Quaestio 1

DISTINCTIONIS DVODECIMAe QVAESTIO PRIMA Vtrum Spiritus Sanctus procedat a patre, & Filio per mutuum amorem.

ARGVITVR PRO PARTE negante.

1Q1 Spiritus Sanctus procederet per muAtuum amorem, sequeretur quod actus spirandi non esset complete ab vna persona; sed hoc est falsum, ergo &c. Consequentia patet, quia mutuus amor non potest esse vnius tantum personae, sed necessario requirit distinctas personas: Falsitatem probo, quia actum aliquem esse ab aliqua diuina persona incomplete, argueret imperfectionem in ea, quod est absurdum ponere in diuinis

2 Si mutuus amor Patris, & Filij esset prin cipium Spiritus Sancti, sequeretur, Patrem, & Filium spitare Spiritum Sanctum inquan tum plures, & non inquantum vnum, con¬ sequens est falsum, ergo &c. Consequentia patet, quia mutuus amor requirit plura, v plura. Falsitatem probo, quia vnus simplex actus est ab vno simplici principio, & non a pluribus, vt plura sunt, actus spirandi est vnus simplex actus, ergo erit ab vno, & vnum.

3 Si amore mutuo procederet, sequeretur, Patrem, & Filium esse plures spiratores, quod videtur falsum; Consequentia patet: Falsitatem probo per P. Augustinum quinto de Trinitate cap. 14 vbi dicit, quod sicut Pater, & Filius, & Spiritus Sanctus. referuntur ad creaturam, ita Pater, & Filius ad Spiritum Sanctum, sed tres personae relatae ad creaturam non dicuntur nisi vnus) creater, ergo Pater, & Filius relati ad Spi- ritum Sanctum non dicentur nisi vnus spirator.

AD OPPOSITVM ARGVITVRV 1Q Piritus Sanctus, vt Amor, & perfecta Charitas procedit, mutuus autem Amor, & perfecta Charitas minus quam inter duos haberi non potest, sicut dicit D. Sreg in Homil ergo sequitur Spiritum Sanctum procedere a Patre, & Filio, vt duo sunt, & per concordem voluntatem, ac mutuum amorem amborum.

2 Spiritus Sanctus est connexio consubstantialis, & coeterna Patris, & Filij, sicut dicit P. Augustinus 8. de Trinitate cap. 1I hoc autem non verificaretur, nisi procederet ab eis per mutuum amorem amborum o ergo &c.

RESPONDEO: in ista quaestione tria sunt videnda.

1 An concordia, & correspondentia amo ris sit de intrinseca ratione voluntatis, pront est principium productiuum Spiritus Sancti, & dato quod non; Vtrum possimus saluare aliquo modo Spiritum Sactum procedere a Patre, & Filio per amorem mutuum amborum.

2 An Pater, & Filius spirent Spiritum Sanctum inquantum vnum, vel inquantum plures.

3 An possint dici plures spiratores. ARTICVLVS PRIMVS. An concordia, & correspondentia amoris sit de intrinseca ratione voluntatis

ORo huius articuli notitia est praenotan dum, sicut dictum fuit in x. distinct aliquos velle, intellectum simplici notitia informatum euaderae faecundum, ita vt habeat rationem memoriae, & sit principium notitiae declaratiuae, quae verbum nuncupatur, & filius in diuinis, & eodem modo voluntas informata simplici amore efficitur faecunda, itautsit principium productiuum amoris. intensiui, qui est Spiritus Sanctus, si ergo quaeratur ab eis; Vtrum voluntas, prout est principium productiuum Spiritus Sancti, sit necessario informata amore mutuo, & concordi duorum, patris, s. & filij; Dicunt quod sic, quia (secundum eos) haec est differentia inter intellectum, prout est principium productiuum Verbi, & voluntatem, prout est principium productiuum Spiritus Sancti, qua intellectus habet perfectam faecunditatem ad Verbi productionem, prout existit in vna tam tum persona, scilicet in Patre, Moluntas aut non habet perfectam faecunditatem ad productionem Spiritus Sancti, nisi prost existit in duabus personis, secundum quem modum necessario est informata amore mutuo, & con ecordi patris, & filij¬

Fundamentum autem, cui inniritur hac opinio, sumitur ex Riccardo 3. de Trinitate cap. 10 vbi vult, quod plenitudosapientiae in qua consistit faecunditas intellectus, sit in vna sola personav plenitudo vero amoris.; in qua consistit faecunditas voluntatis, requirit necessario duas personas: Nam loquens de plenitudine sapientiae ibidem ait; Nihil defi nitur contratiuminaturae, si plenitudo sapien tiae dicatur posse subsistere in singularitate personae; nam quantuncumqe in deitate esfet tantum vna persona, nihilominus pleni tudinem sapientiae habere potuisset. Cum vero loquitur de plenitudine amotis: dicit, quod intimae charitatis delitiae habiriuntur de corde alterius; quius rationemireddit in podem libro cap. 3. dicens, quod amor non potest esse iucundus nisi existatiniutuus: in amore enim imutuo alter est, qui amorem impendit, & qui amorem rependit; ex. quibus colligitur secundum Riccardum, voluntaten non esse principium faecundum ad spirandum Spiritum Sanctum, nisi prout est informata amore duorum mutuo, & concordi impenso ab vno, & repenso ab altero.

Contra quam opinionem arguunt nonnulli quinque rationibus

DSi Pater, & filius producerent Spiritum Sanctum inquantum concorditer se amant sequeretur, quod Spiritus Sanctus esset pro ductus antequam esset productus; Conse¬ quentia probatur, quia secundum eos, volum tas infinita habens obiectum sibi praesens infinitum est sufficiens principium productiuum Spiritus Sancti, ergo antequam Pater. effectiue concorditer cum Filio vellint, per eam potest produci, & per consequens pro duceretur Spiritus Sanctus, quod patet, uavoluntas non acquirit infinitatem, nec praesentiam sui obiecti infiniti per hoc quod exi stit i Patre, & filio, sed hoc totum habet priusquam intelligatur existere in eis; produm ceretur ergo Spiritus Sanctus per eam antequam esset productus, si concordia amoris expectetur, secundum praecedentem opinio nem, & etiam produceretur post quam esset productus.

