Quaestio 2

QVESTIO SECVNDA. Vtrum Charitas possit augeri.

ARGVITVR AD PARTEM negantem. 1QI charitas augeretur oporteret gradum Aperfectiorem educi de potentia gradus imperfectioris; quod est impossibile; quia tunc vnus gradus esset subiectum alterius, hoc autem non potest esse, cum pertineat ad eandem formam, Consequentiam probo; quia si charitas augeatur dabitur aliquis gra dus superueniens talis autem non potest. pro uenire ab extra per creationem, quia cum ex duobus entibus in actu non fiat vnum, non fieret vna forma ex gradu praecedente, & sequente, cuius contrarium videmus: Nec et potest dici talem gradum educi de potentia iubiecti; quia antequam vniretur alteri gra dui esset quoddam ens in actu, & sic sequeretur idem quod prius: Relinquitur ergo quod educatur de potentia alterius gradus

2 Si charitas augeretur per gradum superuenientem, vel corrumperetur gradus praecedens, vel remaneret; non potest dici primum, quia, vel corrumperetur a Deo subtra hente, vel a gradu superueniente; non a Deo subtrahente, quia cum Deus non subt ahat, nisi propter peccatum mortale, non subtra, hit illum, non a gradum superueniente, quia nullam contrarietatem habet ad gradum pro cedentem, nec potest dici, quod remaneat, quia sequeretur idem inconueniens, quod prius,

3 Si charitas ponatur augeri, vel hoc erit secundum gradus in essentia, vel secundum gradus in esse; non secundum gradus in essentia, quia quaelibet forma est simplici, & inuariabili essentia consistens; nec secundum gradus in esse, quia in accidentibus esse, & essentia Vere sunt idem, si ergo repugnat essentiae gradus habere, pari ratione repugnabit ipsi esse¬

4 Si augeretur, vel haberet statum in aug mento, vel procederet in infinitum, primum non potest dici, quia Deus, qui est obiectum charitatis, est diligibilis in infinitum, nec est secundum, quia omnium natura constantium est certa ratio magnitudinis, & augmenti; sicut patet 2 de anima.

5 Si augeretur, pari ratione posset diminui, quia contraria sunt apta nata fieri circa idem, sed non potest diminui; ergo nec auge ri; Minorem probo, quia omnis forma, quam potest diminui, habet aliquid contrarium cum quo potest stare in gradu remisso, charitas autem non habet aliquid contrarium, ni si peccatum mortale, cum quo non pot stare in aliquo gradu; ergo &c.

ARGVITVR AD PARTEM affirmantem. QI charitas non posset augeri, nec actus di Lligendi Deum, & proximum posset meri torie augeri, quod est falsum, sicut patet per glosam, quae habetur super primam ad Corinth. 5. dicentem, quod charitas meretur au geri, & acuta meretur perfici; Consequentia est nota, quia actus meritorius recipit men suram ex ipsa charitate.

RESPONDEO: In ista quaestione xi. sunt videnda 1 Vtrum charitas augeatur per extractio nem vnius gradus perfectioris de potentia alterius imperfectioris. 2 Vtrum augeatur per inductionem gradus posterioris, & corruptionem prioris. 3 Vtrum augeatur per additionem alicuius gradus, qui sit charitas 1 Vtrum augeatur per aliquem gradum, vel realitatem, quae sit charitas. 3 Vtrum augeatur per aliquam realitatem, quae sit eius pars materialis. S Vtrum augeatur per aliquam realitatem, quae sit eius gradus indiuidualis. 3 Vtrum augeatur in sua essentia. S Vtrum augeatur secundum aliquem modum quantitatiuum intrinsecum essentiae. 0 Vtrum augeatur secundum esse, quod dat subiecto, sicut ponit opinio, quam credo veram. ro Vtrum augeatur in infinitum, vel ha beat statum in augmento. I1 Vtrum possit diminui

ARTICVLVS PRIMVS. Vtrum icharitas augeatur per extractionem vnius gradus perfectioris de potentia alterius imperfectioris.

D hoc dicunt aliqui, quod sic, & vide tur eorum opinio inniti, duorus fundamentis. Primum est, quia charitas habet quandam qualitatem perfectionalem, & vir tualem in sua essentia; & ideo existens sub minori quantitate, sicut sub gradu imperfectiori, est in potentia ad maiorem quantitatem, & perfectiorem gradum. Secundum fu damentum eorum est, quia dicunt nec charitatem, nec aliquam aliam formam posse augeri per additionem alterius noui gradus, vel nouae realitatis: quod posset probari du pliciter, primo, quia additio talis videtur inducere compositionem, & ideo sequeretur formam augmentatam esse compositorem, quam ante augmentum, quod est falsum; quia quanto forma est perfectior, tato simplicior. Secundo, quia gradus additus esset eiusdem ordinis cum gradum priori; & per consequens faceret illam formam esse maioris virtutis; si cut videmus tepidum non facere magis calidum.

Ex istis autem fundamentis videtur sequi eorum conclusio principalis: nam si charitas in sua essentia habet gradus virtuales, ita quod existens sub gradu imperfe tiori sit in poteria. ad perfectiorem, & talem gradum non possit acquirere per additionem, relinquitur quod acquirat eum ab intrinseco per aliqud quod extrahitur de potentia gradus imperfectioris.

lsta autem opinio deficit in se, & in suis fundamentis; Quod deficiat in se apparet p inconuenientia, quae sequuntur ad ea; Quo rum primum est, quia gradus perfectior non esset eiusdem rationis cum imperfectiori; nam quod continetur potentialiter in aliquo non est eiusdem rationis cum eo, in quo continetur. Secundum, quia talis gradus facit compositionem cum gradu priori, cuius contrarium intendunt, Consequentia patet, quia ea, quae sunt diuersarum rationum, necessario faciunt compositonem. Tertium, quia ille gradus perfectior non perficeret animam immediate: ratio est quia perficeret illum gradum, de cuius potentia educeretur, & p consequens vlterius sequitur, quod non edum ceretur de potentia ad actum eodem modo cum primo actu.

Deficit etiam in suis fundamentis; quia cum dicunt in primo charitatem habere gra dus virtuales in sua essentia, hoc est falsum; quia quaelibet forma in sua essentia est simplex, sicut patebit in tertio articulo: Dato ta men hoc posse aliquo modo verificari, sicut potest si bene intelligatur; illud tamen quod sequitur videtur falsum, scilicet chari tatem existentem sub minori gradum suae esse tiae esse in potentia ad maiorem; nam illa, quae pertinent ad essentiam, non possunt separari secundum intellectum, & multo ma¬ gis secundum actualem existentiam: si eroo gradus maior, & minor sunt essentiales alicui formae, nullo modo talis forma poterit intelligi, & multo minus inueniri in rerum natura cum vno eorum sine altero. Secundum. fundamentum etiam non videtur ad propositum; nam cum dicunt formam non posse augeri per additionem alterius gradus, dato illud esse verum, quamuis a pluribus negetur, non tamen propter hoc sequitur augeri per extractionem vnius gradus de potentia alterius; ratio enim arguit a pluribus cau sis veritatis ad vnantmn, quia formam non augeri per additionem alterius gradus, potest verificari alio modo, quam per extractionem vnius de potentia alterius.

Praeterea sic dicondo incidunt in illud quod intendunt vitare, nam si vnus gradus additus alteri inducit compositonem in forma, neque reddit eam magis virtuosam, vel magis perfectam, pari ratione nec vnus extractus de potentia alterius.

Probationes etiam quae inducebantur in isto fundamento non valent, nam cum dicebatur gradum cum gradu facere compositionem: Dicendum istos gradus non esse in essentia (vt patebit) & dato quod essent in essentia non sequitur propositum, quia minor gradus non maneret distinctus a maiori, quemadmodum nec vegetatiuum in sensi tiuo manet distinctum ab ipso sensitiuo, nisi secundum virtutem.

Quod additur autem de tepido etiam non valet, nam si tepidum adderetur tepido sine materia propria, quemadmodum vnus gradus caloris additur alteri, bene faceret magis calidum (secundum eos) qui tenent alia viam Propter quae omnia apparet dicedum charitatem non augeri per extractionem vnius gradus de potentia alterius.

ARTICVLVS SECVNDVS Vtrum charitas augeatur per inductionem gradus posterioris, & corruptionem prioris.

AD hoc dicunt aliqui, quod sic, fundamentum autem cui inniruntur est, quia termini motus sunt incompossibiles, & quia in motu augmenti gradus imperfectior est terminus a quo; gradus vero perfectior est terminus ad quem: Idcirco adueniente gradu perfectiori oportet corrumpi imperfectio rem, ex quo etiam sequitur formam intensam, & remissam non esse eandem formam secundum numerum: Nec valet si dicatur gradum imperfectiorem esse compossibilem perfectiori non secundum illud, quod essentiale est, sed secundum quod stat sub imperfectione, & priuatione alterius gradus perfe ctioris; quia tunc motus augmenti non esset inter duos terminos posituos; & per consequens non esset motus proprie, sed mutatio; vt potest patere ex 5. Phys. & hoc confirmatur tripliciter.

1 Si gradus praecedens non corrumpere tur adueniente perfectiori sequeretur dictos gradus non constituere vnam formam, quod est falsum, quia tunc duae formae solo numero differentes essent in eodem subiecto, Con sequentiam probo, quia ex ijs, quorum quodlibet est in actu, non potest fieri vnum.

2 Gradus sequens habet contrarietatem ad gradum praecedentem; ergo non potest stare cum eo, Consequentia patet; Antecedens probatur ex s. physic. vbi Arist. videtur velle, quod magis album, & minus album sint contraria, & ex ista causa posset saluari motus inter ea; sicut Commentator tangit ibidem.

3 Sicut se habet in formis substantialibus gradus formae superioris ad gradum inferio rem quem continet, ita videtur se habere in eadem forma accidentali gradus superior ad gradum inferiorem quem continet, sed in formis substantialibus gradus formae superioris cessat, & corrumpitur adueniente gra du formae inferioris; ergo eodem modo adue niente in eadem forma gradu superiori cessabit, & corrumpetur gradus inferior, & per consequens fiet augmentum per corruptionem gradus prioris; Maior est nota: quia sicut in formis diuersarum specierum superior continet inferiorem; ita & in vna forma eiusdem speciei superior gradus continet in feriorem; Minor etiam est nota, quia forma superior, potest dare totum quod dat inferior: Quapropter ea adueniente necessario videtur quod debeat cessare inferior, quia frustra fit per plura, quod potest fieri per pauciora.

Ista opinio deficit in se, & in suo fundamento: Primum patet ex quinque inconuenientibus, quae sequuntur contra eam

1 Quia ponendo augmentum formae, destruit, veram rationem augmenti; & per con sequens ponit incompossibilia, Consequentiam probo; quia in alteratione terminus a quo abijcitur, in augmento autem non abiicitur, sed perficitur: Quapropter si in augmen to charitatis ponatur totaliter corrumpi terminus a quo, erit ibi simplex alteratio, & non vera ratio augmenti, Confirmatur per definitionem, quam dat Aristotiles de augmento in primo de &en. vbi vult augmentum esse ex praeexistenti quantitate additamentum, ex qua definitione apparet immediate, quod terminus a quo, qui in augmen to praeexistit, non corrumpitur, quia tunc nullo modo reciperet additionem. Accedit, quod si augetur charitas, vel augetur praece dens, vel sequens non praecedens, quia illa corrumpitur (secundum hanc opinionem) non sequens, quia illa de nouo generatur.

2 Quia forma intensa, & forma remissa semper esset alia secundum numerum, cuius contrarium probabitur in sequenti articulo.

3 Quia semper in motu intensionis, & re missionis esset aliqua forma corrupta, & aliqua forma nouiter generata, quod est falsum, vt probabitur infra Consequentia est nota Falsitatem probo, quia in motu remissionis calidi, vel frigidi, si caliditas remissa sit noui ter generata, sicut cogitur dicere praefata opi nio; Quaeratur, a quo sit generata, vel a frigiditate remittente, vel a caliditate intensa procedente, vel a seipsa sequente; non a frigidita te remittente, quia frigidum non generat ca lidum nisi per accidens quae igitur erit causam per se generationis; nec etiam per caliditatem intensam praecedentem, quia ponitur corrumpi; Ideo sua corruptio (secundum hanc viam) est praeuia generationi caliditatis remissae sequentis; impossibile est autem corruptionem causae esse praeuiam generationi effectus, nec etiam potest dici generari a se ipsa sequente, quia nihil generat seipsum: Relinquitur ergo in motu remissionis formam remissam non esse nouiter generatam, & per consequens nec formam intensam corrum ptam, nec intensam de nouo generatam.

4 Quia non potest saluare motum intensionis; & remissionis formarum accidentalium tempore mensurari,; erit ergo omnis talis motus, vel quaedam simplex generatio; vel quaedam simplex corruptio; quod est fal sum, Consequentiam probo; nam ponamus calidum remittere frigidum; Quaero; Vitrum corrumpat ipsum in illo instanti in quo inci pit ipsum tangere, & remittere, vel in sequen ti, vel in tempore intermedio: Si dicant, quod in ipso instanti, habetur propositum, scilicet quod remissio frigidi non erit aliud quam simplex corruptio: Si dicant quod in instanti sequenti, cum inter duo instantia sit dare tempus medium, sequitur quod in illo etiam tempore medio nulla fiat corruptio ipsius frigidi; & per consequens nec aliquis motus remissionis; quia secundum istam viam non est dare intensionem, & remissionem sine corruptione, & generatione: Quapropter si in illo tempore medio noniesset aliqua corruptio, nec etiam ibi esset aliquis motus remissionis, hoc autem videtur impossibile Tun quia tunc esset corruptio sine dispositione praeuia; nam supponitur, quod talem corruV tionem non praecessit aliqua alteram, dice re autem corruptionem esse sine praeuia alte ratione in formis, quae acquiruntur per motum, non videtur rationabile; Tum etiam quia corruptio tollit ipsam formae essentiam, in qua non sunt aliqui gradus, vt probabitur nferius; Quapropter nulla talis corruptio poterit mensurari tempore; Oportet ergo necessario ibi dare aliquod instans; & sic habemus propositum, scilicet, quod motus remissionis, qui fit simul cum praefata corruptione, non mensuretur tempore; ideo non erit aliud, quam ipsa simplex corruptio.

Secundum inconueniens est, quia non pos sunt saluare quomodo mobile partim, sit in termino a quo, & partim in termino ad quem, quod apparet, nam vbi est totalis corruptio termini a quo, ibi nihil habetur de tali termi no, sed in motu intensionis semper est totalis corruptio termini a quo secundum hanc opinionem; ergo &c

Deficit etiam in fundamento cui innititur, nam cum dicit, quod termini motus sunt incompossibiles; lsta proposito non videtur vera, nisi vbi est motus de contrario in contiarium, alioquin termini motus circularis essent contrarij, quod est falsum, motus autem intensionis non videtur esse de contrario in contrarium; ideo &c.

Et dato, quod esset etiam motus de contra rio in contrarium, adhuc non habetur propo situm, quia poterit dici quod terminus a quo in tali motu non sit gradus imperfectior, sed quaedam priuatio annexa tali gradui incom possibilis cum gradu imperfectiori, qui ess terminus ad quem.

Secundo deficit praefatum fundamentum, quia in eo supponitur huiusmodi actus esse in essentia formae, quod probabitur esse falsum, & ideo supposito hos gradus non esse in essentia formae, patet, quod forma existens sub priori gradu non corrumpitur, sed solum variatur quantum ad alium modum essendi, & perficiendi: Quapropter in tali motu nec est generatio, nec est corruptio proprie loquendo, sed simplex variatio; & ideo sufficit illos modos essendi, & perficiendi, secundum quos atrenditur praefata variatio, essc com¬ possibiles

Per hoc etiam patet qualiter sit respondendum ad rationes, quibus confirmatur praefata opinio.

Ad primam dico, quod deficit, quia supponit gradus secundum quos fit augmentum esse in essentia formae, quod non est verum, vt inferius patebit.

Ad secundam dicendum gradum praecedente aliquo mono contrarietatem here ad gra dum sequentem,; non quod realitas formae existens in illo gradu habeat contrarietaten ad realitatem formae in alio gradu, cum sit vna, & eadem realitas secundum speciem, & secundum numerum, sed quia vna, & eade realitas formae habet vim perficiendi subiectum duob modis, Tremisse, & intese, quod qui dem duo modi perficiendi sunt incompossibiles simul in eodem subiecto ab eadem for. ma: & ideo ratione incompossibilitatis dicto rum modorum potest concedi aliquo modo ibi esse contrarietatem, contrarietas ergo ibi non est accipienda inter gradum, & gradum; sed inter priuationem, quae est annexa gradui praecedenti, & inter gradum sequenten.

Ad tertiam, & vltimam dicendum non esse simile de formis substantialibus, cum proceditur de gradu formae imperfectioris ad gradum formae superioris; & de formis accidentalibus, cum proceditur a gradu remisso ad gradum intensum duplici de causa: Primo, quia est ibi aliqua realitas in termino ad quem non solum secundum numerum, sed etiam secundum speciem:. In proposito auten est eadem realitas & secundum speciem, & secundum numerum: Secundo, quia ibi ess vera corruptio prioris realitatis, & generatio sequentis, hic vero cum sit eadem realitas non potest esse vera corruptio, nec vera generatio, sed solum per accidens variatio eiusdem formae secundum diuersos modos perficien di subiectum, & vt per hoc distinguatur mo tus intensionis, qui est augmentum, a gene ratione, & corruptione. Haec sufficiant pro praesenti articulo

ARTICVLVS TERTIVS. Vtrum charitas augeatur per additionem gradus, qui sit charitas

AD hoc dicunt quidam quod sic: siqui dem volunt gradum superuenientem esse distinctam charitatem a gradu praece¬ dente, hoc tamen non obstante, ex ijs duobus gradibus fit vna charitas maior: Pro istam autem opinione quatuor sunt rationes, quae tam corroborare videntur.

1 Sicut se habet augmentum de genere quad titatis, quod fit secundum quantitatem molis; ita augmentum de genere qualitatis, quod fit sm quantitatem virtutis, sed augmentum secun dum quantitatem molis fit per additionem alterius gradus; ergo & augmentum secundum quantitatem virtutis, & perfectionis. quale est augmentum charitatis, fiet per ad ditionem alterius quantitatis: Maior patet: Minor probatur ex primo de Qen vbi habetur augmentum esse praeexistenti quantitati additamentum,

2 Sicut se habet augmentum in lumine, ita & in charitate, sed augmentum in lumi ne fit per additionem alterius luminis; ergo augmentum charitatis fit per additionem al terius charitatis: Maior patet, Tum quia con muniter similis modus augmenti, videtui in omnibus qualitatibus; Tum etiam quia specialiter charitas lumini comparatur, vt patet per P. August. 4. de Trinit. cap 8. Minor per experientiam declaratur, nam constat, quod domus illuminata a candela vna auge tur in lumine per appositionem alterius can delae: Sicut ergo se habet virtus candelae ap positae ad virtutem candelae prioris; ita inten sio luminis facta per candelam eandem ad lumen remissum, quod fiebat per candelam priorem, sed virtus candelae appositae se habet per additionem ad virtutem candelae priotis; ergo & intensio luminis ad lumen remissum

3 Si augmentum charitatis non fieret pero additionem alterius charitatis sequeretur ni hil acquiri per motum augmenti, quod est falsum, quia in motu augmenti non potest dari aliqua realitas acquisita, nisi realitas for mae, quae augetur: Quapropter si illa non datur, nulla alia datur, Cousequentia est satis nota, quia de ratione motus est habere terminum, qui per ipsum acquiratur.

