Quaestio 5

VIso de delectatione bea tifica. Utrum sit fruitio queritur in ge nerali. Utrum omnis delectatio vel tristi Urcia sit dilectio vel odium seu volitio aut nolitio.

⁋ Et potest argui pro et contra sicut in praecedenti questione.

⁋ Prima conclusio omnis delectatio voluntatis vel tristicia voluntatis est velle vel nol le probatur quia non sunt plures actus vitales appetitiui in voluntate etiam quia omnis actus complacentie vel displicentie volitiue est velle vel nolle igitur etc. Item quia non minus vna delectatio volitiua est volitio quam alia sed delectatio beatifica ex primo articulo praecedentis quaestionis est dilectio igitur Ex quo patet quod omnis delectatio vel tristicia sen sitiua est quoddam appetere vel non appetere contrarie scilicet appetitiue fugere quia sic est de hoc a parte appetitus sensitiui sicut a parte appetitus intellectiui igitur etc.

⁋ Primum dubium vtrum econtra omnis amor vel odium sit delectatio vel tristicia hic tenetur concorditer quod non et hoc arguit petrus aureolus quia aliquis est amor non delectationis sed desiderii respectu non habiti, igitur bene ponun tur ista quattuo scilicet velle desiderii et velle delectationis et nolle fuge et nolle tristicie.

⁋ Quamuis ista conclusio forte sit vera tamen medium non videtur suffi ciens quia stat in hoc quod amor desiderii non est delecta tio nec tristicia cuius oppositum innuit commentator 12 metha. commento 39. dicit quasi in principio commenti desiderium tale magis est dolor quam voluptas non igitur initendum est huic medio sed posterius tangendo. Secundum dubium vtrum omnis amor disti ctus contra amorem desiderii sit delectatio et omne odium distinctum contra nolle fuge et resilitionis sit tristicia.

⁋ Et videtur quod sic nam appetitus naturalis non habet nisi duos actus positiuos. scilicet moueri in finem et quiescere in ipso vt pa tet de grauitate respectu centri et duos priuatiuos scilicet fugere ab opposito et inquietari dum est in ipso igitur a simili appetitus sensitiuus irrationalis similiter et rationalis noni habet nisi quattuor actus duos positiuos quorum vnus est moueri ad finem scilicet desiderium et prosecutio.

⁋ Secundus quiescere in fine vel obiectum scilicet delectari et duos priuatiuos quorum primus cor respondet fuge et resilitioni scilicet abhominatio seu detestatio secundus inquietationi scilicet displicen¬ tia et contristatio dices quod non est vsque quam simile quia in naturalibus est grauitas vel leuitas que principiant istos actus et in se non sunt actus sed in apetitu animali et rationali est loco grauitatis et leuitatis ipse amor pondus inclmans in desiderium vel delectationem. Iuxta illud augustini amor meus pondus meum etc.iam preter actus orrespondentes forme que est principium talium in naturalibus igitur etc. non est simile sed hoc non valet quia amor iste ex quo oritur desiderium est delectatio quedam de obiecto apprehenso igitur imor incitans desiderium non est alius actus a de lectari Antecedens patet quia memoria et ymaginatio delectabilium sunt delectationes vt dicit hilosophus in rethorica. Ex hoc autem quod homo delecta tur et complacet in obiecto apprehenso incipit desiderare realem eius presentiam. Et ex hoc conirmatur prima ratio quia si aliquis amor esset alius a desiderio et delectatione esset ista amor quincitat desiderium et facit prosequi vt habeatur desideratum sed ille non est alius actus quam delectari et complacere in obiecto et conditionibus eius vt ex terminis patet idem enim est dictutale quid imo et tale quid est complacens mihi vel delecta bile igitur amor preueniens desiderium est delectatio cum hoc non principialiter habetur quod desideretur igitur videtur quod omnis amor vel est desiderium vel delectatio de obiecto apprehenso desiderium preueniens vel delectatio de obiecto presente desiderium.

⁋ Item omnis amor est amor amicitie vel concupiscentie sed vterque amor subdi uiditur in delectationem seu amorem delectatio tis preuenientem desiderium et in subsequentem.

⁋ Item omnis amor vel est desiderium vel compla centia sed omnis complacentia est delectatio patet ex terminis nam idem est obiectum placibilis est mihi et delectabilis est mihi delector in te et con placet mihi in te.

⁋ Item augustinus 14. de civitate dei capitulo septimo dicit quod amor inhians id ist. desiderans habere illud quod amatur cupiditas est amor aut habens illud quod amatur eo quod fruens leticia est siue delectatio. Amor vero fugiens quicquid ei aduersatur timor est accipit vt deducitur timo tem pro abhominatione et fuga que opponitur desiderio sequitur idque si acciderit sentiens tristicia est hec augustinus.

