Quaestio 10

DEcimo queritur utrum charitas decrescat ad crementum cuipiditatis

Uidetur quod sic quia crescente charitate minuitur cupiditas sicut dicit augustinus ench. capitulo penultio et cum hoc non videatur nisi propter eorum contrarieta tem igitur pari ratione econvuerso crescente cupiditate minuetur charitas tantum enim contrariatur cu piditas charitati sicut econuerso probatur ad cremen tum terminorum minuitur charitas igitur ad crementum cupiditatis minuitur charitas igitur ad crementum cupiditatis venialis consequentia patet quia cupiditas et timor vel sunt idem habitus vel sunt naturaliter annexi sicut patet per augustinus Set q q. 33 versus finem vbi probat quod qui cupit necessario metum habet et econuerso. Siliter quia nullus metuit nisi amittere quod cup pintdo antecedens probatur per augustinus super llud. Cano 39o. perfecta charitas toras mittit timorem et est omelia nona vbi dicit cum ceperit charitas habitare pellatur timor quantum enim illa crescit tantum ille decrescit et quantum illa fit intensior ti mor foras pellitur maior charitas minor timor minor charitas maiortimor et allegat tertium sentemtiarum di. 34 cap.

⁋ Si igitur per actus veniales cre scit timor sicut satis est possibile nisi sic decresceret charitas posset simul charitas crescere et esset ma ior charitas simul cum maiori timore probatur si non tunc in casu possibili simul crescerent in eadem cha ritas et cupiditas falsitas patet vbi supra per augustinus 0 quod crescente charitate decrescit cupiditas et idem dicit. det quo 36 consequentia probatur quia charitas crescit ex quacunque operatione meritoria et cupi ditas ex quacunque operatione cupiditatis. Sed nunc est ita quod aliquis potest hare simul actionem meri toriam et actum cupiditatis venialis probatur ponatur habitualem deus creet charitatem magnam in aliquo instanti tunc aut corrumperetur cupiditas illa subito vel successiue non iubito vt patet quia nec habitus cupiditatis moralis que inclinauit ad peccan dum mortaliter subito corrumpitur sicut habituatus in talibus et nouiter baptisatus certa experien tia posset stare si successiue igitur illa cupiditas est contraria charitati vel formatur vel virtualiter et tunc poterit illam diminuere sicut et charitas cupiditate. Ad oppositum nec per cupiditatem mortalem nec venialem igitur Ad illud quesitum primoRe spondendum est ad questionem Secundo dubia sunt iniun genda. Conclusio prima cupiditas venialis non posset diminuere secundem essentiam charitatem infusam propter media ante tacta tamen potest eam diminuere viis preconcessis id est impedire eius feruonem et debilitare actus eius et disponere ad culpam mortalem et sic consequenter ad amissionem charitatis posset etiam di minuere charitatem acquisitam. Ad primum istorum obiectorum conceditur quod conclusio est possibilis de charitate acquisita quod decrescit per actus veniales sibi virtualiter contrarios. Sed de charitate infusa concesso dicto augustinus saltem vt communiter scilicet quando fiunt ictus charitatis sine actibus charitatis quia in alio casu possent simul crescere cupiditas venialis et charitas sicut in solutione tertii argumenti tangetur negatur consequentia quia licet virtutes infuse non ha bent contraria formaliter sibi opposita nenc ipse. aliis sic sunt contrarie sed solum virtualiter quibusdam viciis contrariantur et econtra nullum vicium veniale contrariatur virtualiter charitati nec etiam mortale nisi per viam demeriti quia charitas infusa a solo deo potest effectiue destrui vel produci secus autem est de multis charitatibus acquisitis. Ad secundum sicut ad primum. Ad tertium conceditur quod probat vnum verum icet quod charitas infusa et