brobatur quod non per argumentum prius tactum probat quod sic quia alias non expediret penitenti quod aliquod opus suum in foro penitentie sibi in iungeretur cuius oppositum facit ecclesia consequentia probatur quia non expedit alicui impor vnde opera que essent alias meritoria fierent non meritoria. Conclusio ta le studium sic impositum et ex charitate executum est meritorium vite eterne probatur quia omnis actus bonus viatoris ex charitate sic procedens est meritorius vite eterne igitur Item si non tunc sufficienter primiaretur per relaxationem pene sed hoc est falsum quia tunc pro redimenda pena intensiue et extensiue finita omitteret amquale premium vite eterne sed illa non esset expediens compensatio nec conueniens infinite mine dei eo quod talem penam solue re esset incomparabiliter minus malum quam amittere quantumlibet paruum praemium eternum.

⁋ Item facientes ta le opus ex charitate merentur primium sed pnimia obedientia lis et gratia sacramenti adueniens non minuit bonitatem meritoriam operis sed auget igitur etc. Sed contra aliquam pena debita pro mortali est praecise ita mala. sicut gradus eterni premi correspondens tali bono operi est bonus igitur sufficiens est compensatio quando pro tali opere bono homo precise liberatur a pena et quandoque pena debita pro mortali est magis mala quam tale praemium sit bonum igitur tunc melius agitur cum illo qui libe ratur a pena quam cum illo cui pro simili actu datur tantum premium. Antecedens probatur quia pena predicta ad premium dictum modo predicto habet proportionem finitam igitur potest dari tam graue peccatum cuius pena sit eque vel magis mala sicut illud premium est bonum praeterea faciant sor et plato actiones meritori as similes. sortes autem faciat suam pro peccato cui tanta pena debetur quantum praemium platoni pro sua tunc sic tam vtile est sorti non habere illam penam sicut platoni habere illud premium sed plato sufficientur praemiatur per suum premium igitur et sor. per absolutio nem a sua pena. Si concedcitur conclusio scilicet quod tale opus solum sit satisfactorium et non praemiabile in vita eterna quamuis bene iuuet quod citius pertingat ad gradum beatitudis alias sibi debitum quam si sine illo merito pertingeret. Contra ex hoc sequitur quod aliquis potest facere in charitate tot opera bona et meritoria sicut vnquam fe cit petrus vel paulus et tamen secundum legen ordinata non plus haberet oe premio quam infans nouiter baptiza tus decedens quod non videtur dicendum. Consequentia patet posito quod aliquis pluribus annis tam grauiter peccasset quod omnia merita sua ab instanti quo incepit penitere vsque ad instans mortis sue vix sufficienter ad hoc vt essent satiffactoria igitur. etc. forte concederetur conclusio quia aliter vilissimus peccator in fine vite penitens quantuncumque remisse dum modo sufficeret ad salutem foret in celo gerosior quam innocens qui num quam deum offedisset quod forte quibusdam non videtur conueniens diuine iusticie ordinate. Sed contra videtur secundum legem dei ordinatam statim habita contritione quantuncumque parua habetur charitas et gratia iustificans igitur sic contrito non debetur pena nisi temporalis et finita in vita hac vel in purgatorio soluenda. nulla autem pena intensiue finita et extensiue est ita mala et odibilis sicut gradus beatitudis est desiderabilis igitur absolui a pena non est sufficiens compensatio pro actu me ritorio proueniente ex gratia Preterea omnis ac us penitendi d est vera contritio est dignus aliquo gradu beatitudis quia omnis sufficienter penitens est dignus praemio eterno sed sicut patet in quarto sententiarum et in decretis.

⁋ In omni ee penitente reuiuiscunt omnia merita que vnquam fuerunt viua igitur reuiuiscit est plenarie meritum gratie baptismalie et cum hoc vt probatum est habet meritum per actum pnimalem igitur sceleratissimus peccator si conuertitur et moritur in gratia gloriosior erit in ce lo quam si decessisset inocens nouiter baptizatus: quod conceden do non nego tamen quin paganus posset sic conteri de peccatius sufficienter ad salutem et tamen ita remisse quod si moriatur haberet minus praemium quam deberetur puero nouiter baptizato. Secunda conclusio nulla actio mer itoria est mi nus meritoria primim eterni ex hoc praecise quod est satiffactio vel redemptio pene debite pro peccato. Pro hac con clusione et contra tenentes oppositum: autur sicut praetactum est quod tunc opera deuotionis est meritoria non essent penitenti tibus iniungenda. fal sitas patet per consuetudinem ecclesie: consequentia probatur quia citius esset eis consulendum quod ta lia opera praecise facerent ad placendum deo et ad merendum. btitudinem et pro peccatis expectarent penam purgatorii quae a minus mala est quam omissio illius partis primum pro talibus operibus debiti. Set forte respondetur quod nulla iusticia exigit pro actu minus laudabili deberi praemium equale licedt i pro posito ceteris paribus reatus pene et obligatio ad tantam penam soluendam et ad tandiu carendum beatitudine est circustantia quae reddit actum penitenti minus meritorium vnem non videntur eius fccta ita acceptabilia regi qui ad hoc dignus est excludi a palatio et detineri in carcere sicut eius est qui dignus est actu regi assistere igitur non est mirum si illi cui adhuc debetur carcer purgatorii et exclusio a conspectu dei non soluetur equale primium pro actu consii sicut ille qui esset dignus statim deo assistere et non cruciari talitr.

⁋ Sed contra notum est theologis et supra assumptum e quod in prima contritione et mortal culpe remissione reducitur penitens ad gra dum pristinum gratie ponatur igitur quod gradus restiuus nunc penitentis cui adhuc restat soluendi peua in purgatorio sit ita magnus sicut gradus charitatis ilius qui nihil habet soluendu de pena purgatorii tunc sequitur quod opera istorum ceteris paribus sunt equam meritoria quia isti sunt eque boni eo quod habent equalem gratiam vnde augui. 1n cuch. ca. lxxxiii. et oe paruis xc vi. Charitas in quocunque maior est tanto melior est in quo est. Siliter per illud 1. Corx. xiii. si tradidero corpus meum ita vt ardeam dicit glosa bona opera non ex quantitate sed ex charitate plus vel minus prosunt.

⁋ Item secundum legem commuem equalem habens gra tiam gratificantem seu charitatem est equaliter deo gratus igitur equaliter operans equaliter placet et meretur apud eum cui est eque gratus et charus igitur nec vestrum exemplum adductum in contrarium quia in tali casu si rex dimisisset illi plene offesam tantum acceptant opera ipsius in carcere detenti sicut alterius sibi assistem tis. Aliter sequitur quod opus bonum factum ab habente con tuplam gratiam factam respectu alterius ceteris paribus praeter obligationem istam esset minus meritorium quam equale opu factu ab habente gratiam praecise subcentuplam quod non videtur con cedendum con sequetia patet quia si obligari ad penam temponalem praedictam ceteris paribus reddit actum bonum minus laudabilem tunc obligatio ad penam maionem reddermt eun adhuc minus laudabilem igrad tanta penam finitam posset obligari quod sequitur pro posita conclusio Ex dictis infertur tertia conclusio quod cuilibet actioni satiffactioni meritorie debetur tantum prmium vel maius quantum simili actioni ipsomet vel in alio vbi non esset talis satisfactio vel tene redemptio patet ex dictis. Set contra tunc deus pro merito equali plus praemiat peccantes si peniteant quam non peccantes ceteris paribus quod videtur iconveniens: proba tur sequitur quod peccatum sortis remanet impunitum quia sortes non plus punitur quam platorplato autem non punitur sicut non demeruit igitur. Forte diceretur quod vertute sacramenti et obedientie iuuatur Contra tunc non omnia sunt paria praeter hoc quod vnus habet satiffacere et alter non cuius oppositum supponitur. Item confiteatur iterum peccata sua quae prius confessue est et de quibus satiffacit et ponatur casus vi prius tunc stat argu. preterea nullus sit melior nisi per maionem gratiam vt su pra probatum est per augu. sed plato qui ni quam peccauit potest ha bere tantam gratiam quantam habet sortes virtute sacramenti obedientie et omnium similium igitur etc.

