ARGVITVR AD PARTEM negatiuam. QVod non est a nobis intelligibile, non potest a nobis nominari, nec signifia cari, sed diuina essentia est huiusmo di, ergo. Maior videtur esse nota, quia modi significandi supponunt modos intelligendi, & ideo quod nullo modo intelligimus, nullo modo significamus, vel nominamus; Minor potest probari per D: Dionysium primo de diuinis nominibus, vbi dicit, quod inued nimus diuinam essentiam laudatam in diuinis eloquijs, tanquam inuisibilem, inserntabilem, & non inuestigabilem.

2 Si possemus nominare Deum aliquo nomine significante eius essentiam, sequeretur, quod nominaremus cum vno solo homi ne: consequens est falsum, ergo & Antecedens: Falsitas patet, quia Magister in litera inquirit diuersitatem nomifrum, quibus Deum nominamus, Consequentia patet, qu essentia Dei est simplicissima re, & rationem; cum nullo modo sit composita, vt probatum fuit superius in 8. dist. quapropter vel no¬ minabitur vno solo nomine, & sic habemus propositum, vel si nominabitur pluribus no minibus, illa necessario erunt svnonima, quid non videtur dicendum, quia tunc superuacaneum fuisset inuenire diuersitatem dictorum nominum

ARGVITVR PRO PARTE affirmatiud. MAgister in litera introducit vnam auctoritatem D. Ambros ij, quae ex presse noc videtur dicere; Dicit enim quod sunt quaedam nomina, quae perspicuam diuinae maiestatis veritatem exprimunt: constat autem, quod diuinae maiestatis veritas non potest exprimi, nisi per nomina significantia suam essentiam,

2 Confirmatur, quia nominamus eum eo dem nomine, quo ipse seipsum nominauit Exodi. 3. quando dixit, Ego sum qui sum, haec dices filijs lsrael. Qui est missit me ad vos, hoc enim nomen, scilicet esse, indeterminate sumptum videtur significare diuinam essen tiam, quia ipsa sola est simpliciter necesse esse

RESPONDEO: In ista quaestione duo sunt videnda

1 An possimus nominare Deum aliquo nomine significante suam essentiam

2 An possimus nominare eum pluribus nominibus, quae non sint svnonima.

ARTICVLVS PRIMVS. An possimus Deum nominare aliquo nomine significante suam essentiam.

QVantum ad primum quidam dicunt quod Deus potest nominari a nobis viatoribus aliquo nomine significante suam essentiam in communi, & in speciali; in communi quidem, quia diuina essentia (secundum eos) communicat in conceptu entis, & aliorum transcendentium cum crea turis; & ideo sicut creaturae essentia cum non minatur nomine entis, exprimitur in communi; ita etiam & Deus ipse cum nominatur eadem nomine, vere significatur sua essentia in communi: Praeterea dicunt quod potest nominari in speciali, vt est haec essentia, quia non habent pro inconueniente, quod aliquid proprius, & distinctius significetur, & nominetur, quam intelligatur, quod pro bant ex eo, quod substantia rei materialis non minatur a nobis proprio, & distincto nomine, & tamen non cognoscitur a nobis proprie, & distincte, vt est haec substantia, quia tunc possemus cognoscere eius absentiam, & eius praesentiam, cuius oppositum experitur in Sacramento altaris; ibi enim nullo modo cognoscimus, quomodo substantia panis post consecrationem est absens, quae prius erat prae sens sicut ergo substantia panis, quamuis a nobis non cognoscatur, proprie tamen, & di stincte significatur per suum proprium nomen; ita dicunt isti in proposito, quod non obstante, quod essentia Dei non cognoscatur a nobis aperte, & stricte, potest tamen signifi cari, & nominari proprie, & distincte, vt est haec essentia.

Quod etiam confirmant alio modo, quia si nomen significaret, sicut cognoscimus, & sicut imponitur ad significandum, sequeretur, quod nullum nomen impositum a nobis significaret substantiam: nam cum venia mus in cognitionem substantiae per proprietates, quae sunt accidentia, semper imponimus nomina ab aliqua proprietate, quae est accidens, sicut patet de hoc nomine lapis, quod est impositum a laesione pedis, & tamen non significat ipsam laesionem, immo ipsam substantiam lapidis.

Insuper inferunt, quod ista proposito, qua consueuit communiter dici, quod vnum quodque ita nominamus, sicut intelligimus, est omnino falsa, quapropter relinquitur, quod possimus nominare Deum aliquo nomine significante suam essentia proprie, & distincte, siue illud nomen sit impositum ab Angelo, siue a Deo, & postea traditum nobis viatoribus, siue etiam sit impositum a nobis ipsis, qui possumus eum distinctius nomina re, quam intelligere.

