negantem. ILlud, per quod principaliter intenditur I assimilatio, non potest esse principium distinctionis, sed per generationem in diuinis principaliter intenditur assimilatio: ergo non potest esse principium distinctionis. Maior est nota, quia assimilatio dicit quandam vni tatem: Si ergo illud, quod est principium al similationis, esset principium distinctionis, idem esset principium oppositorum. Probo minorem, Pater in diuinis per generationem intendit communicare omnia filio, quae ipse habet; ita vt nihil sit in patre, quod non sit in filio, ex qua communicatione sequitur perfe cta aequalitas, & perfecta assimilatio, dicente P. Aug. 15. de Tri cap. 14 quod "pater genuit verbum sibi aequale per omnia, non enim se ipsum integre, perfecteque dixisset, si aliquid minus, aut amplius esset in eius verbo, quam in ipso": Ergo per illam generationem maxime intenditur aequalitas, & assimilatio, & sic non erit principium distinctionis.

2 Si generatio in diuinis distingueret filium a patre, vel distingueret illum specifice vel numeraliter: Non specifice, quia tunc illa generatio esset aequiuoca, & fieret in diuer sitate naturae, cuius contrarium patuit supe rius, neque etiam numeraliter, quia natura diuina, quae communicatur per illam generationem, non plurificatur: sed est vna nume ro, ergo generatio non distinguet filium a patre.

AD OPPOSITVM arguo per Damascenum lib 1. cap. 2. vbi dicit, quod Pater, & Filius, & Spiritus S anctus secundum om nia sunt vuum, preter ingenerationem, gene rationem, & processionem: hoc autem non haberet veritatem, nisi generatio distingueret filium a patre.

RESPONDEO: in ista quaestione duo sunt videnda

Vtrum generatio in diuinis sit assimilatiua, vel distinctiua; & si vtrunque illi con uenit, vtrum prius sibi competat assimilare quam dlstinguere, vel e conuerso.

Vtrum filius distinguatur a patre quasi specifice, vel quasi numeraliter,

ARTICVLVS PRIMVS. An generatio in diuinis sit assimilatiua, vel distinctiua.

QVantum ad primum videtur mihi dicedum, quod generatio in diuinis, & etiam in creaturis habet assimilare, & distin guere; & ista ambo sibi necessario attribuun tur, non tamen ex aequo: nam quod sit assimilatiua, competit sibi per se, & primo, quod vero sit distinctiua, competit sibi per se, non tamen primo, Probo ergo tres conclusiones, quarum prima est

1 Quod generatio sit per se principium assimilationis,

2 Quod per se sit principium distinctionis.

Quod magis proprie sit principium assimilationis, quam distinctionis,

Primam probo dupliciter. 1 Ceneratio est principium per se omniu eorum, quae per se competunt genito inquan tum est genitum, sed genito inquantum genito competit per se assimilatio ad ipsum gignentem: ergo generatio est per se principium assimilationis. Maior est de se nota, quia generatio est principium geniti, & per consequens eorum, quae sibi per se competunt. Minorem probo per Arist. 1. de genera tione tex. 77. vbi vult, quod faciens vniuersaliter assimilat sibi patiens: generans autem in creaturis est faciens, & genitum patiens; ergo saltem in creaturis genito inquantum genito per se compentit assimilatio ad gignetem, & si in creaturis, multo magis in diuinis quod probo; quia illud, quod dicit perfectio nem in generante, in generatione, & in genito, debet poni in diuinis, multo magis, quam in creaturis, sed assimilatio geniti ad gignentem prouenit ex perfectione generantis, & per consequens ex perfectione generationis, & genit, ergo &c. Maior est nota, & minor patet per Aristo 4. Metaph vbi dicit, quod tunc vnumquodque perfectum est quando potest facere alterum tale, quale ipsum est hoc autem non haberet veritatem, nisi talis assimilatio proueniret ex perfectione generantis, & per consequens ex perfectione generationis, & geniti.

