Quaestio 1

DISTINCTIONIS XIX QVAESTIO PRIMA Vtrum Diuinae personae sint aequales. negantem.

N diuinis personis est ordo; vt visum Rest in o. dist. sed ordo tollit aequalitatem, ergo diuinae personae non sunt aequales. Maior patet; Minorem, probo, quia vbi aliqua sunt aequalia, non potest demonstrari qui sit primum, quid ve secundum, & per conse quens non potest poni inter ea aliquis ordo proprie dictus, aequalitas videtur tollere ordi nem, & ordo aequalitatem, ergo &c.

3 Illa, quorum vnum existit in alio, non sunt aequalia, sed diuinae personae sunt huius modi: ergo &c. Probo maiorem quia ratio essendi in alio, & essendi in quo aliud sunt rationes oppositae, & ideo non videntur pos se conuenirs his quae sunt penitus aequalia; Minorem probo per lohan. 14, ego in patre, & pater in me est.

3 Illa, quae constituunt aliquod totum essentiale, siue etiam vniuersale, non sunt aequalia, personae diuinae sunt hmondi erge. Ma ior patet, quia siue sint partes totius essentia lis sicut materia, & forma, siue partes totius vniuersalis, sicut duae species, non videntur habere aequalitatem. Minorem probo, & pr mo, quod diuinae personae constituant aliquu totum essentiale, quia sic concurrunt in vni tatem essentiae, quod vna earum per se sum pta non adaequat essentiam; Omnes vero tres simul sumptae adaequant essentiam, qua propter videntur se habere ad modum partiu constituentium vnam essentiam, siue vnum totum essentiale. Quod etiam constituant vnum totum vniuersale probatur, quia habent proprietates reales, quae specie distinguuntur, & per consequens communicant in ge nere tanquam in toto vniuersali quod constituunt Ex quibus videtur concludi, quod diuinae personae non sint aequales.

AD OPPOSITVM ARGVITVR Abetur in Svmbolo Athanasij quod omnes tres personae coaeternae sibi sunt & coaequales, ergo. Item Magister hoc probat in litera multis auctoritatibus Sanctorum.

RESPONDEO: In ista quastione tria sunt videnda

1 An diuinae personae sint aequales; & vtrum aliquid impediat earum aequalitate.

2 An vna persona sit in alia.

3 An diuinae personae sint partes vnius essentiae, vel vnius generis, quia etiam hoc videtur impedire earum aequalitatem, prout tangit Magister in litera.

ARTICVLVS PRIMVS. An Diuinae personae sint aequales.

QVantum ad primum est intelligendum, quod in diuinis est aequalitas perfr cta, quod probari potest dupliciter. 1 Vbicunque est aliqua magnitudo posi ta in pluribus cum priuatione maioris, & minoris, ibi est aequalitas; in diuinis est ma gnitudo cum priuatione maioris, & minoris, ergo &c Maior potest colligi ex Aristo. 10 Met. Minor autem est de se nota, quia si ali qua persona esset minor alia, illa vtique non esset perfectus Deus.

2 Illa sunt perfecte aequalia, in quibus aequalitas coincidit cum identitate, sed in di uinis personis aequalitas coincidit cum iden titate, ergo &c Maiorem probo, quia sicut se habet quantitas ad substantiam, ita aequalitas ad identitatem, nunc autem videmus quod vbi quantitas, & magnitudo coincidunt in idem cum substantia, perfectiori modo habet ibi esse magnitudo, sicut patet in diuinis, uim vbi remanet a substantia distincta, sicut potet in creaturis, ergo eodem modo se habebit de aequalitate respectu identitatis; Minor apparet ex dictis Nam, quia magnitudo estfur damentum aequalitatis, sicut substantia fundamentum identitatis, videtur necessario si qui quod vbi magnitudo coincidit in idem cum substantia sicut in diuinis, ibi etiam aequalitas coincidat in idem cum identitate, ita vt ibi non sit alia relatio aequalitatis a relatione identitatis, sicut patebit melius in di stinc. 31 vbi inquiretur; An aequalitas sit relatio realis; Ad praesens ergo sufficiat monstrasse aliqualiter, quod in diuinis personis sit aequalitas perfecta.

Sed contra posset argui quadrupliciter in diuinis non esse aequalitatem.

Primo, quia ibi non est quantitas quae est fundamentum aequalitatis, nam secundam Augu. 5. de Trin. c. 2. Deus est "sine quantitate magnus".

Secundo, quia aequalitas dicit priuationem maioris, vel minoris; in diuinis autem nulla videtur esse priuatio. Tertio, quia in diuinis est ordo, sicut tangebatur in primo argum. & augetur dubium, quia non qualiscumque ordo, sed ordo aucto ritatis, & sub auctor, sicut pater p rHilarium o de Tri dicete donantis auctoritatepr maior est

Quarto, quia si esset ibi omnino aequalitas, videretur ibi posse recipi conuersio adaequationis, quod est contra Augustin 8. de Trin. cap. 10 vbi ait, quod patris filius est, quia "imago si perfecte implet illud cutius imago est coaequatur ei; non illud imagini suae".

Ad primum ergo respondent quidam dicentes, quod quis in diu, non sit quantitas mo lis, quae est res vnius determinari praedicamen ti; est tamen ibi quantitas virtutis, & perfectionis, quae sequitur omnem entitatem, & per consequens transcendens, sicut alia, quae consequuntur ens; nec est aliquid aliud ad ditum enti, sed est gradus intrinsecus cuilibet enti, & ideo quodlibet ens (secundum eos) inquantum habet gradum determinatu suae entitatis, vel perfectionis, potest fundare aequalitatem, vel inaequalitatem comparatum ad aliud ens; immo quod plus est volunt isti, quod quodlibet ens habeat in setria formaliter, secundum quae potest fundare triplicen relationem: Primum est, quia quodlibet ens in seipso est quid vnum, & secundum hoc potest fundari super ipsum relatio idefitita. tis; Secundum est, quia praeter id quod in se est quid, est etiam ens quantum quantitate perfectionis, quae non est aliud quam gradus intriniecus suae entitati & secundum hoc potest fundare aequalitatem, vel inaequalitatem, nam comparatum ad aliud ens eiusdem rationis fundat aequalitatem, comparatum vero ad aliud ens altarius rationis fundat inaequalitatem; Tertium est, quia quodlibet ens, praeter id quod est quid, & quantum quam titate gradus int inseci, est etiam quale qua litate substantiali, secundum quem modum quaelibet forma etiam substantialis potest di ci qualitas, vt paret 5. Meta & quia quodlibet ens est forma, vel habens formam, siue habens se ad modum habentis formam: idcirco quodlibet ens e quale isto modo, & consequens potest fundare similitudinem; vel dissimilitudinem cum alio ente.

Ad propositum ergo applicando dicunt isti, quod in Deo sunt istae tres relatsones idem titatis; identitas, similitudo, & aequalitas: est inquam in eo identitas respectu suae essentiae, per quam formaliter est in sei Deus: simi litudo vero ratione suarum perfectionum at tributalium, respectu quarum se habent ad modum qualis, in quibus perfectionibus om nes tres personae communicant, propter quod dicuntur fimiles vlterius est in eo aequalitas ratione quantitatis perfectionalis intr insecae, quae quidem quantitas in Deo (secundum eos) non est aliud, quam gradus infinitus intrinsecus diuinae essentiae, & omnibus attributis; quem gradum omnes tres personae habeni in essentia, & attributis, ratione cuius dicun tur aequales, & quia dictus gradus iffinitus est intrinfecus cuilibet attriburo, idcirco non facit speciale attributum (secundum eos) immo tot erunt ibi tales gradus infinitatis; quot sunt ibi attributa, & per consequens ton tidem aequalitates.

