Quaestio 7

VTrum sola voluntas cum dei infiuentia seu concausatione communi sit T causa effectiua sue libere volitionis

Uidetur quod sic quia sicut proatet ex processu augustini 12. de ciuitate dei capitulo 60. allegato cum praecedeti que stione voluntas respectu eiusdem obiecti eodem mo do presenti potest primo habere volitionem. secun do nolitionem omnibus aliis vniformiter concurrentibus igitur si aliqua causa naturalis cum principiaret actum volitionis libere sequitur quod agens mere naturale posset in eodem passo vniformiter disposito contrarios effectus producere quod vi detur inconveniens.

⁋ Ad opposita voluntas vt vide tur non est causa effectiua talium volitionum igitur nec sola voluntas Antecedens probatur quia non probare tur hoc nisi quia ad eius positione poni posset talis volitio et sine ea non et non est materia nec forma igitur efficiens.

⁋ Item arguam ego de cogni tione praeuia ad cuius positionem ponitur talis volitio et fine ea poni naturaliter non posset probatur si voluntas esset causa actiua sue volitionis tunc idem esset mouetus et motum in actu et in potentia respectu eiusdem.

⁋ Conclusio prima voluntas est causa actiua sue volitionis libere hec probata est in quaestio ne precedenti articulo primo.

⁋ Secunda conclusio quod aliud a voluntate cum principiat actiue talem vo litionem vel nolitionem quia cognitio sibi naturaliter presupposita et necessario requisita ad hoc quod ipsa fine miraculo esse possit est comprincipium actiuum ipsius igitur assumptum probatur di. 5 Ubi tractabiter de hoc in materia de ymagine et ad praesens probo per argumentum scoti quo. di. 3 primi pro bat obiectum actiue comprincipiare intellectionem ipsius et est etiam argumentum okram ad ponens punctum omnis forma presupposita et necessario redisita ad hoc quod aliquis effectus fine miraculo produca tur et sine qua huiusmodi effectus non producitur est causa in aliquo genere cause hoc enim negato nulla restat via concludendi euidenter aliquid causam alicuius naturalis in istis inferioribus sicut patet inductiue sed sic presupponitur cognitio voli tioni et non est eius causa nisi effectiua.

⁋ Contra ambas conclusiones simul est argumentum primum ad oppositum questionis: contra secundam est argumentum secundum ad eandem partein probatur contra primam tunc voluntas sufficienter approximata vel ponens alteri voluntati similiter posset volitionem in illa causare sicut in se ipsa falsitas patet et consequentia probatur sicut probat hoc do ctor subtilis de intellectione in materia de locutio nibus angelorum li. 2 omneagens producens ef fectum aliquem in aliquo passo in quocumque passo si militer potest agere similem effectum nisi impediatur ergo etc. probatur contra conclusionem secudam tunc agens mere naturale in eodem passo vniformiter disposito posset effectus contrarios successiue producere sicut tactum est in principio Probatur tunc crescente noticia cresceret amor falsitas patet quia tunc voluntas non libere sed inuita augeret actum suum Consequentia probatur quia crescente causa cete ris paribus crescit effectus probatur per idem me dium sequitur quod omnibus aliis vniformiter se habentibus et aliis requi sitis efficacius vel minus efficacitur agentibus quam prius et sola noticia crescente crescat dilectio secudum gra dum aliquem falsitas probatur quia tunc talis gra dus dilectionis esset a sola noticia effectiue et pa ri ratione prior gradus dilectionis cum sit eiusdem rationis cum isto posset esse a sola cognitione et per consequens tota dilectio quia sicut patet secundo ethicorum ab eisdem vel similibus siunt aliqua ex quibus augentur probatur tunc iste gradus additus ad crementum noticie non libere produceretur et pari ratione nec priores quia sicut ille acqui ¬ tur ex augmentatione solius cognitionis ceteris paribus ita prior dilectio decresceret decrescente sola cognitione et per consequens gradus decrescens a sola cognitione actiue dependebat igitur non libe re agebatur et ita non fuisset meritum nec demeritum

