ARGVITVR PRO PARTE negatium. I Qlcut nulla potentia, ita nulla scientia Apotest se extendere vltra suum obiectu adaequatum, sed diuina essentia est obiectum adaequatum diuinae scientiae, ergo diuina scien tia non potest se extendere ad aliud vltra suam essentiam. Maior patet. Minor proba tur, quia sicut scientia Dei est infinita, ita & sua essentia, & per consequens eius obiectum adaequatum est sua essentia, & ita non termi nabitur ad aliud vltra suam essentiam.

2 Si Deus haberet scientiam de his quae sunt extra se, sequeretur quod non cognosceret ea distincte, & per consequens sua con gnitio esset confusa, & imperfecta, quod est absurdum, sequellam probo, quia non potest esse maior distinctio in cognitione, quam in medio representatiuo, per quod fit illa cogni tio, medium autem per quod Deus cognoscit alia a se, si ponatur ea cognoscere, non est aliud, quam sua essentia vnita & indistin cta, & per consequens non poterit facere de alijs propriam, & distinctam cognitionem.

3 Singuiaria sunt variabilia, scientia aut Dei est inuariabilis, ergo saltem non erit conprehensiua eorum, nam vel cognosceret ea variabiliter, & sic cognitio inuariabilis fieret variabilis, quod est impossibile; vel cognosceret inuariabiliter, & sic ipsa singularia cognita fierent inuariabilia, quod estam est absurdum.

ARGVITVR PRO PARTE affirmante¬. AD oppositum est Apostolus ad Hebreos. capite quarto, dicens, quod "omnia nuda, & aperta sunt oculis eius". Et confirmatur, quia nisi Deus haberet scientiam de ijs, quae sunt extra se, & maxime de singularibus, sequeretur quod non posset nostra acceptare opera, & reprobare, & per consequens periret tota ratio meriti, & praemij nostri

RESPONDEO: In ista quaestione tria sunt videnda

An Deus habeat cognitionem eorum quae sunt extra se

2 An Deus cognoscat entia extra se di- stincte.

3 An cognoscat singularia.

ARTICVLVS PRIMVS. m Vtrum Deus habeat cognitionem eorum, quae sunt extra se

QVantum ad hoc sciendum quosdam dicere Deum cognoscere ea quae suni extra se, ita tamen, quod eius intuitus non terminatur ad ea aliquo modo, sed terminatur solum ad suam essentiam, quae quidem essentia semper aequipollet, & super eminet omnibus creaturis, & per consequens x hoc ipso dicitur cognoscere eminenter, & plusquam aequipollenter. Et ideo secundum istos non debemus imaginari creaturas esse positas in prospectu intellectus diuini, quasi quaedam secundaria obiecta, sicut videtur simaginari communis opinio, quia sequeretur, quod esset multitudo, & pluralitas intellectorum in intellectu diuino, quod, vide tur derogate suae perfectioni; sed imaginabi mur, sicut dictum est, quod diuinus intellectus habeat solum vnicum obiectum, scilicet essentiam suam, quod quidem obiectum attingendo dicatur attigisse plusquam aequipollenter omnia, quae sunt extra seipsum

Quod autem creaturae non ponantur in prospectu intellectus diuini tamquam obiecta. secundaria probant quadrupliciter.

Primo, quia sequeretur, quod cognitio di uina conexigeret ipsas creaturas: nam semper cognitio coexigit illud obiectum ad quod terminatur, & maxime si terminetur ad ipsum necessario, & non contigenter, sicut vtique es set in proposito si ponerentur obiecta secundaria.

Secundo sequeretur, quod infinitae decisiones continui ponerentur in prospectu in¬ tellectus diuini, quod videtur esse falsum,; quia tunc decisio continui esset euacuata in suc prospectu, contra autem rationem continui est, i quod sua decisio quandoque euacuetur; nisi vellinus dicere, quod quandoque deueni retur ad indiuisibilia, & per consequens sequeretur vlterius, quod continuum esset con positum ex indiuisibilibus, quod est absurdum Consequentia probatur, quia non potest dici, quod diuinus intuitus terminetur solum ad partes, quae sunt actu diuisae, quia tunc di uina cognitio expectaret decisionem aliarum, & per consequens procederet de potentia ad actum, quod est falsum: Quapropter sequitur, vel quod terminetur ad omnes, & infini tas, & sic habetur propositum, vel ad nullam earum, & per consequens non cognoscet ali quid tanquam obiectum secundarium.

