Quaestio 1

QVAESTIO VNICA Vtrum in Diuinis sit vera generatio.

ARGVITVR AD PARTEM negantem. I&I in diuinis esset vera generatio, ibi esa set vera actio de genere actionis; consequens est falsum, ergo & antecedens: Consequentia videtur manifesta, quia vera gene ratio est vera actio de genere actionis, cum procedat a generante, tanquam a causa vere agente, alioquin generans, in quantum generans, non vere ageret; Probatur falsitas consequentis per Doctium in libro suo de Trinitate, vbi non assumit in diuinis, nisi duo praedicamenta, scilicet substantiam, & relationem. Falsum est ergo ibi ponere veram actionem de genere actionis secudum quodcunque praedicamentum, praeter illa duo.

2 Vbicunque sunt conditiones requisitae necessario ad veram generationem, ibi est ve ra generatio: sed in diuinis non sunt conditiones necessariae ad veram generationem, ergo ibi non est vera generatio Maior est non ta: Probo Minorem, nam de ratione verae generationis est, quod habeat pro suppofito ipsum vniuersale, quod est materia, vt patet primo de generatione; verum de ratione ma teriae est, quod supponat corruptionem, quia vera generatio vnius est corruptio alterius, vt patet in eodem primo de generatione; po nere autem praefatas conditiones in Deo videtur absurdum, ergo &c.

ARGVITVR AFFIRMATIVE. Era filiatio non posset saluari in Deo, nisi esset ibi vera generatio, ergo videtur ibi necessario ponenda, Antec patet per d, quod habetur psalmo secundo, Dominus dixit ad me filius meus es tu, ego hodie genui te.

RESPONDEO: In ista quaestione tria sunt videnda

Vtrum vera generatio secudum quod repetitur in creaturis, sit vera actio de genere actionis,

2 Quae conditiones sint necessario requi sitae ad veram generationem, secudum quod determinat de illa philosophus naturalis.

Vtrum in diuinis sit vera generatio de genere actionis, cum conditionibus requisitis ad veram generationem.

ARTICVLVS PRIMVS. An generatio in creaturis sit vera actio de genere actionis.

Vantum ad primum est intelligendum, quod si loquamur de genetatione stri cte, diuidendo eam contra motum pro¬ prie dictum, qui inuenitur in tribus praedicamentis, quemadmodum diuidit eam Arist. S. phys isto modo non inuenit generatio ve ra, nisi in genere substantiae, vt patet primo de generatione, de qua dicit Henricus quolibeto 2. quaest. 20. quod ita se habet genera tio ad formam substantialem, quemadmodum alteratio ad formam accidentalem, & per consequens sicut alteratio est vera actio pro cedens a forma substantiali, ita generatio est Vera actio formae substantialis; nam (secun¬ dum istos ) actio ipsorum accidentium non potest attingere ad inducendam formam substantialem in materia, eo quod non agant, nisi inquantum sunt instrumenta formae sub stantialis.

Contra istum modum dicedi arguo tripl citer: Primo ex parte formae substantialis, si enim generatio esset actio aegrediens immedia te a forma substantiali, sequeretur, quod for ma substantialis vera actione per se ipsam age ret in materiam, consequens est falsum, ergo &c. Consequentia est nota: Probo falsitatem, nam actio supponit verum, & naturalem conractum sicut patet 5. Physic & 1. de genera tione; at forma substantialis agentis non po test tangere materiam ipsius passi, nisi mediam te aliqua qualitate, loquendo de tactu naturali; ergo non potest agere in eam, nisi mediante tali qualitate.

Confirmatur per commentatore 3. Meth. Com. 31. vbi dicit, quod illud, quod mouet materiam, necesse est esse corpus habens qua litatem actiuam, & passiuam.

