibus sufficienter. Et confirmo auctoritate augustini. et habetur in glosa super illo verbo ad galatas vltimo. neque qui circuncidunt / legem custodiunt. vbi dicit augustinus custodibus legis: dicit apostolus Non occidere. non mechari: et alia huiusmodi ad bonos mores pertitentia. quae sine charitate fide et spe impleri non possunt.
¶ Ex istis conclusionibus infero istud correlarium et quod quicumque implet praeceptum meretur. et quicumque non me lareturnon plene seruat praeceptum. quia non implet: idest non plene seruat. patet quia non facit ad intentionem praecipientis: ergo non facit mandatum mandatis. vt patet per secundam conclusionem. Ex hoc refellitur solutio predicti doctoris. et aliorum qui concedunt quod sine charitate nullum preceptum potest iiupleri aa intentionem manda tis. et cum hoc concedunt quod multa precepta possunt dimpleri secundum exercitium operis sine charitate. et concedunt quod nullum praeceptum potest seruari meritorie sine haritate licet posset seruarinon meritorie charitate. ¶ Patet enim hoc esse falsum. quia quodlibet preceptum. obligat ad intentionem mandantis. non minus quam ad exertium operis equaliter. ergo est contradictio dicere mplet preceptum et non implet voluntatem praecipientis
¶ Pro solutione igitur rationum doctoris aduer et si dico tres propositiones Prima. non omnis qui facit liquod tenetur implet preceptum. probatur quia prece¬ a ptum non solum obligat ad operis exercitum vt est in tispecie nature actus precise: sed cum hoc vt est in spe petie moris vt dictum est. sicut non dicitr implere iusticiam qui fracit iustum nisi cum hoc faciat iuste: ita ille non implet praece tum qui facit quod debet: nisi faciat faciat siut. debet.
¶ pei quo impletur preceptum et in genere moris et in ge est nere nature actus / quam quicumque actus quo non impletur parpreceptum. patet ista propoti cum vnus sit meritorius / et a prim cipio essentiali effectiuo alterius spei / quam alius. quia vnus est a charitate et alius non / vt dictum est. ergo propoti vera. Tertia propositio. aliquis ex precepto tenetur et ad aliquid quod tamen faciendo non implet preceptum. patet ex duabus praemissis: talis enim obligatur ad tria scilicet ad pabendmu charitatem. ad faciendum opus. et ad facinedum ex charitate. sed si faciat opus non propterhoc implet preceptum. ergo.
¶ Per hoc patet resolutio ad ones consequentias / quia omnes ambulant pari assu: ideo vna sit responsio omnium / videliet quod quilibet subuenit necessitatem patienti / vel qui legit horas / vel honorat parentes / sinecharitate: tunc (cum tenetur ista racere in charitate) peccat sed non peccat. talia bona ppera faciendo quia tenetur ad ea: sed omittendo peccat quia omissio est qua minus implet praeceptum minus et go peccat orans sine charitate quam non orans inquantum minus omittit. et sic dicitur de aliis. Et hoc primo dubio. Secundum dubium est ratione terti argumenti
¶ facti ad oppositum vtrum deus possit auferre rectitudi S dinem voluntatis a voluntate. Et arguitur quod non aucto diritate beati anselmi de libero arbitrio capitulo. 4 ibi ponit descriptionem rectitudinis voluntatis dicentis. Obseruare rectitudinem voluntatis est velle quod deus vult illam velle. Ex qua arguitur sic: si deus separaret rectitudinem voluntatis ab aliqua creatura rationali aut hoc faceret nolens: aut volens. primum deo non est attribuendum. quia nolens non potest aliquid facere. nec etiam volens quia tunc posset velle voluntatem non velle illud quod vult eam velle. consequens est impossibile et concludit ibi anselmus quia nichil magis impossibile est quam deum auferre rectitudinem voluntatis.
¶ Sed oppositum huius dubii arguitur sic. nichil est in voluntate causatum vel creabile a solo deo. vel a deo et aliis concurrentibus agentibus: quin ipsum sit anichilabile. etiam voluntate manente. sed rectitudo voluntatis est aliquid causatum vel creabile a deo in ipsa voluntate: ergo rectitudinem voluntatis deus potest auferre.