Haec autem opinio videtur deficere quadrupliciter; Primo, quia supponit, quod con ceptus entis sit communis ad Deum, & ad creaturas, cuius oppositum fuit probatum su perius in 3. dist. Secundo, quia supponit, quod illa, quae non habent vnum communem conceptum, non possint habere vnum commune nomen, quod significet eorum essentiam, hoc autem videtur falsum: nam de tem praedicamenta non habent vnum conceptum, & tamen habent vnum commune nomen, quod significat essentiam in quolibet eorum, scilicet ipsum ens; Et haec est intentio Commentatoris x. metaph com 2. vbi ait, quod disposito huiusmodi generis, quale est ens, est sicut disposito in gene re, quod dicitur vniuoce, quia praedicata es sentialia inueniuntur in hoc genere, quod dicitur multipliciter, sicut in genere, quod dicitur vniuoce: Ex quibus verbis duo possumus colligere, primum, quod ens non dicitur vniuoce, sed multipliciter, & per consequens non habet vnum communem con¬ ceptum, secundum, quod non obstante ista multiplicitate, significat tamen essentiam in omnibus de quibus dicitur, quapropter relinquitur, quod etiam illa, quae non habeni vnum conceptum communem, possint habe re vnum commune nomen, quod significet eorum essentiam, cuius oppositum supponit praefata opinio.

Quod etiam confirmo, quia cum nomina significent ad placitum, poterit intellectus vti vno nomine mediantibus pluribus conceptibus ad significandas diuersas essentias, quae non possunt concipi vno conceptu. Ter tio, quia ponit, quod aliquid possit distinctius nominari, & significari, quam intelligi; quod quidem est falsum in se, nec addu citur ad propositum: Est falsum in se, quia modus nominandi, & significandi supponit modum intelligendi tanquam suam causam. & mensuram, si ergo nomen distinctius, & proprius ignificaret, quam intellectus intel ligeret, sequeretur quod effectus excederet suam causam, & mensuratum suam mensuram, quod est absurdum: Quod non sit ad propositum adductum apparet per. D. Aug.¬ 7. de Trin. cap. 5. vbi ait: "supereminentia deitatis vsitati eloquij facultatem excedit; nam verius cogitatur Deus, quam dicatur; & verius est, quam cogitetur": quapropter melius, & conuenientius diceretur, Deum verius, & distinctius cogitari, quam nomina tur a nobis, vt isti dicunt: Quarto deficit, quia sicut patebit, aliquo modo possumus co gnoscere essentiam Dei conceptu proprio, & distincto, vnde non cogimur dicere, quod di stinctius, & proprius nominetur, quam intelligatur.

Nec motina praefatae opinionis cogunt, nam cum primo dicunt, quod substantia materilis non cognoscitur proprie, & distincte, vt est haec substantia, & tamen nominatur aliquo nomine proprie, & distincte eam significante: Dico, quod aliud est cognoscere sub stantiam materialem vt substantia est, & aliud cognoscere eam vt est haec substantia sin gularis; nam quia non est haec singularis sub stantia per seipsam, sed per aliquod additum, vt patebit in 2. lib. idcirco conceptus, quo concipio eam vt haec, non solum cadit super ipsam substantiam, sed etiam super istud ad ditum, quamuis alio modo; nam super ipsam substantiam cadit directe tanquam super prin cipale cognitum, super illud vero additum cadit oblique, tanquam super secundario con gnitum, & ita suo modo dicendum est de non mine significante talem substantiam, vt haec, cadit enim sua simplex significatio super v¬ trunque illorum, ita tamen, quod supra substantiam cadit in recto, & super additum in obliquo, quapropter apparet immediate, quod nomen impositum non significet eam distinctius, quam intellectus intelligat, immo vel penitus eodem modo, vel potius e conuerso. Nam cum intellectus non possit referre nomen in suum signi icatum, nisi ipsum significatum intelligat, cogimur dicere, quod talis sit significatio nominis apud imponentem nomen, siue apud vtentem, qualis est intellectus ipsius significati apud eundem

Nec valet illud, quod dicitur de substantia panis in Sacramento altaris, quia quantumcunque intellectus cognoscat eam distincte, vt haec, quia tamen non est haec per seip sam, sed per aliud additum, vt dictum est, idcirco quandiu est praesens illud additum non habet viam ad cognoscendum suam aba sentiam: Causa ergo quare intellectus noster non cognoscat absentiam panis post con secrationem non est illa, quam isti assumunt, scilicet, quia non cognoscit eam distincte, vt haec, sed est illa, quae tacta est, scilicet, quia llud additum, per quod est haec, & manet praesens etiam post consecrationem, & ideo videtur, quod in isto processu sit fallacia ac cipiendo non causam pro causa: haec ad primum motiuum, quod quidem videbatur valde difficile