2 Si generatio non esser per se principium assimilationis, sequeretur quod genitum ita posset generari a non simili, quam a simili; consequens est falsum, ergo &c. Consequen tia est nota: Falsitas etiam patet 7. Metap. & confirmatur, quia genitum accipit aliquam formam, vel aliquam naturam a generante: llla ergo natura, vel praeexigitur in generan te aliquo modo, vel nullo modo: Si aliquo modo, habeo propositum, scilicet, quod necessario ibi sequatur assimilatio: Si vero nul lo modo, sequitur, quod generans communi cet genito illud, quod non habet, & per con sequens quod agat, non vt intellectu, quod totum est falsum, & sic patet prima conclusio. Secundam etiam conclusionem probo dupliciter.

1 Si generatio non esset per se principium distinctionis sequeretur, quod non esset por se principium assimilationis, quod est falsum, vt patet ex conclusione praecedente, Consequentiam probo, quia vbi nulla est distinctio, ibi non potest esse proprie assimilatio immo magis est ibi identitas, & ideo omnis assimilatio proprie dicta includit necessario realem distinctionem: sequitur ergo, quod nihil possit esse principium talis assimilationis, nisi sit principium talis distinctionis.

2 Si generationi non competeret per se realis distinctio, sequeretur, quod posset sta re cum opposito ipsius, puta cum reali iden titate, hoc autem est falsum, quia tunc idem generaret se ipsum, quod est absurdum, & contra Augustinum primo de Trinit, cap. 3. Consequentia patet, quia quando aliquid non competit alicui per se, non repugnat sibi stare cum opposito eius.

Tertiam conclusionem probo etiam dupliciter.

Illud primo, & magis proprie competit generationi, quod est magis intentum ab ipso generante: Assimilatio est magis intenta ab eo, quam distinctio; ergo &c. Maior est nota: Minorem probo, quia assimilatio est perfectior ipsa distinctione, cum habeat se per additionem ad cam, quemadmodum species supra genus, ergo per se, & primo est ab eo intenta

2. Illud magis proprie est de ratione generationis, quod competit sibi per aliquid magis essentiale: sed assimilatio competit illi por aliquid magis essentiale, quam competat distinctio, ergo &c. Maior patet, Minorem pro bo, quia assimilatio competit sibi per formam, vt forma est, quod patet per Com.7 Metaphcom. 27. vbi dicit, quod generans, & genera tum sunt idem in forma, distinctio vero vide tur competere generationi per aliquid anne xum formae, quicquid sit illud, forma autem magis essentialiter pertinet ad generationem, quam ad aliquid aliud sibi annexum, quia specificatur per formam, & non per aliud annexum formae. Concludo ergo breuiter pro hoc articulo, quod quamnis generatio sit per se assimilatiua, & per se distinctiua, pri mo tamen, & magis prie est assimilat ua, quam di stincti¬ ua

ARTICVLVS SECVNDVS Vtrum Filius per generationem distinguatuc a Patre numero, vel specie.

D hoc dico, quod non distinguitur spe cifice, nec numeraliter, quia cum in Deo non inueniatur proprie ratio generis, neque ratio speciei, vt potest patere ex ijs, quae dicta fuerunt in distinctione praecedente, sequitur etiam, quod nec distinctio specifica, vel numeralis proprie dicta habeat ibi locun: & ideo tota difficultas huius articuli stat in videndo. Vtrum talis distinctio magis assimiletur distinctioni specificae, quam distinctioni numerali, vel e conuerso.

Ad quod videtur mihidicendum simplici ter, quod magis assimiletur distinctioni numerali in vnitate speciei, quam disti nction specificae, in vnitate generis.

Quam conclusionem probo sex rationibus Quanto aliqua generatio est perfectior tanto maior est ibi similitudo geniti ad gignentem: sed diuina generatio est perfectif sima, ergo est ibi maxima similitudo filij ge nerati ad patrem generantem: Vbi autem est distinctio specifica, non potest esse simili tudo maxima: ergo magis assimilatur distin ctioni numerali, quam distinctioni specifice: Minor est nota, & Maior patet ex ijs, quae dicta sunt in praecedente articulo, Confirma tur per Damascenum lib. primo cap. 8. vbidicit, quod generatio est de se ipso (scilicet, ex propria substantia) simile secundum naturam generare.