⁋ Ad primum sciendum tamen quod aliui non concedunt quod cognitio prima comprincipiet actum liberum quia tunc ageret aliquid nobilius se secundum spemnec concedunt hanc artem probandi aliquid ee cauam a lterius que hic ponitur quia ex ea sequitur quod dispositiones prime essent causa effectiua forme substantial quod patet falsum de anima intellectiua et etiam de aliis formis substantialibus eo quod persecutio nes sunt secundum speciem suis primis disposi tionibus. Nec forte potest dari ars generalis ad probandum aliquid esse causam effectiuam alicuius nisi forte sic Arguatur stante communi ordinatione dei posito a. naturaliter ponitur vel sedui tur b. eiusdem speciei cum a. vel inferioris et. b. non potest poni per naturam fine a posito vel presupposito igitur a. est. caum. b. tamen hec forma adhuc non est euideus quia aduersarius diceret quod de con muni ordinatione dei forte sic est quod posito a debet sequi. b. etc. vt differentia argumento et tamen solus deus vult efficere b. vel dedit alteri cause quod ipsa efficiat b. et non a. sed si per ymaginationem ponentur quod a. et. b. solum essent in mundo tunc for te procederet Argumentum.

⁋ Ad primum conce do quod hec non est ars probandi generalis aliquid esse causam hoc posito ac presupposito naturaliter ponitur effectus ille et sine illo poni non posset per naturam igitur hoc est causa eius et addo natura liter quia deus se solo potest producere lumen in medio et ponatur quod simul fiat ad presentiam sol et non sine praesentia eius sicut est de effectu sacramenti etiam non sequitur de verbis que homo dicit oran do ipsis positis ponitur gratia et sine ipsis non ponentur igitur sunt causa gratie quia solus deus causat.

⁋ Et sic etiam dicitur de quocumque merito nostro respectu gratie quam deus confert et ideo est ibi ponere causam sine qua non licet talem non oporteat poni in isto casu vbi per naturam poni non posset effectus sine tali causa et cum ea naturaliter poni posset actum solum stando in hac consequentia hoc posito cum aliis requisitis illud ponitur et fine isto hoc non ponitur neganda est consequentia in hisquae fine miraculo fieri possunt vt pote aliis requisitis si velim palpebras aperire videbo colorem praesentem et si nollem aperire nec viderem et tamen ista volitio non est causa visionis sine qua non fieret quia vndi quaque aperirentur palpebre ceteris vniformiter se habentibus vt per violentiam vel casu idem ponentur effectus.

⁋ Sed propter primum modum pro bandi concedo quod intellectio naturaliter presupposita dilectioni est causa partialis effectiua ipsius quando ipsa naturaliter causatur.

⁋ Contra in anima est vna actio relatiua distincta ab omnibus abso lutis qua dilectio causatur sed ista actio non potest habere aliud principium elicitiuum nisi animam quia experior quod omnibus absolute praesentibus in po testate mea est quod diligam vel non diligam, igitur nulla res non libera seu mere naturaliter actiua est principium elicitiuum illius actionis sed solum anima vel voluntas que libere agit eam et istud pate inductiue quia tale principium non est habitus eo quod dilectio causatur fine habitu nec cognitio quia interdum intendicitur cognitio quando remittitur dile ctio et econtra nec est aliqua alia res distincta ab a nima quia nihil causat dilectionem nisi scienter aliter enim non causaret virtuose.

⁋ Respondetur negando primam partem antecedentis et si illa concederetur adhuc non probatur quod nihil ad aliud ab anima principiet huiusmodi actionem si poneretur sed bene probat quod anima principiat cum quo stat quod aliquid aliud comprincipiat sicut conceditur de habitu quando inest et de cognitione similiter et non solum sunt circunstantie principii actiui scilicet anime sed etiam sunt cause a quibus naturaliter prouenit dilectio et etiam huiusmodi actio relatiua si ponitur et si quandoque crescente cognitione remittitur dilectio vel econuerso hoc est propter impedimen ta que plus faciunt ad decrementu dilectionis quam cognitio facere possit ad crementum Dices licet noticia vel assensus conformis conclusioni non possit naturaliter cauari sine formatione premissarum vel si ne iudiciis conformibus premissis circa tamen noticia premissarum non cauiat effectiue noticiam con clusionis igitur a simili licet volitio presupponat cognitionem non tamen sequitur quod cognitio sit cau sa effectiua volitionis ans probatur quia quando infertur conclusio praemisse non sunt vel saltem non optet eas esse eo quod discursus est successiue.

⁋ Respondetur negando antecedens Ad probationem dicitur quod licet discursus vocalis sit successiuus tamen in mente ma nent premisse cum conclusione.

