Quaestio 2

Secundo queritur vtrum charitas seu gratia increata sine alio sufficere possit ad salutem

Uidetur quod sic. quia in anima viatoris non sunt ponende plures fides scilicet cre e ata et increata nec plures 449 habitus spei quia esset superfiuum. Igitur pari ratione nec plures charitates.

⁋ Consequentia probatur quia vna charitas tam efficaciter potest in suum actum sicut vna fiden vel spes in suum igitur si ponuntur plures charitates in vna anima actus procedens ab illis esset fortior actu fidei. Falsitas probatur iquia actus istorum in via sunt equales sicut dicit gregorius super ezechielis omelia vltima et allegat magi. libro tertio distinctione decimaquinta capitulo vltimo.

⁋ Preterea 17 capitulo de trinitate capitulo octogesimonono oe paruis dicit au gustinus quod spiritussanctus est donum excellentissimum et solum hoc diuidit inter filios regni et perditionis.

⁋ Sed manifestum est quod si sit aliqua charitas in anima quod ipsa diuidit inter filios regni et perditionis et ita non solum ispiritussanctus quod ipse negat

⁋ In oppositum arguitur per con stitutionem ecclesie prius allegatam que dicit quod par uuli in baptismo recipiunt gratiam informantem et virtutes sed gratia informans est charitas cre ata: deus enim non est forma informans igitur.

⁋ Prima conclusio oe potentia dei ordinata non sufficit viatoribus ad salutem gratia increata hoc patet ex precedenti questione

⁋ Secunda conclu sio quam teneo cum scoto et okam in prima distin ctione quod deus oe potentia su absoluta potest na turam beatificabilem existentem in puris naturalibus sine omni forma supernaturali sibi inherente ad vitam eternam acceptare et sibi charam et acceptam habere. probatur deus potest aliquem preparare ad vitam eternam et etiam sibi dare vi tam eternam igitur. Antecedens probatur quia vi sio et fruitio beatifica a tali habitu non dependet seu a deo sicut ab actiuo et a potentia sicut a receptiuo.

⁋ Secundo si deus potest velle alicui creature rationali conferre beatitudinem finalem fine hoc quod velit illi prius conferre formam aliam supernaturalem igitur potest aliquem prepa rare et acceptare ad vitam eternam nullam sibi formam supernaturalem primam conferendo et creatura sic acceptata esset deo cara et digna vita eterna igitur assumptum patet quia si non tunc nec istam formam supernaturalem posset ei conferre sine alia forma prima et sic in infinitum.

⁋ Consequentia pro batur quia deus confert alicui talem charitatem creatam aut vult sibi eam conferre immediate seu primo absque alio dono sibi preuolito aut non. si sio igitur nunc acceptat eum ad talem habitum eadem posset oratione eum acceptare ad vitam eternam pri mo et immediate.

⁋ Si vero dicatur quod non tunc pro cederetur in infinitum sicut fuit illatum.

⁋ Item non videtur quin sicut 3o et hieremias prius ex istentes non charos acceptauit ad charitatem nul lo alio dono preuolito ita etiam eos potuit acce ptare immediate ad gloriam nam quare non.

⁋ Con firmatur nam scriptura clamat quod deus preelegi nos ante mundi constitutionem vt essemus sancti Item quod predestinauit nos conformes fieri ymagi nes filium sui. Item de iacob et esau cum nondum essent etc. quero igitur quare deus preuult dare gratiam suam isti et non illi omnibus tamen aliis preexistentibus paribus ex parte vtriusque si propter formam preexistentem quam vult sibi dare et non alteri propter quam prehabitam placeret sibi dare gratiam et tunc sequitur processus in infinitum vt supra si ideo quia nunquam producat in eo gratiam vult primo et immediate conferre gratiam prius non grato nec charo et pro tempore prestituto hoc exequitur eomodo per omnia posset immediate velle conferre gloriam prius non ber to nullo alio dono sibi preuolito et postea pro tenpore prestituto sic exequetur.

⁋ Item sicut dicit doctor subtilis quod est vltimum in executione est primum intentione.

⁋ Et ideo beatitudo est primum volitum illi cui confertur gratia. igitur non per gratiam acceptatur ad gloriam sed magis econ uerso quia deus predestinauit eum ad gloriam. ideo confert sibi gratiam et ideo cum gloria non dependeat a gratia informante in aliquo genere cause quia si in aliquo hoc esset in genere efficien tis partialis et illam posset deus supplere non vi detur quod ad hoc quod deus conferat non beato beati tudinem oporteat precedere gratiam.

⁋ Item videtur quod sicut contulit anime christi gratiam et glo riam ita potuisset anime po. sed si preacceptasset eum secundum statum presentem ante sanctitatem quam habuit ad gloriam sicut de facto fecit ad gratiam ipse fuisset sibi charus et acceptus ad be atitudinem et vitam eternam quia semel fruenti deo beatifice non aufertur fruitio vel saltem non oportet auferrit consequentia facta in minori pa tet per descriptionem chari et accepti suppositam igitur sine omni dono preuio.