2 Vbi inuenitur perfecta ratio patris, & filij; ibi est assimilatio specigi, & distinctio nu meralis: sed in dicta generatione est perfecta ratio patris, & filij, ergo &c. Maiorem bo per Augustinum contra Felicianum, vbi dicit, quod nunquam est perfecta ratio patris, & filij, nisi vbi maxima est similitudo; haec autem maxima similitudo non inuenitur, nisi vbi est vnitas speciei; ergo &c. Minor apparet ex pluribus locis Sacrae Seriptu rae, vnde Apostolus ad Ephesios tertio, "flecto genua mea ad patrem domini nostri lesu Christi, ex quo omnis paternitas in caelo, & in terra nominatur."

Quanto parens fuerit perfectior, tanto proles erit similior: Sed Deus pater est patens perfectissimus, ergo & filius est proles sibi maxime similis: Minor est nota: Maiorem probo per Anselmum Monolg. 15 vbi dicit, quod tanto verior est ille parens, & iste est proles, quanto ille qui gignitur eius similitu dinem exprimit. Vnde & eodem capitulo deducit, quod ibi sit perfectior ratio parentis, & prolis per hoc, quod ibi est expressior similitudo inter gignenten, & genitum, quam in quacunque alia generatione.

Confirmatur quia dicit Auic 8. Metaphsuae, cap. 5. quod agens, qui tribuit esse, quale est suum, notum est quod est dignior, & fortior: Constat autem, quod Deus pater est dignissimum producens in gignendo verbum; ergo producit ipsum maxime sibi simile, hoc autem non haberet veritatem si distinctio pa tris a filio esset specifica, vel ad modum speciei, ergo &c.

4 Quandocunqe inter gignens & genitum est mutua aequalitas, & nulla alia distinctio, nisi quia hoc est gignens, & hoc est genitum, bi maxime est generatio vniuoca, & per con sequens non in diuersitate speciei; Sed hoc est in diuinis, ergo &c. Maiorem probo: Nam si ratio gignentis, & geniti solam faceret generationem esse aequiuocam, & in diuersitate speciei; tunc nulla esset generatio vniuoca, & vniuocae speciei, quod patet, quia nulla est generatio, in qua gignens, & genitum non habeat rationes oppositas, & distinctas. Minor autem apparet per Damascenum superius allegatum, qui dicit, quod omnia sunt ibi vnum praeter ingenerationem, generationem, & processionem. Et confirmatur, quia vnitas naturae communicatae non tollit a ge nito, & a generatione suam perfectionem, & tamen constat, quod si per possibile, vel impossibile illa generatio fieret per diuisionem. naturae, adhuc tamen esset vniuoca, & filius esset eiusdem speciei cum Patre.

3 Si filius esset distinctus a patre quasi secundum speciem, sequeretur, quod filiatio esset terminus generationis, & pate nitas pri cipium eius: quod est falsum, consequentia patet, quia distinctio specisica inter producens, & productum accipitur penes illud quod est terminus productionis in producto & principium productionis in producente: in filio autem & in patre non est aliud, vnde possit sumi specifica distinctio, nisi filiatio & paternitas: Falsitas autem fuit probata quantum ad vtrunque partem in quinta, & septima distinctione.

Probo tamen adhuc eam quoad vtranquei partem simul; nam si filiatio esset terminus generationis, & paternitas principium, filius aliquid accepisset per generationem, quoc pater non haberet, puta, filiationem, & patet aliquid sibi retinuisset, quod filio non de¬ disset, puta, paternitatem, quod est falsum. per Augustinum superius allegatum, vbi ait, pater genuit verbum aequale sibi per omnia

G Si distinguerentur specifice, sequeretur, quod filius simpliciter deberet dici inaequalis patri, quod est falsum, nam contrarium eius confirmatum fuit per Ecclesiam in svm bolo Athanasii, vbi dicitur, qualis pater, talis filius &c. Consequentia autem patet, quia denominatio simpliciter debet fieri a termi no specifico.