Tertio sequeretur, quod diuinus intellectus termiharetur ad magnitudinem actu in finitam, quod videtur eis impossibile, quia si posset dari magnitudo actu infinita in prospectu intellectus diuini, pari ratione posset etiam, dari in effectu, quod est impossibile Nam sicut decisio continui in infinitum non potest dari nisi in actu permista potentiae, ita nec etiam augmentum magnitudinis in insi nstum, Probant ergo primam consequentiam, quia promportio geometrica dicit, quod possibileiect ad omnem lineam datam imaginari maiorem, si ergo detur quod diuinus intuitus terminetur ad magnitudinem finitam, poterst iterum terminati ad maiorem, & iterum ad maiorem, & per consequens procedere de potentia ad actum, quemadmodum intellectus humanus, quod est absurdum: qua propter sequitur, vel quod infinita magnitudo in actu ponatur in fuo prospectu, vt actu ad eam terminetur, vel quod non terminetur ad aliquam magnitudinem, & per consequens pari ratione nec ad aliquid extra se tanquam obiectum secundarium.

Quarto sequeretur, quod species numero rum infinitae essent in actu positae in suo pro spectu arguendo eodem modo sicut argutum est nunc de magnitudine, & per eandem viposset argui, quod infinitae perfectiones specifice ponerentur in prospectu eius, saltem secundum opinionem illorum qui ponunt quod sit possibile procedere in infinitum in perfectionibus specificis. Concludunt ergo isti ex omnibus his quod diuinus itellectus non est ad aliquid extra se terminatiue, sed solum aequipollenter, & denominatiue¬

Haec autem opinio deficit in se, & in suis motiuis, primum apparet ex quatuor.

1 Quia ita videtur se habere diuina co¬ gnitio ad creaturas quantum ad earum esse cognitum, quemadmodum sua productio quamtum ad earum esse productum sed productio ua Deus producit creaturas vere terminatur ad eas in esse producto distincto a sua es sentia ergo &c Minor est clara; Maior etiam satis apparet, quia productio qua producit creaturas, supponit earum cognitionem, & ideo sicut producit, ita cognoscit.

2 Quia non possunt saluare creaturas es se proprie & vere cognitas a Deo, cuius con trarium intendunt, Consequentiam probo, quia illud, quod est tale solum denominatiue denominatione ab extrinseco, non est pro prie nec vere tale, sed creaturae (secundum istam opinionem) dicuntur cognitae a Deo non intuitiue, nec terminatiue, sed solum de nominatiue, & extrinsece quodam modo super aequipollenti, ergo non proprie, nec vere sunt cognitae.

Videntur implicare contradictoria in dictis suis, concedunt enim, quod diuina ess sentia sit exemplar & similitudo omnium en tium, ad quod dictum sequitur, quod sua cognitio terminetur ad creaturas inquantum sunt cognitae, quemadmodum diuina essentia, prout est repraesentatiua; & sic termina tur ad eas inquantum sunt repraesentatae, sed repraesentatio diuinae essentiae terminatur ad creaturas inquantum sunt distinctae ab essentia, ergo & sua cognitio terminabitur ad cas, vt sunt quaedam obiecta secundaria distincta ab essentia

4 Non possunt saluare, quod intellectus diuinus habeat certitudinem de creaturis, vtrum existant in seipsis extra diuinam essentiam, vel non existant, quod est absurdum; Consequentiam probo, quia illud, quod non cognoscitur in seipso obiectiue, & terminaiue, sed solum in quodam alio aequipollenti, cognoscitur solum secundum existentiam quam habet in illo aequipollenti, & per con sequens non potest de eo haberi certitudo secundum existentiam quam habet in seipso, sed solum secundum existentiam quam habet in illo aequipollenti.

