Quaestio 1

DISTINCTIONIS XXXVIII. QVAESTIO VNICA Vtrum futura contingentia in diuina essentia immutabiliter represententur.

ARGVITVR PRO PARTE negatiua 1QIfutura contingentia immutabiliter re presentarentur in diuina essentia, tunc representarentur eodem modo sicut necessa ria, quod omnino apparet inconueniens

2 Sequeretur, quod immutabiliter essent praesentia diuino intellectui, & necessario cognita, & per consequens necessario eueni rent, quod est falsum, Consequentia apparet, quia eodem modo sunt praesentia diuino intellectui, & ab eo cognita, quo sunt in sua essentia praesentata, & eodem modo eue niunt, quo ab eo sunt cognita, alioquin sua scientia falleretur.

ARGVITVR PRO PARTE affirmante¬. 1 QI futura contingentia non essent immu Atabiliter representata in diuina essentia, sequeretur, vel quod nullo modo essent representata in diuina essentia, vel quod essentia reciperet variationem in ratione representandi, quorum vtrunque est absurdum.

2 Sequeretur etiam, quod diuinus intellectus non cognosceret infallibiliter ea, quod etiam patet esse falsum.

RESPONDEO: In ista quaestione duo sunt videnda, quae tanguntur in argumentis.

1 Vtrum futura contingentia in diuina essentia immutabiliter represententur.

2 Vtrum futura contingentia sint praesentia diuino intellectui, & ex hoc infallibili ter sint cognita.

ARTICVLVS PRIMVS. Vtrum in diuina essentia infallibiliter praesententur futura contingentia.

D hunc respondent quidam, quod fu tura contingentia representantur immutabiliter in diuina essentia per suas ratio nes ideales, cuius ratio est secundum eos, quia ideae perfecte representant ideata non solum quantum ad suum esse quidditatiuum, sed etiam quantum ad omnem conditionem existentiae in rerum natura: Quapropter ideae futurorum contingentium representabunt ea non solum quantum ad suam simplicem quidditatem, sed etiam quantum ad actualem existentiam, quam habitura sunt in tempore, quamuis contingenter.

Hanc autem opinionem, quidam improbant maxime ex tribus.

Primo sic. lllud, quod est ratio representandi terminos simplices, non est ratio repre sentandi complexionem illorum, nisi illa com plexio proueniat necessario ex natura termi- norum, sed complexio essentiae cum actuali existentia in futuris contingentibus non pro uenit necessario ex natura terminorum, quia sic non essent contingentia sed necessaria, ergo &c.

Secundo. Illud, cuius representatio subest voluntati diuinae, non potest esse representa tum per ideam, sed representatio futurorum contingentium subest voluntati diuinae, ergo &c Maior probatur, quia representatio per ideam est mere naturalis praeueniens omne actum voluntatis diuinae: Minor apparet. quia si voluntas diuina non sinat venire futura contingentia pro aliquo tempore, nunquam representabuntur in sua essentia, alioquin representaretur ibi falsum.

Tertio. Sicut se habet idea possibilis non futuri ad suum possibile non futurum; ita idea possibllis futuri ad suum possibile futurum: sed idea possibilis non futuri ita repre sentat ipsum quantum ad suum esse possibile, quod non quantum ad suum non esse fu turum, quia hoc procedit ex mera voluntate diuina, ergo idea possibilis futuri ita repre sentabit ipsum quantum ad suum esse possibile, quod non quantum ad suum futurum.

Haec autem improbatio quantum ad aliquid videtur esse irrationabilis; quia ponit quod, represeni atio futurorum contingentium in diuina essentia non sit naturalis, quod nullo modo videtur verum, sicut patebit: sed quantum ad aliud rationabilis apparet, scilicet in eo, quod concludit contra praefatam opinionem, quod praecisa ratio cognoscendi futurum quantum ad suum fore non possit esse sua simplex idea. Quod etiam nunc con firmo per vnam rationem quae talis est: lllud, quod se habet per indifferentiam ad duo op posita, non est magis ratio representandi vnum, quam alterum, sed idea futuri se habet per indifferentiam ad suum fore, & ad suum non fore, ergo &c.