2 Si voluntas esset principium Spiritus. Sancti prout pater, & filius per eam concor. diter se amant, sequeretur, quod non habe ret totam perfectionem suam per obiectum primarium, consequens est falsum, quia obiectum primarium diuinae voluntatis est infinitum, & ideo ex hoc debet habere omnem perfectionem, quam potest habere, Conse quentia probatur, quia obiectum primarium diuinae voluntatis est ipsa diuina essentia obiectum autem quasi secundarium videntur esse diuinae personae, quae sunt plures, ob iectum vero primarium debet esse vnum: si ergo voluntas non est principium Spiritus Sancti, nisi vt stat sub amore mutuo duorum, quia Vt sic, habet pro obiecto ipsas diuinas personas, sequitur, quod, non habeat totam perfectionem ex obiecto primario, quod est essentia.

3: Si amor mutuus esset perfectior, & iu cundior amore non mutuo, sequeretur, quod esset maior ratio amabilitatis in duabus personis quam in vna sola s Consequens est falsum, quia sicut non est plus de bonitate in duabus, vel etiam in omnibus tribus personis quam in vna persona, ita non potest ibi essi plus de amabilitate, Consequentiae probatour, quia videmus in nobis, quod amorimutuus ideo est iucundior quia dilectus redamans est amabilior quam ante redamationem: cum ametur non solum propter perfectionem intrinsecam, quam habebat, sed etiam proptes ipsam superuenientem redamationem, quia ergo iste modus amandi; & redamandi non habet locum in diuinis, sequitur quod amor mutuus non fitibi perfectique, vel iucundior, quam simplex amor, & per consequens voluntas eriti facundior ad preducendum Spi ritum Sanctum per talem amorem, quam peralium; nt: uIAaM

. Si amor mutuus est iucunmdior amore simplici, sequitur, quod pater, vel filius tali amore esset beatus, quod est falsum, quia runc pater non esset beatus in se, sed in filic obiectiue, & eodem modo filius in patre, quod est absurdum, consequentia patet, quia amor, quo beata est quaecunque persona debet es- se iucundissimus

3 Doctor iste tenet Spiritum Sanctum distingui a filio, dato, quod ab eo non proce deret, hoc autem non haberet veritatem, si de ratione Spiritus Sancti esset procedere per amoris concordiam, quia remota tali concon dia, remoueretur suus modus procedendi, & per consequens nihil sibi remaneret, per quod distingueretur a filio; lsta ergo duo non stant simul, scilicet, quod possit distingui a filio sufficienter per suum modum procedendi, & eius modus procedendi sit talis, quod non possit procedere nisi per mutuum amorem patris, & filij.

Concludunt ergo concordiam amoris non esse de ratione voluntatis, prout est principium productiuum Spiritus Sancti, sed quenadmodum (secundum eos) intellectus efficitur foecundus ad producendum verbum, non per actum secundum, qui est intelligere, sed per solam praesentiam obiecti intelligibilis, puta essentia, quia per eius praesentiam constituitur in ratione memoriae, ita suo modo, voluntas foecunda efficitur ad producendum, non per actum primum, qui est amare, sed per solam praesentiam infiniti obiecti amabisis, scilicet essentia, per cuius praesentiam est principium actus secundi, qui est amare, & etiam alterius actus notionalis, qui est spirare, quia voluntas actiua, & feecunda ex praesentia obiecti amabilis est sufficiens principium vtriusque actus, concordia autem mutui amoris nullam tribuit actiuitatem, vel se cunditatem voluntati ad producendum Spr ritum Sanctum, ratione cuius se teneat ex parte principij productiui.

Hac conclusionem probant tripliciter. 1 Illud, quod alteri tribuit aliquam actua litatem, & fecunditatem, non recipit eam ab eodem, sed principium productiuum, quo ali quid producitur, tribuit actiuitatem, & faecunditatem supposito producenti, ergo non acquirit eam ao eo, vel in eo, cum ergo volum tas sit principium productionis Spiritus San cti, actiuitatem, & feecunditatem ad ipsum producendum tribuit suppositis producentibus, scilicet patri, & Filio, & non acquirit illam ab eis, vel in eis, & per consequens non ex mutuo amore amborum producitur.

2 Illud principium, quod est ita perfectum in solo patre, sicut in patre, & filio, non ac quirit actiuitatem, & foecunditatem sibi com petentem ex concordia amoris amborum, sed voluntas, prout est principium productionis Spiritus Sancti, est rta perfecte in solo patre. sicut in patre, & filio, ergo &c. Maior est nota. Minor etiam patet per minorem praeceden tis rationis, vbi dicebatur, quod principium productiuum non acquirit actualitatem a supposito agente, vel a suppositis agentibus, sed magis e conuerso, quia tribuit eam ipsi, vel ipsis.

3 Si concordia amoris esset de ratione voluntatis, prout est principium productiuum Spiritus Sancti, sequeretur, quod pater non haberet plenam faecunditatem ad producen dum Spiritum Sanctum, nisi Filio iam produm cto, quod est falsum, Consequentia patet, quia concordia amoris non haberetur nisi produm cto filio; Falsitas probatur, quia sicut patet per P. August. 4. de Trinini cap. 20. "Pater est principium deitatis", ergo omnem fecunditatem quam habet, illam habet in primo signo originis, & per consequens nullam habet fecunditatem filio iam producto, quam non praeintelligeretur habere prius origine quam filium produceret.

Cum hac opinione concordant nonnulli si Conclusione principali; volunt enim actu spirandi competere Patri, & Filio non per concordiam amoris, quia sic non competeret complete nisi ambobus, & non cuilibet eorum per se, & diuisimi.

Probant ergo actum spfrandi essc comple te in quolibet eorum diuisim dupliciter.

1 Actus spirandi in quocunque ponatur est complete, & totaliter perfectus, sed iste actus est in Patre, & in Fiho, ergo erit complete, & totaliter in quolibet eorum.

2 Sicut se habet essentia ad trespersonas, ita actus spirandi ad patrem, & Filium, sed essentia et ita in vna psona, sicut in tribus, ergo & actus spirandi est totus in patre solo, sicut in patre, & filio.

Ambae hae opiniones mihi videntur dubie& prima triplici de causa: Primo, quia inter patrem, & filium non est nisi duplex conne cio, vna essentialis, altera personalis, essentia lis connexio est eorum simplex vnitas in essentia, & notionibus essentialibus; Secunda est quaedam mutua conexigentia, quam hapent per suas proprietates personales, secun dum quas abinuicem distinguuntur, & mutuo se exigunt.