⁋ Item si sortes post satisfactionem subdit se sacramentis in dicto casu sibi plus correspondet de praemio quam prius quando habuit satisfa cere et per consequens plusquam actui equali innocentis quod vi detur absurdum quia tunc videtur expedire fuisse peccorem pretrea penitentes magis faciunt opera sua perper commo¬ dum proprium et euadendum penam innocentes autem amore dei et iusticie igitur inocentes plus merentur Preter eadato quod vere penitens non habeat oportunitate confessoris et voluntarie assumat sibi opera satist actoria ad pla candum deum et ad redimendum penam Imocens ant similiter ope retur. vt deo placeat et ne peccet tunc dicta euasio non habet locum quia si tunc actus penitentis simul est satiffactorius et cum hoc meritorius equalis beatidinis cum actu innocentis tunc penites plus premiabitur quam innocens Pro bono opre equali.

⁋ Et si dictur quod actus penitentis est minus meritorius beatituoins. quam innocentis hoc est contra conclusiones probatas.

⁋ Aliter forte re spondebitur ad rationem contra vltimam conclusionem iuxta il la quae dictasunt insolutione tertii principalis scilicet quod opus ex terius nihil meriti addit super volitiones minores Et ideo letopera exteriora sortis et platonis sint equalia tamen neuter eorum praecise pro eis praiemiat sed pro bonis volitionibus ex charitate procedentibus et ille non sunt in eis equales quia vltra actum volendi sic facere et eius executionum talem habet plato sortes habet actum obedien tie quo vult implere iiunctum ad redimendu penam Et ideo vltra primium equale praemio platonis pro tali actu obedientie sibi remittitur pena. Et per idem dicitur ad secundumsi icet quod sortes plus punitur quam plato quia obligatur ad actum obedientie et vult implere iniunctum et magna pena est sic necessitari Set contra credat plato se obli gari et subdat se sacramentis tuc stat ratio Forte dicis quod penalius est vere obligari sic a culpa sua quam credere sic obligari. Contra nec est maior pena sensus ex iniunctio ne nec ex obligatione eo quod penitens satiffacit nec est maior pena damni eo quod vterque eorum equaliter praimiabitur igitur etc. Ido aliter posset dici sicut uunc scribit vnus doctor modernus corrigens responsionem suam aliam contra quam supra ponatur illa conclusio negatiua.

⁋ Dico inquit fine piudicio melioris sententie quod actio meritoria satiffactoria semper est equalis me riti respectu premii in celo sicut actio non satista ctoria cum eisdem circunstantis exceptis circunstantiis quae sunt necessarie ad hoc sit satiffactoria ma gis tamen est accepta deo quantum ad remissionem pene propter vnam circunstantiam suam quam illa non satistactoria habet qui scilicet sit voluntarie recom pensatione pene pro peccato sibi debite cui circunstantie non debetur premiumi aliquod eternum sed sola remissio pene contra hec responsio non respondet de bonis operibus illius qui habet satiffacere non tamen facit opera ex intentione satiffaciendi de pena debita sed placendi deo vel ex alia intentione charitativa et tamen pie credendum est quod talia bo na opera penam redimant etiam quando non intenditur. Item talis circunstantia que est ad redimendum penam suam reddit actum suum magis charitati uum igitur etiam magis meritorium priemim etrni Antecedens probatur quia ad talem circunstantiam charitas vel dilectio nobis pra cepta specialiter inclinat vel obligat igitur etc. assumptum probatur quia hoc ex charitate tenetur velle liberari proximum a pena purgatoru vnde sancta et salubris est cogitatio pro defunctis exorare secundi machu. xi sed plus tenetur seipsum diligere vel saltem non minus quam proximum igitur etc. Confirmatur secundo omissio libera illius circunstantie foret demeritoria igitur positio eius est meritoria:cantecendens probatur quia si homo alium posset liberare per hoc quod vellet opus suum esse satiffactorium pro illo et cum hoc sciret quod non minu est meritorium quo ad se et tamen nollet ipsum esse satiffactorium talis vtique peccaret igitur similiter respectu sui.

⁋ Aliter igitur respondeo licet sit multum diffici le et dico primo quod vere penitenti solum restat penam temponal in quam pena eterna prius et debita est commutata. Et per hoc soluuntur argumenta prima quibus pro babatur quod relaxatio pene debite pro mortali esset compensatio sufficiens. Secundo dico quod talis vere penitens potest quantum est ad propositum triplices actus bonos facere etc. Dum intendit redimere penam sibi debitam quosdam scilicet pura et sola affectione iusticie quosdam sola affectione commodi prius priuati sibi liciti et tertios mixtos qui simul sint affectiones conmodi et iusticie vel procedentes ex talibus et ita proportionabiliter ex procedentibus a prioribus oe primis qo sunt pure charitatiui et ad placendum deo videtur mihi dicedum quod quando sunt omnino similes et equales in penitente et innocente habentibus equales gratias quod tunc sunt equa meritorii respectu beatitudinis eterne vt superius est argutum et cum hoc redimeret in penitente partem pene debite vel aliquando totam quia ieiunans motus principaliter vel potius totaliter ex amore dei ea cum hoc intentione vt expediatur a dilatione fouendi dilectio eo quod sibi sit penale ex nimio amore dei perper seipsum carere ipsius desiderato aspectu talis meretur mitigationem pene sibi addite quam pro tali casu optat abreuiari principaliter vel totaliter quia me liorem actum non videtur quis posse habere quae optet vel intem dat penam redimere quod talem igitur talis vel nullus videtur dignus pene talis mitigatione.

⁋ Sed tunc videtur quod de peccato suo lucretur. Respondetur primo negando consequentiam perper hoc quia inmocens non habet actum tot aliter similem eo quod non optat per suum actum liberari a pena cum sciat se non obligari. Sed con tra hoc est recedere a casu qui ponit actus omnino si miles in vtroque et igitur oportet quod innocens in dicto casu recedat vel timeat se obligari ad penam quam optet sibi remitti vt citius pertingat ad dilectum motus amore dilecti et non amore sui nisi propter illum et tunc stabit difficultas Respondetur quod vterque dictorum actuum valet ad premium eternum et ad mitigationem pene quam operatur in illo qui in diget sicut sol rem habendam humidam et frigidam calefacit et desiccat sed rem eque frigidam non tamen humidam eque calefacit sed non desiccat quia non oportet.