Et ideo isti qui improbant hanc praefatam opinionem, dicunt, quod futura contingen tia non representantur in diuina essentia nisi praeuia determinatione voluntatis diuinae, ratio autem praecipua quae est pro hac opinione potest sic formari. Sicut se habet aliquid ad esse verum & intelligibile, ita ad representa ri in diuina essentia; sed futura contingentia non habent esse verum, & intelligibile nisi praeuia determinatione voluntatis, diuinae, ergo &c. Maior est nota, & Minor probatur, quia futura contingentia non habent es se verum & intelligibile nisi inquantum sunt habitura actualem existentiam in rerum natura, talem autem existentiam non sunt habitura nisi praeuia determinatione diuinae vo luntatis. Imaginantur autem isti talem ordi nem, vt pote, quod intellectus, diuinus prae sentet voluntati diuinae ipsum contingens sub vtraque parte contradictionis, scilicet sub esse futuro, & sub esse non futuro, & tunc in potestate voluntatis est praeacceptare quantum ad alteram partem quae est esse sub futuro, quod si est praeacceptum, ex hoc ipso est habiturum actualem existentiam in rerum natura, ac per consequens ex hoc ipso capit esse verum & intelligibile quantum ad suam futuritionem.

Contra istam autem opinionem videntur sequi tria inconuenientia.

Primum est, quia aliqua limitatio, & possi bilitas esset in representatione diuinae essentiae, quod omnino est inconueniens: Conseuentia apparet, quia in representatione futuri contingentis expectat determinationem diuinae voluntatis, vbicunque autem est expe ctatio, ibi est possibilitas, & limitatio.

Secundum inconueniens est, quod repre sentatio diuinae voluntatis erit naturalis quan tum ad omnia representata; nam secundum istam viam non representabit naturaliter futura contingentia, immo libere, quod videtur: maximum inconueniens, quia sicut diui nus intellectus naturaliter intelligit quicquid intelligit, ita diuina essentia naturaliter repre sentat quicquid representat

Tertium inconueniens est, quod diuina es sentia caperet vim representatiuam ab ipsis futuris contingentibus quod omnino videtur absurdum: Consequentia apparet, quoniam (secundum viam istius opinionis) diuina essentia ea non representat, nisi praeuia eorum veritate, ac intelligibilitate, quam ha¬ bent per determinationem diuinae voluntatis

Nec valet si dicant, quod ista representatio, non dependet per hoc ab ipsis futuris, sed solum a diuina voluntate, propter duo.

Primo, quia diuina essentia habet comple te totum quod sibi potest conuenire intrinsece ante omnem actum voluntatis; Nam illa, quae sunt illi intrinseca non subsunt imperio voluntatis, representatio autem quorumcunque entium est aliquid intrinsecum ei.

Secundo, quia ipsimet dicunt, quod diuina Voluntas non facit talia representari in diuina essentia nisi ex eo quod dat eis esse verum, & intelligibile quantum ad eorum futuritionem.

Videtur ergo aliter esse dicedum, scilicet, quod futura contingentia representatur immutabiliter in diuina essentia propter suam summam actualitatem, cui repugnat expectare aliquid in futurum: & ideo quicquid representat, inuariabiliter, & immutabiliter representat.

Quapropter vel erit dicendum, quod futura contingentia nullo modo represententur in diuina essentia, quod patet esse falsum, cum ipsa sit forma exemplaris omnium entium; vel erit dicendum, quod represententur in ea naturaliter & immutabiliter. Et hoc est breuiter, quod intelligo de isto articulo. Nec tamen propter hoc sequitur, quod futura contingentia sint necessaria, & immutabilia, sicut patebit in sequenti articulo.

ARTICVLVS SECVNDVS Vtrum futura contingentia sint diuino intellectui praesentia, & infallibiliter, ab eo cognita.

