Quaestio 1

DISTINCTIONIS XXV. QVAESTIO VNICA Vtrum illud, quod significatur nomine personae, sit quid abstrahibile ab ijs, de qui bus dicitur, & plurificabile in eis.

ARGVITVR PRO PARTE. affirmatiumo. IILlud, quod praedicatur communiter, & pluraliter, videtur esse quid commune, abstrahibile, & plurificabile in ijs, de quibus dicitur, sed significatum huius nominis persona, est huiusmodi, ergo &c. Maior apparet in quolibet termino vniuersali; nam qui libet terminus vniuersalis significat aliquod commune abstrahibile; videmus enim ipsum praedicari communiter, & pluraliter, est enim hoc nobis tanquam signum necessarium ex quo hoc arguimus Minor etiam apparet ne solum in creaturis, sed etiam in diuinis, in quibus significatum dicti nominis praedicatur communiter de Patre, Filio, & Spiritu Sa cto, praedicatur etiam de eisdem pluraliter, quia dicimus, quod Pater, Filius, & Spiritur panctus sunt tres personae.

2 Illud, cuius significatum non importat determinate relationem, nec etiam substantiam, vel aliquod aliud absolutum, vide tur esse aliquod commune per indifferentiam, & abstractionem: sed illud, quod significatur per hoc nomen persona, nec est determi- nate relatio, nec substantia, nec aliquid aliud absolutum de alio genere, ergo &c. Maior patet, quia illud, quod non est quid commune per abstractionem, importat deter minate aliquam rem de aliquo genere. Mi¬ norem probo, quia si hoc nomen persona si gnificaret relationem, non posset dici de crea turis, in quibus persona non constituitu per relationem: & si per eandem rationem signi ficaret determinate substantiam, non posset dici de diuinis, in quibus persona constituitur per relationem: sequitur ergo quod non significet determinate hoc, nec illud

IN OPPO SITVM arguitur quod non significet quoddam commune abstrahi bile: Quia tunc sequeretur, quod haberet rationem vniuersalis; quod est falsum.

Secundo, quod personae diuinae communi carent cum personis creatis in illo communi abstrahibili, quod etem est falsum, eo quod nihil sit commune Deo, & creaturis, vt patuit supra in quaest. de ente.

RESPONDEO: In ista quaestione duo sunt videnda

1 An illud, quod significatur nomine pro sonae, siue in diuisis, siue in creaturis, sit aliquid commune abitrahibile ab eis, & plurificabile in eis.

An nomen personae significet determi- nate substantiam, vel relationem.

ARTICVLVS PRIMVS. Vtrum illud, quod significatur nomine personae, sit quid commune

Vic articulo quidam dicunt, quod hoc Pnomen persona, significat aliquid com mune abstrahibile ab ijs de quibus dicitur duobus modis, negatiue & positue; negatiue quidem, quia significat negationem du plicis communicabilitatis, Est, enim (secun¬ dum eos) duplex communicabilitas vna secundum quam communicatur aliquid pluribus, quorum quodlibet est ipsum, & haec est communitas vniuersalis, alia est secundum quam aliquid communicatur alicui, vt forma, qua est aliquid, & vtroque modo diuina essentia communicatur diuinis personis, persona autem habet in se negationem vtriusque communicabilitatis, quae quidem nega tio potest abstrahi a diuinis personis, tanquam aliquod eis commune, dato etiam, quod non haberent aliquid commmune posituum, quid posset esse fundamentum dictae negationis; nam negatio, quae est communis aliquibus non necessario requirit fundamentum com mune in illis, haec enim negatio non Sortes (secundum eos) est communis omnibus aliis entibus a Sorte, & tamen non oportet, quod propter hoc habeant aliquid commune posi tiuum, quod fundet dictam negationem. Quapropter concludunt quod negatio huius duplicis communicabilitatis potest esse communis diuinis personis, dato etiam, quod non esset eis commune aliquod positiuum fundans dictam negationem, & per consequens potest abstrahi ab eis aliquod commu ne negatiue: Concedunt insuper isti quod potest ab eis abstrahi aliquid commune posi tiuum, quod erit fundamentum praefatae negationis, & si quaeratur ab eis, quid sit illud commune; Dicunt quod est ratio per se subsistentis, quae quidem ratio communis est Pa tri, & Filio, & Spiritui Sancto, & etiam om nibus psonis diuinis, & per consequens est indifferens ad absolutum, & relatiuum supposito quod diuinae personae constituantur per relationes. Quod autem praefata ratio positua sit conmunis tribus personis diuinis & abstrahibilis ab eis potest probari. Primo, quia ratio relationis per quam constituuntur est eis communis, & plurificatur in eis Secundo quia possumus habere conceptum cer¬- tum, quod in diuinis est ratio personae per se subsistentis, & tamen posset dubitari, vtrum illa sit absoluta, vel relatiua, & dato quod relatiua vtrum sit Pater, vel Filius, uel Spiri tus Sanctus.

