Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in libros Sententiarum

Liber 1

Prologus

Prologus, Quaestio 1 : Utrum cognitio divinae veritatis acquisita in Theologia possit haberi per scientias a philosophis adinuentas.

Prologus, Quaestio 2 : Utrum veritas Theologiae contineatur sub obiecto adaequato nostrae potentiae intellectivae.

Prologus, Quaestio 3 : Utrum cognitio veritatis Theologicae tantam habeat certitudinem, quantam habent scientiae humanitus inventae.

Prologus, Quaestio 4 : Utrum cognitio veritatis Theologicae compatiatur secum aenigma fidei, et evidentiam scientiae.

Prologus, Quaestio 5 : Utrum cognitio veritatis Theologiae sit finis in hac scientia, vel alium habeat finem.

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum fruitio sit essentialiter unus actus. Quid importetur per hoc nomen fruitio.

Quaestio 2 : Utrum obiectum fruitionis ordinatae, et proprie dictae sit unum tantum.

Quaestio 3 : Utrum obiectum fruitionis obiiciat se intellectui sub eadem ratione, qua obiicit se voluntati ad fruendum.

Quaestio 4 : Utrum obiectum fruitionis possit movere voluntatem ad actum fruendi, non movendo intellectum ad actum videndi.

Quaestio 5 : Utrum uti sit actus necessario distinctus ab ipso frui.

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum sit tantum unus Deus.

Quaestio 2 : Utrum cum unitate divinae essentiae stet pluralitas perfectionum attributalium.

Quaestio 3 : Utrum cum unitate essentiae stet pluralitas personarum.

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum Deus cognoscatur a nobis aliquo communi conceptu cum creaturis.

Quaestio 2 : Utrum Deus sit primum cognitum ab intellectu nostro.

Quaestio 3 : Utrum primum cognitum ab intellectu nostro sit aliquod universale.

Quaestio 4 : Utrum Trinitas personarum repraesentetur in creatura, tam per vestigium, quam per imaginem.

Distinctio 4

Quaestio 1 : Utrum in divinis sit generatio

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum divina essentia sit generans

Quaestio 2 : Utrum divina essentia sit formalis terminus generationis

Quaestio 3 : Utrum divina essentia sit subiectum generationis

Quaestio 4 : Utrum filius generetur de substantia patris

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum pater generet filium naturali necessitate

Quaestio 2 : Utrum pater generet filium voluntate

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in Deo sit aliquid absolutum

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit aliqua realis compositio

Quaestio 2 : Utrum in Deo sit aliqua compositio secundum rationem

Quaestio 3 : Utrum anima rationalis sit ita simplex, quod possit esse tota in toto corpore, et in suis partibus absque sui extensione, et divisione

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum generatio in divinis distinguat filium a patre

Quaestio 2 : Utrum sit aliquis ordo in divinis inter patrem, et filium

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat per modum voluntatis

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat a filio

Quaestio 2 : Utrum si Spiritus Sanctus non procederet a filio, distingueretur ab eo

Distinctio 12

Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat a patre, et filio per mutuum amorem

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum generatio filii, et processio Spiritus Sancti sint realiter distincta

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum detur duplex processio Spiritus Sancti, scilicet aeternae, et temporalis

Distinctio 15

Quaestio 1 : Utrum missio sit communis toti Trinitati

Distinctio 16

Quaestio 1 : Utrum in divinis sit missio visibilis

Distinctio 17

Quaestio 1 : Utrum charitas sit habitus creatus in anima necessarius ad eliciendum actum meritorium, et ad esse gratuitum

Quaestio 2 : Utrum charitas possit augeri

Distinctio 18

Quaestio 1 : Utrum id, quod significatur nomine doni, in divinis sit quid essentiale

Distinctio 19

Quaestio 1 : Utrum divinae personae sint aequales

Quaestio 2 : Utrum detur aliqua veritas praeter divinam

Distinctio 20

Quaestio 1 : Utrum filius sit aequalis patri in potentia

Distinctio 21

Quaestio 1 : Utrum dictio exclusiva addita patri excludat filium, et e converso, vel Spiritum Sanctum

