Quaestio 3

VTrum homini rite suscipienti sacramen tum baptismi vel confirma tionis conferatur gratia alutaris quod non quia aut qualis vni sicut alteri re ilariter et hoc non quia inc infans baptisatus tan am reciperet gratiam qua sens equalem gloriam si vterque statim moreretur

quod non videtur verum quia adultum oportet habere proprium motum vt patet per augustinum in libro de penitentia et ponitur di. 4 cap. primo vbi dicit omnis qui iam sue volutatis arbiter constitutus est cum accedit ad sacramentum fidelium nisi peniteat eum veteris vite nouam non poterit inchoare. Sed talis motus bonus si assit videtur iuuare aut inequalis et nec hoc vide tur quia vtraque anima est equalis gratie receptiua et sacramentum est vniformis efficatie vtrobi que. Probatur tunc duo paruuli baptisati mortui alter confitmatus non haberent inequalem gloriam in patria quod videtur inconueniens cum neu ter aliquid plus meruerit reliquo etiam tunc videretur vtrumque simul sacramentum propter pericula omnibus pauulis confirmandum quod est contra consuetudinem ecclesie.

Oppositum. patet per ma. li. 4 di. 4 ca. 4. vbi dicit quod in habente gratiam augetur in ba ptismo gratia adiutrix et omnis vertus et non habenti confertur nouiter etc. vide ibi. Et de vtroque sacramento simul dicit rabanus et allegat ibidem di. 7 et ponitur di. quinta de conse. ca. nouissime in vnctione baptismi dict spiritus sanctus descendere ad habitationem deo consecrandam in hac vero eiusdem septiformen gratiam aut plenitudine omni sanctitatis et veritatis venire hominem. In ista questione est tenendum quod sic sicut patet per ma. et doctores communiter.

⁋ Primum dubium. An puer baptizatus forma ecclesie ab infideli recipiat gratiam et charitatem baptismi quod sic patet q. p. Si quis per ignorantiam et de consecratione di. 4 ad romanos et ca.lo solet. Contrarium videtur eadem di. quod a paganis. Sed intelligitur vbi forma ecclesie non seruat secundum glo. Io. Sed dices nemo dat quod non habet. p. q. dyaberium. Item ve consecratione di. 4 factum dicit augustinus in epistola ad fortunatum quod auctoritas traditionis baptismi per dominim ad apostolos per eos in episcopos et sacerdotes etiam et in laycos et Christianos sub eadem origine et stirpe viuentes nec alios ibi tangit et in exemplo sequenti in isto capitulo dicit quod sic dedit quod acceperat.

⁋ Respondetur quod baptisatus a pagano vere recipit sacramentum et hoc posset intel ligi iuxta multa capitula in casu necessitatis esti mo tamen quod ecclesia generaliter tales baptizatos approbat nec in talibus fit inquisitio in casu necessitatis. Sed de forma verborum vel de materia sacramenti quamuis tales peccent extra necessitatem baptizantes.

⁋ Ad argumentum in oppositum ne mo dat quod non habet verum est quod non habet virtualiter nec formaliter paganus autem habet satis vertutem lauan di et proferendi verba sacramentalia cum intentione faciendi quod facit ecclesia totum residuum facit deus.

⁋ Secundum dubisi ponatur quod aliquis bapti set puerum sub conditione tali. Si cras placuerit pa tri tuo. Ego nunc baptizo te in nomine pa. et fi et mori atur statim puer ante consensum patris aut igitur baptismus contulit gratiam aut non. si sic igitur an te consensum patris est in celo et postea est necessarium quia equiualet vni oe preterito. Sed in potestate patris est talem post lapsum temporis in crastino consentire vel non et si pater non consentiat non est baptisatus nec fuit quia baptismus ille non videtur firmus non stante conditioe extra de conditionibus appositis super et extra de sponsalibus li. 6 si vero pater consentiat tunc videtur esse verus baptismus quia extra de baptismo de quibus est docetur quod in casu potest quis sub conditione baptisari de quibus dubium est dicit. An sint baptisati baptisentur his verbis premissis. Si baptisatus es non te baptiso si non baptisatus es ego baptiso te sequitur igitur quod non est nec essarium oe preterito quod sit damnatus vel quod sit saluatus tamen vtrumque indifferenter pro instanti morti pueri sit in libera potestate et libera voluntate patris futura. Sed dicatur quod baptis mus non admittit conditionem futuram incertam

