Quaestio 6

SExto circa distin ctionem 17 primi libri et principium secundi libri. Quero vtrum omnis motus bonus voluntatis merito rie augmentatiuus charitatis ad quem hoc tenetur de beat vel possit ex charitate procedere collata ex meri to redemptoris

Uidetur quod non Quia qui est in pecca to mortali tenetur optare primam gratiam quae caret et talis actus non potest procedere a charitate igitur. ⁋ Probatur tunc homo tenentur ad impossibile sibi quia si teneretur operari ex charitate vel ex to ta charitate sua vel ex parte charitatis. Non secundum quia non esset maior ratio oe vna parte quam de alia. No primum quia opus ex tota seu maxima sua charitate faciens proueniret et faceret merito rie ad augmentum charitatis dum primo est et per consequens charitas ex qua procedit illud opus non erat illa maxima charitas Probatur parentes tenentur habere pietatem naturalem ad filios et econuerso sed talis motus pietatis naturali non procedit ex charitate igitur Maior patet per apo stolum infra. thi. et dicerentem

⁋ Si quis autem suo rum et maxime domesti corum curam non habet fidem negauit et est infideli dete rior minor patet per bea tum gregorium in ome. de apostolis Sunt non nulli qui diligunt proxios.

⁋ Ad oppositum dicit gre gorius quicquid precipitur in sola charitate soli datur vt enim multi arborum rami etc. sed talis charitas seu gratia est ex merito saluatoris quia lex per moysem data est gratia et veritas per iesum Christum facta est io i 1t

⁋ In ista questione primo ponam con clusionem tenendam Secundo mouebo dubia et sol uam Conclusio quod omnis bonus motus voluntatis per quem meritorie augetur charitas capit esse a chari tate vel saltem habet a charitate quod sit meri torius et quod omnis motus talis secundum spem potest a cha ritate mediate vel immediate procedere Ista conclusso satis patet per argumentum principale ad partem oppositam questionis et per multas aucto ritates augustinus contra iulianum et contra pelagianos quarum multas ponit ma. li. 2 di. 26 et singulari ter ibidem ca. 3 ad bonifacium papam etc. Uide ibi et ista gratia prouenit ex merito saluatoris de cu ius plenitudie omnes accepimus gratiam pro gratia qo i d. ante incarnationem fuerunt multi patres in charitate etc. Dicendum quod eorum gratia non fuit si pliciter gratia nisi ex merito Christi quia non reddidit si pliciter dignum vita eterna per seipsum sed per futurum meritum redemptoris sine quo secundum dei decretum nunquam fuit obtenta vita eterna.

⁋ Pri mum dubiuman charitas reddat aliquem actum meritorium qui tamen ab ipsa non procedit et patet quod sic ex predictis oe motu pietatis naturalis erga proximos. Huius oppositum vide in vno dubio prime questionis huius di.

⁋ Item illius quod sequitur scilicet quod opus bonum ex genere factum i peccato mortali fiat meritorium et superueniente cha ritate magis communiter doctores tenent oppositum licet est aliqui hoc teneant

⁋ Item non nulli doctores dicunt quod motus bone actionis existentis in peccato mortali quandoque per aduentum eomnture augmentabilis quandoque per aductum gratie prime sacramento vt quamn do sit contritio in penitentibus sit meritorius.

⁋ Con tra illud stat difficultas argumenti principalis quia tunc qui quod mereretur per suam maximam charitatem pro instanti quo nouiter meretur Falsitas probatur quia si nouiter mereretur per illam ipse nouiter mereretur illam augeri igitur nouiter au getur illa data charitas non erat sua maxima cha ritas quam habet consequentia probatur quia maxi ma sua charitas componitur ex illa que prefuit vsque nunc et ex illa que nunc primo aduenit et per vtramque harum nunc nouiter meretur quia ista quae prefuit principiat actum suum et dat sibi partiali ter quod sit meritorius et que nunc primo aduenit dat sibi quod sit magis meritorius quam esset si esset sine illa quia si non tunc non esset aliqua ratio quod vnquam charitas reddat actum meritorium quem non principiat quod est contra dicta.

⁋ Consimilis difficultas occur rit ponentibus quod omnis actus meritorius procedit se cundum esse a charitate quia voluntas ex charita te prehabita eliciens actum meritorium meretur augmentum sue charitatis per istum actum et cha ritas augmentata si est naturale comprincipium actus meritorii auget istum actum et iste secundus actus reaugebit charitatem et sic sine fine

⁋ Sed de ista difficultate dicatur sicut supra di. 3 in materia de ymagine de mutua causatione actus ab habitu et econtra.