Secundo apparet hoc idem ex parte subiecti generationis, quod est ipsa nuda materia, vt patet primo de generatione; si ergo ge neratio per se sumpta esset vera actio agentis naturalis, aegrediens a forma substantiali ipsius (vt isti dicunt) sequeretur, quod nuda materia pateretur, & susciperet actionem agetis naturalis; consequens est falsum, ergo &c. Consequentia est nota ex ipso subiecto gene rationis; Falsitatem probo, quia nuda essentia materiae, vel nullo modo attingitur ab agente naturali, vel saltem non tangitur ab eo tactu physico, qui est actioni necessarius

Nec valet, si dicatur, quod materia in instanti generationis non separatur a quantita te; & ideo mediante ea poterit ibi esse contactus; Nam ille contactus, qui est mediante quantitate, non est physicus, sed magis mathematicus, & talis non sufficit ad actionem,

Tertio ad idem ex parte accidentium, quae sunt principia alterationis praecedentis; si eni generatio esset actio formae substantialis immediate, sequeretur, quod accidentia nullo modo essent instrumenta ipsius, consequens est falsum, ergo &c. Falsitas ab eis concederetur, quia ponunt, accidentia esse instrumen ta formae substantialis, Consequentiam probo; nam si accidentia sunt instrumenta formae substantialis, quaero, an sint instrumenta in alterando, vel in generando; non in alterando, quia dum alterant, aliud non generant vltra propriam speciem, saltem de necessitate, & per consequens non cogimur dicere, quod agant, vt instrumenta; nec etiam sunt instru menta ipsius in generando, quia hoc expresse negant: Sequitur ergo, quod nullo modo sint instrumenta

Quapropter videtur mihi aliter esse dicedum circa istum articulum: Cum ergo quaeritur, vtrum vera generatio, secundum quod reperitur in creaturis, sit vera actio de genere actionis, dico, quod de generatione possu mus loqui dupliciter; vno modo secundum quod includit alterationem necessario sibi raeuiam, & isto modo possumus concedere, quod generatio est actio proprie dicta, non ratione sui, sed ratione ipsius alterationis, qua necessario supponit, de qua alteratione non est dubium, quod est actio de genere actionis proprie dicta: Secundo modo possumus loqui de generatione secundum se, & absolute, prout est quaedam simplex, & indiuisibilis mutatio, & isto modo non videtur mihi, quod possit dici vera actio de genere actio nis; tum quia nuda materia, quae est subiectum generationis, non potest pati ab agente natu rali; tum etiam quia generatio non potest immediate procedere a forma substantiali generantis, nisi mediantibus accidentibus; & quia accidentia non se extendunt ad generationem formae substantialis, in quantum instrumenta sunt, nisi mediante alteratione, quae eis debetur secundum propriam specien; deo cogimur dicere, quod generatio secudum se sumpta, non est vera actio de geuere actionis.

Et ista videtur esse intentio Com. 4 phys com. 120. tractatu de Tempore vbi loquens de istis mutationibus indiuisibilibus, dicit. quodt ansmutatio dicitur aequiuoce de tras mutatione, quae est per se, & de transmuta tione, quae non est per se, sed est finis traasmutationis; Finis enim rei non est de natura rei, & transmutationes, quae non sunt in tempore, sunt fines trausmutationis, & non sunt transmutationes, nisi aequiuoce, ex qui bus verbis possumus accipere duas rationes ad propositum.

Prima talis. Vbicunque est vera actio de genere actionis, ibi est vera mu atio de ge¬ nere mutationis, sed in instanti indiuisibili generationis; non est vera mutatio de genere mutationis; ergo non est ibi vera actio, de ge nere actionis: Minor habetur a Com. supra citato: Maior patet ex 3. phys. & ex auctoritate Auct sex principiorum, ex vtroque nloco habemus, quod actio, & passio sunt in motu; ac per consequens vbi non est verus motus, vel mutatio de genere mutationis; ibi non erit vera actio de genere actionis,

Secunda ratio est talis. Illud, quod ess finis Verae actionis, non est vera actio, sed generatio est finis verae actionis; ergo non est vera actio: Maior patet per Com. dicentem, quod finis rei non est res, vel de natura rei, cuius est finis; Minorem probo, quia generatio est finis alterationis, quae quidem alteratio est vera actio de genere actionis: Siquis tamen negaret, quod generatio esset finis alte rationis, potest sibi probari per Com. supra allegatum, vbi vult maniseste, quod semper mutatio indiuisibilis, & improprie dicta fit finis alicuius mutationis proprie dictae: Cum ergo generatio sit indiuisibilis; & per consequens mutatio improprie dicta, erit finis alicuius mutationis diuisibilis, & proprie dicte, & ista est alteratio Sic ergo patet, quod ge neratio in creaturis secundum se sumpta, non est vera actio de genere actionis