⁋ Contra talis conditio non est contraria substan tie sacramenti eo quod simul stant quod pater assentiat et quod ille sit baptizatus et talis conditio non est turpis aut impossibilis et si esset talis deberet recitari et validus esset baptismus ex quo ita est in ma trimonio propter eius fauorem vt patet extra de conditionibus capitulo vltimo et baptismus eque fauorabilis vel fauorabilior est igitur ex quo ista conditio non esset contraria baptismo nec turpis nec impossibilis manebat in sua virtute sicut in ma trimonio. Respondetur probabiliter quod si baptismus admittat conditionem talem quod ille paruulus in dicto casu non est vere baptisatus eo quod ante con ditionem stantem est extra forum illius ecclesie et sic per sequentis consensum patris non efficitur quod ipse sit baptisatus nec sacerdos prius contulit ministerialiter sibi gratiam vel baptismum condi tione non exstante. Contra extra de sententia excom municationis 32 ca. a. nobis habetur quod mortui li gantur et soluuntur et sic patet de foro ecclesie di citur quod propter facta precedentia quibus hoc me ruerunt potest hoc esse alias non. De hoc est augustinus de cura pro mortuis agenda et sic intelligitur illud 24. q. p. quodcunque sed sic non est in proposito quia iste paruulus nihil meruit et etiam hoc tenet in iuriditionibus non autem in sacramentalibus ecclesie nemo enim post mortem baptisatur vel confir matur potest tamen aliter: probabiliter dici potest quod nec baptismus nec aliud sacramentum conferens gratiam recipit conditionem nisi de presenti vel preterito et hoc propter certitudinem quam reci pit sacramentum nec in in contractu matrimonia li ante conditionem quam requirit sacramentum existentem est matrimonium nec sacramentum sed sponsalia. Credibile tamen mihi est quod in casu vbi hoc pie ageretur verbi gratia seruus Christianus alicuius pagani inclinati ad fidem in periculo mortis patre absente faciat hoc non audens absolute hoc facere in presentia conseruorum timore domi ii sui credibile est mihi quod fides serui cum tali opere paruulo subueniret. Item si duo sacerdotes eun dem puerum simul baptisarent vterque sub hac forma. Ego baptiso te si alter non te baptiset et quod uterque non intendat agere contra communem for mam ecclesie sed in bona innocentia vel nesciens ve consocio.

⁋ Tunc quero An vterque baptismus illi valeat vel non si sic. Contra neutra conditio est impleta vterque igitur debet sibi valere si alter et alter non. Contra non est maior ratio oe vno quam de alio. Et quod talis conditio admit tatur patet per illud capitulum de baptismo et eius effectu de qui bus. Item dicat vterque sine conditione ego baptiso. Quero vtrum iste puer sit bis baptisatus vel non. si sic est irregularis vt patet ve consecratione distinctione quarta quibus quod videtur graue. Item tunc haberet duas caracteres si non est bis baptisatus igitur non est bia baptisatus igitur non est baptisatus quia qua ratione non ab vno istorum nec a reliquo. Falsitas probatur quia si verba solum essent ab vno prolata iste esset baptisatus sed verba vnius non impediuntur per verba ilterius omnino similia igitur. Ad illud dicitur probabiliter quod talis conditio addita vtrobique est contraria effectui baptismi in isto casu vt patet ex argumento ideo non esset sacramentum quamuis conditio esset impleta sicut de matrimonio extra de conditionibus appositis capitulo vltimo. Et ita generaliter est dicendum de omnibus insolubilibus quae ponuntur in casibus iuris hec credo saluo meliori iudicio. Si tamen vterque pie ageret nolens puerum omnino esse baptizatum et ex scrupulositate nolens caue re regularitatem tunc puer esset baptisatus. Sed si vterque ageret cauillatorie. q. d. valeat illud factum quantum solum verba dant tunc puer non esset bapti satus.