D quod, dicunt aliqui, quod futura contingentia infallbiliter cognoscun tur ab intellectu diuino, non quia in sua existentia praesententur, sed quia praeacceptatio diuinae voluntatis, dat eis, quod sint in diuina essentia Veridice representata, ac per consequens infallibiter cognita.

lsta autem opinio non potest stare, sicut patuit superius in praecedenti articulo, quod etiam nunc confirmo, quia si praeacceptatio diuinae voluntatis, daret futuris contingentibus, quod essent infallibiliter cognoscibilia, sequeretur quod illa futura contingentia, super quae non potest cadere praeacceptatio diuinae voluntatis, non essent ab eo co¬ gnita, quod patet esse falsum: Nam peccata quae fient in futuro sunt talia contingentia, & super ea non potest cadere praeacceptatio diuinae voluntatis, & tamen, sunt infallibiliter cognita a diuino intellectu.

Et ideo alij dicunt, quod futura contingentia non ideo a diuino intellectu, sunt infallibiliter cognita, quia sint per praeacceptationem diuinae voluntatis cognoscibilia, nec etiam quia diuino intellectui praesentia; quia diuinus intellectus ad ea non terminatur, nec etiam ad aliquid extra suam essentiam, vt patuit superius secundum eorum opinionem.

Quapropter tota causa, quare cognoscuntur est, quia diuina essentia potest esse, & est eminens similitudo, & exemplar actualitatis cuiuscunque futuri, & ideo intellectus terminatus ad essentiam dicitur terminatus ad actualitatem cuiuscunque futuri, ex eo quod terminatur ad aliquod aequipollens; & plusquam aequipollens: Quod autem diuina essentia sit similitudo & exemplar actualitatis. cuiuscunque futuri, probant per hoc, quia diuina essentia (vt dicunt) abstrahit a tota linea suceessiua, & per consequens abstrahit a praeteritione, ita vt nihil sit ei praeteritum, abstrahit etiam a futuritione, ita vt nihil sit simultaneae coexistentiae, & ita abstractio est tota causa (secundum eos) quare diuina essentia non potest distare ab aliqua differentia temporis, nec etiam aliqua differentia temporis sibi simultanee coexistere: Quapropter videtur relinqui, quod sine omni falsitare possit representare actualitatem cuiuscuque futuri, tanquam indistans ab ea Haec autem opinio videtur quadrupliciter defidere.

Primo, quia supponit, quod diuinus intuitus non terminetur ad aliquid vltra diuinam essentiam, tanquam ad secundarium obiectum, cuius contrarium fuit ostensum superius contra eos in trigesimaquinta distinctione.

Secundo, quia representationem actualitatis futuri reducit in diuinam essentiam, prout abstrahit a tota linea suceessionis, tanuam in primam causam, quod est falsum. Tum quia representatio futuri est aliquod posituum, abstractio vero diuinae essentiae a inea suceessionis, est aliquid negatiuum, affirmatio autem non debet reduci in negationem. Tum quia illud non videtur esse primacausa, quo habito adhuc contingit quaerere aliam causam, sed ita est in proposito; nam habito, quod diuina essentia abstrahat a tota linea suceessionis, adhuc contingit quaerere, quare sic abstrahat, & per conse¬ quens ista non potest esse prima causa representationis ipsius futuri.

Tertio, quia ponit, quod nihil potest simultanee coexistere ipsi Deo. Ad quod di- ctum sequuntur duo inconuenientia; primum est, quia Deus non erit causa in actu respectu creaturae, quod est falsum: consequentiam probo, quia de ratione effectus est, quod coexistat simultanee suae causae in actu, vt patet secundo Physicorum, Secundum inconueniens est, quia Deus non poterit ter minare actualiter relationem creaturae: Con sequentiam probo, quia de ratione relationis est, quod dum est in actu, simultanee cone xistat suo toto.

Quarto deficit, quia ponit, quod per illam representationem, qua futura contingentia representantur in diuina essentia non redduntur intellectui diuino praesentia, quod etiam est falsum propter duo. Primo, quia alio modo obijcitur essentia diuina intellectui suo, vt essentia est, & alio modo, vt exemplar futurorum contingentium est, & per consequens aliquid redditur sibi praesens per hoc, quod sibi obiicitur primo modo, & aliud per hoc, quod sibi obiicitur secundo modo; nam per hoc quod sibi obiicitur primo modo, sola essentia efficitur ei praesens, per hoc vero, quod obiicitur secundo modo, efficiuntur ei praesentia vltra hoc, etiam futura contingentia. Secundo, quia non minus est efficax diuina essentia in representando futura contingentia respectu intellectus diuini, quam respectu intellectus creati, sed potest reddere futura contingentia praesentia intellectui creato, sicut patet in reuelationibus Angelorum; ergo multo ma gis intellectui diuino. Nec valet illud, quod dicunt, scilicet diuinum intuitum ad ea non terminari; Tum quia superius fuit probatum. contrarium, Tum etiam quia diuinus intuitus debet terminati ad omne illud quod per suam essentiam efficitur sibi praesens