cupiditas venialis simul pos stussunt crescere secundum essentias suas in casu argumenti et similibus Ueruntamen est hic attendendum quod cupiditas habitualis existentis in charitate du plex est vna generata ex peccatis mortalibus et hec inclinat ad actus peccatorum mortalium. Alia est in venialibus et hec inclinat ad actus veniales stan tibus eisdem legibus et preceptis Similiter charitas infusa multipliciter augeri dicitur vnomodo per sacramenta virtute operis operati. Aliomodo per viam meriti et hoc dupliciter vnomodo per frequentatio nem actuum preceptoru. Aliomodo per frequentatio nem actuum supererogationis si sit sermo de cupiditate habituali acquisita ex peccatis mortalibus contra precepta dei et de cremento gratie precise sacramentali. Tunc dico hanc conclusionem quod hoc cre mentum gratie non minuit regulariter cupiditatem talem secundum essentiam quia inter tales habitus non est formalis repugnantia Secundo dico quod minuit huius cupiditatem quantum ad efficaciam id est facit ne huiusmo di actus vexet hominem sicut prius propter manius ad iutorium inclinatiuum in actus contrarios et isto etiam modo ad crementum charitatis enaruatur et decrescit cupiditas naturalis i est pronitas fomitis vel nclinatio complexionalis siue decrescat essentialiter siue non loquendo etiam de eadem cupiditate acquisita inclinatiua ad mortalia Tertio dico quod ista cupidi tas minuitur ex operibus necessariis charitatis donec totaliter corrumpatur et habitus contrarius inducatur quia opera preceptorum et volitiones exequendi omnia necessaria contrariantur virtualiter tali habitui malo etc. et pari ratione illo precorru pto habitum sibi contrarium generant vel augmentant Credo etiam quod corrumpatur vel minuatur talis habitus per opera charitatis supererogationis propter charitatem virtualem quia in talibus preponitur deus creature et ista cupiditas inclinat ad prepo nendum creaturam deo. Quarto de cupiditate habi tuali id est inclinatiua immediate in sola venialia dico quod non oportet quod decrescat secundum essentiam ad cre mentum charitatis infuse sed secundum efficaciam vt supra quia non contrariantur virtualiter nec formaliter immediate licet inclinare nati sint in contrarios actus et ideo virtualiter quodammodo chari tas infusa tali contrariatur cupiditati licet non econuerso quia scilicet charitas infusa nata est inclinare ad actus corruptionis talis cupiditatis acquisite sed non est necessarium ad salutem quod tales actus eli ciantur qui ipsam corrumpant stant enim simul quod aliquis diligat deum super omnia et quod velit facere omnia necessaria ad salutem et omittere omnia necessario omittenda et tamen quod nolit abstinere a mendaciis iocosis vel ab aliis leuibus peccatis venialibus a quibus promptus esset abstinere si caderent sub precepto. Et ideo dico quinto quod simul possunt crescere charitas infusa per opera intrinseca prece ptorum et cum hoc simul talis cupiditas venialis pe frequentantiam talium actuum venialium scilicet peccatorm de quibus non penitet nec reputat necessarium penitere nisi quatinus volet in genere quod pronus est ad talia quae impediunt aliquando et ipsum obligant ad penas purgatorii et ad beatitudinem forsitan retardabunt et quod simul possint crescere dicti habitus patet ex hoc quod eorum actus non contrariantur sed simul possunt frequentari quia posset hoc velle mentiri iocose vel aliam facere leuitatem venialem et tamen malle mortem susti nere quam mortaliter deum offedere sicut quilibet bonus homo aliquotiens experitur. Sexto et vltimo dico quod charitas posset crescere non solum per operapreceptorum quasi intem siue sed extemsiue quasi quod ita loquater vt cum quis propter deum non