⁋ Ex quo patet quod eius intentio fuit diuidere odium in fugam et tristiciam et amorem in delectationem et desiderium licet duplex sit delectatio scilicet preueniens desiderium et sequens. Et istam conclusionem concedit Petrus aureolus et est pulehia conclusio et pro pabilis et argumenta in contrarium pro maiori parte sufficienter soluuntur.

⁋ Mihi tamen videtur quod sua contradictoria est vera scilicet quod aliqua it dilectio que nec sit desiderium nec delectatio ropria. Et primo arguo sic quia damnati aliquam habent dilectionem. et habebunt post iudicium iuia maxime diligunt seipsos secundum augustinum. 14 de ciuitate dei capitulo 206 et tamen ex tunc nullam habebunt delectationem vt tenent communiter magistri.

⁋ Item volunt alios secum uniri et tamen ista volitio non est eis delectatio. Item demonibus placet quod homo peccat et tamen non delectantur nec illud velle est velle de siderii cum sit respectu presentis igitur etc. Item septimo ethicor capitulo vltimo tristicia vehemens expollit delectationem non solum oppositam sec contigentem sed damnatus summe tristatur igit tur de nullo delectatur.

⁋ Item fortis summe diligit actum fortitudinis et pericula mortis et ta men nihil vel modicum in tali actu delectatur vt patet tertio ethicorum. Item aliqui deuoti feruentius diligunt et minus delectantur ymo dolent quod non habent suauitatem delectationis sicut alias habent quandominus intense diligunt Respondei petrus auite quod deuotus sume diligens deum summe complacet sibi in eo et ita negare videtur assumptum Et probabiliter potest teneri opinio pe. aur. yma quod plus est concedi potest quod omnis amor vel dilectio sitoelectatio etiam illa que est desiderii quia omnis dilectio est latio appetitus in obiectum sibi conueniens vel complacens vel coniunctio cum eodem igitur est complacentia et etiam delectatio quae conceditur in damnatis quamuis ibi non sit perceptibilis suauitas vel perceptio commodi quae sit mitigatiua pene in ipsis Et ita videtur adam accipere delectationem

⁋ Ad aristotelem dico quod no repugnat suis dictis quin in forti vel alio virtuoso stet vehemens tristicia sensualis cum magna delectatione intellectuali tam respectu obiecti principalis dilecti quae respectu actuum virtuosorum.

⁋ Sed contra adhuc at guit adam non omne odium est fuga vel tristicia igit tur nec omnis amor erit desiderium vel delectatio consequentia patet quia distincto odio opponitur di stinctus amor antecedens patet quia deus odit iniquita tem et etiam beati absque tristicia. Respondet petrus sic quia sicut deus et sancti. odiunt malum sic est eis malum displicibile et tristabile non acci piendo tristiciam pro actione concupiscentie quamn facit ponens malum sed pro sola displicentia Set adam dicit quod illa non est tristicia ad intellectum communem igit Respondet aliter pe. quod nec deus nec beati odiuni iniquitatem nisi negatiue quia non placet quod aut accirentur positiue et eis malum displiceat nullo modo conceditur vtraque solutio pe. teneri potest. Ex dictis infert adam quod non omnis fruitio est dele ctatio quia damnatus fruitur se nec tamen dele ctatur de se. Set dubitatur prius enim dictum est quod dilectio est apprehensio illorum quorum apprehensio necessario praesupponitur ad ipsam necessario cau sandam sed dei noticia qua cognoscitur in via est apprehensio omnim entium quia partes totales conce ptus dei naturaliter significant omna entia licet totalis sit propius dei in predicando prout concedit a dam igitur dilectio qua deus diligitur in via praesup ponens talem noticiam ita quod aliter naturalite causari non posset esset cognitio et dilectio omnium quia videtur inconveniens.

⁋ Item delectatio deuotor causatur ab anima et cognitione et dilectione que non est delectatio vt tu concedis igitur si ista sint intensiora ista suauitas erit maior Item si aliqua dilectio dei in via non est delectatio quare igitur similiter erit in patria ptem quae re vna dilectio est magis dele ctatio quam aneima vel quaere magii dilectio vnius obiecti quod alterius

⁋ Ad primum conceditur quod talis dilectio est cognitio omnium tamen est solius dei dilectio sicut vnicus actus diligendi potest esse fruitio dei et vsus crea ture.