4 Si augmentum eiusdem formae non sic ret per additionem, sequeretur motum intesionis non esse eiusdem rationis cum motu enerationis eiusdem formae, quod est falsum; quia cum sint respectu eiusdem formae & respectu eiusdem subiecti, & possint esse ab eodem agente, necesse est dicere esse eiusdem rationis: Consequentia probatur, nam si aug mentum non fiat per additionem, per motum generationis acquireretur ibi realitas formae, per modum vero intensionis non acqui reretur aliqua realitas, constat autem quod illi motus, per quorum vnum acquiritur ali. qua realitas, & per alterum nulla, non sunt eiusdem rationis.

Haec autem opinio videtur deficere praecipue in duobus; Primo, quia ponit augmentum charitatis fieri per additionem alterius charitatis realiter distinctae. Secundo, quia ponit ex charitate prima, & sequente feri vnam charitatem. Primum quidem videtur falsum, qdod probo quadrupliciter; Primo quia sequeretur in motu intensionis charita tis esse infinitas charitates realiter, & actuali. ter distinctas, & per consequens esse ibi tran situm infinitorum secundum actum, quod est impossibile; Consequentia patet, quia se cundum viam istius opinionis oportet dicere cuilibet parti motus intensionis respondere aliquem gradum formae actualiter distinctum a praecedente, alioquin non esset ibi vera ad ditio; & quia in quolibet motum sunt infini tae partes, cum sit indiuisibilis in infinitum, relinquitur ibi esse infinitos gradus suceessiue cum actuali distinctione,

Secundo sequeretur quod motus continuus haberet actu partes distinctas, hoc aute est falsum; nam de ratione continui est habere partes distinctas secundum potentiam, non secundum actum, alioquin non esset continuum, sed discretum, Consequentiam probo, quia secundum Arist. 3. phys motus non est praeter res, ad quas est, quapropter motus ad formam non est aliud, quam ipsa forma, & eadem ratione partes motus non erunt aliud, quam partes formae: si ergo in partibus formae est actualis distinctio, vt sal uetur ibi vera additio; pari ratione in partibus motus erit actualis distinctio.

Tertio sequeretur motum intensionis esse compositum ex mutatis esse secundum actum, quod est falsum ex 8. phys. Consequentiam probo, quia vbicunque est acquisitio nouae realitatis, ibi est mutatum esse secundum actum, sed secundum viam istius opinionis quaelibet pars motus est acquisitio. nouae realitatis; ergo quaelibet pars motus erit mutatum esse secundum actum.

quarto sequeretur plura accidentia solo numero differentia posse eidem inesse subie cto, quod est falsum, Consequentiam probo, constat namque quod charitas addita distat a charitate praecedente solo numero, constat etiam quod in instanti suae acquisitionis, & suae additionis non est sine omni subiecto; nec etiam potest sibi dari aliud subiectum a charitate praecedente: Relinquitur ergo quod pro illo instanti charitas praecedens, & sequens sit in eodem subiecto; & tamen distin guitur solo numero.

Secundum etiam fundamentum praefatae o- pinionis deficit, quia ponit ex charitate prima, & sequente fieri vnam charitatem: Ad quod dictum sequuntur tria inconuenientia.

Primum est, quia in eodem instanti illae duae charitates essent duae, & essent vna; quod est impossibile: Consequentiam probo; nam charitas sequens, vel vnitur charitati praece denti in instanti suae acquisitionis; vel additionis; vel in quodam instanti priori, vel posteriori; non in instanti posteriori, quia inter illud instas, & instas suae acquisitionis, & additionis caderet tps medium, in quo non fuisset motus intensionis; quod non est intelligibile; nec etiam potest dici, quod in instanti priori, quia tunc vnitas charitatis sequentis cum praecedenti praecederet suam additionem & acquisitionem, quod est absurdum: Quapropter cogimur dicere necessario, quod pifata vnitio fiat in eodem instanti, in quo est est acquisitio & additio charitatis posterioris; & quod in illo instanti supponuntur esse duae charitates distinctae: sequitur ergo necessario quod in eodem essent duae, & non duae, sed vna¬

Secundum est quod ex duobus entibus in actu fieret vere vnum, Consequentia patet: Falsitatem consequentis probo per Co7. Metaph cap. 88 dicentem; Impossibile est vt duo in actu sint, ex quibus in aliqua potentia fiat vnum in actu; cuius rationem red dit in eodem com. dicens; & tamen nihil est quod actus facit additum esse diuisum, & duo

Tertium, quia non potest dari aliquis mo tus possibilis praefate vnitatis; & quod ita sit apparet, nam vel fieret talis vnio per mistio nem, vel continuationem, vel per transitionem, vel per informationem;: non per mistio nem, quia accidentium non est mistio; non per continuationem, quia talis vnitas non hapet locum nisi in continuis; Tum etiam quia sequeretur, quod charitas praecedens, & cha ritas sequens non fierent, secundum se tota, sed secundum vltima, quod est absurdum; nec per transitionem vnius ad alterum, vel ambarum in tertiam, quia tunc non esset ibi vera additio, nec verum augmentum, sed sim plex generatio, & corruptio, nec etiam per informationem, quia cum sint eiusdem ratio nis vna non potest informare alteram, & da to quod ita esset, adhuc non habetur propo situm, quia non fierent vnum, semper enim informans remanet distinctum ab informato, & maxime vbi quilibet est quid in actu; Propter quae omnia videtur praefatam opi- nionem non posse sustineri: Rationes etiam superius adductae non cogunt propter ea, quae a nobis adducentur.

AD RATIONES IN CONTRARIVM

AD primam concessa Maiore, quamuis non sit omnino simile de augmen to in quantitate, & qualitate; Minorem tamen nego, & qu dicit quod augmentum est praeexistenti quantitati additamentum, dico istam additionem non sic esse intelligendam scqud quantitas addatur quatitati praeexistenti, & fiat vnum cum ea: nam isto modo nunum possemus saluare quod quaelibet pars aucti sit aucta, sed est intelligenda haec additio secundum materiam, quae additur ad praeexi stentem matrriam quantam, ad quam additionem sequitur necessario additamentum materiae praeexistentis, & etiam formae simul cum quantitate, dummodo forma illa extendatur secundum extensionem materiae.

Potest etiam responderi simpliciter negam do maiorem, quia nullo modo videtur simile de quantitate, & qualitate, nam in quanti tate apparent partes signabiles, & distincte, secundum quas possumus imaginari talem additionem nisi fingendo, talis namque additio semper videtur requirere partes signabiles, & distinguibiles etiam post additionem.

Ad secundam respondetur quod si lumen habeat esse intentionaliter in aere, sicut cre do verum, tumc nullo modo est simile de aug mento in lumine, & charitate, nam eo ipso quod ponitur lumen intentionaliter in aere compatitur additionem alterius luminis rea liter distincti, quia distinctio formarum inten tionalium non acquiritur a subiecto recipien te, sed ab obiecto agente¬

Vlterius posset dici quod augmentum lu minis in aere non est per additionem, quia quantuncunque sint duae candelae illuminam tes domum, non tamen generant in ea, nisi vnum lumen: Quapropter non est ibi intelligenda aliqua additio ex parte luminis generati: ex quo apparet (secundum istam vial non esse bonam proportionem illam in qua dicitur, quod sicut se habet virtus candelae appositae ad virtutem candelae prioris, &c Quia ista proportio deficit, nam intensio luminis non est aliud lumen a lumine remisso, quod fuit prius, erit idem lumen ma gis tamen perfectum in suo esse, virtus auten candelae appositae est alia a virtute candelae prioris; & ideo non mirum si se habet per ad ditionem ad eam

Ad tertiam vero rationem dicendum, quod uando augetur charitas, vel alia qualitas, non oportet acquiri aliquam realitatem distinctam ab ea, quae habebatur prius, & ideo sufficit acquiri illam eandem, secundum tamen alium modum habendi eam, vt melius patebit in sequentibus

Ad quartam dicendum non esse inconue niens concedere quod non sit idem motus ge nerationis formae, & motus intentionis eiusdem, quia quantucunque sit idem agens, idem subiectum, & eadem forma,: non tamen idem modus habendi eam per modum generationis, & per modum intentionis: & hoc sufficit pro praesenti.

ARTICVLVS QVARTVS. Vtrum charitas augeatur per aliquem gradum, vel realitatem, quae sit charitas.

HVic articulo respondent quidam conformiter cum praecedenti opinione, quod nedum charitas, sed quecunque alia forma au geatur per additionem alicuius realitatis: In hoc tamen discordant, quia ponunt realitate secundum quam augetur charitas, vel quaecunque alia qualitas non esse talem realitatem, quae per se sumpta cum praecisione realitatis praecedentis possit participare generatio. nem specificam formae, quasi quoddam indi uiduum demonstratum formae, quia vero participat rationem formae solum per quandam reductionem, & per modum partis; ita quod nec act; nec potentia possit dici charitas, vel forma, sed dicatur charitas, vel for ma ex eo scilicet quod est impraeciscibilis re, & intellectu a realitate formae augente; pro pter quod nec est per se factibilis, sed confactibilis, nec per se intelligibilis, sed cointelligibilis; & hoc modo dicunt saluare omnia, quae dicuntur de augmento formae, nam propter imprecisionem dictae realitatis a realita te praecedenti saluatur quomodo forma aug mentata sit vna, & simplex. Vlterius salua, quomodo motus intentionis possit esse vnus, & continuus, similiter etiam quod forma remissa contineatur in intensa quantum ad omnem sui realitatem, quemadmodum est pars in toto, & non sicut vegetatiuum in sen sitiuo (secundum aliam opinionem ) & ideo sicut pars habet in toto realitatem, quamuis existat ibi secundum potentiam, ita dicunt formam remissam contineri in intensa secun dum totam suam realitatem, quamuis secun dum potentiam in ea existat, sic etiam dicunt saluare quomodo gradus remissus, & inten¬ sus possint esse termini motus, ex eo quod non solum distinguuntur abinuicem princibiatiue, sed etiam suis proprijs actuanitatibs reductis ad actum per motum, nam actualitas intensi, est in potentia ante motum intesionis, reducitur autem ad actum per illum motum, similiter actualitas remissi reducitur ad actum per motum remissionis, quemad modum cum diuiditur continuum, partes reducuntur de potentia ad actum per actum diuisionis. Tandem declarant quod forma remissa non est obiectum motus inten sionis; quia eius actualitas abiicitur per talem motum, nec etiam forma intensa, quia eius actualitas introducitur, nec etiam forma totalis, quia ipsa non subiicitur, sed constituitur ex realitate introducta per motum ex rea litate praecedenti motum: Vnde dicunt mo tum non terminari praecise ad realitatem illam introductam, sed ad totam formam con stitutam ex realitate illa, & praecedenti

Si autem arguatur contra eos, quod sitalis realitas introducta sit per se factibilis, est realitas praecedens potuit per se fieri, & per se esse.

Respondent, quod si comparetur realitas ad realitatem, neutra est per se factibilis, quia sunt mutuo indistinctae: si vero compa retur gradus habens vnam realitatem ad gra dum habentem aliam realitatem, sic vtrunque potest esse per se; ita tamen, quod semper re missus contineatur potentialiter in intenso, quemadmodum nec totum potest esse sine partibus potentialiter in eo contentis, quam uis e conuerso partes possint esse sine toto. Hic est ergo modus ponendi dictae opinionis.

Motiua autem quibus mouentur praecipue, duo sunt ex dictis eorum collecta. Primum est, quia supponunt quod omnino oportet fieri augmentum per aliquam realitatem, quae quidem realitas si ponatur quod per se sumpra possit pertingere rationem spe cificam formae, non videtur eis posse saluari quomodo ex illa realitate, & ex praecedenti fiat vna simplex forma: nec etiam posse salua ri omnia illa, quae dicta sunt superius de aug mento forme: quae tamen necessario sunt saluanda

Secundum, quia videmus lineam curuam magis incuruari, non tamen sibi addi quandam praecisam, & distinctam curuitatem, vt sfiat curuior ratione duplicis curuitatis; sed illud, quod additur, pertinet ad rationem eius specificam impraecise. Quod confirmatur per Com. 4. phys. tex. 22. vbi dicit eudi arcum quandoqe incuruari magis, quandoque minus, abeque eo, quod sibi addatur ali¬ qua noua curuitas.

Ex quibus omnibus concluditur augmen tum charitatis, & aliarum qualitatum fieri per aliquam realitatem, quae per se, & praeci Se sumpta non est motus, nec realitas, sed est omnia haec per reductionem, scilicet quia est aliquid ipsius formae.

Haec autem opinio deficit tripliciter: Primo in conclusione principali, quam ponit, Secundo, in modo deducendi eam. Tertio, quia non saluat ea, quae saluare intendit

Deficit in conclusione, quia vult, quod augmentum fiat per aliquam realitatem, qua per se sumpta, & praecise non pertineat ad rationem specificam formae: sed solum por quandam reductionem, quatenus quaedam pars formae, quod quidem est impossibile pro pter quatuor.

Quia sequitur, quod forma non possit esse sine praefata realitate, cuius contrarium patet de facto: Consequentiam probo, quia nulla res potest esse sine eo, quod perti net ad suam rationem specificam, quocunque modo ad eam pertineat, & ideo videmus, quo quantuncunque genus non pertineat ad ra tionem specificam speciei per se sumptam cum praecisione differentiae, hoc tamen non obstam te, necessario includitur in ratione definitiua ipsius.

2 Sequitur, quod praefata realitas sit omnino idem cum realitate praecedente & etiam cum tota forma, & per consequen sicut secundum realitatem praeexistente non fit aliquod augmentum (vt ipsimet concedunt) ita nec etiam secundum realitatem pro satam, Primam consequentiam probo; nam, quod est impraecisibile ab alio re, & intelletu, est omnino idem cum illo; quia non solum est idem cum eo realiter, sed etiam con ceptibiliter, talis autem realitas (secundum eos) est impraecisibilis a realitate praecedenti re, & intellectu; ergo &c.

3 Sequitur partes non praecedere origine ipsum totum, quod est falsum, cum sint con stitutiuae ipsius, constitutiuum autem semper praecedit constitutum saltem via originis; Consequentiam probo, quia, quod est impre cisibile non solum re, sed etiam intellectu non potest esse prius eo aliquo modo, talis autem est huiusmodi; ergo &c.

4 Sequitur partes alicuius totius ad se in uicem comparatas, nec esse eiusdem rationis; nec alterius, quod est absurdum; non enim est dare medium inter partes eiusdem rationis, & alterius: Consequentiam probo; nam si comparetur realitas praefata ad realitatem praecedentem, quae est pars eius formae, & quaeratur, vtrum sint eiusdem rationis, vel al terius, statim patet non esse alterius rationis, quia tunc non essent eiusdem speciei; nec po test dici, quod sint eiusdem rationis, quia vbi partes sunt eiusdem rationis, vna earum non participat rationem eius specificam per alte ram, sed quaelibet immediate per seipsam, alioquin esset inter eos ordo essentialis; & p consequens nec essent eiusdem rationis: & sic apparet conclusionem praefatae opinionis esse omnino irrationabilem

SECVNDO deficit in mo deducendi di ctam conclusionem: supponit nanque augmentum charitatis, & aliarum formarum fie ri per aliquam realitatem, quae non est forma, nec pertinet ad realitatem specificam formae per se sumptam, & ex hoc statim inferunt pertinere ad speciem formae per se sumptam per quandam reductionem, inquantum aliquid ipsius per modum partis, quod videtur talsum propter duo; Primo, quia supponit aliud dubium, enim valde, videtur dubium, quomodo tale augmentum fiat per aliquam realitatem: Secundo, quia dato, quod ita sit, in isto processu videtur esse fallacia con sequentis, quia in eo proceditur a pluribus cau sis veritatis ad vnam tamen; nam quod augmentum fiat per aliquam realitatem, quae per se sumpta non pertineat ad speciem formae, hoc po test verificari pluribus modis; puta, vel quia talis realitas est extra essentiam formae tanquam quidam motus quantitatiuus ipsius sicut ponit vna opinio vel quia est extra essen tiam eius tanquam quidam gradus indiuidualis, sicut ponit alia opinio. Vult etiam quid non pertineat ad speciem formae, nisi per re ductionem: Quapropter si quis velit verifica re rectum processum solum secundum istum vltimum modum, cum tamen possit verifica ri secundum omnes alios, euidenter procedit a pluribus causis veritatis ad vnam tantum, & sic peccat per fallaciam consequentis

TERTIO non saluat illa qum intendit sal uare; Primo nanque non saluat formae vnita tem, ac simplicitatem; nam ista duo non videntur stare simul, scilicet, quod forma in sua essentia sit simplex, & tamen in eadem essentia habeat veras partes, sicut ponit ista opinio.

Nec valet, quod dicunt, scilicet tales reali tates esse mutuo indistinctas, quia non sic sunt indistinctae, quin aliquo modo maneant distinguibiles; nam si nullo modo essent distinguibiles, nullo modo essent partes; quia tuc totum non magis excederet vnam parte, quam omnes partes, & per consequens totum non esset maius parte: Confirmat, quia ipsimet dicunt gradum intensum, & remisium distingui abinuicem non solum priua tiue, sed etiam suis actualitatibus proprijs, quae possunt reduci ad actum per motum; necessario ergo coguntur dicere, quod reali tates existentes in istis gradibus sint aliquo modo distinguibiles; immo non sic dicentes non possunt saluare quod intendunt

Secundo, nequeunt saluare quomodo gra dus intensus, & remissus sint termini motus, quod tamen simpliciter intendunt, & quod ita sit apparet, quaero nanque ab eis vtrum gradus remissus sit distinctus a realitate formae, quae est in tali gradu: si dicant quod sic: sequitur immediate esse alterius gradus, vel saltem alterius speciei; sicque faceret cum ea compositionem: quod nullus diceret, si autem dicant esse distinctum ab ea solum modaliter, vel formaliter, tunc inci dunt in modos, & formalitates, quas vitare intendunt: si vero dicant esse omnino idem eum ea, tunc sicut illa realitas est indistingui bilis, & impraeciscibilis a realitate gradus in tensi; ita eodem modo, & gradus intensus erit indistiguibilis & impraeciscibilis a gradum remisso; & per consequens non poterunt esse distincti termini motus, cuius oppositum expresse dicunt

Coguntur dicere quod quemadmodum vnus gradus est distiguibilis, & praeciscibilis ab alio gradu; ita & realitas formae existens sub vno gradu est praeciscibilis, & distingui bilis a realitate formae existente in alio gradu.