ARTICVLVS SECVNDVS Quot conditiones requirantur ad veram generationem sm mentem Arist. D hoc est dicendum, quod, cum gene ratio fit finis actionis (vt visum est. omnia, quae concurrunt ad veram actione, necessario etiam concurrere debent ad gene rationem: & ideo (vt omnia clare pateant) est intelligendum, quod quaedam conditiones concurrunt ad generationem, quia praecedunt eam: quaedam vero sunt simul cum ea; & quaedam aliae consequenter post eam.

Conditiones, quae eam praecedunt sunt tres; videlicet actiui, & passiui, contraria disposito, secunda eorum approximatio; tertia eorundem actio, & passio

Prima conditio patet per Aristotelem primo de generatione cap. de actiuis, & pasiuis, vbi vult, quod actiuum debet esse tale in actu, quale passiuum est in potentia; &d conuerso; nam sicut actiuum non agit, nisi per hoc, quod est in actu; ita passiuum non patitur, nisi per hoc, quod est in potentia a¬ accipiendum aliquem actum ab ipso actiuo; & ita sunt in dispositone contraria.

Secunda conditio est, quod actiuum, & passiuum debent habere ad inuicem approximationem, ita quod tangant se tactu natu rali immediate, siue etiam per aliquod medium, quod quidem sit aptum natum pati ab actiuo, & agere in passiuum; quia tunc eadem ratio est, ac si tangerent se immediate: Istam conditionem ponit Arist. ibidem, vbi supra.

Tertia conditio, quae necessario sequitur ad istas duas, est actio, & passio; nam actiuo, & passiuo approximatis adinuicem, necessario sequitur actio, & passio, nisi impediantur per differentiam positonis: lstae (in¬ quam) tres conditiones sunt, quae necessario praecedunt generationem.

Sunt insuper tres aliae conditiones, quam concomitantur eam necessario; quarum pri ma est educere formam substantialem de po tentia ad actum, quod vtique fit a generantes sicut patet per Com. 7. metaph com. 31. dicentem, generans est illud, quod mouet ma teriam, donec recipiat formam, idest illud, quod extrahit illam de potentia ad actum Ad istam autem primam, necessario duae aliae sequuntur conditiones, videlicet dare esse, & recipere esse: Nam generans dat esse genito per hoc solum, quod eius formam sub stantialem educit de potentia ad actum virtute transmutationis praecedentis, vt pro tan to dicatur dare esse, quia dat illam formam, per quam genitum habet esse, & eodem mo do genitum accipit esse a generante, quia vir ture suae actionis accipit formam, per quam habet esse: sunt ergo praefatae tres conditiones simul cum generatione, quia in eodem instanti forma substantialis simul educitur de potentia ad actum, & generans dat esse ge nito, & genitum accipit esse a generante; im mo ita sunt essentiales, & intrinsecae ipsi generationi, quod non possunt esse sine ea in aliquo instanti: Vnde sicut post instans generationis non est vlterius illa generatio; ita nec alia istarum trium conditionum, quia nec illa forma vlterius de potentia ad actum edum citur, nec generans dat esse genito: & per consequens, nec genitum accipit vlterius es se ab eo: Concurrunt tamen istae tres condi tiones cum generatione, ex diuersa habitu dine eiusdem generationis ad plura, qua essentialiter respicit, respicit namque primo ter minum, a quo incipit, & quia incipit abente secundum potentiam, idcirco quantum ad hoc sortitur istam conditionem primam, puta quod sit quaedam eductio, sine quodam exitus de potentia ad actum: Insuper respicit ipsum generans, a quo fiuit, & quia generans dat esse genito per generationem: id circo per hoc sortitur secundam conditionem, scilicet, quod est illud, per quod generandat esse; in quantum vero respicit ipsum ge nitum, sortitur tertiam conditionem, quod est illud, per quod genitum accipit esse

Sunt insuper tres aliae conditiones, quae necessario generationem sequuntur, & poss eam remanent, quarum prima est, realis distinctio inter gignens, & genitum, quia nihil se ipsum generat, sicut patet per Aristo 2. de Anima, & per Augustinum primo de Trinitate cap. 1.