Ad secundum dicendum, quod imponimus nomen substantiae aliquando a sua proprietate, non quia ipsam substantiam non in telligamus, sed quia mediante sua proprietate deuenimus in notitiam eius, & ideo istud motiuum modicam habet apparentiam, quia aliud est a quo nomen imponitar, & aliud cui nomen imponitur: Et sic apparet praefatam opin esse irrationabilem,

Est ergo alius modus ponendi. Dicunt nim quidam, quod viator potest imponere aliquod nomen, per quod significabitur Dei es sentia nude, & distincte absque omni medio, & obstaculo, quod probant tali ratione: lllud, quod potest intelligere, potest significare, sed intellectus viatoris potest intellige re nudam Dei essentiam proprie, & distint cte absque omni medio, ergo poterit eam sic significare per aliquod nomen: Maior est nota; Minorem probo, quia sicut in creaturis cognita proprietate possumus habere comn ceptum proprium, & distinctum de subiecto ipso; ita proportionabiliter in Deo cogni tis quibusdam praedicatis, quae soli Deo sunt propria, puta, quod sit actus purus, infinitus & prima causa, & huiusmodi; statim possumus ex his predicatis formare in nobis con¬ ceptum proprium, & distinctum de diuina essentia, quae est eis substracta per modum subiecti; & istum conceptum vocant analogum, & proportionalem, quia est sumptus ex proportione eorum, quae videmus in crea turis ad diuina transferendo; vere tamen est conceptus proprius, & distinctus de diuina essentia, quia vere sine omni medio sibi diui na essentia correspondet; quapropter concludunt, quod viator potest imponere aliquod nomen Deo, per quod significabitur diuina essentia proprie, & distincte.

Addunt insuper, quod iste conceptus, quo viator concipit diuinam essentiam, non debet dici distinctus, quasi distinctio referatur ad ipsum modum concpiendi, quia isto modo est maxime confusus, sed debet intel igi distinctus referendo distinctionem ad re conceptam, quia res, quae per ipsum atting tur, vere, & proprie est ipsa diuina essentia; nec tamen propter hoc impeditur significatio nominis distincta, quia relatio signi, quae est in nomine, non est capax confusionis, vel indistinctionis formaliter, sed tota distinctio, vel indistinctio se tenet ex parte significati, & ideo illud nomen, quod imponitur ad significandum diuinam essentiam, vel quodcunque aliud distinctum, debet dici significare distincte

Si autem queratur, quis sit iste conceptus confusus, quo concipitur essentia Dei distin cte: Dicunt, quod est conceptus entis totalis appropriatus, & indiuiduatus, prout respondet sibi totalis entitas non in esse conce pto apud intellectum, sed in esse subsistente realiter extra intellectum.

Haec opinio deficit in quinquePrimo, quia volunt sumere conceptum proportionalem de essentia Dei, & notitia, quam habemus de esse creaturae per suam proprietatem, quod quidem est falsum, nam tota causa, quare in creatura deuenimus ex proprietate in notitiam subiecti, est, quia vel proprietas cognoscitur per sensum, vel salte est propinquior cognitioni sensitiuae, quam sit ipsum subiectum, hoc autem non potest dici de illis praedicatis, quae soli Deo sunt propria, puta de actu primo, & similibus quia talia praedicata nec cognoscuntur per sensum, nec sunt propinquiora cognitioni sensitiuae, quam sit ipsa Dei essentia, quae po nitur eis substracta, quapropter non videtur ibi proportio secundum istum modum cognoscendi.

Secundo, quia ponit, quod ex illis praedicatis, quae soli Deo sunt ppria, deueniamus in, notitiam essentiae, quod etiam est falsum, quia tunc non cognoscerentur eadem cogni tione cum essentia, & per consequens non haberent eundem conceptum cum ea, cuius oppositum ipsimet alibi dicunt Tertio deficit, quia ponunt, quod de esentia Dei possimus habere conceptum pro prium & distinctum, cuius oppositum fuit probatum in 3. dist. & clarius patebit infra, quia ponit, quod iste conceptus proprius, & distinctus de essentia Dei sit conceptus entis totalis; quod est falsum propter duo incon uenientia quae sequuntur.

