Quaestio 4

QVAESTIO QVARTA. Vtrum obiectum fruitionis possit mouere voluntatem ad actum fruendi, non mo uendo intellectum ad actum videndi.

ARVITVR AFFIRMATIVES 1 SIcut se habet phantasia ad intellectum, Dita intellectus ad voluntatem: sed obie ctum fruibile prius mouet intellectum ad actum videndi, non mouendo phantasium ad actum phantasiandi; ergo etiam poterit mouere voluntatem ad actu fuendi, non mouendo intellectu ad actum videndi; Maior est nota, quia sicut voluntas monetur ab obiecto mediante intellectu; ita & intellectus mouetur ab eodem obiecto mediante phantasia, non enim potest intelligere, nisi phantasmata speculando. Minorem probo, nam obiectum fruibile, cum non sit sensibile, nec phantasiabile, non potest mouere phantasiam in ratione obiecti ad actum phantasian di, mouebit ergo intellectum immediate ad actum videndi

2 Si obiectum fruibile non posset mouere voluntatem ad fruitionem, nisi mediante visione intellectus, sequeretur, quod visio esset de interna ratione obiecti fruibilis; con sequens est falsum ergo, & antecedens, Con sequentiam probo; nam si visio non esset de interna ratione eius, inquantum fruibile est, esset per se sufficiens sine ea, ad terminandum actum fruitionis, probo falsitatem consequen tis, quia si visio esset de interna ratione frui bilis, cum ipsa terminetur ad obiectum sub alia ratione acceptum, tunc illud esset fruibile sub alia ratione, quam sub ratione fruibili, cuius contrarium superius est ostensum

Obiectum fruibile potest mouere intel lectum ad actum videndi sine voluntate; ergo e diuerso poterit mouere voluntatem, ad actum fruendi, non mouendo intellectum ad actum videndi: Consequentia est nota por hoc, quia voluntas, cum moueat omnes potentias ad actus suos, non videtur magis dependere in suo actu ab intellectu, quam e conuerso. Antecedens probo, nam videmus hic in via, quod pure speculabile ita obijci tur intellectui, vt moueat ipsum ad actum cognitionis, absque eo, quod moueat voluntatem ad actum amoris: Poterit ergo in patria eodem modo obiectum fruibile offerre se intellectui, vt pure visibile, & sic mouebit intellectum ad actum fruendi, quod non mouebit voluntatem ad eundem actum

ARGVITVR NEGATIVE. obiectum fruibile, vt patuit in praeceRdenti quaestione sub eadem ratione mo uet intellectum, & voluntatem: ergo non potest mouere vnam potentiam ad actum suum sine alia.

RESPONDEO in hac quaestione tria sunt videnda, quae tanguntur in argumentis.

1 An phantasia sic habeat ordinem essen tialem ab intellectu, sicut intellectus ad voluntatem.

2 An visio sit de ratione obiecti fruibilis in quantum fruibile

3 An in Patria obiectum fruibile pos¬ sit mouere vnam potentiam ad actum suum sine alia,

ARTICVLVS PRIMVS. Vtrum phantasia se habeat ad intellectum essentialiter sicut intellectus ad voluntatem.

AD hoc dico, quod ordo inter istas po tentias debet attendi quantum ad actus suos; & secundum hoc phantasia non habet essentialem ordinem ad intellectum, sed ma gis accidentalem; intellectus vero e conuer so habet simpliciter essentialem ordinem ad voluntatem, nam phantasia talem habet or- dinem ad intellectum, quod intellectus potest esse in actu suo sine phantasia, voluntas autem sine intellectu nequaquam, & quod ita sit apparet ex duobus.

Primo ex eo, quod voluntas est quidam appetitus intellectiuus, & ideo sicut appetitus naturalis supponit necessario formam na turalem, ita voluntas necessario supponit intellectum, & hoc ideo est, quia fluit ab essentia animae, & fundatur in ea mediante in tellectu: Quapropter sicut potentia supponit potentiam, ita actus supponit actum. Intellectus autem non sic supponit phantasiam, quia nec fluit ab anima mediante ipsa phantasia, nec fundatur in ea mediante illa; quinimo fundatur immediate in essentia ani mae incorruptibili, phantasia autem fundatur in toto coniuncto secundum aliquam partem determinatam, puta secundum aliquod organum corruptibile, propter quod & corrumpitur, sicut patet tertio de anima, intellectus vero separatur ab eo, & ab alijs poten tijs organicis, sicut perpetuum a corruptibi li, vt patet in eodem tertio, & ideo sicut intellectus non necessario supponit phantasiam, ita nec suus actus supponit actu ipsius.