Concludo ergo, quod cum generatio ma gis assimilet quam distinguat, filius distingue tur a patre, noquasi specifice, sed quasi numeraliter,

Contra tamen hanc conclusionem nonnulli arguunt tripliciter.

Primo sic. Non est maior distinctio in pri cipijs quam in principiatis, sed paternitas, & filiatio sunt principia distinctionis patris, & filij, & distinguuntur inter se specifice, ergo etiam pater, & filius distinguuntur spe cifice. Maior est nota, Minor etiam apparet, quia sunt relationes oppositae, & per consequens specifice distinctae. Et confirmatur, quia pater, & filius in diuinis non habent ali quam distinctionem, nisi per istas relationes: eo ergo modo distinguuntur, quo distinguum tur praefatae relationes inter se, sed istae inter se distinguuntur specifice, ergo &c

Iterum confirmatur, quia eadem ratio distinctionis videtur esse in relationibus, & in personis, nam sicut relationes sunt idem in essentia, ita & personae, hoc tamen non obstante, sunt distinctae inter se realiter; ita etiam & personae sunt idem in essentia, & tamen inter se realiter distinguuntur. Ideo sicut di cunt quidam mirabile videtur, quod relatio nes constitutiuae personarum, cum sint distin ctae secundum speciem, ita possint moderari, quod distinguant personas secundum nu merum tantum.

Secundo, Non plus repugnat esse ibi distinctas personas secundum speciem, quam distinctas productiones: Sed sunt ibi produm ctiones specifice distincte, ergo & personae. Maior est nota, quia distinctae productiones terminantur ad distincta producta, minor ent apparet, quia productiones eiusdem rationis. ibi non plurificantur. Et confirmatur, quia distinctio productionum est praeuia distinctioni productorum.

Neque obstat si dicatur, quod per istam ra tionem arguitur solum, quod filius, & Spi- ritus Sanctus sint specifice distincti, non aut de patre, quia pater non producitur, nam quamuis non producatur, non minus tamen distinguitur a filio, quam filius a Spiritu Sancto.

2 Confirmatur, quia qua ratione non pos sunt ibi plurificari productiones eiusdem spe ciei, & rationis, pari ratione videtur, quod non possint ibi plurificari personae, quae sint eiusdem speciei, & rationis.

3 Principia productionum sunt alterius rationis, ergo, & producta. Consequentia videtur nota, quia non debet esse maior distin ctio in principiatis, quam in principijs: Ante cedens patet, quia intellectus, & voluntas, quae sunt principia ipsarum productionum, sunt potentiae alterius rations, saltem formaliter,

Ad euidentiam ergo istarum rationum intelligendum, quod quidam volentes eas vitare, dicunt, relationes, per quas constituuntur personae, non differre specle, quia fundan tur super eodem fundamento.

Sed istam responsio non potest stare: Primo quia videmus etiam increaturis, quod super eodem fundamento fundantur diuersae rela tiones secundum speciem; sicut scientia fundat relationem mensurati respectu scibilis, & relationem similitudinis respectu alterius scientiae eiusdem speciei. Secundo, quia, non ideo praefatae relationes non differunt specie, quia fundantur super eodem fundamen to; nam pari ratione, non differrent nec etiam numero, quia magis repugnat plura aceidetia solo numero differentia fundari in eodem, quam accidentia differentia secundum spectem. Tertio, quia si differrent solo numero, tunc essent relationeslsimiles, & eiusdem ra tionis, quod est absurdum

Et ideo alij aliter respondent, dicentes, quod si loquamur de dictis personis in quantum habent naturam, & essentiam vnam, sic sunt vnius speciei; si vero loquamur d eis in quam tum constituuntur per proprietates relatiuas specifice distinctas, sic distinguuntur quasi specifice: haec responsio videtur Henri ci in summa sua, art oo. qui4 in solutione septimi argumenti.