1 Quia viator posset habere aliquem con ceptum de Deo, qui adaequaret diuinam essentiam, & per consequens esset aequalis con tinentiae cum illo conceptu, quem Deus ha bet de seipso, quod est impossibile, cum ille sit infinitus, & iste finitus,

2 Quia sequeretur, quod conceptus confusus posset adaequare sibi rem actualissimam, quod videtur impossibile; nam vbi est talis adaequatio, ibi est maxima proportio; Inter conceptum autem confusum, & rem actua lissimam non est proportio; Consequentia apparet ex dictis eorum, Ponunt enim, quod iste conceptus entis totalis, quem de Deo ha bemus, sit confusus,

Quinto deficit, quia dicunt, quod non ob stante, quod iste conceptus sit confusus, no men tamen impositum significabit distincte essentiam Dei; quia relatio signi, quae est in nomine, non est capax confulionis, vel indi stinctionis, sed tota distinctio, vel indistinctio se tenet ex parte significati, quod quidem est absurdum propter duo; primo, quia nomen distinctius significabit, quam intellectus in elligat, cuius oppositum fuit superius pro batum, secundo, quia si distinctio, vel indistinctio semper se teneret ex parte significa ti, & non ex parte nominis significantis, sequeretur, quod omnia nomina, quae significant eandem essentiam haberent aeque distinctam significationem: quod non est dicendum, nam videmus, quod nomen defi- nitionis, & definiti significant penitus eandem rem, & tamen nomen definiti significat eam confuse; nomen vero definitionis distincte; quia definitio diuidit in singularia, vt patet primo Physicorum: Ex quibus aparet, opinionem hanc non esse tenendam Nec eius rationes cogunt cum sint falsae, idcirco non expedit eis respondere, quia pot patere ex dictis, quod inituntur falso fundamento.

Est ergo adhuc alia opinio affirmans, om nia nomina, quae de Deo habemus, imponi ab aliqua operatione extrinseca, quam ha¬ bet in creatura, & ideo volunt, quod nullum nomen significet essentiam Dei immediate, immo quodlibet tale nomen, vel non significat essentiam, vel significat eam mediante aliqua operatione extrinseca, quod et specialiter pot probari de hoc nomine Deus, quod maxime videtur impositum ad significandum essentiam Dei, & tamen non significat eam, & dato, quod eam significet, non tamen immediate, sed mediante aliqua operatione, sicut videtur velle D. Damascenus lib. 3. cap. 12. vbi loquens de hoc nomine THEOS, quod idem est graece, quod Deus latine, dicit quod THEOS vno modo dicitur a THETHVN quod est fouere, quia omnia fouet; alio modo dicitur a THoMON, quod est ardere, quia Deus noster ignis consumens est; Tertio modo dicitur a THEASTE, quod est videre, quia nihil est quod ipsum lateat, si ergo istud nomen non fignificat essentiam Dei immediate, multo minus quodcunque aliud

Confirmatur, nam constat quod Deum nominamus quo modo ipsum intelliginius; intelligimus autem ipsum mediante aliqua operatione, secundum quam procedit in creatura, ita enim dicit D. Dionysius primo de diu nom. quod omnia, quae Theologi laudant de Deo, distinguuntur secundum processus diuinos in creaturas; quapropter relinquitur, quod omnia significent Deum me diante aliqua operatione extrinseca.

Haec autem opinio quamuis forte sit rationabilis (si bene intelligatur) duo tamen ponit, secundum quae videtur irrationabilis.

Primum est, quod omnia nomina, quae de Deo habemus, sunt imposita ab aliqua operatione, quod quidem dictum quamuis forte sit verum quantum ad illa nomina, quae nos imponimus, si tamen nomen sit a Deo impositum, & nobis viatoribus traditum, si cut forte creditur de hoc nomine Adonay, vel de hoc nomine Tethagramaton, non oportet, quod sit impositum ab aliqua opera tione; nam sicut Deus habet notitiam de seipso non mediante aliqua operatione extra, ita etiam poterit sibi ipsi nomen imponere non ab aliqua operatione, vt ponit ista opi- nio: quod etiam videtur irrationabile, quia dicit, quod nomina, quae imponuntur Deo ab aliqua operatione, non significant essentiam Dei, nisi mediante illa operatione, quid quidem videtur falsum: Tum quia sequeretur, quod quodlibet nomen diuinum esset aequiuocum, & haberet diuersa significare: scilicet operationem, & essentiam, quod est absurdum. Tum quia quodlibet nomen diuinum magis directe significaret aliquam operationem extrinsecam, quam ipsam Dei es sentiam, & per consequens omnia praedicata, quae verificamus de Deo sub talibus nomi nibus, magis directe essent vera de operationibus, quam de ipsa Dei essentia, quod est absurdissimum: Tum quia non possemus Deum diligere, nec adorare, nisi mediante aliqua operatione, quod est falsum, Consequentia apparet, quia diligimus, & adoramus illud, quod significatur nobis per hoc nomen Deus.

Motiua autem istius opinionis non cogunt: Nam cum primo dicit de hoc nomine Deus, quod est impositum ab operatione.

Dicendum, quod quamuis sit impositum ab operatione, potest tamen substantiam significare, sicut exemplificatum est superius de hoc nomine lapis; & posset etiam poni exemplum de hoc nomine rationale, quod quidem fuit impositum ab actu ratiocinandi, & tamen non significat illum actum, immo omnes vtuntur eo ad significandam differen tiam essentialem hominis; quapropter apparet, quod non semper est idem illud, quod significatur per nomen, & illud, quod est ratio imponendi nomen, immo potest esse aliud, & aliud, & ita est in proposito.