Secundo apparet hoc idem ex eo qud istae duae potentiae scilicet intellectus, & voluntas sunt potentiae subordinatae respectu obie cti, sicut & respectu subiecti, puta quia sicui ex eo, quod fundantur in eodem subiecto, necessario vna supponit aliam; impossibile est enim, quod aeque immediate fundentur in eodem subiecto indiuisibili; ita suo modo in proposito, quia mouentur ab eodem obiecto, & non ab alio, & alio, vt in praecedente quaestione visum fuit: necesse est quod moueantur secundum quendam ordinem, :& per consequens necessario actus vnius supponit actum alterius, nullus autem diceret, quod actus intellectus supponeret actum vo luntatis, sequitur ergo, quod actus voluntatis supponat actum intellectus: phantasia autem, & intellectus non sic sunt ordinatae potentiae respectu cuiusdam obiecti, quia necessario mouetur ab eodem obiecto, nam in patria ita mouebitur intellectus ab obiecto beatifico, quod non mouebitur ab eo ipsa phantasia,

Nec valet si dicatur, quod saltem in via a quocunque mouetur intellectus, mouetur etiam phantasia: quia dato quod sint necessa rio subordinatae potentiae in via respectu eiusdem obiecti in ratione mouentis, non sunt ta men necessario subordinatae respectu eiusdem obiecti in ratione terminantis; non enim terminantur eorum actus necessario ad idem obiectum, sed actus intellectus terminatur ad id, ad quod nullo modo potest terminari actus phantasiae, puta ad intelligendum substantias spirituales, & vniuersalia. Notandum tamen non esse inconueniens concedere, quod pro statu praesentis viae actus intellectus necessario supponat actum phantasiae, vel respectu eiusdem obiecti, vel saltem respectu diuersorum, quorum vnum habet necessario ordinem ad alterum, & ideo quamuis intellectus se extendat ad substantias separatas, ad quas non se extendit phantasia, extendit se tamen ad earum effectus, qui talem habent ordinem ad substantias separatas, quod si praefati effectus non caderent sub actu phantasiae, substantiae separatae non caderent sub actu intelligendi, & hinc est, quod Arist in 3. de anima absolute concedit, quod sine intellectu passiuo, qui est phantasia nil intelligitur.

Est ergo phantasia necessario subordinata intellectui pro statu isto, qui ordo non prouenit ex nam intellectus sedn se, sed quatenus est copulatus corpori, ex hoc enim prouenit, quod colligatur phantasiae, & alijs potentijs sensitiuis: Propter quod talis ordo potest immutari in anima separata, & etiam in anima vnita corpori glorificato, vt patebit in 4 dum tractabitur de resurrectione, & ideo huiusmodi ordo debet dici accidentalis, & non essentialis: sed ordo, qui est inter intellectum, & voluntatem prouenit ex natura vtriusque potentiae, ex quarum natura prouenit, quod necessario radicentur in eodem subiecto, & per consequens quod vna sit necessario alte ri colligata, & sub ordinata; vnde talis ordo debet dici essentialis, & sic patet quid dicedum est ad hunc articulum.

ARTICVLVS SECVNDVS Vtrum visio sit de intrinseca ratione fruibilis in quantum fruibile, ita vt actus volun tatis supponat actum intellectus, quasi sit de intrinseca ratione sui obiecti.

AD hoc videntur dicere quidam vniuersaliter, quod cognitio est de in trinseca ratione obiecti voluntatis, supponunt enim, quod voluntas sit passiua, & per consequens non possit moueri a se ipsa, sed moueatur ab obiecto, prout habet esse cogni tum, & appraehensum per ipsum intellectum, erit ergo ipsa apprehensio, seu cognitio de intrinseca ratione obiecti fruibilis in patria.

Haec posito mihi non placet, nam si obie ctum apprehensum per intellectum ita moueret voluntatem, quod apprehensio concurreret in mouendo, tanquam de intrinseca ra rione obiecti mouentis, sequeretur, quod voluntas moueretur a non cognito, consequens est falsum, ergo & antecedens Falsitas conce ditur ab omnibus, & consequentiam probo; nam quamuis obiectum necessario habeat esse cognitum ante actum voluntatis, cognitio tamen ipsa, per quam cognoscitur obiectum, non necessario est cognita ante actum voluntatis, quia non cognoscitur, nisi per actum reflexum; Oportet ergo dicere, quod ante omnem actum voluntatis sit aliquis actus reflexus in intellectu, & quod actum re ctum intellectus non sequatur aliquis actus voluntatis, quod est manifeste falsum.

Alij dicunt, quod cognitio non est de ratione obiecti voluntatis, sed concurrit ad hoc tanquam causa, sine qua non, supponunt. enim quod voluntas sit actiua, & sic inferunt, quod non indigeat cognitione in ratione mouentis tanquam causa per se, sed solum voluntas in digeat ea in ratione ostendentis, & praeponentis sibi obiectum suum tanquam causa, sine qua non moueret se in ipsum

lsta etiam posito mihinon placet, & ma time, quia supponit quod voluntas sit actiua, quod ego non concedo, sed de hoc patebit in 2. lib. Ideo nihil ad praesens

Alij dicunt, quod voluntas mouetur ab obiecto dupliciter scilicet per modum sinis, & per modum agentis, secundum tamen aliud, & aliud esse; nam pront obiectum habet esse cognitum in intellectu, sic mouet voluntatem per modum agentis, in quantum vero habet esse reale extra intellectum, sic mouet eam per modum finis, quod probant per Con ment 1 2. Meth. vbi ait, quod balncum secudum esse, quod habet in anima est agens desiderium, secundum esse vero, quod habet extra animam, est finis desiderij. Ad propositum ergo dicunt, quod cognitio est de intrin seca ratione obiecti voluntatis, prout voluntas mouetur ab eo per modum agentis, non autem prout monetur ab eo per modum finis.