⁋ Pro quo notandum secundum augustinum. 16 de trinitate cap. 1us. licet sepe volibili cogitatione iactemus nos men taliter hinc inde inquirendo et studendo circa aliquod scibile et per talem successiuam et volibilem inuestigationem tandem proueiamus ad actum scientie per hoc quod iam inuenimus principia ex quibus euide ter concludimus quod volumus cum tunc in fine talium inquisitionum medium mentaliter sicut dicit philosophus simul inducens cognouit bene patet quod actus scien tialis numquam scientialiter experimur quin conclusio et etiam premisse preconcipiantur.

⁋ Ad secundum argumentum concedendum est quod idem potest esse mouetus et in potentia ad habendum illud respectu cuius iam est in actu virtuali et quandoque moueretur adhuc ab alio sicut vinum et gingiber est virtualiter calidum et potest fieri formaliter calidum ab alio scilicet cale faciente sed non se ipso propter principium intrinsecum impediens scili cet frigiditatem quandoque autem po iest mouere seipsum ad acquirendum illud formaliter quod habet virtualiter vbi sciendum quod est mo tio siue causatio vniuoca id est quod principium agendi sit forma eiusdem speciei specialissime cum forma producta tunc non est hoc possibile quod idem ducat seipsum oe potentia ad actum vt pote per calidum per suum colorem non potest immediate semetipsum calet acere et similiter est in aliis.

⁋ Et hoc inten dit philosophs sexto phisicorum vnde commentator ibidem di cit quod aliquid moueat secundum quod moueretur est impossibile in motis et mouentibus que dicuntur vniuoce.

⁋ In aliis autem sicut in intellectu et vo luntate bene potest idem mouere se et esse in potentia et in actu modo iam exposito et etiam in cor poribus nonnullis in actionibus equiuocis sisicut aqua potest seipsam frigefacere et colorem inductum in ipsa expellere vel corrumpere.

⁋ Ex quo patet quod voluntas causando in seipsa volitionem vel dilectionem sui actiue se haberet et etiam passiue respectu illius dilectionis eodemn modo est de intellectu respectu sue intellectionis Item ignis naturaliter determinat sibi caliditatem et aqua frigiditatem igitur non solum passiue se habent respectu istarum qualitatum sed etiam actiue quia potentia praecise respectu alicuius actus vel forme est potentia contradictionis ex nono methaphisice.

⁋ Item angelus potest se mouere localiter et similiter anima separata vt patet ex creditis in theo. et etiam grauitas separata vt patet in sacramento altaris.

⁋ Item grauia et leuia mouentur a seipsivt patet nec valet dicere quod graue mouetur ratio o ne forme et mouetur ratione materie et ita idem secundum idem non mouet et mouetur quia materia non potest poni ratio quare leue moueatur su sum vel graue deorsum quam econtra magis quia eadem materia quae nunc est grauis postea potest esse materia leuis et econtra et in istis plus est creden dum theologis quam aristoteli.

⁋ Item augustinus in multis locis libro de trinitate dicit quod intellectus habens habitum scientie est memoria perfecta et parens respectu noticie genite.

⁋ Contra omne quod mouetur mouetur alio septimo phisicorum

⁋ Item si aliquid moueret seipsum maxime esset verum in animalibus falsitas probatur quia illa diuiduntur in duo quorum vnum est per se mouetus et non mouetur nisi per accidens et aliud per se motum et non mouet nisi per accidens. probatur grauia et leuia non mouentur a se vt patet. 6 phisicorum quia hoc est proprium animatorum vt ibidem dicitur igitur eadem ratione docens doceretur a seipso.

⁋ Item. d metaphisice dicitur quod potentia actiua est principium transmutationis et transmutandi alterum inquantum alterum igitur.

⁋ Ad primum concedo quod omne quod mouetur mouetur ab alio ad actum primum id est ad formam et quedam etiam mo uentur ab alio ad actum sebet sicut quae mouentur ab extri seco vt proiecta etc.

⁋ Tamen secundum theologiam omne quod mouetur ab alio mouetur scilicet a deo qui est immobilis et ita patet quomodo voluntas mo uetur et actualiter a deo principaliter et cum hoc etiam primo mouetur ab obiecto vel a cognitione qui secundum aliquos comprincipiat actum liberum se cundum alios solum dispositiue prerequiritur ad actum liberum tamen voluntas dicitur mouere seipsam quia supposito dei concursu et actione consueta ipsa est agens prinepale in cuius potestate est talem actum producere in se non obstantibus actionibus aliorum agentium creatorum.