Distinctio 22

Quaestio 1 : Utrum Deus sit nominabilis a nobis aliquo nomine significante suam essentiam

Distinctio 23

Quaestio 1 : Utrum nomen personae in divinis significet intentionem rei, vel rem intellectam

Distinctio 24

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit unitas

Quaestio 2 : Utrum in Deo sit aliquis numerus

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum illud, quod significatur nomine personae, sit quid abstrahibile ab his de quibus dicitur, et quid plurificabile in eis

Distinctio 26

Quaestio 1 : Utrum divinae personae constituantur in esse personali per aliquas proprietates, et abinuicem distinguantur per easdem

Distinctio 27

Quaestio 1 : Utrum verbum mentis nostrae habeat aliquam similitudinem cum verbo increato

Distinctio 28

Quaestio 1 : Utrum innascibilitas in divinis dicat rationem positivam

Distinctio 29

Quaestio 1 : Utrum principium dicatur secundum unam rationem in Deo, et creaturis

Distinctio 30

Quaestio 1 : Utrum relationes dictae de Deo ex tempore sint reales.

Distinctio 31

Quaestio 1 : Utrum aequalitas, et similitudo sint nomina relationum realium.

Distinctio 32

Quaestio 1 : Utrum pater, et filius diligant se Spiritu Sancto.

Distinctio 33

Quaestio 1 : Utrum aliqua relatio in creaturis sit verum ens reale extra animam.

Quaestio 2 : Utrum proprietates personales in divinis sint relationes reales distinctae ab essentia.

Quaestio 3 : Utrum proprietates relativae sint idem quod origines.

Distinctio 34

Quaestio 1 : Utrum persona sit aeque simplex sicut essentia.

Distinctio 35

Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam de aliis a se

Distinctio 36

Quaestio 1 : Utrum in Deo sint Ideae.

Distinctio 37

Quaestio 1 : Utrum Deus sit ubique.

Distinctio 38

Quaestio 1 : Utrum futura contingentia in divina essentia immutabiliter repraesententur.

Distinctio 39

Quaestio 1 : Utrum divina providentia ad omnia se extendat.

Distinctio 40

Quaestio 1 : Utrum Deo conveniat aliquas praedestinare, vel reprobare.

Distinctio 41

Quaestio 1 : Utrum praedestinatio habeat causam.

Distinctio 42

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit potentia.

Distinctio 43

Quaestio 1 : Utrum Deus sit omnipotens.

Distinctio 44

Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere universum melius quam fecit.

Distinctio 45

Quaestio 1 : Utrum voluntas divina convenienter distinguatur in voluntatem signi, et beneplaciti.

Distinctio 46

Quaestio 1 : Utrum voluntas divina necessario semper impleatur.

Distinctio 47

Quaestio 1 : Utrum illud, quod est contra voluntatem antecedentem, obsequatur voluntati consequenti.

Distinctio 48

Quaestio 1 : Utrum voluntas nostra debeat conformari voluntati divinae.

Prev

How to Cite

Next

Quaestio 2

Utrum divina essentia sit formalis terminus generationis
1

QVAESTIO SECVNDA Vtrum diuina essentia sit formalis terminus generationis.

2

VIdetur quod non, primo quia termi- nus generationis generatur saltem per accidens, sed diuina essentia nullo modo ge neratur, ergo &c Maior patet, quia termi- nus generationis est forma, & forma genera tur saltem per accidens, vt patet septimo me taph. Minor etiam apparet, quia cum essen tia sit idem realitet quod persona generans, si essentia generaretur quocunque modo, sequeretur quod persona generans seipsam ge neraret, quod est impossibile secundum Augustinum primo de Trinitate cap. i1.

3

P Secundo sic: illud, quod praeexistit ge nerationi, non est formalis terminus genera tionis; diuina essentia e huiusmodi, ergo &c. Maior est vera, quia generatio semper est praeuia termino: Minor etiam patet, quia diuina essentia est perfecte in patre ante actum generationis, cum sit perfectus Deus.