Secunda conditio est, realis relatio vnius ad alterum: Nam vbicunque est, vel fuit actio, & passio, ibi necessario sequitur relatio realiter; sicut potest patere o meta

Tertia conditio, quae ibi concurrit, est que libetcunque assimilatio possibilis; nam sicut pa tet primo de generatione, quamuis actiuum & passiuum sint in principio dissimilia, in fine tamen sunt similia: Ideo autem dico qua libetcunque assimilatio possibilis, quia agens non intendit assimilare passum, nisi quantum est possibile; propter quod vbi est agens aequi pocum, quia non potest ibi esse perfecta assimilatio, sufficit, quod sit ibi qualiscunqu possibilis.

Notandum tamen, quod non sic intelligo istas tres conditiones sequi generationem quasi non sint simul cum ea, quia cum hoc, quod simul sunt cum ea relinquuntur, & remanent post eam, & sine ea non sunt; qua videmus, quod post instans generationis, gi gnens, & genitum dictinguuntur, referuntur, & assimilantur: Sic ergo patet, quot con currant ad generationem veram in creaturis repertam, secundum quod de ea determinat philosophus naturalis.

ARTICVLVS TERTIVS. Vtrum in diuinis sit vera generatio.

AD hoc dicunt aliqui non solum ibi esse veram generationem, sed etiam quo hoc demonstrari potest, quorum opinio fuit superius improbata in secunda dist ideo de illa nihil ad praesens dico: Sed aliter ad quae situm respondeo affirmatiue in diuinis esse veram generationem, sicut est ibi vera por sonarum distinctio; nam vtrumque istorum in Sacro Canone est expressum, & ista duo se mutuo consequuntur: vnde, sicut non po test demonstrari ibi esse realem personarum distinctionem (vt superius patuit) ita nec et demonstrari potest ibi esse veram generatio nem, posita tamen personarum pluralitate, efficaciter probari poterit.

Tria ergo faciam in praesenti articulo; pro babo primo in diuinis esse generationem supposita personarum reali distinctione, secundo ostendam non esse ibi quoad omnes conditiones necessario requisitas in creaturis; tertio mouebo quasdam dubitationes, & soluam.

PirO primo est intelligendum, quod sic oportet saluare distinctionem personarum, vt non derogetur diuinae simpiicitati, propterea cogimur dicere, quod diuinae personae distinguantur per relationes; & non per absoluta, quia si ibi esset aliquod absolutum essentiae superadditum, faceret compositonem cum ea: de relatione autem non possumus sic dicere (sicut patebit inferius) stante ergo, quod ibi sit distinctio per relationes, probo tripliciter ibi esse veram generationem

Vbicunque sunt relationes originis, ibi est vera origo, & vera generatio, sed in diuinis sunt verae relationes originis; ergo &caet. Maior est nota, & Minorem probo; quia ex quo diuinae personae distinguuntur per relationes, oportet, quod illae sint essentiales ipsis personis, proprerea de illo genere relatio num poni debent, per quod sunt magis essen tiales: Nunc autem relationes importantes originem sunt huiusmodi; quia sunt magis propinqua essentiae, & naturae, quam alia relationes; ergo &c. Minor probatur, nam per psam originem, quam huiusmodi relationes in sua ratione important, communicatur essentia, & natura Hanc rationem tangit Aegi dius noster in praesenti distinctione

2 Diuinae personae, vel distinguuntur per relationes importantes originem, quae pertinent ad secundum modum; vel per relationes modo numeri, quae pertinent ad primum modum, vel per relationes modo mensurae, quae pertinent ad tertium modum, non enim ponit Arist. plures relationis modos in 3. Me taph. Sidicatur, primum, habemus propositum; si autem dicatur secundum, hoc est impossibile: Quod probat aliqui dicentes relationes primi modi aduenire suppositis iam constitu tis, & distinctis; ergo non possunt esse princi palis ratio distinguendi; vt puta similitudo, & aequalitas.