Deficit insuper haec opinio in suis motiuis, quia omnia possunt induci contra eam, quae indutebantur contra alios; nam si prae dicta motiua bene concludant, sicut probant. quod Deus non cognoscit aliquid extra se terminatiue; ita etiam probant, quod Deus non cognoscat extra se aliquid aequipollenter, & denominatiue, cuius contrarium inten dunt, quod patet discurrendo per singula; nam sicut ipsi habent pro inconuenienti, quod Deus coexigat creaturam cognoscendo eam terminatiue, ita debent habere pro inconuenienti, quod Deus coexigat creaturam cognoscendo eam denominatiue, quia vtrobique videtur esse quaedam coexigentia; sicut enim Deus non posset cognoscere creaturam terminatiue, nisi creatura esset aliquid distin ctum a diuina essentia actu, vel potentia, ita etiam non posset dici eam cognoscere denominatiue, nisitipsa esset in se aliquid distinctum actu, vel potentia a diuina essentia.

Praeterea ad alia tria motiua dicedum est, quod sicut habent pro inconueniente, quod aliquid infinitum extra diuinam essentiam ponatur in prospectu diuini intellectus terminatiue, ita debent habere pro inconuenien ti, quod aliquid tale infinitum ponatur in prospectu diuini intellectus aequipollenter, & denominatiue; quia illa eadem inconuenientia quae videntur sequi ad vnum, sequuntur ad & aliud. Et ideo istorum motiua magis petunt sibi solui quaedam dubia, quam di recte probent propositum, sed haec breuitati studens libenter omitto.

Idcirco breuiter dico ad primum, quod non est inconueniens, quod diuina cognitio coexigat creaturam in ratione subiecti secundarij, a quo nihil recipit, quia tunc talis coexigentia non prouenit ex limitatione, & indigentia, sed magis ex illimitatione & infinita sufficientia; quapropter potest se extendere non solum ad obiectum primarium a quo specificatur, sed etiam ad obiectum secudarium a quo non recipit aliquid.

Ad alia vero tria dicendum est vna breui solutione, quod quamuis infinitum in actu non possit poni in prospectu intellectus finiti existentis in potentia; potest tamen poni in prospectu intellectus infiniti existentis in actu. Et ista est intentio Patris Augustini 12. de Ciuitate Dei cap. 18. vbi ait. "Absit itaque vt dubitemus, quod ei non sit notus omnis numerus cuius intelligentiae (vt in psalmus canitur) non est numerus; infinitas er, go numeri, quauis infinitorum numerorum nullus sit numerus, non est tamen incomprehensibilis ei cuius scientiae non est nume rus, & subdit: Quapropter, si quod scientia comprehenditur, scientis comprehensione finitur, profecto omnis infinitas quodam ineffabdi modo Deo finita est, quia scientiae ipsius incomprehensibilis non est", nec tamen propter hoc, quod infinitum ponitur in actu in prospectu diuini intellectusl, sequitur quod possit poni in rerum natura, quia multa sunt quae habent repugnantiam in esse, quae non habent in intellectu Dei.

Videtur ergo mihi dicendum, quod Deus cognoscat alia a se tanquam secundaria obiecta.

Sciendum tamen, quod nonnullis visum est fuisse de intentione Com. Deum non cognoscere alia a se, & iste error communiter illi imponitur, quod tamen videtur valde mi rabile; quia nisi sibi expresse contradicat, videtur omnino sentire contrariumi, quod patet ex tribus.