4

AD OPPO arguo, quia vbi genera: tio est vnitiua, vel via in naturam, formalis terminus semper est illud, in quo gignens & genitum assimilantur, generatio in diuinis est vnitiua, & assimilatio est solum in essentia; ergo &c Maior est nota per inductio nem in omnibus: Minor etiam patet quantum ad duas partes, nam quod illa generatio sit vnitiua apparet, quia Deus venerat Deum, quod etiam assimilatio sit solum in essentia apparet, quia cum non sit in diuinis nisi essentia & relatio, & penes relationem sit distinctio; relinquitur, quod solum penes essentiam sit assimilatio,

5

RESPONDEO: pro resolutione istius quaestionis duo sunt discutienda

6

An diuina essentia generetur aliquo modo siue per se, siue per accidens

7

2 An diuina essentia sit formalis terminus generationis.

8

ARTICVLVS PRIMVS.. An diuina essentia generetur vel per se vel per accidens

9

Irca hunc articulum dissensio est in ter Magistrum sententiarum, & Abbatem loachim, nam Magister Sententiarum dicit, quod diuina essentia non generat, nec generatur, nec procedit, est tamen idem, qui persona generans, persona genita, & persona procedens. Abbas autem loachim ait, quam si sententia Magistri vera esset, sequeretur quaternitatem esse in diuinis, quia scilicet esset pater generans, filius genitus, Spiritus Sanctus procedens, & quarta res non generans, nec genita, nec procedens, scilicet diuina essentia. Volens autem quaternitatem. in diuinis euitare, dicit, tres personas esse vnam substantiam, non quidem realiter, sed solum secundum quandam collectiuam siĀ¬ militudinem, quemadmodum multi homines dicuntur vnus populus, & multi fideles vna Ecclesia,

10

Haec autem opinio tanquam erronea fuit per Sacrum Concilium reprobata, vt patet in illa Decretali. Damnamus, & rationabiliter Nam si diuina essentia esset numerata in tribus personis, tunc essent plutes Dij. Motiuum autem Abbatis non valet, quia (sicut superius probatum fuit) ista duo stant simul scilicet diuinam essentiam esse idem realiter quod persona generans, persona genita, & persona procedens, & tamen non generare, nec generari, nec procedere.

11

Riccardus autem quinto de Trin cap. 22. affirmat, quod essentia generat, & generatur necnon procedit, generat, prout est in patre; generatur, prout est in filio, procedit, prout est in Spiritu Sancto.

12

Haec opinio falsa est. Primo quia si eadem essentia tantum esset gignens, & genita; idem generaret seipsum, quod est impossibile; vt patet per P. Aug. 1. de Trin cap. 1. & per Arist. 2 de Anima.

13

Secundo, quia non posset assignari causa, quare magis plurificaretur persona, quam es sentia, cum dicamus, quod plurificatur perso na, quia vna, & eadem persona non potest esse gignens, & genita, & procedens

14

Tertio, quia dato quod ista opinio haberet aliquam apparentiam, nullo tamen modo de bet teneri, cum sit contra determinationem Sacri Concilij, approbantis opinionem Magistri, sicut patet in Decretali supracitata; vbi ait; Nos autem (Sacro approbante Concilio) credimus, & confitemur cum Petro Lombar do, quod in Deo est vna quaedam res incomprehensibilis, & ineffabilis, scilicet, diuina essentia; quae veraciter est Pater, & Filius, & Spiritus Sanctus, tres simul personae, ac sigilatim quaelibet earum, quae est vniuersorum principium, praeter quam alia inueniri non po test, Ex quo apparet immediate, quomodo di uina essentia non ponit in numerum cum per sonis diuinis, vt quarta res, sicut imponebat. Abbas loachim Magistro, & post praefata subdit, propter quod illa res, scilicet diuina essentia non est generans, neque genita, nec procedens, vt distinctiones sint in personis, & vnitates in essentia. Apparet ergo ex determinatione vniuersalis Ecclesiae, quod isti actus, notionales nullo modo sunt attribuer di essentiae, nec actiue, nec passiue, sed solum personis; non obstante identitate reali inter personam, & essentiam.

15

Pro quaesiti itaque resolutione duas conelusiones propono. Prima est, quod diuina essentia non generetur per se: Secunda est, quod non generatur per accidens. Primam probo tripliciter,

16

1 Illud, quod est idem realiter cum generante, non generatur per se: Diuina essentia est idem realiter cum persona patris, ergo nen generatur per se. Maior est nota; Minor etiam patet, quia diuina essentia est idem realiter cum persona patris generantis.