Ad secundum motiuum cum dicitur, quod non intelligimus Deum, nisi mediante aliqua operatione; Dicendum, quod possumus cognoscere Deum duobus modis, vno modo conceptu discursiuo complexo; alio modo conceptu simplici, qui est terminus conceptus discursiui, cum ergo cognoscimus ipsum primo modo, ibi sunt plura cognita, scilicet ipse Deus, & creatura, mediante qua discurrimus in notitiam Dei, & ideo non nomina mus ipsum secundum istam cognitionem; cum vero cognoscimus eum secundo modo, ibi est tantum vnum cognitum, scilicet solus Deus, & secundum istam cognitionem nominamus eum: In qua quidem cognitione non cognoscitur Deus mediante creatura, & mediante aliqua operatione, immo cognoscitur ipse solus, & per consequens immedia te. Apparet ergo ex his, quod non rationabiliter respondent quaesito huiusmodi opi- niones.

Et ideo videtur mihi aliter esse dicendum Sciendum est igitur, quod talis est significatio nominum apud intellectum imponentis nomina, & apud intellectum vtentis nominibus impositis, qualis est intelligentia rei si gnificatae per nomen apud intellectum eiusdem imponentis, & eiusdem vtentis; nam si¬ icut dictum fuit superius, modus significadi supponit modum intelligendi, sicut suam cau sam, & suam mensuram, & ideo si volumus videre, Vtrum viator possit nominare Deu aliquo nomine significante suam essentiam proprie, & distincte, est considerandum qua lis sit cognitio, quam potest de Deolhabere in via; nam si sua cognitio, quam habet de Deo sit talis, quod per eam cognoscit essentiam Dei proprie, & distincte, tunc poterit eam significare proprie, & distincte per aliquod nomen, siue ipsemet imponat illud non men, siue vtatur nomine imposito ab alio: Quapropter tota difficultas istius articuli stat in videndo; Vtrum viator habeat aliquam cognitionem de essentia Dei propriam, & di stinctam.

Dico ergo, quod habere aliquam cognitionem de essentia Dei propriam & distinctam, potest intelligi dupliciter; Vno modo, quod illa cognitio ita sit ppria, & distincta. quod vere, & proprie, ac distincte cadat su per ipsam essentiam diuinam, & non super aliquam aliam rem, & isto modo dico possibile esse, vlatorem aliquam cognitionem pro priam, & distinctam de essentia diuina habe re; Alio modo potest intelligi, quod cognitio illa diuinae essentiae sit propria, & distin cta, cadatque super diuinam essentiam modo essentiali, & proprio, secundum quod apta nata est per seipsam cognosci, vel per aliquen modum proprium, & adaequatum, & isto mo do dico, quod non est possibile viatori habe re aliquam cognitionem de diuina essentia propriam, & distinctam

Praefatas ergo duas conclusiones per ordi nem probo. Primam tali ratione:

Illud obiectum, de cuius essentia potest viator habere aliquem conceptum, qui sibi soli est proprius, potest ab eo cognosci quan tum ad suam essentiam cognitione propria, & distincta, sed Deus est huiusmodi, ergo &c. Maiorem probo, & accipio cognitionem propriam, & distinctam primo modo; llla com gnitio est propria, & distincta de aliqua re, quae ita cadit super rem illam, quod non po test super aliquam aliam, sed vbi est talis con ceptus proprius, ibi cognitio cadit super illam rem solam, cui est proprius, ergo dere illa habebitur cognitio propria, & distincta. Minor autem est euidens, nam conceptus actus puri, & entis independentis est ita proprius diuinae essentiae, quod nulli alteri competit; relinquitur ergo, quod viator concipiens Deum isto modo habeat de sua essentia propriam, & distinctam cognitionem quantum ad primum modum, & sic patet prima conclusio

Secundam conclusionem probo alia fatione; llla cognitio, quae habetur de aliqua essentia, non per seipsam, nec per aliquod medium essentiale sibi, & adaequatum in secundo modo dicendi per se, sed magis per medium accidentale, & inadaequatum, illa, inquam, non est propria nec distincta loquendo de cognitione propria, & distincta secundo modo, sed omnis distincta cognitio, quam habet viator de diuina essentia, est hu iusmodi, ergo &c. Maior probatur, quia ad hoc, quod cognitio de aliqua essentia sit pro pria, & distincta secundo modo, non sufficit, quod cadat super essentiam, sicut sufficiebat primo modo, sed vltra hoc sequitur, quod cadat super eam modo proprio, & essentiali, ita vt non sit ibi improprium, nec acciden tale, quia si esset ibi aliquod improprium, vel accidentale, iam non esset formaliter ppria nec essentialis, & per consequens non differ ret a cognitione primo modo sumptam; Minorem autem probo, quia constat, quod comgnitio, quam potest habere viator de diuina essentia, non potest esse per ipsammet es sentiam, quia tunc esset intuitiua, ac per con sequens beatifica; nec per aliquod medium adaequatum, & essentiale in secundo modo dicendi per se, quia diuina essentia non habet aliquod tale medium; relinquitur ergo, quod talis cognitio non sit propria, & distin cta secundo modo.