Haec posito mihi non satisfacit, quia incidit in idem inconueniens, quod prima, scilicet quod, voluntas moueatur ante cognitionem. Nec valet, quod dicunt per Commentatorem de balneo, quia Commentator. non intelligit per esse in anima esse secundum intellectum, sed secundum aliam potentiam, puta secundum phantasiam; vult ergo secundum hoc, quod Palneum habens esse materiale extra animam non possit secundum tale esse agere motum in anima, sed secundum esse spirituale,, quod habet in anima, puta in phantasia, prout illustratur per intellectum agentem, & sic mouet animam, non solum quantum ad desiderium, quod est in voluntate, sed etiam quantum ad comgnitionem, quae est in intellectu.

vel possumus dicere, quod balneum esse in anima, siue in intellectu potest intelligi dupliciter, vel quantum ad esse repraesentatatum per speciem, vel quantum ad esse comgnitum per actum intelligendi; vult ergo Comment. quod balneum non moueat ad actum desiderij per illam formam, quam habet in materia extra intellectu, sed per illam, quam habet extra materiam puta per speciem in intellectu existentem, quod non nego, siquidem per eandem formam credo, quod moueat intellectum ad actum intelligendi, & volunta tem ad actum volendi Sed sic dicendo non habent propositum, scilicet quod cognitio ip sa sit de intrinseca ratione obiecti, in quantum habet rationem mouentis; immo habent, quod ab eodem agente, puta a specie intelligibili, sit cognitio, & desiderium, quod ego etiam concedo.

Videtur ergo mihi dicendum, actum ipsius voluntatis ita supponete actum intellects, quod non supponit ipsum, quasi sit de intrin seca ratione obiecti voluntatis, nec inquantum est agens desiderium, nec inquantum est finis desiderij; nam nec intrat rationem praefati obiecti; nec cooperatur obiecto in agendo, vel eerminando actum voluntatis, Ratio igitur suppositonis horum actuum inter se non est accipienda ex parte obiecti voluntatis, vt sic indigeat actu intellectus, quod ex se non habeat virtutem mouendi ipsam voluntatem, nisi per actu intellectus. Nam sicut ostensum fuit in praecedenti quae stione, per eandem rationem monet vtramqu. potentiam ad suum actum, propter quod non mouet vnam in virtute alterius, quia sic non moueret per eandem rationem vtramque. Quod ergo moueat vnam mediante alia, hoc non prouenit nisi ex ordine naturali, & essentiali, qui inter istas potentias reperitur; sicut patuit in praecedenti artic. Posset ergo formari ratio ad propositum, sicut superius, quando arguebatur contra pnimam positionem. Si cognitio esset de intrinseca ratione obiecti voluntatis, vel si coo peraretur ei in causando suum actum, seque retur, quod voluntas moueretur a non cognito, & quod obiectum non moueret sub tadem ratione vtramque potentiam, cuius comtrarium superius fuit probarum: ergo &c. Cum ergo quaeritur, vtrum visio sit de intrinseca ratione obiecti fruibilis: dicendum est, quod non, quia tunc voluntas frueretur non viso, & obiectum fruibile non causaret sub eadem ratione actum visionis, & actum fruitionis; & hoc sufficit quantum ad psens

ARTICVLVS TERTIVS. Vtrum in fruitione beata obiectum fruibile possit mouere vnam potentiarum ad actum suum sine alia.

Vnt hic duo mihi dicenda pro declaraDtione huius artic. Primum, vtrum possit mouere intellectum ad actum visionis, non mouendo voluntatem ad actum fruitionis: Secundum, an possit mouere voluntatem ad actum fruitionis, non mouendo intellectum ad actum visionis.

Ad primum respondet Doctor noster Aegidius quolibetto 3. quest. 8. dicens, non es se possibile, intellectum videre aperte obiectum fruibile, & tamen voluntatem non frui ipso, vel non diligere ipsum, quod probat. quatuor rationibus

Si intellectus posset moueri ab obiecto frui bili ad actum visionis, non mota voluntate ad actum fruitionis, sequeretur quod actus intellectus posset simpliciter, & vniuersaliter sepatari ab actu voluntatis, consequens est falsum, ergo & antecedens, probo Consequentiam, nam non apparet alia causa et secundum contrariam opinionem, quare actus visionis possit separari ab actu fruitionis, nisi quia realiter est distinctus ab illo, & & prior illo ordine naturae, nunc autem actus intellectus non est vniuersaliter distinctus ab actu voluntatis, & prior illo ordine naturae, Falsitatem probo per Augustinum 11. de Trinit. cap. 8. & 9. vbi vult, quod nihil omnino contingat intelligere, nisi adsit prima intentio voluntatis, quae est actus ipsus: Non ergo potest vniuersaliter separariactus intellectus, ab actu voluntatis.