Nec obstat si dicatur, praeter istas adhuc esse tertiam connexionem in spiratione actis. ua: Quia haec reducitur ad connexionem essentialem; na sicut Pater, & filius sunt dud, & omnino vnum in essentia, ita sunt omni- no vnum in spiratione actiua, & ideo possumus hanc connexionem: reducere ad aliquam illarum, dicendo in patre, & filio duplicem esse connexionem, vnam simplicem, & essen tialem in qua conueniunt tam in essentia, quam in communi notione, alteram vero es se per mutuam coexigentiam eorum, quam habeat secundum suas proprietates persona les, praeter quas non apparet ibi alia connexio, alioquin oporteret ibi ponere, vel alias relationes, vel alias persectiones absolutas, quorum neutrum est possibile

Verum prima opinio videtur ibi ponere quandam aliam connexionem per mutuitatem concordiae; quaero igitur ab eis, Vtrum per concordiam amoris intelligant tertiam quandam connexionem, vel aliquam illarum duarum, primum non possunt dicere, quia cum in patre, & filio non sint nisi essentialia, & notionalia, oportet omnem eorum con nexionem attendi, vel penes essentialia, vel penes notionalia, & per consequens omnis earum connexio coincidet in aliquam illarum duarum: si vero intelligant aliquam harum duarum, vel intelligunt illam quae dicit mutuam coexigentiam patris, & filij, vel illam quae dicit eorum vnitatem, primum non potest dici: Tum quia ipsimet volunt, quod iste amor mutuus, & concors sit actus voluntatis, quasi eam informando secundum nostrum modum intelligendi, dando sibi fo cunditatem ad producendum Spiritum San ctum, Constat autem huiusmodi coexigen tiam Patris, & Filij secundum suas proprietates personales non esse actum voluntatis.

Tum quia coexigentia non potest esse in amore, eo quod in amore nulla sit distinctio, coexigentia autem semper includit distinctionem, & ideo talis coexigentia solum est accipienda penes eorum proprietates personales, per quas adinuicem referuntur & per easdem adinuicem distinguuntur. Si vero di cant, quod per coexigentiam amoris intelligunt illam connexionem quae dicit vnitatem, tunc non habent suum propositum, immo sibi ipsis contradicunt;. Nam (secundam eos dicere, quod Pater, & Filius concordant in amore, nil aliud est quam dicere, quod habeant vnum amorem essentialem, Constat at, imorem istum essentialem esse ita perfecte in solo Patre, & Filio, sicut simul in Patre, & Filio, & per consequens eandem foecunditatem dabit prout existit in solo Patre, & prout existit in Patre, & Filio; cuius contrarium intendunt, sic ergo dicendo destruut propositum. Ex quibus omnibus apparet non esse ponendam, quandam tertiam vnionem inter Patrem, & Filium.

Secundo male dicunt ponendo amorem istum mutuum esse primum actum spirandi in ratione principij; quod si verum esset, Pa ter, & Filius elicerent prius actum amandi, quam actum spirandi, & per consequens actus essentiales praecederent notionales in ea dem persona eliciente; cuius contrarium fuit ostensum in 8. distinct. idcirco ibi recurratur.

Tertio est dubia, quia ponit diuinam voluntatem non esse fuecundam ad producendum Spiritum Sanctum prout existit in vna persona, sed prout existit in duabus, cu ergo tfoecunditas proueniat ex perfectione, sequeretur, quod voluntas diuina esset minus per fecta in vna persona, quam in duabus, quod est falsum.

Quapropter haec opinio sustineri non potest, nisi aliter intelligatur.

Secunda etiam opinio est dubia, & quadrupliciter deficit, primo, quia improbando primam opinionem ponit, obiectum primarium diuinae voluntatis esse ipsam essentiam; personas vero quasi secundarium, hoc aut fuit in prima distinct improbatum quaest. 2. Secundo, quia, ponit in eadem persona amo rem essentialem esse praeuium actui notionali, qui est spirare, quod non videtur verum, vt patuit in 8. distinct, Tertio, quia ponit inter Patrem, & Filium prius, & posterius secundum diuersa originis signa; & est vnum potissimum fundamentum istius opinionis, quod in 9. distinct. fuit reiectum. Quarto, quia asserit voluntatem prout est principiu pirandi Spiritum Sanctum, itaesse in solo Patre, quemadmodum simul in Patre, & F lio, quod si esset verum sequeretur, Patrem potuisse spirare, supposito etiam per impossibile Filium non spirare, & per consequens Spiritus Sanctus abeo distingueretur, dato quod ab eo non procederet, cuius oppositum tuit ostensum in praecedenti distinctione¬

His ergo reiectis aliter mihi videtur esse dicendum, & pro euidentia eorum, quae dicenda occurrunt, hoc ordine procedam.

1 Inquiram, An amor, quo Pater amat Filium, & Filius Patrem sit vnus, & idem vel alius, & alius, per hoc enim apparebit, quomodo sit intelligendum inter batrem, & Filium esse mutuum, & concordem amorem..

2 Explicabo, quot modis possit intelligi Patrem, & Filium spirare Spiritum Sanctu per amorem mutuum.

3 Respodebo per hoc quaesito principali. PRO primi intelligentia aduertendum est, quod quando actus alicuius personae di uinae transit super aliam obiectiue, non pot esse pure essentialis; Quod patet, Constat enim actum essentialem non posse termina ri ad intra ad aliquem terminum realiter ditinctum, cum nihil sit realiter distinctum ab essentia, & ab essentialibus: Actus autem vnius personae dum cadit super aliam obie ctiue, transit, & terminatur ad aliam notionaliter, tanquam ad terminum realiter di stinctum, ergo non est essentialis; oportet igitur, vel quod sit actus pure notionalis, vel essentialis connotans notionalem, vel notionalis connotans essentialem: Tunc autem aliquis actus est pure notionalis, quando est proprius illi personae, cuius est elicitiue, & eam solam denominat, sicut patet de ipso generare qui est proprius soli Patri cuius est elicitiue, & eum solum denominat formaliter, non autem filium super quem cadit obiectiue: Actus vero notionalis connotans essentialem, quamuis sit proprius, dat tamen intelligere necessario actum communem de nominantem omnes tres personas, vt patet in isto actu, qui est demonstrare, qui vere est Patri proprius, vt habetur loan. 5. Pater demonstrat Filio, vbi dicit P. Augustiuus, demonstrans Pater filij visionem ipsum gignit, idest ostendit quomodo gignat; demonstratio quippe gignit visionem, non visio demon strationem. Vult ergo, quod iste actus demonstrandi sit proprius Patri, & eum solum formaliter denominet, & quamuis sit proprius, denotat tamen necessario actum com munem, qui est cognoscere, quia demonstrare filio nil aliud est, quam communicare silio cognitionem, & sic actus iste demonstram di significat in recto ipsam communicationem, sed in obliquo cognitionem: quod non valeret nisi actus iste esset notionalis conno tans, vel includens actum essentialem.