⁋ Sed etiam similis tunica pro equali mer cede data vni tantum valet contra frigus alteri vltra hoc valet ad tegendum corpus turpe.

⁋ Item indulgentia septime partis pene debite concessa a papa ex ihesauro ecclesie vel sufficien tia mortis Christi vni plus valebit in centuplo quam alteri et tamen ille non lucratur illum valorem ex peccato suo sed potius ex bono opere suo et merito mortis Christi.

⁋ Sic in proposito penitens de peccato suo quantum in se est patitur iacturam quia est dignus ad tempus priuari dei beatifica fruitione et ea etiam affligi sensibiliter nisi adiu uetur specialiter et non reportat de ipso lucrum sed de bono facto suo lucratur illud bonum ad quod alter non est dispositus quia non indiget et sicut di ctum est de actu predicto ita dici potest de quolibet actu bono ex sola affectione iusticie prouenien te sicut est dilectio dei gratuita super omnia vel alterius cuiuscunque precise praescientie propter deum Nota illud quod dicitur in solutione non ex valo re actuum in se vel ex se sed ex diuina acceptione et ordinatione et possibile est sic esse ordinatum sicut hic dicitur sed in scriptura non inuenitur expres sum.

⁋ Aliter potest dici quod innocenti valeat actus suus etiam ad bonum temporale puta sanitatem etc. Toco remissionis pene ad quam penitenti valet actus suus. Sed prior responsio est certior apud me.

⁋ Secundi actus fiunt ex naturali affe ctione commodi priuati respectu sui vel amico rum et non ex amore dei gratuito sicut quilibet naturaliter appetit scire vel sicut omnes homines volunt esse beati idque vnum ardentissimo amore ap petunt et propter hoc cetera queque appetunt.

⁋ At dicit augustinus decimo quintod trinitate ca pitulo quinto. constat autem quod non omnes appe tunt sic beatitudinem ex amore gratuito dei propter se nec omnes plus deum diligunt quam seipsos talis affectio est mere naturalis et per consequens actus bonus elicitus tales actus licet sint cum cha ritate non tamen procedunt ex charitate. Et ideo secundum intentionem scripture et sanctorum non sunt digni premio eterno sed meritorii bonorum temponalium scilicet redemptionis pene etc. si pro eis detur premium eternum quando fiunt precise ex motu naturali hoc erit ex mera dei gratia et liberalitate probatur per beatum gregorium in omelia communi de apostolis dicentem Ille veraciter charitatem habet qui et amicum diligit in deo et inimicum propter deum.

⁋ Subdit nam sunt non nulli qui diligunt proximos per affectum cognationis et carnis quibus tamen in hac dilectione sacra elonquia non contradicunt sed aliud est quod sponte impenditur negatur aliud huod preceptis dominicis ex charitate debetur obe dire nimirum et proximum diligunt et tamen ista summa dilectionis premia non assequuntur quia amorem suum non spiritualiter sed carnaliter impendunt hec ille Multo fortius affectio naturalis commodi perper non repugnat preceptis de qua ad episosoli quinto. ne mo carnem suam vnquam odio habuit vnde sciendum quod si tales actus non referuntur aliquomodo in deum tunc homo sic agens fruitur creatura igitur peccat mortaliter. Si vero refert eos in deum non explicite per modum charitatis sed implicite et vniuersaliter per modum actionis nature seu naturalis affectioni¬s quem sequitur ita quod actualiter solum considerat motum carnalem seu naturalem tamen si interrogatus pluries resolueret seripse tandem responderet quod sic ageret propter deum. Et videtur quod etiam charitas ibi comparetur quanuis alii motus faciant hoc non apparere sic potest esse ex ordinatione diuina quod illis actibus non correspondet premium eternum quia non referuntur in finem per modum charitatis sed per modum naturalis affectionis fortius et explicite mo uentis tamen propter conformitatem recte rationis et relationis in finem debetur eis premium temponale li cet in eis venialiter peccetur.

⁋ Aliis tamen actibus qui per modum charitatis vincentis motus naturalium affectionum simul concurrentium ad productionem talium actuum referuntur in deum meretur homo premium eternum licet simul venialiter peccet nec se quitur quod existens in peccato mortali per actus agt fectionis naturalis aliquod temporale mereatur quia existens in charitate gratus est principi qui ideo eius opus acceptat ad premium opus vero con simile in genere alterius qui sibi ingratus est non acceptat ymo stat quod quicquid alter facit stante illa ingratitudine totum deo est ingratum propter ingra titudinem operantis. dicendum igitur quod si penitens et innocens faciant tales actus omnino equales iux ta modum praedicetum scilicet quod innocens timeat penam quam velit redimere tunc fit compensatio innocenti in aliquo bono temponali iuxta vltimum modum solutio nis prius positum et iuxta illud vt sis longeuus in terra vel secundum prionem modum penitenti valet actus suus ad remissionem pene et non innocenti quia non est aptus pro tunc ad illum effectum.

⁋ De actibus tertii modi dicendum quod pro pter affectionem iusticie sunt digni premio eterno sed ex affectione commodi premio temporaliet ex hoc sunt meliores quam illi qui ceteris paribus fiunt amore dei et iusticie et ex iam dictis satis apparet ad omnia argumenta prius facta. Ad sextum argumentum prime questionis conceditur quod visio dei est nobis possibilis et non sequitur quod esset i infinite praefectionis quia non quod talis sit proportio nrarum cognitionum qualis est obiector inter se sicut declarabi i tur in proxima quaestione.

⁋ Ad tertiam probationem. dicitur quod visio infinitor obiectorum cuiuslibet distincte so lius dei nec esset possibilis creature igitur conceditur i quod sitalis esset estet infinite perfectionis elicet deus sit obiectum equiualens ymo preponderans illis obiecti p infinitis si esset non tamen sequitur quod visio qua intellectus noster videt deum sit perfectionis infinite quia visio crea i ture respectu dei in infinitum plus deficit ab adequam tiua apprehensione diuine comprehensiuitatis immense quam faceret talis visio infinitor alior obiectorum cuiuslibet distincta si daretur a comprehensibilitate et cognosciuitate suorum obiector.

⁋ Ideo infinitas llius in perfectione non infert infinitatem perfectionis illius quae est ex parte dei quia cetera non sunt paria.

