Caput 56 [Bnf 12926 Transcription]

Caput 56m

¶ Tertio docet Ioannes Maioris populum qui christi fidem suscepit: debere si eam suscepit ex animo velle ut princeps suus qui in paganismo perseuerat deponatur. Equidem populus natura vel quasi natura diligit antiquum principem suum secundum Philosophum 8o Ethicorum, c. 7. et 3 politicorum c. 10. Augustinum de ciuitate Dei libro 19, c. 16. Ideo populus non minus difficulter hoc admittat quam nouam religionem. Presertim si pro deposito vetere domino: substituatur exterus, quod populo ingratum et odiosum esse solet. Ideo deus omnipotens Deu. 17 praecipit Iudaeis ut si regem electuri essent eligerent ex sua ipsorum. Cuius rei rationem assignat sanctus Thomas 1a 2ae, q. 105 articulo 1o ad 2m. Ideo non est sinistre suspicandum de populo nouiter conuerso: ex eo quod nolit veterem principem suum deponi: etiam si paganus sit. Spectare enim potest illum aliquando suscepturum fidem. Deinde populus recenter conuersus non est mirandus quod non habeat tantum Euangelici vigoris: ut statim exutis omnibus affectibus exosum habeat veterem principem suum multorum annorum consuetudine cognitum. Ideo ipsorum affectibus etiam si non sint pure christiani aliquid permittendum et dandum est, autore Gregorio libro 12 epistola 31. et Ad interrogationes Augustini c. 7 quarum fragmenta leguntur 35 q. 2 et 3, c. quaedam lex. "Ne bonum (inquit) quod infirma ad huc radice plantatum est eruatur: sed coeptum firmetur et usque ad perfectionem custodiatur." Haec ille. Ex consequenti Ioannes Maioris excessit quarto dicendo quod, in illo casu, talis Rex erat deponendus.

¶ Deinde addit Ioannes Maioris quod si indianae gentes illius insulae (ubi apparet quam ieiunus de indianis rebus loquebatur Ioannis Maioris) non gubernabantur regibus: sed jurisdictio et imperium sit penes rempublicam: respublica debet imperio spoliari ad plantationem fidei. Hic mihi Joanes ridiculus videtur. Nam valde celeriter per hoc negotium reuera pergebat. Etenim si regi relinquit regnum si resartiat expensas, cur etiam illud nolit relinqui reipublicae sub eadem conditione? Rex enim quidquid juris habet a populi habuit consensu: unde si Rex absque prole moriatur: ius eligendi regem pertinet ad populum. Quare ergo voluit spoliare electione rempublicam magis quam regem, cum jurisdictio et potestas reipublicae magis naturalis sit quam imperium regis quod a reipublicae consensu originem ducit? Manifestum enim est maiorem injustitiam committi spoliando communitatem vel populum jure eligendi absque causa legitima: quam ipsum principem regno, cum repugnet maiori justitiae. Hinc scribit Petrus de Palude in tractatu De Potestate papae a. 4. de causa immediata potestatis papalis in 1a q. in solutione cuiusdam argumenti: quod si papa ex justa causa deponit regem: Notanda sententia quod si Papa deponit regem non potest aliquem substituere quia ius eligendi non potest auferri a populo non potest alium in eius locum substituere: neque enim potest auferre a populo ius sibi naturae lege competens ad eligendum regem.

¶ Pergit Joanes Maioris de indis non veraciter loqui his verbis: "Etiam aliud est; Populus ille bestialiter viuit citra ultraque equatorem et sub polis viuunt homines ferini ut Ptholomaeus in Quadripartito dicit. Et jam boc experientia compertum est" et caetera. Adducit etiam illud Philosophi 1o Politicorum: Graecos debere imperare barbaris. Hinc (ni fallor) venena sua colligit Sepulueda: sed Joanem Maioris demiror ita facile fidem adhibuisse his qui indos gentem docilem, sinceram et ingeniosam, mendacijs impudentissimis tamquam stupidos et feros traducunt: quo in illos licentius predones immanissimos agant. Non decuit hominem Theologum sententiam in re tanti momenti ita precipitare: presertim cum bulla Alexandri Sexti ex relatione regum Castellae narrat Christophorum Colon gentes quasdam denuo reperisse mansuetas tranquille absque ullius injuria,viuentes neque omnino diuini numinis ignorantes.