Est insuper alius actus essentialis connotans, vel includens notionalem, sicut cum dicimus patet intelligit filium, talis enim actus, quamuis in recto sit essentialis, cum intelligere sit commune tribus, est tamen non tionalis in obliquo, nam patris intelligere non cadit super filium tanquam super terminum realiter a se distinctum, nisi ratione actus notionalis quem connotat, vel includit. Notanter autem dico, quod connotat, quia vbi non est realis distinctio, ibi non po test esse proptia connotatio, sed magis inclusio per identitatem, tunc ergo dicitur actus essentialis connotare notionalem, quan do illi attribuitur aliquid, quod sibi non com¬ petit secundum se, sed ratione actus notio nalis, cum quo coincidit in idem re, sicut in proposito actus intelligendi in patre nunquam transiret super filium, tanquam super terminum realiter distinctum, nisi coincideret in idem re cum actu notionali, qui est generare, & eodem modo actus intelligendi in filio non caderet super patrem, tan quam super terminum realiter distinctum, nisi coincideret in idem re cum ipso genera ri, & haec est intentio P. Augustini super illud soann. 5. non potest filius facere quicquam, nisi quod viderit patrem facientem, vbi dicit, quod videre filij est ipsum natum esse de patre, ac si diceret, visio filij, quae est actus essentialis, non transit super Patrem tanquam super terminum realiter distinctum, nisi prout coincidit in idem re cum sua natiuitate, quae est actus notionalis. Et quod dictum est de actu intelligendi, seu de visione, potest etiam dici de amore, quia qui libet actus est essentialis, & communis tribs. actus ergo amandi in patre non transit super filium tanquam super terminum realiter distinctum, nisi vt coincidit in idem cum ipso generare, & actus amandi in filio non transit super patrem, nisi vt coincidit cum ipso generari.

Ex quibus omnibus apparet quod erat primo declarandum, an scilicet esset idem amor Patris, & Filij; Ad quod dico quod est vnus, & idem quantum ad illud, quod formaliter dicit: Nam cum sit actus essentialis non potest plurificari in diuinis, sed nihilominus includit per identitatem distin ctos, idest oppositos actus notionales, propter quod licet non recipiat alietatem in se, recipit tamen eam in his, quae per identitatem includit. Ex quo etiam apparet quo modo inter patrem & filiu sit mutuus amor. & mutua amoris concordia, siquidem idem amor essentialis dicitur impensus filio a patre inquantum coincidit in idem cum actu nonotionali Patris, ratione cuius potest transire super filium, tanquam super terminum realiter distinctum, & idem amor dicitur im pensus Patri a Filio, quatenus identificatur cum actu notionali filij, ratione cuius potest transire super Patrem realiter distinctum.

QVANTVM ad secundum dico, quod patrem, & filium spirare Spiritum Sanctum mutuo, & concordi amore potest tribus modis intelligi; primo, quod mutuitas attributa amori essentiali per actus notionales sit ratio quare amor essentialis possit facere vo luntatem foecundam ad producendum Spi- ritum Sanctum, vt ponebat prima opinio. Se cundo, vt mutuitas sit quaedam relatio secu dum rationem consurgens inter personam quae amorem impendit, & aliam quae eundem amorem rependit, per quam relationem amor essentialis reddatur feecundus, & inde red dat foecundam voluntatem ad Spiritum San ctum producendum, sicut forte imaginatui eadem opinio. Tertio, vt mutuitas amoris at tributa amori essentiali sit quasi de intrinseca ratione actus spirandi, ita vt non se teneat ex parte principij productiui, vt ponebat pri ma opinio, sed ex parte productionis.

His praemissis respondendum est quaesito principali, Cum ergo quaeritur vtrum, Spiri tus Sanctus procedat a filio per amorem mu tuum, & concordem, dico quod si intelligatur primo modo, ita quod mutuitas amoris se teneat ex parte principij spirandi, quod est voluntas, tribuendo sibi fecunditatem ad pro ducendum Spiritum Sanctu, sicut ponit prima opinio, hoc modo nego, & probo tripliciter Primo, quia si mutuitas amoris se teneret ex parte principij spiratiui dando ei foecun ditarem, sequeretur notionalia dare foecunditatem essentialibus, & per consequens foecunditas, quae est in diuinis ad illas productiones, non proueniret ex infinitate diuinae essentiae, quod est absurdum.

Secundo, sequeretur ivoluntatem diuinam non esse ita in solo Patre perfectam, sicut simul in Patre, & Filio, quia in solo Patre non haberet eandem fecunditatem, & per conse quens nec eandem perfectionem. Tertio, sequeretur actum amandi in Patre, & Filio esse preuium actui spirandi, quia (secundum istam viam) esset principium ipsius, quod superius supponebatur esse falsum ex dictis in o. distinc.

Si vero intelligatur, quod mutuitas sit quasi quaedam relatio setenes ex parte prin cipij spiratiui dando sibi feecunditatem, vt superius dicebatur, sic etiam nego, propter eadem tria inconuenientia; nam sicut erat inconueniens ipsa notionalia tribuere fe cunditatem essentialibus, quinimo magis in eis fecunditatem supponunt, & ex eorum fe cunditate proueniunt, ita etiam multo magis est inconueniens relationes aliquas secundum rationem tribuere istam fecunditatem. Secundo, sequeretur eandem voluntatem esse minus perfectam in solo Patre quam simul in Patre, & Filio, & eodem modo actu amamdi in Patre, & Filio esse praeuium actui spirandi.

Si autem intelligatur, quod ista amoris mutuiras non se teneat ex parte principij spi ratiui, sed ex parte actus spirandi; sic conce¬ do Spiritum Sanctum per mutuum amorem procedere, quod patet, quia fundamentum appropriatum, & immediatum actus spirati di, qui est actus notionalis, est ipse amor essentialis; amor autem essentialis non fundat hunc actum notionalem spirandi, nisi prout existit in Patre, & Filio, & per consequens quicquid est de ratione amoris, prout existit in Patre, & Filio, est etiam de ratione actus spirandi, nunc autem de ratione amoris prout existit in Patre, & Filio est mutuitas, & concordia, quia sicut est in eis vnus amor ita etiam vna amandi ratio, & ideo necesse est, quod per istum amorem Pater feratur in Filium, & filius in Patrem: ex ratione ergo amoris, prout in ambobus existit, est mutuitas, & concordia, & per consequens mutuitas ista amoris erit de ratione actus spiradi.