Secundo illud, quod videtur ab intellectu sub ratione summi boni, non potest non diligi a voluntate, sed obiectum fruibile, quod est Deus si aperte videatur, necessario vide tur sub ratione summi boni; ergo non potest non diligi a voluntate: & sic voluntas neces sario ipso fruetur. Maior probatur, nam sicut se habet summe malum ad odiri, ita sum me bonum ad amari, sed summe malum actu apprehensum per intellectum, nullo modo potest a voluntate amari; ergo etiam per nul lam potentiam potest fieri, quod summe bo num, actualiter visum ab intellectu non ame tur a voluntate: Minor huius rationis est de se nota, & hanc rationem tangit D. P. Aug. 15. de Trin. cap. lij. & xi. de Ciuit. Dei cap. 2xv. vbi declarat, quod omnes necessario volunt beatitudinem, quae est summum bonum, & quod nullus potest velle miseriam, quae est summum malum.

Tertio. Ille actus, ad quem necessario sequitur delecratio, non potest separari ab amo re, sed ad actum visionis diuinae necessario sequitur delectatio; ergo, &c. Maior patet quia ipsa delectatio est quidam amor: Minol probatur, quia visio talis erit respectu summe intelligibilis, & summe delectabilis.

Quarto. Deati videntes Deum aperte, vident eum magis diligibilem se ipsis: sed appraehen dens quis se ipsum, non potest se non diligere; ergo videns Deum aperte non potest eum non diligere. Maior probatur, quia videns Deum aperte, videt ipsum esse bonum essen tiale, se ipsum autem cognoscit esse bonum participatum, & sic cognoscit quod ratio summiboni magis reseruatur in Deo, quam in se ipso.

Contra hanc opinionem insurgit Ooffredus, & primo ostendit, huiusmodi rationes son concludere, & ad primam dicit, quod prima intentio voluntatis, quam P. Aug. ponit necessario connexam actui intelligendi, non est amor perfectus, nec supponit actum intelligendi perfectum, quia huiusmodi actus completur, & perficitur per istam intentionem. Accedit, quod ista intentio voluntatis requiritur in actu pure speculatiuo, ad que non sequitur amor rei cognitae. Item requiritur etiam in cognitione malorum, ad quam nulla sequitur dilectio; idcirco ratio non videtur ad propositum, quia quaestio quaerit de amore perfecto, qui sequitur ad amorem visionis Dei perfectum

Similiter secunda ratio non concludit; nam quando dicitur quod summe bonum aperte visum non potest non diligi, dicit, quod hoc potest intelligi dupliciter, sicut etiam sum: me malum non posse non odiri; stat dupliciter; vno modo ponendo voluntatem sub actu volitionis affirmante, per quem actum summum bonum diligat, & summum malum odiat, & hoc modo bene concedit, quod est impossibile: Alio modo potest intelligi ponem do voluntatem sub carentia omnis actus volitionis, & isto modo non reputat inconueniens esse quod voluntas summum bonum non diligat, & summum malum non odiat; quia Deus potest eam suspendere ab omni actu, & sic restat quaestio.

Tertia etiam non concludit (inquit ipsequia illa delectatio, quae sequitur ad diuinam visionem, necessario non est amor Dei, sed po tius amor visionis, propter quod non est amor amicitiae, de quo modo queritur, sed est amor concupiscentiae.

Ad quartam dicit, quod non concludit propter duo; primo, quia diligere Deum: pro vt proprium bonum, magis reseruatur in eo, quam in se ipso, est illum diligere amore concupiscentiae, de quo modo non inquiritur: Secundo, quia cum dicitur, nullum potest se ipsum non diligere, dicit hoc verum esse ponendo veritatem sub aliquo actu affirmato, sed falsum, ponendo voluntatem sub actu ne gato, & sub carentia omnis actus, vt dicebatur superius; potest enim Deus illam suspen dere ab omni actu

Idcirco adducit ipse nonnullas alias ratio nes pro hac conclusione.

Potentia summe disposita praesente ob iecto, necessario exit in actum, sed stante aper ta visione obiecti fruibilis, voluntas est sum me disposita ad fruendum, cum habeat obie ctum praesens, & sit informata charitate, er- go &caet.

2 Sicut habens formam naturalem se hapet ad actum appetendi naturalem, putahapens grauitatem ad actum appetendi esse deorsum, ita habens formam boni appraehen si per intellectum, se habet 7d TA appeti tus intellectiui: sed habens grauitatem non potest per aliquam potentiam non appetere esse deorsum, vt de se patet; ergo & habens formam boni per intellectum, non potest non diligere.

Res naturalis non potest conseruari in esse sine suo appetitu naturali necessario con sequente; ergo & pari ratione non poterit conseruari in natura intellectuali apprehen sio summi boni sine fruitione, vel amore ne cessario consequente.