Haec autem Spinio non videtur posse stare propter quinque; Primo, quia videtur vel le, quod aequalitas in diuinis non coincidai cum identitate, cuius contratium superius est ostensum. Secundo, quia ad dictum istud sequitur, quod identitas proprie dicta prout distinguitur a similitudine, & identitate, pos sit fundari in substantia, quod est contra Arist. in praedicamentis, vbi vult, quod promprium sit quantitati secundum eam aequale; vel in aequale dici Tertio, quia non videtur verum quod gradus infinitatis ibi plurificetur secu dum numerum attributorum; nam ostensum fuit supra in quaestionibus prologi, quod infinitas erat de intrinseca ratione destatis; Quapropter sicut deitas seipsa per vnam sim plicem rationem dat omnibus attributis esse diuinum;ita videtur necessario quod per vnam simplice rationem suae infinitatis det omnibus attributis esse infinitum

Et confirmo rationem, quia videmus in inferioribus, quod vna quantitas sufficit ad dan dum esse quantum omnibus, quae suist in e dem subiecto, ergo pari ratione vna infini tas in Deo sufficit ad dandum esse infinitu omnibus attributis, quia frustra fit per plura quod potest fieri per pauciora. Quarto, dato quod quodlibet attributum haberet suum pradum infinitatis proprium, & intrinsecum, non tamen videtur quod ratione illius infinitatis fundet quandam relationem aequalitatis distinctam a relatione similitudinis, vt isti dicunt, quod probo dupliciter Primo, quia ipsimet concedunt, quod talis infinit as non sit speriale attributum, sed gradus intrinsecus cuilibet attiibuto, & per consequens de conceptu quidditatiuo cuiuslibet sta vt quaecunque relatio fundatur in attributo secundum propriam suam rationem, fun detur etiam in illo gradum suae infinitatis intrinseco, & e conuerso, secundum quam viam relatio similitudinis fudata in attributo secun dam propriam rationem erit eadem cum re latione aequalitatis fundata in illo gradu suae infinitatis, intrinseco; cuius contrarium, dicunt.

Secundo, quia videmus hic inferius, quom vna albedo comparata, ad aliam albedinem non fundat nisi rationem, similitudinis, & d to quod videatur relationem aequalitatis fu dare accepta vna albedine inaequali gradi cum altera, adhuc tamen aequalitas illa non erit, relatio distincta a similitudine,, sod enit solum quaedam similitudo augmentata, quia similitudo recipit magis & minus, quemadmodum & aequalitas, super qua fundatur; nam si velles dicere, quod talis aequalitas esset aequalitas proprio dicta, & distincta a similitudine, sequeretur quod aequalitas non esset proprietas quantitatis, cuius contrarium dicit. Arist. in predicamenis.

Quinto, videtur ista, opinio doficere, quia supponit quod attributa, distinguantur formaliter inter se, & ab essentia, cuius cpnirae rium fuit ostensum supra n a distinctione istiuslibiD

Propter quae omnia videtur mihi aliter esse dicendum; Dico ergo, ad primum, quod de aequalitate possumus loqui dupliciter; vno modo prout est quaedam distincta relatio ab identitate, & similisudine, secundum quem, modum, requirit distinctum, fundamen tum ab vtraqe illarum, puta, quantitatem di stinctam a substantia, & qualitate, & isto, o do, non videtur, ponenda in diuinis, sicut neque ponimus ibtquantitatem. isto modo. Asio vero modo possumus loqui de aequalitate secundum, quouod coincidit in idem cum relatione, identitatis, & similitudinis, secunt dum quem modum non requirit distinctum fuiidamentum ab identitate, & similitudine, & sic ponitur in diuinis; quia quamuis non sit ibi quantitas, vel magnitudo distincta a substantia, est tamen ibi vera, magnitudo coin idens in idem cum substantia, & ista suffi cit ad fundandum illam aequalitatem sum ptam secundo modo, & sic cessat primum dubium

Ad secundum dico, prinationem posse ab cipi duobus modis quantum ad presens spectat, vno modo prout dicit remotionem ali cuius perfectionis debitae inesse, quo modo simpliciter importat defectum, & sic non po test, poni in Deo. Alio modo potest, accip priuatio prout dicit simplicem, negationem alicuius defectus non possibilis in esse, secundum quem modum: immortalitas in Deo gicit, priuationem, & iste modus priuationis non importat imperfectionem: Sud magis aliquam perfectionem simpliciter cum exclu sione defectus, & ideo fic optime potest po ni in Deo, aequalitas autem non dicit priuationem primo modo, sed secundo modo, quia remouet inaequali atemo quae in Deo non potest, poni, sine defectu, & imperfectione alicuius personae.

Ad tertium dicendum, vt. patuit in nona distinctione, quod quamuis in diuinis personis sit ordo, ille tamen ordo est sine priori, & posteriori, & ideo auctoritas, & subauctoritas, quae videntur ibi, poni per Hilarium, debent intelligi sine superioritate, & inferiqritate, quia ita est ibi auctoritas, & subauctoritas, quod tamen non minor, vel maior est in vns persona, quam in alia. Et ideo si, quae ratur, propter quid Hilarius iibi ponat aucto titatem, & subauctoritatem, dicendum quod hoc facit propter alium modum habendi au ctoritatem: nam quamuis, sit eadem auctori tas, & potestas in omnibus, tribus personisi; pater tamen habet eam a se, & ideo sine aliqua determinatione dicitur in eo esse aucto ritas, filius autem quia habet eandem non a se, sed per originem a patre, idcirco popi tur in eo auctoritas cum determinatione ori ginis; vnde nil aliud est dicere in silio est ubanctoritas, quam si diceretur: in filio est auctoritas, non a se, sed ab alio.

Ad quartum respondent quidam dioentes, quod aequalitas in diuinis potest accipi du pus modis, vno modo prout dicit identitatem: magnitudinis in tribus personis, & isto modo conuertitur in diuinis, quia bena dicitur pater est aequalis filio, & filius aequalis patri; Alio modo prout dicit proprigtaten personalem, filij; nam, quia filius emanat i modum verbi, de cuius ratione est aequari scientiae de qua, gignitur, sicut patet per August. 15: de Trin. cap. 18. quia etiam precedit per modum imaginis, de cuius ratione est coaequari ei a quo dicitur, vt patet per August. superius allegatum; idcirco volunt aequalitatem isto modo sumptam esse proprietaten personalis filij, ac per consequens, quia pro prietas personalis cuiuslibet personae est incommunicabilis, videtur sequi necessario, quod aequalitas in diuinis accepta isto modo, non fecipiat, conuersionem.

Hoc tamen non impedit propositum secun dum eorum intentione; quia diuinae personae denominantur aequales, aequalitate sumpta primo modo, & non secundo.

Iste modus dicendi non videtur mihi rationabilis propter quatuor.

Primo, quia aequalitas, cum sit relatio fun data super vnitate, est de relationibus perti nentibus ad primum modum positum 3. Me taph, proprietas autem, personalis filiicum sit fundata super generationem palliuam videtur esse de relationibus pertinen ibus ad si cundum modum positum ibidem, vel saltem similis illis, constat autem quod relationes de primo modo non possunt coincidere cum relationibus de secundo modo, relimquitur ergo, quod aequalitas in diuinis, quocunque modo sumatur, non possit esse proprietas p sonalis filij, vt isti dicunt.