Ex quibus possumus concludere, quod co gnitio, quam habec viator de Deo est aliquo modo essentialis, & propria, inquantum scilicet vere cadit super diuinam essentiam, sim pliciter tamen est accidentalis, & impropria inquantum cadit super eam modo accidentali, & extrinseco sicut superius in 3. dist, exemplificabatur, dum quaerebatur, vtrum con gnosceremus de Deo quid est; Dicebatur nm quod, sicut conceptus Mathematicus quantumcunque cadat super rem naturalem, non est tamen naturalis, immo simpliciter est Ma thematicus, quia candit super rem naturalem modo non naturati, sed Mathematico, sta fuo modo in proposito, cognitio, quam habet. via tor de Deo quantumcunque cadat super diuinam essentiam, non tamen debet dici essentialis, & propria, immo magis accidentalis, & impropria, quia cadit super eam modo ac cidentali, & extraneo;,

His visis; Patet quid dicendum sit ad quae situm principale; nam cum quaeritur, vtrum Deus possit nominari a nobis viatoribus aliquo nomine significante suam essentiam; Esi dicendum, quod eum possumus nominare aliquo nomine, & aliquibus nominibus signi ficantibus suam essentiam, non quidem modo essentiali, & proprio, sed magis modo ac cidentali, & extraneo, quod ex superius dictis deducitur: Dictum est cnim, quod modus significandi, & nominandi supponit nostrum modum intelligendi tanquam suam causam, & mensuram, sicut ergo possumus Deum intelligere, ita possumus eum per aliquod nomen, vel nomina significare, sed o- stensum est, quod possumus Deum intellige re quantum ad suam essentiam, non quidem modo essentiali, & proprio, sed modo accidem tali, & extrinseco; ergo eodem modo possumus eandem essentiam per aliquod nomen, vel nomina aliqua nominare.

Quae quidem conclusio rationabilis est eo quod (secundum hanc viam) possunt exponi omnes Auctoritates Doctorum, & Sanctorum, quae videntur sentire, quod de Deo ma gis cognoscamus quid non est, quam quid est: Omnes enim tales auctoritates possunt exponi hoc modo, scilicet, vt dicatur, quod non cognoscimus de Deo quid est, quia non cognoscimus eum modo essentiali, & proprio, sed modo alieno, & extraneo, qui quidem modus cognoscendi potest dici magis negatiuus, quam positiuus, primo propter imper fectionem, quae in eo est, secundo, quia negat, & tollit illum modum cogitandi essentialem, & proprium, secundum quem essen tia est apta nata cognosci essentialiter, & pro prie; quodlibet ergo istorum potest esse cau sa, quare sit concessum a Doctoribus de Deo magis sciri quid non est, quam quid est: Et haec de praesenti articulo.

ARTICVLVS SECVNDVM Vtrum possimus nominare Deum pluribus nominibus non svnonimis

SCiendum est, quod iste articulus habet Ospecialem difficultatem propter nomina attributalia, quorum significata non sunt di stincta in Deo nec formaliter, nec realiter vt fuit visum in 2. dist. Et augetur difficultas propter opinionem quorundam, qui non solum concedunt, significata dictorum nomi num non distingui in Deo formaliter, immo nec etiam ratione, sed coincidere omnino in idem re, & ratione, & tamen hoc non obstam te nituntur saluare, quod huiusmodi distin cta nomina non sint svnonima: Dicunt nm quod quamuis nomina attributalia in Deo nignificent idem in recto, quod ipsa diuina essentia, non tamen significant idem in obli quo, & connotato, quia aliud connectitur diuinae essentiae prout significatur nomine iustitiae, & aliud prout significatur nomine misericordiae: nam prout significatur nomine iustitiae connectitur sibi hoc, quod est red dere vnicuique quod suum est, prout vero significatur nomine misericordiae connectitur sibi quoddam aliud, scilicet reuelare misericordiam alicuius.

lsta autem connotata diuersa clauduntur in significato dictorum nominum connotatiue, & in obliquo, & hoc sufficit (secundum eos) ad saluandum, quod non sint svnonima, quia accidit diuersis connotatis, quod connotentur ab eadem re, vel a diuersis; nam si cut in Deo connotantur ab vna, & eadem re; ita per oppositum in creaturis connotan tur a diuersis rebus. Ex quo sumunt vnam rationem ad propositum, quae sic potest formari; llla nomina non sunt svnonima, quorum significatis accidit, quod coincidant in dem re, & ratione, sed significatis dictorum nominum accidit, quod coincidant in eandem rem, & rationem, quia connotata eorum possunt connotari ab eodem, & a diuer sis, vt dictum est, ergo &c.