17

2 Illud, quod praeexistit actui generationis, non generatur per se: diuina essentia ess huiusmodi; ergo &c. Maior est nota, quia ilud, quod generatur per se accipit esse per actum generationis; & per consequens non praexistit. Minor etiam clara est, quia diuina essentia praeexistit in persona patris actui suae generationis, alias pater per illum actum non communicaret eam filio; intelligo autem ea praeexistere actui non secundum rem, sed se cundum nostrum modum intelligendi: & hoc sufficit, quod illud, quod per se generatur, nullo modo actui gene ationis pexistit.

18

3 Si diuina essentia generaretur per se, nullo modo differet a persona filij: consequens est falsum, ergo & antecedens: Falsitas consequentis est nota, quia saltem distinctio nem secundum rationem oportet ibi salua re, Probo consequentiam: Nam sicut dicebatur in praecedenti quaestione, quod persona patris non distingueretur ab essentia, nisi coexigeret filium realiter distinctum, respectu cuius competit sibi actus generationis actiuae, qui non competit essentiae; ita persona filij non distingueretur ab essentia secundum rationem, nisi coexigeret patre realiter a se distinctum, & per consequens, non respectu psius competeret sibi actus generationis pas iuae, qui non competit essentiae.

19

Quantum eero ad secundam conclusionem quidam dicunt, quod potest concedi essentiam generari per accidens; nam sicut non obstan te quod materia praeexistat generationi reali, ipsa tamen generatur per accidens, vt patet 7. Metaph ita etiam non obstante quod diuina essentia praeexistat generationi paternae, poter it tamen generari per accidens, quod probant dupliciter.

20

1 Sicut in istis inferioribus, ad generationem suppositi per se, generantur per accidens quaecunque sunt in supposito; ita videtur, quod in diuinis ad genetationem per se ipsius filij, generetur saltem per accidens quic quid est in filio,

21

2 Illud quod est in alio, per generationem generatur saltem per accidens, alioquin generatio nullo modo esset sibi causa essendi in illo, diuina autem essentia est in filio per generationem; ergo &c.

22

lsta opinio stare non potest propter duo; Primo quia illud, quod generatur per se, & illud quod generatur per accidens, generan tur vna, & eadem generatione. Nam si quod libet generaretur propria generatione, vtrumque generaretur per se: hoc supposito arguitur sic: Si diuina essentia generaretur per ac cidens, sequeretur quod distingueretur realiter a patre, consequens est falsum, ergo & antecedens Falsitas consequentis patet ex determinatione ecclesiae superius habita, & etiam, quia hoc repugnat diuinae simplicitaĀ¬. ti. Consequentiam probo: Nam si diuina Es sentia generaretur per accidens, generaretur radem generatione, qua filius generatur per se, secundum suppositionem factam, cum ergo filius per illam generationem distinguatur realiter a patre, ergo & essentia

23

Secundo sequeretur, quod diuina essentia acquireret nouum esse: consequens est falsum & impossibile, ergo &c. Impossibilitas patet, quia in eo, quod est simpliciter ne cesse, non est possibilis aliqua nouitas. Consequentiam probo: Illud enim, quod generatur, siue per se, siue secundum accidens, acquirit aliquod esse; ergo essentia diuina si generaretur, acquireret aliquod esse. vel ergo acquireret idem esse necessarium, & in dependens; vel aliquod aliud nouum esse: Non primum, quia ipsa est forma, per quam quaelibet persona habet necesse, & indepen dens esse, & per consequens non potest acquirere illud esse ab aliqua persona, & multo minus a quocunque alio principio extrinseco, quia ipsa est vniuersorum principium (vt superius dicebatur) non secudum, quia hoc est impossibile

24

lsta ratio patitur duas instantias, quarum prima est, quia diceret aliquis, quod eadem ratione probaretur filium non generari, vel quia acquireret necesse esse; vel aliquod aliud nouum esse; non potest dici quod acqui rat necesse esse, quia illud est ex se formaliter, ergo acquirit aliud nouum esseĀ¬