⁋ Ad secundam probationem dicitur quod mediante tali visione deus apparet illud quod est et si clara dei visio non sit euidens iudicium quod deus est infinitum bonum quia non est iudicium cum non sit composita vel diuisiua sed simplex intelligentia tamen ipsa posita statim potest haberi iudicium alicuius actus intellectus quo deus apparet esse bonum infinitum ymo potest contingere vt verius estimo quod eodem actu appareat esse bonum infinitum ita vt ipsamet visio faciat suum obiectum apparere infinitum sicut visio baculi cuius pars est in aqualet pars supra facit apparere baculum fra ctum licet ipsa corporalis visio non sit iudicium de hoc et ita de similibus quia alioquin stante clara dei visione posset intellectui sic videnti sicut tetigit argumentum principale non impedito sed suis na turalibus vlterius relicto aliud a deo apparere melius et diligibilius quod non credo quia tunc cla re videns deum posset rationabiliter et licite plus deo aliud a deo diligere quia licite potest illud plus diligi quod iudicatur rationabiliter melius esse deo saltem dum modo ibi non sit error ex peccato proueniens preterea aliter non apparet beatis om nibus eque bonus et eque amabilis contra magisterm versus finem quarti libri. Forte enim diceretur li cet deus mediante clara sui visione nituitiue appareret clare videnti tantus quantus est. Contra ista abstractiua aut est ipsamet visio aut alia cognitio posterior naturaliter si primum videtur mi rabile quod eodem actu cognoscatur obiectum bea tificum intuitiue et abstractive et tamen imperfectius intuitiue cum nulla cognitio sit beatifica nisi ex hoc quod ipsa est clara dei visio. Si secundum vel est simplex dei intelligentia vel compositio et diuisio si primum tunc de natura sua imperfectius repreientat obiectum quam intuitiua correspondens natu raliter sibi penitentia.

⁋ Item si aliqua ratio pro baret deum non apparere bonum infinitum visio ne clara iutuitiua eque probaret quod non abstracti ua. Si vero dicitur quod ista abstractiua posterior na turaliter visione sit compositio vel diuisio siue iudicium vel ergo est euidens exterminis vel non si primum hoc esset per adiutorium visionis intuitiue quod falsum est quia sicut dicit ista responsio per visionem intuitiuam deus solum apparet bonum fi nitum igitur per eam non iuuatur cognitio qua deus iudicatur esse bonum infinitum ymo potius iuuatur iudicium oppositum si ista abstractiua non est nota ex terminis sed habetur per discursum sumptum aliunde ex clara visione tantum tunc ante comple mentum talis discursiue inuestigationis voluntarie et rationabiliter et licite poterit creatu ra aliquam plus diligi et appretiari quam deus clare visus et consequens est inconueniens consequentia tenet vt praeus in argumen to. Tunc vltra dicitur ad hoc quod tangitur in argumeto negando quod deus sit comprehensibilis ab intellectu crea to quia nulla creatura cognitio est vel esse potest itaper fecta dei cognitio sicut deus est cognoscibilis et si cut ipsemet est sua cognitio creatura tamen com prehensibilis ab intellectu creato quia ita perfecte ab huiusmodi intellectu est intelligibilis sicut ipia est ens vene licet musca infinite fit cognoscibilis a deo pro vt ly ifinite notat magnitudinem cognitionis vel perfectionem modi cognoscendi tamen ipsa solum finite est cognoscibilus et precise tantum quantum ipsa est ens etiam a deo pro vt ly finite vel ly tantum determinat ipsum cognitum Sed contra dictam solutionem sol totaliter visus apparet minor quam est igitur sic potest esse de deo clare viso. Item sicut obiectum improportionatum visui puta lux solis non perfecte videtur proportionatum aut perfecte videtur sic licet creatura aliquam itellectui proportionata appareat quanta et qualis est deus tamen qui ifinite improportionatus alicui intellectui i infinitum apparet minor intuitiue quam est.

⁋ Item si luminosum infinitum distaret infinite ab oculo ap paret sibi finitum igitur pari ratione possibile est quod obiectum infinitum intensiue appareat finitum intensiue.

⁋ Item semicecus iudicat colorem vel lu cem intuitiue sibi apparentem remissiorem quam est vel quam iudicet bene videns sed acuties intellectus creati in infinitum distat a deo respectu intellectus dini igitur intellectus creatus non iudicabit illud quod a solo visu intellectuali infinite acutiei est comprenensibi le tante perfectionis esse in tali intuitione quante est. Respondetur ad prima tria dicitur quod siue luminosum ponatur esse finitum siue infinitum non quelibet pars eius est sufficienter presens oculo corporali tota autem dei immensitas est sufficientissime presens oculo mentali beati per essentiam.

⁋ Ideo non est simile hic et ibi sed per improportionabilitatem bene probatur quod deus non potest comprehensiue videri ab intellectu creato et sic apparet minus bonum intellectui creato quam increato pro vt ly minus determinat ly apparet et non li bonum. Et eodem modo dici potest ad illud de semiceco vel dicitur quod in semicecm est indispositio organi sed hec causa non habet locum in proposito. Contra dicta arguitur quia talis clara visio dei vel est ipse deus vel visio creata non primum quia in consilio vienensi de hereticis Capitulo ad nostrum i Clementiva damnatur opinio dicens quod anima non idiget lumine glorie ipsam eleuante ad deum videndum et eo deatifice fruendum sed nec opinio ibi condemnata nec aliqua alia vnquam posuit vt videtur quod anima possit deum videre et eo beatifice frui fine lumine glorie quod est deus igitur decretalis il ia diffinit lumen glorie aliud ab anima et peo requiri ad videndun deum et fruendum eo sed nul lum aliud lumen requiritur necessario nisi visio et dilectio igitur non potest dici secundum videlicet quod talis visio sit creata quia si sic cum creature videantur i verbo a beatis et non solum sicut in lumine nec praecise sicut in ymagine sicut probauit socius ille con tra magistrum sententiamrum et secum idem teneo oportet quod hoc sit eodem actu cognitiuo quo cogno uit verbum et creaturam et hoc est sibi concedo quod eodem actu creato potest anima beata videre verbum et creatumram in verbo.

⁋ Sed contra hoc arguit iste socius et primo sic quia vel per talem actum beatus i potest videre aliam rem creatam vel creabilem quam incumque distincte vel ad videndum aliam rem ab i illis quas nunc videt requiritur alius actus. non primum quia tunc ille actus esset cognitio perfectionis finite eo quod ipse idem nunero potest esse distincta cognitio dei et cuiuslibet cognoscibili. Si secundum t cum talis actus sit visio vel igitur adueniente secundo corrumpitur prior vel remanet si primum tunc actus ille non fuisset beatificus quia secundum augustinum xiii. de trinitate cap. vii. de magnis. et xvii. de periuis nullus actus deficiens et non semper per mansurus est beatitudo et indem vult. 2xi. de Cnuitate dei ca. xil

⁋ Preterea ibi non est talis successio actuum vt patet per augustinus decimo quinto de trinitate ca. 2vi. et est. 2vi. de magnis vbi dicit quod non erunt ibi volibiles co gitatioes nre ab aliis in alias euntes et redeuntes sed omnem scientiam nostram vno simul aspectu vi debimus et non potest dare secundum quia cum vterque sit visio verbi cresceret beatifica cognitio et per consequens beatitudo quod non videtur dandum et iterum ibi ponere tot similitudines simul in intellectu cum melius saluari possit per vnam increatam vi detur superfiuum similiter sicut aliquando haberm plures congnitiones beatificas et quandoque pauciores sichaberet quandoque plures delectationes et quandoque si visio verbi esset actus distinctus a verbo tunc a nima Christi non posset habere tam perfectam notici am de aliqua creatura in genere proprio sicut anima lini supposito quod sint equales in natumranlibus consequentia probatur quia vt patet per magistrum. iii. sententiarum anima Christi habet clarissimam dei visionem cuius est ca pax sed cum intensissima cognitione non stat in eadem potentia alia cognitio intensissima quia pari ratione staret tertia et quarta. et sic fine stantum Iterum quia experimur quod venea cognitio circa obiectum multum plancens remittit cognitionem que est circa aliud vel eam totaliter suspendit.