Secundo videtur quod distinctio illa, qua faciunt de aequalitate, sit omnino fictitia; quia si in diuinis esset vna aequalitas dicens iden titatem magnitudinis, & alia dicens proprie tatem personalem filij, sequeretur, quod fi- lius esset aequalis patri dmplici aequalitate, quod est absurdum.

Tertio, dato quod praefata distinctio esset bona, non tamen valet eis ad pr opositum, quia quamuis per eam possint saluare quare non recipitur conuersio adaequationis inter patrem, & filium, non tamen possunt reddere causam, quare non inueniatur conuersio adaequationis inter patrem, & Spiritum Sanctum, sicut inter patrem, filium, & Spi ritum Sanctum.

Quarto ad dictum istorum sequitur, quod filius ex sua processione obtineat aequalitate ad patrem perfectiori modo, quam Spiritus Sanctus, quod omnino est falsum, Consequentiam probo, quia illud, quod est aequa le alteri ex sua proprietate, videtur perfectiori modo esse aequale sibi, quam illud, quod est sibi aequale quocunque alio modo, ita est in proposito, vt patet, ergo &c.

Propter quae omnia dico, quod ideo in diuinis non recipitur conuersio adaequationis, quia adaequatio ibi non dicit aequalitatem quo cunque modo, sed cum determinato modo ha bendi eam, quod patet: nam quamuis pater habeat aequalitatem ad filium, & filius ad pa trem, alio tamen modo habet eam filius, quam pater, quia pater a se, filius a patre.

Quapropter si adaequatio in diuinis ita com petit filio, quod non patri, non potest prouenire ex alio: nisi quia adaequatio dicit aequalitatem habitam ex alio principio per eessione ab illo, & quia pater non habet aequalitatem ad filium isto modo, idcired non recipitur ibi conuersa adaequatio Hoc tamen non impedit veram aequalitatem diuinarum personarum, sed solum dat intelligere diuer sum modum habendi eam

ARTICVLVS SECVNDV Vtrum vna persona sit in alia. Vamuis de hac conclusione non sit ali quod dubium quia habemus illam de terminatam a Saluatore nostro apud Iohannem 14 sicut superius fuit allegatum; de modo tamen essendi est difficultas; quia diuersimode intelligitur, & declaratur a dinersis.

Quidam enim dicunt, quod mutua existen tia diuinarum personarum oritur ex special modo identitatis, quem habet diuina essentia cum omnibus proprietatibus personalibus: nam tanta identitate est eadem in omni bus eis, quod non habet propriam veritatem sed fundat paenitus vnitatem eandem cum eis, ita vt non sit praeciscibilis ab eis, Vel ab aliqua earum aliquo modo, neque realiter, nequ secundum intellectum

Addunt insuper quod quamuis dicta inexistentia oriatur ex identitate, non est tamen formaliter identitas, quia alia est habitudo qua aliquid est in aliquo, & qua aliquid est idem cum alio, & ideo cum quaeritur ab eis quid sit formaliter talis inexistentia, dicunt quod est modus identitatis diuinarum personarum, quia non sunt sic idem quod adin uicem confundantur earum personalitates, sicut videtur intellexisse Sabellius, sed sunt idem tali identitate, quae compatitur earum proprias personalitates, & perseitates distin ctas, ita vt intelligantur idem hoc modo secundum eos, scilicet quod saluatis suis proprijs peirsonalitatibus, & perseitatibus distin ctis sunt idem in quadam summa re, scilicet diuina essentia indistincta, & indistingui bili ab eis re, & ratione.

Quod probant ratione, & authoritatibus; Ratione sic: llle modus videtur conueniens ad saluandum vnam personam esse in alia, quo posito necessario sequitur dicta inexistentia non solum secundum rem, sed etiam secundum intellectum: sed posito quod diuina essentia sit indistincta a tribus proprie tatibus personalibus re, & ratione sequitur necessario dicta inexistentia, ergo &c: Maior patet; Minor probatur, quia quando aliqua sunt idem per omnimodam indistinctio. nem, impossibile est vnum eorum esse, vel intelli gi qun alterum insit, & inesse intelligatur, qua si det oppositum, quod alterum eorum possit esse. vel intelligi sine altero, iam non essent idem per omnimodam indistinctionem, cum ergo quaelibet persona diuina sit idem paenitus, quod diuina essentia; hulla earum poterit esse, vel intelligi, quin essentia insit, & intelligatur.

Praeterea, inia essentia est idem penitus quod quaelibet persona, non poterit esse in aliqua persona, neqe intelligi inesse, quin aliae dua personae sint illa persona, & inesse intelligam tur, & per consequens omnes tres personae habebunt pari ratione inseinuicem mutuam inexistentiam.

Si autem arguatur contra eos, quod si idem titas est causa istius inexistentiae videtur sequi, quod quaelibet persona sit in seipsa, quia quaelibet est eadem sibi; dicunt quod non est consimilis modus identitatis, quia illa identi tas, quae est causa inexistentiae, sic est in singulis quod exigit, vt illa, quae talem habent idem titatem, retineant suas proprias personalitates & perseitates, & subsistentias distinctas, & per hoc saluant, quod vna persona sit in alia, sicut subsistens in subsistente, & non sicut natura in supposito.

Confirmant illorum sententiam pluribs auctoritatibs, Sanctorum dicit. n. Hilariuss de Trin quod subsistentem in Deo naturam Dei intelligimus, cum in Deo Deus insit, quia ip se Deus, & in eodem Deus; Quod autem cau sa dictae inexistentiae sit identitas naturae, in qua personae sunt penitus idem, patet per eum dem Hilarium 3. de Trin vbi ait; in vtroque deitatis plenitudinem confitemur, quia veri tas dicit, Ego in patre, & pater in me est. vi detur ergo velle, quod plenitudo, & identi tas deitatis in vtroque sit causa mutuae inexistentiae; Et P. August in de fide ad Petrum cap. 2 ait, quod propter vnitatem naturae, totus pater est in filio, & Spiritu Sancto, to tus quoque Spiritus Sanctus est in patre, & filio

lstis tamen non obstantibus horum sententia stare non potest propter sex. Primo, quia illud, quod supponunt, vel non est verum, vel est valde dubium, nam probabitur infra distinc 33. quod proprietates relatiua sunt distinguibiles ab essentia secundum rationem aequipollentem distinctioni reali¬

Secundo, dato quod pr oprietates nullam habeant distinctionem ab essentia sicut sup ponunt, non tamen adhuc habent proposium, quia distinctio aliquorum secundum folam rationem in aliquo tertio, non impedit eorum mutuam inexistentiam inseinuicem Videmus enim quod vnum, & bonum distinguuntur secundum solam rationem ab ente, & tamen sibi inuicem mutuo inexistunt, quia Verum non separatur a bono, nec e con uerso Dato ergo quod diuinae personae distin guantur ab essentia secundum rationem, po termint in se inuicem mutuo inexistere. Tertio, videtur, quod sola identitas, & in distinctio non possit eise sufficiens causa prae fatae inexistentiae; nam ipsimet dicunt, quod nisi illa identitas esset ita in singuli, uod sal uaret perseitatem personarum diuinctam, non esset ibi praefata inexistentia quam quaerimus, & per consequens coguntur dicere, quod ad istam inexistentiam concur rant duae causae, scilicet identitas essentialis omnimoda, & distinctio personalis saluata, & ideo volendo deuiare ab alijs, videntur implicare contradi ctoria in dictis suis.