lsta tamen opinio non potest stare quantum ad duo quae ponit Primo, quia dicit, quod hoc nomen persona dicit negationem; duplicis communicabilitatis fundat am super illa communi ratione positua, quae est ratio per se subsistentis; Ad quod dictum se quun tur tria inconuenientia.

1 Quia illud quod addet persona supra rationem suppositi non erit aliquid pertinens. ad dignitatem, quod patet esse falsum: nam ratio suppositi inuenitur in qualibet natura de genere substantiae; ratio autem personae in sola natura intellectuali; Consequentiam probo, quia ratio per se subsistentis non est aliud quam ratio suppositi; si ergo ratio per sonae dicit supra rationem pet se subsistentis illam negationem duplicis communicabilita tis, cum negatio illa nullam importet dignitatem sequitur quod persona non importet aliquam dignitatem supra rationem supposit.

2 Quia ratio suppositi per se subsistentis non importabit prefatam regationem duplicis communicabilitatis, sed expectabit eam a ratione personae sibi superaddente eam, quod patet esse falsum; nam inuenitur ratio supposit per se subsistentis cum illa negatione¬ duplicis communicabilitatis sine omni ratio ne personae, vt patet in quocunque (supposi¬ to extra naturam intellectualem.

3 Quia nomen personae importabit formaliter negationem, quod etiam patet esse falsum tum ex ethimologia dicti nominis; tum etiam quia ratio personae continetur sub ratione suppositi, & quia ratio suppositi est formaliter positua, ratio personae sub ea contenta erit positua formaliter.

Deficit secundo praefata opinio, quia ponit, quod vna communis ratio, scilicet ratio per se subsistentis, possit abstrahi a diuinis personis, & a primis substantiis, quod quidem videtur esse falsum propter sex

Primo, quia silaliqua ratio posset essc com munis Deo, & creaturis, maxime esset ratio entis, & tamen illa non potest esse, vt fuit ostensum supra in secunda distin¬

Secundo, Ratio per se subsistentis non est aliud, quam ratio suppositi; ita autem se habet ratio suppositi in genere substantiae, quenadmodum ratio indiuidui in quolibet genere, sed ratio indiuidui non est abstrahibilis, ergo nec ratio supposit. Minonem, probo, quia si ratio indiuidui esset abstrahibilis, tuc indiuiduum, sub ratione qua indiuiduum, es set vniuersale, quod est absurdum; Et confir matur ratio, quia si indiuiduum, sub ratione qua indiuiduum, esset vniuersale, oporteret dicere, quod vel esset vnum de quinque vniuersalibus, vel daretur sextum vniuersale, quod nullus diceret.

Tertio, quia vbi fit abstractio alicuius con munis, ibi relinquitur propria ratio distincti ua; si ergo a diuinis personis sit abstrahibilis vna communis ratio personalitatis, sequitur, quod vltra rationes personales sit dare alias rationes distinctiuas magis proprias, quod nullus diceret: quemadmodum etiam si poneremus, quod ab indiuiduis esset abstrahibilis vna communis ratio indiuidualis, seque retur, quod vltra rationes indiuiduales, esset dare aliquas rationes distinctiuas magis proprias; quod est omnina absurdum.