Tertio, nequeunt saluare formam remissam non esse subiectum motus augmenti; di cunt expresse quod forma remissa non est subiectum motus augmenti, quia eius actualitas abijcitur, quod quidem dictum nullo modo saluat propositum: quia licet abijciatur eius actualitas, manet tamen eius realitas, vt ipsi concedunt: Quapropter, vel non est simpliciter negandum, quod sit subiectum motus, vel saltem hoc non possunt saluare per suum modum ponendi.

Quarto, non valent saluare quod sit terminus motus augmenti; nam dicunt, quod ista realitas introducta per talem motum non est terminus ipsius sed forma totalis constituta ex ipsa realitate, & ex realitate gradus remissi; quod dictum non potest stare propter tria: Primo, quia cum realitas gra dus remissi sit terminus a quo in tali motu. nullo modo videtur posse ingredi rationem termini ad quem eam constituendo, alioquin termini praefati motus non essent distincti secundum suas realitates; & per consequens vel nullo modo essent distincti, vel distinguerentur solum formaliter, vel modaliter, quod nullo modo ab eis diceretur Secundo, quia pari ratione coguntur dicere termi- num generationis substantiae non esse formam substantialem, sed totum compositum ex for ma substantiali, & materia, quod nullus dice ret. Tertio, quia pari ratione deberent dicere terminum motus alterationis non esse ipsam qualitatem, sed totum compositum constitu tum ex subiecto, & quantitate, & maxime cum ipsi dicant accidentia habere entitatem impraecisam a subiecto: Ex quibus apparet, quod vel nullo modo possunt saluare talem realitatem esse terminum in motu augmenti; vel oportet eos dare terminum in tali mo tu esse propriam realitatem secudum quam dicunt fieri augmentum, quod tamen omni- no negant: Et sic apparet praefatam opinionem non posse sustineri

Motiua etiam superius inducta non cogunt. Ad primum dicendum quod illud secundum quod fit augmentum non oportet, quod pertine at ad rationem specificam formae, nec per se, nec per reductionem, quia omnino est extra essentiam formae,, vt patebit in sequentibus

Ad secundum dico quod per ipsum non plus arguitur, nisi quod augmentatio forma rum non fiat per aliquam realitatem superadditam eiusdem rationis, quod vtique concedo. Propter quod concludo charitate non augeri per aliquam realitatem quae sit charitas, vt dicebat ista opinio.

ARTICVLVS QVINTVS. Vtrum charitas augeatur per aliquam realitatem, quae sit eius pars materialis.

IVic articulo respondent quidam affirmatiue: Volunt enim charitatem auge ri per aliquam realitatem, quae non est eius ars formalis, sed materialis: appellant aute partes formales illas sine quibus non saluatur forma specifica; materiales vero quae flu unt, & refluunt, & quibus fuentibus, & re fluentibus adhuc saluatur forma specifica, Fundamentum autem huius opinionis acci pitur ex primo de generat, vbi habetur, quod partes illae, quae fluunt, & refluunt manente vnitate formae, sunt partes secundum materiam, & quia illa realitas per quam fit augmentatio charitatis, & cuiuscunque for mae accidentalis potest variari, & fluere ma nente vnitate formae; ldcirco videtur relinqui, quod sit pars eius secundum materiam, & non secundum formam, quod tali exemplo declarari potest.

Videmus enim in homine, & in quocunque animali alias esse partes secundum formam, & alias secundum materiam, nam anima, & caro, quae intrant eius definitionem, & sine eis homo non potest esse homo, nec animal, idcirco sunt partes eius secundum formam: pes vero, & manus, & quaecunque aliae partet quantitatiuae, quia non intrant eius definitionem, & sine eis homo potest esse homo, & animal potest esse animal; idcirco sunt pai tes eius secundum materiam: Ita in proposito, quia illa realitas, per quam augetur cha ritas, & quaecunque alia forma non intrat de finitionem formae, & forma potest esse sine ea, relinquitur necessario, quod sit eius pars secundum materiam.

Haec autem opinio non potest stare propter quatuor.

Primo, quia sequeretur omnem formam suscipientem magis, & minus essc composita ex materia, & forma, quod est falsum: Con sequentiam probo, nam hac de causa in ani mali sunt quaedam partes secundum materiam, & quedam secundum formam, quia est compositum ex materia & forma,: cuius signum est, quia si esset simplex forma, vel nul las haberet partes, vel essent secundum formam: & ideo videmus quod intelligentia, quae est simplex forma, nullas habet partes, & si haberet, illae essent secundum formam, & nullae earum secundum materiam.

Secundo sequeretur nullam realitatem, secundum quam forma augetur, posse recipere aliam speciem a specie formae illius, quae augetur, quod est apsurdum, Consequen tiam probo, quia videmus quod fluxus & re fluxus partium materialium in animali non est per alium modum, nisi quia quaedam partes n eo quandoque sunt sub eius, quandoque sub alia forma, nam si omnes partes in eo sen per essent sub sua forma, nullus esset ibi flu xus partium. Quapropter eodem modo opor tebit imaginari in proposito, cilicet, quod flu xus partium mate ialium in forma sit p hoc, quod quaedam pars eius, puta illa realitas secundum quam augetur, siue etiam plures tales consimiles qualitates, secundum quas fit augmentum, quandoque sunt sub specie il lius, quandoque sub specie alterius formae.

Tertio sequeretur realitatem praefatam es se materiam, & subiectum illius formae, quae augetur, quod nullus diceret: Consequentiam probo; videmus enim animal augeri ec quod aliqua pars eius secundum materiam incipit de nouo fieri sub vna forma, quod non haberet veritatem, nisi pars secundum mate riam esset subiectum speciei, & formae, quod si ita dicatur in proposito, sequitur vlterius, quod quemadmodum augmentum animalis. fit per additionem alicuius materiae nondum habentis formam, sed eam de nouo accipien tis; ita augmentum formae fieret per additionem alicuius realitatis nondum habentis spe ciem formae, sed eam de nouo accipientis, quod est falsum.

Quarto sequeretur illam realitatem, secu dum quam fit augmentum, non esse eiusdem speciei cum realitate praecedente, quod est falsum: Tum quia habet eandem definitionem cum ea: Tum etiam quia quemadmodum omnes partes eiusdem quantitatis dimensiuae sunt eiusdem rationis, & speciei; ita etiam omnes partes quantitatis perfectiona lis in forma, Consequentia patet, quia illa realitas praecedens, vel est pars secundum formam, vel secundum materiam: si dicatur se cundum formam habetur propositum, quia pars secundum formam, & secundum materiam non sunt eiusdem rationis: si vero dicatur secundum materiam, adhuc habetur pro positum, quia etiam realitas precedens secu dum ma eriam erit addita cuidam alteri rea litati praecedenti, quandiu deueniatur ad rea litatem secundum formam, quae est illud immobile circa quod fit omnis ista variatio, & additio; & sic de illa realitate erit verum di cere, quod non sit eiusdem rationis cum realitate addita, per quam fit augmentum.

Fundamentum etiam istius opinionis de ficit tripliciter

1 P imo quia videtur supponere augmen tum formarum fieri per additionem alicuius realitatis, quemadmodum augmentum anima lium, quod vtique est falsum, vel saltem insuf ficienter dictum, cum non probetur.

2 Quia supponit quod sicut in animalibs sunt quedam partes secundum materiam, & quaedam secundum formam, ita & in, formis, quod patuit non esse verum

Quia in formis non videntur esse ali3 quae partes intrinsecae, cum sint omnino sim plices; dato tamen in se habere aliquas partes, illae vel essent omnes materiales, vel formales, quia omnes essent eiusdem rationis. Quapropter apparet ex omnibus istis charitatem, & quamlibet qualitatem non augeri per aliquam realitatem, quae sit eius pars materialis, sicut ponebat. ista opi- nio.

ARTICVLVS SENTVS. Vtrum charitas augeatur per aliquam realitatem, quae sit eius gradus indiuidualis.

D euidentiam huius articuli est intelligendum, quod quidam imaginantur omne augmentum fieri per additionem alicuius realitatis; Addunt insuper talem realitatem competere formae augmentatae dato, per impossibile, vel possibile quod essent separatae ab omni subiecto: Nam (secundum eos) circumscripta omni forma a subiecto, forma augmentata habet rationem realitatis formae remissae, & vltra habet realitatem illam superadditam per quam excedit eam. Si aute quaeratur ab eis; Vtrum talis realitas addita sit gradus specificus formae: Dicunt quod non, quia sic terminaretur ad speciem per ta lem realitatem, & per talem gradum, & per consequens additio talis realitatis, & talis gradus necessario variaret speciem, quod est falsum: Quapropter dicunt quod non est specificus, sed indiuidualis, & est extra ratio nem speciei; quemadmodum differentia est extra rationem generis, facit tamen per se vnum cum eo in hac specie; Ita etiam non obstante, quod talis gradus sit extraneus ipsi speciei, facit tamen per se vnum cum ea in hoc indiuiduo.

Ex quo apparet immediate istam opinionem esse multum proprinquam opinioni praecedenti; immo aliqui reputant omnino eandem, quod si precedens opinio intelligat per partem materialem etiam omne illud, quod est extra rationem speciei, non est dubium, quod eadem est cum ista: si vero intelligat per partem materialem, aliquam realitatem. quae per fluxum, & refluxum quandoque exi stat sub speciae formae augmentatae, quandoque sub specie alterius formae sic est altera opinio ab ista; Quicquid tamen sit de hoc pre sens opinio non videtur posse stare, siquidum ponit quod augmentum charitatis, & eiusdem formae fit per additionem alicuius realitatis, quae non pertinet ad speciem, quasi gradus specificus, sed quasigradus indiuidua lis: Quaeratur ergo ab istis quid intelligant per talem realitatem additam, quia vel intel ligunt quandam charitatem, quae additur charitati praecedenti,, & facit vnum cum ea, sicut autumauit opinio superius allata in 3. articulo: Vel intelligunt quandam charitatem, sicut intelligit sequens opinio posita in 4.art. Vel intelligunt quandam materialem partem, sicut intelligebat opinio praece dens immediate posita in 4 art Vel intelligunt quandam proprietatem indiuidualem, per quam contrahitur forma ad esse indiuiduali: Vel intelligunt quoddam accidens ad ditum ipsi formae: si ergo intelligant primo modo, omnes rationes positae contra primam opinionem positam in 3 articulo procedunt contra istam, nec possunt saluare quomodo. talis realitas addita non sit gradus pertinens ad speciem, sicut & prima, cum sit eiusdem rationis cum ea: Si vero intelligant secundo modo, omnes rationes factae contra tertiam opinionem positam in 4. art. procedunt con tra istam, nec saluant quomodo talis realitas non pertineat ad speciem: Si vero intelligat. tertio modo, rationes factae contra opinionem. tertiam in 4. articulo vadunt contra istam: Si vero intelligant quarto modo, secundum quem intellectum uidetur magis procedere eorum modus ponendi, adhuc talis intellectus stare non potest, quia si talis realitas sit quaedam realitas indiuidualis, per quam for. ma contrahitur ad esse indiuiduale sequuntur tria inconuenientia. 1 Est, quia charitas augmentata non erit eadem numero, quae fuit prius, quod ipsimet negant: Consequentiam probo, quia sicut alius, & alius gra dus specificus arguit aliam, & aliam specie, ita alia, & alia proprietas indiuidualis arguit aliud, & aliud indiuiduum.

2 Sequitur, quod realitas formae specificae, & realitas illa, secundum, quam fieret augmentum, non essent eiusdem rationis, & per consequens nullum esset ibi augmentu; Consequentiam probo, quia illa, quae ita se habent, quod vnum eorum pertinet ad speciem, aliud vero non, non possunt esse eiusdem rtionis; quia tunc non posset assignari causa, quare vnum eorum pertinet ad speciem, & aliud non: Si autem non sunt eiusdem ra tionis, nullum resultabit ibi augmentum, quia videmus vniuersaliter realitatem additam al teri realitati facere augmentum, vel sit eiusdem rationis cum ea ante additionem, sicut cum aqua additur aquae, vel sit eiusdem rationis cum ea post talem additionem, sicut cum cibus additur carni, & conuertitur in eam

3 Sequitur realitatem formae specificae esse subiectum illius realitatis additae, per quod fit augmentum, quod est absurdum: Consequentiam probo, quia quod potest transferri de vna qualitate in aliam, & se habet per indifferentiam ad vtrumque, est subiectum vtriusque; Sed realitas formae specificae secun dum illam viam potest transfetri de realitate vnius gradus in realitatem alterius gra¬ dus, &c Patet ergo dictam opinionem non posse stare cum isto intellectu, quem tamen videtur magis se praeseferre. Si vero detur si intellectus, scilicet quod talis realitas sit quoddam accidens additum formae: hoc es set magis absurdum, nec oporteret hoc stare, quia ipsimet videntur excludere talem intellectum: Propter quae omnia concludo praefatam opinionem non esse rationabilem

Rationes autem eius non adduxi; quia nec habet aliquas, per quas probetur directe con clusio, sed solum indirecte: Probat enim tenens praefatam opinionem maioritatem, & minoritatem in forma prouenire non ex ma iori, & minori dispositone subiecti, sed ex aliqua realitate possibili intrinseca, & per con sequens augmentum formae fieri per additio nem alicuius realitatis positiuae, & quia illa realitas non videtur pertinere ad speciem, idcirco ex hoc statim inferunt, quod sit gra dus diuidualis formae

Ad rationes ergo per quas probant primam conclusionem respondebitur infra, quando ostendetur, quod maioritas, & mino ritas formae non est in sua intrinseca realitate, sed in sua participatione a subiecto.

Ad praesens autem sufficit scire per istos quatuor articulos immediate praecedentes charitatem non augeri per additionem alicuius realitatis, siue ponatur, quod illa realitas sit quaedam charitas, sicut videbatur di cere prima opinio; siue ponatur, quod sit quedam concharitas, sicut dicebat secunda: uue ponatur, quod sit quaedam pars materia lis, sicut dicebat tertia: siue ponatur quod sit quidam gradus indiuidualis, sicut dicebat quarta: & quia in omnibus praefatis opinionibus videtur supponi, quod maioritas, & minoritas charitatis, & cuiuscunque alterius formae sit in ipsa essentia formae: Idcirco ess videndum modo.

ARTICVLVS SEPTIMVS. Vtrum charitas augeatur in sua essentia.

AD huius euidentiam sciendum est, quod septem sunt rationes praecipuae, quae a diuersis inducuntur ad probandum charita tem, & quamlibet formam accidentalem suscipientem magis, & minus augeri in sua essentia, quarum prima est talis.

1 Illud, quod terminat modum augmeti secundum suam essentiam augetur secun dum suam essentiam, charitas, & omnes for mae accidentales sunt huiusmodi, ergo &c Maior patet, & Minor probatur, quia illud augmentum de quo modo loquimur, est ve raalteratio, & vera alteratio debet habere verum, & realem terminum, iste autem terminus non potest esse nisi vera forma secun dum suam essentiam, non quidem totalem, quia cum essentia formae augmentatae praefuerit in termino a quo, si ipsa secundum se totam praefuisset in termino a quo, & secun dum istam totalitatem esset acquisita in termino ad quem, sequeretur eandem realitate esse bis acquisitam, quod videtur absurdum relinquitur ergo, quod talis forma secudum aliquam partem suae essentiae prefuerit in ter mino a quo, & secundum alquam partem eiusdem essentiae sit acquisita in termino ad uem, & per consequens secundum suam essentiam augebitur, & terminabit motum augmenti.

2 Sicut se habet quantitas ad suum augmentum in extensione, ita charitas, & quaecunque alia qualitas ad suum augmentum in intensione, sed quantitas angetur in extensione secundum suam essentiam, ergo & qua litas augebitur in intensione secundum suam essentiam. Maior patet, & Minor probatur, quia ideo quantitas augetur in extensione quia est diuisibilis, & habet partes secundum esse diuisibile; & habere partes competit sibi secundum suam essentiam cum cadat in eius definitione, vt patet 5. Met. ergo &c.

3 Eo modo augetur charitas, vel quaecunque alia forma, quo est comparabilis ad seipsam secundum maius & minus, sed talis comparatio est penes essentiam, ergo & suum augmentum erit penes essentiam. Maior patet, quia illa forma, quae augetur, vadit de minus ad maius, & per consequens est sibi ipsi comparabilis secundum magis, & mi nus Minorem probo, quia comparatio proprie dicta non inuenitur nisi in specie specialissima, vt patet 5. physicorum; ratio auti speciei sumitur ab essentia formae, & per con sequens praefata comparatio erit penes essentiam.

4 Sicut se habet forma indiuidualis, quae non augetur ad suam indiuisibilitatem, ita forma diuisibilis, quae augetur ad suam diuisibilitate, sed forma indiuisibilis, quae non au getur, habet indiuisibilitatem in sua essentia ergo & forma diuisibilis, quae augetur, in sua essentia augetur. Maior patet. Minorem probo per illud quod videmus in forma sub stantiali, quae ideo est indiuisibilis, quia in sua essentia habet indiuisibilitatem ratione cuius augeri non potest.

3 Si charitas, vel quaecunque alia forma augeretur in sua essentia, sequeretur quod charitas augmentata non demonstraret suum subiectum perfectiori modo, quam prius, quod est falsum, quia sicut denominatio simpliciter est a forma simpliciter; ita denominatio pro fectior a forma perfectiori. Consequentiam probo, quia posito, quod charitas non augea tur in sua essentia, non erit perfectior ipsa augmentata, quam ipsa remissa; quapropter non poterit facere perfectiorem denominationem.

4 Sequeretur, quod Christus non habe ret perfectiorem charitatem infimo beato, quod est falsum, quia praemium essentiale com respondet quantitati, charitatis, quapropter si Chi istus non haberet maiorem charitate, non haberet maius praemium, quod est absurdum.

3 Sequeretur, quod forma non haberet maiorem incompessibilitatem ad suum contrarium in supremo gradu, quam in infimo, quod etiam patet esse falsum, Consequentia probatur, quia prouenit incompossibilitas inter contraria ex eorum essentijs; qua propter si habent omnino eandem essentiam, & nullo modo varietatem in gradu supremo, & infimo, sequitur quod habeant parem in compossibilitatem in vtroqe. In ista conclusione videntur concordare omnes opiniones superius recitatae de augmento charitatis in praecedentibus articulis, quia nec alio modo possent sustineri dictae opiniones, nisi ista com clusio ab omnibus poneretur.

Non obstantibus tamen illis rationibus di co, quod praefata conclusio videtur irrationabilis, & impossibilis propter nouem incon uenientia, quae ad eam sequuntur.

1 Si charitas, vel alia forma augeretur in sua essentia, necessario hac fieret aliquo illorum modorum superius positorum per opi niones praemissas, sed nullus illorum modorum est possibilis, vt superius ostensum est ergo &c.