⁋ Sed oe prima difficultate est tertius modus ymaginandi primo quod actus apponit habitui et econtra ita quod vtrobique concurrit duplex causa promotiua quia actus est meritorius tam quia processit a charitate quam quia est actus bonus ex ge nere persone chare. Similiter habitus crescit ex illo duplici valore actus scilicet quia actus per quem meretur augeri charitas procedita charita te et etiam ex hoc quod est actus bonus ex genere persone habentis charitatem et sic ex vtraque parte sine ter mino continue tamen discurrendo et tamen vterque processus ad finitum sistitur.

⁋ Secundus modus quod charitas que nunc accrescit ex merito nouo nunc primo posito non apponit aliquid actus sed reddit actum qui non ab ea sed a preexistente charita te procedit magis meritorium quam esset sine ista por tione charitatis addita tamen non oportet econtra quod per hoc quod actus talis redditur isto modo magis meritorius crescat illa charitas quia tunc cum totum penderet ex ipsa. ipsa praecise per seipsam cresceret sine fine quod non videtur rationabile.

⁋ Sed contra si actus redditur magis meritorius igitur sibi correspondet maius premium essentiale in celo.

⁋ Sed quanto alicui correspondet maius premium in patria tanto habet maiorem gratiam in via secundum au gustinum igitur proportionaliter sicut propter hanc portionem charitatis additam actus sit magis mer torius ita etiam crescit praemium debitum huic actui etita etiam consequenter crescit gratia seu charitas et ita fine fine mutuo adinuicem reflectendo.

⁋ Et ex vna parte in cremento valoris actus in ratione me riti sine hoc quod iste actus in entitate quicquam crescat et ex alia parte incremento charitatis secundum esse quod tamen non videtur rationabile Dictigitur po test tertio modo quod talis portio charitatis non red dit illum actum magis meritorium quam fuisset sine i psa pe precedentem et ista via plus mihi placet vne di¬ co quod nunquam portio charitatis que est effectus quasi per viam meriti alicuius actus meritorii reddit su um actum seu suam causam meritoriam magis merito riam quam esset sine illa.

⁋ Et si dicas ista portio chari tatis actum bonum ex genere totaliter disparatum redderet meritorium igitur multo fortius istum. Dicendum quod non est simile quia si in proposito hoc daretur idem esset causa precise sue augmentatio nis vt italoquar sine omni alio creato adiutorio et si ne portione vltima danda Circa quod notandum quod aliquando gratia facit ad crementum gratie huius autem est omnis gratia ex qua secundum esse cansetur procedit actus meritorius et etiam omnis illa que facit actum aliquem meritorium licet ex ea non procedat se cundum esse.

⁋ Alia autem gratia seu portio gratie non facit deberi premium sed confertur potius tamquam si gnum vel effectus vt ita loquar premii nouiter de biti et ista est vltima portio gratie pliciter actum meritorium nunc accresces que adhuc non facit actum aliquem esse nec adhuc facit aliquem actum esse me ritorium sed nunc efficitur et nunc aliquis mere tur illam sicut nouum premium vt seruiat ad futura premia illius persone.

⁋ Si dicas quare nunc non agit portionem nouam actus dici pot quia non placet deo illi charitati opposite cooperari pro isto instanti sed alia et ita suspenditur ab agendo.

⁋ Secundum dubium vtrum charitas vnquam nata sit inclinare aliquem actum ad plus dolendum de aliquo facto quo scit se nec mortaliter nec venialitur peccasse quam de facto suo quo scit se peccasse licet venialiter et videtur quod non quia pro infinitis mundis non deberet quis offendere deum sed per quodlibet peccatum tam veniale quam mortale offenditur. deus sicut patet per anselmum de leuissimo appe titu facto contra dei voluntatem primo cur deus homo ca. 2. et. 2 li. ca. 14

⁋ Ad orpositum arguo quia si in plena furia hominem occidisset cum rediret ad sa nam mentem deberet plus de hoc dolere quam oe vno leuissimo veniali. Hic primo concedo quod licet iste qui in plena furia aliquem occidit penam aliquam lega lem dicatur incurrem tamen non peccat.

⁋ Probatur quia .15 q. infra dicitur sicut qui perper disciplinam casu ho micidium perpetrauit quantum ad legem reus est currat ad gratiam innocens si sit sacerdos ille qui furore homicidium fecit quantum ad culpam innocens est quantum ad suscepti furoris executionem reus probatur Dico tamen vlterius quod istud de pec cato legis videtur correctum libro 7 vbi titulo de homicidio inuolitario et casuali dicitur sic si furiosus aut infans aut dormiens mutilet vel oc cidat nullam ex hoc irregularitatem incurreret et idem censemus de isto qui mortem aliter vitare non valet si suum occidat vel mitilet inuasorem

⁋ Item 13. q. 1. multipliciter dicitur sic de furiosis euidentissie scribit augustinus in li. q. veteris et noui testamen ti dicens aliquos subito dementes factos ferro fu ste lapidibus morsibus mouisse multos quosdam autem occidisse captos autem et iudicibus oblatos mime reos factos eo quod non volentes sed impellente vi nescio qua hic gesserunt nescientes quomodo enim reus constituitur qui nescit quid fecerit hec ibi et de hoc vide consequenter in pluribus capitulis Et si obiicitur inquit Canon quod in pmamli theo. inueni tur Si quis insaniens aliquem occtderit si ad sanam nientem rediret leuior ei penitentia imponenda erit.