¶ Pro responsione ad istud dubium pono quattuorum conclusiones. Prima rectitudo voluntatis simpliciter et non secundum quid / de communi lege includit gratiam. Proba tur. voluntas carens rectitudine / non potest eam habere a se: nec ab aliqua creatura: ergo habet a gra. antecedens est anselmi vbi supra. capitulo decimo quarto dicentis nullo modo potest creatura non habens rectitudinem habere ipsam a se. sed neque creatura valet eam habere ab alia creatura. quia sicut nequit saluari ab ea: ita nopotest illi dare / propter quod debeat saluari. sequitur vtique quod nulla creatura rectitudinem voluntatis habet nisi per gratiam dei et infra. deo ergo largiente inuenimus ad saluandum hominem cum libero arbitrio / gratiam concordare. ita vt gratia sola possit hominem saluare nichil eius libertate arbitrii agente. sicut in infantibus et in intelligentibus qpeia enim sper iuuat liberum arbitrium naturale ita quod sineilla nichil valet ad saluandum / dando voluntati rectitudinem: ergo videtur quod rectitudo includat gratiam Secunda conclusio. deus potest velle voluntatem non velle quod vult eam velle / in sensu diuiso. Probatur quia deus potest velle voluntatem cras non velle quod nuno vult eam velle: ergo potest voluntatem nonvelle quod vult eam velle.
¶ Tertia conclusio. lhec est possibilis deus non vult poluntatem velle quod vult eam velle. Probatur quia potest velle voluntatem nichil velle et ipsam ab omni actu suo suspendere: ergo. et cera.
¶ Tunc ad anselmum potest dici primo quod dictum anselmi. intelligendum est de potentia dei ordinata. et secundum legen num currentem. quia sic loquendo deus non potest auferre rectitudinem voluntatis sine eius demerito. Nam quamdiuvoluntas vult illud quod deus vult eam velle / ipse non demeretur: ergo quamdiu sic vult non potest sibi auferri rectitudo a deo. sed ipsa pottest suam rectitur dinem deserere deformiter volendo a seipsa. Uelssecundo potest glosari dictum anselmi sicut ipsemet exponit in libro de concordia capitulo. 6. quod non potest auferri inuito etiam a deo. sic (inquit ansclimus) ostensum est quo modo naturaliter et inseparabiliter si: in homine hec libertas quamuis non ea semper vtatur / et quod ita sit fortis quod nulla res homini rectitudinem predictam idest iusticiam quam habet / quamdiu hac licite vti voluerit auferre potest et quibusdam interpositis subdit concludendo. Ex que patet quod deus non potest illam eandem rectitudinem auferre inuito quand non potest hoc velle.
¶ Tertium dubium contra conclusionem secunda quia videtur quod impossibile sit simpliciter de non charo fieri charum sine charitate creata. quod probatur primo sic. si aliqua propositio verificabilis est de rebus et ad eius veritatem non suffictunt due res: necesse est ponere rem tertiam vel plures / ad hoc quod sit ve¬ ra. sed hec propositio sortes est charus deo est huiusmodi / ergo etc. Minor patet quia ad ipsam esse veram / non sufficit quod deus sit / et quod sortes sit: ergo requiritur aliquod tertium.
¶ Secundo sic. nichil potest esseoditum a deo S nisi voluntas diuina repperiat in eo aliquod odibile ex natura rei. Igitur per oppositum nichil potest esse charum deo / nisi in quo est charitas. sed nichil alipe est dilectum a deo ex natura rei nisi sit charitas loquin do de dilectione speciali / ergo etc.
¶ Tertio. nullus actus eternus et immutabilis de nouo transit super aliquod obiectum / nisi eius obiectum eternum et immutabile de nouo participetur ab eodem obecto super quod de nouo transit. sed actus dilectionis vel cceptationis diuine voluntatis nunc acceptat istum. modo non acceptat / scilicet dum est in peccato mortali / en necesse est quod ab ipso participetur formaliter aliquod obieotum eternaliter dilectum / hoc autem non potest esse diuina essentia / nec aliqua substantia creata / cum nuli accidat. ergo illud est forma accidentalis que est charitas.
¶ Istis non obstantibus teneo conclusionem supra positam videlicet: quod aliquis potest esse acceptus ad vitam eternam de potentia dei absoluta sine charitate creata. Et ideo pro solutione primi argumenti pono quattuor conclusiones. Prima stat aliquam propositionem posse verificari de rebus / et ad eius veritatem non ufficere esse res qui numo sunt: et tamen ad hoc quod sit vera / nul am rem oportet esse de nouo. probatur de ista sortes habet spiritum sanctsi. ad cuius veritatem non sufficit sortem esse. et pum esse: et tamen nulla alia res requiritur ad hoc quod sit vera. similiter de ista humaina natura sortis est vnita deo. Item de ista sortes est indutus cappa¬
¶ Secunda conclusio. Si aliquot res non sint tot quoti sufficiunt ad veritatem alicuius date proposit tionis: tunc ad hoc quod ipsa propositio sit vera requiruntur plures res. verbi gratia si ad veritatem istius sortes habet oappam in ecclesia / non sufficiunt due res scilicet sortes et ecclesia / vel sortes et cappa: necessario redritur. Tertia / si debet esse vera. patet ista de se.