Primo, quia ipse ponit in 12. Metaphcom. 44. quod primus princeps habet vnam actionem communem, quam intendunt om- nes alij rectores, siue motores qui sunt sub eo, quae autem sit ista actio communis ab om nibus intenta, explicat ibidem dicens quod dicta actio est creatio & conseruatio entium quae sunt hic inferius, si ergo Deus secundum intentionem Commentatoris est causa agens & conseruans entia inferiora, cum non causet alio modo, quam per suam scientiam, quia sua scientia est causa entis, vt patet per eundem in eodem 12: c. 5o sequitur ex eius intentione Deum habere scientiam de hijs, quae sunt extra ipsum¬

Secundo Ipsemet ibidem assimilat scientiam Dei primae Philosophiae, scientiam vero aliorum motorum, qui sunt sub eo, assimilat scientijs particularibus, quae sunt sub prima Philosophia, sicut ergo prima Philosophia; & aliae scientiae quae sunt sub ea communicant, & communicare possunt in rebus considetatis, quamuis differant in modo conside randi, ita scientia Dei, & scientia aliorum motorum conmunicant in rebus cognitis, quamuis differant in modo cognoscendi, ac per consequens cum scientia aliorum motorum se extendat ad entia, quae sunt extra Deum, videtur dicendum secundum intentionem ipsius, quod multo magis scientia Dei se exten dat ad illa, quamuis alio modo.

Tertio, Idem in eodem. 12: com. 37. dicit, uod ea quae hic aguntur habent duplex esle, vnum materiale, & aliud abstractum, & immateriale, scilicet in prima forma, taquam in arte, Constat autem, quod habens artem cognoscit artificiata, vel artificialia tanquam quaedam obiecta a se distincta, ergo &c. Et ideo si haec fuit eius intentio, vnde sumpserit exordium contrarium, quod illi adscribitur, indiget expositone. Sed de hoc nihil ad prae sens, quia sicut supra dixi, intentio nostra est vitare prolixitatem. Si autem intellexerit c ontrarium, sicut communiter sibi imponitur, possumus ex proprijs dictis arguere contra eum, propter quod cogitur omnino concede re Deum congnoscere alia extra se, tanquam obiecta secundaria a se distincta.

Confirmo ergo istam conclusionem tripliciter.

Primo, omne mouens immobiliter est mouens per intellectum, & per consequens cognoscit aliud extra se a se distinctum; Deus est huiusmodi; ergo &c. Maior est nota. Minor etiam apparet ex 11. Metaph. & 8. Phys.

Secundo, illud, quod dirigit omnia entia in se ipsum tanquam in finem, cognoscit om nia quae sunt extra se tanquam obiecta quaedam a se distincta; Deus est huiusmodi; ergo &c. Maior est nota, quia dirigere est actus intellectus, si proprie accipiatur directio; Minorem probo, quia nulla causa potest habere vniuersalem rationem directiuam, non indigentem dirigi, nisi sola causa prima, quae est Deus. Nam omnes aliae causa, & si dirigant, indigent tamen dirigi, cum sint ordinabiles in alium finem.

Tertio, illud a quo omnia deficiunt tanquam quaedam diminuta ad modum priuationum, si cognoscit se, cognoscit etiam omnia alia tanquam quaedam obiecta a se distincta: Deus est huiusmodi; ergo &c. Maiorem probo, quia cum priuatio cognoscatur per habitum, si habitus esset cognoscitiuus sui ipsius, necessario etiam cognosceret priuationem, vt a se distinctam. Minor etiam apparet, quia omnia talia entia a Deo, cum sint permixta potentiae deficiunt ab eo, quau priuationes re spectu habitus.

Posset insuper confirmari ista conclusio per ea quae induxi superius contra aliam op nionem. Propter quae omnia dicendum est simpliciter, quo Deus cognoscit ea, quae sunt extra se tanquam secundaria obiecta, & a se distincta, & haec de primo articulo.