⁋ Respondet canon consequenter quod forte hoc in¬ telligitur de eo quem culpa propria ad furorem per ducit.

⁋ Tamen contra hoc obiicit quod dixerat nec sacerdotio priuari debet et soluit finaliter per pri mam auctoritatem superius adductam sicut qui pro pter. De predicta conclusione etiam habetur 23 q. quinta si homicidium.

⁋ Sed tunc restat dubium dato quod culpa sua incidat in furonem et tunc occidat an occidendo peccet et videtur quod sic per Canon. supra exponentem istud quod tunc leuior penitentia iniungenda est iali quem culpa ad furorem perducit Proba tur .15. q. pria. sane diximus sic vitandam ebrieta tem per quam crimina cauem non possumus nam multi per ebrietatem ignorantes committunt nesciunt quio loquantur quia nimio vino indulgent.

⁋ Ideoque si que per vinum deliquerant apud sapientes venia quidem debetur gloria id est minor pena quam si ex certa scitia fecissent. sequitur sed leuitatis damnantur aucto res Hec ille et intitulatur. Ambro inlibro de pa triarchis igitur pari ratione de furiosis si ex culpa incidant in furiam Probatur si non hoc foret quia talia non fiunt voluntarie ex deliberatione sed hoc non sufficit quia non omen peccatum ex voluntate fit sicut habetur in principio supradicte di scilicet 17s. Et proba tur ibi per augustinum primo re. circa peccata alia penes voluntatem tantum consistunt alia cir ca infirmitatem nature ex voluntate peccata procedunt que libero mentis arbitrio et delinquendi proposito committuntur. Porro infirmitas alia est animi alia est carnis Infirmitas animi est ignorantia carnis infirmitas est concupiam ex vtraque infirmitate procedunt que imputantur ad penam nam de quibusdam ignorantibus dicitur qui ignorant ignorabuntur.

⁋ Ex carnis infirmitate procedunt que nature langore fiunt que nisi ad penam imputarentur nequaquam apostolus lege carnis grauatus diceret ego infelix homo.

⁋ Siue igitur penes infirmitatem siue voluntatem peccata consistant semper imputantur ad penam ideo non videtur quod factum in furia excuset a peccato per hoc quod non fit voluntarie Dices forte quod augustinus intelligit de ignorantia affectata vel que prouenit ex negligentia sciendi non autem de ignorantia inuincibili. Similiter dices forte quod fa cta ex infirmitate si sint non voluntaria non sunt peccata secundum quod dicit augustinus in libro de vera religione et ponitur in Canoet. ca. 2 vbi prius vsque adeo peccatum voluntarium malum est aut si non sit voluntarium nullo modo peccatum est quaere ant negandumlem peccatum committi aut fa ciendum cum voluntate committi.

⁋ Contra primum est illud quod habetur eodem caitur cum dixisset

⁋ Siquis ignorat ignorabitur addit tales erant illi de quibus deus ait Apostolis extra synagogam facient vos que et arbitrantur etc. de eisdem etiam apostolis scribit testimonium illis perhibebo quia zelum dei habent sed non secundum scieintam hec ibi

⁋ Ecce hec ignorantia non solum fuit affectantium vel negligen tium sed potius zelum dei habentium et ex tali ze lo operantium que ignoranter fecerunt.

⁋ Contra secundum illa responsio non sufficit nam posita dicta auctoritate augusti. statim. Respondet Canon. sed hoc non generaliter de omnibus peccatis intelli gendum est propter quod non sint peccata nisi sint vo luntaria. idem autem libro primo retractionum oespindit d. vsque adeo peccatum etc vt supra posset videri hec diffi. falsa quod si excutiatur inuenietur verissima pec catum illud quippe cogitandum est quod tantummodo peccatum est non quod pena peccati est

⁋ Et si obiicias per illud quod ponitur eodem ca. Cano quod diffinitio peccati est hec peccatum est voluntas reiisclendi vel conse quendi quid iusticia vetat

⁋ Unde liberum est absti nere et ponitur in libello augustinus de duabus animabus Respondet ca non ibidem secundum augu. primo retragister quod vera est ista diffinitio quia illud per ipsum dif finitur quod tantummodo peccatum est et non pena pec cati Probatur 32 q. prima quemadmodum et intitu latur augustinus de adulteriis communiungiis libro prri mo sic dicitur non recte dici potest si nescit hoc non peccat sunt etiam peccata ignorantium quamuis minora quam scientium

⁋ Item lamechinterficiendo caum non excusatur pro pter cecitatem et ignorantiam vt patet vbi supra. 15 q. prima meritoria.