25

Ad hoc dicendum est, quod quamuis per sona filij habeat necesse esse ex se formaliter, non tamen dat ipsum formaliter alteri personae; idcirco non repugnat sibi accipere istud esse principiatiue, & originaliter ab es sentia, sed bene repugnat, quod huiusmodi esse recipiat ab aliqua persona: stant autem ista duo simul, scilicet, quod personae habeant ex se formaliter necesse esse, & tamen essentia, det formaliter istud esse cuilibet per sonae: Nam (sicut dicebatur superius) essentia est idem, quod omnes personae simul, & quod quaelibet sigillatim, & ideo illud, quod competit personis ex essentia formaliter, conm petit etiam eis formaliter ex se ipsis.

26

Secundo diceret aliquis, quod diuina essentia per actum genetationis accipit necesse esse, non quidem simpliciter, quia hoc ha bet ex se ipsa formaliter, vt dictum fuit, sed sub quodam respectu, puta sub respectu fi- liationis, quem quidem respectum non consequitur, nisi per actum generationis; & ita videbitur generari per accidens

27

Respondetur, huiusmodi instantiam pro cedere per falsam imaginationem, quia imaginatur quod essentia diuina per actum generationis acquirat esse respectiuum, siue res pectum filiationis, quod quidem mihi videtur falsum propter tria.

28

Primo, quia respectus non potest esse for malis terminus generationis, alioquin generatio illa esset magis distinctiua, quam assimlatiua, cuius contrarium probabitur infra distinctione octaua.

29

Secundo, quia diuina essentia acquireret nouum esse, nam omne esse, quod acquiritur per generationem, & non praeexistit generationi, videtur necessario quid, nouum; quia semper generatio inducit nouitate, vbi non terminatur ad esse praeexistens, sed respectus filiasionis non praeexistit generationi, ergo essentia non acqrit tale esse respectiuum lmmo nec etiam persona, de qua tamen magis videtur, quia cum tale esse respectiuum non praeexistat generationi, sequeretur, quod essentia, vel persona in acquirendo tale esse, procederet de potentia ad actum, & per consequens quod acquireret nouum esse: Debemus ergo conuertere propositionem dicendo, quod persona acquirit essentiam, siue esse absolutum, quod quidem esse praeexistit generationi, ratione cuius praeexistentiae, generatio nullam nouitatem inducit: Nec tamen propter hoc sequitur quod inducat nouitaten in persona filij, quae non praeexistit, quia generatio non facit nouitatem in eo, quod gene ratur per se, nisi propter nouitatem essentiae.

30

Tertio, si diuina essentia per generationem acquireret respectum filiationis, talis respectus se haberet ad eam per modum adiacentis, & per consequens denominaret eam, & referret eam realiter ad patrem, & ideo esset distinctio realis inter essentiam, & patrem. Concludo ergo, diuinam essentiam nullo mo do generari, nec per se, nec per accidens; immo videtur quod opinio praefata, quae conrarium dicit, contrarietur determinationi Ecclesiae, quae simpliciter, & sine determi- natione aliqua dicit, quod essentia non geĀ¬ nerat, nec generatur, nec procedit.

31

Fundamentum autem opinionis non valet: Nam cum dicunt, materiam generari per accidens, non obstante quod praeexistat generationi; dico hoc verum esse, quia acquirit aliquod esse sub forma, quod quidem non praeexistebat generationi: diuina autem essentia non acquirit aliquod esse in persona filij, ratione cuius possit concedi, ipsam gene rari per accidens

32

Motiua autem illius opinionis non concludunt. Nam cum primo dicunt, quod in istis inferioribus videmus ad generationem per se ipsius suppositi generari per accidens omnia, quae sunt in supposito; dicendum, quod hoc ideo est, quia omnia, quae sunt in eodem supposito creato, acquirunt esse in illo, ideo oportet ea generari simul cum illo; diuina autem essentia sic est in filio, quod non acquiririt esse in illo, vnde non oportet, eam simul generari cum illo.