Sed haec probatio mihi non placet, quia vel loquuntur de relationibus, prout sunt in creaturis; vel prout sunt in Deo; si primo mo do intelligant, tunc eadem ratio erit de om- nibus relationibus; nam cum in creaturis nul lum suppositum constituatur per relationem omnes relationes suppositis aduenirent iam constitutis; si autem loquantur de eis solum vt sunt in Deo, tunc petunt, quod est in prin cipio; nam quamuis ita sit, quod relationes originis constituant, & distinguant in diuinis, quia per Sacram Scripturam constat ibi esse veram generationem, ipsi tamen per rationem hoc non probant,

Quare alij volentes rationem reddere, cut potius per relationes secudi modi, quam per relationes primi distinguantur personae, dicunt hoc prouenire, quia relationes numeri, quae sunt primi modi fundantur super quan titatem, & qualitatem: in diuinis autem est vna quantitas virtutis, & vna qualitas perfe ctionis, ideo non possunt ibi fundari istae relationes primi modi tanqua oppositae, & rea les relationes sufficientes causare realem distinctionem, propterea dicunt recurrendum esse ad relationes secundi modi¬

Sed nec ista probatio valet, nam sicut rela tiones primi modi fundantur super quantita tem, & qualitatem, ita & relationes secundi modi fundantur super potentiam agendi, & patiendi; & sicut in Deo est eadem quantitas virtutis, & qualitas perfectionis; ita etiam, si ponatur, quod potentia gene andi sit essentia (vt magis communiter tenetur) cum sit ea dem essentia, erit eadem potentia generandi actiue, & passiue; & sic ex vtraque parte dif sicultas est aequalis, nisi aliud dicatur.

Dico ergo, quod ideo relationes primi mo di non sufficiunt ad distinguendum personas realiter, quia in sua formali ratione non important realem oppositionem, nisi suppos ta reali distinctione fundamentorum, quod pa tet; nam videmus praefatas relationes modo esse reales, modo vero secundum rationem, stante etiam sua ratione formali secundum diuersam distinctionem fundamentorum, quia vbi habent realem distinctionem in fundamentis, ibi sunt reales, & oppositae realiter, vbi vero habent idem fundamentum, ibi sunt secundum rationem, neque eis repugnat inueniri vtroque modo.

Relationes autem de secundo modo semper sunt reales, & stante sua ratione formali, nunquam sunt secundum rationem, quia sesnt per habent realem oppositionem, & per con sequens realem faciunt distinctionem, & ion dato, quod possent habere idem fundamentum in creaturis, sicut ponunt aliqui, adhoc tamen retinent realem oppositionem, realem que faciunt distinctionem, sicut aliqui eorum concedunt, ponentes enim, quod voluntas moueat se ipsam, admittunt, quod ratio monentis, & moti in voluntate impontet relatio nes oppositas reales, & per consequens faciai ibi realem distinctionem: quia vosuntas, in quantum mouens, differt aliquo modo realiter a se ipsa in quantum mota; nam vt mouens continet actum volutionis virtualiter tantum, in quantum vero mota continet actum volum tionis formaliter: Includit ergo aliquam re vt imota, quam non includit, vt mouens; & sic per illam rem differt realiter a se ipsa non includente: ex his ergo patet, quod relationes primi modi non sufficiunt, & quare, ad distin ctionem realem personarum faciendam

Vlterius dico, quod nec relationes terti modi, quae sunt modo mensurae, & mensurati, possunt sufficere pro huiusmodi distinctio ne,; tum quia mensura, & mensuratum non sunt aequalis perfectionis, diuinae autem personae in perfectione sunt omnino aequales; tum quia relationes huiusmodi non sunt rea les ex parte vtriusque exrremi, sed solum ex parte vnius eorum secundum Comment 9. Meth. Restat ergo, quod solum relationes se cundi modi originem importantes sufficiant ad faciendam distinctionem personarum, ex quious omnibus completum habemus secun dam rationem, scilicet quod in Deo sunt relationes originis, & per consequens vera ori go, & vera generatio.