⁋ ⁋ Item impotentia in quamquis ca dit ex culpa sua non excusat sicut patet per ansel. li. primo Cur deus hoc ca. 204 vbi declarat hoc desuopra uo precipitanti se in foueam vnde nullomodo exi re possit ad faciendum opus sibi ini anctum a dsino

⁋ Item motus brutales imputantur ad peccatum dato etiam quod caueri non possint quia talis impotem tia oriebatur ex culpa igitus rindo antecedens patet per ansel. de concordia ca. 17 vbi dicitur siue primi motus siue appetitus quibus propter peccatum ade sicut bruta animalia subiecimus quos apostolus vocat carnem et concupiscentiam quam inuitum se tollerare manifestat cum dicit quod odio hoc facio id est nolens con cupisco satis cum dicit concupisco patet illos imputari ad peccatum.

⁋ Et si dicis quod tales motus non imputantur ad peccatum nisi consentiatur ipsis Contra licet tales motus in baptismate in quibus obliga tio carendi eis remittitur non sint peccata mortalia nisi consentiatur ipsis tamen in aliis sunt. dicit enim anselmus vbi prius sunt cum paulus de illis qui carnem id est concupians nolentes sentiunt

⁋ Ait nihil damnnationis est his qui sunt in Christo qui non secun dum carnem ambulant hoc est non volentes consentiunt fine dubio signat eos qui non sunt in Christo sequi damnnationem quotiens sentiunt carnem etiam si non secun dum illam ambulant et subdit casum quando sic factus est hoc vt eam sentire non deberet hec ille. Hic ad presens dubium pono duas conclusiones.

⁋ Pri ma quod furiosus quandiu manet infuria quam incidit ex culpa sua incorrecta ante furiam quicquid fecerit peccat id est est in peccato quo ad reatum et ad obligationem ad penam in qua fuit cum in furiam incidit quia stante furia non est compos sui vt peniteat et peccatum quod ex deliberatione sit fine penitem tia non dimittitur sicut dicit augustinus de fide ad petrum et ponitur 15. q. prima merito firmissie inquit tene et nulla tenus dubites exceptis illis qui pro Christi nomine sanguine suo baptizentur nullum hominem accepturum vitam eternam qui non a malis suis fue rit per penitentiam fidemque conuersus et per sacramen tum fidei id est per baptismum et penitentiam liberatus et maioribus quidem necessarium est etiam de malis suis penitentiam agere hec ille.

⁋ Item ad hoc essent auctoritates multe quarto smanrum et alibi queren de.

⁋ Secunda conclusio quod factum in pura furia licet sepe sit peccatum vel initum seu actus deor dinatus tamen nec in baptizatis nec in aliis est pec catum imputabile ad penam post hanc vitam etiam quantuncumque furia ex culpa sua incurratur. Proba tur nullus carens vsu rationis nouiter peccat plus quam brutum occidendo vel aliter nocendo igitur con equentia patet de se.

⁋ Assumptum licet sit de se euidens probari potest per illud augustini vbi supra dicentis paruulis quidem qui nec dum propria voluntate credere nec penitentiam pro facto quod ori ginaliter trahunt agere possunt sacramentum fidei quod est sacramentum baptismi quandiu rationis eorum etas capax esse non potest sufficere ad salu tem hec ille supple tu firmissie crede

⁋ Et ad propositum sequitur in proposito in decretis ex eo in quit quod in fine huius auctoritatis dicitur quandiura tionis etas etc. uidenter datur intelligi nulli post baptismum peccata imputari si non sit adultus siue im pubes et nisi rationis sit capax et consequenter ibiudum ostenditur per augustinum quod simile est de huiusmodi et de brutis animalibus igitur sicut bruta pec care non possunt ita nec carentes omnino vsu rationis nouiter dico⁋ Et si dicas quod hec auctoritas non sufficit tibi quia dicit nulli post baptismum etc. igitur non habes de omnibus sicut proposuisti Dicendum quod hoc addit propter originale vel propter alia pec cata contracta antequam amitteretur vsus rationis quia non obstante carentia vsus rationis semper imputantur nisi per baptismum quo ad alia fuerint relaxata. probatur in ca. merito. Dicitur sicut et intitulatur ibi textui. s d. certomodo de in iuriis et per consequens ita respicit infideles sicut Christianos sane sunt quidam qui miuriam facere non pos sunt sed solum pati vt puta furiosus et pubes qui doli capax non est

⁋ Item eodem casio. mens alienata corpore cum sui compos non sit eorum que admit tit reatum non contrahit quia facultatem deliberandi non habuit vnde pupillo et furioso homini in maleficiis subuenitur vt non eis imputentur ad pe nam que ex mentis deliberatione non processerun item super dicto cap. merito. Dicit apparatus qui omnino nescit quid facit vt puer ebrius et furio sus non peccat Sed dices quod intendebat de illis qui carent vsu rationis non ex culpa sua.