Quia secundum suam essentiam non ha beret rationem totius, & perfecti, quod videtur esse falsum, Consequentia patet, quia omne, quod augetur, ideo augetur quia im perfectum est, & per consequens habet rationem partis; Falsitas consequentis, probatur, quia forma secundum suam essentiam habet rationem speciei, & per consequens rationem totius, & perfecti respectu indiuiduorum a quibus potest participari,

3 Quia formaenon essent sicuti numeri, cuius contratium patet in 8. Metaph Con sequentia patet, quia videmus in numeris quod numerus non patitur augmentum, vel ean¬ dem additionem sub eadem specie.

4 Quia forma secundum suam essentiam non esset simplex, cuius contrarium patet per Auctorem sex principiorum.

3 Quia forma in abstracto posset augeri, quod patet esse falsum per Aristot. in praed cap. de quantitate, vult enim ibi, quod iusti tia non dicitur magis, & minus, sed iustum Consequentia probatur, quia illud, quod com petit alicui secundum suam essentiam, competit sibi circumscripto quocunque alio.

3 Quia formae essentia non saluaretur in aliquo gradu infra supraemum, quod patet esse falsum. Consequentiam probo, quia es sentia rei non saluatur nisi habeat omnia, quae sunt de intrinseca sua ratione; qua propter si forma augeretur in ratione suae essen tiae, non poterit saluari in aliquo gradu, praeterquam in supraemo, qui includeret om- nes alios.

Quia sicut quantitas molis quantum est ex se non habet statum in augmento, & decremento, quia potest augeri, & minui in infinitum, quantum est ex se, ita etiam quaecunque talis forma poterit augeri, & minui i infinitu quantum est ex se, quod est falsum, Consequentiam probo, quia tota ratio quare quan tas potest augeri, & minui in infinitum ess ex intrinseco suae naturae, cui competit diuidi, & per consequens augeri, & diminui, qua propter si alicui alteri formae ex intrinseco uae essentiae competit augeri, & minui, pari ratione potest etiam augeri, & minui in infinitum,

S Quia nulla talis forma est definibilis, & per consequens nec scibilis secundum suam essentiam, quod patet esse falsum, Consequen tiam probo, quia illud, quod est definibile vel scibile debet esse aliquod certum, & determinatum, & per consequens inuariabile; Quapropter si forma aliqua secundum suam essentiam potest augeri, & variari, sequitui necessario quod non possit definiri, nec etiam sciri,

S Quia forma suscipiens magis, & minus poterit habere rationem mensurae in suo ge nere, quod patet esse falsum in multis gene ribus. Videmus enim quod albedo suscipit magis & minus, & tamen habet rationem mensurae in genere coloris, sicut patet ex 5. Metaph & eodem modo se habet in plurius alijs, Consequentia probatur, quia de ra tione mensurae est esse inuariabilem, illud autem, quod est variabile secudum suam essen tiam, simpliciter est variabile: Quapropter nullo modo poterit habere rationem mensu rae. Ex quibus omnibus concludo, quod nec charitas, nec quaecunque alia forma augetur. in sua essentia.

INTELLIQENDVM tamen quod D.¬ Thomas videtur fuisse huius opinionis, scilicet quod charitas augeatur in sua essentia, vt potest colligi ex 2. 2. q424 ar 4. in responsione vltimi, quamuis aliqui dicant contrarium, vbi ait quod illi, qui dixerunt charitatem non augeri, nisi solum secundum radica tionem in subiecto, vel secundum feruorem propriam vocem ignorauerunt, quod probat, quia cum sit accidens, eius esse est inesse, & ideo nihil est aliud augeri secundum essentiam, quam magis inesse subiecto, & hoc idem confirmat in articulo sequenti, dicens, quod accidens augetur in subiecto ex eo, quod su biectum magis ac magis reducitur in actum illius, & subditur illi; & hoc est augeri secudum essentiam, immo addit, quod huiusmo di motus augmenti est proprius cuiuscunque formae, quae intenditur: quia essentia cuiuslibet talis formae consistit totaliter in hoc quod inhaeret susceptibili. Ex quo apparet huius Doctoris opinionem non differre a praeceden tibus quantum ad conclusionem principalem, sed solum quantum ad modum ponendi, & ideo contra praefatum modum arguo quadrupliciter.

Primo, quia si totum esse accidentis consi stit in hoc quod inhereat susceptibili, sequitur necessario quod non possit esse, vel fieri sine susceptibili, cuius contrarium patet de accidente in Sacramento altaris, immo etiam non posset signari sine subiecto, quod est falsum, vt patet de accidente signato in abstracto.

Secundo, si idem esset formae augeri secu dum essentiam, quia augetur secundum esse, quod habet in subiecto, vt ipsi dicunt, seque retur, quod omnia quae competunt sibi prout inhaeret subiecto, competerent, sibi secundum suam essentiam, & quia multa per accidens competunt sibi prout inhaeret subiecto multa per accidens competent sibi secundum suam essentiam, quod est absurdum. Nam illa, quae competunt alicui secudum essentiam, competunt sibi per se, & sic eadem competerent per se, & per accidens, quod est contradictio.

Tertio, forma secundum suam essentiam abstrahit ab omnibus, quae sunt per accidens; quaeratur ergo ab eis, Vtrum forma acciden talis quae augetur abstrahat secundum suam essentiam a tali augmento, & a tali modo angmenti; si dicant quod sic, sequitur quod non augeatur in sua essentia; cuius contrarium ponunt, si vero dicant quod non ab¬ strahat, sequitur quod augmentum competat sibi secundum suam essentiam per se in primo modo dicendi per se, & per consequens incidunt in omnia inconuenientia superius. adducta.

Quarto, nequeunt sustinere quod forma augeatur per hoc quod subiectum magis sub ditur illi: Nam quaeratur ab eis, Vtrum illud magis subdi, ponat in subiecto informato aliquam realitatem, si dicant quod nullam, sequitur quod tale magis subdi non faciat ali quam variationem in forma: si vero dicant aliquam, sequitur quod talis forma augeatur per additionem, quod ipsi negant, si vero di cerent quod ponit aliquem modum realem in subiecto, sic bene dicerent, sed hoc non ponunt, tunc enim non cogerentur dicere formam augeri secundum suam essentiam, sicut concedunt.

Ex his apparet irrationabilem esse illorum opinionem, qui dicunt formam augeri secun dum essentiam suam, & tamen non dant for malem modum istius augmenti, sicut nec opinio praecedens, vt patet intuenti; Dicunt enim quod forma augetur secundum suam essentiam, non tamen per corruptionem prae cedentis, & generationem sequentis; nec et per additionem, sed solum per hoc quod for ma remissa in motu augmenti perficitur, & reducitur ad gradum perfectiorem.

Quaeratur ergo ab istis sicut a praecedenti bus, quid intelligant per istum gradum perfectiorem ad quem forma deducitur; quia vel intelligunt aliquem modum realem, & hoc non, non nm ponunt tales modos; si vero intelligant aliquam realitatem, incidunt in illud, quod vitare volunt, scilicet quod talis forma augeatur per additionem, & per con sequens incidunt in omnia inconuenientia, quae sunt superius inducta contra ponentes tale augmentum fieri per additionem, si vero per talem gradum nihil intelligant, tunc nulla ibi erit augmentatio. Possumus ergo ex omnibus istis sufficienter concludere, quod si forma nulla augeatur, vel minuatur sua intensio, & remissio sint eius essentia.

His visis respondeo ad rationes factas superius in contrarium pro alijs opinionibus

Ad primam dicendum, quod Maior esset vera, si forma esset aliquid, quod terminaret motum augmenti secundum essentiam, ita quod essentia esset ratio terminandi: Sed Mi nor sub isto intellectu est falsa, quia forma non terminat motum augmenti secundun essentiam, ita quod essentia sit ratio termi- nandi, sed terminat secundum essentiam, quia essentia est illud quod terminat, ratio vero terminandi est ipsum esse quod dat subiecto.

Quid autem sit illud etiam patebit in sequentibus, & per istum modum optime saluatur, quod alteratio, & augmentum habet vnum, & realem terminum, scilicet essentiam formae, prout dat determinatum esse subiecto. Nec valet si addatur, quod eadem realitas esset bis acquisita, quia neque hoc est in conueniens, dummodo talis realitas esset ac quisita alio, & alio modo, & secundum aliud, & aliud esse

Ad secundam concessa maiore, nego mi- norem, quia quantitas non augetur secundum suam essentiam, sed secundum aliquem mo dum realem, sicut ponunt quidam: quia tamen hoc est valde dubium, idcirco melius est negare Maiorem, & ratio negationis est, quia quantitas extensa habet partes signabi les, & distinguibiles intantum, quod habere cadit in eius definitione; Quapropter non est simile, de quantitate, & de alijs formis: & concessa tali similitudine, adhuc est dubia; nam si concedatur quantitatem extendi, & augeri in sua essentia, statim sequitur quod essentia sua non sit simplex; & plura alia inconuenientia, quae superius sunt inducta con tra ponentes qualitatem augeri secundum essentiam,

Et ideo do tertiam solutionem, quam credo meliorem negando Minorem: Ad probationem vero cum dicitur, quod ideo quantita: augetur, quia diuisibilis est, & habet partes, distinguo, & dico, quod esse diuisibile, & ha bere partes potest dupliciter contingere; vno modo vniformiter & inuariabiliter, alio mo do diformiter, & variabiliter, primus modus non tollit simplicitatem formae, nec eius certitudinem, & terminationem; nam eo ipso quod partes sunt vniformes non reddunt formam magis, vel minus perfectam, nec eam reddunt magis, vel minus certam, sed competunt sibi inuariabiliter & talis modus habendi partes competit quantitati. Videmus enim omnes quantitatis partes esse vniformes; Vlterius videmus, quod secundum omnem acceptio nem sibi competit habere partes vniformiter; & per consequens inuariabiliter, quia eodem modo semper habet partes, & eodem modo potest habere; & hinc est quod ablatis quibuscunque partibus a quantitate, non propter hoc tollitur ratio quantitatis, quia semper re manet idem modus habendi partes, talis aut modus habendi partes non competit qualitati; Tum quia partes eius non sunt vniformes, quia vnus gradus est perfectior altero; Tum etiam quia non habet tales partes secu dum omnem suam acceptationem, nam in minimo gradu nullas habet partes, in quas possit diuidi, in maximo vero gradu nullas habet partes, quae possint sibi addi: quapropter apparet immediate, quod talis modus habendi partes, cum sit inuariabilis, potest pertinere ad essentiamlquantitatis; nec quan titas secundum istum modum habendi partes in quanto augetur, quia tunc oporteret necessario, quod talis gradus habendi partes in quantitate variaretur. Alius modus habedi partes, scilicet diformiter, & variabiliter inuenitur tam in qualitate quantitate. Nam videmus quod quantitas habet, quandoque partes, ex quibus consurgit magnitudo, quam doque vero consurgit ex suis partibus parui tas, & eodem modo qualitas habet quandoque partes, ex quibus consurgit forma perfe cta, quandoque vero habet partes, ex quibus consurgit forma imperfecta, & talis modus habendi partes cum sit variabilis, non potest pertinere ad essentiam qualitatis, vel quanti tatis: Hinc est quod magnum, & paruum ponuntur passiones quantitatis, vt patet 2. Metaph. & iste modus habendi partes est ille, se cundum quem quantitas augetur; qua propter non debet concedi quod augeatur in sua essentia, quia talis modus ponendi partes, non pertinet ad essentiam, vt dictum est.

Ad tertiam nego Minorem, quia ratio comnparationis formae ad seipsam secundum ma gis, & minus non est sola essentia forme, alio quin sequeretur, quod in vno solo gradu for ma esset comparabilis ad seipsam, quod est falsum: quapropter oportet, quod ad talem comparationem simul cum essentia formae concurrant diuersi gradus, & diuersi modi es sendi formae. Cum ergo dicitur, quod talis comparatio non inuenitur nisi in specie specialissima, & quod species sumitur a forma, concedo totum, non tamen contra hoc sequi tur quod non concurrat ibi aliquod aliud.

Ad quartam nego Maiorem, quia indiuisibilitas essentialis videtur esse de ratione om nis formae, diuisibilitas vero essentialis videtur repugnare omni formae, vt superius est ostensum.

Ad quintam nego Consequentiam. Ad probationem vero dico, quod charitas, & icunque alia forma non denominat subiectum, sed suam essentiam absolute sumptam, quia sic denominaret Quantum etiam abstracte, quod est falsum, sed denominat ipsum secun dum esse, quod dat subiecto, & ideo sufficit quod in tali esse sit intensio & remissio

Ad sextam similiter nego Consequentiam. Ad probationem dico, quod vna charitas non est prior altera secundum essentiam, sed se¬ cundum esse, quod dat subiecto: Quapropter charitas Christi est maior, & perfectior qua cunque alia charitate creata, quia dat perfe ctissimum esse suo subiecto.

Ad septimam dico Consequentiam esse falsam, nec eius probationem valere, immo magis arguere oppositum, quam propositum, nam si incompossibilitas inter formas contra rias oriretur ex eorum essentijs absolute, vt ista ratio supponit, sequeretur necessario, quo haberent incompossibilitatem in supremo gradu, quia etiam in infimo gradu est essentia cuiuslibet formae contrariae.

Quapropter sicut contraria opinio cogeretut dicere talem incompossibilitatem non oriri ex eorum essentijs absolute sumptis, sed ex eis sumptis in tali gradum essentiali, ita nos possumus dicere in proposito secundum illa viam, quam inferius tenebimus, quod di cta incompossibilitas prouenit ex earum essentijs sumptis cum tali gradu in esse. Vbi ergo contraria opinio ponit gradum in essen tia adeuitandum hoc inconueniens ibi ponam ego gradum in esse Patet ergo nec charitatem, nec quamcunque aliam formam accidentalem augeri secundum essentiam.

ARTICVLVS OCTAVVS. Vtrum charitas augeatur secundum modum quantitatiuum intrinsecum suae essentiae.

D hoc dicit quidam Doctor ordinis nostri, quod quaecunque forma, quae suscipit magis, & minus auget in sua essentia, non quidem vt essentia est, sed vt habet quendam modum quantitatiuum, qui consequitur eam per se, & intrinsece. Duae ergo sunt conclusiones in ista opinione.

PRIMA est, quod quaelibet forma, quae augetur, & suscipit magis, & minus, habet dictos gradus in sua essentia, & sic videtur augeri secundum suam essentiam, quam pro bant tripliciter.

1 Materia est propter formam, ergo maioritas, & minoritas in materia siue quantum ad dispositionem, siue quantum ad essentiam formae, videtur esse propter maioritatem, & minoritatem in essentia formae; Antecedens est notum, & Consequentia probatur: Nam si dicti gradus, qui sunt magis, & minus non essent in essentia formae secundum se, sed se cundum esse, quod habent in materia, siue secundum dispositionem materiae, sequere¬ tur oppositum antecedentis, scilicet, quod forma esset talis propter materiam, & none conuerso.

2 Motus ad formam habet partes, & gra dus in sua essentia, ergo omnis forma susciiens magis, & minus habet dictos gradus in ua essentia, Consequentia est nota, quia for ma suscipiens magis, & minus acquiritur per motum, qui quidem nil aliud est essentialiter, nisi ipsa forma incompleta; Antecedens etiam sufficienter est notum, quia motus essentialiter est suceessio.

3 Illud, quod conuenit formae secundum esse potentiale, & actuale, competit sibi secu dum se, & secundum suam essentiam, sed magis, & minus competunt formae secudum esse actuale, & potentiale; ergo &c Minor ess nota: Maior probatur, quia essentia se habei per indifferentiam ad esse actuale, & potentiale: Quapropter illud, quod competit sibi secundum vtrumque esse, videtur necessario sibi competere secundum essentiam: & sic patet prima conclusio, scilicet quod gradus secundum quos augetur forma sunt de essentia ipsius.

SECVNDA conclusio est, huiusmodi gradus esse in essentia formae non vt essentia, sed vt habet talem modum quantitatiuum quam probant, Tum quia essentiae formarum, vt essentiae sunt, sicut numeri esse videm tur, Tum etiam quia ab eo, quod est in essen tia formae, vt essentia, sumitur ratio speciei, & vniuersalis, de cuius ratione est esse inua riabile; Quapropter relinquitur, quod dicti gradus, ex quo sunt in essentia formae, & non n essentia, vt essentia est, quod sint in ea se cundum praefatum modum quantitatiuum.

Haec autem opinio quamuis magis videa tur accedere ad veritatem, quam aliqua ex superioribus; nihilominus tamen & ipsa videtur irrationabilis propter duo.

Primo, quia facit distinctionem inter essen tiam formae, vt essentia est, & vt habet talem modum quantitatiuum.

Secundo, quia rationes, quas adducit pro prima conclusione, videntur destruere secundam

Primum sic ostenditur: Quaeratur namque ab eis vtrum essentia formae secundum quoid essentia est, abstrahat a tali modo quantitauo, ita quod in eius definitione non cadat: si dicunt quod sic, tunc non saluatur propo situm, scilicet quod tales gradus sint in essen tia; Si vero dicant, quod non, sequitur neces sario quod sint in essentia, vt essentia est; quia quicquid competit essentiae, vt est definibilis competit sibi vt essentia est: Quapropter ta¬ lis distinctio non est rationabilis, nec valet eis ad propositum; & confirmatur, quia isto mo do videntur cogi ad dicedum dictos gradus esse essentiam formae, vt essentia est, cum po nant praefatum modum quantitatiuum non esse accident ilem ipsi essentiae, quia non ha bet istum ab intrinseco: Nam dato quod esset separata a subiecto, adhuc haberet dictum modum quantitatiuum, & per consequens dictos gradus. Arguatur ergo sic contra eos.

lllud, quod competit essentiae prout abstrahit ab omni extrinseco, competit sibi vt essentia est, sed praefatus modus quantitatiaus cum dictis gradibus competit essentiae formae prout abstrahit ab omni extraneo; ergo &c Minor potest haberi ab eis, quia hoc est accipere essentiam rei vt essentia est, idest ipsam accipere sine omni extraneo, in tali enim acceptione nil accipitur, quod non sit essentia.

Vlterius rationes factae pro prima conclu sione destruunt secudam, quod patet discur rendo per omnes terminos; nam virtus primae rationis consistit in hoc, quod materia est propter formam, & forma imponit necessitatem materiae, & non e conuerso: Constat aut formam imponere necessitatem materiae ratione suae essentiae, & non ratione sui modi quantitatiui; quapropter & dicti gradus erunt in forma secundum suam essentiam, & non secundum illum modum quantitatiuum, & sic destruitur secunda conclusio: Virtus autem secundae rationis consistit in hoc quod motus, qui est idem quod forma incompleta, essentialiter habet partes: constat autem quod motus habet partes in sua essentia, vi essentia est, alioquin essentia motus abstraheretur a partibus, & a suceessione, quod patet esse falsum: Quapropter sequitur idem quod prius: Virtus autem tertiae consistit in hoc, quod tales gradus competunt formae, & secundum esse actuale, & secundum esse potentiale, & essentia formae habet se per in differentiam ad vtrunque horum: constat aut quod talis indifferentia est necessaria formae, vt essentia est, & non prout habet talem mo dum quantitatiuum: quapropter sequitur idem quod prius.