Iste processus videtur mihi necessarius. suppositis duobus fundamentis, primum est, quod fundamentum actus notionalis, qui ess pirare, sit actus essentialis, scilicet amare; hoc autem manifestum est ex dictis in decima distinc vbi ostensum est Spiritum Sanctum procedere vt amorem, quod non esset verum, nisi amor essentialis esset fundamentum suae productionis.

Secundum fundamentum est, quod amor non fundaret actum spirandi, nisi prout existit in Patre, & Filio, quod probo, quia actus spirandi non potest esse in solo Patre, nec in solo Filio, ergo amor essentialis non potest fundare istum actum notionalem, qui est sbi rare, nisi prout existit in ambobus. Consequentia est nota. Antecedens probo tripliciter.

Primo ex eo quod subiectum adaequatum actus spirandi non est Pater, nec solus filius sed simul Pater, & filius, quemadmodum su biectum adaequatum spirationis passiuae est solus Spiritus Sanctus. Posset ergo sic formari ratio.

Sicut se habet spirari passiue a filio ad spirari passiue a Patre, ita se habet spirare actiue filij ad spirare actiue ipsius Patris, sed ita se habet spirari a filio ad spitari a patre. quod vnum eorum non potest auferri altero remanente, ergo eodem modo spirare actiue Patris, non poterit remanere, si tollatur spiratio actiua a filio, nec e conuerso, & per con sequens sequitur, subiectum adaequatum spi rationis actiuae non esse solum Patrem, nec solum filium, sed simul Patrem, & Filium, Maior est nota: Minorem probo; quia quando aliqua duo sunt omnino idem, si eorum vnum remoueatur, necessario & alterum re mouetur, sed spirari a filio, & spirari a Patre sunt omnino idem, vt supra dictum fuit, & vi patet pr Hylarium 8. de Trin, dicentem, quod idem ipsum atque vnum esse existimabitur a filio accipere, quod procedendo accipit a Patre; sequitur ergo actum spirandi non posse esse in solo patre circumscripto filio, nec in solo filio circumscripto Patre, sed simul in vtroque vt se mutuo exigunt, quasi vnum subiectum adaequatum istius actus spirandi.

Secundo probo hoc idem ex ordine, qui est inter generationem, & spirationem.

Si actus spirandi posset esse in soloPatre, dato per impossibile, quod filius non spiraret, sequeretur, quod posset tolli ordo, qui est inter generationem, & spirationem, consequens est impossibile, ergo &c. Consequentia est nota, quia, sicut patuit in o. distinc. in diuinis non potest esse alius ordo, quam prin cipiantis, & principiati, & ideo si talis orde tollatur, ois ordo inde remouebitur, si aute actus spirandi posset esse in solo patre, gene ratio filij nullam haberet rationem principi super spirationem Spiritus Sancti, & sic nul lus ibi ordo remaneret. Probo impossibilitatem consequentis, quia de intrinseca ratione illarum productionum est, quod vna illarum sit per modum intellectus, & alia per modum voluntatis, & per consequens, quod inter eas sit ordo; si ergo tollatur ab eis talis ordo, non remanebunt tales productiones, & tunc non remanebit actus spirandi, qui ponebatur esse in solo Patre, sicque actus spirandi nullo modo remaneret, & tamen existeret in solo Patre, quod est impossibile¬

Tertio probo idem ex distinctione, quae est inter actum generandi, & actum spiradi. Si actus spirandi posset esse in solo Patre, se ueretur, quod posset esse non distinctus ab actu generandi, quod est impossibile, quia tunc non esset, & esset talis actus spirandi; Consequentiam probo ex dictis in precedenti distinc. vbi ostensum est, quod si filius non spiraret, non esset distinctus a genito & per cns nec actus spirandi ab actu generandi¬

Concludo ergo, quod actum spirandi esse in solo Patre, importat quidam in compossibilita tem, idcirco de sua intrinseca ratione est esse in patre, & filio, & per cuns amor essentialis non fundabit istu actu notionalem, qui est spirare, nisi prout existit in vtroque per mutuum, & concordem amorem eorum, Cum ergo qrituri vtrum S. 8. procedat a Patre, & Filio per con cordem, & mutuum amorem; Dicendum est quod sic: non quod mutuitas amoris se teneat ex parte principij spiratiui, sicut ponebat prima opinio, sed tenebit se ex parte ipsius actus, seilicet spirationis actiuae, vt sit ta lis sensus; Spiritus Sanctus procedit aPatre, & Filio per amorem mutuum, & concordem amborum, quia procedit per spirationem actiuam, de cuius intrinseca ratione est fundari super amorem mutuum, & concordem eorum.

Ex quibus omnibus potest patere Spiritum Sanctum conuenienter dici nexum Patris, & Filij: Vnde & P. Aug. de eo loquens 8. de Trin. c. 5. dicit quod est communicatio consubstantialis, & coaeterna Patris, & Filij, quae si amicitia conuenienter dici potest dicatur: Haec autem omnia videntur habere veritatem quia sua spiratio fundatur super amore mutuo, & concorde amborum.

Ad rationes ergo primae opinionis non est necesse respondere; quia ex verbis Riccardi non colligitur, quod mutuitas amoris se teneat ex parte principij spiratiui, quasi praeue niens actum spirandi, & dando foecunditate eidem principio spiratiuo, vt ipsi exponunt; sed solum eius verba cogunt nos, vt dicamus amorem mutuum patris, & filij concurrere necessario ad actum spirandi, quod vtiqu concedo eo modo quo est declaratum. Nec etiam respondendum est rationibus alterius opinionis, quibus impugnatur modus ponendi praefatae opinionis, quia conueniunt in conclusione, sed opus est respodere ad illas solum quae probant directe Spiritum Sanctum non procedere a Patre, & Filio per mutuum amorem eorum: & vt breuius nos expediamus est intelligendum, tria esse fundamenta quibus firmant suam opinionem. quorum primum est amorem mutuum non esse perfectiorem in diuinis amore simplici, & essentiali; ac per consequens nec iucudio. rem, siue fecundiorem ad productionem Spi ritus Sancti. Secundum est, principium spiratiuum, scilicet voluntatem non acquirere fecunditatem a Patre, & Filio, in quibus est; ed magis tribuit eam ipsis; & per consequens non indiget concordia amoris amborum ad principiandum dictum actum

Tertium est, totam foecunditatem princiij spiratiui esse in patre in primo signo originis ante productionem filij, & per consequens ante concordiam amoris amborum. Additur etiam, & quartum ab alijs, quod fuit superius tactum, scilicet, actum spirandi esse actu simplicem, & per consequens in quocunque supposito ponatur esse in eo totaliter, & complete. Potest ergo esse in solo patre.