ARTCVLVS SECVNDVS Vtrum Deus cognoscat ea, quae sunt extra se distincte,

COntrarium huius articuli probabat. secundum argumentum. Ad hoc autem dicendum simpliciter, quod sic. Nam quauis Commentator videatur sentire con- trarium in 1 2. Metaph super illo vulgato ca pite (sententiam autem patrum) non videtur tamen credibile, quod sic intellexerit, sicut sibi imponitur, & sicut sonant verba eius, Quia si intellexisset Deum cognoscere alientia a se in communi, & in quantum entia unt, sibi ipsi contradiceret in eodem cap. vb ait, quod scientia Dei nec est vniuersalis, nec particularis: Constat autem, quod scientia sua esset vniuersalis, si cognosceret omnia in communi, & in vniuersali. Secundo, quia co gnoscere res in communi, & in vniuersali est cognoscere in potentia; Deus autem est actus purus, cui nihil admiscetur de potentia, sicut dicit ipsemet Com. 10. Metaph.c. 7. Quae tamen fuerit eius intentio. ad praesens non curo, quia conclusio ipsa in se dubia esse non debet, non solum apud catholicos, sed nec apud aliquos veros Philolophos Nam ponere, quod Deus habeat talem cognitionem in vniuersali, est ponere suam cognitionem summe imperfectam, quod est absurdum. Quapropter simpliciter est dicendum Deum cognoscere omnia alia a se perfecte, & distincte.

Confirmo ergo istam conclusionem quadrupliciter. 1 Illud, quod dicit vniuersalem vim dire ctiuam quantum ad omnia, cognoscit omnia distincte; Deus est huiusmodi; ergo &c. Maior patet, quia directio vniuersalis dirigentis cadit super quodlibet ens in singulari. Minor etiam apparet, quia solus Deus est vniuersalis causa, & per consequens ipse solus habet vniuersalem vim directiuam.

2 Ille intellectus, qui continet formas, & quidditates omnium entium actualiter, & di stincte, per modum artis, cognoscit omnia di stincte, intellectus diuinus est huiusmodi; er go &c. Maior patet. Minorem probo por Com. 12. Metaph. c. 10. vbi ait, quod omnes formae, quae sunt potentia in prima materia, sunt actu in primo motore, & assimilatur esse eius aliquo modo ei, qui est in animo artificis.

3 Illud, quod est totalis causa omnium entium, cognoscit omnia entia distincte; Deus est huiusmodi; ergo &c. Maior patet, quia, cum sit causa entis per intellectum, eo quod sua scientia est causa entis, vt dictum fuit supra, oporter quod ad tantum se extendat sua cognitio, ad quantum se extendit sua causalitas, si ergo sua causalitas se extendit ad quodlibet ens secundum sui totalitatem, er- go &c. Minor etiam apparet, quia causalitas Dei extendit se ad quodlibet ens non solum secundum illa, quae habet cominunia cum alijs entibus, sed etiam secundum illae quae habet propria, alioquin esset aliquid in quo- libet ente, quod non reduceretur in diuinam causalitatem, quod est absurdum.

4 Ille intellectus, qui cognoscit perfecte, & actualiter naturam entis, cognoscit eius differentias, & per consequens habet distinctam, & determinatam cognitionem de quo¬ libet ente; intellectus diuinus est huiusmodi; ergo &c. Maior videtur nota, quia ideo cognoscens aliquod genus non cognoscit eius differentias per quas diuiditur, quia habet de ipso cognitionem confusam, & imperfectam, ergo per oppositum, vbi cognitio alicuius generis habetur actualiter, & perfecto ibi sunt cognitae omnes differentiae, per quas diuiditur: Minor etiam apparet, quia absurdum est dicere de ipso Deo, quod habeat con gnitionem confusam, & imperfectam de ipso ente. Quapropter concludo Deum cognoscere omnia entia distincte & perfecte.

Hic tamen oritur rationabilis difficultas, scilicet, vtrum Deus in cognoscendo omnia distincte, cognoscat ea per vnam rationem, vel per plures. Nam quidam dicunt, quod cognoscit omnia per rationes plures distinctas ex natura rei.

Sed hoc stare non potest, quia omnes rationes, quae sunt superius factae contra opi- nionem de formalitatibus, possunt fieri con tra istam opinionem.

Alij vero dicunt, quod per plures rationes distinctas per diuersos respectus rationis fabricatos a diuino intellectu.

Sed neque hoc esse potest; Tum quiam sequeretur, quod diuina essentia expectaret istos respectus rationis ad distincte repraesen tandum: Tum etiam quia sequeretur diuinum intellectum expectare eosdem respectus rationis ad distincte cognoscendum, quo rum vtrunque est absurdum.