Et ideo concludo dictam opinionem esse irronabilem, & sibi contrariam, & quis praefatae ratones non concludant eorum propositum vt visum est, quia tamen probatur, quod forma suscipiens magis, & minus habeat talem gradum in sua essentia, cuius contrarium supe rius est ostensum, idcirco respondeo ad eas

Ad primam ergo quando dicitur, quod materia est propter formam, posset dici, ve¬ rum esse de materia respectu formae substan tialis; Vel posset dici verum esse, vbi forma determinat sibi materiam per modum perficiendi eam, sed vbi forma non respicit deter minatam materiam, nec habet vnum modum determinatum perficiendi eam, sicut est in formis suscipientibus magis, & minus, ibi, proposito non habet veritatem.

Ad secundam dicendum quod motus, secundum quod habet specificari per formam, non est idem quod forma, sed idem quod esse formae in subiecto, de quo esse patebit in sequenti articulo.

Ad tertiam dico quod illud, quod compe tit formae secundum suum esse actuale, & po tentiale, si competit sibi intrinsece, vtiqu conpetit sibi secundum essentiam, sed tunc minor est falsa, quia dicti gradus competunt formae non intrinsece, sed quasi extrinsece. si ratione illius esse, quod subiecto communicat, quod quidem esse non est idem, quod forma, vt patebit in sequenti articulo.

ARTICVLVS NONVS Vtrum charitas augeatur secundum esse quod dat subiecto.

D huius euidentiam est intelligendum quod illud esse, secundum quod auge tur charitas, vel quaecunque alia forma accidem tialis, non est aliud quam participatio illius formae in subiecto secundum AEgidium, & ideo augeri charitatem, vel aliam formam ac cidentalem secundum esse nil aliud est quam ipsam magis participari a subiecto secun dum viam Doctoris nostri: si tamen quaeratur quid sit ista participatio; Dicendum ess esse effectum quendam formalem ipsius formae: ex quo apparet quod non est essentia for mae, quia nullus effectus est idem, quod sua causa: Nec etiam potest dici, quod sit quaedam res medians inter subiectum, & formam, quia tunc esset quaestio de illa re, vtrum esset participata a subiecto mediante quadam alia re, vel immediate: si dicatur quod immediate, pari ratione & forma poterit participari a subiecto immediate, si vero dicatur, quod mediante alia re, tunc iterum fiet quaestio de illa re; & per consequens esset processus in infinitum in participationibus, & participatis: Vnde si volumus vitare processum in infinitum dicendum est simpliciter, quod ta lis participntio formae non est res media inter subiectum, & formam: Relinquitur ergo quod dicta participatio, vel sit simpliciter idem quod subiectum participans, vel si qui dam modus subiecti stantis sub forma, siue participantis formam: Constat autem quod non est simpliciter idem, quod subiectu par ticipans formam, quia tuc sequeretur, quod ipsum subiectum secundum suam essentiam esset quaedam participatio formae, & quidam effectus formalis ipsius, quod nullus diceret, Quapropter restat, vt sit quidam modus sub iecti stantis sub forma, & participantis ea

Quod fundamentum si verum est (vti cre do) statim apparet AEgidij sententiam esse alijs rationabiliorem propter tria¬

Primo, quia saluat simplicitatem formae & per consequens vitat omnia illa inconue nientia, quae superius fuerunt inducta con tra ponentes formam augeri in sua essentia.

Secundo, quia sine aliqua contradictione potest saluare formam intensam, & remissam esse eadem secundum numerum, & per con sequens conuenientius saluat verum augme tum in formis, quam aliqua alia opinio; nam de ratione veri augmenti est, quod eade forma sit illa, quae praeexistit motui augmenti, & quae postea est in termino motus; quia si esset alia, & alia, de nulla earum posset veri ficari, quod esset augmentata; non enim pos set verificari de forma praeexistente, quia illa iam poneretur corrupta; nec etiam de illa, quae esset in termino motus, quia illa ia poneretur nouiter generata.

Tertio, quia dicta opinio non cogitur ponere, formam augeri per additionem alicuius realitatis, sicut coguntur ponere plures opi- niones superius recitatae, & per consequens nitat illa omnia inconuenientia, quae contra prefatam opin sunt superius inducta

Restat ergo videre; Vtrum fundamentum istius opinionis sit probabile, & sustineri valeat. Ad quod dico praefatum fundamentum non solum esse probabile, sed etiam necessa rium: quod potest ostendi quinque rationib istius Doctoris desumptis ab eodem diuersis in locis.

Ex istis autem rationibus tres immediate sequentes recipiuntur specialiter per compa rationem ad ipsam quantitatem, eo quod pat ticipatio quantitatis in materia, vel in subie cto est magis accidens, quam participatio ali cuius alterius formae.

1 Si materia existens sub quantitate non sortiretur aliquem modum realem, qui est partitio quantitatis, sequeretur quod non haberet aliquem modum partibilitatis intrin sece in sua essentia; consequens est falsum; ergo &c. Consequentia est nota, quia cum materia secundum suam essentiam indiuisibilis sit, si non sortiatur partibilitatem por quantitatem semper remanebit impartibilis Falsitatem consequentis probo, quia si materia maneret impartibilis sub quantitate, sequerentur duo inconuenientia: Primum est, quia partes illius quantitatis erunt sine subiecto. Secundum, quia materia non posser recipere diuersas formas, nisi forte velimus dicere, quod diuersae formae reciperentur in diuersis partibus materiae, quod est absurdum,

Si autem concedatur quod materia sortiatur intrinsece in sua essentia partibilitate ex ipsa quantitate, statim habetur propositum, quia talis partibilitas non est aliud, quam quidam modus, & participatio quantitatis in materia, quod patet ex duobus: Primo; quia constat, quod talis partibilitas non est partibilitas quantitatis; quia illa est extranea a materia cum sit in alio praedicamento a materia; partibilitas vero de qua concludit praefata ratio est intrinseca materiae & in eodem praedicamento cum ea: Si ergo praefata partibilitas non est partibilitas quan titatis, nec res media inter quantitatem, & materiam, vt superius fuit ostensum: sequitur necessario, quod sit quaedam partitio, & quidam modus derelictus ex quantitate in materia. Secundo, quia materia per istam partibilitatem intrinsecam est essentialiter diuersificata, cum sit facta de impartibili partibilis; non potest autem dici, quod ideo sit realiter diuersificata, quasi sit alia in essentia sub quantitate, quam circumscripta quantitate, quod nullus diceret, sed dicitur realiter diuersificata, quia habet aliquem modum realem sub quantitate, quem non ha bet circumscripta quantitate.

2 Si materia existens sub quantitate non sortiretur aliquam partibilitatem intrinsece, & per consequens aliquem modum realem, sequeretur quod materia non diuideretur ad diuisionem quantitatis; Consequens est falsum; ergo &c Consequentia est nota, quia diuisio non attingit intrinsece, nisi vbi intrin sece inuenit partibilitatem: Falsitatem pro bo; quia si materia non diuideretur ad diui sionem quantitatis, sequeretur quod indiuidua eiusdem speciei haberent omnino eandem materiam, & per consequens omnino eandem formam, quod nullus diceret, tunc enim corrupto vno, necessario corrumperetur & aliud

3 Si materia existens sub quantitate non sortiretur dictam partibilitatem intrinsece, se queretur quod ipsa non plus afficeretur quam titate, nec aliquid amplius sortiretur ex ea, I anima intellectiua; quod est falsum, quia ma teria sic afficitur quantitate, quod vere de¬ no minatur ab ea quanta, & vere partibilis. & diuisibilis sub ea; ahima vero intellectiua sic afficitur quantitate, quod nullo modo denominatur quanta, immo omnino remanet indiuisibilis, & impartibilis intantum vt sit tota in toto, & tota in qualibet parte. Consequentiam probo, quia quantitas ita at tingit essentiam animae intellectiuae, sicut es sentiam materiae, non enim potest attingi ma teria sine sua forma substantiali, cui est essen tialiter vnita; & ideo si quantitas attingit essentiam materiae necessario attinget essentiam cuiuscunque formae substantialis in ea existentis, & per consequens animae intellectiuae: Si ergo materia existens sub quantitate non sortiatur ab ea aliquod praeter dictam attingentiam essentialem, sequitur necessario quod non plus afficiatur per eam quam anima intellectiua: si autem sortiatur aliqud plus istud non potest esse aliud, quam quaedam partibilitas intrinseca, siue quam partitio quantitatis intrinseca, & talis partitio est ille modus realis, quem quaerimus, & ponimus,

Quarta ro sumit respectu vnionis fforme cum materia: Si materia existens sub quacum que forma non sortiretur aliquem modum realem intrinsecum, qui est ipsa participatio formae, sequeretur, quod ipsa posita sub diuersis formis simul, uel suceessiue esset eadem, non solum secundum essentiam, sed et secundum esse: Consequens est falsum: er- go &c. Falsitas patet primo de Senerat. vbi quaerens de vnitate materiae sub diuersis for mis dicit, quod est eadem secundum substan tiam, & non eadem secundum esse: Nec est dicendum quod ibi per esse intelligat ipsasmet formas, quia tunc esset ibi peritio principij nam idem esset dicere materia existens sub diuersis formis est diuersa secundum esse, & dicere quod est diuersa secudum formas: Suapropter relinquitur, quod ibi per esse itelligat participationem formae, qui est modus ille realis, quem ponimus

Si non poneretur talis modus realis relinqui in materia ex quacunque forma, sequitur quod materia non sit magis perfecta sub forma, quam sub priuatione, Consequen est falsum; ergo & antecedens Falsitas patet: Consequentiam probo, quia sicut substantia formae non fit substantia materiae, ita perfectio formae nunquam fit intrinseca, & essentialis ipsi materiae: Si ergo materia existens sub forma non acquirat ex ea aliquam perfe ctionem sibi inttinsecam, quam vocamus mo dum realem, siue effectum formalem formae, non habebit aliquam perfectionem praeter illam, quae est intrinseca, & essentialis omni formae, per illam autem solam non potest di ci magis perfecta, quia illa est propria formae quemadmodum & sua substatia: Quapropter sicut existens, sub forma non dicitur magis substantia, quam existens sub priuatione; ita pari ratione existens sub forma non dicetur magis perfecta quam existens sub pri uatione: Istae (inquam) sunt rationes praecipuae, quae ex dictis Doctoris possunt haberi

Confirmo autem istam opinionem ducendo ad quatuor inconuenientia negantes eam.

1 Quia si ponatur, quod forma non habet aliquem effectum formalem super materiam, quem vocamus modum realem: sequitur quod non habeat causalitatem causae formalis, nisi respectu eius: Consequentiam probo, quia causalitas formae super materiami non exten dit se usque ad substantiam materiae, vel vsque ad aliqu rem mediam iter formam, &mam, vel vsquei ad aliquem modum realem, quem vocamus participationem formae, siue effectum forma lem: Primum non potest dici, quia materia quantum ad suam substantiam praeuenit ipsam formam, cum sit prior ea secundum originem, & ideo quantum ad suam substantiam non potest inesse qualitati ipsius: Secundum etiam non habet locum, quia nulla res inuenitur media inter formam, & materiam: si ergo detur Tertium habetur propositum; si vero non detur non inuenitur aliquis modus causalitatis, quad habeat forma super mam

2 Quia materia non variabitur in esse spe cifico per ipsas formas, quod est falsum; videmus enim, quod materia sub alia, & alia forma pertinet ad aliam, & aliam speciem, & per consequens variatur in esse specifico: Consequentiam probo, quia quaeratur de isto esse specifico, i quo variatur materia; Vtrum sit ipsamet forma, vel ipsamet materia, vel aliqua res media inter formam, & ma teriam, vel aliquis modus realis, vel aliquis effectus formalis relictus ex forma in mate ria: non potest dicit, quod sit forma: quia cum esse specificum sit esse substantiale, sicut sub stantia formae est alia a substantia inateriae; ita esse specificum formae est aliud ab esse specifico materiae, & ideo quantuncunque varietur forma nisi fiat aliqua variatio intrinse ce in substantia materiae, non propter hoc va riabitur materia in esse specifico: nec potest dici, quod tale esse specificum sit materia, quia cum materia sit incorruptibilis, & inuariabi lis, sequeretur quod suum esse specificum esset incorruptibile, & inuariabile quod est fal sum: nec etiam potest dici, quod tale esse specificum sit quaedam res media inter mate riam, & formam, quia non est dare tale medium, vt dictum fuit. Relinquitur ergo, quoam tale esse specificum sit quidam effectus formalis formae intrinsecae diuersificans ipsam materiam, quod si hoc non erit, nullo modo apparet quomodo materia varietur in esse specifico per ipsas formas.

Tertio sequeretur, quod forma non magis perficeret materiam, quam intelligentia Caelum, quod nullus diceret, siquidem intel ligentia sic perficit Caelum, quod dat sibi so lum actum secundum, qui est motus, vel ope ratio, forma vero materiam perficit dans ei actum primum, & secundum: Consequentiam probo, nam quaeratur quid sit actus pri mus, quem dat forma materiae, quia vel est quidam effectus formalis formae, vel est ipse met actus substantialis formae, si detur primum habetur propositum principale: si vero detur secundum dicetur statim, quod sicut forma dat seipsam materiae, idest suum actum substantialem, qui est idem, quod ipsa; ita etiam intelligentia dat seipsam Celo, & per consequens actum substantialem, qui est ipsa: si ergo ex hoc solo quod forma dat suum actum substantialem materiae dicitur sibi dare actum primum, qui est esse; pari ratione intelligentia dando Celo seipsam, & suum actum substantialem dicetur sibi dare actum primum, qui est esse: & per consequens non magis perficiet forma materiam, quam intelligentia coelum.

Quarto sequeretur, quod actus secundus qui est operati, esset solius formae: ita quod nullo modo communicaretur materiae, quod est falsum; Tum quia operationes sunt totius coniuncti, vt in primo de Anima dicitur; Tum etiam quia sanamur non solum sanitate, sed corpore, & scimus non solum scientia, sed etiam anima, vt patet ex 2. de ani ma: Consequentiam probo, quia actus secudus praesupponit actum primum, & ideo nisi materia acquirat a forma actum primum, quam est esse, & effectus formalis formae, nunqua concurreret simul cum forma ad principian dum actum secundum, qui est operari.

Nec obstat si dicatur: quod Intelligentia dat celo actum secundum, qui est motus, vel operatio; & non dat sibi actum primum, qui est esse: Quia celum non concurrit simul cum intelligentia. ad principiandum talem motum, sed solum se habet in ratione accipientis: & ideo cum dicitur, quod actus secundus, qui est operatio, supponit actum primum, qui est esse; intelligitur in principiante, & non in re cipiente: Illud enii, quod principiat actum secundum, qui est operari, necessario habet primum actum, qui est esse: Quapropter si materia concurrit simul cum forma vt distin ctum principium ad principiandum actum secundum, necessario habebit actum primum, qui est esse distinctum ab ipsa forma, talis au tem actus primus materiae, qui est esse, non potest poni in materia distinctus ab actu pri mo, qui est forma, nisi ponatur quod actus primus, qui est esse, sit effectus formalis actus primi, qui est forma, ergo necessario est productus.

Ex quibus omnibus colligitur fundamen tum opinionis Doctoris nostri nedum proba bile, sed etiam necessarium esse; & per conse quens modum augmenti in charitate, & in qualibet alia forma rationabilius poni, quam quacunque alia opinione.

Contra tantum istud fundamentum arguitur a diuersis: Arguunt enim quidam, quod ponere dictos modos sit quedam fictio pptria¬

Primo, quia vel sunt nihil, vel aliquid; si nihil, de eis non est loquendum, si aliquid ergo aliquae res, quia quod nulla res est omni- no nihil est, si autem aliqua res sunt, necessa rio distinguuntur a materia realiter, cuius. contrarium ponit opinio.

Secundo, quia ad positionem istorum mo dorum sequitur, quod sit aliqua differentia media inter differentiam realem, & rationis; nam differentia modi materiae a materia non est oino realis, cum non sint ibi diuersae res, & est aliquo modo realis, quia facit differre materiam realiter a seipsa, vt concedit Doctor ponens opinionem: erit ergo praefata differentia media inter differentiam omnino realem, & differentiam rationis; quod tamen videtur impossibile; nam sicut inter ens reale, & rationis non est dare medium ens; ita inter differentiam realem, & differentiam rationis non est dare mediam differentiam.

Tertio, quia talis modus non sequitur materiam nisi mediante forma, cum sit causatus ab ea, & quia forma non est idem, quod materia, sed distinguitur ab ea realiter, multo magis praefatus modus non erit idem, quod materia, sed distinguetur realiter ab ea

Vlterius arguunt alij, quod forma nullo modo habet talem effectum formalem in mam; pptria primo, quia pari ratione mam heret effectus males, vt forma na sicut forma est causa formalis respectu materiae, ita materia est causa materialis respectu formae.

Secundo sequeretur quod forma non esset causa intrinseca, nam (secundum istam viam) nullo modo sua causalitas non consisteret in constituendo compositum, cuius con posit est pars intrinseca, sed in causando ta lem effectum formalem, qui est ab ea extrin secus, & e conuerso, quia etiam ipsa non est aliquid intrinsecum dicto effectui.

Praeterea ad illud dictum videtur seqi quod principium quo agens agit non sit so la forma, sed etiam materia propter dictum effectum formalem intrinsecum, quem habet a forma: quod tamen videtur omnino inconueniens: nam illud, per quod agens agit, est in actu etiam principium quo agit; sed est in actu per solam formam, ergo sola forma erit principium quo.

lstis tamen non obstantibus fundamentum Doctoris firmiter perseuerat: Quapropter respondeo ad omnia ista per ordinem.

Ad primam dicendum quod isti modi sunt aliquid, sed hoc potest intelligi dupliciter, vno modo quod sint aliquid cum praeciscione illius rei, cuius sunt modi, tanquam aliquid condiuisum contra eam, & iste intel lectus falsus est, alio modo vt sint aliquid, non praescindendo ab illa re, cuius sunt modi, nec condiuidendo contra eam: sed sunt aliquid tale, quod est illamet res, cuius sunt modi; & iste intellectus est verus: nam modus materiae, qui derelinquitur in ea ex ipsa forma, non est aliud, quam ipsamet materia aliquomodo diuersificata ab eo, qui erat pris. antequam haberet formam, & si contingat. quod semper habuerit formam: erit eadem materia aliquo modo diuersificata, non aliter eo quod prius habuisset, sed ab eo, quod habere posset, & ideo potest concedi aliquo modo, quod modus materiae est aliqua res non quidem praecisa, & diuisa contra ipsam materiam, sed ipsamet imateria aliquo modo diuerfificata: Quapropter verbum P. Augustini superius inductum non est contra istam opinionem.

Ad secundam dicendum quod non sequi tur, quod sit aliqua differentia media inter realem, & rationis, quia nec illud, quod as sumitur est verum, scilicet quod inter materiam, & suum modum sit aliqua differentia realis; nam quamuis talis modus faciat differre materiam realiter a seipsa, ipse tamen per se sumptus cum praecisione materiae, cum non sit aliqua res, non potest differre realiter a materia.