Videtur autem haec opinio errare tripliciter

Primo, quia dicit significatis istorum nominum accidere, quod coincidant in idem Ad quod dictum sequitur, quod praefata non mina significent aliquas rationes communes abstrahibiles a Deo, & creaturis, cuius oppo situm fuit probatum in 3. dist. quando agebatur de conceptu entis, & ipsimet hoc non dicerent, Consequentiam probo, quia quaetatur ab eis, quomodo debent accipi significata istorum nominum prout accidit eis con cidere in idem; nam vel accipiuntur, secundum quod sunt in Deo, vel secundum quod sunt in creaturis, vel secundum aliquas communes rationes abstrahibiles a Deo, & a crea turis; non potest dici primo modo, quia pro vt existunt in Deo, per se comperit eis, quod coincidant in idem, nec etiam potest dici se cundo modo, quia prout existunt in creaturis nullo modo competit eis, quod coincidant in idem per se, vel per accidens; relinquitur quod debeant accipi tertio modo, & sic habemus intentum.

Secundo, quia ponitur, quod in significato dictorum nominum claudantur connota ta: Ad quod dictum sequuntur duo incon, uenientia. Primum est, quod significata dictorum nominum non erunt simpliciter quid s absolutum, sed quid absolutum cum respe¬ ctu, quemadmodum & significata ldearum: Secudum inconueniens est, quia sicut si non essent aliqua ideata, nec ideabilia, non essent in Deo aliquae ldeae; ita etiam si non essent aliqua connotata, vel connotabilia, non essent aliquae perfectiones attributales in Deo, quod est falsum, saltem de aliquibus vt de intellectu, & voluntate, sapientia, & charitate, nam dato quod nihil esset connotatum, & connotabile ab extra, adhuc esset ibi verus intellectus, & vera voluntas, vera sapientia, & vera charitas, in quorum actibus consistit diuina Deatitudo, quae non con notat necessario aliquid extrinsecum.

Tertio, quia concesso eis toto isto fundamen to, adhuc non habent intentum, nam ad hoc quod aliqua nomina non sint svnonima oportet, quod eorum distincta significatio cadat super ipsum significatum principale, & non super ipsum connotatum, ac per conse quens non coguntur necessario ponere in eo aliquam distinctionem, & quod ita sit apparet euidenter; nam sicut nomina non svnonima se habent ad significare, & distincte significare, ita se habent eorum significa ta ad significari, & distincte significari; sicui ergo est idem nomen, quod significat, & distincte significat, & eadem ratio per quam si gnificat, & distincte significat, ita ex parte si gnificati videtur necessario dicendum, quod idem sit illud, quod significatur per talia no mina, & non svnonima, & illud, quod significatur per ea distincte; si, ergo nulla cadit di stinctio in significato principali talium nomi num, vt isti dicunt, sequitur necessario; quod sint svnonima, & per consequens non habet intentum: Si autem dicant, quod distincta eorum significatio cadit simpliciter super con notata, coguntur vlterius concedere, quod simpliciter, & principaliter significent ista connotata, & distincta eorum significatio non separetur a significatione simpliciter, nec e conuerso, & ideo coguntur dicere ad idem necessario terminari eorum significatio simpliciter, & eorum distincta significatio.

Quapropter videtur mihi dicedum, quod vt aliqua nomina non sint svnonima necessario requiritur, quod in significato, vel in significatis eorum sint rationes distincte, vel distinguibiles, sub quibus significantur, notanter dixi in significato, vel significatis eorum, quia accidit nominibus non svnonimis, quod habeant idem significatum, vel diuersum, per se autem est quod significent sub distinctis rationibus, quia distinctio, vel distinguibilitas rationum est precisa causa qua tre non sint svnonima; Od apparet ex tribus.