Iste etiam modus respondendi mihi vide tur, deficere dupliciter. Primo, quantum ad hoc, quod ponit diuinas personas distingui ab inuicem specifice, & numeraliter; non enim videtur rationabile, quod illa, quae omnino simplicia sunt, distinguantur abinuicem secundum duos modos. Diuinae ergo personae, vel distinguentur abitiuicem solo numero & sic nusso modo specifice; vel si distinguum tur, non distinguentur numeraliter, nisi prosit distinctio numeralis includitur in distinctione specifica: dicere ergo, quod secundum aliud sint vnins speciei, & secundum aliudalterius speciei, est dicere, quod aliquo modo sint compositae, Praeterea deficit, quia ponit, quod diuinae personae sint vnius speciei, in quantum habent vnam essentiam: quod. si est bene dictum, sequitur pari ratione. quod sint vnum secundum numerum

Et ideo adhuc alij respondent aliter, dicunt enim, relationes constituentes diuinas personas posse dupliciter accipi; vno modo in quantum sunt constitutiuae personarum,. & sic non distinguuntur specifice, ex hoc n. constituunt, quia contrahunt quadam quasi virtutem formae substantialis ab essentia; & quia essentia est vna, non trahunt ab ea diuersitatem specificam, sed manent in vnitate speciei. Alio modo possunt accipi, in quan tum relationes sunt, & sic distinguuntur spe cifice, non tamen communicant istam distin ctionem personis, quia relatio, vt relatio est, non intrat distinctionem personae, quod patet per definitionem personae quam assignat Doet. Persona est rationalis naturae indiuidua sub stantia.

Sed neque ista responsio videtur bona, propter tria

Primo, quia dato, quod relationes haberent virtutem constitutiuam ab essentia aliquo modo, non tamen haberent ex ea virtutem distinguendi, cum ipsa sit vna, & simplicissima.

Secundo, quia si praefatae relationes essent eiusdem specier in quantum constitutiuae, & & alterius speciei inquantum relationes, sequeretur, quod essent compositae ex eo in quo conuenirent secundum speciem, & ex eo in quo differrent, quia impossibile est, quod aliua sint eiusdem speciei, & alterius, secundum idem, dicere autem, quod relationes sint conpositae, & maxime relationes diuinae, videtur omnino absurdum.

Tertio, quia si relationes essent constitutiuae non in quantum relationes, sequeretur quod constituerent suppositam non relatiua, quod non est dicendum.

Et ideo videtur esse dicendum, quod diuinae relationes, quae personas constituunt, sunt distinctae secundum speciem, & hoc non obstante, persona: per eas con:itutae distinguuntur ad modum indiuiduorum sub vna pecie, hoc autem ideo contingit, quia perso nae non constituuntur per eas in esse specifico, sed quasi in esse indiuiduali, ita vt magis sint differentiae quasi materiales, quam uasi formales, quemadmodum videmus in istis inferioribus, quod sexus masculinus, & foemininus, quantumcunque sint distincti spe eifice inter se, non tamen causant distinctionem specificam in animali, quia non consti tuunt ipsum in esse specifico, sed solum in esse indiuiduali. Nam sicuti patet 10. Metap. per Arist. & Com. quamuis sint essentiales differentiae materiae, & corpori animalis, non sunt tamen differentiae essentiales ipsi anima li; quia non sunt formales, differentiae dates esse specificum, sed supponunt esse specificum completum per formam substantialem, & te nent se ex parte esse indiuidualis.

Hoc supposito est leue respondere ad rationes superius positas.

Ad primam, cum dicitur, quod non est maior distinctio in principijs, quam in principiatis, dico, quod verum est, accipiendo prin cipia, & principiata vniformiter, cum praete rea dicitur in minori, quod relationes sunt principia personarum diuinarum eas consti tuendo, & distinguendo, dico, quod non sunt earum principium quantum ad esse specificum, nec in constituendo, nec etiam in distin guendo, propter quod non oportet, quod ea rum distinctio specifica causet in personis di stinctionem specificam