Quarto, quia vbi est possibilis talis abstra ctio ini est aliquis gradus potentialitatis, sicut patet in creaturis, vbi superius abstrahitur ib inferioribas propter potentialitatem, quam habet ad eorum differentias distinctiuas, diuinis autem psonis repugnat omnis gradus po tentialitatis, ergo &c.

Quinto, quia vbi est possibilis talis abstra ctio, ii noa est sum nus gradus simplicitatis: Nam semper commune facit aliquam compositionem cum proprio illius, a quo fit abcractio: quae quidem composito omnino repugnat diuinis personis, cum sint penitus simplices.

Sexto, quia vbi est possibilis talis abstractio, ibi reperitur ratio totius vniuersalis, & ratio paris, & per consequens ratio excedentis, & excessi, haec autem omnia repugnant diuinis personis, Vt patuit supra m decima nona distinctione.

Rationes vero superius factae pro ista oppinione non cogunt sicut statim patebit. Propter quae omnia breuiter est dicendum, quod illud, quod significatur nomine perso nae non est aliquod commune abstrahibile sed est aliquod singulare determinatum vlt mata sua determinatione. Hoc tamen non obstante potest de ipso haber: conceptus indeterminatus, & confusus, ac si esset quoddam commune abstrahibile

Ad cuius euidentiam est sciendum, quod intellectus in cognitione singularis sequitur sensum, & imitatur eum, & ideo sicut videmus, quod quamuis sensus semper cognoscat aliquod singulare determinatum, non tamen semper cognouit ipsum cognitione determinata, imo quandoque cognitione con e& indeterminata sine omni abstractione: ita etiam non obstante, quod intellectus cognoscat aliquod singulare significatum, & determinatum, cognoscit tamen ipsum cogni tione confusa, & indeterminata sine omni abstractione; & hinc est quod aliqua nomina quamuis sint imposita ad significandum: sin gularia, quia tamen significant ea modo con fuso, & indeterminato, videntur significare ea ad modum vniuersalium, sicut patet de hoc nomine indiuiduum, non tamen significant aliquod commune abstrahibile, sed aliquod singulare signatum: Quapropter ad propositum applicando dico, illud, quod significatur per hoc nomen persona, non esse aliquid commune abstrahibile, sed aliquod singulare subsistens in natura intellectuali; quia cum siguificatio dicti nominis sit confusa, & indeterminata, idcirco illud, quod fignificatur per dictum nomen, ita apprehenditur indeterminate, & confuse, ac si esset, quoddam commune, & vniuersale abstrahibile.

Hoc autem viso, Facile patet quomodo duae rationes superius aductae pro alia opi- nione non concludunt. Nam cum primo dicitur, quod ratio relationis est communis di uinis personis; Eest dicendum, quod non est eis communis tanquam allquod vniuersale abstrahibile; apprehenditur tamen a nobis, ac si esset quoddam rtale vuiuer sale ratione nost. 1 modi intellgendi.

Per hoc etiam patet ad secundam. Nam cum dubitamus, vtrum in diuinis sit persona absoluta, vel relatiua, ista dubitatio non pro uenit ex aliquo communi conceptibili abstrahibilique ab vtroque, sed ex ipso nostro modo concipiendi confuso, & indeterminato, & ideo dicta ratio peccat, quia assumit pro causa, quod non est causa, & procedit a pluribus causis Veritatis ad vnam: nam ta lis dubitatio potest prouenire non solum ex aliquo confuso communi abstrahibili, sed et ex confuso modo concipiendi sine omni abstractione. Patet ergo primum principale est ergo videndum secundo.