Tertia ratio: In Deo est determinatus numerus diuinarum personarum; ergo ibi es vera generatio; Antecedens supponitur ex fi de determinatum, & suppositum fuit in prin cipio huius articuli pro conclusionis propatione; Consequentia probatur, quia tota causa quare ibi sint tres personae tantum est, quia sunt ibi duae productae, & vna non pro ducta, & huius causa est; quia non sunt ibi nisi duae productiones intrinfecae; non potest ergo ibi saluari determinatus numerus personarum, nisi ponatur ibi vera productio, & vera generatio, & sic patet primum

QVANTVM ad secundum dico, quod generatio non est in diuinis secundum omnes conditiones, quae superius positae sunt con currere ad generationem naturalium secundum Arist. doctrinam: non enim sunt ibi illem tres conditiones, quae generationem praecedunt, quia concursus illarum prouenit ex de fectu agentis naturalis, qui non potest agere, nisi mediante alteratione praecedente, nam quia eius virtus non est idem cum sua subitantia; idcirco non generat, nec agit, nisi me diante aliqua qualitate actiua, & alteratiua, & per consequens non nisi mediante alteratione, & actione de genere actionis, ad quam actionem concurrunt necessario tres illae com ditiones praecedentes generationem. In diuinis autem, quia ibi nullus est defectus ex parte agentis, & eius virtus est idem, quod sua substantia; idcirco non oportet ibi ponere go nerationem cum aliqua alteratione, & actio ne peaeuia, nec valet, si dicatur, quod hoc pro uenit ex parte generationis, quae praeexigit alterationem, & non ex parte generantis, quia ita se habet generatio secundum se ad altera tionem, sicut substantia ad accidens; substantia autem non supponit accidens, sed magis e conuerso; ita generatio, quantum est ex pat te sui, non praesupponit alterationem, sed e contra.

Ex conditionibus autem, quae ponebantur simul esse cum generatione, duae tantum in diuinis reperiuntur, scilicet dare esse, & recipere esse; patet enim vere dat esse filio per generationem, & filius illud accipit, secundum soannem, sicut pater vitam habet in semetij so; ita & dedit filio vitam habere in semetipso. Non concurrit tamen ibi prima harum con ditionum, scilicet exitus de potentia ad actum, quia illa conditio non sequitur generationem secundum se acceptam, sed prouenit ex defectu naturae communicatae per generationem in creaturis; quae non est necessario esse: ldcirco de se non habet esse, sed potest acquitere esse in suo supposito, & sic procedit ali quo modo de non esse ad esse, & de potentia exit ad actum: in diuinis autem non est sic dicendum, quia natura diuina ibi communicata per generationem est necesse esse; idcirco non expectat acquirere esse in suppo sito, & per consequens non exit de potentia ad actum, persona ergo in diuinis sic dat esse alteri personae: & illa recipit, quod nullus ibi est exitus de potentia ad actum

Conditiones autem, quae ponebantur seui generationem, omnes tres ibi concurrunt, rimo namque est ibi realis distinctio, quia haec conditio generationem secundum se con mitatur, est enim impossibile generationem esse absque reali distinctione, quia nulla omnino res est, quae se ipsam gignat, secundum P. Aug 1. de Trinit, cap. 1. cui concordat dictum Arist in 2. de anima superius allegatum; si ergo in Deo est vera generatio, erit etiam ibi realis distinctio inter gignens, & genitum.

Notandum tamen, quod haec realis distin ctio alio modo est in generatione naturali; & alio modo in diuina; nam in naturali, cum pro ducatur natura simul cum supposito et ibi distinctio quantum ad suppositum, & quan¬ tum ad naturam: in diuinis autem, quia non roducitur natura, nec aliqua perfectio abse luta, sed solum suppositum; est ibi distinctio quoad supposita, non quoad naturam, ex quo apparet, quod illa supposita debent esse rela tiua, cum non distinguantur per aliquod absolutum

Est etiam in diuina generatione secunda conditio, videlicet realis relatio, quod patet ex supra dictis; nam si illa supposita sunt relatiua (vt dictum est) necessario habent reales relationes.