Et ideo alij dicunt, quod per vnam rationem tantum, sed nec istud videtur bene dictum, quia vna ratio, inquantum vna est, non habet habitudinem determinatam, nisi ad vnum, & si contingat quod habeat habitudinem ad plura, hoc erit per quandam indifferentiam, & indeterminationem. Quapropter relinquitur, quod ex vna ratione inquam tum vna est, non possit sumi ratio distinctae repraesentationis.

Videtur ergo mihi dicendum, quod diuinus intellectus cognoscat omnia entia distin cte per vnam rationem, non quidem in quan tum vna est, sed in quantum aequipollet plu ribus. De hoc tamen melius patebit in distin ctione sequenti, quando agetur de ldaeis, Et haec satis.

ARTICVLVS TERTIVS Vtrum Deus cognoscat singularia.

IVius oppositum tertium probabat argumentum. Conclusio autem huius articuli potest patere ex ijs, quae dicta sunt in praecedenti. Nam si Deus cognoscit om- nia entiam distincte, vt probatum est, sequitur necessario, quod cognoscat ea in singulari; & per consequens cognoscit singularia. Et ideo eaedem rationes quae factae sunt pro illa conclusione possent fieri pro ista

Intelligendum tamen, quod quamuis dupium sit, vtrum de intentione Com fuerit Deum non cognoscere alia a se distincte, cre didit tamen, quod non cognosceret singularia, quia in xij. Metaph exponens illud cabitulum (Snententiam Patrum) concludit in fine commenti tanquam verum, quod scien tia Dei non est particularis, nec vniuersalis, & ibidem statim subiungit, quod particula ria, cum sint infinita, non possunt terminari a scientia. Et ideo propter ista videbitur fortasse alicui quod conclusio huius articuli non possit inferri ex conclusione articuli praecedentis

Sciendum ergo, quod Deum cognoscere omnia distincte potest intelligi dupliciter, vno modo quod cognoscat distincte omnes species specialissimas, quae per se faciunt ad perfectionem vniuersi: & sic forte intellexit Com. quod Deus cognoscendo ens simpliciter secundum quamlibet speciem, non gnorat naturam entis in omnibus entibus; Alio modo, quod cognoscat omnia entia distincte, non solum secundum species specia lissimas, sed etiam singularia, & isto modo vi detur negasse a Deo cognitionem distinctam de entibus. Idcirco si rationes, praecedentis articuli non plus concludefent, nisi quod Deus habeat distictam cognitionem de enti bus, non possemus per eas habere Deum ed gnoscere singularia

Nunc autem, si quis bene attendat, ratio nes praefatae non solum concludunt, quod Deus habeat distinctam cognitionem de entibus, sed etiam, quod habeat eam distinctam de singularibus. Et ideo solum remanet dubium de modo, quo Deus cognoscat singularia. Nam dicunt quidam, quod aliud ess cognoscere singulare inquantum singulare, & aliud intelligere ipsum inquantum singu lariter significatum, & demonstratum per 4 nomen hoc, vel istud, vt cum dico, hoc nomen animal, uel iste lapis, quia ille, qui intelligit singulare sine demonstratione; non intelligit ipsum vt distinctum ab alio singulari; nam plura in singularia eiusdem speciei in istis rebus materialibus possunt esse penitus similia, & per consequens non possunt habere distinctam similitudinem apud intel lectum, sed si accipiatur singulare, prout po test habere distinctam similitudinem apud intellectum ab alio singulari distictam, signi ficare, & demonstrare oportet ipsum singulare, nam talis significatio fit modo lineali & quantitatiuo, & ideo solus sensus qui ess virtus organica, & extensa habet facere talem significationem. Et hinc est (vt aiunt) quod duo indiuidua corporalia eiusdem speciei quantumcunque similia, possunt habere distinctas similitudines apud sensum, quod non est. pro pter aliud, nisi quia inter sensum, & indiuiduum sensatum est quaedam situalis oppositio, ita vt reducatur sensibile in sensum, qua si secundum quendam modum linealem, qui procedit de sensibili ad sensum, & e conuer so, quasi de puncto ad punctum Quapropter sicut centrum non potest terminari ad diuer sa, puncta sibi situaliter opposita in circumferentia secundum eahdem lineam: ita etiam suo modo ipse sensus non poterit terminari ad diuersa indiuidua sensata quasi situaliter sibi opposita secundum eandem similitudinem, & sensationem. Ex quibus omnibus apparet (secundum viam eorum) quod solus sensus potest indiuiduum materiale sigificare, & situaliter demonstrare, ac per consequens potest ipsum directe ab alio distinguere; intellectus vero, quia non potest ipium significare, & situaliter demonstrare, io tirco non cognoscit ipsum nisi mediante sen su per conuersionem ad phantasmata, vt patet tertio de Anima; nam situalis demonstra tio, quam habet per sensum, est sibi causa quare possit habere distictam speciem in intellectu ab alio singulari.