Sed contra, diceret aliquis hanc solutionem non tollere difficultate, nam quantuncunque dictus modus non differat realiter a materia, conceditur tamen quod faciat materiam differre tealiter a seipsa, ipse tamen per se sumptus cum praecisione materiae, cum non sit aliqua res, non potest differre realiter a materia, & tamen constat quod dicta differentia non ponit duas res, siue duo extrema realia; & per consequens nec est omni no realisA

Ad quod est dicendum, quod dicta diffe S rentia est omnino realis, non tamen propter. hoc oportet vt ponat plures res quia in differentia reali sunt multi gradus; plus enim differt nigredo ab albedine in actu, quam ab albedine in potentia; quamuis vtrobique sit differentia realis; prima tamen differentia est maior, quia ponit duo extrema realia, quorum quodlibet est in actu; secunda vero non ponit duas res, sed vnam tantum; poterit ergo esse etiam differentia realis vbi est sola vna res, quamuis non in tanto gradu realitatis, sicut vbi sunt duae: Quapropter ita poterit esse in proposito, nam materia modificata per formam prius differt a forma modificante, quam a seipsa non modificata, licet vtrobique sit differentia realis, prima tamen est maior, quia necessario ponit duo extrema realia secundum actum, & per. consequens duas res puta materiam, & formam: secunda vero non ponit duo extrema: realia secundum actum, immo solum vnum, & per consequens vnam solam rem: nam si poneret ambo sua extrema secundum actu poneret contradictoria differentia, quia materia modificata per formam, quae est vnum extremorum istius differentiae, & ipsa eadem v non modificata opponitur contradictorie: & ex hoc apparet, quod si ista differentia poneret ambo sua extrema secundum actum, necessario poneret diuersas res, quia impossibile est, quod materia actu modificata por formam, & actu non modificata per eam sit vna res, nisi velimus de eodem contradicto ria verificare.

Apparet etiam vlterius ex hoc, quod ois differentia realis, quae ponit ambo sua extre ma secundum actum necessario ponit diueri sas res, & ideo opinio de formalitatibus superius in x. distinct improbata stare nonpotest, quia distinctio formalis ponit suaextrema realia, & secundum actum, & tamen non ponit diuersas secundum, ponen tes dictam opinionem, quia opinio de modis quam ponit AEgidius non comciditicum opi nione de formalitatibus, sicut quidam imagi nantur, quamuis traxerit originem, & pinctum suae imaginationis ab ea: Quapropter. etiam inconuenientiam, quae adducuntur contra dictam opinionem non curtunt contra istam, sicut quidam volunt dicene: Nam om nia inconuenientia inducta contra dictinctionem formalem procedunt ex eo, quod po nit plura extrema realia simul, & secundum actum, & tamen non ponit plures res, hoc autem non ponit opinio, quam tenemus de modis.

Ex his etiam concludo non bene percipe re mentem AEgidij illos qui ponunt, quod distinctio realis sit ponenda inter modum, & materiam tanquam inter duo extrema, nam modus per se sumptus cum sit aliqua res, vt superius patuit, nullo modo potest accipi in ratione vnius extremi in distinctione reali, sed debet accipi modus simul cum materia; ita vt totum hoc, scilicet materia simul cum modo cadat in ratione vnius extremi; materia vero sine modo in ratione alterius extre mi; & per consequens differentia realis modalis non erit ponenda inter modum, & ma teriam, sed inter materiam modificatam, & non modificatam, & illi qui aliter imaginan tur non attingunt mentem Doctoris ponen tis dictam opinionem.

Ad tertium dico, quod procedit ex falsa imaginatione, sicut potest patere ex dictis: Imaginantur nanque, quod forma cadat me dium inter materiam, & modum derelictum ex forma, tanquam inter duo extrema, quod si ita esset tuc bene concluderet, nunc autem ostensum est, quod modus perrse sumptus cum praecisione materiae non potest habere rationem vnius extremi in distinctione moli; & ideo da debet accipi simul, scilicet totum materia cum modo in ratione vnius extre mi: Quapropter non est dicendum, quod modus sequatur materiam mediante forma, quinimo dicendum est, quod materia modificata sequitur seipsam non modificatam mediante forma: & quod iste sit bonus intellectus apparet, constat enim materiam prius na tura, vel origine non modificatam esse: sicque ipsa prout non modificata praecedit origine ipsam formam, secundum vero quod modificata, sequitur eandem formam, quia habet esse modificatum per eam: ergo de primo ad vltimum conuenienter possumus dicere, quod materia modificata est posterior forma modi ficante, & posterior seipsa non modificata; & per consequens possumus dicere, quod materia modificata sequitur seipsam non mo dificatam mediante forma modificante: talis ergo est imaginatio, quam debemus tenere de modificatione materiae per formam.

Consimiliter dicendum est ad alia tria inconuenientia; quae inducuntur ab alijs: Ad primum ergo dico, quod non est habendum pro inconueniente, quod materia habeat effectum materialem supra formam, sicut forma habet effectum formalem supra materiam; immo hoc necesse est; nam si materia non haberet effectum materialem supra formam non esset verum dicere, quod forma sortite tur conditiones materiae, quod est falsum; Quapropter dicedum, quod sicut forma dat quoddam esse actuale materiae, quod non est aliud, quam quidam effectus formalis formae; sic materia dat quoddam potentiale esse for mae, quod non est aliud, quam quidam effectus materialis materiae: & ideo quod primo. inducitur pro inconueniente magis declarat veritatem opinionis, contra quam inducitur,

Ad secundum vero dicendum, quod forma, secundum quod compositum constituit, non habet rationem causae formalis, quia tunc esset forma composit, & ipsum compositum informaret, quod est falsum Quapropter non constituit ipsum secundum quod causa, sed secundum quod elementum: Nam tam for. ma, quam materia sunt elementa composit, ex eo quod concurrunt ad constituendum ipsum tanquam partes eius intrinsece: forma ergo dicitur causa intrinseca non respectu composit, sed respectu materiae, quia sic est causa materiae, quod cum intimatur sibi fit vnum subsistens cum ea propter effectu formalem, quem habet in ea: & ideo videmus quod ex intelligentia non fit, vnum subsistens cum celo, quia non sic intimatur sibi, quod habeat effectum formalem in eo: ex quibus. omnibus apparet, quod forma, & materia sunt sibi mutuo causae intrinsecae propter ef fectus, vel modificationes, quas habent inse inuicem, quibus intimantur, ita vt fiant vnum subsistens. Praefatum ergo dubium non habet locum, quia supponit falsum, scilicet quod forma non sit causa intrinseca respectu materiae, sed respectu composit,

Ad tertium dico quod non habeo pro in conueniente, immo pro necessario, princiium quo agens agit non esse solam formam, sed etm materiam, vbi agens est compositum ex materia & forma: Nec obstat, quod inducitur, quia quis forma sit principium principale, materia tamen est principium secundarium inquantum est actuata per forma: Alioquin non diceret Arist. 2. de Anima, quod scimus non soium scientia, sed etiam anima; nam sicut agens non est illud, quod totaliter est per ipsam formam, quamuis sit per eam prin cipaliter; sic etiam principium totale quo agit non est sola forma, quamuis sit principale: Patet ergo quid sit dicendum ad illam, uae inducuntur contra fundamentum Doctoris nostri

Quidam vero arguunt directe contra conclusionem, ostendentes quod etiam supposi¬ to dicto fundamento, conclusio praefata in se non sit vera, scilicet quod charitas, vel quaecunque alia forma augeatur secundum esse,

Primo, quia tale esse vel est idem quod quod dat subiecto: Hoc autem probant tiipliciter.

estentia formae, vel saltem est quaedam pro prietas eius: si idem quod essentia formae. habetur propositum; quia ex quo non augetur secundum essentiam non angebitur, secundum esse; si proprietas eius, habetur intentum, quia non augetur proprietas, nisi augeatur id, cuius est proprietas.

Secundo, quia pari ratione, & forma sub stantialis augeretur secundum esse, quia sicut non obstante indiuisibilitate formae acci dentalis, & indiuisibilitate subiecti, achueforma accidentalis augetur secundum esse (vt concedit dicta opinio) ita etiam non obstante indiuisibilitate formae substantialis, & materiae, poterit augeri secundum esse.

Tertio, quia videtur, quod ista opinio non possit allignare causam dicti augmenti quia, vel dicetur quod causa ipsius sit forma, vel subiectum, vel disposito subiecti; non forma, quia illa est indinisibilis, non subiectum, quia etiam illud est indiuisibile; nec etiam disposito subiecti; quia omnis talis) di sposito estquaedam forma: quapropter quae ratur de tali dispofitione, per quid habeat magis, & minus, sidicatur quod propter aliam dispositionem, pari ratione & illa propter aliam, & sic esset processus in infinitum in his dispositonibus; quapropter nullo mo do videtur posse dari causam augmenti formarum secundum praefatam opinionem.

Ad huiusmodi rationes dico quod non im pediunt praefatum modum, sed magis eum confirmant.

Ad primam ergo dicendum quod tale esse nec est idem quod essentia formae, nec proprie tas eius, sed effectus formalis eius, potest at effectus variari secundum augmentum, & diminutionem non existente aliqua variatio ne in forma, & ideo ista ratio confirmat opi nionem.

Ad secundam dicendum, quod non est simile de forma substantiali, & accidentali, quia licet vtraque habeat suum effectum formalem in materia, forma tamen substantialis habet ibi talem effectum, quod per ipsam determi nat ea ad specie, & definitionem; nam esse spe cificum, & definitiuum materiae consistit in effectu formali quem habet a forma substan tiali, & quia huiusmodi esse cuiuscunque rel consistit in indiuisibili, idcirco praefato effe ctui formali repugnat variatio secudum aug mentum, & diminutionem, forma vero acci dentalis habet effectum formalem in materia, qui est extra speciem, & definitionem ip sius, & ideo non repugnat sibi variari secuft dum augmentum, & diminutionem: ex quo etiam apparet, quod ista ratio confirmat opi nionem, & peccat nihilominus accipiendo non causam pro causa, ex eo quod dicit quod causa quare forma substantialis non augeatu secundum esse est indiuisibilitas formae, & in diuisibilitas subiecti, sed vt patet ex superius dictis causa est, quia a suo esse sumitur fa tio speciei, & definitionis,

Ad tertiam autem dicendum quod dato, quod non assignetur causa augmenti in formis (secundum istam opinionem) si tamen affignetur modus ponendi; adhuc hoc suffi ceret quantum facit ad praesentem articulum quia hic non quaeritur de causa augmenti, sed de modo, si tamen quaeratur de causa, adhuc potest responderi: ommitto autem vnam responsionem, quam facit Doctor ponens opinionem, quia illa requireret logiorem declarationem.

Quocirca do vnam breuem responsionem quantum facit ad propositum: dicendo, quid causa istius augmenti est forma, & effectu formalis ipsius, & etiam ipsum subiectum forma quidem est causa, eo quia non perficit subiectum dando sibi esse specificum, quid est esse pdicamentale; sicut facit forma substam tialis; effectus vero formalis est causa ex eo, quod est extra rationem specificam, non folum formae, sed etiam subiecti, propter quod sibi non repugnat variari secundum magis, & minus: subiectum etiam est causa, quia est in potentia ad dictum augmentum, & ideo non est quaerenda alia causa istius aug menti, nisi ipsum agens potens reducere de potentia ad actum tam subiectum, quam formam quibus competit augeri in tali esse; & ideo non videtur, quod in ista ratione sit tanta difficultas, quantam aliqui praetendunt, nam sicut non damus aliam causam actionis, & passionis, nisi quia passiuum, quod est tale in potentia, & actiuum quod est tale in actu, sunt adinuicem approximata: sic in proposito non oportet quod demus aliam cau sam istius augmenti, nisi quia forma, & sub iectum sub forma sunt in potentia ad ipsum: Quibus positis non indige mus nisi sola praesentia agen tis potentis ea reducere ad actum. Et haec sufficiant pro praesenti.

ARTICVLVS DECIMVS. Vtrum charitas possit augeri in infinitum.

AD istud respondent quidam quod sic Ad cuius probationem vtuntur tali di scursu: omnis forma, quae habet statu, & terminum in augmento, hoc habet altero trium modorum, val ratione sui, vel ratione agentis, vel ratione subiecti, sed nullo istorum modorum charitas habet statum; ergo &c. Maiorem probant per inductionem, quia vi demus aliquando quod forma ideo habet sta tum, & terminum, quia in ea est deuenire ad aliquem gradum, vltra quem si fiat processus transeat in aliam speciem, sicut patet de colore pallido, cuius natura consistit in aliquo gradu, vltra quem sitransgrediatur tram sibitur ad albedinem: Aliquando vero forma ideo habet statu, vel terminum, quia ages est finitae virtutis, ita vt non possit introducere formam, nisi vsque ad aliquem gradum de terminatum, qui adaequat virtutem agentis.

Tertio modo forma potest habere statum, quia suscipiens habet capacitate terminatam extendentem se vsque ad aliquem gradum ter minatum ipsam adaequantem: Quapropter non posset fieri processus vltra illum gradum, nisi augeretur eius capacitas: his tribus modis forma aliqua potest habere statum in suo augmento, & sic patet maior. Probant etiam Minorem dicentes, quod charitas non pot habere statum primo modo ratione sui, quia cum sit quaedam participatio charitatis increatae, & infinitae, quae est Spiritus Sactus, non determinat sibi aliquem gradum; nec ha bet statum ratione agentis, quia agens infun dens charitatem est solus Deus, qui est virtutis infinitae, nec etiam ratione capacitatis suscipientis, quia semper ad augmentum charitatis augetur capacitas animae suscipientis; nam quanto plus recipit de charitate, tanto redditur humilior, & capacior ad vlterius recipiendum, & sic concludunt non posse dari statum in augmento charitatis, sed auge ri in infinitum

lsta opinio communiter non tenetur, & rationabiliter; Tum quia deficit in sua conclusione; Tum etiam in suo fundamento, & quod deficiat in sua conclusione ostendo du cendo ad sex inconuenientia

Quia si charitas posset augeri in infinitum, sequeretur quod ipsa excederet suum subiectum puta nostram voluntatem, quam est finita, quod est falsum: quia tolleretur proportio ois inter subiectum, & charitatem.

2 Sequeretur, quod augmentum charitatis esset impossibile, & per consequens nostra voluntas non esset in potentia ad ipsam, quod est falsum: Consequentiam probo, quia illud augmentum est impossibile, quod non potest peruenire ad suum vltimum terminum, sed posito quod charitas augeatur in infinitum, eius augmentum non potest peruenire ad suum vltimum terminum, ergo &c

3 Sequeretur quod charitas Christi non fuisset in suo vltimo, & potissimo gradu, & per consequens adhuc potuisset augeri; quod est contra P. August. quinto de Trinit. cap. E8. & etiam contra Magistrum 3. sentent distinct. 18.

4 Sequeretur quod charitas nostra creata esset eiusdem rationis cum charitate diui na, & increata, quod est absurdum: Conse quentiam probo, quia eo ipso, quod potest augeri in infinitum sibi non repugnat aequa ri charitati diuine, & increatae, & quia talis aequalitas non cadit nisi inter ea, quae sunt eiusdem rationis, idcirco relinquitur quod dictae charitates sint eiusdem rationis.

3 Sequeretur quod Deum sic diligeremus per charitatem creatam, sicut a seipso diligitur increatam, & tunc nostra beatitudo posset aequari eius

G Sequeretur quod nulla esset proportio inter scientiam, qua Deum cognoscims, & charitatem, qua ipsum diligimus, quod est falsum quia saltem in patria, vbi nulla erit inordinatio, tantum diligemus, quantum cognoscemus: Consequentiam probo, quia scien tia nostra de Deo non potest augeri in infini tum cum tendat in Deum sub ratione finita, vt declaratum fuit in prologo; nullam ergo habebit proportionem ad charitatem, quae ponitur posse augeri in infinitum

Haec conclusio est et contra intentionem P. August. in fine Ench vbi ait minuitur cu piditas charitate crescente, donec veniat ad tantam magnitudinem, qua maior esse non possit

Hanc eandem sententiam videtur ipse in tendere primo Retractat. c7. vbi ait, quod autem dixi eum, quem cognoscere volumus, plena charitate diligamus. Hoc itaqueaccipiatur tanquam plena sit, qua maior esse non possit, quandiu ambulamus per fidem, erit enim plenior, immo plenissima, sed per speciem suple in patria: ex istis ergo om- nibus apparet, quod dicta opinio deficit in sua conclusione.

Deficit insuper in suo fundamento sicut dicebatur: si enim verum esset, non solum valeret pro charitate, sed etiam pro quacumqu forma, quae potest augeri, quod patet, quia sicut dicunt de charitate ex parte sua non repugnat sibi augeri in infinitum: quia est quaedam participatio charitatis increatae: Ita potest dici de albedine, quod ex parte sua non repugnat, quia est quaedam participatio entitatis increatae.

Praeterea, sicut ad augmentum charitatis. augetur capacitas animae suscipientis; sic et videtur, quod ad augmentum albedinis augeatur capacitas subiecti recipientis, quia gra dus minus perfectus disponit ad gradum magis perfectum: idcirco videtur sequi, quod se cundum istud fundamentum albedo possit augeri in infinitum, saltem per actionem age tis diuini habentis virtutem infinitam.

Si autem istud concedatur quatuor incon uenientia sequuntur.

1 Quia ratio infiniti, & finiti non compe teret soli quantitati, cuius contrarium videtur velle Arist. 1. Physic

2 Quia omnium natura constantium non erit certa ratio magnitudinis, & augmenti; cuius contrarium dicit, ipsemet 2. de Anima, & per consequens multo magis non erit ibi deuenire ad terminum, quod est falsum vt patet 2. physic.