Quarto, videtur quod nedum identitas sit totalis causa dictae inexistentiae, sed magis distinctio personarum sit causa, quia sicut sim pliciter ad simpliciter, ita magis ad magis, & maxime ad maxime, nunc autem videmus, quod vbi est maxima distinctio, adhuc potest ibi esse in existentia, sicut patet de accidente re spectu substantiae, vbi autem est omnimoda identitas, sicut eiusdem diuinae personae ad seipsam, ibi non potest esse inexistentia proprie dicta; Quapropter sequitur quod ad pre fatam inexistentiam magis concurrat distinctio personalis, quam identitas essentialis, quamuis neutrum sine altero sufficiat.

Quinto, si identitas omnimoda, quam habet quaecunque persona diuina in essentia, est causa quare existit in alia persona, vt isti dicunt, videtur sequi necessario, quod vna persona existit in alia eo modo quo existit ibi essentia cum qua habet omnimodam idem titatem, sed essentia existit in qualibet perso n: vt omnino indistincta ab ea, ergo & vna persona existit in alia, vt subsistens in subsistente.

Sexto, ratio eorum non videtur esse ad propositum. Nam cum dicunt quod quando aliqua sunt idem per omnimodam indistinctionem impossibile est vnum eorum esse, & intelligi, quin alterum insit, & intelligatur: Dicendum quod si loquamur hic de inexistentia proprie dicta secundum quod existens existit in subsistente, isto modo proposito vi detur falsa: Nam videmus quod proprietas, & personae sunt idem per omnimodam indi stinctionem, vt ipsimet concedunt, & tamen tertum est, quod neutrum est in alio sicut iubsistens in subsistente; si vero loquamur de inexistentia large dicta, secundum quem modum identitas est quaedam inexistentia, sic proposito est vera, sed non est ad propositum, quia de tali inexistentia nullum est dubium in proposito

Auctoritates etiam quas inducunt non cogunt, quia conceditur, quod vnitas essentiae sit causa dictae inexistentiae, non tamen eo modo quo dicunt

Et ideo quidam alij praefatam inexistentiam alio modo declarant. Dicunt enim, quod vna persona est in alia non sicut forma, vel materia in supposito, nec sicut contentum in continente, sed sicut subsistens in subsistente per mutuam praesentialitatem Ponunt ad hoc exemplum de illapsu Dei respectu crea turarum ad quem quidem illapsum secundum quod dicunt concurrunt duo, scilicet imme sitas diuinae naturae, per quam est presens; & intima cuilibet naturae, & etiam specialis cura per quam quaelibet creatura conseruatur in esse; si ergo circumscribatur specialis cura, & relinquatur sola immensitas praesentialitatis, tunc esset aliqua similitudo illius il lapsus, & presentialitatis ad inexistentiam di ninarum personarum, si autem vltra hoc ponero gtur vna nantura in Deo, qui est praesens, & in eo cui est praesens, tunc esset omnino simile de isto illapsu, & praesentialitate, sicut de pre fata inexistentia diuinarum personarum Hoc vtique modo dicunt, quod diuinae personae sibi mutuo inuicem inexistunt, quia ista inexistentia est vnius rationis in omnibus tribus, & ideo videtur esse de relationibus communibus: si autem quaeratur quae sit causa dictae inexistentiae, dicunt, quod non sola essentia, nec sola proprietas relatiua, sed ambo simul concurrunt in vna totali oausa, quemmodum ad similitudinem concurrit vnitas specifica qualitatis, & distinctio numeralis, quia nihil est sibiipsi simile. Quapropter sicut similitudo est quidam respectus, qui sequitur ad vnitatem specificam qualitatis, & distinctionem numeralem, ita & praefata inex tentia est quidam respectus, qui sequitur ac vnitatem diuinae essentiae, & distinctionem personalem, & ideo dicunt, quod competit personae toti per se, & primo & non per aliquid sui, sicut quidam immaginantur, quod probant Nam non potest dici, quod competat personae per essentiam, quia tunc eodem modo vna persona esset in alia, quo est in essentia, quod est falsum, quia essentia est in persona per modum furmae dantis esse, secu dum quem modum nullatenus vna perso.¬ na in alia esse potest. Nec potest dici, quod hoc competat personae per relationem, quia tunc etiam in creaturis, vbi inueniuntur verae relationes originis, inueniretur est talis inexistentia, quod est falsum; qua propter sequitur, quod dicta inexistentia competat toti personae per se, & primo.

lstis tamen non obstantibus, haec opinio mihi non placet propter quatuor.

Primo, quia dicunt, quod praesentialitatis inexistentia non potest communicari personae ratione solius essentiae, cuius contrarium probo ex dictis eorum, concedunt enim, quod quaelibet diuina persona sit praesens cuilibet cteaturae per immensitatem suae naturae, con stat autem, quod non minus est sufficiens im mensitas diuinae naturae ad faciendum vnam personam praesentem alteri, quam ad facien dum eam praesentem cuilibet creaturae. Qua propter si sola immensitas natutae diuinae sufficit ad illam praesentialitatem, videtur quod sufficiat ad istam, & sic ex dictis eorum contraria habentur.

Secundo, quia dicunt, vnitatem essentiae oon currere necessario in ratione causae ad istam inexistentiam, quamuis non sit causa totalis, cuius contrarium probo ex dictis eorum. Con cedunt enim, quod Deus inexistit cuilibes creaturae inexistentia praesentialitatis, & tamen constat, quod non est ibi vnitas essentiae. Poterit ergo esse inexistentia praesentialitatis sine vnitate essentiae. Cum ergo ipsi non ponant in diuinis personis inexistentiam praesentialitatis, videtur quod vnitas essentiae nullo modo ibi concurrat in rationem eau sae, ac per consequens videntur in dictis suis contradictoria implicare.

Tertio, si ista inexistentia est praesentialitatis, vt ipsi dicunt, quaeratur ab eis, Vtrum ne sit praesentialitas cognitionis, vel duratio nis, vel situationis, vel causalitatis, & motionis, vel immensitatis, & compraehensionis; non potest dici quod sic presentialitas cogni tionis, quia tunc quelibet persona esset in seipsa, cum sit sibi ipsi praesens per cognitio nem, nec etiam praesentialitas durationis, quia omnia, quae essent in eadem, vel in aequali duratione haberent talem inexistentiam, quod est falsum, de praesentialitate aut situationis non est dubium, quia illa inuenitur proprie in solis corporibus; Praesentialitas insuper causalitatis, & motionis non potest inueniri in Deo proprie loquendo respectu eorum quae sunt ad intra, & dato, quod ibi inueniretur aliquo modo, quia est ibi ratio principij: & principiati, hoc tamen non valet eis ad propositum, quia de ratione principij sic est esse presens principiato, quod non propter hoc necessario sibi inexistit, nec e conuerso: Si autem dicatur quod sit ibi immensitatis presentialitas, & comprehensionis, tuno talis inexistentia non competeret toti persone er se & primo, vt ipsi dicunt, sed ratione es sentiae, cuius est praefata immensitas.

Quarto, si ista inexistentia competeret to ti personae per se, & primo, vt ipsi asferunt, sequeretur totam personam secundum se to tam esse distincta ab alia persona, quod nul lus Catholicus diceret, Consequentiam. probo, quia inexistens inquantum inexistens est distinctum ab eo in quo existit, cum nihil existat in seipso per se, & primo, vt patet 4. phys si ergo totalitas personae est ratio dictae inexistentiae, non videtur posse vitari, quin persona inexistens secundum se tota sit distincta a persona in qua existit.