⁋ Ad alium casum dicendum quod si vterque ba ptisans intenderet principaliter baptisare et eque primo baptiset tunc talis vere ab vtroque est bapti satus ministerialiter et dicitur solum semel bapti satus secundum intellectum canonis nec incurrit irregularitatem quia ipse est stricti iuris nec debet extendi vltra illud quod in iure expressum est extra de sententia excommunicationis li. 6 si quis quia neuter intendit iterare hoc sacramentum nec iteratur quod ante collatum est et idem statutum fuit in pe nam et detestationem hereticorum iterantium et istud credo bene dictum sicut in consecratione cris matis in quo plures assistentes episcopo verba si mul proferunt consecratoria crismatis. Aliqui tamen modificant sic et hoc. scilicet si vterque credat alium velle dimittere ipso agente. Si autem omnino vult vterque et non intentione dimittendi propter facti temeritatem et iteratio interpretatiua et sit irre gularitas in baptisante illud non credo nisi vnus baptisaret vel intenderet baptisare scienter post alium et tunc tam iste quam baptisatus esset irregularis de hoc extra de bigamis capitulo mirum.

⁋ Quartum dubium ponitur casus communis do ctoris quod mancus dicat verba requisita ad baptismum et mutus immergeret puerum tunc videtur quod talis sit baptisatus quia sacramenta tante sunt vnitatis quod ab vno inceptum impleri potest ab alio patet de sacramento misse 7 q. prima nihil. Et pro batur ibi per hoc quod omnes unum sumus in christo gitur ita erit in proposito nec requiritur quod vnus tantum sit complete baptisans cum in aliis hoc baptisatus. non requiratur sicut patet in consecratione episco pi eucharistie et extreme vnctionis cum dicat apotolus sacerdotes vngent eum io vltimo. Simili ter christus matuem. vltimo. pte baptisate etc. non dixit vade et baptisa. Item videtur quod suppletio aut adiutorium factum per alium ministrum valere debeat propter necessitatem et si hoc in sacramentis aliis multo magis in sacramento maxime necessitatis quod est baptismus. Ad illud posset secundum quosdam responderi sustinendo quod talis esset baptisatus quia vnus spiritus ibi opera tur per duos ministros quos vna contungit inten tio. Et si arguatur quod di. 23 quorumdam. habetur quod episcopo imponente manus et altero dicente ora tionem non valet quod agitur in ordinatione igitur similiter in proposito dicunt isti quod iste textus facit pro eis secundum faciem quia ibi dicitur quod sic ordinati debent deponi ab ordine quem sunt adepti igitur ordo ibi collatus fuit tamen quia glosa dicit ibi or dinem non fuisse collatum in deo potest dici quod est ex eo quia alter scilicet sacerdos orationes legens non habuit potestatem ordinandi ministerialiter quia non fuit ad hoc ordinatus cum non esset episcopus hic autem vterque habuit potestatem ordinandi quia vterque non potuit exequi forte enim. si ambo fuissent episcopi in casu dicti apostoli fuisset sibi collatio sacramenti.

⁋ Tenendo tamen con munem opinionem doctorum dicendum foret quod oportet quod sit vnus complete baptisans et tamen vl terius dicendum quod ista sunt que sunt de bene esse sacramenti et eius completione secundum vsum ecclesie possunt per alium compleri sicut patet 7 q. p. nihil.

⁋ Essentialial autem non possunt inter partes vel personas diuidi sicut sunt verba ista hoc est enim corpus meum et in baptismo intentio et verba bene possunt tamen similia cogitari et dici tamen estimo quod deus suppleret in casu talis necessitatis propter fidem sic operantium et ratificaret totum tamen virtute operis operati talis baptisatus non esset quia proferens verba si loqueretur in singulari. Ego te baptiso siue in plurali nos te baptisamus falsum diceret qui iste mancus non iniunge ret nec lauaret eum et per consequens nec baptisaret ex dif finitione communi baptismi et per consequens falsum dice ret huiusmodi verba proferendo sic arguunt com muniter doctores. Item credo talem si superesset sub conditione nouitur baptisandum.

⁋ Quintum dubi um ponatur quod sacerdos duobus sibi collatis vnum intem dat baptisare nec aduertat quod duo simul offeruntur nec habeat plus noticiam vnius sibi collati quam alterius nec distinctius habeat intentionem super vnum quam super alte rum sed cogit in generali volo puerum mihi nunc offerendum baptisare et bene percipit quod puer ali quio sibi supponitur infundat igitur aqua super vtrum que sibi sic oblatum et dicat ego te baptiso etc. Et tunc est dubium vtrum vterque est baptisatus vel non. Et similiter potest poni casus de monstro bicipiti quia si baptisans vtitur singulari et precise intendo vnum solum baptisare et super neutrum plus intendat quam super reliquum supposito quod ibi sint due anime videtur quod in illo casu vterque est baptisatus eo quod verba prolatam sub intentione et auctoritate baptisandi et materia est congrua. Sed appositio vnius pue ri non impedit alium quia mala fides offerentium non no cet vt patet ve conse. di. 4 non idem. Et est augu. ad bonifacium igitur nec talis appositio cum fieri posset cum pia intentione. Contra sacramentum non confertur contra intentionem conferentis sed si aliquio istorum foret baptisatus pari ratione vterque sed hoc est contra intentionem baptisantis vt patet ex casu. Similiter verba non se extendunt ad duos igitur nec sacramentum cum verba ista sint essentialia et de forma ipsius sacramenti.