33

Ad secundam cum dicunt, illud, quod est in aliquo per generationem, generatur saltem per accidens, dico quod ista proposito non est vera, nisi quando illud sic est in alio per generationem, quod etiam acquirit esse in illo, & simul cum illo: hoc autem non est in proposito, & cum probatur, quia tunc ge neratio non esset sibi causa essendi in illo; di co, quod generatio est causa, quare diuina essentia sit in filio, referendo generationem ad silium, qui acquirit essentiam diuinam, siue diuinum esse per generationem; non autem referendo generationem ad essentiam, quae non acquirit esse in filio, vt dictu fuit.

34

Patet ergo quod diuina essentia nullo mo do generatur nec per se, nec per accidens Et ideo (sicut superius in praecedente quaestione dicebatur ) quod actus generationis actiue non potest attribui essentiae per accidens, propter repugnantiam, quam essentia habet ad talem actum; ita est dicendum in proposito, quod nec actus generationis passiue potest sibi attribui per accidens, propter eandem repugnantiam, quam habet ad praefatum actum, & haec de primo articulo.

35

ARTICVLVS SECVNDVS Vtrum diuina essentia sit formalis terminus generationis.

36

DRo explicatione huius quaesiti duo faciam: primo ponam conclusionem affirmatiuam, quam probabo, secundo remouebo dubitationes quasdam occurrentes contra ea.

37

Quantum ad primum dico, quod essentia est formalis terminus generationis & hoc probo dupliciter.

38

1 Illud est formalis terminus generationis, quod genitum accipit a generante per viam generationis: Sed filius in diuinis ac cipit a patre per generationem diuinam es sentiam; ergo &c. Maior est nota, quia in omni generatione idem est finis, & terminus generationis, finis autem cuiuscunque genera tionis est, vt genitum accipiat a generate aliquam formam, per quam habet esse: Probo minorem dicit enim ipse Filius apud loan. x. Pater quod dedit mihi maius est omnibus; huiusmodi datum a patre, & acceptum a filio, quod est maius omnibus, non potest esse nisi diuina Essentia, quae est simpliciter infinita: Vnde & ad istum sensum exponuntur praefata ver ba per Pontificem in illa decretali, Damnamus &c. lsta etiam est intentio P. Augustini xv. de Trinitate cap. 28. dicentis, "quomodo ergo non absurdissime filius dicetur amborum, cum sicut filio praestat essentiam sine initio temporis, sine naturae mutatione de pa tre generatio, ita Spiritui Sancto praestat essentiam sine initio temporis, sine vlla mutabilitate naturae de vtroque processio". Vult ergo Augustinus, quod pater per generatio nem prestet, idest, det essentiam ipsi filio; & filius accipiat eam a patre, vt per eam habeat diuinum esse, & diuinam vitam, quemadmo dum & pater: propter quod ipsemet dominus apud soan cap. 10 dicebat. Sicut pater habet vitam in semetipso; ita & dedit filio vitam habere in semetipso; ergo essentia est formalis terminus generationis.

39

Confirmatur per illud, quod habetur secundo phys tex. 14 generatio est via in naturam: ergo formalis terminus per generationem communicatus, est ipsa diuina natura.

40

Secundo, si diuina essentia non esset formalis terminus generationis; ergo diuina fi- liatio esset huiusmodi terminus, quod est falsum: Consequentia est nota, quia in persona filij generati non est aliud, quod possit esse formalis terminus generationis, nisi essentia, vel relatio filiationis,

41

Falsitatem probo dupliciter. Primo, quia sequeretur quod diuina gene ratio esset simpliciter aequiuoca, quia denominatio generationis simpliciter debet fieri a formali termino, sed filiatio est alterius rationis, & speciei a paternitate; ergo praefata generatio simpliciter erit aequiuoca: Hoc autem videtur omnino falsum. Nam si diuina generatio esset simpliciter aequiuoca, tuc paĀ¬ ter, & filius non essent omnino aequales, quia in generarione aequiuoca generans nobilius e genito, personae autem diuinae sunt omnes aequales, vt nabetur in Svmbolo Athanasij, & pluribus in locis Sacre sc ipture, ergo videtur quod praefata generatio simpliciter sit vniuoca, ac per consequens formalis terminus eius non erit relatio, quae est alterius rationis, & speciei in patre, & filio, sed erit essentia, quae est vna, & eiusdem rationis in omnibus diuinis personis.