⁋ Item augustinus septimo super genesim ad ltram ca. 2v. dicit quod potentie anime in actibus suis mutuo se impediunt igitur a fortiori actus intensus eiusdem potentie impedit intensionem alterius cum ipso igitur anima Christi habens intensiuam beatitudinem cuius est capax si habebit cognitionem creature in genere proprio ita perfectam sicut ipsa potest hare anima lini sibi per omnia equalis in naturalibus cum remissa sua beatitudie oportebit remitit beatitudinem anime Christi quod est inconueniens. Tertio augustinus super genesim octauo ad ltram ca. xii. de magenis vel xxxtiiii oe paruis ostendens quomodo diuersimode loquitur deus creatitris super illud genesis secundo quacumque die co mederitis etc. si modum inquit quaerimus quomodo locutus sit de us certissime tenere debemus deum aut per substantiam suam loqui aut per subiectam sibi creatum ram sed si per substantiam suar nisi ad creandas omnes creaturas spirituales nostre atque intellectuales non solum creandas sed etiam illuminandas cum ille possint capere locutionem eius qualis est in verbo eius quod i principio apud deum eratur et deus erat verbum et post igitur si adam tunc erat posset capere istam locutionem dei quam mentibus angelicis prebet per suam substantiam hec ille ex hoc patet propositum scilicet quod dei substantia sit angelis cognitio. Quarto si aliquid obstaret hoc maxime siue potissime videtur quod non posset sal uari tunc quod vnus beatus clarius videretut quam alius. falsi tas probatur quia eque faciliter saluabitur hoc sicut siritus sanctusit charitas anime vt dicit magister in eo et tam venus est charior deo quam alius igitur etc.

⁋ Deus est sunme presens intellectibus beatis per illapsum et ipse est cognitio quare non poterit ita bene esse tali itellectui creatio esse cognitio sicut vnus actus creatus qui non esset intimus ei presens.

⁋ Sexto quare non poterit ita bene praoni dnerbum supplere vicem alicuius creati sicut vicem speciei nec itam perfecte representabit.

⁋ Septimo tunc beatus per talem actum posset aliquid nouiter cognoscere in verbo. et ita pos set proficere in cognitione creaturarum eo quod non cognoscit simul per talem actum omnia cognosci bilia falsitas probatur quia tunc posset proficere in amore dei et per consequens in beatitudine quia quanto deus plus facit pro aliquo tanto plus tenentur eum diligere id est falsitas patet perbeatum augustinum. iiis. confessionum capitulo octauo vbi loquens de scientiis secularibus dicit

⁋ Infelix homo deus qui scit ista omnia te autem nescit qui vero te et ista nouit non propter ista beatior sed propter te solum beatus est Octauo. 2xiii. de trinitatem capitulo septimo de ma gnis vel xiii. e paruis loquens de felicitate dicit et quod est omnino beatissimum ita semper forte certum erit igitur beatus per suum actum quantum est de ratione actus co gnoscit suam securitatem igitur de ratione actus bea tifici est quod per ipsum cognoscitur aliquid aliud a deo et qua rantione vnum pari ratione quodlibet cognoscibi le et per consequens est perfectionis in finite igitur est deus Nono aliquod cognoscibile non poetest cognosci in verbo visione beatifica et non est maior ration de vno quam de alio igitur etc. Antecedens probatur quia non stat simul aliquem habere visionem beatificam et cognoscere se non esse beatum igitur etc. Preterea anselmus de libero ar. cap. vii. Quodlibet cognoscibile co gnoscitur sua propria cognitione.

⁋ Ad primum conceditur quam praer eundem actum creatum potest cognosci verbum et aliqua creatura vel multe non tamen oportet quod omnes distincte nec etiam per eundem actum potest videri verbum et creatura possunt tali actu omnia cognoscibilia videri distincte in verbo quia tunc ille actus foret cognitio infinita dico igitur quod iste actus qui semel representat po tentie quam informauit obiectu aliquod vel aliqua semper dum informat talem potentiam precise eadem obie cta sibi representabit per modum cognitionis et hoc in telligitur de obiectis per se et non solum per accidens sicut est in visione albedinis et subiecti eius.

⁋ Tunc vltra dico quod potest ibi haberi successio talium actu um siue dicatur quod nulla verbi visio est de communi lege istius status incorporalis vel quod vna sola quae sit visio verbi praecise sit ibi perpetua sed alie non quia sufficit quam nunquam cessat prior actus qui est verbi visio siue sit verbi solius siue verbi et simul alterius quin in lo co illius cessantis immediate succedat alius equa lens et praecipue representans verbum sicut prior et tunc non oportet quod idem beatus quandoque clarius quandoque minus clare videat deum.

⁋ Ad augustinum dicitur quod ipse non describit ibi beatitudinem sed beatum volens quod ille non esset beatus qui quandoque esset cessaturus videre deum et illofrui si tamen desineret habere vnum talem actum dummodo nunquam esset sine equalenti non cessaret es se beatus.

⁋ Ad aliam auctoritatem augustini dicitur primo quod hoc ipse non ponit determinatiue sed dubi tatiue de fortassis non erunt ibi volubiles cogitationes nre etc. Et iterum statim post hoc fiunt.

⁋ Ecce quod profert hoc semper cum nota dubitationis.

⁋ Secundo dicitur quod non negat ibi successionem actuum sed dicit quod ibi non erunt volubiles cogitationes nostre ab aliis in alias euntes atque redeuntes et hoc est verum pe illis cognitis in quibus consistit beatitudo essentialis sicut de diuinitate vniuoce et de tribus personis.

⁋ De aliis autem non potest hoc intelligi etiam dato quod non per actum creatum sed per verbum videret anima beata vt statim probabo contra eum.

⁋ Dico tertio quod auctoritas est contra eum quia statim additur ibi cum hoc fuerit si hec fuerit formata erit creatura quae formabilis fuit sed impossibile est quod deus sit eius forma igitur per aliam rem a deo est formata cum sic videt et prius tantum isto modo formabilis erat.

⁋ Item deducitur auctoritas contra eum quia per verbum supplens vicem cognitionis vt ipse dicit vel videt intellectus creatus beati omnia alia simul a deo et quodlibet distincte vel non si primum tunc verbum est intellectui creato cognitio infinita quod ipse negat. Si secundum cum quodlibet posset distincte cognosci in verbo pari ratione sicut in proprio genere igitur ibi poterit esse transitus ab aliis ad alia cognoscibilia quod est contra auctoritatem augustini vtipsemet dicit vel potest dici quod vno actu videtur verbum seu illa in quibus consistit beatitudo essentialis et ille actus nunquam deficit sed alia visa in verbo videntur distin ctis actibus eis distincte correspondentibus causatis a verbo clare viso per actum primum et ita in talibus vi sionibus creaturarum in verbo que dicuntur cognitio matutina verbum obedientialiter potentiam cognitiuam mouet non vt speculum vel ymago sed vt species obedientialis non terminatiue ad se sed ad creaturas quas videns verbum visione prima videt non eadem visione sed aliis. de quibus est dictum sed tales quandoque possunt desinere et quandoque oe nouo fieri de hoc est vide notatum in marginealibi. q. 44.