Et ideo adhuc est alius modus declarandi: Dicunt ergo quidam, quod quia esse in alio, & in quo aliud opponuntur secundum proprias rationes, idcirco vnum, & idem secundum idem, & respectu eiusdem non potest habere ambas istas rationes; Alioquin idem secundum idem, & respectu eiusdem esset continens, & contentum, quod est impossibile, quia pater respectu filij habet esse in alio, scilicet in filio, & respectu eiusdem filij habet esse in quo aliud, quia filius est in ipso; ideo oportet dicere (secundum eos) quod alia sit ratio per quam vna persona habet esse in alia, & in alia ratio per quam e conuer so alia habet esse in ipsa: si ergo quaeratur ab eis quod sit ratio essendi in alio in diuinis quasi per modum contenti, dicunt quod essentia, & nullo modo relatio propter duo.

Primo, quia habitudo, vt ad quem, & vt in quo sunt diuersae habitudines, sed prima habitudo est in personis ratione relationis, quia ratio relationis est ad aliud se habere, ergo secunda habitudo erit in personis ratio ne solius essentiae.

Secundo ad idem, illud, per quod vna per sona est in alia, habet esse commune vtriqu hoc autem non potest esse relatio, ergo est essentia.

Si autem quaeratur ab eis quae sit ratio essendi in quo aliud, dicunt quod non potest esse sola essentia, quia ostensum est quod ipsa est ratio essendi in alio; nec sola relatio, quia ipsa est ratio essendi ad aliud; qua propter videtur relinqui quod tota personalitas constituta ex essentia, & relatione sit ratio essendi in quo aliud. Et probant hoc esse rationabile, quia persona inquantum est il lud in quo aliud, habet se per modum continentis, de ratione autem continentis est quod excedat, & habeat se in plus aliquo modo quam id quod est ab eo contentum, cum ergo persona existens in alia quasi ab eo contenta contineatur non ratione solius essentiae, vt modo ostensum est, sequitur quod in alia persona in qua est se habeat per modum con tinentis ratione totius personalitatis consti tutae ex essentia, & relatione. lstis tamen non obstantibus etiam iste mo dus declarandi videtur deficere propter qua tuor.

Primo, quia ponit quod esse in alio, & es se in quo aliud important diuersas habitudines in diuinis, quod quidem est falsum, quia sunt communes omnibus personis, non ergo oppositae.

Secundo, quia supponit, quod ratio constituendi alterum debeat excedere ipsum con tentum, quod videtur falsum; nam quamuis continens possit excedere contentum, ratio tamen continendi semper sibi aequatur, & i- deo videmus in istis corporalibus, quod quamuis corpus locans excedat locatum, ra tio tamen locandi, quae est vltima superficies, omnino sibi aequatur Propter quod, vult Arist. 2. phys. quod de ratione loci sit, esse aequa lem locato.

Tertio ad istam declarationem sequitur, quod vna persona secundum se tota sit distincta realiter ab alia persona, quemadmodum sequebatur contra declarationem praecedentis opinionis; Consequentiam probo. quia ipsi dicunt, quod ratio essendi in quo aliud, secundum quod vna persona habet ra tionem cotinentis respectu alterius, compe tit sibi ratione totius personalitatis, cum er- go ratio continendi sit realiter distincta ab ipso contento, si rota personalitas vnius per sonae est ratio continendi alteram, relinquitur quod talis persona secundum se tota sit realiter distincta ab alia.

Quarto sequitur, quod vna persona non existat in alia secundum totam suam personalitatem, quod est contra D. Ambrosium in sermone in quo ait. In patre totus filius, & totus in verbo pater, Consequentiam probo ex dictis eorum, dicunt enim quod persona inexistens non existit in alia persona ratione totius personalitatis, sed ratione solius essen tiae; ac per consequens non existit in ea tota, nisi forte denominatiue, quemadmodum ho mo denominatur crispus a solo capite.

Motiua autem istius opinionis non cogunt. Nam primum est falsum, vt ostensum est. In primo inconueniente, non enim esse in alio, & in quo aliud sunt opposita in diuinis; similiter falsum est, quod ratio continendi debeat excedere contentum.

Alia vero motiua, quae probant relationem non esse rationem essendi in alio, concludunt verum saltem quantum ad aliquid: & ideo nihil dico de eis quantum ad praesens, quia etiam eis concessis non habent conclusionem principalem quam intendunt

Et ideo est alius modus quorundam anti quorum Doctorum dicentium quod diuinae personae sunt inseinuicem non secundum se totas, sed secundum aliquid sui, quod se habet ibi per modum partis, quauis propris loquendo non sit ibi aliquid, quod sit pars. Probant autem quod non possint esse inse inuicem secundum se totas. Tum quia si vna persona esset in alia secundum se totam sequeretur, quod totum illud, quod est vnius personae esset in alia aeque primo, & per con sequens filius sic existeret in persona patris. quod sua filiatio esset in patre aeque primo, sicut essentia, quod est falsum. Tum quia idem respectu eiusdem esset continens, & contentum, quod videtur impossibile: quapropter concludunt diuinas personas esse inseinuicem per aliquid sui, quod se habet per modum partis. Addunt tamen quod aliquid esse in alio per partem, potest intelligi dupliciter; vno modo per partem, qua ita est pars sua, quod non est eius in quo est, quemadmodum Auis dicitur esse in laqueo per pedem, qui est ita proprius Aui, quod non communicat in eo cum laqueo: alio modo per partem, quae est communis sibi, & ei in quo est, quemadmodum si esset vnum Mon strum, quod ab vmbilico infra haberet vnum solum corpus cum duobus pedibus, ab vmb lico vero supra haberet duo corpora cum duo bus capitibus, tunc diceretur vnum illorum corporum supra vmbilicum esse in alio ratione partis inferioris, quae esset communis vtrique.

lstis tamen non obstantibus modus iste declarandi deficit, & incidit in tria inconus nientia.

Quia sequeretur diuinas personas eodem modo existere inseinuicem, sicut existunt in essentia, quod est falsum, quia diuinae personae existunt in essentia sicut suppo sita in natura, existunt autem inseinuicem sicut suppositum in sut posito, Consequentiam probo, quia ita videmus generaliter in omnibus, quae dicuntur existere inseinuicen ratione partis communis, quod eodem modo, quo existunt in illa parte communi, existunt inseinuicem.

2 Quia totalitas alicuius personae non exi steret in totalitate alterius personae, quod est contra Ambrosium superius allegatum, Consequentia patet ex eorum modo ponendi; Nam videmus quod illa, quae dicuntur existere inseinuicem ratione partis conis, non existunt in se, nisi quantum ad illam partem con munem, quantum vero ad totum aliud, quod est extra illam partem communem, magis sunt extra se, quam in se, & si dicantur esse in se, hoc est solum denominatiue.

3 Sequeretur, quod proprietas personalis nullo modo esset ratio, vel causa istius inexi stentiae, cuius contrarium inferius ostendetur.

Motiuum autem istius opinionis per quod probatur diuinas personas non esse inseinuicem secundum se totas, quantum ad aliquid habet veritatem, sicut patebit inferius; & ideo nihil est modo dicendum ad ipsum

Est ergo alius modus declarandi, in quo concordant duo antiqui Doctores reducentes inexistentiam diuinarum personarum in triplicem causam, scilicet in essentiam, relationem, & originem. Nam quia essentia est idem quod filius, idcirco cum essentia diuina sit in patre, oportet etiam quod filius sit in patre, & e conuerso, puta, quia essentia d uina est idem quod pater, idcirco non potest esse diuina essentia in filio, quin etiam & pa ter sit in filio.