⁋ Ad secundum de motione antmalium probabiliter nec ita vere quin po tius virtus motiua mouere potest primo seipsam prout melius notum est theologis de angelorum mo tibus et anime separate de motu grauium et leui um dicendum quod mouent seipsa licet non ad actum primum ad quam mouentur a generante et etiam ad gra uitatem et leuitatem que sequuntur formas substantiales concedendum est tamen secundo quod mouentur ab aliquo actiue immediate scilicet a grauitate et leuitate ille mouetut seipsas et mouentur etiam separata a substantiis.

⁋ Item secundo concedcitur quod quando sunt ex tra loca sua impedita non possunt a seipsis remo uen impedimentum et ponere se in dispositione tali quod moueant se ad loca sua nec etiam possunt sistere mo tus suos antequam veniant ad loca sua nec mouere se ad omnem differentiam potesnis vel ad multas et ista possunt animalia igitur quo ad tales tres condi tiones diit aristoteles quod grauia et leuia non mouetur tur ex se sed hoc est proprium animatorum saltem quorundam scilicetamma lium.

⁋ Item cum philosophus di cit ibidem quod graue non diuiditur in partem per se mo uentem et in partem per se motam sicut animal

⁋ Respon detur quod licet phsophus dicent quod grauitas non mouet se ipsum nisi per accidens sicut nec anima in anima li.

⁋ Dico tamen quod grauitas primo mouet seipsam per concomitantia vero subiectum suum etc.

⁋ Ex his patet quod homo voluntas intellectus et grauia etc. mouentur a se et mouent se ad actus suos et cum hoc stat quod mouerentur ab alio non solum intrinseco vt patet in grauibus animalibus sed etiam ab ex trinseco sicut voluntas moueretur a deo ad cognitionem et amonem etc. vt patet ex dictis

⁋ Ad illud de docente quicquid sit de consequente negatur con sequentia quia scientia est tamquam actus primus docentis inquantum est docens sed nihil mouet seipsum ad actum primum.

⁋ Ad vltimum dicitur quod illa auctoritas intelligenda est oe potentia factiua cu ius scilicet effectus reciptur in obiecto extrinseco non de actiua communiter dicta.

⁋ Ad tertium prin cipale dicitur quod voluntas in alia voluntate non po test agere volitionem nisi per motum obiecti sed sup plere efficaciam principium vitalis respectu alteri us principium vitalis similis quomodo causat in se actum vitalem non per modum obiecti sed per modum intellectus et voluntatis et sensus non potest nisi solus deus alioquin hoc posset voluntas face re in alia voluntate illa non cognoscente quia cognitio non disponit eam ad receptionem volitionis ab alio sed ad actionem sue volitionis.

⁋ Item tunc si voluntas vna actiue comprincipiet sua beatitudinem posset in alia voluntate consimilem beatitudinem comprincipiare et per consequens eam actiue beatificare consequens non est dandum.

⁋ Item angelus cadens potuisset alium necessitasse ad odium dei et sic etiam a voluntas pos set facere b. velle se non esse vel velle se esse summe miserum vel nolle se esse betatum quia hec omna a posset velle de b. si igitur potest consimiles actus causare in b. sequitur propositum. maior igitur scoti concedit potest de actionibus transeuntibus cuiusmo di sunt edificare calefacere etc. non autem de actio nibus immanentibus cuiusmodi sunt visio intelle ctio gaudium tristicia et huiusmodi quia nullum ens principiare potest per modum principum distincti contra modum principiandi obiecti aliquem actum vitalem in alio principio vitali nisi deus qui sipliciter omnem efficientiam supplem potest et quicquid potest medi ante causa secunda potest sine ea sicut articulus quidam parisi. docet.

⁋ Ad quartum dicitur quod non est inconueniens concedere consequens de causa natura li partiali concurrente tamen cum ea causa libera Ad quintum dicitur negando consequentiam sed bene sequitur quod ad crementum noticie vt in pluribus crescit amor ceteris paribus quamuis voluntas libere possit sistere se quod non intensius amet et ex hoc etiam patet quod nullus gradus amoris ascri bi potest soli noticie etc.