Remotis igitur istis fundamentis rationes eorum nihil concludent.

Et ideo quantum ad primum dico, quod deficit in duobus, Primo, quia diuidunt amo rem mutuum contra simplicem, quasi sint duo amores in diuinis, quorum vnus sit per fectior alio; quod quidem est falsum, nam vnus, & idem amor est, qui dicitur simplex, inquantum est pure essentialis, & communis tribus personis quasi per modum formae inexistentis & dicitur mutuus inquantum existit in eis quasi per actum notionalem vnius impendatur alteri, & pr actum notionalem alterius rependatur eidem; nam sicut patuit superius ex auctoritate P. August inducta: Videre silij respectu Patris idem est, quod ipsum natum esse de Patre, vbi videtur velle, quod visio filij non tendat in Patrem tanquam in terminum realiter distinctum a filio, nisi per actum notionalem qui est nasci, & eodem modo est dicendum visionem Pa tris non tendere in Filium tanquam in obie ctum distinctum, nisi per actum notionalem, qui est generare: Sicut ergo mutuitas cogni tionis attribuitur Patri, & Filio per eorum actus notionales; ita & mutuitas amoris est qua actus notionales, quamuis sint distincti inter se, non sunt tamen distincti ab essen tialibus, ldcirco sicut visio essentialis simplex, & visio personalis mutua non sunt duae visiones; ita amor essentialis simplex, & amor personalis mutuus non sunt duo amores, sed sunt vnus amor aeque perfectus. & ista est intentio Anselmi Monolg. capite primo dicentis, & quoniam omni- non idem est quod amat, & quod amatur in patre, & filio, necesse est vt vterque pari amore diligat se, & alterum.

Deficit secundo, quia iucunditatem diui ni amoris videtur velle reducere in mutuita tem personalem, cum tamen magis sit e conuerso, quia essentialia non reducuntur in por sonalia, sed personalia in essentialia: Mutuitas ergo personalis in amore prouenit ex pro fectione, & iucunditate amoris essentialis, & non e conuerso: & ita verba Riccardi sunt intelligenda dicentis amorem non posse esse ucundum, nisi sit mutuus; ac si diceret quod siue in nobis, siue in Deo iucunditas amoris exigit distinctas personas, inte quas sit mutuitas impensionis, & repensionis; in isto tamen modo exigentiae est magna diuersitas: Nam quia in creaturis plures personae se amam tes, & redamantes habent plus de bonitate, & amabilitate, quam vna sola persona, idcirco plenitudo, & iucunditas amoris innascitur ex ipsa mutuitate, & amor mutuus est in eis perfectior amore simplici: In diuinis aunte quia plures amantes, & redamantes non ha bent plus de bonitate, quam vnus eorum, solus idcirco plenitudo, & iucunditas amoris non innascetur ex mutuitate, sed magis e conuerso mutuitas innascetur ex plenitudine amoris. Et ideo Riccardus nititur probare pluralitatem personarum ex plenitudine amoris, & sapientiae.

Secundum etiam fundamentum deficit. Primo, quia volunt voluntatem esse principium spiratiuum ex se ipsa etiam antequam intelligatur existere in suppositis patris, & filij, quod est falsum; quia sicut dicebatur superius in 7. distinct. de potentia generandi, quod erat quoddam absolutum cum mo do relatiuo, qui est ordo ad actum, ita est hio dicendum de principio spiratiuo; Quamuis ergo voluntas non acquirat actualitatem, & foecunditatem ex patre, & ex filio in quibus existit, acquirit tamen exigentiam in eis con uenientem, & debitum ordinem ad actum; non ergo indiget concordia amoris amborum propter foecunditatem, sed propter conuenientem ordinem ad actum, & ideo assumitur hic pro causa, quod non est causa.

Deficit secundo, quia supponunt in isto fundamento concordiam amoris se tenere ex parte principij spiratiui, cuius contrarium superius est ostensum, concordia enim amoris concurrit ad actum spirandi non propter indigentiam principij spiratiui, nec etiam propter indigentiam Patris, & Filij, sed propter coexigentiam ipsius actus, puta quia actus spirandi exigit fundamentum sic proportionatum

Tertium autem fundamentum pariter de ficit in duobus, primo quidem, quia supponit quod sit pribritas originis inter patrem, & filiu, cuius contrarium probatum est in 9. distinct, Secundo, quia dato quod ibi sit prio ritas originis, non tamen propter hoc sequi tur, quod pater possit producere Spiritum Sanctum sine filio: Nam quantuncunque haberet omnem foecunditatem in primo signo originis, non tamen haberet eam sub debito ordine ad actum, nec etiam actus spi randi haberet suum fundamentum sub debi ta proportione necessario requisita; sine qua non potest esse talis actus prout distinguitur ab actu generandi, vt superius patuit.

quartum etiam fundamentum deficit, quia quod actus spirandi non possit esse in solo patre non est propter sui dissimilitudinem, vel propter sui incompletam existentiam in vna sola persona, sed propter suam formalem exigentiam, hoc enim ex sua formali, & intrinseca ratione exigit: & sic patet quod quae stio principalis intendebat. A

ARTICVLVS SECVNDVS Vtrum Pater, & Filius spirent inquantum vnum, vel inquantum plures.

D hoc respondent illi, qui ponunt con cordiam amoris esse de ratione princi pij spiratiui dicentes, quod reduplicatio facta super eo quod quaeritur potest reduplicare conditionem suppositorum spirantium, & conditionem principij spiratiui; si ego reduplicet conditionem suppositorum spirantium, sic dicunt Patrem, & Filium spirare in quantum plures, quod patet. Tum quia pater, & filius in spirando non perdunt suam distinctionem personalem, & per consequens spirant vt supposita distincta, & plura Tum etiam quia (secundum eos) voluntas non habet plenam fecunditatem ad productionem Spiritus Sancti, nisi prout existit in duabus personis, scilicet in Patre, & Filio, & per con sequens distinctio personalis inter Patrem, & Filium videtur necessario requisita ad aetum spirandi, & sic necessario sequitur, quod spirent inquantum plures: Si autem talis reduplicatio reduplicet conditionem principij spiratiui, sic dicunt, quod spirant inquantum vnum, quia principium spirationis per quod spirant, scilicet diuina voluntas et in eis vna

Alij vero, quorum est opinio superius re citata dicunt simpliciter, quod spirant inquam tum vnum; Motiuum autem cui innittuntur patere potest ex dictis superius, quia per eos concordia amoris non concurrit ad actum spirandi tanquam aliquod omnino necessarium ad illum,; non enim est necessaria propter principium spiratiuum, quia illud praeexistit complete in patre secundum totam fe cunditatem, nec etiam propter actum spiramdi, quia si principium productiuum potest es se complete in solo patre, pari ratione & aetus spiradi; si autem concordia amoris non concur rit ibi tanquam aliquid omnino necessarium, sequitur, quod nec aliqua pluralitas suppositorum spirantium, quia vnum eorum sequi tur ad alterum.