Secundo reducunt hoc in relationem, quia, sicut dicunt, semper unum relatiuorum intelligitur in alio.

Tertio reducunt hoc in originem, nam quia illa origo, & productio non est actus transiens, idcirco & persona, quae est termi- nus productionis, debet manere in persona producente.

Arguitur tamen a quibusdam contra ista tria, & primo quod essentia, non sit ratio istius existentiae, quia si ideo filius est in patre, quia filius est idem quod diuina essentia, & diuina essentia est in patre, pari ratione po terit argui quod filius sit in seipso, quia essentia diuina est in filio, & filius est idem quod diuina essentia, ergo filius est in seipso; sicut ergo non valet modus arguendi ex ista parte; ita videtur quod non valeat ex illa.

Secundo videtur quod relatio non sit cam dictae inexistentiae, quia ipsa est ratio, vel cau sa essendi ad aliud, ergo non est ratio essendi in alio.

Tertio idem ostenditur de origine, quia dicta inexistentia reciprocatur in omnibus diuinis personis, nam sicut filius est in patre ita e conuerso pater est in filio: origo autem nullo modo reciprocatur, quia filius sic originatur a patre, quod nullo modo originatur pater a filio, & sic origo non est causa ptaefatae inexistentiae.

Haec autem tria licet videantur apparentia, tamen non cogunt, si bene intelligantur: idcirco sciendum est, quod inexistentia diuinarum personarum potest intelligi reduci in praefata tria duobus modis; vno modo ita vt quodlibet illorum per se sumptum sit suffi¬ ciens causa dictae inexistentiae, & iste intelle ctus non videtur mihi verus, neque ad mentem praefatae opinionis; alio modo ita vt nul lum eorum per se sumptum sit sufficies cau sa, sed vnum sumptum cum alio, & maxime primum cum secundo: & sic concedo se cundum mentem horum Doctorum asseren tium, quod, quia ad inexistentiam diuinarum personarum concurrit necessario vnitas, & distinctio, idcirco essentia, quae est ratio vni tatis simul cum relatione, quae est ratio distictionis, sunt vna completa, & totalis causa praefatae inexistentiae. Illa autem tertia causa, scilicet origo additur magis ad insinuandum modum inexistendi: quo posito facile tolluntur illa tria superius inducta. Nam cum primo dicitur quod si essentia esset ratio existendi filium in patre, pari ratione esset ratio existendi silium in seipso; di cendum, quod non est simile, quia in primo processu accipitur essentia simul cum relatione filij, prout est distinctiua a patre, secundum quem modum est sufficiens causa dictae inexistentiae. In secundo vero accipitur sola essentia sine relatione; & dato quod ibi accipiatur relatio filij, non tamen accipitur prout est distinctiua a patre, quo modo non potest esse sufficiens causa praedictae inexistentiae.

Ad secundum dicendum, quod causa, qua re in creaturis vnum relatiuorum sic est ad aliud, quod non est in alio relatiuo, est, quia habet distinctum fundamentum ab eo, sed si duae relationes oppositae essent in eodem fun damento, vna earum non solum diceretur ad aliam, sed etiam intelligeretur in ea, existeretqe in ea; & quia sic e in diuinis, ideo &c. quapropter bene dictum est, quod ad istam inexistentiam concurrit vnitas essentiae simul cum distinctione relationis,

Ad tertium vero dicendum, quod quam uis origo non reciprocetur in diuinis, aliquae tamen habitudines prouenientes ex origine patris possunt ibi reciprocari; sicut patet de similitudine, & aequalitate; & ita potest dici in proposito de praefata inexistentia.

Nec valet si dicatur, quod verbum in non bis dicitur per actum immanentem, & tamen habitudo inexistentiae in nobis non reciprocatur, quia verbum sic existit in dicente, quod dicens non existit in verbo.

Ad hoc dicendum quod ideo verbum in nobis non est aequale dicenti, nec habet ean dem naturam cum eo, quia est accidens: si autem dicatur esse aequale dicenti, & habere eandem naturam cum eo, sicut est verbum diuinum, tunc ibi est reciproca inexistentia: patet ergo ex his omnibus horum Doctorum sententiam rationabilem esse, idcirco cum eis sustineo essentiam simul cum relatione esse causam mutuae inexistentiae diuinarum personarum.

Sed concessa hac conclusione adhuc remanet dubium, vtrum dicta inexistentia re ducatur aeque primo in essentiam, & relatio nem, ant prius in vnum quam in alterum, & sic nondum plane scimus modum inexisten di diuinarum personarum adiuicem, & idei videtur mihi quod veritas presentis articuli in declaratione quomodo essentia, & relatio diuersimode sint causa dictae inexistentiae con sistat. Quapropter ista duo breuiter declaranda sunt, si volumus bene concipere mu tuam inexistentiam, & modum inexistendi diuinarum personarum.

Primo ergo sciendum est, quoditota entitas, & realitas vnius personae existit in enti tate, & realitate alterius, & hoc patet per Am brosium superius allegatum; & per P. Aug in de Fide ad Petrum cap. 2. vbi ait: Totus pa ter est in filio, & totus in Spiritu Sancto. Se cundo sciendum est quod realitas personalis vnius personae sic existit in realitate personali alterius, quod non existit ibi per modum formae dantis esse, quia sic vna persona existeret formaliter per aliam, quod est fal sum, quapropter sic vna existit in alia, quod quaelibet etiam erit formaliter existens, & sub sistens per seipsam, & per consequens existens subsistet in subsistente, secundum quen modum loquitur Hilarius 3. de Trin. cap. 5. vbi ait Subsistentem intelligimus cum in Deo Deus sit. Quo declarato statim patet, quomodo essentia, & relatio sint causae praefatae inexistentiae, & quomodo non aeque primo, sed diuersimode: nam quod ambae sint causa patet, quia ista inexistentia non est forma lis, sed personalis, quasi habitudo totaliter consequens personalitatem personae, idcirco ex eisdem principijs, ex quibus constituitur personalitas personae, oportet quod oriatur dicta inexistentia: sicut ergo ad constituendum personalitatem cuiuslibet personae con currit essentia, & relatio; ita etiam ad dictam inexistentiam oportet, quod ambo ista concurrant in ratione principij, & esse; non tamen eodem modo, neque aeque primo: nam si consideramus dictam inexistentiam inquam tum comprehendit dictam totalitatem vtriusque personae, scilicet inexistentis, & illius in qua existit, sic principalius concurrit ibi essentia, quam relatio in ratione causae. Si vero consideramus eandem inexistentiam inquantum non est formalis per modum for¬ mae dantis esse, sed est personalis, quia est personae subsistentis inexistentis alteri perso nae subsistenti, sic principalius concurrit ibi relatio, quam essentia in ratione causae.

Vtrunque istorum probo: primum tali rationelllud, ratione cuius dicta inexistentia diuinarum personarum comprehendit totalitatem vtriusque personae, videtur principalius concurrere ad eam in ratione causae, & princibij, essentia est huiusmodi, ergo &c. Maior est de se nota. Minorem probo ex duobus; primo, quia videmus, quod ideo habitudo istius inexistentiae fundatur super totalitaten personae, quia persona est simplicissima, ac p consequens omnis vera habitudo fundata su per aliqua persona, oportet quod fundetur duper sui totalitatem, tota autem ratio simplicitatis personae est essentia, quae ratione suae summae actualitatis non patitur aliquam compositionem in persona, ergo de primo ad vltimum diuina essentia est causa quare habitudo inexistentiae fundatur super totalitatem personae.