42

Secundo probo eadem falsitatem consequentis, quia si filiatio esset formalis terminus generationis, sequeretur quod filiatio es set communicata filio a patre generante; nam semper formalis terminus est illud, quod con municatur a generante: Non potest autem dici quod filiatio sit communicata filio a patre; Tum quia omne, quod communicatur a patre, praeexistit in patre; sicut patet de Deitate: filiatio autem non praeexistit in patre, alio quin pater esset filius, quemadmodum ess Deus. Tum quia filiatio opponitur relatiue ipsi paternitati; vnum autem oppositorum non communicatur ab altero; Tum etiam quia filia tio innascitur vel pullulat ex natura diuinae essentiae, quemadmodum & paternitas; Et io sicut pater habet paternitatem non ex aliquo alio, quam ex natura diuinae essentiae, prout existit in eo non communicata: ita filius videtur habere filiationem non ex aliquo alio, quam ex natura diuinae essentiae, prout existit incommunicata per generationem. Relatio ergo filiationis non videtur acquiri, vel innasci ex ipsa generatione, sed magis ex natura essentiae communicate per generationem, nam diuina essentia aequalem necessitate habet in fundamento ad filiationem, & paternitatem. Et confirmatur, quia cum relatio sit intrinsecus adueniens, nunquam origo eius est accipienda ex opposito termino, qui est quasi sibi extrinsecus, sed magis ex fundamento. quod sibi intrinsecum est. Concludo ergo quod filiatio non potest esse formalis terminus illius generationis, ergo essentia.

43

RESTAT nuc vltimo remouere quasdam dubitationes contra conclusionem occurrer tes: Primo, vbicunque generatio habet forma lem terminum, ad quem tendit, ibi oportet dare terminum oppositum, a quo incipit; si ergo diuina generatio terminatur ad essentiam diuinam, siue ad diuinum esse, videtur quod incipiat a non esse diuino, siue a priuatione diuinae essentiae

44

Ad hoc est dicendum, quod vbi generatio includit exitum de potentia ad actum, sicut in creaturis, ibi necessario clauditur inter duos terminos oppositos; diuina ergo genera tio talem exitum de potentia ad actum omni no excludit, sicut patuit in praecedenti distinctione.

45

Secundo, quia si diuina essentia esset formalis terminus per generationem filio communicatus, videret quod filius esset aliquid praeexistens generationi, & essentiae, quia illud, cui fit communicatio, videtur praesuppo ni, ante communicationem.

46

Respondetur, quod quando illud, cui fit communicatio, non accipit esse per talem con municationem, bene pexistit communicatio ni, & ei, quod sibi communicatur, sicut patet in alteratione; Nam quia substantia non acci it esse simpliciter p alterationem, praeexistit alterationi, & formae accidentali sibi perea com municatae: In generatione vero aliter se habet, nam quia substantia composita accipit es se simpliciter per generationem, idcirco non praeexistit generationi, nec formae substantia li sibi communicatae per eam, immo simul ha bet esse cum ea, ita ergo dicendum est in pro posito. Nam cum filius accipiat esse simpliciter per generationem, non praeexistit generarioni, vel essentiae communicatae per eam, sed habet simul esse cum ea

47

Tertio, quia videtur magis verum, quod filiatio acquiratur essentiae diuinae per gene rationem, quam e conuerso; si quidem essentia diuina est fundamentum filiationis; relatio autem acquiritur fundamento, & non e conuerso, quia fundamentum praecedit relationem saltem ordine naturae: si autem ita sit, filiatio erit formalis terminus generationis, & non essentia.