Est tamen notandum, quod haec relatio realis alio modo consequitur generationem naturalem, & alio modo diuinum, quia in ge neratione naturali relatio non est ipsa generatio, cessante enim generatione adhuc rema net relatio realis gignentis ad genitum, & e conuerso, quod ex eo prouenit, quia naturais generatio tres illas conditiones simul existentes cum generatione habet, quarum prima est absoluta, nam ille exitus de potentia ad actum, qui ponebatur prima conditio, dicit quandam mutationem, & per consequens quid absolutum, aliae vero duae, scilicet dare esse, & accipere esse, dicunt relationem inter gignens, & genitum, quia ergo naturalis generatio primam ilam conditionem habet, uae dicit aliquid absolutum, non est mirum, si a generatione ipsa distinguitur. Qeneratio vero in diuinis non habet, nisi duas conditio nes sequentes, quae ambae sunt relatiuae; ideo teneratio ibi non est aliud, quam relatio, & e conuerso. Cum ergo dicimus, quod relatio n diuinis consequitur generationem, non est hoc accipiendum, uisi secundum nostrum modum intelligendi: nam ex parte rei non potest esse talis consecutio, cum sint idem,

Vnde vlterius est notandum, quod relatio realis inter gignens, & genitum in creatu ris vno modo est conditio simul existens cum generatione, & alio modo est sequens ad ge nerationem, nam quia gignens, & genitum se mutuo consequuntur, in eodem instantij, in quo fit exitus de potentia ad actum, huiusmodi relationes reales sunt simul cum generatione, quia Vero etiam manent post talem exitum, hoc pacto seouuntur gencrationem, & ratio huius est exitus ille de potentia ad actum, vnde si in ista generatione inferiori nullus esset talis exitus, reales relationes seper essent simul cum generatione, quia essent idem, quod ipsa, puta relatio dantis esse, esset idem, quod generatio actiua; & relatio accipientis esse idem esset, quod generatio passiua & hinc est quod cum supetius nominaumi has relationes sub nomine dantis, & accipientis esse, dixi quod erant simul cum generatione, cum vero nominaui eas sub nomine rela tionis tantum, vt modo facio, dixi quod realis relatio erat secunda conditio sequens generationem: in diuinis ergo vbi nullus est exitus de potentia ad actum realis relatio sem per est simul cum generatione, quia est idem quod generatio: Sic ergo apparet, quomodo est ibi generatio quantum ad secundam conditionem consequentem, licet talis consequutio in diuinis sit solum secundum nostrum modum intelligendi.

Tertia conditio etiam ibi reperitur; nam in diuinis non solum est qualiscunque assimilatio, sed adeo perfecta, quod perfectior esse non potest, est enim assimilatio in identitate naturae, ex quibus apparet, quomodo in diuinis sit vera generatio secundum illas comditiones, quae videntur esse de veritate ipsius, quamuis non sit ibi secundum omnes, quia aliquae defectum, & imperfectionem im portant, & haec de secundo.

SVNT tandem remouendae nonnullae dubitationes contra praedicta, quarum prima est, quia non videtur, quod ibi possini esse hae duae conditiones, scilicet dare esse, & accipere esse, nisi ponatur ibi prima conditio, scilicet exitus de potentia ad actum, na haec est prior, ad quam sequuntur aliae duae; non potest autem posterius poni, sine suo priore

Respondetur, quod ille exitus non prouenit ex parte generationis secundum se, nec etiam illae duae conditiones sunt posteriores, quantum est ex parte generationis absolute acceptae, nec includunt, nec supponunt illum exitum de potentia ad actum: sed totum prouenit ex defectu naturae communicatae per generationem.

Vel dico, quod ille exitus est prior in or- dine ad alterationem praecedentem generationem, sed in ordine ad terminum sequentem, secundum quem generatio dicitur com pleta; istae duae conditiones sunt priores illa, & per consequens priores simpliciter, nam quod est prius in ratione completi, est prius ampliciter, ad rationem ergo cum dicitur posterius non potest separari a priori; verum est, quando illud est simpliciter posterius, & aliud est prius simpliciter, quod non est in proposito.