solum paratus est exequi precepta omnia sed vitare hoc genus venialium vel illud vel spernere creaturam talem vel talem id est a se abdi care propter deum et istomodo crescente charitate decrescerent sepe multe cupiditates veniales de tali casu secundum extensiuum amonem vt ita loquar dixit forte augustinus loquens deo minus te amat qui tecum aliquid amat et ad talia opera est charitas infusa nata in principio inclinare et ideo cum ha beatur in exercitio decrescit habitualis hec cupi ditas venialis Unde sic loquendo licet crementum cupiditatis non diminuat charitatem infusam nec per se nec per accidens ratione suorum actuum quanuis forsitan quandoque impediat eius crementum tamen econuerso augmentatio charitatis est causa per accidens ratione suorum actuum secundum latum remissionis cupi ditatis veialis et hoc in maiori parte et etiam con muniter tam per opera talia quam per opera precepto rum nam communiter ex hoc quod homini augetur charitas magis et magis ex maiori delectatione operatur bonum et plus contemnit omnia que potest inuitus amittere respectu qnorum est cupiditas tam venialis quam morta lis quia cupiditas est amor rerum quas potest quis inui tus amittere secundum augustinus de li. ar. cap. q. et. 8be qui 33m. Ex his patet ad quartum quod nec oportet propter in fusionem charitatis a deo cupiditatem venialem corrumpi nec subito neque successiue quia habitus isti non contrariantur formaliter nec etiam charitas infusa virtualiter tali cupiditati nisi mediantibus acti bus per eam eliciendis. Et ideo dico idem de cupiditate habituali inclinante ad mortalia et tamen propter talem contrarietatem actuum qualem dixi possunt charitas et cupiditas dici contraria ad modum loquem di philosophi et commentatoris decimo methaphisice et per 13 commento 15 vbi dicunt quod quedam dicutur contraria quia contraria sunt a contrarus et quedam dicuntur contraria quia agunt contraria et per istum modum valde bene cha ritas infusa et cupiditas vel charitas et timor pos sunt dici contraria et per hunc modum possunt etiam intelligi quasi omnia dicta augustini de contrarietate inter gratiam seu charitatem et cupiditatem scilicet pro contra rietate actuum suorum in quos nati sunt inclinare Secundo quo ad dubia videtur michi quod veniale mi nuat gratiam quia mentiatur aliquis venialiter pro saluanda vita alicuius temporali istud veniale dimi nuit premium illius bone volitionis et charitatiue cui adiugitur quod sibi alias deberetur si mendactum non esset adiunctum et per consequens gratiam tunc con ferendam sibi abesset. Sed non minus nocet mendacium tale veniale alias quando non communiungitur cum bo no velle sed est per se quam quando sic coniungitur igitur semper minuit minor probatur quia minus quando bonum attenuans ipsum adiugitur sibi quam quando non adiumgitur ita enim omnis actus malus minus malus quando habet circunstantiam bonam ceteris paribus sicut econ uerso omnis actus bonus est minus bonus quando habet secum circunstantiam malam Et sic negatur illud assum ptum et dicatur quod bonus non est minus bonus pro circunstantia mala veniali annex anec malus minus malus pro circunstantia bona adiuncta. Contra omnis actus malus peior est ceteris paribus quando habet circumstantiam malam quam quando non et peior quando ce teris paribus habet plures circunstantias malas quam quando pauciores. Sed si tollatur actui malo circunstantia bona ceteris paribus habet circunstam tiam malam quam non ante vel plures malas circunstam tias quam ante quia priuari circunstantia bona est vna cir cunstantia mala et simili medio probabitur de actu bono quod sit minus bonus quando sibi contungitur circun stantia mala quam quando non et etc.