⁋ Ad secundum negatur consequentia quia tales actus non repugnant et possunt recipi non tot quin plures simul in ea dem anima sub gradibus intensissimis difficultas autem in contrarium experta est pena peccati sed tales defectus non erunt in patria et idem dicitur ad augustinum.

⁋ Ad tertium dicitur quod sicut deus creat per suam substantiam sine aliquo actu medio non tamen fine nouerei impositione sic fine me dio comprincipiante efficit illuminationem et cognitio nem qua angelus cognoscit etiam hoc fit fine subiecto medio quod directius est ad intensionem augustini quia statiem addit illis. Aut qui eamlocutionem qualis est in verbo ca pere non possunt cum eis loquitur deus non nisi per creaturam aut tantum modo spiritualem aut in sonnis aut in extasi aut in similitudine rex corporaliumaut etiam per ipsam corporalem de sensibus corporis aliquiam speci es apparent vel insonant alique voces hec ille. Ecce plane quod vocat locutionem per creaturas quando illa est obiectum mediatum alicuius alterius ducens in alterius rei noticiam sicut per voces significatiuas auditas concipimus res et per hoc no excludit actum medium cuius immediatum obiectum sit substantia dei sed excludit obiecta media in verbi visione. Preterea licet deus loqua tur creature per substant iam sua ostendendo creature se metipsum sine omni medio ex parte sui tamen creatura audit per actum suum in se subiectiue receptum. Ad quartum dicitur quod magisterli hoc communiter non tenetur etiam ille videt cla rius in quo est clarior visio et fruitio. Ad quintum dicitur quod etiam deus intime posens est damnatis non tamen per hoc est visio. Ad sextum non pono vsquam aliquam speciem recipi in potentia quae sit praeuia primo actuim sed solum in medio et organis sensunm et si conceditur species tamen vbi obiectum est immediate praesens potentie obiectaliter quo ad se ibi omnino poneretur superfiue sic est de deo etc.

⁋ Et cum dicit apostolus id est ad corinth. 5 per fidem am bulamus et non per speciem intelligit per speciem idem quod per presentiam. Ad septimum dicendum quod in isto amore qui praesupponit compositionem et diuisionem de quo procedit argumentum non consistit essentialis beatitudo beatitudi nes autem accidentales bene possunt intendi ibi et remitti etiam cessare quandoque et resumi.

⁋ Ad octauum dicitur quod so la deitas obiectiue beatificat essentiali beatitudine sicut probat auctoritas augustinus quinto confes. allegata et ideo negatur quod alicuius alterius a deo tam quam obiecti opor teat esse actum beatificum nec securitas perpetuitatis est pars vel obiectum huius beatitudinis sed beatitudis aggregate ex omni parte accidentalis beatitudinis.

⁋ Ad nonum dico quod cum clara dei visione posset stare quod sic videns non semper habiturus esset beatitudinem et ita non esset beatus: nec visio sua esset beatificali esset clara veruntamen bene concedendum est quod per visionem in verbo non potest scire quodlibet ab eo cognoscibile quia non potest scire se non videre verbum.

⁋ Ad anselmum dicitur quod ipse solum loquitur ibi de cognitione possibili in ge nere proprio Nota circa solutionem sexti dubii quae ponitur in principio secundu articuli quod quando visiones seu cognitiones producuntur in potentta vel potentiis secundum natura lem influxum seu actiuitatem et secundum vltimum posse obiectorum remotis omnibus impedimentis ex parte potentie et quoruncumque alior: tunc talis erit proportio cognitionum qualis est obiector interise. In aliis vero non ope de hoc vide plus in sequenti. q.

⁋ Preterea sciendum est cir ca secundam partem eiusdem solutionis quod non optet visionem vel cognitionem propter hoc esse perfectionem visionem quod eam videntur multa similia omnior quia per visionem eandem per quam videt homo vnum ouum videret ou a simplicitur infinita omnino similia si ceteris paribus essent sibi equalitur presentata vnde si deus in aliquo situ faceret infinita oua equalia et angelus esset praesens illi situi et cuilibet eius parti eadem visione finita quae videret vnum videret omnia et quodlibet eorum distincte simplici visione et est eadencognit ioene complexa distictiua qua distigueret inter duo eti am distigueret quodlibet a quolibet et ita etiam talis cognitio esset finita distictiue. Nos aute dum cognoscimus vel videmus simul pauca similia vel distinguimus inter ea non eadem facilitate videmus multa vel distinguimus inter ea hoc est propter impotem tiam nam et cognitiue potentiente et etiam propter indebus tam applicationem obiector ad potentiam nfam quanta tamen per aliquam visionem distiguitur inter magis similia tanto illa visio est perfectior distinctio vel distinctiua cognitio igitur videtur quod visio beati qua distin guit inter patrem et filium sit ifinite perfecta distictio non tamen est immensa quia infinities infinite distinctius cognoscit seipsam trinitas quam aliquis beatus nec sequitur quod quolibus beatus tam perfecte videat distinct iue sicut aia Christi quae forte vltra quemlibet alium beatum pluribus modis distinctiue cognoscit inter personas diuinas vel potest dici quod illa visio solum est finita distictio vel cognitio distinctiua sicut visio essentie diuine solum est finita visio quia ita faciliter distinguitur inter magis simi lia qn quodlibet eorum determinate inter se et in con paratione ad aliud eorumdem apprehenditur sicut est in personis diuis quae disticte et determiate se ostem dunt cuilibet beato per actum visionis et distictio nis finitum.

⁋ Ulterius sciendum quod visio vel cognitio tantum bene est perfectior visio quantum per ea plura differentia specie vel aliis modis distincte videntur.

⁋ Et ideo si aliqua visione creata vide rentur simul infinita specie distincta vel alia in modo essendi et cognoscendi diuersitas talis esset infinita visio non tamen esset immensa nec equiparabilis divi ne visioni qua vltra hoc infinities infinita videntur nec sequitur visio qua videntur distincte infinita sic differentia est perfectionis infinite vel est infinita vi sio igitur visio qua videtur deus qui obiectum in finitum est visio infinita et causa est quia creatura vi dens deum non videt distincte quodlibet enunciabile de deo sicut in dicto casu aliquis distincte videtur quodlibet illor infinitorum.

⁋ Ex his videtur quod si anima Cpriti distincte simpliciter sciret omnia que scit deus et quod libet illorum ipsa sciret immense et haberet scientiat smensam et ita clare sciret sicut deus quia non videtur penes quid possit accipi claritatis equalitas in cognitione penes hoc nisi quod quicquid per vnam co gnitionem scitur simpliciter et distincte tam complexe quam incomplexe in toto vel in partibus hoc scitur per aliam tunc vtique videntur esse equales.