ARTICVLVS SECVNDVS Vtrum nomen personae significet determina te substantiam, vel relationem. E

D quod dicunt quidam, quod hoc non men persona, acceptum in communi niec significat substantiam, nec relationem: sed significat conceptum entis arctatum per negationes, quibus substernitur, inquantum contrahitur ad perseitatem tertii modi. Nam (secundum eos) perscitas tertii modi non di cit aliquam determinatam rationem positiuam, sed dicit conceptum entis, prout substernitur determinatis negationibus, scilicet communicabilitati, & solitudini; & ideo di cunt, quod cum concipimus solum ens incommunicabile discretum, & solitarium habet semper perseitatem tertii modi, sm quem m dum ita e aliquid per se, & incommunicabile, quod nullo modo est aliquid alterius, nec si cut forma, nec sicut materia, nec sicut pars, nec praedicatiue, sicut vniuersale praedicabile. Addunt insuper, quod cum tale significa tum applicatur ad diuina coincidit cum con stituto ex substantia, & relatione; Quapro pter nec dicit substantiam, nec relationem in recto, sed solum in obliquo, inquantum scilicet tale constitutum coincidit in substantiam, & relationem: Quod probant per hoc, quia nec substantia, nec relatio potest fundare praefatas negationes, quae importantur nomine personae; Tum, quia tam relatio, quam substantia sunt aliquid alterius, scilicet ipsius personae constitutae; Tum etiam, quia persona diuina non constituitur per ali quam illorum, tanquam per formam partici patam, sicut contingit in creaturis, in quibus aggregatum aliquod constituitur per alteram suarum partium, tanquam per formam parti cipatam, & ideo (secundum eos) persona diui na non est formaliter quid relatiuum, nec quid absolutum, sed est quoddam ens per se solitarium, & distinctum includens relationem, & essentiam, tanquam aliquid positiuum constitutum ex ambobus indistinctis.

Haec autem opinio in quinque deficere videtur.

1 Quia ponit, quod nomen personae significet conceptum entis: Ad quod dictum sequitur immediate, quod non sit nomen en tis realis secundum esse reale, quod habet ex tra animam, quod patet esse falsum ex dictis in 25. distinct.

2 Deficit, quia ponit, quod conceptus entis arctetur per negationes contrahentes ipsum ad perseitatem tertii modi, quod qui dem videtur falsum propter duo; primo, quia sequeretur negationem contrahere, & determinare affirmationem, quod est absurdum; secundo, quia sequeretur conceptum entis es se immediatum fundamentum illarum nega tionum, quae importantur per perseitatem ter tii modi, quod patet esse falsum, quia non fundantur nisi super rem de praedicamento substantiae, ac per consequens conceptus en tis prius videtur contrahi per aliquam ratio nem positiuam de praedicamento substantiae, quae sit fundamentum immediatum illarum negationum, quam sit substractum dictis ne gationibus

3 Deficit, quia ponit, quod per seitas tor tii modi non dicat aliquam rem posituam, quod etiam videtur esse falsum propter duo; Primo, quia perseitas tertii modi est ratio per quam substantia substentat omnia accidentia, talis autem ratio modo potest esse negatiua. Secundo, quia ita se habet puritas ad substantiam, quemadmodum inhaerentia. ad accidens, sed inhaerentia accidentis dicit rationem posituam, ergo &c.

4 Deficit, quia ponit, quod illud, quod habet perseitatem tertii modi, ita est solitarium & incommunicabile, quod nullo modo osi aliquid alterius, nec sicut forma, nec sicut materia, nec aliquo alio modo, quod est falsum, quia primae substantiae sunt aliquid ipsorum accidentium, sicut materia, & subiectum

3 Deficit, quia ponit, quod persona diuina, quamuis constituatur ex substantia, & re latione, neutrum tamen ipsorum habet ibi rationem formalem, quae nullo modo potest stare, quia impossibile videtur aliqua duo con currere ex aequo, & eodem modo ad consti tutionem vnius tertii.

Nec motiua eorum ad hoc cogunt. Nam primum supponit quod illud, quod significatur per nomen personae, non addat supra conceptum entis, nisi negationes importantes perseitatem tertij modi, quod videtur es se falsum, quia tunc significatum dicti nomi- nis non esset quid formaliter pertinens ad dignitatem, & dato etiam quod hoc esset ve rum, non tamen propter hoc habent propo situm, quia dicetur eis, quod quamuis substantia, vel relatio non sit fundamentum dictarum negationum, poterit tamen esse ratio fundandi. Secundum motiuum etiam non va let, quia quod aliquid dicatur formale prin cipium constitutiuum alicuius, hoc non pro uenit ex eo, quod est forma participata, immo hoc non accidit, sed prouenit ex eo, quod est principalis ratio essendi tale.