Confirmatur, quia, qui videt Deum aper te iudicat ipsum necessario summe diligendum, & per consequens necessario appetit ipsum diligere, sed appetere diligere est acti reflexus, & supponit actum rectum; ergo ne cessario eum diligit. Et confirmatur, quia iu dicans aliquid summe diligendum, & non di ligens peccat, sed videns Deum aperte, pec care non potest, ergo necessario ipsum diligit, & ita videtur, quod obiectum fruibile non possit mouere intellectum ad actum visionis, quin necessario etiam moueat voluntatem ad actum dilectionis, vel fruitionis.

His tamen non obstantibus tenet Doctor iste oppositam partem, quam comprobat tribus rationibus, quamuis videantur habere eandem virtutem.

Primo. llle actus, qui est ab aliquo alio realiter distinctus, & ab eo independens, potest sieri sine illo, absque vlla repugnantia: sed actus ivisionis Dei est realiter distinctus ab actu fruitionis, vt de se patet, & etiam ab eo independens, cum sit prior illo ordine na turae, ergo &c

Secundo, stante visione Dei aperta potest Deus subtrahere influentiam suam a volun tate, cum libere agat in eam: sed subtracta. diuina influentia voluntas non potest exire in actum suum, vt de se patet, ergo &c. Haec ratio supponit per primam actum visionis non dependere ab actu amoris, & sic, stanti illo actu, Deus potest se subtrahere ab isto.

Tertio. Illud agens, quod potest omnia etia:: in nihil redigere, potest voluntatem a suo actu suspendere stante aperta visione intellectus, Deus est huiusmodi ergo &c Haec ratio similiter supponit independentiam actus visionis ab actu dilectionis, sicut praecedens ratio; ideo omnes tres habent eandem virtutem

Ad rationes superius inductas respondet, & ad primam cum dicitur, quod potentia summe disposita, &c. dicit, quod verum est, nisi interueniat impedimentum aliquod, nund aut sm istam suppositionem interuenit impe dimentum: s suptractio diuinae infiuentiae. Ad secundam dicit non esse simile de appetitu naturale ad formam naturalem, & de actu voluntatis ad actum intellectus, quia appetitus naturalis non est realiter distinctus. a forma naturali, actus autem voluntatis est realiter distinctus ab actu intellectus, & eodem modo dicit ad tertiam.

Ad confirmationem dicit, quod Deus po test subtrahere a vidente non solum diligere, qui est actus rectus, sed etiam appetere & diligere, qui est actus reflexus; & cum ad ditur, quod peccaret si Deum non diligeret, respondet, non esse verum, tum quia non di ligere pro illo tunc, non esset in sua potesta te: tum etiam, quia dicit puram negationem actus, & non oppositionem.

Haec opinio mihi videtur irrationabilis, & primo sibi contradicit, ponit enim alibi Doctor iste, voluntatem necessario sequi iudicium intellectus practici, alioquin tale iudicium esset frustra, & quod ista sit eius inten tio, patet in pluribus locis suorum quolib. Hoc ergo supposito, peto ab eo, vtrum visio Dei aperta sit pure speculatiua, vel aliquo modo practica: Non potest dici quod sit pu re speculatiua, quia intellectus speculatiuus nil dicit de fugibili, vel prosequibili, vt patet tertio de anima, & per consequens nec de amando, & non amando; si ergo illa visio esset pure speculatiua, non sequeretur ad eam aliquis amor illius bonitatis, quod est falsum, remanet igitur, quod sit aliquo modo practica, vel ergo ad eam sequitur neces sario amor in voluntate, itaquod per nullam potentiam possit impediri, & sic liabemus T positum, vel si ad eam non necessatio sequi tur amor, relinquitur quod sit frustra, vt pa tet per suppositionem ab eo acceptam, Deus autem, & natura nihil facit frustra

Immo ad eius dicta sequuntur contradictoria, ponens enim, quod ad illam visionem non sequatur amor, habet dicere, quod illa visio sit pure speculatiua, in quantum vero dicit, quod nunc de facto ad eam sequatur amor, cogitur dicere quod non sit pure speculatiua

Secundo declaro hoc idem ex dictis ipsius in hac quaestione, in qua quaerit, an beati vi dentes diuinam essentiam, videant omnia quae sunt in illa, & respondet, quod diuina essentia postquam repraesentauit se ipsam Dea tis, necessario videtur ipsa, & omnia, qua sunt in ea; nam quamuis sit speculum volumtarium in hoc, quod est manifestare se, vel non manifestare; postquam vero se manifestauit intellectui in ratione obiecti, non est implius speculum voluntarium, quod videa tur, vel non videatur, immo est necessarium, & naturale, quod videatur ipsa, & omnia, quae sunt in ipsa; imaginatur ergo Doctor iste, quod actus diuinae visionis terminatus ad essentiam actualiter in ratione obiecti pre sentati, non sit voluntarius, sed naturalis, & necessarius, & ita secundum ipsum haec duo non possunt stare simul, scilicet quod diuina essentia sit actualiter presens intellectui Dea ti in ratione obiecti, & tamen non videatur simul cum omnibus, quae sunt in ipsa.