⁋ Si vero dicis de us scit independenter creatura aut non sic. Contra independeter se habere non perficit cognitionem nec facit eam esse clarionem ymo nec aliqud videtur facere ad claritatem visionis nisi distincta apprehensione obiecti quare si deus solum sciret de triangulo vna propositionem quam aliquis homo scit certitudi naliter et sine errore videtur quod deus clarius non sci ret triangulum quam talis ho etiam si deus vnam propositionem sic sciret simplicitur absque hoc quod sciret infinita enuncia bilia de eadem vel circa eandem tunc etiam solum sciret eam finite nec videtur inconveniens concedere quod deus rem creatam per vnam propositionem praecise cognouit fini te. verbi gratia triangulum per istam triangulus habet tres etc. quia licet deus qui est noticia istius fit in se noticia infinita cum solum est finite noticia trianguli per illam triangulus habet tres etc. sicut est contingenter noticia quod antixpus et contingenter causa effectuum ad extra sicut quemlibet effectum ad extra contingenter et finite agit et cuiuslibet talis est finite actio licet in se sit actio infinita.

⁋ Sed nunc ita est quod de qualibet re deus scit simpliciter infinita igitur etiam concedendum est quod quali bet res est infinite scibilis in se et quantum ad naturam suam sed tamen aliqui dicunt quod nulla res est plus scibilis in se et ex parte sui quam ipsa est ens.

⁋ Dico quod hoc intelligitur quantum ad praedicata eius essentialia quibus ostenditur species rei seu exprimitur entitas eius quantum ad perfectionem eius specificam.

⁋ Unde etiam de anima Christi dicunt doctores aliquique co gnoscit omnia que deus icit scientia simplicis visionis s presentia praeterita et futura. Sed contra tunc distincte videret quodlibet punctum et quaelibet partem et quaelibet figuram cuiuslibet continui et per consequens videret visione infinita sed de ista materia alibi vi debitur deo dante. Sciendum etiam quod non sequitur ista visio scilicet que est in angelo est nobilior qualitas quam ista que est in anima humana igitur est nobilior vel perfectior visio.

⁋ Abi sciendum est quod aliquid dicit clarius cognosci ab alio quadrupliciter. Primo quod imperturbabilius et sic deus eandem propositionem quam etiam prius homo certitudinaliter noscit sine errore. verbi gratia. istam triangulus habet tres etc. scit infinite clariuo quam talis homo quia nulla propositio est tam homini certe cognita quin turbari posset per suasionibus tantum quod dubitaret de ea et ita multi negauerunt primum principium. Secundo sic quod eandem rem vnus noscit noticia que est in se clarior quam sit noticia per quam alter noscit eandem rem et sic licet homo et adlla videant eundem circulum eque singulariter et distincte tamen clarius videat eum aqdlla quia visio sua clarior est per quam in maiori distantia posset videre disticte eundem circulum in qua non visus homis.

⁋ Tertio clariusid est magis proprie sed tunc ille qui videt seu cognoscit rem minus clare vel minus im proprie vtique deficit in aliqua illius rei vel in aliqua proprietate illius rei quam non cognoscit et quam tamen al ter cognoscit. Quarto clarius id est singularius vel specialius vt si cognosco quod hoc ambulans est sortes ali autem quod hoc ambulans est homo. vel animal et nescit quod est sortes tunc ego clarius cognosco sortem.

⁋ Ex his etiam melius intelligentur praedicta.

⁋ Adhuc arguitur contra praedicta si eodem actu videtur deus et creatura et non est maior ratio ode vna quam de quauis alia igitur ipsamet visio videbitur seipsa in verbo et tunc idem actus erit rectus et reflexus intensus et remisius scien tia et opinio quod non videtur. Item tunc eadem cognitio esset affirmatiua et negatiua. Preterea dixi quod homo potest vltra omnem gratiam habitam proficere vltra omnem gratiam ex hoc videtur quod viator possit venire ad tantam gratiam qua habita potest cauere omne peccatum tam mortale quam veniale. Istud consequens aliquis concedunt iuxta finem vbi dicit non contendo cum illis qui asserunt ho minem posse in hac vita fine vllo peccato viuere nec con cedo nec contradico. Item anselmus hoc potest semper seruare rectitudinem si habet eam.

⁋ Item deus vult hominem esse sine peccato.

⁋ Item si non potest omnia venialla vitare vel hec impo tentia prouenit sibi ex culpa aliena vel propria. Si ex aliena illa non foret nisi culpa originalis et hoc non quia illam excludit gratia si ex propria illam potuit vitare et per consequens impotentiam si non potuit illam vitare vel hoc est ex culpa propria vel aliena et sic processus in infinitum.

⁋ Preterea ista impotentia esset pena alicuius culpe vel igitur venialis et hoc esset nimis durum dicere vel mortalis et hoc non quia secundum sanctos omnis culpa mortalis habita ista gratia vitari potest di cens quod ista impotentia prouenit ex peccato originali quod manet in renatis quantum ad penam. licet non quantum ad culpam.

⁋ Contra nulla pena iuste remanet deleta culpa. Item originali solum debetur pena damni igitur. Pro istis dubiis pono aliquas conclusiones.

⁋ Prima quod eodem actu creato potest videri verbum et creatura quia sancti dicunt quod creature a beatis videntur in ver bo et non solum sicut inlumine nec sicut in ymagi ne nec quouis alio modo cognitionis alterius ra tionis ab omni cognitione vespertina sicut de quo libet in speciali posset argui si daretur licet cognitio matutina et vespertina sint eiusdem rationis quo ad hoc quod sicut vespertina sit per species sic matutina per essentiam diuinam pro vt habet vicem speciei cum inter se et intrinsece et specifice differunt et sunt diuersarum rationum.

⁋ Item si non maxime esset ex hoc quod distinctarum rerum co gnoscibilium sunt distincte cognitiones sed hoc non oportet quia licet vt communiter distincte possunt haberi vt vult anselmus deli. ar. ca. septimo tamen non semper oportet quod eodem actu sciendi scitur conclusio et premisse demonstrationis alias enim scientia contingenter esset scientia contra aristotelem septimo methaphisices particula 33 dicentem non contingit scientiam quandoque scientiam quandoque ignorantiam esse. Item sicut pa tet per doctorem communem parte prima. q. 5 5 articulo 33 illa que representantur per plures scientias in angelo inferiori representantur per pauciores in superiori igitur per vnam speciem possunt representari plura simpliciter distincte igitur potest hoc fieri per vnum actum.

⁋ Item vna dile ctione que est actus vtendi qua diligitur creatua propter deum diligitur tam creatura quam deus igi ur vtrunque potest eodem actu cognosci.