⁋ Dicendum vt supra quod veniale non minuit gratiam. Iam vel prius debitam in multis tamen casibus potest impedire gradum ali quem gratie deberi que ipso circunscripto deberetur potest enim impedire intensionem actus meritorii con iuncti qui esset ipso circunscripto et ceteris paribus sed hoc non est minuere gratiam debitam sed facerene tanta gratia in principio debeatur. Secundo dico quod si ponitur in hone aliquis actus meritorius in ali quo gradu quod veniale simul positum vel annexum non facit pro isto actu bono in tanto gradu posito iam mi norem conferri gratiam in possunti vel minorem deberi beatitudine pro futuro quam si non adiugetur quia peccatum quod annecteretur actui bono in certo gradu mi nus malum est quam sit bonus gradus gratie vel beatitu dinis quia actu dato meritorio poneretur minui seu di ceretur retrahi ne daretur. d. gradus iste quantum cunque paruus bonum esset eternum nec sic pena quamn meretur peccatum veniale. Item hec est via sco. Re spondetis illi argumento ponentium charitatem minui per veniale quia veniale impedit infusionem gratie igitur et conseruationem Respondet quod per se peccatum veniale non impedit infusionem gratie seu charitatis ymo duobus elicientibus actus equales meritorios equaliter infunditur charitas quamuis vnus pec cet venialiter et alius non quod autem impediat hoc est per accidens vt quia cum veniali non habet actum me ritorium vel si habet non tamen eque intensum sicut si non peccaret venialiter hec ille in lectura paristetur di. 17 primi. Item 2 di. q. 2 si quilibet recitat apparatus opinionem aliquorum dicentium quod mendacium absteticum fuerit veniale et quod licet propter peccatum veniale non damnetur aliquis tamen impedire potest aliquem ne saluetur id est ne ei detur prima gratia saluta ris sed hoc inquit non credo cum veniale peccatum non tollat gratiam nec eam impediat etiam si omnia peccata venialia commisisset hec ibi et pari ratione vel multo fortius non impedit per se loquendo augmentum grate. Ad argumentu in contrarium negatur antecedens. Et ad probationem minoris que posset duci confra istud Respondetur quod non propter hoc quod actus talis habet actu venialis peccati pro circunstantia annexa est minus meritorius premu eteri vel charitatis infun dende est minus laudabilis quo ad hoc quod ista per sona est digna pugniri et retardari a beatitudine donec soluerit penam temporalem debitam veniali etiam minus forsan est in casu talis actus laudabilis mo raliter loquendo licet non in genere meriti propter malam circunstantiam malam venialem Item dubitatur an idem actus volendi possit esse meritorius vite eterne et demenritorius venialiter et videtur quod sic. Apparatus vbi prius ex remuneratione obstetricum per mendaciu saluantium pueros innocentes at guit aliquam consequi penam et premium ex eodem facto Item arguit et tenet Canon iuris tractans de men dacio obstreticum. Item hoc argui potest ratione quia vbi idem actus numero equiualet duobus aliis di stinctis actibus in genere operationum poterit illis equiualere in genere meriti et demeriti propter hoc enim si eodem actu diligitur deus et proximus ille equiualet tam in ratione operationis quam meriti talibus actibus duobusect.