Applicando ergo ad propositum dicunt, indiuidua materialia eiusdem speciei omni- no singularia non habere ex se, quod distincte exemplentur in diuina essentia, sed habere hoc ex situali significatione, & demon stratione, sortirique; hoc ex sensu. Et ideo intellectus diuinus cognoscit ea disticte hoc modo, vtpote, quia cognoscit ea significata, & significabilia per sensum

Haec autem opinio videtur deficere propter quatuor.

Quia distinguit inter singulare, inquan tum singulare determinat sibi esse in effectu sub certa differentia temporis, & loci, quia per hoc differt ab vniuersali, vt patet primo Posteriorum, scilicet per esse hic, quod est esse sub certa differentia loci, & per esse nunc, quod est esse sub certa differentia tem poris, & per consequens ex ratione suae sin gularitatis habet significationem suam, & non ex sensu, vt dicunt.

Et confirmo rationem, quia cum singulare non immutet sensum, nisi vt significat sub certa differentia temporis, & loci, oportet quod ua significatio praeueniat sensationem, & pr consequens demonstrationem factam per sensum.

2 Quia ponit, quod plura singularia materialia eiusdem speciei non possunt habere, quantum est ex se, distinctam similitudinem apud intellectum, quia sunt penitus similia, inquantum tamen accipiuntur cum situali, demonstratione facta per sensum, sic quodlibet eorum potest habere suam propriam si militudinem in intellectu, quo modo habet uam propriam, & situalem demonstrationem per sensum, quod dictum videtur immediate destruere seipsum, nam si ideo plura singularia quia sunt similia, non sut distincta, pari ratione nec vt sunt accepta cum suis: situali bus demonstrationibus, quia eorum situales demonstrationes sunt similes, quemadmodum & ipsa

3 Quia ponit, quod intellectus non posut situauter demonstrare aliquod singulare, ud non e verum, quia illa potentia, quae potess apprehendere certam differentiam temporis, & loci, potest ipsum singulare situaliter demonstrare, intellectus est huiusmodi, vt patet, ergo &c.

4 Quia ponit, plura indiuidua materialia eiusdem speciei non habere quod distincte represententur in diuina essentia, & quod di stincte cognoscantur ab intellectu, diuino, nisi inquantum sunt significata, & significabilia per ipsum sensum, quod est fasum, Tum quia diuinus intellectus in cognoscendo distinctionem singularium materialium necessario coexigeret nostram cognitionem sensi tiuam: Tum quia distincta singularia non possunt repraesentari distincte in diuina esentia, nisi mediante nostra cognitione sensi tiua, quod est absurdum, Tum etiam quia si gnificatio facta per sensum esset intrinseca, & essentialis in diuiduis materialibus, quod est falsum, quia illud, quo primo distinguitur vnum indiuiduum ab alio, videtur esse si bi intrinsecum, & essentiale, sed significatio facta per sensum est huiusmodi (secundum istam viam) quia dicunt quod si aliquid aliud esset primum distinctiuum, sequeretus quod diuinus intellectus cognosceret illud distinctiuum singularium sine omni significatione facta, vel possibili fieri per sensum; cuius contrarium ipsimet volunt.