3 Quia aliquis motus rectus posset continuari in infinitum, cuius contrarium probatum est ab Aristotele octauo Physicorum: Consequentia patet quia ille motus, secundum quem albedo augetur, est alteratio, de quo non est dubium, quod sit motus rectus

4 Quia esset dare albedinem, siue aliquamn qualitatem actu infinitam, quod est falsum: Consequentia apparet, nam probat Arist 5. Phys. quod quantitas continua non potest augeri in infinitum, quamuis possit diminus in infinitum per hoc, scilicet quia in diminu tione proceditur ad materiam, & per consequens ad potentiam, & ideo diminutio sic vadit in infinitum, & tamen nunquam est in actu completo, sed semper est in actu per misto potentiae in augmento autem procedi tur ad formam, & per consequens ad actum: & ideo si quantitas posset augeri in infinitum, esset quandoque dare tale augmentum in actu completo, quo posito erit dare infini tam quantitatem secundum actum

Similiter autem eadem ratione potest argui de albedine, & de quacunque alia quali tate, quae poneretur augeri in infinitum, im mo magis de qualitate, quam de quantitate quia magis proceditur ad perfectionem, & actum in augmento qualitatis, quam in aug mento quantitatis. Apparet ergo ex omnibus istis, quod nec charitas, nec aliqua alia quali tas potest augeri in infinitum Decurit tamen hic vna dubitatio; Vtrum charitas viae possit tantum augeri, quod ada quetur charitati pat iae

Ad quod respondet F. AEgidius, quod etm si augeretur in infinitum non potest ei adaequari, & ideo concedit, quod charitas viae possit augeri in infiuitum non quidem simpliciter, ita vt nullus sibi terminus praesigne tur, sed quod potest sibi praefigi talis terminus, puta charitas patriae, ad quam nullo mo do potest peruenire; dato etiam quod in infini tum augeretur: Imaginatur nanque iste Do ctor, quod charitatis viae ad charitatem Patriae sit aliquo modo distantia infinita; quia quamuis talis distantia non sit simpliciter in finita, Tum quia habet terminum, Tum etiam quia habet fundamentum termini; est tamen secundum quid infinita, quia habet in augmentabilem terminum, quapropter non poterit pertransiri supposito etiam augmento charitatis viae in infinitum, Cuius exemplum ponit. Videmus enim quod angulus, qui con stituitur ex semicirculo, & diamatro circuli est omnium angulorum amplissimus, vt probatur in 3. Euclidis propositone x. & licut augetur circulus, ita augetur dictus angulus, nunquam tamen potest tantum auge ri, quod perueniat ad amplitudinem anguli. recti, dato quod circulus angeretur in infini tum: Distat ergo secundum hoc praefatus an gulus ab angulo recto distantia infinita, non quidem simpliciter, quia habet terminum, & fundamentum termini; nam augulus rectus finitus, & est sua amplitudo sinita, cum sit dare angulum ampliorem, scilicet obtusum: Quapropter erit infinitus secudum quid ex eo, scilicet quod habet intangibilem terminum: ita ergo videtur posse dici in proposito de charitate viae respectu charitatis patriae.

Contra tamen dicunt aliqui exemplum hoc non esse ad propositum, sed magis ad op positum: quia quod angulus constitutus ex semicirculo, & diametro circuli non possit tam tum augeri, quod perueniat ad amplitudinem, recti, hoc ideo est, quia est alterius speciei, & rationis ab eo; sed si esset eiusdem speciei, & rationis, tunc posset per continuum augmen tum ad eius amplitudinem peruenire; & qua charitas viae est eiusdem speciei, & rationis cum charitate patriae videtur quod per continuum augmentum possit ei adaequari

Quod etiam confirmaur accipiendo exem plum, v C. ponamus quod aliquis beatus ha beat sex gradus charitatis, & viator tres; si ergo dictus viator mereatur augmentum chari tatis, ita vt augeatur vsque ad sextum gradum, non apparet propter quid sua charitas non sit aequalis charitati illis beati, quia illae qua litates, quae sunt eiusdem speciei, & habent totidem gradus, videntur esse aequales in perfectione.

Verum si quis bene consideret, iste modus arguendi procedit ex falso intellectu dictae opinionis; non enim fundat se praefata opinio super exemplum, sed super distantiam, quae est inter charitatem viae, & patriae, quae quidem distantia non potest tramsiri per quodcunque augmentum charitatis viae, quod quidem patet esse verum auctoritate Christi loquentis de loanne Daptista Luc. 7. vbi ait, Inter natos mulierum non surrexit maior loanne: qui autem minor est in regno celorum, maior est eo; Sicut ergo beatus loannes, qui habuit maximam charitatem in via, non potuit adaequari minori beato, vide tur relinqui necessario, quod charitas viae quantuncunque augeatur non possit adaequari charitati patriae, cui sententiae concordat etiam quaedam glosa, quae habetur ad Philip. 3. super illo verbo "configuratus morti eius"; dicit ergo glosa in persona Apostoli; Merito pro illa gloria tantum laboro; quasi iam nihil acceperim; nam si quid gloriae accepi, nihil est ad comparationem futurae, & si quid de cognitione Christi iam accepi, non dico que in illa perfectus sim, & si ita est de me, quid de alijs: paucisque interpositis sub dit: Nemo ergo fidelium cum profecerit mul tum, dicat sufficit mihi; nondum enim perfe cti sumus, sicut cum peruenerimus illuc, quo currimus: ex quibus potest concludi, quod charitas viae quantuncunque perfecta, non potest adaequari charitati patriae, & sic dato quod augeretur ininfinitum non posset illam attingere, & ita apparet quod ista opi- nio non se fundat super illo exemplo, sed su per distantia, quae est inter charitatem viae, & patriae: Dato tamen quod se fundaret super dicto exemplo adhuc haberetur propositum, nam quamuis charitas viae sit eiusdem speciei cum charitate patriae, supponit tamen aliquem habitum in intellectu, puta fidem alterius speciei ab illo habitu, quem supponit charitas patriae, puta a lumine glorie: lsta enim duo lumina, quorum vnum ponitur in via, alterum in patria, sunt alterius speciei, quae sic variant perfectionem charitatis, ac si essent alterius speciei.

Ex quo etiam apparet, quod illud exemplum de beato habente sex gradus charitatis non infringit nostrum propositum; nam da to, quod viator habens solum sex gradus charitatis, & tantum augeatur in ea, quod perueniat vsque ad vltimum, non tamen propter hoc adaequatur ei, quia lumen gloriae reddit charitatem illius beati sic perfectam, quod etiam minimus gradus in eo est perfectior. maximo gradu charitatis viatoris: vnde dato etiam quod augeretur vsque ad 2o gradus, & vltra, adhuc non perueniret ad perfectionem, quam habet minimus gradus charitatis dicti Deati Patet ergo quod opinio Doctoris est rationabilis, & vera

Insuper contra conclusionem sunt aliqua dubia, quibus probatur charitatem posse au gere in infinitum.

Primum est, quia habens aliquem gradum charitatis cum sit magis dispositus ad vlterius recipiendum, quam non habens, videtur quod habeat maiorem capacitatem, & per consequens semper augebitur capacitas voluntatis, ita vt quanto plus recipit, tanto sit capacior ad vlterius recipiendum, alioquin esset peius dispositus habens charitatem, quam eam non habens

Ad quod est dicendum quod habens aliquem gradum charitatis dicitur habere ma iorem capacitatem, quam non habens; non quia possit plus capere, sed quia habet capaci tatem magis dispositam: & ideo possumus di stinguere de capacitate, quia vno modo potest nominare ipsam potentiam receptiuam, alio modo dispositionem talis potentiae: si au tem, quaeratur; Vtrum habens aliquem gradum charitatis habeat maiorem capacitatem quam non habens, recipiendo capacitatem pri mo modo sic dico quod non; immo potius habet minorem; nam ille, qui nullum habet gradum charitatis, habet potentiam receptiuam ipsius quantum ad gradum omnem; ille vero, qui iam habet actu aliquem gradum charitatis, habet potentiam receptiuam ipsius quantum ad sequentes gradus, non autem quamtum ad illum gradum, quem ia actu habet,

Si autem quaeratur; Vtrum habens aliquem gradum charitatis habeat maiorem ca pacitatem, quam non habens, accipiendo pro capacitate dispositionem potentiae receptiuae, sic dicendum est, quod sic, quia quandiu potentia receptiua non est repleta, semper vnus gradus charitatis praecedens disponit ad alium gradum sequentem, & ideo habes aliquem gradum charitatis simpliciter debet dici melius dispositus, quam non habens; non tamen potest dici simpliciter quod habeat maiorem capacitatem.

Ex quo etiam apparet, quod dicentes ad augmentum charitatis augeri capacitatem animae suscipientis non simpliciter verum dicunt: nam si semper ad augmentum chari tatis augeretur capacitas, quae dicit potentiam receptiuam, sequeretur, quod Deus non posset replere potentiam receptiuam nostrae voluntatis, & per consequens nec satiare, quod est falsum: Quapropter si dictum istud debet habere aliquam veritatem, oportet vt in telligatur de capacitate secundo modo, vt sit sensus, quod ad augmentum charitatis, sem per augetur capacitas, quia augetur dispositio potentiae receptiuae, quandiu dicta poia non est repleta; & si sic intelligatur istud di ctum, non valet eis ad propositum.

Secundum est, quia videmus, quod augmentum in numeris, & figuris procedit in infinitum, & per consequens augmento non repugnat processus in infinitum, & si ijs non repugnat, nec etiam charitati repugnabit, quia eius obiectum, quod est Deus, est diligibile in infinitum, & confirmatur, quia sicut dicit D. Bernard in de diligendo Deum: Mo dus diligendi Deum est sine modo diligero ipsum, & sic charitas non videtur habere sta tum, vel terminum.

Ad hoc est dicendum, quod non est simi le; quia possibilitas augmenti in charitate respicit actum completum, & ideo si esset possibile augeri charitatem in infinitum, necessario esset deuenire ad actum completum, & per consequens ad infinitam charitatem secundum actum, quod est impossibile: Possibilitas autem augmenti in numeris, & figuris respicit actum incompletum, & permistum potentiae; & ideo ex tali augmento non sequi tur quod sit deuenire ad infinitum numerum, vel ad infinitas figuras secudum actum: Ra tio autem istius diuersitatis haec est, quia in augmento numerorum, & figurarum semp cum nouo actu generatur noua potentia; nam alia est potentia, qua ternarius est in potentia ad quaternarium, & alia qua quaternarius ad quinarium: Quapropter nunquam est da re aliquem actum, cui non sit coniuncta po tentia ad vlteriorem actum, & per consequens nunquam erit deuenire ad vltimum actum; & eodem modo dicendum est de augmento figurarum. In augmento autem charitatis, vel alterius qualitatis non sic quia generat nouo gradu charitatis non generatur noua potentia ad alium gradum, vna est enim po tentia immediata ad omnes gradus, & ideo non repugnat, quod reducatur ad actum im mediate secundum omnes gradus, & per con sequens in tali augmento necessario deuenietur ad actum vltimum, & completum, & quod dictum est de charitate, dici potest de qualibet alia naturali qualitate, & ista videtur esse intentio Com. 3. physicorum comS9. vbi sic ait; In additione, in qua non ces sat in infinitum additio cuiuslibet partis ge nerate est possibilitas alia a possibilitate alterius partis, & non sunt omnes partes alterius possibilitatis demostratae, & haec est sicut di sposito in motu, & tempore: Vult ergo Conquod additio in infinitum sicut in motum, & tempore prouenit ex eo, quod semper ibi generatur noua possibilitas; ita eodem modo est de additione in numero, & figuris. Vnde vbi simul cum actu non gnatur noua possibilitas, ibi non est possibilis peessus in infinitum.

Nec obstat quod dicitur, Deum esse diligibilem in infinitum; Quia hoc est verum respectu suae bonitatis habentis vigorem infinitum: Quapropter debemus imaginari, quod sicut Deus est obiectum intellectus nostri sub ratione finita, & non infinita, vt patuis in prologo istius libri; sic etiam prout obijci tur nostrae voluntati sub ratione diligibilis, obijcitur sibi sub ratione finita, & non infinita, & sic non vt diligibilis in infinitum.

Nec etiam valet illud, quod additur de D. Pernardo, quia non intendit, quod modus diligendi Deum ita sit sine modo, quod nul lum habeat terminum, vel mensuram infra nostrum posse; nam debet dictus amor elici ex toto nostro conatu, & toto posse.

Tertium est; quia videmus quod semper intellectus potest augeri in scientia sciendo sempes nouas conclusiones, & sic semper in infinitum poterit plus scire; ergo a simili videtur, voluntatem posse semper augeri in cha ritate in infinitum continue plus diligendo.

Ad hoc potest dici sicut dicitur communiter ab omnibus, quod augmentum intelle ctus in scientia isto modo non est secundum intensionem, sed secundum extensionem, quo modo non est ad propositum, quia charitas nullo modo augetur secundum extensionem, sed secundum intensionem; nam loquendo extensiue minima charitas potest sufficere extendendo se ad quaecunque diligibilia.

Haec tamen solutio videtur esse dubia; na diceret aliquis, quod si augmentum inquan titate dimensiua in infinitum est impossibile; vt probatum est 3 physicor videtur quod multo magis sit impossibile in quantitate virtuali, qualis est quantitas scientiae; Insuper videtur quod tale augmentum non solum sit secundum extensionem, sed etiam intensiue, quia vnus habitus, & vna scientia non potest extendere se ad plures conclusiones, quam ante; nisi in seipsam extendatur, & perficiatur plusquam ante.

Praeterea dato, quod ibi esset augmentum solum secundum extensionem, adhuc mane ret dubium, quia qua ratione scientia potest augeri in infinitum extensiue, pari ratione charitas poterit augeri in infinitum intensiue, nisi aliud dicatur.

Quapropter videtur mihi dicendum quod vel semper est negandum intellectum posse augeri in infinitum in scientia sciendo semper nouas conclusiones, quia conclusiones scibiles sunt numero finitae; vel dicendum, quod tale augmentum est secundum actum potentiae permistum, quod patet.

Nam sicut dicebatur, quod alia est poten tia, qua ternarius est in potentia ad quater. narium, & quaternarius ad quinarium: ita potest dici in proposito, quod est alia potentia qua intellectus potest ex primis principijs immediate deducere quasdam conclusionis; & alia qua potest ex illis conclusioni bus deducere alias, & sic in infinitum. Quartum est, quia charitas assimilatur igni, ignis autem potest augeri in insinitum si ha beat combustibile; ergo videtur quod non repugnet charitati augeri in infinitum. Ad hoc respondetur communiter, quod augmentum ignis in infinitum est secundum extensionem, & ideo non est ad propositum; Haec tamen solutio est dubia sicut alia.

Vnde dico, quod augmentum ignis non potest ire in infinitum. Tum quia probatum est in 3. phys. quod in additione magnitudinis non est processus in infinitum. Tum et, quia natura constantium est certa ratio aug menti, & dectementi; vt patet a de anima, Pro tanto tamen conceditur de gne quod possit augeri in infinitum, quia tantam habet actiuitatem, quod quantum est ex parte sui in speciale non potest assignari ratio cur sibi re pugnet procedere in infinitum. Haec tamen repugnantia, quae potest ostendi ex parte ignis inquantum ignis, potest ostendi ex pat te ignas inquatum corpus quoddam, & ens: Nam de corpore probatum est vniuersaliter 4phys quod non potest recipere additionem in infinitum: sic ergo apparet quid sit dicendum ad istum articulum

ARTICVLVS VNDECIMVS. Vtrum charitas possit minui

IN isto articulo quamuis sint multi modi dicendi. Duae tamen sunt opiniones omni no contrariae, quarum vna ponit, quod charitas possit minui. Tum quia hoc non repugnat suae naturae cum ipsa de sui natura, sit diminuibilis sicut est augmentabilis. Tum etiam quia hoc non repugnat Deo qui habet ipsam infundere; nam sicut ipsam potest augere, & totaliter subtrahere, ita vr quod pari ratione possit eam diminuere. Vltimo, quia hoc non repugnat homini habenti charitatem, quia potest per peccata venialia dispositue mereri diminutionem charitatis Et quia tota difficultas stat in hoc, scilicet quomodo peccata venialia attingant ad diminutionem charitatis, cum non possint attingere ad eius corruptionem, quia tunc damnaretur aliquis solum propter peccata vanialia, idcirco connantur, hoc probare triplici ratione.

1 Sicut se habet actus peccati mortalis ad actum charitatis simpliciter, ita actus pec cati venialis ad actum charitatis perfectum; sed actus peccati mortalis tollit, & corrumpit actum charitatis simpliciter, ergo & actus peccati venialis tollet, & corrumpet actum charitatis saltem quantum ad suum esse pro fectum, & intensum: quamuis non quantum ad suum esse simpliciter, ergo &c Maior probatur, quia sicut peccatum mortale habet contrarietatem simpliciter, & perfectam ad actum charitatis, quia fit contra beneplacitum diuinum constituendo finem oppositum fini charitatis, ita peccatum veniale habet ad ipsam aliqualem contrarietatem, quia quamuis non constituat finem oppositum fini charitatis, non vtitur tamen eo quod est ad finem, ordinandoillud in finem charitatis pro ut debet, immo deordinando, ex eo quod in tali vsu deuiet a diuina lege, & ab eius bene placito, & ideo licet non habeat contrarietatem perfectam ad actum charitatis, necessario tamen videtur habere contrarietatem aliqualem. Minor est de se nota, quia cum pec catum mortale constituat finem oppositum fini charitatis, actus ipsius, nullo modo potest stare cum actu charitatis, & per consequens ipsum tollet, & corrumpet.

2 Illud, per quod tollitur possibilitas ad actum charitatis perfectum, habet eam dimi nuere, peccatum veniale est huiusmodi; ergo &c. Maior probatur, quia sicut illud, per quod tollitur possibilitas ad actum charitatis simpliciter, necessario tollit ipsam totaliter, & per consequens corrumpit eam: ita videtur quod illud, per quod tollitur possibilitas eius ad actum perfectum, tollat ipsam aliqualiter, & per consequens diminuat: Mi nor etiam probatur, quia peccatum veniale multiplicatum (secundum quod dicunt) generat aliquam inclinationem habitualem quae remittit feruorem in actu charitatis, vt etiam concedit contraria opinio, & per consequens tollitur per eam possibilitas ad actum charitatis perfectum.

3 Illud, quod disponit ad corruptionem charitatis, habet eam minuere; peccatum veniale est huiusmodi, ergo &c. Maior videtur nota, quia disposito ad corruptionem formae non videtur esse aliud, quam eius diminutio, & e conuerso. Minor etiam apparet, quia peccatum veniale multiplicatum disponit ad mortale, vt etiam concedunt te nentes contrariam opinionem, quod quidem mortale corrumpit charitatem, & per conse quens peccatum veniale disponendo ad ipsum, disponit ad corruptionem charitatis

Et si arguatur contra eos, quod charitas non est diminuibilis in infinitum, idcirco ne cesse est deuenire ad minimum gradum vltra quem non possit diminui; ergo necesse erit ipsum corrumpi per sequens peccatum veniale, quod ab omnibus reputatur inconueniens,

Dicunt quod hoc non sequitur, quia cha ritas nunquam sic est in infimo gradu, quin possit vlterius diminui quantum est de se; & ideo si contingat eam deuenire ad infimum gradum in quo non possit vlterius diminui, hoc prouenit ex eo quod per peccata venialia praecedentia est talis disposito in peccante, quod si agat secundum eam ne cesse est eum peccare mortaliter, & per consequens necessario corrumpetur charitas. Haec est opinio cum ssis principalibus motiuis ex scriptis illorum deductis.

Possunt autem superaddi tres aliae ratio. nes ducentes ad inconuenientia pro confirmatione istius opinionis, non quod intendam illam tenere, sed quia intendo eas soluere

Primo, quia si charitas non posset minui per peccatum veniale, sequeretur, quod duo habentes aequalem charitatem si vnus peccaret venialiter, & alius non, aequaliter dilige rentur a Deo, quod patet esse falsum, quia ille, qui peccat venialiter, aliquo modo displicet Deo, & per consequens non aequaliter diligi tur cum non peccante: Consequentiam. pro bo, quia habens aequalem charitatem cum ali quo est aequaliter dignus diuino amore, sed iste qui peccat venialiter habet aequalem cha ritatem cum altero non peccante, eo quod charitas non ponatur in eo diminuta per pec catum veniale, ergo aequaliter diligeretur a Deo.