⁋ Ideo etiam ilem actus propter equiualentia est in casu fruitio et vsus et idem actus in casu amor et odium et sic de similibus.

⁋ Cum igitur in proposito actus quo quis venialier eligit mentiri vt liberet innocentem ab iniusta mor te equiualet in essendo vel in genere operationum duobus actibus quorum vnum esset velle liberare in nocentem ab iniusta morte et alius vellust mentiri sequitur quod equiualeodit vtrique in essendo fferitum vel demeritum.

⁋ Contra tunc meritum esset demeritum et illicitum esset meritorium bonum et vtite ad vitameter nam quod non videtur concedendum Dicendum quod ex quo omnis actus meritorius dum est meritorius vide tur esse licitus et nullus actus culpe venialis dum est culpa est licitus non videtur quod aliquis actus possit simul esse culpa venialis et meritorius vite eterne qui tamen hoc sustineret deberet concedere hanc esse per accidens veram meritum est demeritum et peccatum est meritorium vite eterne et similia que non videntur concedenda.

⁋ Ad primum in contrarium dicendum quod istum argumentum glosator non posset elici ex textu qui exprimit ibi diuersa facta quorum vni dabitur merces et alteri pena dicit enim quod propter hoc non nulli conantur asserere hoc mendacii genus non esse peccatum maxime quia illis mentientibus scriptum est quod edificauit eis domins domos et reprobat hoc dicens quod in ista recompensatione cognoscitur quid mendacii culpa mereatur nam benignitatis merces eorum suppre¬ si ex charitate et gratia gratuita hoc egissent quae eis in eterna potuit vita retribui premissa culpa menda cu interea est recompensatione declinata vbi plane patet quod ex alio facto cilist ex mendacio fuerunt culpabiles et ex alio facto scilicet ex beniuolentia liberandi paruulos meruerunt premium temponale non eternur vel quia mortaliter mentiebantur sicut aliqui dicunt vel quia non erant in statu salutis propter alias culi pas puta idolatrie egiptiate vel similia et hoc mi hi credibilius est si mendacium erat eorum non erat periurium sed simplex mendacium Et per Id et patet ad illud deTanone iuris vnde dicendum est si veritatem habet intelligendum est de eodem facto ydemptitate aggregationis et maxime quia illi distincti actus in trinseci ordinantur ad eundem finem. Aliter tamen de isto mendatio obstreticum Respondet glosa vbi prius. d. ex hoc loco videtur quod iste mulieres quae men tite fuerunt pro salute alterius peccauerunt mortaliter quia pro veniali nullus priuatur eterna salute augustinus tamen dicit eas peccasse venialiter et subdit ibi glosa. Sed vt patet in glosa gregor. super exo. vnde sumptum est istud capitulu iste mulieres bis fuerunt mentite primo quia promiserunt pharaoni quod omnes masculos interficerent sed tanc habebant in proposito quod non interficerent eos et istud peccatumfuit veniale quia fuit pro vita illorum saluanda et de hoc loquitur augustinus

⁋ Postea vero pueris reseruant cum redarguerentur a pharaone mentite sunt cum dicebant hebreorum mulieres habre scientiam obstetricandi et etc. et tanc non fuerunit mentite pro vita puerorum quia tunc iam seruati erant sed pro vita propria ne interficerentur et hoc men dactum fuit mortale et propter hoc damnate fuerunt hec ibi. Sed hec glosa non est rationalis nisi secun dum mendacium fuerit periurium quia non minus excusat a peccato mortali intentio salutis proprie quam aliene

⁋ Ad tertium dicendum est quod licet quo ad multas conditiones posset vnus actus simplex equiualere duo bus sicut patet in exemplis adductis nullomodo tamen posset simul esse meritorius et demeritorius vnde licet velle liberare innocentem sit magni meriti ti hoc velle deducere ad effectum per mendacium non est meritorium sed demeritorium Secundum dubium prin cipale est contra istud quod est dictum in questione precedenti charitatem absolute loquendo posse suo cessiue minui a deo sicut et per partes augetur et quod cupiditas venialis potest esse via riminutionis eius et opera preceptorum vel consilionum via restauratio nis illius quod diminueretur si sic demereatur igitur quis sit venialiter quod deus propter venialia vniformiter in vna hora remittendo aufferat charitatem totam quam ipse habuit in principio illius hore et ex alia parte propter merita a deo illium hore vniformiter: duplo velocius reproducat charitatem illam et sit charitas illa totalis A tunc sequitur quod a in fine hore erit totaliter destructum et totaliter reparatum Respondetur negando quod in fine hore verum sit dicere. a. est totaliter destructum sed bene esset destructum per vnam mutationem nisi per aliam esset reproductum. Aliter dicitur concedendo quod in fine a est primo to taliter destructum et habet primo destructum esse sed non sequitur igitur tunc habet non esse.

⁋ Quartum dubisi potest esse contra illud quod dictum est feruorem charitatis posse minui per cupiditatem venialem pari ratione per difficultatem in oppositum vel penam corporalem et si hoc sequitur quod duo dari possent eque meritorie diligentes deum per vnam horam et per quodlibet Instans intrinsecum illius hore: et tamen in neutro illorum aliquis subito produceretur vel corrumperetur sed solummodo successiue respectu vnus illorum in fine hore fine subita productione vel corruptione alicuius facienda in illo Instanti finali duplo plus meretur quam alter consequens es impossibile.

