¶ Octauo Ecclesiam non posse punire idolatras: probatur ex Augustino super psalmum 145um vbi exponens illud facit dominus judicium omnibus injuriam patientibus inquit: ab his qui non sunt sui juris (scilicet) ecclesiae, in quos nequit disciplina exerceri quamquam ego minime reperio ibi haec verba. Sed quia citat Augustinum Gratianus 23. q. 4. § his itaque respondetur. sub c. cum in lege ubi haec subnectit Gratianus: "sunt quaedam quae salubri tantum admonitione sunt corribienda non corporalibus flageliis animaduertenda: sed eorum vindicta diuino examini tantum est reseruanda quando in delinquentes (videlicet) disciplinam exercere non possumus: vel quia non sunt nostri juris: vel quia illorum crimina etsi a nobis nota sunt: tamen manifestis ijindicijs probari non possunt. De his qui non sunt nostri juris: ait apostolus in 1a Epistola ad corinthios: "quid enim mihi attinet de bis qui foris sunt judicare? De his dominus judicabit"" et caetera. Haec Gratianus.

Ergo si juris nostri non sunt: minime possumus illos punire. Idem docet Augustinus in homilia 50a de vilitate ac necessitate penitentiae, colu. 6 Et inde Gratianus desumpsit quae refert in c. Multi. 2. q. 1. apertius Augustinus in Libro de baptismo et legitur in c. Non ne 1. q. 1. ubi inquit: "non ne Sodomitae Ethnici evant, id est, gentiles peiores Ergo Judaei quibus dominus dicit tolerabilius erit Sodomis in die judicij quam vobis, et quibus propheta dicit: Justificastis Sodomam, id est, comparatione vestra justa facta est": Ex infra: "Nam et ipsi gentiles si quid diuinum et rectum in doctrinis suis babere potuerunt: non improbauerunt sancti viri. Quamuis illi per suas superstitiones et idolatriam superbiamque et caeteros perditos mores detestandi essent: et nisi corrigerentur diuino judicio puniendi". haec Augustinus.

Vides Augustinum sentire diuino judicio reseruari: punitionem criminum quae a paganis vel idolatris comittuntur? Ergo ad ecclesiam non pertinet talis punitio.

¶ Nono haec veritas probatur ex ratione qua caetera omnia argumenta nituntur: eam scribit sanctus Thomas in 4o sententiarum distinctio 17a q. 3. ar. 1o quaest. 5a in corpore ratio autem haec est. Papa vicarius christi et caeteri ecclesiae ministri instituti sunt in ecclesia postquam ecclesia diuinitus fuit instituta: Vnde certum est edificationem seu institutionem ecclesiae precessisse et presupponi ad ministeria et actus ministrorum ecclesiae; quemadmodum opera creationis precesserunt et presupponuntur ad opera naturae. Haec autem ecclesiae institutio constat fide ac sacramentis. Sacramenta autem supponunt necessario debere esse aliquas personas capaces et habiles ad suscipienda sacramenta: nimirum capaces per fidem. Pagani autem et infideles non sunt cum sint omnino extra ecclesiam: et non sint membra ecclesiae cum fide careant; sunt incapaces sacramentorum, et ita institutio ecclesiae minime pertinet ad eos ex quo sequitur quod opera seu actus ministrorum ecclesiae non extenduntur ad eos sicuti operatio naturae non extenditur ad ea quae nondum creata sunt: vel quae non sunt in rerum natura.

Sed jurisdictio et operationes siue actus judiciales per quos delicta puniuntur pertinent ad ministros ecclesiae ratione fidei et sacramentorum: quae necessario supponenda sunt actibus ministrorum: quemadmodum supponi oportet opus creationis ad hoc vt natura operari possit. Ergo ministri ecclesiae regulariter non possunt exercere jurisdictionem in paganos vel infideles quoniam non sunt capacia subiecta talium ecclesiae operationum. Ex quo infertur quod si per impossibile apostoli nullum hominem conuertissent ad fidem: minime potuissent exercere jurisdictionem illis concessam a christo quoniam cum extra eos nulla esset ecclesia: deerat subiectum seu materia ad exercendum actus suae jurisdictionis.

Ergo ad Ecclesiam non pertinet punitio idolatriae vel cuiuscumque peccati paganorum vel infidelium.