Ex his sic arguo contra ipsum. Sicut se ha bet diuina essentia actualiter praesens intellectui beati tanquam obiectum visibile; ita etiam se habet ad voluntate prout sibi actua liter offertur in ratione obiecti fruibilis, sed praesentata intellectui causat in eo naturaliter, & necessario actum visionis, qui non po test impediri, stante eius actuali repraesenta tione (vt ipsi concedunt) ergo etiam repraesentata voluntati causabit in ea naturaliter, & necessario actum fruitionis, qui non debet tolli stante actuali repraesentatione, quae fit per actum visionis, sequitur ergo, quod stante actu apertae visionis, non possit tolli, vel impediri actus fruitionis; sic ergo patet, quomodo sibi contradicant.

Consequenter ostendo, quod rationes, quas adducit pro conclusione nostra, si aliquid concludunt, hoc faciunt inquantum habent eadem virtutem cum rationibus Do ctoris nostri, & maxime cum secunda: Nam cum dicit in prima, quod voluntas est summe disposita ad fruendum, ista est secanda ratio D. AEgidij, quae dicebat, quod in illa vi sione beata, ideo voluntas non potest non di ligere, quia ibi videtur Deus sub ratione sumn mi boni, & sic habetur, quod ibi sit summa disposito, & ex parte obiecti, & ex parte po tentiae.

Similiter secunda ratio ipsius, in qua dicit, quod ita se habet actus appetitus intellectiui, ad formam appraehensam per intelle ctum, sicut actus appetitus naturalis ad formam naturalem: si ista proposito intelligatur vniuersaliter est falsa; nam quia intelle ctus non est determinatus ad appraehensionem vnius tantum, vel ad vnum modum ap prehendendi; idcirco potest aliqua ita appre nendere, quod non sequatur ad ea aliquis actus appetendi, forma autem naturalis, quia est determinata ad vnum, necessario ad ea sequitur appetitus, & sic ratio eius nihilcon cludit. Sed si restringatur proposito, & di- catur, quod sicut se habet appetitus natura lis ad formam naturalem, ita fruitio ad visionem summi boni, sic proposito aliquo mo¬ do est vera, quia forma naturalis, & visio il la inuariabiliter est determinata ad vnum terminum, puta ad obiectum, & etiam sub modo determinato videlicet sub ratione sum mi boni, ita vt impossibile sit, quod videatur aperte alio modo, quam sub ratione summ boni; idcirco ad eam videtur sequi necessario actus appetitus intellectiui; si ergo isto modo intelligatur proposito potest concedi, sed tunc est eadem cum ratione Doctoris no stri AEgidij; nam sicut patet, in hac ratione dicit, voluntatem non posse non diligere stante aperta visione obiecti; impossibile est enim quod videatur aperte, nisi sub ratione summi boni, & per consequens sub ratione summe diligibilis. Et eodem modo dicendum est de tertia ratione, quia innititur eidem medio. cum ista.

Similiter quarta ratio habet eandem veri tatem cum secunda ratione AEgidij, nam cum dicit, quod qui videt Deum aperte, necessa rio videt ipsum summe diligendum, & per consequens necessario appetit ipsum dilige re, haec proposito pro tanto est vera, quia vi det ipsum necessario esse summum bonum, & summe appetibile, & hoc idem dicit AEgi dius. Similiter & confirmatio quartae ratio nis eandem virtutem habet, si bene inspiciatur,

Ostendo insuper, rationes Doctoris nostri non esse solutas, nam cum dicunt ad pri mam, intentionem illam voluntatis, quam ponit P. August. necessario connexam actui ntelligendi, non esse amorem perfectum quia sequitur actum intelligendi imperfectum, & pure speculatiuum; dico, quod sta responsio est contra eos; nam si actus vo luntatis est connexus actui intellectus pure speculatiuo (vt ipsi concedunt) multo magiest connexus actui practico, quia iste habet magis ordinem ad voluntatem, ratione cuius dicitur practicus.

Similiter respondeo ad secundam, nam si cum dicunt, quod stante aperta visione Deivoluntas potest non diligere, quia potest esse sub carentia omnis actus, hoc nego, si accipiatur actus visionis aperte actualiter; & ratio ipsorum, (vt ipsimet accipiunt) tantum concludit, non supposita aperta Dei visione sicut etiam supposita; nam si non supponatur visio Dei aperta, voluntas potest etiam tunc summum bonum non diligere actu affirmato: si ergo ratio debet plus concludere supposita aperta Dei visione, quam non supposita, oportet, quod concludat volunta tem non posse summum bonum non diligere, nec actu affirmato, nec actu negato. Tertia ratio nec etiam soluitur, cum enim dicunt, quod delectatio sequens apertam Dei visionem non est amor Dei, sed cognitionis, & visionis; dico quod hoc concesso adhuc habetur propositum, Tum quia sufficit, quod illa visio non possit separari ab omni actu vc luntatis, cuius contrarium ipsi tenent; Tum uia dato, quod illa delectatio non esset amor Dei secudum se illam tamen fupponit, quia amor rei, cognitae praecedit amorem cognitio nis rei, cum iste sequatur actum intellectus rectum, ille vere reflexum.