Est ergo alius modus dicendi ad istum arti culum; Dicunt enim quidam, quod nomen per sonae applicatum ad diuina significat substam tiam, & relationem, quod probant per hoc, quia de ratione personae in diuinis est, quod sit quid per se subsistens distinctum, & incommunicabile, & per consequens includit in sua ratione substantiam, per quam est quid subsistens, & relationem, per quam habet quod sit quid distinctum, & incommunicabile¬

Addunt tamen, quod relatio non dat tale esse distinctum, vt relatio est, quia sic non daret distinctionem, nisi in esserolatiuo; dat autem distinctionem in esse substantiali, & sup positali, & ideo oportet dicere (secundum eos ) quod hoc faciat inquantum proprietas substantialis, scilicet, quia idem est quod diuina substantia,

Addunt insuper quod quamuis nomen personae in diuinis significet substantiam & relationem non tamen significat aliquod istorum in recto, sed in obliquo, quia significatum dicti nominis se habet ad modum concreti, concretum autem non importat formam a qua descendit in recto, sed in obliquo.

lsta tamen opinio non potest stare propter tria; Primo, quia respondet ad illud quod non quaeritur, & omittit illud quod queritur, non enim queritur in isto articulo quid significetur nomine personae in obliquo, sed in recto; Ipsi autem laborant ostendendo, quid significet in obliquo

Secundo dato, quod significet vtrunque in obliquo ficut dicunt, adhuc debent osten dere quid significet principaliter; & quia hoc non faciunt insufficienter procedunt

Tertio non bene dicunt, quod relatio det esse distinctum, non inquantum relatio sed inquantum proprietas substantialis, quae est idem, quod diuina substantia; Tum quia sequeretur substantiam esse principalem rationem distinguendi, quod est falsum, Tum quia frustra poneretur ibi manere relatio secundum propriam rationem relationis; Tum etiam, quia sequeretur quod vna diuina rela tio haberet oppositionem ad aliam, non inquantum relatio, sed inquantum idem, quod diuina substantia, quod nullus diceret

Motiuum etiam non valet, quia vbi relatio non superuenit enti subsistenti, sed potius praeuenit secundum nostrum modum in telligendi, ibi idem est distingui in esse subsistenti, & in esse relatiuo; sic autem est in diuinis, ergo &c.

Est alius modus dicendi ad istum art. Di cit enim doctor quidam antiquus quod hoc nomen persona in diuinis significat relationem subsistentem, secundum quem modum relatio est idem, quod diuina hypostasis, & quia diuina hypostasis subsistit in diuina na tura, idcirco (secundum cos) hoc nomen per sona significando relationem subsistentem in recto significat essentiam in obliquo. Addut tamen quod cum significat relationem subsistentem in recto, non significat eam, vt rela tio est, & per modum relationis, sed per modum substantiae.

Addunt insuper quod sicut significat rela tionem in recto, prout est idem, quod hypo stasis in diuina essentia subsistens ipsam vero essentiam in obliquo; ita e contrario significat ipsam essentiam in recto inquantum essentia est idem quod hypostasis diuina sub sistens; relationem vero in obliquo, inquantum dicta hypostasis est relatione distincta.

Haec autem opinio non est omnino rationabilis propter tria; Primo quia ponit, quod no men personae significet essentiam in recto. p ut est idem quod hypostasis, hoc vero non videtur esse verum, quia illud, quod significatur in recto per nomen personae plurificatur in diuinis, diuina tamen essentia nullo mo do ibi plurificatur, ergo &c.

Secundo, quia ponit quod praefatum nomen, quando significat relationem in recto, significet essentiam in obliquo, & e conuerso, quod etiam non videtur esse verum, quia nulla apparet ratio, quare debeat variati significatio dicti nominis, immo apparet ratio ad oppositum, nam quia essentia, & re- latio femper sunt eodem modo idem quod diuina hypostasis, semper videtur, quod debeant verificari in recto eodem modo,

Tertio, quia si relatio significaretur in obliquo, quando essentia Verificatur in recto, sequeretur, quod non concurret et ad consti tutionem personae intrinsece; immo se habe ret solum sicut extrinsece superueniens ad personam constituendam.