⁋ Per hoc id rationem primam conceditur quod idem actus sit ectus et reflexus quia cognitio cui subordinatur ly ens vel intellectio est etiam cognitio sui ipsius Etiam notandum est quod non sit maior ratio de vna creatura que cognoscitur primo actu quam de quauis alia et ideo. non oportet ipsummet actum videri in verbo licet nullum sit inconueniens etiam non est inconueniens quod idem actus sit remisse cognitio vnius obiecti et intense alterius sicut idem actus est vsus idem respectu creature quo etiam creatura minus diligitur et fruitio respectu dei quo etiam plus diligitur deus. etiam non est inconue niens eundem actum respectu vnius esse cognitio nem affirmatiuam et respectu alterius negatiuam Item respectu vnius scientiam et respectu alterius opinionem. Secunda conclusio quod non est in hominis potestate naturali etiam habita gratia fine miraculo speciali quale fiebat circa beatam virginem vel simile istam vitam transire sine omni peccato veniali non nego quin possit aliquando esse sine omni peccato. hoc probo per illud augu. quod abeo allegatur quia licet augu. nolit contendere contra contradicentes tamen sententia eius ibidem est quod non est ita sicut illi dicunt vnde immediate quod ante illa verba recitata per socium dicit satagentibus inquit vigilantibus quod nec peccent cauerepossunt quodam modo ex humana fragili tate peccata qua uis parua quamuis pauca non tamen nulla hec ille. Item hoc probat augu. ibidem sic Iohannes inquit sic dixit si dixerimus quod peccatum non habemus nos ipsos seducimus et ve. nm. no. non est hic certe non ille aut christianis omnibus hoc dicitur hec ille. Item. 3 de li. ar. ca. 20 sumit inquit necessitate facta improbanda vbi vult homo recta facere et non potest nam bene sunt ille voces non quod volo facio bonum sed quod nolo hoc ago malum. Et dicit ibidem plane quod de talibus non intelligit illud quod nullus peccat in eo quod vitare non potest similite id est retrac. ca. 12 dicit sic sicut hic quod non intelligitur de peccato quod est pena peccati preterea de fi. ad pe firmissime tene et nullatenus dubites etiam iustos atque sanctos homines exceptis paruulis baptisatis fine peccato neminem viuere. Item gregorius morali. 16 quedam sunt peccata que a iustis vitari possunt et sunt no nulla que ab eis vitari non possunt et exemplificat de peccato cogitationis.

⁋ Item bernardus super cau. sermone 34 quantumlibet in hoc corpo re manens pro ceteris erras si vicia putas enormia vitare velis nolis infra fines tuos habitat iebuseus subiugari potest sed non exterminari de hoc etiam vide ma li. 2 di. 3 ca. illud autem.

⁋ Ad pri mum argumentum in contrarium est responsum quod augu. ibi et in multis locis tenet contrarium li cet nolit ibi contendere contra contrarium asserenes.

⁋ Ad secundum anselmus vult quod gratia ipsa est rectitudo ista et verum est quod ista habita semper poterit seruari ab habente sed certe cum gratia be ne stant venialia.

⁋ Ad tertium deus vult hoc voluntate signi.

⁋ Ad quartum dicitur quod culpa propria vere et subiectiue sed originaliter aliena dicit enim Ansel. ve concep. virgi. ca. 25 non portant infantes peccatum ade sed suum nam aliud fuit pec catum ade et peccatum infantis illud enim fuit causa et istud est effectus non est igitur idem peccatum ade et infantum qua propter condemnatur infans pro peccato originali non damnatur pro peccato ade sed pro suo hec ille. Quando igitur dicitur quod deleta cul pa non remanet iuste pena et quod pena originalis pec cati solum sit damni negatur vtrumque quia mors et mul te alie pene infliguntur pro originali culpa etiam deleta similiter deleta culpa actuali remanet pena purgatorii vel alia pena temporalis. Sciendum circa primam dictarum conclusionum quod cognitio matutiia est qua cognouit beatus in verbo seu in essentia diuina verbum et creaturas quas tali visione et cognitione sibi diuina essentia non vt speculum re flectens nec vt ymago figuralis sed tanquam speciea obiectalis sibi representat ita quod ipsa essentia diuina vicem supplet speciei intellectualis vel specierum intellectualium.

⁋ Sed cognitio vespertina est rerum in proprio genere per suas species quam etiam pos sunt habere beati quia preter illa que cognoscunt primo modo possunt cognoscere alia per suas specices in proprio genere scilicet quae prius cognouerunt hic in via non enim oportet quod species talium et cognitiones per illas species desinant esse in prima. vel eti am que ibi de nouo cognoscunt per species eorum quia non obstante visione quam habet angelus vel anima beati petri in verbo potest cognoscere multa quae sibi presentantur vel que sibi per superiores reue lantur proprias de eis species formando vel abstrahendo vt si deus iam crearet vnum lapidem circa vnum angulum quem non ostenderet sibi primo mod scilicet matutine cum angelus ex suis naturaliu posset eum intelligere in proprio genere per suam speciem etiam eadem que cognoscunt primo modo possunt cognoscere simul. secundo modo quia licet anima Christi cum esset hic in via simul videret in verbo omnia ista corruptibilia tum de his quae quotidie cognouit per sensus potuit formare species intelligibi les quibus eadem in verbo cognita etiam cognosce ret in proprio genere et secundum hoc modus cognitionis in verbo est alterius rationis a cognitione vespertina.

⁋ Sic etiam posset concedi quod clericus vnus beatus plura sciret quam rusticus beatior eo licet rusticus plura noscat in his quae sunt ad beatitudinem essentia lem.

⁋ Et forte adam dicens modum cognitionis in ver bo non est alterius rei a cognitione vesprtina vult quod beatus vno solo actu cognoscit et quod ille actus re spectu eorum que cognoscit de deo in quibus consistit beatitudo essentialis dicitur cognitio matutina sed respectu creaturarum in quibus consistit beati tudo accidentalis dicitur vespertina nec est inconveni ens quod ibi desinant esse species priores quando vicem ipsarum supplet essentia diuina et vicem diuersarum co gnitionum supplet vnus actus longe nobilior omni bus prioribus et tunc etiam diceretur quod anima Christ etiam in via non cognouisset res per species earum propter claram noticiam quam habuit in verbo et vti que non videtur necessitas ponere in verbo tales cognitiones realiter distinctas quantum ad actus tamen primus modus loquendi plus videtur consonare dictis doctorum.

⁋ Item sciendum quod non omes tenent secundam conclusionem praedictam vbi aduertendum quod de rigore naturalis iusticie homo tenetur face re totum suum posse seruiendo suo creatori et hoc etiam dicit primum praeceptum legis quisquis ergo tantum ab hac iusticia deuiat quod ea contempta crea ture plus seruit quam eis creatori mortaliter peccat sed qui deum charitatiue super omne diligens notabiliter in pluribus remisse agit vel delectationibus vel aliis negociis se implicat quibus impeditur vt mi nus deo seruiat venialiter peccat et quamuis vt di cit augu. li. 2 de peccatorum meritis et remissione et baptismo paruulorum homo possit esse fine peccato tam primo quam secundo modo etiam in hac vita per dei gratiam et liberum arbitrium tamen est valde difficile.

⁋ Et ideo dicit ibidem. Si quaeratur vtrum aliquis possit fine peccato esse non credo tamen istius vltimi dicti aliqui ponunt oppositum credentes multos quandoque dum insistunt certis bonis actibus esse fine peccato. Contingit etiam quod antecedens per contritionem et confessionem et penitentiam a peccatis prioribus exutus tanto conatu fertur in deum quod etiam pro tunc non apparet aliquod quo minus faciat quam debet non tamen hoc facit omnino toto posse ymo si angelus vel alius illum defectum considerans ipse fatere tur se defecisse ab vltimata iusticia regule naturalis et diceret ego nesciui me hoc posse et tale licet sit peccatum in se propter defectum ab illa ple na iusticia tamen possibile est quod deus non imputet hoc ad culpam nec ad penam quia sic sumendo peccatum videtur quod nullus viator habens vsum liberi arbitrum possit esse fine peccato ve communi lege secundum quam non potest homo facere simpliciter secundum vltimum sui posse.

⁋ Sequitur prima distinctio.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 2