¶ Decimo infidelesin conuersione infidelium in qui numquam fidem susceperunt nec eis fuit fides predicata nec fidei auditui repugnauerunt: quorum respectu dicetur prima fidei predicatio: non potest incipiendum a punitione peccatorum: sed ab oblatione indulgentiae et remissionis: et exhortatione ad penitentiam. Probatur quoniam si incipimus puniendo eorum crimina: euertimus expressum preceptum et institutionem christi, Et predicandi formam predicato ribus prefixam. Christus enim mittens apostolos ad predicandum euangelium omni creaturae: his verbis eos allocutus est quae referuntur apud Lucam capite ultimo. "quoniam sic scriptum est et sic oportuit Christum pati et resurgere a mortuis tertia die, et predicari in nomine eius penitentiam et remissionem peccatorum in omnes gentes: incipientibus ab hierosolyma: vos autem testes estis horum" (scilicet) "quae predicanda sunt" secundum glossam interlinealem. Et in verbo "omnes" ait. Eadem interlinealis. "Non enim in una tantum gente Judaeorum vel in aliqua parte terrarum". haec illa.

Et super verbo "encipientibus ab hierosolyma" et caetera. Dicit glossa ordinaria "oportebat vt ministri qui penitentiam et remissionem erant predicaturi in omnes gentes: inciperent ab hierosolymis. Non solum quia illis credita sunt eloquia dei: et quia eorum est adeptio filiorum et gloria, et testamenta, et legis latio: sed ideo etiam vt gentes varijs erroribus et facinoribus implicite hoc maxime judicio diuinae pietatis ad spem veniae prouocentur: quod eis qui filium dei crucifixerunt venia relaxatur". haec glosa.

¶ Ex verbis probatur primo christum precepisse apostolis vt praedicarent euangelium offerendo et promittendo gratis remissionem peccatorum. Item ut exhortarentur illos ad penitentiam. Quod autem hoc fuerit preceptum probatur ex illis verbis "quoniam sic scriptum est", scilicet sic prophetatum: ergo necessarium fuit "Christum pati". Supposita ergo preordinatione diuina ac necessitate finis: qui erat liberare ac redimere humanum genus de quo sanctus Thomas 3 parte, q. 46. a. 1 et in 3o sententiarum, distinctione 20, a. 1, quaest. 3 eodem modo eademque necessitate necessarium fuit predicare penitentiam et remissionem peccatorum cunctis gentibus.

Quemadmodum enim necessarium fuit Christum pati ac resurgere a mortuis pro humani generis redemptione: tum quia sic erat prophetatum: tum etiam quia hoc erat a domino preordinatum: propter necessitatem finis: ita etiam a deo erat ordinatum et a prophetis multis ante annis predictum: et etiam erat necessarium ad hoc vt impleretur consilium et voluntas dei "qui omnes homines vult saluos fieri" maxime praedestinatios vt euangelica veritas anuntiaretur. incipiendo ab exhortatione hominum ad penitentiam: promittendo illis ex parte dei et Jesu christi veniam et remissionem omnium peccatorum.

Quod adeo necessarium fuit vt nisi Euangelium hoc modo fuisset anuntiatum hominibus qui eo tempore veritatem ignorabant: certe predestinati non consequerentur salutem: et ita fructus passionis christi irritus et nullus redderetur: Juxta illud psalmographi 29o "quae utilitas in sanguine meo si descendero in corruptionem?"

Hoc autem (scilicet) non adipisci salutem predestinatos impossibile erat: ergo necessario omnino fuit apostolos euangelizare juxta formam et preceptum et institutionem sibi traditam a Christo.

haec consequentia clara est. Cum enim Deus predestinauit homines qui salutem consecuturi sunt: predestinauit etiam media per quae salus illis obuenire debent. quod docet sanctus Thomas 1 parte, q. 28, a. 8. Primum autem et precipuum medium fuit passio filij dei secundum autem et precipuum post primum supposita diuina gratia: fuit anuntiare euangelium juxta preceptum formam et institutionem christi juxta illud apostoli ad Romanos 10 "quomodo inuocabunt inquem non crediderunt? Aut quomodo credent ei quem non audierunt? quomodo audient sine predicante?" Ergo predicatio Euangelij necessarium medium fuit ad salutem eorum quos deus predestinauit: et per consequens apostoli omnino necessario debuerunt eo modo legem christi euangelizare.

Modus autem euangelizandi juxta institutionem et preceptum christi: est exhortari homines ad penitentiam offerendo illis remissionem peccatorum, juxta verba lucae supra relata: et vt apparet ex pluribus locis euangelij et prophetarum. Ad confirmationem cuius christus coelestem doctrinam suam disseminare incipiens: his verbis homines alloquebatur: "agite penitentiam appropinquauit regnum coelorum" Matthei 4o. Illud ergo verbum Lucae oportet preceptum importat et necessitatem inducit, quod etiam probatur ex illis verbis Joannis 3o "oportet vos nasci denuo".