Secunda; videtur quod omnino in illa ge neratione sit exitus de potentia ad actum; quia ibi est mutatio; ergo & exitus videntur enim sequi se ad inuicem: Probatur antecedens, quia generatio est species mutationis; pecies autem non inuenitur sine genere, cu includat ipsum in sua ratione definitiua. Respondetur, quod generatio absolute accepta non est species mutationis, sed quatenus primam illam conditionem, scilicet exitum de potentia ad actum, includit; quia in hoc conuenit cum omnibus motibus, & mu tationibus, quae sunt actus entis in potentia, secundum quod in potentia; propterea in il lis fit transitus de potentia ad actum: hoc ta men totum prouenit ex defectu rei acquisitae per motum, quae, cum non sit necessaria esse, de se habet non esse; & ideo non potest acquiri, nisi producatur de non esse ad esse per motum, vel mutationem, in diuinis aut est generatio sine huiusmodi exitu de non esse ad esse; & ideo illa generatio non est spes mutationis, sed simplex communicatio, & ideo ratio superius adducta petit principium; quia in generatione idem est esse exitum de potentia ad actum, & ipsam esse speciem mu tationis: & sic probat idem per idem.

Tertio ad idem: omne illud, quod genera tur possibile fuit generari, & per consequens dum generatur, transit de potentia ad actum; Si ergo in diuinis est vera generatio, videtur etiam, quod ibi sit talis exitus.

Respondetur, quod possibile potest accipi dupliciter, vno modo, vt diuiditur contra ne cessarium, alio modo vt est idem cum neces sario. Quod est possibile primo modo, si ge neratu, transit de potentia ad actum, quia de se non habet esse, & illud acquirit genera tione, sed quod est possibile secundo modo, non exit de potentia ad actum, quia cum de se sit necesse esse, non oportet, quod illud acquirat per generationem. Peccat ergo ratio per, aequiuocationem possibilis.

Quarto; Videtur, quod ista duo non stent simul, scilicet aliquid esse necessarium, & tamen generari,; quod enim necesse est esse, de se habet esse, & illud non accipit ab alio: quod autem generatur, esse recipit ab alio; ergo &c.

Respondetur, quod accipere esse ab alio potest dupliciter intelligi; vno modo quod accipiat esse dependens ab alio, sicuti creatu ra a Deo, dato etiam, quod processisset ex necessitate naturae, & quod sic accipieesse, non est necesse esse, alio modo potest intel ligi, quod accipiat esse independens, sicui in diuinis solum persona accipit esse a produm cente; Quia illud esse diuinum, quod accipit, est omnino independens, nec alteri inni titur, a quo si relinquatur, cadat in nihil, sicut esse creaturarum, quod autem accipit es se secundo modo, est. necessarium, ratio in con trarium peccabat praequiuocationem de accipere esse dependens, vel independens; Vnde con¬ eludo quatum ad totam quaestionem, quod in diuinis est vera generatio.

AD RATIONES PRINCIPALES. AD primam, nego consequentiam, ad pro bationem cum dicitur, quod vera generatio est vera actio de genere actionis; nego, ostensum est enim in primo articulo, quod generatio in creaturis non est actio, sed posius finis, & terminus ipsius Dato tamen quod esset vera actio, adhuc ratio non valet, quia generatio in diuinis non inuenitur secundum omnes conditiones, secudum quas reperitur in creaturis, propterea licet concluderet in his inferioribus, in diuinis autem non valet. Verum est tamen, quod illa ratio videtur pe tere, an in Deo sit actio de genere, & praedi camento actionis, sed de hoc fortasse alias erit locus; Ad praesens sufficit scire quod ra tio illa non cogit.

Ad secundam concedo maiorem, sub isto sensu scilicet, quod vbi est vera generatio, ibi sunt conditionis necessario requisitae ad eam, dummodo illae conditiones sequantur generationem absolute, secundum se ipsam, & non propter defectum generantis, vel na turae communicatae per generationem: sed tunc minor est falsa, nam quod generatio re quirat pro subiecto materiam, & habeat cor ruptionem oppositam, non conuenit illi, vt est generatio secundum se, sed in quantum est species mutationis; non est autem species mutationis, nisi ex defectu naturae communi catae per eam (vt supra dictum est) & haec cir ca quartam distinctionem.