⁋ Contra hanc distinctionem de alienatis mente et ex culpa sua vel sine culpa recitat apparatus in principio 13 q. 1. d. quod quidm sic distingunt secundum hanc distinctio nem non admitto. q. d. indistincte furiosus non pec cat ex facto in furia.

⁋ Item in glosadi. 6 capi. 1 vbi tractatur oe pollutione nocturna recitat opi nionem que ex illo textu elicit quod aliquis peccat in dormitione et in fursa et per consequens aliquis ne sciens peccat mortaliter et venialiter et operatur bonum et meretur vitam eternam quod non est verum vt dicit glosa ymo nullomodo peccat.

⁋ Et si obii cias per verba textus quibus innuitur quod animus contrahat aliquem reatum ex tali pollutione Rnpondet glosa quod polluti in dormiendo mens nec rea est in somno. nec rea post somnum sed tunc fuit rea quam do se ingurgitauit et post addit manifeste inquit.

⁋ Probatur quod hoc in somno non peccat sed prius pec cauit igitur similiter sic est in furia propter eandem rationem.

⁋ Ad primum argumentum contra secundam conclusionem dicti dubii Respondetur quod taliter imponenda est prima vt consimiles actus abhoreat et etiam in terrorem aliorum Sed quid si non ex culpa sua incidit in furiam Respondet io 1⁋ q. 1. Si quis insaniens dicitur quod istis imponitur penitentia et tamen non deliquerunt et hoc fit ad cautellam nec disciplina ecclesie deseratur. Item di. 5 capi. eos quinon et cal si quis dicitur non voluntate sed casu ho micidium fecerit prior Canon septem annis penitentiam agere iussit secundus quinque mandauit igitur pnima iniungitur alicui profacto in quo tamen est sine culpa contrarium tenet brixi i1n apparatu 6 de fu rioso hec inquit opinio non est approbanda quia sa tis ipso furore punitur.

⁋ Ad secundum dicendum quod casu occidenti est imponenda pnima dum tamen cui pa precessit casum.

⁋ Contra extra de homicidio ca. Significasti precipitur iniungi penitentia clerico cuius equus inuito et non potenti tenere inter fecit mulierem. et ipse etiam non iciuit prius vitium equi igitur vbi nec est culpa in facto nec precessit factum.

⁋ Confirmatur quia ibidem super verbo con petentem dicit glosa leuis debet esse penitentia vbi in culpa non fuit igitur potest dici si certum est quod non fuisset in culpa non imponeretur sibi penitentia vnde super verbo.

⁋ Ad cautellam dicit glo sa propter ambiguum duplicitati qu a credendum videtur illi clerico dicendum quod hoc esset in foro conscientie sed non oportet in foro publico et est hoc solet fieri perper abiguitatem de negligentia commis sionis vel omissionis et vt etiam alii caueanthuiusmodi pe ricula potest enim aliquis puniri fine culpa sua sed non sine causa sicut declarat inmocentius super ca. grauem extra de sententia excommunicationis et dicit ibis quod hoc est ad meritum illius qui sustinet si patien ter tolleret non tam est credo vt prius dixi quod in foro conscientie propter euentum talis infortunum vbi iuenitur certitudinaliter quis ab omni culpa precedenti immunis quod esset sibi imponenda aliqua penitem tia nisi ille timeret se peccasse quod videretur ve risimile. ex quo deo confiteretur. Ideo ad pacificandam suam conscientiam scrupulosam crederem pe nitentiam ei aliquantam imponendam cum instructione ta men debita de veritate.

⁋ De foro autem publico iu dicii propter duplicitatis ambiguitatem et ad ter rorem et vt talis et alii melius caueant in futurum expedit penas imponere competentes tamen. Si queraturan in foro publico aliquis sit sine culpa pu niendus Respondetur quod non regulariter quia hoc esset peruersum et contra iusticiam vt frustra quo rundam voluntatibus suis quis priuaretur officiis quem sua culpa vel facinus a gradu quo fugitur non deiecit 10. di. peruersum et per alia multa capitu la