Quis unquam vir grauis absque exacta facti et juris cognitione calamum sumpsit? Hic vero juris imperitissimum sese demonstrat: et cum ad factum orationem dirigit: toto aberrat coelo. Quod ex Ptholomaeo in quadripartito citat, falsum est: neque enim Ptholomaeus tale quidquam scripsit. Describit orbem suo seculo cognitum, in 2o tractatu Tripartiti. c. 3o. Sed de hoc ad quod illum citat Ioannes Maioris nullum verbum foecit Neque enim prouincias Equatoris descripsit quas ipse incultas et inhabitabiles putabat. Quos Ptholomaeus ferinos vocat Mauritaniam Africae incolunt ad promontorium quod nunc vulgo appellamus Cabo de Aguer, ubi Arabes vulgo Alarabes degunt. Cumque Ptholomaeus nostros indos numquam nouerit: quomodo eorum meminisse potuit? Quod scribit "homines feros et siluestres viuere citra et ultra equinoctialem, falsum est: nisi longissime ab equatore recederent ita ut, inclementia frigoris et regionis intemperantia hominum ratione quasi carerent." Ita scribit Philosophus 7o Politicorum, et Vegetius de re militari, libro 1o, c. 2o. Quo enim regio proximior est zonis et circulo arctico et antarctico: et quo propinquior est polis, tanto frigidior est, ob solis distantiam. Vnde incolae minus valent ratione. Cum autem huiusmodi homines naturae monstrua judicentur necessario erunt rarissimi, ut supra probauimus. Ideo zonae illae nimio frigore rigentes existimantur inhabitabiles, non quia a nullo incolantur, sed quia incolae rari sint. Quid quod indi noui orbis prouincias incolunt equinoctiali lineae proximas: omnes enim eorum prouinciae viginti vel viginti 25 vel 30 gradibus distant ab arctico et paulo plus ab antarctico Norte et Sur. Equinoctialis autem linea, cum dies prestet noctibus equales: temperatissima est. Vnde infertur Indos felicissimas totius orbis regiones incolere, quod non modo theorice: sed practice scimus et experti sumus. Et, ex consequenti, ingeniosos esse et plurimum valere ratione juxta Aristotelis, Vegetij et Ptholomaei sententiam. Cuius rei ipsi testes sumus, qui perplures anos regiones illas peragrauimus gentesque illas penitissime perspeximus eiusque mores et ingenia cognita habemus scimusque longe alia esse: quam quae Joanes Maioris vanissime scribit: ignorans gentis et equinoctialis lineae felicem naturam quam si nouisset solum: satis erat ut reijceret calumnias et mendacia eorum qui, in eas prouincias penetrantes, gentem mansuetissimam/. sinceram et modestissimam: quod vix absque lacrimis referri potest: immanissime vastarunt, et caetera.

¶ Ex his elicitur nequaquam hic quadrare quod Joanes Maioris profert ex Philosopho Graecum barbaro debere imperare. Indi enim nequaquam barbari sunt quos putabat ut supra c. 2o docuimus. Hunc absurdum Joanis Maioris errorem fortassis secutus est quidam eius discipulus nomine Carolus. Hic missus in vicarium Episcopatus Conceptionis qui est in insula Hyspaniola anno 1513, sen[tentiam protulit] qua diremit matrimonium inter foeminam indam et hominem Hyspanum: Quidam judex Episcopi in insula Hyspaniola dinortij sententiam protulit inter Hyspanum et indam dicens quod stolida esset foemina quae ex gente indorum ea scilicet ratione quod ipsam, quoniam erat inda judicauit stupidam et expertem rationis. Qui paulo post, reuersus in Hyspaniam justo Dei judicio permissus est cadere in multos errores super quibus accusatus apud officium sanctum inquisitionis a fratribus Ordinis Predicatorum: Burgis tandem condemnatus: publice abjurauit errores illos cum magna ignominia et confusione sua: priuatusque munere predicationis et detrusus perpetuo vel carceri vel monasterio pro carcere assignato. Qui demum numquam amplius comparuit. Vide quid egerint hae Joanis Maioris absurdae ne dicam impiae neniae.

¶ Preterea Sepulueda in confirmationem suae impiae sententiae: citat doctissimum patrem Franciscum victoriensem bellum in indos probasse

¶ Addit Sepulueda ne sua, scilicet, gloria spolietur patrem illum doctissimum nequaquam protulisse precipua argumenta quae ipse adducit. Sed qui legerit illius viri doctissimi duas Primae Relectionis partes: facile perspiciet virum illum, in prima, septem capita proposuisse et catholice confutasse: quibus bellum aduersus indos justum videri potest. In secunda vero parte adduxit vir ille octo titulos quibus vel aliquo illorum poterant indi venire in ditionem Hyspanorum. In quibus supponit pro maiori parte quaedam ut bellum hoc justum censeri possit falsissima: et ab istis predonibus qui totum illum orbem effusissime populantur ipsi delata fuere. In aliquibus autem eorum titulis aliqualiter remissius se habuit: volens temperare quod caesarianis videbatur durius dixisse: quamuis apud veritatis amatores in parte prima cuncta quae disseruit non dura id est non modo vera fuere: sed catholica et quidem verissima. Quod ipse satis significat dum conditionaliter loquitur: metuens ne pro veris falsa supponeret aut diceret. Cum autem circunstantiae quas doctiss imus ille pater supponit falsae sint: et aliqua timide dicat: certe Sepulueda eius opinonem falsis delationibus innixam nobis obijcere non debuit.

¶ Similiter pudoris tui Sepuluede frater fuisset: non citare Reuerendos patres Michaelem de Arcos et Magistrum Herrera et Magistrum Esbarroya et presentatum fratrem Didacum victoriensem ex instituto beati patris Diui dominici monachos eruditos: quorum nomina jactas quasi tecum sentiant impiamque tuam opinionem probent. Sed dum meliora non ignoras Sepulueda: quam fortiter tibi, ista jactanti aliqui eorum in hoc presentes restiterint: conquerentes te illis impingere quod numquam dixerunt. Alij falsis delationibus et impijs mendacijs instructi responderunt non absolute: bellum hoc justum esse posse suppositis omnibus illis criminosis mendacijs quibus cum consulerentur fuerunt adducti. Addiderunt tamen opus tuum haec impia continens nullo modo publicari debere: ne impijs quibus nihil deest preter occasionem: hic tuus tantopere jactatus libellus animos ad rapinas et cedes adderet. Quod ipsi ultro nullis meis litteris prouocati ad me scripserunt.

Desine igitur tuo errori tantorum virorum nomina pretexere: sed potius Christi causam uti doctissimum virum decet grauiter adiuua.