⁋ Consequentia probatur per hoc quod possi bile est quod in vno martire deficiente pretormentis vel in alio per alias circunstantias impedito tantum valeat in ratione meriti actus remissior diligendi deum sicut in alio non totaliter impedito et pari ratione in aliis actus intensior possibile igitur esset quod in vno duorum talium actus diligendi deum maneat vniformis per horam et in alio propter difficultates tales extrinsecas sic continue vniformiter remittatur quod in Instanti vltimo hore defficiat et tamen quod per totam horam et in quolibet eius Instanti in trinseco propter alias circunstantias crescentes sit eque meritorius cum reliquo ita quod alie circunstantie tantum recompensant in ratione meriti sicut decrescit actus vsque ad Instans totalis desitionis quando forsan primo plene absorbebitur ratio propter penam et tunc etiam deficiet in illo meritum merito in alio perseuerante vniformiter igitur multo fortius posset contingere quod in fine esset sub duplo meritorius actus vnus respectu actus in alio siue hoc quod aliquid subito producatur vel destruatur ymo hoc ipsi posset sic deduci sic enim quod ctus diligendi in vno prin cipio hore et per totam horam et in vltimo instanti hore sit duplo intensior quam actus in alio contungan tur tamen cum actu subdupto circunstantia aliqua ex qua in principio hore reddatur actus ille ita me ritorius sicut actus duplus in alio et sit ita quod actu ipso manente equalis intensionis in se illa circunstantia sic vniformiter decrescat quod in instanti vltio dicti temporis subito anc simul destruatur ita tamen quod propter difficultatem habendi illam circunstantiam quae sic est in continus defectione vel propter aliam conditio nem illi circunstantie requisite adiunctam illa cir cunstantia quandiu aliquid eius remanet tantum promo. ueat actum in rationem meriti sicut fecit in principio circunstantia tota Isto posito habetur totum inten tum quia tunc in vltimo instanti actus ille non ess ma gis meritorius quam sit ex bonitate sua et communi dei acceptione eo quod tunc deficit circunstantia ratione cuius prius fuit magis meritorius igitur sicut tunc est actus in se subduplus respectu actus in alio ita erit subduplo meritorius et tamen vsque tunc semper fuit per positum eque meritorius et etiam nihil ibidem subito corrumpitur vel destruitur igitur etc. Quod si concedatur conclusio. Contra capio igitur gradum excessus in ratione meriti ex quo conceditur vnus actus duplo meritorius alio et quero aut ille gra dus producitur subito vel successiue non subito quia contra casum non successiue quia tunc in medio tempo ris adequati illi successiue acquisitioni non fuissent actus illi eque meritorii contra posita et probata Respondetur licet posset negari casus scilicet quod meritum vel demeritum possit per illum modum crescere etc. secundum legen dei ordinatam tamen non est dubium qui deus posset continue magis et magis accepta re actum aliquem secundum circunstantias aliquas concrescentes actui praedeo conceditur conclusio illata tanquam possibilis licet hoc esset impossibile precise in magnitudinibus actuum intrinsecorum adinuicem comparatorum vel rerum aliarum sed quod tantum vel tantum placeat aliqua ymo equaliter per totum tempus aliquid cum alia et tamen alter in fine duplo plusquam alia vel valeat vel sit vtilis et sic de aliis extrinsecis denominationibus non est impossibile sicut deducunt argumenta etiam si ibi nichil subiio fiat vel corrumpatur. Ad argumentum igitur in contrarium dicendum quod in casu argumenti subito deueniet actus iste intrinsece duplo intensior et in duplo magis me ritorius alio actu qui secum vsque tunc fuerat eque meritorius et tamen iuxta casum argumenti nulla res ibi subito corrumpitur vel producitur quia ponatur sicut alias probatum est esse possibile quod deus acceptaret fine gratia informante et tunc non est ne cessarium aliquam rem ibi produci sed subito deuenit du plo acceptior alio non quia sit acceptior quam ante fuit. Sed quia alter secundo minus acceptatur defficiente cir cunstantia recompsante