Et ideo adhuc est alia opinio quae ponit, quod futura contingentia non possunt esse futura respectu diuini intellectus, qui mensuratur aeternitate; nam quia aeternitas est tota simul, & perfecta possessio, nihil potest ei esse preteritum, vel futurum, sed totus decursus temporis ei praesentialiter coexistit; Quapropter diuina cognitio feretur super fu tura, non tanquam super futura, sed magis tanquam presentia, & per consequens erunt ab eo infallibiliter cognita.

H em confirmatur tali ratione. Fi, quod continet & excedit totum tempus, coc xistunt praeterita & futura, aeternitas est hu¬ iusmodi, ergo &c. Maior patet exemplo; via demus enim, quod partes circumferentiae, quantumcunque non sint insimul, quia sunt extra se inuicem, omnes tamen coexistunt vni centro; ita ergo suo modo in proposito, quantumcunque preteritum & futurum non sint simul, possunt tamen comexistere vni nuc eternitatis

Hec autem opinio a quibusdam impugna tur tripliciter.

Primo sic; illud, quod in se est non ens, non potest coexistere alicui vero enti: futura contingentia sunt huiusmodi, ergo &c.

Secundo; illa, quae comexistunt vni tertio, coexistunt sibi mutuo, futurum, & praeteritum coexistunt aeternitati; ergo coexistunt sibi mutuo, hoc autem patet esse falsum, er- go illud ex quo sequitur.

Tertio, si intellectus diuinus habet infallibilem cognitionem de futuris contingentibus, quia coexistunt ei praesentia, sequitur quod capiat certitudinem suae cognitionis ab eorundem praesentia, quod est falsum. lstis tamen non obstantibus dico, quod si bene intelligatur illa opinio videtur om- nino rationabilis; Et ideo ad euidentiam hu us est notandum, quod futura contingentia esse praesentia, vel comexistentia intellectui di uino potest intelligi dupliciter; vno modo, quod sint ei praesentia praesentialitate dante eis realem, & actualem existentiam in natura, & isto modo non intelligo opinionem, nec vnquam intellectus huius opinionis potest esse talis; nam si futura contingentia essent praesentia diuino intellectui isto modo, iam non essent amplius futura, sed simpliciter praesentia. Alio vero modo potest intelligi, quod sint praesentia presentialitate dante eis tantam cognoscibilitatem, ac si essent realiter existentia, ita vt eorum perfecta cognoscibilitas nullo modo expectet eorundem exi stentiam, & isto modo intelligo, quod opi- nio sit simpliciter vera; quod patet ex duobus

Primo, quia si futura contingentia non essent hoc modo praesentia diuino intellectui, sequeretur, quod non essent actualiter; in diuina essentia representata, cuius Con trarium patuit in praecedenti articulo: consequentiam probo, quia actualiter representatum, in quantum est representatum, dicitur relatiue ad actualiter representas, & per Con sequens necessario coexistit praesens

Secundo patet, quia sequeretur, quod futura contingentia non essent actualiter a Deo cognita inquantum secundaria obiecta, quod est falsum ex ijs quae dicta sunt supra;

Consequentiam probo, quia de ratione obie cti, inquantum obiectum, est quod coexistat praesens ipsi potentiae

Concludo ergo quod futura contingentia sunt diuino intellectui naturaliter praesen tia eo modo quo dictum est, ac per consequens infallibiliter ab eo cognita.

Oecurrit tamen hic dubitatio, quae communiter mouetur contra conclusionem; nam si futura contingentia sunt infallibiliter cognita, videtur quod infallibiliter eueniant, ac per consequens non videtur, quod possit stare infallibilis cognitio, quam habet Deus de ijs cum eorum contingentia.