Et ideo alij dicunt, quod Deus cognoscit singularia materialia, quia cognoscit mate¬ riam, per quam vnaquaeque res debet esse indiuiduum, & singulare, & quod cognoscat. materiam probant per hoc, quia Deus producit totam rem, non solum quantum ad for mam, sed etiam quantum ad materiam, in quo maxime differt ab agente naturali producente rem solum quantum ad formam.

Haec autem opinio non videtur sufficies, tum quia primo supponit vnum, quod est valde dubium, scilicet quod materia sit causa indiuiduationis, cuius contrarium patebit cum Dei auxilio in secundo libro, tum quia videmus, quod attifex creatus, quamuis non producat materiam artificiati, vere tamen cogno scit materiam istius attificiati cum sui produm ctione. Et tamen hoc non obstante non eognoscit dictum artificiatum in suo esse singu ari, & signato ante sui productionem: tum etiam, quia non sufficit ad cognitionem alicuius rei cognoscere sua princ pia, nisi cogno scatur qualiter dicta principia concutrant ad sui costitutionem, quapropter nonsufficit dice re, quod Deus cognoscat materiam, quae est pricipium istius indiuidui, nisi ostendatur quomodo cognoscat eam indiuidualiter concurtere ad constitutionem ipsius.

Et ideo est alius modus dicendi, qui videtur rationabilior; ponunt enim quidam Doctores, quod cognoscere singulare nihil aliud est, quam cognoscere ipsum secundum esse actuale, quod sibi determinat in effectu; per quod distinguitur ab vniuersali. Et ideo fingulare quantum est ex se, non habet, quod possit cognosci, nisi quando actu est in rerum natura, & hoc est quod videtur augere difficultatem istius articuli, quia secundum istam viam conmunem debemus dicere, quod Deus non cognoscat singularia, vel quod non cognoscat ea, antequam sint, sed postqua actu funt, & per consequens videbitur variari sua cognitio.

Quapropter si tollatur hoc dubium, poterit sufficienter declarari, quomodo Deus cognoscat singularia. Tollunt ergo praefatam dubitationem dicendo, quod intellectus diuinus, cum sit purus actus nihil habens de potentialitate, idcirco ad coonitionem rerum non expectat earum progressus in esse, & per consequens poterit cognoscere singularia an tequam existant, sicut quando iam existunt sine omni sua variatione.

ste autem modus dicendi videtur rationabilis propter duo, primo quia tangit illud quod est potissimum, in quo videtur deficere cognitio particularium a cognitione vniuersalis, secundum quod vniuersale apprehenditur per abstractionem ab actuali exi¬ stentia & signata, particulare vero e con tratio. Et ideo maxime ex parte ista videtur oriri dubium, quomodo Deus cognoscat particulare, antequam sit, cum talis cognitio videatur eis omnino repuguare. Hoc autem dubium sufficienter tollitur per istam viam, quia quamuis talis cognitio repugnet singulari, quando intellectus cogno scens aliquid expectat ab ipso, vbi tamemintellectus cognoscens nihil expectat ab ipso, talis cognitio sibi non repugnat.

Secundo apparet hoc idem; quia ista: videtur potissima causa, loquendo naturaliter; quare non debeat negati a Deo cognitio par ticularium, quia videntur limitare cognitionem diuinam.

Et ideo illa opinio videtur rationabilior, quae ad probandum propositum fundat se super summa actualitate diuini intellectus? & per consequens super sua infinitate, & ilimitatione, sicut facit ista, vt visum est. Patet ergo quid sit dicendum quantum ad istum articulum, & istam quaestionem.

AD RATIONES PRINCIPALES D primam dico, quod ex hoc, quod scientia Dei se extendit ad alia entia extra se, non se extendit vltra suum obiectum adaequatum: quia omnia entia continentur in sua essentia, quae est suum obiectum adaequatum.

Ad secundam vero rationem patet quid sit dicendum per illud, quod dictum fuit in secundo articulo. niIn A

Ad tertiam vero patet solutio, per illud, quod dictum fuit in tertio atticulo.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1