Quarta etiam ratio non soluitur, nam cum dicunt, quod ille esset amor concupiscentiae, & non amicitiae, hoc posset negari, concesso tamen, non habent intentum, Tum quia illa visio non separatur omnino ab actu volunta tis, tum etiam, quia illum amorem, vel praece dit amor amicitiae, vel necessario sequitur, alioquin talis amor esset inordinatus, quod est impossibile¬

Similiter nec valet alia solutio, nam cum dicunt, quod potest quis se non diligere isto modo scilicet actu negato, quamuis hoc sit ve rum pro aliquo nunc, puta pro illo, in quo se ipsum non appraehendit, & circa aliud est occupatus; Quando tamen actu se appraehen dit, & maxime cum illa visione, quam habet ad se ipsum, est impossibile, quod non se diligat: sic ergo patet, quod rationes huius fundamentalis Doctoris adhuc stant in suo robore.

Quapropter teneo conclusionem Doctoris mei, & quamuis sit sufficienter probata per eius rationes, confirmo tamen eam dupliciter.

Primo sic, si posset subtrahi actus fruitio nis manente aperta visione, sequeretur, quod manente illa eadem visione posset subtrahi, immo quod subtraheretur praesentia obiecti fruibilis, consequens est impossibile, ergo & antecedens; Consequentiam probo, quia si est aliqua ratio, quare actus fruitionis sit con tingens, & possibilis tolli, erit ipsa presentia obiecti fruibilis, nam vel talis praesentia ess necessaria manente aperta visione, vel est con tingens; si est necessaria causabit necessario actum fruitionis, obiectum enim fruibile ion causat fruitionem, quam prius non causabat quia modo est praesens voluntati, cui prius non erat, & sic eo modo, quo est praesens, cau sat fruitionem, si ergo necessario est praesens necessario causabit eam, & sic habemus pro positum, si autem talis praesentia erit contingens, tunc clara est consequentia, scilicet quod possit subtr ahi, & tolli, quemadmodum etiam actum fruitionis. Falsitatem probo, nam con¬ stat, quod obiectum fruibile, cum non sit pre sens voluntati, nisi per apertum visionem ipsius, non potest tolli eius praesentia, quin tol latur etiam illa aperta visio: manente igitur aperta visione, impossibile est, quod tollatur praesentia obiecti fruibilis, & per consequens eadem ratione impossibile est, quod tollatur actus fruitionis.

Secundo, si posset tolli actus fruitionis a voluntate manente intellectu sub actu visio nis, sequeretur, quod remotionem pfati actus pueniret aliqua nouitas, vel ex parte posae vel ex parte obiecti, consequens est falsum, ergo &c. Consequentiam probo; nam potentia eodem mo do se habet ad obiectum, quo obiectum se habet ad potentiam, semper eodem modo se quitur actus, probo falsitatem consequentis; non enim potest dici, quod fiat talis nouitas in potentia, nam supponitur, quod sit summu disposita, etiam amoto huiusmodi actu, nec etiam potest fieri in praesentialitate obiecti quia Vt patuit, huiusmodi praesentialitas non potest tolli manente illa visione: Nec valet si dicatur, quod sit nouitas in potentia ex eo quod suspendatur a suo actu; nam cum actus resultet in potentia ex debita proportione, quae est inter ipsam, & obiectum, oporteret quod illa proportio dissolueretur antequam tolleretur ille actus, non potest autem dissol ui, nisi per aliquam aliam mutationem praeuenientem remotionem actus, & sic daretur processus in infinitum.

Concludo ergo pro isto atticulo, quod obiectum non potest mouere intellectum ad actum visionis, non mouendo voluntatem ad actum fruitionis. Vtrum autem voluntas sit libera respectu istius actus fruitionis, & vtrum necessitas praefati actus stet cum sua libertate, de hoc nihil ad praesens, quia in secundo libro, cum Dei auxilio, vbi agetur de libertate voluntatis, poterit hoc videri.

Restat nunc videre, dato quod obiectum fruibile non possit mouere intellectum ad actum visionis, non mouendo voluntatem ad actum fruitionis; vtrum possit mouere vo luntatem ad fruitionem non mouendo inte lectum ad visionem.

Ad quod simpliciter dico, quod non, & probo tripliciter.

1 Si illud, quod magis videtur possibile, & tamen non est; ergo quod minus videtur possibile, non erit, sed magis videtur possibile, quod possit fieri actus visionis sine fruitione, & tamen non est; ergo nec etiam erit possibile, quod fiat fruitio sine visione; Maior probatione non indiget, quia est locus dia lecticus; Minor etiam est nota quantum ad vnam partem, cum probatum sit, quod non sit possibilis visio sine fruitione, quantum ve ro ad aliam partem facile est eam probare nam quia actus visionis est prior saltem ordi ne naturae actu fruitionis, magis videtur possibile, quod fiat actus fruitionis sine illo, quam e conuerso.