⁋ Ad secundum dicitur quod talis suauitas potest causari immediate a deo vel si causetur naturaliter tunc exesente contemplatione tranquilla maiori dilectioni correspondet maior suauitas. Quandoque autem passiones talem suauitatem impediunt etiam quandoque talis delectatio est reflexa habens actus rectos pro obiecto et tunc non est mirum quod non habet se conformiter dilectioni quae est actus rectus respe ctu obiecti principalis scilicet dei.

⁋ Sed diceres talis delectatio reflexa est volitio igitur est apprehem sio istorum sine quorum apprehensione praeuia non posset naturaliter causari igitur est apprehensio dei igitur erit delectatio de deo et non tantum de creatura vel de actibus. Respondetur concedendo quod ista dele ctatio est apprehensio sine quorum apprehensione praeuia etc. Apprehensio autem praeuia est illa qua quis ap prehendit et sentit se videre vel diligere deum quod vt ique posset fieri de potentia dei absoluta absque hoc quod videret deum et tunc talis apprehensio vel assen sus naturaliter cum anima posset principiare dilectio nem cuius obiectum esset se videre deum et licet ista delectatio esset apprehensio dei saltem imperfecta non tamen esset delectatio de deo sed de visio ne et de se ipso cui concupiscibiliter diligit illam vi sionem sicut ille qui gaudet de hoc quod percipit se sci re triangulum habere tres vel de hoc quod per. cipit se preuidere malum sibi imminens non vtique gaudens de eo quod est sed de eo quod scit et tamen illud gaudium est apprehensio quod malum sibi imminet vel quod triangulus habet tres et ideo non sequitur hoc gaudium est apprehensio huius igitur est gaudium de hoc.

⁋ Ad tertium dicitur quod etiam aliqua dilectio in prima non est delectatio tamen potest dici quod om nis dilectio correspondens simplici visioni dei in se vel abstractiue proprie dei et sumpti causabili per intuitiuam propriam esset delectatio quedam.

⁋ Ad quartum respondetur quod vna dilectio est magis conueniens potentie quam altera et similiter vnum obiectum conuenientius quam aliud. Sciendum tamen quod nullus ordinate gaudet de visionem si prin cipalius gaudeat de deo nec aliquis gaudet de hoc quod percipit se scire triangulum habere tres angu los nisi principalius gaudeat de existentia rei scite scilicet triaguli et si secunda esset causa prima sue scientie sisteret ibi sed quia non est ideo refert gaudium in deum actualiter vel habitualiter ex tali igitur connexio ne in ordine creaturarum magnificat creatorem in quae principalissie gaudet si gaudium est ordinatum similiter facit ille qui percipit se praeuidere malum sibi imminens qui et de malo sibi imminenti gaudet non sub radice mali sed prout ordinatum et ad sui probationem vel ad sui prouisionem per quam cognoscit dei bene ficium qui custodit eum a malo et iterum totum gaudium principalissime ordinatur in deum.

⁋ Ad primam rationem aureoli respondet quod amor incitans desiderium non est delectatio nec complacentia et delectatio sunt idem ymo qnandoque desiderium ori tur non ex amore sed ex odio cuiusmodi est desiderium vindicte.

⁋ Ad secundum dicitur quod complacere potest accipi pro omni velle respectu habiti et sic non omne complacens delectat vel pro dele ctari et tunc non omne amatum complacet.

⁋ Ad tertium negatur quod omnis amor amicitie vel concupiscentie distinctus a desiderio sit delectatio.

⁋ Ad quartum dicitur ve complacentia sicut in secundo argumento et vno modo accipiendo que u est delectatio et quedam non Aliomodo aliquis amor est complacentia et aliquis non.

⁋ Ad quintum dicitur quod illa auctoritas non sufficienter diuidit amo rem sed sufficit ad propositum suum quod voluit ostendere contra quosdam dicentes nom amoris semper su mi in malo contra quod diuidit amorem quadru pliciter modo praedicto et cum processit in improbatione illius opinionis secundum consuetudinem lo quendi scripture et intulisset recta itaque voluntas est bonus amor et voluntas peruersa malus amor Et deinde diuisit amorem isto modo addidit simul ista nulla voluntas recta est mala sed voluntas re cta est aliquis amor igitur non omnis amor est ma lus quod sibi sufficit ostendere. Qualiter autem aliter possit dici ad dictas rationes dicit adam patet ex dictis nec aliquod desiderium vindicte oritur ex odio quin oriatur ex amore ad se ipsum et ad vin dictam proximi licet talis amor sit quandoque inor dinatus quandoque autem ordinatus cum est amor iusticie sic etiam dicitur quod omnis complacentia est delectatio et quod visio amoris quam ponit augustinus est simpliciter sufficiens.