Secundo sequeretur, quod isti duo, qui ponuntur habere aequalem charitatem, quo rum vnus peccat venialiter, & alter non, aequaliter diligant Deum, quod etiam videtur falsum, quia est contra August. in libello So liloquiorum, & in lib. Confess. vbi loquens d Deo sic ait: "Minus te amat qui tecum aliquid amat, quod non propter te amat". Con stat autem quod venialiter peccans amat aliud cum Deo, quod non amat propter Deum, ergo minus diligit Deum peccans venialiter, uam non peccans, Consequentia etiam ap paret, quia eo ipso, quod charitas non ponitur diminuta in peccante venialiter diligit Deum sicut prius, & per consequens aequaliter cum non peccante.

Tertio sequeretur, quod charitas nullo modo posset minui, quod videtur falsum, & contra intentionem P. Aug. in libro 83. ququaest. 38. vbi vult, quod crescente charitate, minuatur cupiditas, & crescente cupiditate, minuatur charitas, Consequentiam probo, quia si charitas minuatur, vel hoc erit per peccatum mortale, vel veniale; non per mor tale, quia illud tollit eam; ergo vel nullo mo do minuetur, vel minuetur per peccatum veniale

His tamen non obstantibus haec opinio stare non potest propter tria. Tum quia dubitationem quam contra se inducit non soluit. Tum quia conclusio in se irrationabilis videtur. Tum quia rationes pro ea inductae quantuncunque sint apparentes, tamen facile soluuntur

DVBITATIONEM quam contra se inducunt non soluunt: Nam volentes osten dere, quod peccatum veniale non corrumpat charitatem cum deuentum est ad infimum gradum, tria ponunt in solutione, quae non sunt probabilia. Primo dicunt, quod charitas nunquam est sic in infimo gradu, quin possit diminui quantum est ex parte sui, Hoc autem videtur falsum esse, quia sequeretur, quod diuisio in infinitum non compe teret quantitati soli, sed etiam qualitati, cuius contrarium vult Philosophus tertio physico rum, vbi soli quantitati attribuit talem diuisionem.

Accedit, quod charitas esset minoris actua litatis quam quaecunque forma naturalis, quod nullus diceret, Consequentiam probo, quia cum per diuisionem procedatur ad materiam, uanto res est maioris actualitatis, tanto po itur minorem diuisionem, & tanto tutius ha bet statum in eo: Cum ergo quaelibet forma naturalis sit tantae actualitatis, vel quod nul lam patiatur diuisionem, vel saltem eius di¬ uisionem vadet in infinitum, sed est in ea de uenire ad minimum, si charitas patitur diui sionem in infinitum, ita quod non sit in ea deuenire ad minimum gradum indiuisibilem, sicut isti videntur ponere, sequitur necessario quod ipsa sit minimae actualitatis quacunque forma naturali. Secundo in solutione dicunt, quod per peccata venialia diminuentia charitatem fit generalis disposito in peccante, quod si agat secundum eam neces se est eum peccare mortaliter, quod quidem dictum videtur falsum, nam potest continge re, quod peccata venialia minuentia charita tem vsqe in infimum gradum sint ita pauca, quod non generent necessario aliquam talem dispositionem, & dato quod generent aliquam dispositionem, non videtur tamen quod illa disposito inclinet i peccatum mor tale, quia disposito generata ex aliquibus actibus inclinat in similes actus, & non in dis similes, cum ergo dicta disposito ponatur generata ex peccatis venialibus inclinabit in peccatum veniale, & non in mortale; & per consequens agens secundum eam non pecca bit mortaliter, sed venialiter; cuius contrarium ipsi dicunt, Et dato quod, talis disposito inclinaret in peccatum mortale, non tamen ad ipsum necessitat, etiam si secundum ipsum agatur, quia homo cum sit liberi arbitrij pont secundum vnam, & eandem dispositionem diuersimode agere, & per consequens magis & minus peccare, quapropter per nullam ta lem dispositionem necessitabitur ad peccandum mortaliter. Tertio dicunt, quod postum deuentum est ad praefatam dispositionem ag generatam ex peccatis venialibus, non pot amplius peccare veni iliter; quod quidem vi detur falsum, Tum quia talis disposito non tollit iliberum arbitrium: quapropter sicut ante generationem dictae dispositonis poterat homo peccare, & non peccare, etiam venialiter, ita non obstante tali dispositione po terit peccare, & non peccare, vel solum venialiter. Tum etiam quia ipsimet concedunt, quod habens dictam dispositionem non necessitatur ad peccatum mortale non agendo secundum eam: constat tamen quod potest ita agere, quod tamen non agat secundum eam, & per consequens quodam alio modo poterit peccare venialiter.

Ex quibus omnibus apparet quod non sol uunt dubitationem contra se inductam. CONCLV SIO dictae opinionis est etiam irrationabilis; & vt hoc melius appareat ponenda est alia opinio contraria, quia ex ipsius confirmatione, quam poste: addam, patebit sufficienter defectus opinionis istius.

Sciendum ergo quod opinio contraria in qua plures concordant, ponit charitatem per se & directe non posse diminui Fundamen tum autem eorum est, quia peccatum venia le non potest attingere ad diminuedum charitatem, nam omnes concedunt, quod charitas vel nullo modo minuatur, vel minuatur per peccatum veniale; Quapropter volem tes tenere, quod charitas non possit minui, consequenter nituntur probare, quod pecca tum veniale non possit eam minuere. Ratio autem potissima ad hoc sic formatur.

Peccatum veniale non potest charitatem corrumpere, ergo non potest eam minuere; Antecedens patet, quia si peccatum veniale posset charitatem corrumpere, sequeretur, quod per sola peccata venialia posset aliquis constitui inimicus Dei, & per consequens damnari, quod est absurdum, Consequentia tatet, quia charitas non est diminuibilis in infinitum, cum habeat statum in minimo, & ideoicum deuentum est ad minimum gradum, necesse est dicere, quod peccatum veniale eam corrumpat, quia non potest dici quod illum gradum iterum diminuat, cum suppositum sit ipsum esse minimum; nec etiam potest dici quod ipsum non attingat, quia non habet minus posse supra charitatem, quam peccata praecedentia: quapropter vel attinget eam in minimo gradu minuendo, quod est impossibile, vel attinget eam corrumpendo, & sic habemus propositum.

Nec valet si dicatur, quod per peccata ve nialia praecedentia generatur aliqua disposi tio, quae postea necessitat ad ipsum peccatum mortale, cum deuentum est ad minimum gradum.

Quia hoc fuit superius improbatum, dato etiam quod hoc posset habere aliquam veri tatem, impossibile est tamen id esse vniuersa liter verum, quod patet. Ponatur nanquen quod Deus infundat charitatem alicui in mi nimo gradu, ita quod non habeat alioua pec cata venialia, & per consequens nec aliquam dispositionem ex eis generatam, certum est hunc posse peccare venialiter, quia nullam habet dispositionem quae ipsum necessitet ad peccatum mortale. Si ergo detur quod peccet venialiter, oportet necessario dicere vel quod peccatum eius veniale attingat istum minimum gradum charitatis minuendo, quid est impossibile; vel quod attingat ipsum corrumpendo, & sic habemus propositum.

Ex quibus apparet, quod ista ratio commu nis non solum concludit probabiliter, sed et demonstratiue, quia nec est soluta a tenenti bus contrarium, nec pot solui, vt apparebit Inducuntur insuper a quibusdam tres ra tiones pro ista conclusione; quarum prima potest sic formari;

Illud non diminuit charitatem, quod non impedit inffuxum Dei conseruantis eam, ve niale peccatum est huiusmodi ergo &c. Ma ior probatur, quia quandiu manet influxus Dei conseruantis charitatem, tandiu manet charitatas sine omni detrimento, & laesione; Minor etiam probatur exemplo. Videmus enim quod influxus solis super oculum manet quamdiu inter solem, & oculum non interponit se aliquid, quod possit oculum ab aspectu so lis diuertere, & ideo dato quod se interponat aliqua nubecula tenuis, non propter hoc impedietur influxus solis, quia aspectus ocu li in eo non sistet, sed vltra adhuc in solem ten det, sic autem est in proposito, quia peccatum veniale est quasi nebula tenuis interponens se inter voluntatem nostram, & vltimum fi- nem, qui est Deus, per cuius influxum conseruatur charitas in nostra voluntate. Nam ex tali impedimento non diuertitur voluntas a Deo, nec potest impediri influxus Dei conseruantis charitatem in ea

Secundo, Deordinatio circa ea quae sunt ad finem non diminuit quietem voluntatis in fine, ante, vel post adeptionem finis, sed peccatum veniale in habente charitatem est quaedam deordinatio circa ea quae sunt ad finem, ergo non diminuit quierem voluntatis in fine, & per consequens nec charitaten per quam quiescit in Deo tanquam in vltimo sine. Maior probatur, quia postquam fi- nis est adeptus, ordinatio eorum quae sunt ad finem nihil confert ad consequendum fi- nem, & per consequens deordinatio eorum nihil impediet ab inherendo fini; sicut v. 0. videmus quod caecitas quae est post acquisi; tam scientiam de coloribus, non impedit illam scientiam. Minor etiam est nota, quia peccatum veniale solum facit deordinationem circa eam quae sunt ad finem, non impediendo consecutionem finis per charitatem.

Tertio, illud quod est in inferiori portione voluntatis, non potest diminuere illud, quid est in superiori; quia ad illud non attingit; peccatu veniale est in portione inferiori voiuntatis, & charitas in superiori, ergo &c

Quia ergo conclusio istarum rationum vi letur mihi vera, quamuis forte dictae rationes apud aliquos non concludant, idcirce eandem confirmo conclusionem tribus aliis rationibus

lllud, quod nullo modo est contrarium charitati, non potest ipsam diminuere, pecctum veniale est huiusmodi; ergo &c. Maior etiam ab aduersarijs conceditur; Minor probatur, quia vel contrariaretur sibi uatum ad suum esse simpliciter, vel utum ad suum esse perfectum, non quantum ad suum esse simpliciter, quia tunc nullo modo staret cum ea, quod est falsum, nec quantum ad suum esse perfectum, quia esse perfectum supponit esse simpliciter, & ideo illa, quae non sunt contraria quantum ad esse simpliciter, non sunt contraria nec etiam quantum ad esse perfectum, Tum etiam quia videmus in alijs contrarijs, quod non est alia forma, cui aliquid contrarietur quantum ad esse simplis citer, & quantum ad esse perfectum secundum eandem.

Et confirmo rationem, quia si essent aliquo modo contraria, respicerent idem obiectum, quod est falsum.

2 Illud, quod nullo modo potest separare a Deo, non potest minuere charitate, peo catum veniale est huiusmodi; ergo &c. Maior videtur nota, quia cum charitas vniat Deo secundum quenlibet suum gradum, si aliqud potest eam minuere in aliquo gradu, potest separare a Deo iuxta illum gradum. Minor probatur, si peccatum veniale separaret a Deo in aliquo gradu, esset aliquo modo mortale, & per consequens non esset essentialis distinctio inter ueniale, & mortale.

3 Illud, quod disponit ad corruptionem formae nihil agendo circa formam, sed solum circa dispositionem formae, & circa dispositionem sui subiecti, non diminuit in alquo ip sam formam: peccatum veniale disponit ad corruptionem charitatis nihil agendo circa charitatem, sed solum circa suam dispositonem, & circa dispositionem subiecti sui; ergo &c Maior probatur. Nam videmus quod quia agens naturale sic disponit ad corruptionem formae substantialis, quod solum agit remouendo dispositionem ipsius, idcirco eam non minuit. Minorem etiam probo, quia potissima causa propter quam peccatum veniale videtur minuere charitatem, & disponere ad corruptionem ipsius, est quia reddit actu eius magis remissum, hoc tamen non fcit directe artingendo charitatem, cum nulla habeat ad eam contrarietatemis vt dictum fuit, sed facit hoc disponendo suum subiectum, scilicet voluntatem ad contrarium ipsius, puta ad peccatum mortale.

Et confirmo rationem, quia videmus, quod mala complexio in homine habente charita tem reddit actum charitatis magis remissum, quia non permittit eumi eliti cum tanta intensione, & vigore, sicut elicergtur abihaben te bonam complexionem, & tamen nun pro ter hoc minuit charitatem: ergo sic in propo sito potest dici, quod peccatu veniale charitatem non diminuat, quamuis actum eius ma gis remissum reddat. Et hinc est quod consue uit dici a Doctoribus tenentibus dictam conclusionem, quod quamuis peccatum veniale non remittat charitatem, remittit tamen fer norem in actu ipsius.

Ad huius dicti maiorem euidentiam intel ligendum est, quod peccatum veniale non le dit charitatem per se, & directe eam attingen do, (vt superius est ostensum) laedit tamen eam per accidens, & indirecte, Tum quia dis ponit ad corruptionem ipsius, vt iam tactum est, Tum quia impedit augmentum eius; quod patet ex duobus.

Primo, quia praeoccupat voluntatem pro aliquo tempore, ne exeat in actum meritorium, in quem si exiret, posset augeri.

Secundo, quia potest generare aliquam dispositionem in voluntate, ratione culus reddat eam indispositam ad eliciendum actum charitatis cum illa intensione, & vigore, quen habere posset, & ideo dato, quod charitas au geatur per talem actum, non tamen tamen augeatur, quantum augeretur si esset intensus; & secudum hoc possumus dicere quod per catum veniale minuit charitatem, non quidem aliquid sibi subtrahendo iam habitum, sed quia impedit suum augmentum, quantum ad aliquid, quod sibi restat habendum

Ex quibus apparet conclusionem alterius opinionis esse irrationabilem

RESTAT nunc tertio soluere rationes pro ea inductas.

Ad primam dico, quod dupliciter deficit, Primo, quia supponit peccatum veniale tollere aliquam charitatem, cuius contrarium superius est ostensum. Secundo, quia conces sa tota ratione non habent intentum. Nam dato, quod per peccatum veniale tollatur actus charitatis quantum ad suum esse perfectum, non tamen, propter hoc sequitur, quod habitus minuatur, quia remissio in actu non semper prouenit ex diminutione habitus, sed potest prouenire, ex dispositone subiecti habitus Sicut etiam videmus, quod debilitas in actu potentiae visiuae non semper accidit propter debilitatem potentiae, immo quandoque propter debilitatem organi; & ideo si se nex acciperet oculum iuuenis videret sicut iuuenis, vt patet 2. de Anima

Ad secundam dicendum, quod Maior esset vera, fi possibilitas ad actum perfectum non posset tolli alio modo, quam per diminutionem habitus charitatis, ostensum est ta men supra, quod potest tolli alio modo, & ita ratio non cogit.

Ad tertiam dicendum, quod si Maior esset vera, sequeretur, quod ages naturale dis ponendo ad corruptionem formae substantia lis eam diminueret, quod est falsum, cum sit indiminuibilis: quaproprer sicut potest fieri disposito ad corruptionem formae substantialis sine sui diminutione; ita possumus ima ginari in proposito, quod fiat disposito ad corruptionem charitatis sine sui mutatione, quia etiam licet sit corruptibilis, non est tamen minuibilis.

Respondetur etiam ad alias tres rationes sequentes.

Ad primam dicendum, quod dilectio diuina potest accipi dupliciter, vno modo secundum quod per eam Deus diligit creatu ram rationalem existentem in charitate ad collationem praemij essentialis, & aeterni: Alio modo secundum quod per eam Deus di ligit eandem creaturam ad remissionem om nis mali remporalis; si ergo sint duo habentes charitatem aequalem, & vnus peccet venialiter, & alter non, diligentur aequaliter a Deo primo modo, scilicet quantum ad vitam aeternam, quae est praemium essentiale; non autem diliguntur aequaliter secundo modo, scilicet quantum ad aliquid quod praecedit illud praemium, puta, remissio omnis pene temporalis, & ideo quantum ad hoc iste, qui peccat venialiter, est aliquo modo Deo displicens

Vel dicendum, quod isti duo, qui habent aequalem charitatem, quorum vnus peccat venialiter, & alter non, non diliguntur a Deo aequaliter, sed hoc non est propter dimi nutionem charitatis in peccante, sed per aug mentum charitatis in non peccante; quia po test contingere, quod dum iste peccat venia iter, ille alius exeat in actum charitatis meritorium, per quem augeatur charitas in eo, & per consequens magis a Deo diligatur.

Ad secundam dicendum, quod huiusmodi duo habentes charitatem aequalem, quorum vnus peccat venialiter, & alter non, diligunt Deum aequaliter in habitu, & sic debetur eis praemium essentialiter; non auten diligunt eum aequaliter in actu, & sic differunt in modo habendi illud praemsum, quia peccans venialiter potest sentire aliquam pe nam antequam adipiscatur illud praemium; alius vero sine omni poena immediate adipi scetur illud praemium.

Vel dico, vt superius, quod illi non aequa liter diligunt Deum, hoc tamen non est pro pter diminutionem charitatis in peccante, sed propter augmentum eius in non peccate.

Ad tertiam dico, quod charitas nullo mo do minuitur per se, & directe, ita quod per se aliquid sibi subtrahatur, sed solum per ac cidens, & indirecte, eo modo quo superius est declaratum, & iuxta istum intellectum potest exponi dictum P Aug¬

1 Sic ergo patet quid sit dicendum ad istum articulum, & ad omnia quae videbantur declaranda in istam distinctione circa augmentum charitatis. Plura alia essent quaerenda de cha ritate, quae habebunt locum in 3. lib. & ideo ad praesens dimittantur.

AD ARVMENTA PRINCIPAIA D primum nego consequentiam, nec probatio valet, quia supponit quod gradus praecedens, & sequens sint quasi duae realitates, in quas essentia formae diuidatur; ostensum autem fuit in 3 art. quod essentia formae non habet tales gradus.

Per idem patet solutio ad secundum rationem, quia videtur supponere idem

Ad tertium vero dicendum, quod augetur secundum gradus in esse, sicut fuit osten sum in t artic. nec illud quod additur impedit propositum, quia cum dicitur quod esse, & essentia in accidentibus sunt idem, intelligendum est hoc de esse existentiae, quia ac cidentia non habent proprium esse existentiae; non autem de esse quod est effectus for malis accidentium, quia tale esse bene est aliud ab eorum essentia.

Ad quartum patet quid sit dicendum per ea, quae dicta sunt in praecedente articulo. Ad vltimum dicendum, quod maior vide tur falsa, quia non est simile de augmento, & diminutione: Nam augmentum de quo lo quimur charitatis, habet aliquam causam in quam potest reduci Diminutio vero eiusdem nullam habet causam in quam possit reduci; & ideo ad probationem cum dicitur, quod opposita apta nata sunt fieri circa idem, dicendum quod verum est vbi vtrumque eorum habeticalisam suae possibilitatis: quod non est in proposito, & haec de praesente distinctione.