⁋ Ad idem extra de officio ordinaruim. Si sacerdos in glosa vel cum suis allegationibus.

⁋ Et nota ibi quod intentio sic offertur in vnum indifferenter et ad hoc vide glosam de officio delegati quandom abbas in medio. 4

⁋ Ad istud posset dici probabiliter quod nullum baptisat quia intentio cum casu isto et conditio quam habet contra riatur effectui sacramenti baptismi et sic neganda est consequentia in prima probatione propter conditionem contrariam in tellectam.

⁋ Ad secundum dicendum quod vna appositio impedit aliam et econuerso propter intentio nem baptisantis et non mala fides. Simiter est dicendum de verbis contra substantiam sacramenti cum intentione prolatis posset tamen dici quod si sacerdos non habe reti conditionem expresse contrariam et faceret in forma ecclesie quia vterque baptisatur eo quod singulare potest se extendere ad plura sicut fit in ordina tione quarudam ecclesiarum vbi dicitur pluribus simul accipientibus accipe euangelium.

⁋ Ad iura autem que ponuntur in glosa dicendum quod iura que fa ciunt quod in tali dubio nihil agitur habent intelligi de his que obtinent vim sententie vt satis patet ex casu ibidem disputato in quibusdam aliis non oportet sed nec in illis quando habetur aliquid tertum in quod infertur intentio.

⁋ Sextum dubi um de baptisato in ludo de quo augustinus. oe vnico ba ptismo li. 8 et ponitur in canone ve conse. di. 4 so et. Si ludicre totum et minute et ioculariter age retur vtrum approbandus esset baptismus qui sic daretur diuinum iudicium per alicuius reuelationis muraculum oratione implorandum esse censo rem. Sed contra vbi verisimiliter dubitatur de ali quo an sic baptisatus baptisandus est sub tali conditione. Si non es baptisatus ego te baptiso vt di citur extra de baptismo et eius effectu de quibus ex quo sequitur quod in nullo casu tali implorandum est diuinum iraculum quod est contra confilium augustini. Consequentia patet quia vbi habet homo naturali ratione quid faciendum ibi non est recurrendum ad uraculum quia hoc esset tentare deum vt dicunt doctores. Sed in quocumque casu dubio ba ptismi potest homo et debet facere iuxta doctrinam illius capituli de quibus et rationabiliter igitur Item in dicto casu augustini videtur quod non sit hesitan dum quia deficit intentio que necessaria est in sacramentis non enim intentione baptisandi illud fiebat quod ludo fiebat quia in ludo non intenditur veritas facti sed iocus Dicendum probabiliter quod in casu quo loquebatur augustinus fuit recurrendum ad diuinum oraculum et hoc precise si quio vellet certitudinaliter scire an talis sit batisatus et an talis tanquam christianus ad vitam chritianam seruandam sit compellendus posito quod spon te nollet quia licet ad baptismum siue legem nemo sit compellendus postquam tamen aliquis ista su scepit vt secundum eam viuat est compellendus in casu di. 4 capitulo quinto de iudeis. Aut si sit mor tuus tanquam christianus debeat sepeliri. Et cum ar guitur quod debeat sub conditione baptisari verum est si sponte debeat baptisari et christianissimo per manere tunc quo ad hoc eo debeat aut per ecclesiam sibi subueniri non est dubitandum nec recur rendum id diuinum miraculum. Sed sufficit doctrina illius capituli de quibus et forte hoc non erat inuentum tempore augu ab ecclesia quo ad conditiones vero iam predictas non habetur per istud capitulum quid debeat fieri. Ad aliam redu ctionem dici potest quod cum quis vellet vti forma ec clesie in baptismo principaliter tamen ad ludum et minute tunc est dubium valde. An voluntas principalis ludi effectum voluntatis secundarie euacuet et tunc recurrendum est. Si autem nullam intentionem de forma ecclesie sed omnino minute et in ludo etc. Tunc forte non esset dubium. In primo casu loquitur augu. secundum quosdam nec obstat quod dicit totum quia hoc denotat principalitatem intentionis vel potest dici quod tempone augu. generaliter fuit dubium. Sed postea per ecclesiam et per doctores determinatum per inspirationem