⁋ Posset idem probari nam pena est mensura etoru dinatio culpe. Unde in deutero secundum quantitatem delicti erit plagarum modus et licet non regu lariter quandoquetamen sine culpa punitur li. 6 vbi hoc notat 10. mo. et io. andree causa autem solet his ver sibus denominari paupertas odium vitium fauor et zelus ordo personas spoliant et loca iure suo paupertas vt cum vniuntur due ecclesie tunc alte ra amittit dignitatem suam. 4 q. 3 vnio 6 ca id i. temporis odium ciuium interficientium epientum suum extra de penis feliciter li. 6 vitium scilicet lepre extra de clerico egrotante tua et ita posset probari de aliis indirectorio iuti scilicet tabule i9 5 hysodoter retro de penis ca. 10. pro residuis nec mirum si alquis ex caus non ex culpa sua punitur Quia alnn vnus punitur pro alio no quidem pena eterna quia de hac dicit scriptura filius non portabit iniquitatem patris et hoc intelligitur de pena sensus. nam pena damni paruui puniuntur eternaliter pro peccato ade tamen est habent peccatum proprium secundum anselmum pena vero temporalis quedam est corporalis et tali sepe punitur vnus pro alio quedam spiritualis et illa est quaedruplex quedam excommunicatio et ista nulius pu nitur pro alio 24. q. 3

⁋ Si habes secunda interdi ctum loci tertia remotio ab oblationibus quarta repulsio ab ordinibus vt marcus repellitur quo ad hoc propter delictum vxoris.

⁋ Istis tribus modis vnus punitur pro alio fine sua culpa sed non sine causa.

⁋ Ad secundum de ebriis dicendum est per omnia sicut ad primum quod in plena ebeietate non peccant licet habeant crimen ebrietatis annexum

⁋ Notandum per penitentiam emendatum et impo nitur grauior penitentia quam pro sola ebrietate vt me lius caueat ebrietatem et homicidium. Unde appa ratus super illud damnantur leuitatur auctores i. qui sunt nimis faciles ad inebriandum se et sequitur alii intelligunt quod non punitur pro eo quod ebrius fecit sed tantum pro eo quod leuis erat ad inebriandum se.

⁋ Similiter dicentur si ebrius peccaret per incestum sicut patet de lothil 15 q i 1 si concupiscentia et intitulatur augustinus contra faustunm. lib 2 vbi dicitur quod ipse culpandus erat non tamen quantum iste incestus sed quantum ebrietas meretur.

⁋ Respondendum sicut prius.

⁋ Et dicit apparatus super illo verbo non tamen quantum id est non precise puniturpro in cestu sed eti am pro ebrietate vel aut non punitur quantum ince stus meretur scilicet si esset commissus ex deliberatione

⁋ Alii dicunt quod nullomodo punitur pro ince stu sed tamten pro ebrietater quae ebrietas tantum erat peccatum veni ale hec ille. Etiam ibi dicit glosa quod lothno erat omnio nesciens natura enim non patitur quod aliquis nesciens cocat sed dicitur nescius quia nesciebat esse filias crede bat enim esse vxonem suam.

⁋ Ad tertium conceditur consequentia.

⁋ Ad augustinus dicitur quod peccata que fi unt ex infirmi tate nature etiam siunt voluntarie Un de concupiam ex fomite procedens non imputatur ad nouum peccatum sed etiam pertinet solum ad ori ginale vbi non cohibeatur cum possit tunc enim interpretatiue vel voce est voluntaria. Dices quare a postolus dixit infelix ego ho etc ⁋. Respondetur tum propter deordinationem concupiscentie tum quia ne mo potest omnia peccata vitare saltem venialia ad que in clinat fomes concupiscentie tum hoc habet timere casum imortalem.

⁋ Ad auctoritates augustinus de peccato quod est pe na peccati. Dicendum quod ille pene que sunt communes nobis et non sunt voluntarie nec vere nec inter pretatiue dicuntur peccata vocando peccatum vi tium nature vel deordinationem contra statum pri mordialem hominis et etiam sunt imputanda imputabilitate peccati originalis ad penam damni seo non sicut noua peccata imputabilia ad penam sensus. De iudeis dicitur quod habebant Relum inordinatum fine discretione quam teneboentur habere vt non age rent tam grauiter contra proximum nisi sufficien ter essent certi de culpa ipsius et etiam oe propriis motibus mouebantur saltem simplices ita libidi nose ad mortem Christi quod veritatem non agnoscebant vn de et dixerunt sanguis eius super nos etc. non obstantibus maximis uraculis sibi notis satis eti am erat rumor in populo perueniens vsque ad pilatum quod ex inuidia maiores eorum conspirauerunt contra eum et ideo non debeant tam leuiter consen tire maioribus.

⁋ Et si arguitur aliquis peccat nolens patet per augustinum et ponitur 17 qi. 1 merito

⁋ Queritur que sunt peccata nolentium an que a nescientibus committuntur an etiam recte possit dici peccatum nolentis quod facere compellitur.