Propter quae omnia est adhuc alia via quam tangit Frater AEgidius Doctor noster, quom mihi videtur ceteris rationabilior. Ponit enim, quod sicut sunt quaedam relatiua non secundum se, sed ratione sui generis, sub quo continentur, vt patet quinto Metaph de ipsa medicina, quae quidem est relatiuum non ratione sui, sed ratione scientiae sub qua continetur; ita etiam e conuerso possunt esse quaedam alia relatiua non secundum se, sed ratione alicuius inferioris, quod sub eis con tinetur. Ad propositum ergo applicando: ll lud, quod significatur nomine personae non est quid relatiuum secundum se, & absoluto in sua communitate acceptum, potest tamen esse quid relatiuum ratione alicuius inferioris, quod est sub eo contentum: Nam sub significato nominis personae continentur diuinae personae, quae sunt relatiuae, cum sint constitutae in esse personali per relationes, vt ad praesens supponitur.

Haec autem opinio videtur rationabilis propter duo.

Primo, quia significatio nominis personae cadit super diuinas personas sub ea ratione, qua abinuicem distinguuntur, sed distinguum tur abinuicem, inquantum sunt relatiuae., ergo cadunt sub significatione dicti nominis inquantum sunt relatiuae: Minor est nota Maiorem probo, quia significatum dicti nominis plurificatur in diuinis, & quia dictio est causa plurificationis, relinquitur quod diuinae personae significentur per dictum nomen inquantum distinctae sunt, & per consequens inquantum relatiuae.

Secundo patet hoc idem, quia sicut se habent diuinae personae ad constitui in esse personali, ita ad significari per nomen perso nae, sed ita se habent ad constitui, quod non est aliud eas constitui in esse personali, quam constitui in esse relatiuo, ergo. Maior est nota, Minor, prob. quia diuinae personae constituuntur in esse personali per hoc, quod constituuntur in esse distincto, & incommunica ili, hoc autem non habent, nisi inquantum constitutae in esse relatiuo, vt de se patet, ergo non est aliud eas constitui in esse personali, quam constitui in esse relatiuo, Concluditur ergo ex his opinionem doctoris nostri esse rationabilem

Oecurrit tamen vnum dubium contra eam, quia dictum est, quod diuinae personae conti nentur sub significato dicti nominis commu niter sumpto, ac per consequent videtur, quod significatum nominis personae sit aliquod con mune abstrahibile, cuius contrarium ostensum fuit in praecedenti articulo.

Ad hoc dicendum, quod significatum non minis personae esse commune potest intelligi dupliciter, vno modo communitate vniuersa litatis, & abstractionis, quae quidem commu nitas prouenit ex parte rei conceptae, quae per intellectum abstrahitur: alio modo com munitate cuiusdam confusae, & indetermi- natae significationis, quae quidem communitas prouenit ex parte nostri modi concipien di; si ergo intelligatur, quod significatum per hoc nomen persona habeat essc commune pri mo modo, videtur esse falsum, & contra ea quae dicta sunt supra, si vero intelligatur secundo modo, videtur esse verum, & concordatcum iis, quae dicta sunt supra, & isto modo est intelligenda sua communitas in proposito. Patet ergo quid sit dicendum quantum ad istum articulum, & quantum ad to tam quaestionem. Per hoc etiam patet responsio ad rationes principales.

AD ARGVMENTA printipalia¬ D primum cum dicitur, quod illud, quod praedicatur communiter, & pluraliter videtur esse quid commune; & abstra hibile; Dicendum, quod verum est, si sua communitas proneniat ex parte rei conceptae, & abstractae por intellectum, non aute opor tet hoc, si sua communitas proueniat ex pai te nostri modi concipiendi. Ita autem est in proposito, vt patuit, ideo &c. Ad secundum etiam dicendum eodem mo do, quia indeterminatio, quae est in significato nominis personae prouenit ex ista secunda causa, & non ex prima.