⁋ Septimum dubium an sciens se baptisatum fa ciens se baptisari sub hac conditione si no fuerit baptisatus sit bis baptisatus et irregularis videtur quod non quia nihil intenditur ibi nisi sub conditione qui non permittit baptismum iterari igitur etiam nec fit irre gularis. Contrarium arguitur quia talis conditio nis appositio non conceditur in iure nisi vbi est dubi tatio et non scitur aliquid de baptismo precedente et per consequens talis se faciens baptisari quantum est ex facto suo et instructione legis in contra rium redit primum baptismum suum dubium autem nullum et secundum dubium ita validum sicut potest esse in tali casu dubio et per consequens secundus in terpretatiue vo catur baptismus secundum iura. Consequentia probatur de bigamis nuper. Respondetur probabilitur quod talis nisi perfectum aliquod aut per voluntatem vta tur secundo baptismo tanquam valido non est secundo baptisatus vere nec interpretatiue nec est irregularis eo quod hoc non est expresse tactum in iure pro quo facit extra de sententia excommunicationis Si quis li. 6 si tamen vteretur esset interpretatiue bis baptizatus et irregularis. Unde si quis infra sa cros ordines constitutus contraheret sponsalia cum tali conditione permittit dum tamen vlterius non pro cedat non incidit in excommunicationem illius canonis. Eos qui sunt de affinitate et consanguinita te nec si ante vxorem habuerit bigamam incurrit si tamen ad copulam carnalem procedit incidit quia interpretatiue contra hit perfectam enim conditionem delet ad hoc extra de bigamis nuper cum suis concordantus in glosa ordinaria apparet tamen quod quocunque modo sic fiat semper peccat eo quod non debeat irrisorie aut frustratorie vti verbis sacramentalibus ecclesie. Item talis complectitur ver ba legis et non mentem igitur committit in leger extra de regulis iuris libo 6

⁋ Ad argumentum in contrarium conceditur quod reddit secundum baptismum ita validum sicut posset esse quando baptisma precessisset et hoc ignoratur non tamen ita va lidum sicut posset esse in quocunque casu dubio pu ta quando baptismus non precessit et dubitatur et ideo non sequitur quod interpretatiue sit secundo baptisatus nisi aliquo modo simpliciter vtitur il lo. Sed bene sequitur quod peccat propter causas di ctas.

⁋ Octauum dubium an sacerdos vere bapti set in mergendo puerum in fonte et tantum dicit In nomine patris et filium et spiritus sancti. Non di cendo ego baptiso te quod sic quia christus non plus instituit mathei vltimo. Similiter in benedictionibus episcopi et ecclesie dicitur in nomie patris et filium et non dicitur benedico sed ipsum factum supe plet hoc igitur pari ratione in baptismo. Contra rium diffinitum est extra de baptismo ca. si quis. Et ideo dicendum quod talis non baptisat sacramen taliter.

⁋ Ad primum in contrarium dicendum quod licet christus non expressit plura verba matuem. vlti mo. Alias tamen expressit quia multa dixit et fecit que in euangelio non sunt scripta vt patet o vltimo vel si non expressit vocalitur tamen expres sitecclesie per inspirationem vt debemus credere et ad hoc in Canone di. 12 illa.

⁋ Ad secundum di cendum quod omnes tales benedictiones minoris sunt efficacie igitur minori indigent expressione et eorum signa q. in libera potestate hominis sunt posita.

⁋ Ad primum principale conceditur quod equalem gratiam omnes recipiunt in baptismo virtu¬ te operis operati tamen adultus deuotus baptisatus recipit vlteriorem gratiam ratione sui per sonalis meriti.

⁋ Ad secundum concedo quod paruulus confitmatus in casu argumenti maiorem habuit gloriam et licet neuter meruerit tamen secundo subuenit sacramentum secundum. Et cum arguitur quod tunc expediret semper simul confitmari volo quod expediret quod ambo confitmarentur fine magna mora interposita si ad esset semper qui posset. Sed episcopus non statim est semper presens ad statim postea confirmandum.