⁋ Et probatur ibi quod secundo modo et hoc contra voluntatem dici solet Respondetur per decretum ibi et augustinus quod qui copulsus peccat voluntarie pec cat quia vult aliquid propter quod consentit fa¬ cere illud quod est peccatum. Unde dicitur ibideum sed vtique vult propter quod facit tamquam si prurare nolit quod tamen facit cum vult viuere si quisquam nisi fece rit mortem minetur vult igitur facem quia vult viuem et consequenter optime docet qualiter per se vult viuere et per con sequens falsum iurare et concordat processui philosoph tertio et hicorum oe prounciente merces in mari vn de et infert. Ideoque nec per seipsum appetit vt fal sum. iuret sed vt iurando viuat et eodemmodo dicit quod nemo vult per se peccare nam si diligenter inquit inspiciatur forte ipsum peccare nemo velit sed propter aliud propterquod volitum peccant omnes homines quippe qui scienter faciunt quod non licet vellent licere vsque adeo peccare nemo appetit propter hoc ipsum sed propter illud. Ex quo sequitur et ibi notat apparatus quod hec argumentatio non valet volo hoc igitur volo omen illud quod sequi tur ex illo Unde iste vult fornicari igitur ille vult damnari nisi intelligas indirecte et per consequentiam Et ibidem tam in textu quam in glosa vide plura dehac materia.

⁋ Ad quartum dicit apparatus quod telligit de nesciente qui negligit scire vel de igno rantibus ius vel quantitatem delictis scientibus ta men factum sed si nullomodo scirent vt infans vel furiosus non peccarent Item 13 qui. 1 merito super verbo nescientium dicit.

⁋ Apparatus quia variis modis dicitur quis nescire qui non scit illud quod facit esse peccatum vel non scit tantum esse pec catum quantum est et talis nesciens puniretur li cet non adeo grauiter et exemplificat 14 q. 5 forte⁋ Item dicitur scindu esse factum sed nescit quanti tatem facti et talis quandoque punitur si errat in iu re.

⁋ Sed non punitur cum solum errat circa factum ipsum vt si quis volens interficere leonem dum vult defendere casu interficit hominem.

⁋ Item dicitur nescire qui omnes nescit vt puer ebrius furios et talis non peccat.

⁋ Ad quintum dicendum quod non est simile de cecitate rationis et oculi corporalis Unde verum est quod lameih non excusatur a peccato propter cecitatem quia fecit scienter quod facere non debuit. vnde addit ibi canon quod cecitas est fi milis ignorantie ex vtraque enim quedam fiunt que im putantur ad penam quedam vero que mime

⁋ Secus enim si debitum sue vxori se credens reddere alienam polluit non est reus adulterii.

⁋ Sed cum ludo vel exeercitatione virium vel venatione iacula mittens perimat quia hoc alienum ab eo omnino essedebet homicidum reus erit hec ille.

⁋ Sed secus est de mente alienata furore vt subdit vt supra habi tum est.

⁋ Ad sextum dicendum quod in potentia non le nigat in aliquo culpam per quam inciditur in impotentiam nec excusat non reddentem debitum a pecca to voluntarie perpetrato quo incurrebatur ime potentia nec etiam ista impotentia in aliquo excusat illud peccatum quo voluit non reddere sed impo tentem se facere sed excusat ne omissiones tempo re impotentie sint noua peccata punibilis dum ta men illo tempore non voluntarie sed displicibili ter quis omnittat.

⁋ Secus est si perseueraret in vo luntate non faciendi vel incarentia gratie quam tene retur habere vnde nec adam. totiens peccauit quo tiens non fecit quod primitus facere potuisset et de buisset nec nos etiam. Unde si gratiam quis non ha beat tunc totiens peccat quotiens ea mediante te netur aliquid facere vel implere velle non quia non habet sed quia per eum stat quod non habet quia non dat operam faciendi ad habendum gratiam dei.

⁋ Ad septimum. dicitur quod illi motus quibus non assentitur nec vere nec interpretatiue imputantur ad nouum peccatum pu niendum post hanc vitam nec fideli nec infideli sed ad peccatum originale.

⁋ Sed cum anselmus dicit eos qui non sunt m Christo totiens sequi damnnationem etc. dicendum quod homo totiens tenetur ex gratia resiste re talibus motibus vel ipsos repugnare quod quia non facit infidelis cum desit gratia que deberet ha beri non facit quod facere vel si facit non tamen eo modo vel ex eo principio quo facere tenetur quia per eum stat quod illud principium suorum operum deliberate ab eo procedentium non habet.

⁋ Et ideo regularitertotiens nouiter peccat si vtatur ratione pro tunc quotiens huiusmodi motus sentit siue refre net eos siue non. non quia tunc habet illos sed quia ex gratia non regulat illos vel refrenat sicut ex praecepto dei obligatur.