Vel possumus dicere, sicut dicunt alij, quod principia distinguentia, magis distinguuntur, quam illa quae distinguuntur per ea, quod atet, quia illa, quae distinguuntur per talia principia, necessario includunt aliud in quo conueniunt, quod quidem non includunt principia distinguentia; Videmus enim, quod pecies, quae distinguuntur per differentias specificas, includunt genus, quod non inclu dunt ipsae differentiae, & ideo minus distinguuntur, quam ipsae differentiae specificae; eodem modo potest dici, quod indiuidua sub specie includunt speciem, quam non inclu dunt differentiae indiuiduales, propter quod minus distinguuntur, quam illae

Ad confirmationem vero cum subditur, quod pater, & filius non habent aliquam di stinctionem, nisi per istas relationes, concedo, non tamen propter hoc sequitur, quod soecifice distinguantur, sicuti distinguuntur illae, quia neque acquirunt esse specificum ab eis, iuxta formam primae solutionis, vel et quia includunt essentiam, quam non includunt illae, iuxta formam secundae solutionis;

Ad alteram confirmationem nego assum ptum, & cum probatur, quia sicut relationes sunt idem in essentia, & tamen sunt inter se realiter distinctae: dico, quod quamuis sint idem in essentia, non tamen trahunt ab ea esse specificum, propter quod remanent diuersae secundum speciem: personae vero sic sunt idem in essentia, quod trahunt ab ea es- se specificum, & ideo manent in vnitate spe ciei, & per consequens distinctio illa specifi ca, quae est essentialis, & formalis relationibus, est quasi materialis, & indiuidualis ipsis personis, propter quod non est mirum, si relationes non communicant suam distinctionem personis, quia neque hoc est ex moderamine suae virtutis; sicut dicunt illi, qui faciunt istam instantiam, sed ex eo quod tribuunt ipsis personis esse specificum

Possum soluere aliter dicendo, quod quam uis relationes sint idem in essentia, non tamen includunt eam formaliter, & idcirco re manent distinctae secundnm speciem; personae vero includunt ipsam essentiam, propter quod non habebunt eundem modum distinctionis.

Ad secundam dico, maiorem esse falsam, quia productiones in diuinis sunt de genere relationum, & per consequens sunt relationes specificae ex suis proprijs rationibus, & eisdem specifice distinguuntur, ita etiam & productiones. Personae vero habent suam spe ciem ab essentia, & distinctionem quasi indi uidualem a relationibus, propter quod repu gnat plurificare ibi personas distinctas securn dum speciem, quia ratio specificandi eas est vna, non tamen repugnat plurificare produm ctiones distinctas secundum speciem, immo hoc est omnino necessarium, quia rationes specificandi processiones sunt ipsae relationes, quae sunt plures specie distinctae.

Ad confirmationem cum additur, quod distinctio productionum est praeuia distinctioni productorum, dico, quod dato ita esse, quia tamen producta, & productiones non specificantur ex eodem, non oportet, quod sit idem modus distinguendi in vtrisque, propter quod poterit esse maior distinctio in pro ductionibus, quam in productis.

Ad tertiam, nego consequentiam, quia non oportet, quod si principia quaecunque sint al terius rationis, quod etiam principiata sint alterius rationis, nisi sint principia specifica Potest etiam negari antecedens, quia intelle ctus, & voluntas in Deo non sunt alterius rationis; quid tamen sit de his dicendum, pa tebit melius quando tractabitur de distinctione processionum, in distinct. 13. AD RATIONES PRINCIPALES

AD primam dico, quod maior est falsa, quia eo ipso, quod generatio assimilat, necessario etiam distinguit, quia similitudo, si sit proprie dicta, includit distinctionem, & talis distinctio, quam includit, non est oppo sita vnitati, quam dicit similitudo.

Ad secundum dico, quod generatio distin guit filium a patre quasi numeraliter, & non quasi specifice, vt patuit.

Ad probationem vero cum dicitur, quod diuina natura in eis non numeratur, dico, quod quamuis assimiletur distinctioni numerali, non tamen est distinctio numeralis proprie dicta, sicuti inuenitur in creaturis. Vel possumus dicere, quod numeratio natu rae in indiuiduis est quasi per accidens, quia non est ratione naturae, vt natura est, sed ratione suae limitationis,

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1