Praeterea ad idem videmus, quod totalitas diuinae essentiae existit in patre, & etiam totalitas filij, & tamen constat quod ratio qua essentia existit in patre non est filius, sed bene e conuerso; nam quia essentia identi ficat sibi filium, idcirco non potest poni existe re in patre, quin necessario ponatur quod in ipso existat filius, ergo de primo ad vltimum, ratio quare praefata inexistentia comprehendit totalitatem personae filij, & per consequens cuiuslibet alterius personae, est ipsa essentia, sicut dicebatur.

Secundum vero dictum probo sic: Illud concurrit principalius aliquo modo ad prae fatam inexistentiam, ratione cuius vna persona sic inexistit in alia, quod tamen non exi stit in ea tanquam forma dans esse, & non per se subsistens, sed potius tanquam suppositum per se subsistens non dans esse alteri formaliter, relatio est huiusmodi, ergo &c. Maior videtur nota. Minorem probo, quia quod vna persona existat in alia non sicut forma dans esse, sed sicut suppositum per se subsistens, vel habet hoc principalius ab essentia, quam a relatione, vel e conuerso: non potest dici primum, quia essentia, quantum est de se, aosolute inexistit personae tanquam forma dans esse, & ideo si persona traheret suum modum inexistendi ab essentia, inexisteret personae sicut forma dans esse, quod est falsum, quapropter sequitur, quod talis modus inexistendi sit personalis, & distinctiuus, & per consequens debet principalius reduci in principium principale distinctiuum, hoc autem est relatio, & non essentia, ergo &c.

Concludo ergo pro isto articulo quod ista inexistentia fundatur super totalitatem personae, & quantum ad hoc reducitur prin cipalius in essentiam, quam in relationem; in quantum vero non est inexistentia formalis sed personalis, principalius reducitur in relationem, quam in essentiam

ARTICVLVS TERTIVS Vtrum Diuinae personae sint partes essentia les, vel subiectiuae vnius essentiae.

AD euidentiam istius articuli oportet premittere aliqua de toto, & partibus, vt per hoc melius intelligatur illud de quo quaeritur: est ergo notandum, quod quamuis multi sint modi dicendi, sumendo tamen eos generaliter possumus illos comprehendere sub vna diuisione bimembri, quae talis est: omne totum vel est totum rei, vel est totum rationis, inter quae est vna conuenientia, & triplex differentia, quantum spectat. ad prae ens Conuenientia siquidem est in hoc, quod in vtroque toto est quaedam potentialitas siue in ordine partium adseinuicem, ex eo quod vna expectat aliam: siue in ordine partium ante totum, ex eo quod totum expectat par tes, vt patet in toto vniuersali, scilicet genere, quod quidem non habet suas subiectiuas partes puta species, nisi interuenientibus dif ferentijs; & quia expectat differentias, cum non habeat secundum actum, sed secundum potentiam vt patet ex Porphyrio; idcirco se quitur quod etiam expectet species, & sic conueniunt vtrunque totum. Differunt vere tripliciter; primo quia ad totum rer nihil cooperatur ratio, vel intellectus, ad totum Vero rationis cooperatur ratio, & intellectus: alioquin non diceretur totum rationis: secundo, quia ratio totius realis semper resultat ex compositone partium, vt patet discur rendo per singulos modos totius; sed ratio totius secundum rationem quandoque resultat ex compositone partium, quandoque ve ro per abstractionem differentiarum a parti bus; per compositionem quidem, sicut videmus in definitione, quae est totum secundum rationem, & resultat ex compositone generis, & differentiae; p abstractionem vero sicut videmus in genere, quod etiam est totum secundum rationem, tamen ratio eius non resultat per compositionem partium, sed per abstractionem differentiarum a partibus, vt patet. Tertio differunt, quia totum reale excedit suam partem re, & ratione, sed totum rationis excedit suam partem sola ratione, quia realitas importata per tale totum, tota reseruatur in parte, & ideo videmus quod realitas importata per genus tota reseruatur in vna specie sola, hinc est quod ratio to tius non dicitur aequaliter de toto reali, & de toto secundum rationem: Nam quia de ratione totius est simpliciter excedere suam artem, & talis excessus simpliciter non inuenitur in toto secundum rationem; idcircou nomen, & ratio totius non dicitur ita proprie de tali roto, sicut de toto reali. Vnde Com. 3. Meth. cap. de toto, ait quod vniuersale dicitur totum, quia habet quandam similitudinem cum toto, sic. n vniuersale continet particularia, sicut totum continet partes Ad propositum ergo dico, quod ista est prima di uisio, quae potest fieri de toto, scilicet quod omne totum, vel est totum rei, vel est totum rationis; si sit totum rei potest subdiuidi in quatuor alios modos: Nam omne totum reale, vel resultat ex partibus facientibus vnum per informationem vnius ab altera, sicut patet de composito ex materia, & forma: siuc de composito ex substantia, & accidente, vel resultat ex partibus facientibus vnum per informationem vnius tertij, sicut patet de mul tis perfectionibus quae faciunt vnum totum perfectionale per informationem vnius perfectibilis; siue etiam de multis proprietatibs, quae faciunt vnum, totum potestatiuum per informationem vnius subiecti; in quo sunt omnes illae proprietates.

Vel tertio potest resultare tale totum ex partibus facientibus vnum per aggregationem, sicut patet de toto integrali, de quo est satis clarum.

Vel quarto potest resultare ex partibus facientibus vnum per continuationem, sicuet patet de toto quantitatiuo, cuius partes vnum sunt, quia sunt ad vnum eundem terminum communem copulate.

Totum vero rationis subdiuiditur in duos modos, quia vel resultat ex partibus facientibus vnum per rationis compositonem, sicut patet in definitione, enunciatione, & svl logismo, vel resultat ex partibus facientibus vnum per differentiarum abstractionem, sicut patet de genere, & quocunque alio vni uersali His praemissis dicedum est cum quae ritur, an diuinae personae sint partes essentia les, vel integrales vnius essentiae, quod non Nam vbi sunt praefatae partes ibi est composi tio realis, vel per informationem, vel per ag¬ gregationem, sicut patet ex dictis: In Deo au tem nulla potest essc composito realis, vt di ctum est in 8 dist & per consequens ex hoc ipso apparet quod diuinae personae nec sunt partes essentiales, nec integrales, nec potesta tiuae, nec etiam perfectionales. Quae omnia possunt probari auctoritatibus p. Aug. quas Magister adducit in litera.

Remanet ergo dubium Vtrum diuinae po sonae sint partes subiectiuae vnius generis. vel alicuius vniuersalis. Nam tria sunt quae faciunt hic dubium Primum est, quia diuina essentia praedicatur de quolibet eorum non conuertibiliter, & haec videtur conditio totius vniuersalis Secundum est, quia etiam ra tio personae in communi accepta de eis praedicat, & plurificatur in eis, & haec etiam di detur praecipua conditio totius vniuersalis. Tertium est quia relationes personales sunt oppositae, & distinctae secundum speciem, & per consequens videntur conuenire in toto vniuersali, quod est genus, cuius signum est, quia relatio in communi accepta praedicatur de eis, & plurificatur in eis

Propter quae omnia aliqui concedunt in diuinis esse totum vniuersale, & diuinas por sonas, ac relationes esse partes subiectiuas ali cuius totius vniuersalis.

lstis tamen non obstantibus, teneo partem negatiuam, quam probo quadrupliciter.