⁋ Ex his patet ad secundum dubium quod non tenetur dolere qui occidit hominem in furia quia tunc peccauit quando occidit sed quia ex peccato quo incidit in furiam euenit.

⁋ Et ideo pro pter illum euentum malum tenetur grauius dolere de illo peccato. Item si incidisset furiam non ex culpa sua adhuc tenetur dolere de morte tali proximi ex charitate qua obligatur proximum diligere quia si alter sic occidisset ex tali infirmitate scilicet furia tenetur alteri compati tam de infirmitate quam de misero euentu igitur multo fortius sib ipsi.

⁋ Et ita concedenda est conclusio quod aliquando aliquis magis tenetur dolere de non peccato quam de quodam quod est peccatum nec mirum cum ex precepto nature teneor plus tristari de morte infortuita patris mei quam de hoc quod peccaui per vnum verbum iocosum vel aliquid simile licet secundum sit peccatum non primum nam primum ex dei precepto dolere de secundo non sic.

⁋ Unde non dolere de primo esset dignum damna tione eterna non sic non dorere distincte oe vno veniali leui.

⁋ Ad anselmum dicitur concedendo quod nec pro vita propria nec pro mille modum nec etiam pro deo preseruando ab annichilatione ymaginabili deberet homo facere minimum peccatum veniale quia repugnantiam includit hominem debere peccare quia quod est debitum est licitum et per con sequens non est peccatum. Sed ex his non sequitur quod de tali commisso debeat plus dolere vel tantum sicut ex charitate tenerer dolere si proximus unum grane infortuntum incurrisset multo fortius si ego ipse.

⁋ Aliter respondetur ad dictum dubium negatiue quod de quolibet peccato veniali teneor habe re dolorem et displi centiam tantam quod non vellem ipsum deliberate committere pro vitanda annichilatione prima vel quocumque ymaginabili infortunio quod non est peccatum siue proprio siue parentum fiue quoruncumque proximorum vel infinitorum mundo rum si essent igitur displicentia de peccato veniali secundum totam suam speciem est incomparabili ter maior quam alia displicentia quam teneor habere de morte parentum.

⁋ Item de peccato teneor do lere per se per absolutam displicentiam non sic autem de morte parentum vel de infortunio proximorum vbi non est peccatum quia nullum preceptum obli gat me quod debeam velle aliquid tale simpliciter no. esse vel non fuisse sed bene obligor ad pietatem qua vellem si deo placeret parentes meos viuere vt eis debitos honores impenderem et qua vellem quantum in me est cauere malum proximi vel auferre ma¬ lum ab eo si deo placeret.

⁋ Item si memor peccati venialis vellem deliberate non dolere de ipso tam grauis esset contemptus quod merito mihi per hoc debetur pena eterna sed sic non est de aliquo quod non est peccatum quia nullum tale teneor velle absolute non esse.

⁋ Item de furioso qui venit ad furi am in peccato mortali aliqui concedunt quod peccet occidendo vel aliquid consimile faciendo.

⁋ Et ad augustinum et ad alia que adducuntur pro secun da conclusione prius posita dicendum est quod intelli gi debent de illis qui in charitate existentes vene runt in furiam et etiam de naturalibus fatuis qui post baptismum semper seruant gratiam baptismalem

⁋ Item de furiosis qui sunt in peccato mor tali.

⁋ Dicendum quod ea que faciunt in furia imputantur eis culpabiliter saltem si ex culpa sua in furiam inciderunt non quidem quod tales actus precise ex modo quo tunc fiunt et de per se sint culpabiles quia tunc fiunt quasi modo brutali. Sed ex con nexione ad culpam precedentem et ideo dicuntur cul pabiles ex ante.

⁋ Sic etiam dicuntur liberi et vo luntarii et liberi anter sed non concommitanter

⁋ Ad primum principale dicitur quod tale optare an te charitatem non est meritorium sicut supponit questio.

⁋ Ad secundum concedo quod de lege communi nullus potest meritorie operari ex maxima charitate sua sed ex hoc non sequitur quin meream tur ex parte charitatis sue ex illa scilicet tota par te que est comprincipium sui meriti. Ita solutio videtur supponere quod sicut actus successiue produci tur ita charitas successiue debetur hoc tamen est dubium quia quis scit vtrum in aliquo instanti terminante partem actus vel totum illum actum charitatis noua infundatur etiam stante quod successiue fiat posset dici quod quolibet instanti dato quando fit ille actus tota charitas que tunc est causat secun dam partem et sic consequenter de omni parte dicitur quod aliqua tora charitas et maxima in isto ho mine causauerit eam si autem actus fieret in instan ti tunc solutio prius data esset plana.

⁋ Ad tertium patet ex dicti de pietate naturali residuas quastiones huius materie de augmentatione formarum que re in principio secundi.