Ad propositum ergo, quia praefata reduplicatio reduplicat solum principium spiratiuum, vt sufficiens causa talis actus, & hanc sufficientiam habet in vno solo supposito; id circo inferunt, quod nullo modo hic reduplicetur pluralitas suppositorum. Vtraque tamn opinio videtur deficere. Prima namque deficit tripliciter; Primo, quid videtur velle quod reduplicatio possit redu plicare principium, & supposita spiratiua; qud non est verum, quia reduplicatio dat intelli gere causam praecisam, & adaequatam praedi cati in subiecto, & quia in eodem subiecto eiusdem praedicati non est dare nisi vna cau sa, impossibile est, quod in eadem proposito ne de eodem subiecto respectu eiusdem predicati reduplicatio reduplicet plura

Secundo, quia dato, quod pluralitas suppositorum necessario concurreret ad actum spirandi, non tamen ex hoc sequitur, quod debeant reduplicari, quia sicut inferius pate bit, plura possunt concurrere necessario ad veritatem alicuius propositonis, reduplicatio tamen non cadit super omnia illa.

Tertio, quia vult quod actus spirandi sit a duobus personis, ac si principium spiratiuum existens in eis sortiatur fecunditatem ab eis; Hoc autem fuit superius improbatum.

Secunda etiam opinio, quamuis in conclu sione vera sit, in modo tamen ponendi deficit dupliciter. Tum quia vult, quod actus spirandi possit esse quantum ex se est ab vna sola persona, cuius contrarium est probatum supra Tum quia, dato, quod actus spirandi non possit esse nisi a duabus personis, vt superius est declaratum, non tamen propter hoc oportet, quod ibi plurificetur dualitas, & pluralitas personarum, sicut infra declarabitur. Errant igitur, quia arbitrantur reduplicationem hic reduplicare quicquid ne cessario concurrit ad actum spirandi.

Quapropter videtur dicendum secundum mentem AEgidij, quod Pater, & Filius spiretur Spiritum Sanctum inquantum vnum non inquantum plures. Cuius ratio est, quia reduplicatio ista non respicit supposita spirantia, sed solum principium spiratiuum, quod est vnum in Patre, & filio.

Ad cuius euidentiam breuiter est intelligendum plura posse concurrere necessario ad veritatem propositonis illius, in qua est ceduplicatio, quemadmodum V. C sidicamalbum disgregat inquantum album, ad veritatem istius propositonis non solum concur rit albedo, sed etiam quantitas, & debita pro pinquitas ad oculum, si enim albedo esset se parata ab omni quantitate, nec haberet debi tam propinquitatem ad oculum nunquam disgregaret. Hoc autem non obstante, reduplicatio non reduplicat quantitatem, vel pro pinquitatem ad oculum, sed solam albedinem; quod ideo est, quia sola albedo est ibi causa praecisa, per quam istud praedicatum, disgregare, inest huic subiecto, quod est album es¬ se, quantitas vero, & propinquitas ad actum istum ibi concurrunt sicut causae, sine quibus tale subiectum non haberet debitum ordinem, vel proportionem ad tale praedicatum,

Ita videtur dicendum in proposito: nam quamuis ad veritatem istius propositonis, pater, & filius spirant, concurrat vnitas prin cipij spiratiui, & pluralitas suppositorum ha bentium tale principium, sola tamen vnitas rincipij spiratiui est praecisa causa, per quam hoc praedicatum, quod est spirare, inest pa tri, & filio, pluralitas vero & distinctio inter eos est causa sine qua non habetur debita pr portio ad talem actum, & ideo reduplicatio debet reduplicare vnitatem principij spirati ui, non at pluralitatem suppositorum spirantium; ideo dicendum est patrem, & filium spirare inquantum vnum, non inquantum plures.

Est haec est D. Anselmi intentio Mono. primo cap. x. dicentis, non ex relationibus, quae sunt plures, sed ex essentia, quae e vna, pater, & filius emittunt pariter tantum bonum: quod etiam manifestat in de Processione, Spiritus Sancti cap. 1 exemplo de lacu manante e fonte, & riuo; nam sicut lacus emanat a fonte, & riuo non vt distincta, sed vt vnum sunt in habendo eandem aquam, ita etiam Spiritus Sanctus manat a patre, & filio, non vt distincti sunt suis relationibs sed vt sunt vnum in virtute spiratiua. Et quamuis D. Anselmus non nominet ibi virtutem spiratiuam, sed solam essentiam, hoc tamen non variat propositum; nam per essentiam debemus intelligere virtutem spiratiuam, spi rat enim per essentia m quatenus essentia ha bet rationem potentiae spiratiuae; & ideo sicut dicebatur in 7. distinct. quod potentia go nerandi dicebat essentiam cum modo relatiuo, ita dici potest de potentia spirandi, quae est vna in patre & filio, & sic spirant inquam tum vnum.

Intelligendum tamen, quod ly inquantum vnum, non reduplicat formaliter illud quod est causa praecisa talis actus; nam constat, quod vnitas quae ibi reduplicatur, non est causa actus spirandi aliquo modo, est tamen conditio causae praecisae, sed reduplicatio, cadit super illud quod dat intelligere causam praecisam spirationis.

Hoc at addidi, propter aliquos dicentes, quod nullo modo, pater, & filius spirant inquantum vnum, quia vnitas eorum nullam habet rationem causae respectu istius actus; qua instantia parum valet, nam sufficit quod per vnitatem denotetur causa praecisai magis quam per pluralitatem, & sic patet quo modo spirent inquantum vnum.

ARTICVLVS TERTIVS. Vtrum Pater, & Filius sint plures spiratores.

AD hoc respondent quidam dicentes quod de virtute sermonis non est con cedendum, patrem, & filium esse plures spi ratores, quamuis possint dici plures spirantes, Rationem huius assignant, quia haec est differentia inter nomina adiectiua, & substam tiua, quia nomina adiectiua significant formam, vt adiacentem vni, vel pluribus suppo sitis, idcirco recipiunt numerum, & vnitate ab eis suppositis, quibus adiacet forma signi ficata, & non ab ipsa forma. Nomina vero substantiua, quia formam secundum se signi ficant, idcirco recipiunt numerum, & vnitatem a forma significata, & non suppositis, qui bus adiacent.