1 Quia, sicut dicebatur superius, in quoli bet toto inuenitur potentialitas, in diuinis autem non est aliqua potentialitas, cum natura diuina sit purus actus, ergo non potest ab eo sumi ratio totius vniuersalis; Maior est nota ex dictis in 8. distinc. vbi ostensum est, quod genus sumitur ab aliquo gradu poten tialitatis distinguibili, & abstrahibili a gradum actualitatis, a quo sumitur ratio differentie. Constat autem quod illud, quod sine mendacio potest abtrahi ab aliquo, est etiam potentia ad ipsum; ergo vbi inuenitur ratio totius vniuersalis ibi erit aliquis gradus poten tialitatis, res autem diuina non patitur aliquem gradum potentialitatis per Com. Metaph com. 7 cum sit actus purus &c

2 Si diuinae personae, vel relationes essent partes subiectiuae alicuius totius vniuersalis sequeretur, quod haberent differentias per quas ipsum diuiderent, quod est falsum, quia differentiae diuidentes aliquod totum vniuersale debent esse simpliciter diuersae, ita vt in nullo communicent: In diuinis autem non inueniuntur aliqua ita diuersa, quae in essentia non communicent, ergo nullo modo poterunt ibi esse aliquae differentiae diuisiuae. 3 Si in diuinis esset aliquod totum vniuersale respectu personarum, vel relationum, sequeretur, quod diuinae personae, & earum relationes nullo modo transirent in vnam rea litatem diuinae essentiae, quod est falsum; quia nisi ponatur, quod transeant in essentiam, oportebit ibi ponerc compositonem. Consequentiam probo, quia de ratione totius vniuersalis est, quod plus habeat de realitate in omnibus partibus, quam in vna solum, alioquin nec esset totum, nec haberet similitudinem cum toto, & ideo videmus quod quia diuinae personae transeunt in vnam rea litatem cum diuina essentia, idcirco non plus est de realitate in omnibus personis, quam in vna sola; si ergo diuinae personae, & earum relationes essent verae partes subiectiuae alicuius totius vniuersalis, nullo modo transirent in vnam realitatem diuinae essentiae.

4 Si in diuinis esset aliquod totum vniuersale respectu suarum relationum, vel tale vniuersale esset de genere substantiae, vel de genere relationis; non de genere substan tiae, quia relatio non potest esse pars subiectiua substantiae; nec etiam de genere relationis, quia quicquid est de genere relationis est accidens; ergo &c

Et confirmatur, quia si diuinae relationes continerentur sub aliquo roto vniuersali tan quam partes subiectiuae, maxime continerem tur sub genere relationis; cum ergo non possint contineri sub isto, vt dictum, est relinquitur, quod sub nullo alio.

His autem visis, de leui tolluntur illa tria superius posita. Nam cum primo dicitur, quod liuina essentia praedicatur de qualibet non conuertibiliter; Dicendum, quod illud non sufficit ad hoc quod aliquid sit vniuersale sed vltra requiritur, quod diuidatur per differentias, & plurificetur in illis de quibus praedicatur, quod nullo modo potest dici de diuina essentia.

Ad secundum vero dicendum, quod personae in diuinis habent similitudinem cum indiuiduis eiusdem speciei in creaturis, vt de claratum fuit in o. distinc & ideo sicut non obstante, quod indiuiduum in creaturis dica tur de possibilibus, & plurificetur in eis, non tamen propter hoc est vniuersale; ita & in proposito potest dici de persona

Vel dicendum, quod ad hoc quod aliquid sit vniuersale non sufficit, quod dicatur de pluribus, & plurificetur in eis, sed vltra hoc requiritur, quod illa, in quae diuiditur, & in quibus plurificatur, sint distincta tanta distin ctione, vt nullo modo transeant in eandem realitatem, cuius oppositum apparet in diui nis personis, & relationibus, ideo &c

Ad tertium vero dicendum, quod licet apprehendamus relationes diuinas per relationes factas, non tamen propter hoc debemus iudicare illas esse eiusdem generis cum eis; sic etiam quamuis apprehendamus oppo sitionem, & distinctionem inter eas, per op- positionem, & distinctionem specificam quae est inter istas; non tamen propter hoc debe mus iudicare, quod sicut opposito, & distin ctio inter istas est diuersarum specierum con tentarum sub vno genere, ita & illa, quia tuc illae relationes essent in genere, sicut & istaeQuapropter non debemus dicere, quod illa distinctio sit specifica, sed quod sit similis dispositoni specificae, & ita facile soluta sunt tria praefata dubia

Sed contra principalem determinationem huius articuli adhuc oritur vna dubita tio. Nam diceret aliquis, quod quamuis diuinae personae non sint pattes respectu alicuius es sentiae, vel respectu alicuius totius vniuersa lis; essentia tamen, & relatio videntur esse par tes respectu personae, quia constituitur ex eis, vel tanquam ex partibus essentialibus, vel tanquam ex partibus definitiuis.

Ad hoc autem e dicendum, quod sicut patet ex dictis, nec composito, nec tales partes sunt in Deo ponendae, & ideo quamuis essentia, & relatio concurrant ad constituen dam personam, non tamen sunt partes integrales, vel essentiales, quia tunc facerent con positionem realem, quae omnino est aliena a Deo; Nec sunt sicut partes definitiuae propter tria; Tum quia persona non est quid de finibile, cum sit ens subsistens infinitum Tum quia neutrum illorum se habet sicut genus, vel differentia, cum res diuina non habet ali quem gradum potentialitatis, a quo sumitur genus, vt ostensum fuit Tum quia in defini tione semper vna pars, scilicet genus, potest abstrahi ab altera, scilicet differentia, non solum per distinctum conceptum, & simplice cognitionem, sed etiam per necationem; mo do essentia, quae se videtur habere in propo sito ad modum generis, non potest abstrahi a relatione, quae se videtur habere per modum differentiae per negationem. Ex quibus appa ret quid sit dicendum quantum ad istum ar ticulum, & quantum ad totam quaestionem.

AD ARGVMENTA PRINCPPAIA AD primum dicendum, quod ordo, qui est inter diuinas personas, nen impedit earum aequalitatem, sicut patuit in primo articulo huius quaestionis. Ad probationem vero cum dicitur, quod inter ea, quae sunt omnino aequalia non potest denotari quid primum, quidue secundum. Dico hoc verum esse, si loquamur de primitate, quae prouenii ex actione, non autem est verum, si loquamur de primitate, quae prouenit ex origine, & relatione, secundum quod Iy primum idem est quod principium; primo modo non loquimur in praesenti, sed secundo modo. Ad secundum dicendum, quod maior pro posito non est vera, quia ratio essendi in asio, & ratio essendi in quo aliud non videntur esse rationes oppositae in diuinis, cum videamus eas conuenire eidem personae, & re spectu eiusdem

Ad tertium vero dicendum, quod diuinae personae nec constituunt totum essentiale, nec totum vniuersale, vt patuit in isto articu lo. Ad probationem vero cum dicitur, quod vna sola persona non adaequat essentiam, di co quod si ideo non adaequaret eam, quis non haberet eam totam, sed haberet eam partitam, & numeratam, vtique haberetur propositum: Nunc autem quamuis non adaequet eam, tamen labet ea totam sine partitione, & numeratione, ideo non habetur pro positum.

Illud etiam, quod additur ad probandum quod constituat totum vniuersale, iam est solutum per ea quae dicta sunt in isto articulo.