Primo, quia videmus, quod res omnino dliuersae possunt significari eodem nomine vniuoco, dummodo habeant eandem rationem conceptibilem, per quam concipiantur, sicut patet de diuersis speciebus, quae concipiuntur in vno conceptu vniuoco generis, quia habent vnam rationem conceptibilem, a qua quidem sumitur iste conceptus. Secundo, quia videmus per oppositum, quod vna, & eadem res potest significare distinctis nominibus non svnonimis, dummodo habeat distinctas rationes conceptibiles, sub quibus possit respondere illis distinctis nominibus diuersis modis; sicut patet in qua cunqere, dum nominatur nomine sui generis, & nomine suae speciei, de quibus constat, quod sunt nomina diuersa, & non svnonima, & tamen significant eandem naturam, vt hoc nomen homo, & animal significani eandem naturam in Sorte, & tamen non sunt svnonima, quod ideo est, quia significant il lam naturam diuersis nominibus propter di uersas rationes conceptibiles, sub quibus di cta natura praefatis nominibus correspondet lmmo nisi ita dicamus, non possumus salua re, quod ens, & vnum non sint svnonima, cum significent eandem naturam, vt probatum est. 7. Metaph per Arist. & Com. & pr consequens erit nugatio dicendo ens vnum, quemadmodum arguebat Auicennas, cui re spondens Com x. Metaph com. 3. dicit, quod significant eandem rem, sed diuersis modis

Hoc autem non videtur posse esse verum, nisi ponatur, quod talis essentia, vel natura habeat in se, vel distinctas rationes formaliter, vel distinctas conceptibiliter, quia sub vna, & eadem ratione impossibile est, quod significetur diuersis modis per ista duo nomina: Habet ergo distinctas rationes, non quidem formaliter, quia alias fuit ostensum, quod talis distinctio formalis est impossibilis; quapropter relinquitur, quod sint distinctae. vel distinguibiles conceptibiliter; Ideo auten dico distinguibiles, quia cum talis distinctio non sit realis, sed rationis, oportet quod ha beat suum complementum per actum rationis, quamuis habeat suum fundamentum in re, quia aliter esset sicta, sequitur ergo quod ante actum rationis praefatae rationes non sint in re actu distinctae, sed potentia distinguibiles, & hoc sufficit, quia antequam res concipiatur non est actu significata por aliquod nomen, sed potentia significabilis

Tertio, quia ostensum fuit supra, quod modus significandi supponit modum intelli gendi, vbi ergo sunt noiina non sinonima distincte significantia necessario supponuni distinctos conceptus, distincti autem conceu ptus si non sint ficti, requirunt necessario pro fundamento distinctas rationes conceptibiles, siue cadant super res diuersas, siue super vnam, & eandem. Concludo ergo quod ad hoc, quod aliqua nomina non sint svnonima, supponunt necessario in suo significato rationes distinctas, vel distinguibiles conceptibiliter, vt eorum significatio fiat modis diuersis

Ad propositum ergo descendendo dico, quod nomina attributalia non sunt svnonima, quia quamuis perfectiones attributales quae per illa significantur, non sint distinctae in Deo realiter, nec etiam formaliter ex natura rei, vt patuit et in 2. dist sunt tamen distinctae, vel distinguibiles conceptibiliter p actum rationis, nec non potentialiter & incomplete ex natura rei, vt patuit ibidem; quia alias essent fictae: non tamen ea distinctione rationis, quae est inter relationem, & es- sentiam, quae prouenit ex natura rei necessitantis intellectum ad dictam distinctionem. vt patebit infra, sed ea distinctione rationis distinguuntur attributa inter se, & ab essentia, quae prouenit ex natura rei non repugnam tis, quia non repugnat diuinae essentiae, quod intellectus faciat in ea talem distinctionem, alioquin cogeremur dicere, conceptus nostros de Deo esse fictitios, & chimericos; idcirco sine omni repugnantia potest intellectus noster habere distinctos conceptus attributales de diuina essentia, & distinctis ea nominibus nominare, quibus conceptibus, & nominibus eadem essentia respondebit, ac per consequeus dicti conceptus attributa les non erunt svnonimi, nec etiam nomina attributalia erunt svnonima, & ita patet quid sit dicendum quantum ad istam articulum, & quaestionem

AD RATIONES PRINCIPALES AD primam dico, quod D. Dionysius loquitur de cognitione diuinae essentiae modo proprio, & essentiali, secundum quem modum non potest cognosci, nec inue stigari ab aliquo viatore, vt patet in primo artic. nihil tamen obstat, quin possit cognosci quoddammodo extraneo, & aduentitio.

Ad secundam dico, quod si cognosceremus diuinam essentiam modo proprio, & es sentiali, sicut faciunt Deati in patria, nomina remus eam vno solo nomine; pluralitas ergo storum nominum prouenit principaliter ex pluralitate nostrorum conceptuum, consequenter tamen prouenit ex parte diuinae essentiae, cui nonrepugnant nostris distinctis conceptibus, & nominibus sub distinctis rationibus respondere; nec tamen illa distinctio, & pluralitas rationum facit in Deo aliquam compositonem, quit vna earum aliam non expectat, nec est ad eam in potentia, cum non sit ibi aliquis gradus potentialitatis, om- nis autem composito ex aliquo gradu potentialitatis consurgit.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1