Ad propositum ergo concedunt Patrem, & filium esse plures spirantes, quia hoc adectiuum, spirantes, significat virtutem spirandi adiacentem pluribus suppositis; & ideo praefatum nomen potest numerari secudum numerum suppositorum, non autem possunt dici plures spiratores, quia spirator est nomen substantiuum, & per consequens non potest plurificari, nisi penes formam signifi catam, quae est vna tantum s virtus spiratiua; quapropter non debent dici plures spiratores. Et exemplificant de patre, filio, & S. 8. qui conceduntur esse plures creantes, non autem plures creatores, quod ideo est, quia hoc nomen creans, est nomen adiectiuum,, pterea numeratur non penes formam, sed penes supposita, in quibus est forma, creator vero est nomen substantiuum, idcirco non debet numerari penes supposita, sed pe nes formam significatam, quae est vnum in omnibus personis. svirtus crenatiua.

Nonnulli tenentes eandem conclusionem adducunt aliam rationem dicentes, quod quamdo terminus numeralis additur nomini adiectiuo, non terminatur dependentia eius per ipsum, quia vtrumque est dependens, sed terminatur dependentia vtriusque per supposita, in quibus est forma significata per nomen adiectiuum, & ideo per talem terminum nu meralem non necessario numeratur forma significata per nomen adiectiuum, sed sufficit quod numerentur supposita ad quae terminatur dependentia vtriusque: quapropter possumus dicere plures creantes, & plures spitantes: quando vero terminus numeralis. additur nomini substantiuo, tunc dependen tia eius terminatur ad ipsum immediate, idcirco videtur necessario numerari forma significata per tale nomen substantiuum; Qua propter non possumus dicere esse plures crea tores, quia vis creatiua, & spiratiua non plu rificantur.

Primus modus dicendi mihi non videtur rationabilis. Tum quia conclusio in se non est vera, nam aliquae Sanctorum auctorita tes nominare videntur patrem, & filium esse plures spiratores. Dicit. n. Hylarius 2. de Trinit. quod Spiritus Sanctus procedit a pa tre & filio auctoribus, quod idem est, quod spiratoribus. Tum quia non est par ratio de crea re, & spirare: Nam hoc nomen substantiuum creator, significat talem formam, cui potest attribui actus creandi, attribuitur, n act) cream di ipsi essentiae quod est virtus creatiua, & ideo ei adderetur terminus numeralis omnino vi detur numerari essentia; non sic autem con tingit de hoc nomine spirator, quia significat talem formam, cui non potest attribui actus spirandi, immo solum attribuitur duobus determinatis suppositis, in quibus est vir tus spiratiua; Quapropter terminus numera lis sibi additus non numerabit formam, sed supposita, quibus attribuitur talis actus.

Ad rationes illorum dico, quod fundamen tum cui innituntur, non est efficax; nam quamuis nomen adiectiuum, & substantiuum dif ferant in modo significandi, possunttamen conuenire in principali significato, & quia terminus numeralis numerat principale significatum nominis (cui additur) idcirco vbi adiectiuum, & substantiuum conueniunt in principali significato, eodem modo numeram tur per terminum numeralem eis additum, sicut patet de hoc adiectiuo aedificans, & hoc substantiuo aedificator, nam quia in principali significato conueniunt, sicut plu rificatur aedificans, ita plurificatur aedificator.

Ad illud, quod ab alijs additur pro conclusione, quod nomen substantiuum terminet dependentiam termini numeralis, dico, quod non terminat talem dependentiam ra tione formae significatae, tunc. nm sequeretur, quod actus, a quo talis forma nominatur, attribueretur ipsi formae, quod est falsum. Magis ergo dicendum est, quod terminent dependentiam ratione suppositorum in quibus est talis forma, nam sicut actus, a quo de nominatur forma, non attribuitur formae, sed supposito habenti formam, ita etiam termi- nare dependentiam termini numeralis, vel non attribuetur formae, vel solum attribue¬ tur sibi ratione suppositi in quo est, & ideo quantuncunque nomen substantiuum terminet dependentiam termini numeralis, quia non terminat eam ratione formae, sed ratione suppositi habenti eam, non plurificabit formam, sed supposita.

Quapropter videtur esse dicendum secudum opinionem D. AEgidij dicentis, quod quemadmodum conceditur patrem, & filiu esse plures spirantes, ita potest concedi, quod sint plures spiratores, cuius fundamentum stat in hoc, quod quamuis pater, & filius ha beant vnam virtutem spiratiuam, actus tamen spirandi non attribuitur illi virtuti, sed suppositis habentibus eam, ideo terminus numeralis additus nomini adiectiuo, vel substam tiuo significanti virtutem in ordine ad actum, non numerabit necessario ipsam virtutem, sed supposita habentia eam.

Et confirmo eius rationem, quia (sicut tan gebatur superius) quando adiectiuum, & ubstantiuum conueniunt in principali signi ficato semper habent numerari eodem modo per terminum numeralem eis additum; si autem contingat contratium, sicut in crea te, & creatore, hoc ideo est, quia actus, a quo fit denominatio formae importatae per vtrun que nomen, ita potest attribui formae sicut supposito. Et ideo si posset eis terminus numeralis addi eodem modo, sequeretur, quod eodem modo numeraretur forma sicut suppositum: vbi ergo actus, a quo sit denomi natio formae importatae per adiectiuum, & substantiuum, ita conuenit supposito, quod non formae, terminus numeralis additus vtri que nomini, numerabit supposita, & non ne cessario formam, & ideo nullum inconueniens sequitur in pposito si vtrumque nomen spi ratoris, & spirantis eodem modo plurificetur.

AD ARGVM ENTA principalia. AD primum nego consequentiam, & cum probatur, quia mutuus amor requirit distinctas personas, dico hoc non esse, vt acquirat in eis maiorem perfectionem, im mo ex plenitudine suae infinitae perfectionis quam habet ex se, exigiti habere distinctas personas, ita tamen quod aeque perfecte sit in vna, & in pluribus, & eodem modo dicedum est de actu spiradi, qui tam perfecte est ab vna persona, sicut a duabus.

Ad secundum dicendum quod non vaset consequentia, nec sua probatio, quia sicut in 2. art. patuit, reduplicatio non debet reduplicare supposita spirantia, sed principium spiratiuum.

Ad tertium nego eorum consequentiam, quia in 3. art concessum est, patrem, & filiu esse plures spiratores, cum ergo contrarium probatur, quia non sunt nisi vnus creator, patuit in eodem ait, non esse simile