¶ Tertia conclusio. licet ad veritatem istius sortes est charus deo non sufficiat deum esse / et sortem esse: tamen deus et sortes sunt tot res quot sufficiunt ad dicte propositionis veritatem / Prima pars patet ex prima conclisione et eiusdem mrobatione. Secunda probatur quia sufficit deus ad acceptandum et sortes ad esse acceptum. ergo etc. assumpium probatur in conclusione prima.
¶ Ex quibus sequitur quarta videlicet quod nulla res de necessitate requiritur ad hoc quod sortes sit charus deo nisi deus et sortes. Tunc per hoc ad argumentum respondetur. quod maior potest habere sensum conclusionis prime et tunc est falsa. vel habet sensum scilicacunde et tunc concedenda. et neganda est minor.
¶ Quantum ad secundum argumentum sit prima propositio ista Nulla entitas de sui natura est odibilis. probatur quia quelibet entitas ex sui naturaest bona secundum augustinum de natura boni. ergo etc. Secunda propositio. Nullam entitatem deus odit sic quod ipsa natura sit obiectum oditum: probatur ex praecedente Item in scriptura. nichil odisti eorum que fecisti. sapieutie. 5. et per magistrum libro. 3. distinctione. 3. vbi notandum quod deus quando dicitur odire / istud vocabulum odire capitur valde large scilicet pro non diligere speciali mode dilectionis ad glortam / et ita dicitur ad romanos nono Iacob dilexi esau autem odio habut
¶ Tertia propositio. Ticet quelibet entitas sit diigibilis et a deo dilecta: nulla tamen ex sui natura est odim bilis vel a deo odita / eo modo quo dicit propositio praecedens. patet per scripturam sapientie vbi supra dicente diligis enim omnia nichil odis etc.
¶ Quarta propositio. ad rem esse oditam aliquae modo a deo / large capiendo odire (sicut expositum est prius) non oportet aliquam rem odibilem esse formaliter in ipsa re. patet quia quandoque aliquis est sic oditus id est in tali statu in quo si decesserit damnabitur / proper solam carentiam actus debiti. vel propter actum transeuntem. quam non relinquit aliquem habitum in anima vel formaliter inherentem odibilem ergo etc.
¶ Per hoc ad formam negatur antecedens et consequentia et consequens sicut neganda apparent ex propositionibus dictis.
¶ Quantum ad tertium argumentum premitto istam distinctionem: quod acceptatio vel dilectio potest capi triplciter / vno modo grentialiter et illo modo deus omnia diligit Alio modo specialiter modo quo praedestinatos tantum diligit. Tertio modo prout vltra primum modum cognotadilectum esse in tali dispositioe vel statu in quo si per seuerauerit saluabitur. et illo modo diligit indifferenter omines qui sunt in gratia.
¶ hoc premisso sit prima propositio ista. Actus diuine / acceptionis primo modo dicte vel dilectionis super nullam rem transit de nouo. patet quia omnia entia isto meddiligit et eternaliter dilexit / nec transit iste actos modo super vnum obiectum modo vero super illud vel super alide. vt notum est: ergo propositio vera
¶ Secunda. actus dilectionis secudo modo dictediuine non transit super alquod obiectum de nouo. patet sicut praecedens / cum deus nullum de nouo predestinet Tertia propositio. loquendo de diuina accepta tione tertio modo (scilicet pro vt cognotat dilectum esse iptali dispositione / in qua si perseuerauerit saluabitu) tunc bene potest concedi transire super aliquod obiectum de nouo Pius quia aliquis non est modo in tali dispone et potest esse cras quia hodie est in mortali cras erit in gratia vel charitate. ¶ Quarta propositio. Imposibile est intrinseca denominatione / quempiam esse acceptum deo acceptatione perfecte amicicie / siue habituvlfactu charitatis infuse probatur ista / quia impossibile est deum supplere vicem causi formalis. et eque impossibile est vnam formam supplere vicem alterius specifice distincte. ergo propotio vera. Tunc ad formam argumenti negatur minor in sensum prime et secundi propositionum. et conceditur in sensu tertie sed tunc non sumitur bene sub maiore: ergo nichil concluditur etc.