Hoc verbum oportet, omnino inducit necessitatem. Necessarium enim est homines regenerari aqua baptismi vt salui fiant: juxta illud "nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu sancto non potest intrare in regnum dei" Joanis 3o. Sic etiam Joanis 10o verbum oportet, inducit necessitatem: "alias oues habeo: quae non sunt ex hoc ouili: et illas oportet me adducere". Hae oues pagani sunt adducendi ad ouile christi euangelicae veritatis predicatione. Ergo illud Lucae "quoniam sic scriptum est" et caetera. Et verbum oportet quod inducit necessitatem: significat euangelij predicatores necessario debere exhortari homines ad penitentiam: offerendo illis remissionem peccatorum.

Quemadmodum enim ibi verbum, oportet, relatum ad passionem et resurrectionem christi: importat illam fuisse necessariam ad salutem predestinatorum: ita etiam Euangelium predicari debere, exhortandotionem ad penitentiam, et offerendo oblationem remissionemis pecca torum importat. Nullus ergo Euangelij anuntiator incipere potest a punitione criminum paganorum potissimum eorum quibus nondum fides fuit predicata.

Nam apostoli sentientes se stricto precepto teneri anuntiare euangelium eo ipso modo quo christus docuit et jussit. Propterea et verbis et operibus quam strictissime in mundo conuertendo prefatam formam et modum obseruarunt de quibus loquens Augustinus in Epistola 3o ad Volusianum inquit: "impleti autem (scilicet) spiritu sancto loquuntur repente linguis omnium gentium: arguunt fideliter errores: predicant saluberrimam veritatem: exhortantur ad penitentiam: preteritae culpabilis vitae indulgentiam de diuina gratia pollicentur: predicationem pietatis verae religionis signa congruentia et miracula consequuntur, excitatur aduersus eos saeua infidelitas: tolerant predicta sperant promissa: docent precepta: numero exigui per mundum disseminantur: populos facilitate mirabili conuertunt: inter inimicos arguentur [augentur]: persecutionibus crescunt: per afflictionum angustias usque in terrarum extrema dilatantur": et infra. "Templa et simulacra demonum: ritusque sacrilegi paulatim atque alternatim secundum predicta prophetica subuertuntur". Haec Augustinus.

Ex his verbis Augustini sententia nostra abunde confirmatur (scilicet) euangelium anunciarindumndum debereesse paganis exhortando illos[tion]e ad penitentiam et offerendooblatione remissionemisis peccatorum suorum. Rursus verbum illud christi oportet: inducit necessitatem: docent jureconsulti in c. Nam concupiscentiam de constitutionibus, et in c. 1o de libelli oblatione et in c. 1o de rescriptis libro 6o, in alijsque partibus et habetur etiam per legistas in l 1a in verbo oportet ff. de justitia et jure et caetera.

Horum omnium rationem tradit Augustinus contra Petilianum et legitur 23 q. 5. c. ad fidem inquit: "sed tamen ultrix male viuendi disciplina prepostera, id est, inordinata est: nisi dura precedens bene viuendi doctrinam pretendat" id est "nisi delinquens primo instruatur ad bonum; vel nisi corripiens prebeat prius exemplum bonae vitae", ut glossa exponit.

Vides Augustinum docere sanctam doctrinam et recte viuendi exemplum: precedere debere punitionem peccatoris. Quod magis admittendum est in peccatoribus qui ignoranter peccant cuiusmodi sunt illi pagani qui christi verba numquam audierunt de quibus nobis institutus est sermo. alias punitio et disciplina prepostera et inordinata est: et diabolico spiritu adinuenta.

¶ Secundo notandum est ex illis verbis Saluatoris nostri (scilicet) "quoniam sic scriptum est" et caetera. quod illa forma qua precepit Euangelium suum anuntiari, seruari debet quibuscumque orbis gentibus euangelizetur indifferenter siue pagani sint: siue quibuscumque atrocissimis peccatis obruti: verba enim sunt generalia. Inquit enim christus "in omnes gentes": nullam constituens differentiam inter gentem et gentem. Rursus legimus actuum 13o "Ecce conuertimur ad gentes": sed maxima est in jure humano quod ubi lex non distinxit: nec nos distinguere debemus. Cum ergo verba christi generalia sint: ubicumque predicabitur euangelium seruari debent: anunciando veritatem juxta institutionem exemplum et preceptum christi et apostolorum eius.

PrevBack to TopNext

On this page

Caput 10