2 Illud, quod non potest fieri praesens vo luntati in ratione obiecti mouentis, nisi mediante actu intellectus, nequit mouere volum tatem ad suum actum, nisi prius moueat intellectum ad eius actum, obiectum fruibile, & quodcunque aliud est huiusmodi; ergo &caet. Maior est nota, quia nulla potentia po test moueri a suo obiecto, nisi illud fiat praesens sibi in ratione obiecti mouentis; probo Minorem, dictum est enim in secundo artilo huius quaestionis, ex ordine, & natura ista rum potentiarum prouenire, quod obiectum quodcunque non moueat voluntatem ad suum actum, nisi prius moueat intellectum; si ergo ista est natura specifica harum potentiarum, non poterit saluari earum natura nisi prius obiectum fruibile fiat praesens intellectui, quam voluntati.

3 Si obiectum fruibile moueret voluntatem, non mouendo intellectum ad actum vi sionis, sequeretur, quod voluntas non esset appetitus itellectiuus, quod est falsum, quia hoc posito voluntas transiret de specie in spe ciem, immo etiam de genere in genus, quod est impossibile: Consequentiam probo, nam sicut appetitus naturalis est in tali genere, vel in tali specle, quia sequitur talem formam naturalem, & appetitus sensitiuus est in tali genere, quia sequitur ipsum sensum; ita eodem modo appetitus intellectiuus est in tali genere, quia sequitur ipsum intellectum; & ideo si ponatur, quod possit esse in suo actu sine intellectu, oportebit dicere, quod mutauerit suum genus, vel suam speciem, & haec de tota quaestione.

AD rationes contrariae opinionis. Ad primam, concessa maiore, nego mi- norem, & cum probatur, quia est prior, dicendum, non esse inconueniens, quoc prius aliquo modo in suo esse indigeat poste riori, videmus enim quod actus intelligendi est prior relatione, quam habet ad obiectum in ratione terminantis, & tamen in suo esse ita indiget ea, quod non possit absolui abilla, vt patuit in praecedente quaestione: similiter possumus, distinguere de dependentia, quia potest aliquid duobus modis dependere ab aliquo, vno modo in ratione alicuius causalitatis, cuiuscunque generis sit respectu ip¬ sius, alio modo in ratione cuiusdam conexigentiae, secundum quem modum relatiuum dependet a suo correlatiuo; non enim vnum re latiuum habet causalitatem super alterum, cum sint simul natura, dependent ergo relatiua a se inuicem in ratione cuiusdam exigentiae, & sic non inconuenit, quod actus vi sionis dependeat ab actu fruitionis, coexigit enim iste actus illum per rationes iam adductas, & ideo necessario non concludit eorum ratio.

Ad secundam cum dicunt, quod stante aperta Dei visione, Deus potest subtrahere influentiam suam a voluntate, nego, & cum probatur, quia libere influit in eam, dico quod quamuis libere simpliciter influat; facta tamen ista suppositone, quod infiuat in intellectum quoad actum visionis, necessario influet in voluntatem quantum ad actum fruitionis, quia isti duo actus sunt annexi ne cessario respectu obiecti fruibilis, vt superium visum est. Neque hoc repugnat diuinae libei tati, quia iste influxus non est necessarius sim pliciter, sed ex suppositone, & ipsi actus, qui causantur a diuina essentia in ratione obiecti actualiter praesentati, inter se sunt necessarij, vt superius patuit.

Ad tertiam, nego maiorem, nam redigere omnia in nihil, est possibile, quia non includit repugnantiam, sed suspendere voluntatem ab omni actu, manente aperta Dei visione, multas includit repugnantias, si, quis consideret rationes superius, inductas, puta, quod actus intellectus sit independens, & dependens a voluntate, & quod obiectum fruibile sit prius, & non prius voluntate, & plura alia, quae possent deduci ex rationibus praehabitis; ideo ratio non concludit.

AD ARGVMENTA principalit. D primum quid dicendum sit patet per iam dicta in primo articulo huius quaest quia non ita se habet intellectus ad vo luntatem, sicut phantasia ad intellectum, & ideo ratio non concludit.

Ad secundum etiam patet per dicta in 2. articulo, vbi fuit ostensum, quod visio non est de intrinseca ratione obiecti fruibilis, nec est requisita ad fruitionem propter obiectum, quasi sit de eius intrinseca ratione, sed solum propter naturalem ordinem potentiarum

Ad tertium patet ex dictis in poenti articu lo, nam dato quod consequentia esset bona, consequens tamen est falsum, vt patuit, & cum probatur, quia videmus, quod hic in via potest obijci aliquid intellectui pure spe culabile, quod non moueat voluntatem ad actum amoris, dicendum, hoc non esse simi le, quia in illa visione beata obiectum fruibi le necessario videtur sub ratione summe dili gibilis, propter quod ad illam visionem necessario sequitur actus amoris