⁋ Quintum dubium contra illud quod dictum est quod idem actus numero non posset simul esse meritorius et demeritorius quia precipiat deus sorti non mereri actu elicito infra spacium vnius hore tunc sor. non posset illud preceptum transgredi nihil factendo quia sequitur sor. nihil facit igitur non meretur actu elicito et et. nec potest sortes illud preceptum transgredi actu demeritorio nisi detur intem tum quia sit ita quod non habeat actum alium elicitum nisi illum quem ponit aduersarius esse demeritorium si tunc ille conceditur simul esse meritorius habetur propositum si non tunc non meretur actu elicito igitur non transgreditur preceptum illud nec potest actu merito rio pari ratione nec actu indifferenti igitur vel nullo actu potest illud preceptum transgredi vel actu meritorio solum et tunc propositum. Ad idem in casu possibili alicuius precepti diuini obseruatio non est sorti licita igitur illius transgressio potest esse sorti meritoria vel licita igitur posset esse quod actus demeritorius esset meritorius vel licitus possibilitas antecedentis probatur quia possibile est quod deus precipiat sorti quod faciat a. et non b. et quod sor. concipiat directe modo contrario ex distractione vel alia fantasia deceptoria et faciat aeiquis tunc sorti hoc argumentum nullum prohibitum sor. a deo pro aliqua hora est a. sorte tunc faciendum sed a. est sorti prohibitum pro vna hora diei igitur a. pro illa hora non est a sorte faciendum discursus est scitus a sorte esse et vtraque premissa est credita a sorte esse vera et premisse inter se non repugnant igitur conclusio est credita a. sorte esse vera igitur si sor faciat a. facit contra conscientiam suam et per consequens peccabit faciendo quod sibi precipitur quia a. sibi precipitur igitur obseruatio sibi precepti stante illo casu satis possibili non est licita et si hoc igitur illius trangressio est sibi licita vel meritoria quod est intentum principale.

⁋ Ad primum istorum dicendum quod in isto casu sortes potest transgredi preceptum sibi datum licet non mereatur actu elicito sufficit enim ad transgressionem quod habe at voluntatem non implendi quod sibi precipitur vel faciendi sibi inhibitum quia per hoc rebellis et inobediens est et trangressor precepti non quidem formaliter faciendo contrarium illius quod sibi precipitur in forma sua sed per voluntatem rebellionis et inobedientie. Exemplum in simili inhibito alicui ne occidat aliquem talis non solum sit trangressor pre cepti occidendo sed volendo occidere et tamen velle occidere non plus est velle occidere quam velle mereri actu elicito scienter contra preceptum sit me reri vnde quicumque facit quod in se est ad trangressionem precepti licet non infringat quod sibi praecipitur sub ipsa forma qua sibi praecipitur transgressorem praece pri apud deum se constituit. Diceres ponatur simul quod sibi non imputetur aliquis actus vel aliqua omissio in illa hora ad transgressionem illius praecepti nisi solum actus meritorius elicitus dicitur quod idem actus potes esse meritorius vite eterne et culpabilis venialitur Sitamen ponitur casus de actu meritorio vite eter ne et de transgressione culpabili mortaliter tunc non stat cum casu quod sortes possit illud praeceptum transgredi.

⁋ Ad secundum dico quod qui solum ex ignorantia inuincibili quam non habet ex culpa sua vadit contra formam que sibi precipitur in facto de sui natura indifferenti vel non malo nec inuoluto cum malitia ex genere operationis quasi imnocenter et cum intentione obsequendi deo non est apud deum reus trans gressionis licet faciat ex proposito odiendi rem si bi inhibitam vel non faciat rem sibi praeceptam secundum formam in qua sibi precipitur ita est in proposito. Un de estimo esse posse contingere quod aliquis sic augen do mereatur et quod non est transgressor sed potius executor praecepti in oculis dei.

⁋ Ad argumenta principalia responsum est in primo articulo.