Ad hoc communiter dicitur, quod infallibilis cognitio Dei non dat futuris contingentibus necessitatem absolutam, sed neces sitatem conditionatam, necessitas autem con ditionata bene potest stare cum contingentia, nam videmus quod contingens, quando actu est, necessarium est, quia omne quod est, quando est, necesse est esse, vt habet Ati stot. primo Perhier non tamen propter hoc talis necessitas tollit sibi contingentiam suam, quia non est necessitas absoluta, sed ex conditione, qua supponitur ipsum iam actu ex stere: quod autem infallibilis cognitio Dei non det futuris contingentibus necessitatem absolutam, sed conditionatam declaratur ta li exemplo .IPonamus quod aliquis videat Sortem actu currere, ipse quidem habebit infallibilem cognitionem de cursu Sortis. non tamen propter hoc cursus Sortis dicetur necessarius necessitate absoluta, sed ne cessitate conditionata, vtpote inquantum stat sub illa conditione, qua supponitur cursus Sortis iam actu esse, & infallibiliter videri; ita ergo suo modo in proposito, futurum con tingens infallibiliter a Deo cognitum, non potest dici necessarium, nisi ex suppositione, scilicet inquantum stat sub hac conditione qua supponitur infallibiliter cognitum. lsta tamen solutio confirmatur rationem, exemplo; ratione dupliciter.

Primo, nulla necessitas, quae est sic extrin seca ab ipso futuro, quod nullo modo transit in ipsum futurum, non tollit ab eo suam contingentiam, necessitas autem diuinae cognitionis nullo modo transit in ipsum futurum, ac per consequens non tollit sibi suam contingentiam intrinsecam,

Secundo ad idem sic, llla necessitas, quae non contrariatur naturis entium, non tollita contingentibus eorum contingentiam, quia tunc tolleret eorum naturam, necessitas diuinae cognitionis est huiusmodi, vt patet de se, ergo &c.

Idem exemplo declarari potest. Nam ita se habere videtur necessitas diuinae cognitio nis ad contingentiam rei cognitae, quemadmodum immaterialitas cognitionis ad mate rialitatem rei cognitae, nunc autem videmus, quod immaterialitas cognitionis stat cum materialitate rei cognitae, ergo necessitas diuinae cognitionis poterit stare cum contingen tia rei cognitae: quapropter debemus imaginari, quod sicut possumus habere cognitionem immaterialem de rebus materialibus, ita suo modo intellectus diuinus poterit habere cognitionem infallibilem, & necessariam de rebus contingentibus.

Apparet ergo quid sit dicendum quantum ad istum articulum, & quantum ad totam quaestionem.

AD RATIONES PRINCIPALES. AD primam dico quod necessaria, & futura contingentia representantur eodem modo, in diuina essentia, quantum ad immutabilitatem representat onis, non tamen propter hoc sequitur quod quantum ad omnia.

Ad secundam vero dicendum, quod futura contingentia sunt praesentia diuino intellectui eo modo quo superius est expositum: Nec rationes superius inductae ab alijs cogunt, immo magis arguunt contrarium. Nam cum primo dicunt, quod illud, quod ise est non ens, non potest comnexistere alicui vero enti; Dicendum, quod verum est quantum ad veram, & realem existentiam non tamen quantum ad veram cognoscibilitatem, secundum quod est cognoscibile per quoddam aliud.

Ad alteram vero dicendum, quod eo modo, quo aliqua coexistunt vni tetrio, coexistunt sibi mutuo, praeteritum autem, & futurum coexistunt aeternitati non quantum ad esse proprie naturaliter, sed solum quantum ad esse cognoscibile

Ad tertiam vero rationem dicendum est, quod non sequitut, quod diuinus intellectus nabeat certitudinem de ipsis futuris contingentibus, eo quod sint illi praesentia sed tantum ex ratione potest inferri quod non habeatat certitudinem de huiusmodi futuris com tingentibus sine eorum praesentialitate in esse conceptibili ipsius intellectus, & non in esse reali; Idcirco ratio concludit tantum quod requiratur praesentialitas in essc conceptibili tanquam causa sine oia non, non autem tanquam causa principalis.