48

Respondeo, quod vbi fundamentum est in potentia ad relationem, ibi bene relatio ac quiritur fundamento, sed vbi fundamentum non est in potentia ad relationem, sed necessitate naturali fundat eam, ibi nullo modo relatio acquiritur fundamento, sed nascit ex natura fundamenti existentis in alio supposi to, sicut V. 0 quia scientia necessitate natura li fundat relationem ad scibile, idcirco non acquirit eam per aliquam generationem, sed nascitur necessario ex natura ipsiusmet scien tiae, prout existit in intellectu acquisito ab ip so scibili, si sit scientia habita per inuentionem: ita suo modo dico in proposito; nam quia essentia diuina necessitate naturali fun dat filiationem, idcirco non acquirit eam por aliquam genetationem, sed ex natura innasci tur ipsimet essentiae, prout existit in filio, communicata a patre per generationem. Possemus etiam breuius respondere dicendo, quod nunquam relatio acquiritur fundamenĀ¬ to, sed fundamentum simul cum relatione acquiritur alicui supposito; Et secundum istam viam dicemus, quod diuina essentia simul cum filiatione acquiritur filio per generationem, non quod filiatio sit terminus acquisitus, sed innascitur necessario ex termino acquisito, non tamen propter hoc filius habet esse constitutum, antequam acquirat istum terminum cum praefata relatione, immo per hoc constituitur in esse; quia acquirit istum terminum, ad quem necessario sequitur ista relatio, puta filiatio, est tamen sciedum, quod non sic intelligo filiationem sequi ad istum terminum, quasi essentia sit terminus primo acquisitus, & postea sequatur filiatio, sed in telligo esse istam sequelam solum secundum nostrum modum intelligendi; Nam secundum rei veritatem filiatio nil aliud est, quam illius termini acquisitio, puta acceptio diuinae essentiae a patre.

49

Quarto dubitatur, quia generatio, & eius terminus sunt in eodem genere, cum ergo illa generatio sit relario, etiam terminus eius debet esse relatio, & non essentia, quae est quod absolutum.

50

Ad hoc dico, quod, sicut patet ex supe rioribus; in generatione horum inferiorum sunt tria, scilicet exitus de potentia ad actum, acceptio esse ab alio; & esse datum alteri; si ergo accipiatur generatio in quantum dicit exitum de potentia ad actum, sic est aliqud absolutum, & est in eodem genere cum forma, siue cum formali termino. Si autem accipiatur in quantum dicit acceptionem esse ab alio, sic dicit quandam relationem, & hoc modo generatio non est in eodem genere cum illo esse, vel cum illa forma, quae est termi- nus ipsius: Nam forma illa est quid absolutum, generatio vero isto modo est quidam re spectus, applicando ergo ad propositum dico, quod, quia generatio in diuinis est quaedam relatio, non oportet quod sit in eodem genere cum termino suo

51

Quinto, quia videmus in istis inferioribus, quod terminus generationis generatur saltem per accidens; diuina autem essentia nullo modo generatur, vt habitum est supra, ergo non, terminus generationis.

52

Respondetur, in istis inferioribus terminum generationis generari per accidens, quod acquirit esse in supposito, quod generatur p se; diuinam autem essentiam non acquirere esse in supposito, quod generatur per se; propter quod dubitatio non habet locum.

53

Sexto, terminus generationis debet esse realiter distinctus a generante, diuina essentia non est distincta a patre, nisi secundum rationem, ergo non est formalis terminus.

54

Respondetur dupliciter, vno modo disti guendo de termino, nam quidam est terminus formalis, qui acquiritur ipsi genito; & quidam obiectiuus, scilicet ipsummet genitum, cum ergo dicitur, terminum generationis esse realiter distinctum a generante, dico, hoc verum esse de termino obiectiuo, & ita est in proposito, quia filius est realiter distinctus a patre. Alio modo possum dicere, quod vbi terminus generationis generatur er accidens, ibi oportet ipsum esse realiter distinctum a generante, quia nil generat se ipsum, nec per se, nec per accidens; diuina autem essentia est formalis terminus, qui non generatur per accidens; & ideo non oportet formalem terminum esse realiter distinctum a generante.

55

AD ARGVMENTA principalia AD primum patet solutio per ea, quae di cta sunt in primo articulo.

56

Ad secundum nego maiorem, quia sua op posita est vera, scilicet illud, quod praeexistit generationi, potest esse finis generationis, Et cum probatur contrarium, quia generatio est praeuia termino, dico, non oportere, quod sit ibi praeuia simpliciter, sufficit enim quod sit ei praeuia, prout existit in hoc scili cet in genito, vt est in proposito, quia generatio diuina est praeuia essentiae, prout existit in filio.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 2