⁋ Contrariam tamen conclusionem tenet petrus de aureolie et eius argumentum soluit okam di. presenti questione prima.

⁋ Argumentum enim suum inter alia difficilius est de transitu ve contradictorio in contra dictorium quia si deus acceptet istum et prius non acceptauit igitur hic est transitus ve contradicto rio ad contradictorium et per consequens est hic mutatio aliqua et non in volitione dei igitur in isto et sic habetur intentum.

⁋ Respondet okam quod potest esse transitus ve contradictorio in contrad ictorium aliquando propter mutationem in altero extremo sicut de facto aliquis primo non ac¬ ceptus deo postea sit acceptus per gratiam sibi in herentem.

⁋ Secundo modo propter mutationem in alio quod est neutrum extremum sicut deus ofi fensus alicui propter preces alterius posset sibi offensam remittere ipso non mutato ymo ignorante ipso iuxta istum modum nummus postquam non erat precium sit precium propter mutationem voluntatis instituentium.

⁋ Tertio modo ad solam tran sitionem temporis actualem vel potentialem isto modo angelus de non conseruato fit conseruatus ad solam transitionem actualem vel potentialem temporis et sic etiam nummus fit precium in aliquo instanti vel tempore iuxta statutum regis.

⁋ Et in omnibus istis modis posset oe potentia dei absoluta primo non acceptus postea fieri acceptus sine charitate supernaturali infusa quia deus iu xta primum modum posset statuere quod quicunque post peccatum mortale doleret de peccato remitteretur ei fine supernaturali forma infusa et quicunque ad annos discretionis perueniens diligeret deum super omnia dilectione naturali esset in sta tu salutis quod si faceret talis fieret de non acceptato acceptus per solam mutationem ad actum possibilem ex puris naturalibus et ita ad hoc non requireretur charitas supernaturalis.

⁋ Simili ter secundo modo fieri posset de non acceptato ac ceptatus quia deus posset ordinare quod si quis ora ret pro eo daretur sibi vita eterna.

⁋ Tertio modo hoc etiam posset fieri per solam transitionem temporis quando determinatum tempus vel instans caderet super statuto possibili a deo instituo posset enim statuere quoddam tempus gratie quod quilibet ab a instanti et deinceps non ponens obil cere esset acceptus et charus et prius non.

⁋ Item aliter leuiter potest dici quod sicut deus ab eterno preordinauit dare charitatem anime 3o. preexistenti non chare ante infusionem gratie ita ta men quod nunquam deus incepit sibi velle dare charitatem nec vnquam ibi fit transitus ve contradictorio in contradictorium nisi quando deus sibi gratiam infundit.

⁋ Ita diceretur de illo cui prius non beato daret beatitudinem fine gratia creata preuia quod deus nunquam inciperet velle sibi dare beatitudinem et ita non fieret de non caro carus ante beatitudinem sed de non beato beatus sicut nec in primo casu de non preordinato ad charitatem recipiendam sed de non recipiente recipiens.

⁋ Tertia conclusio principalis quod actum dilectionis dei et proximi circunstantionatum circunstantiis mere naturalibus ex parte voluntatis libere eum causan tis secundum dictamen rectum conscientie naturalis posset deus oe potentia absoluta acceptare tanquam meritorium vite eterne: probatur quando sunt plures actus in potestate alicuius quorum neuter ex natura sua est dignus vita eterna vterque tamen est bonus qua ratione potest vnus illorum esse meritorius vite eterne et reliquus oe potentia absoluta sic est in proposito deus enim libere acceptat actum diligendi cum charitate infusa igitur pari ratione si vellet posset accepta re actum diligendi sine charitate.

⁋ Item actus diligendi elicitus ante charitatem infusam et post sunt eiusdem rationis quorum neuter habet circunstantiam malam.

⁋ Item actus diligendi deum super omnia libere causatus a voluntate magis habet rationem acceptabilis ex natura sua quam quicumque habitus viatoris.

⁋ Sed deus aliquem acceptat ad vitam eternam propter solum habitum sicut patet oe paruulo baptizato igitur potest hoc solum facere propter actum diligendi deum super omnia: maior patet tamen quia ille a ctus est magis meritorius vt ita loquar nam habi tus nullum meritum est cum omne meritum saltem partialiter procedat de li. ar. vt patet per Magister di. 27 ca. quinto et consequenter tunc quia in ptate volunta tis de his autem que sunt in potestate nostra lauda mur vel vituperamur igitur.

⁋ Secundus articu lus habet mouere dubia et soluere primum.

⁋ Utrum simul stet quod charitas que est quedam qualitas supernaturalis infundet animam viatoris et tamen quod deus non acceptet eum ad vitam eternam.

⁋ Et arguitur primo quod non per aliquos sentientes pertem negatiuam sic forme opposite habent formaliter effectus oppositos ex natura rei ex quo iniquitas ex natura ret est odibilis deo et dat esse odi tum non apparet cur non sit possibilis alia forma creata sibi opposita que det formaliter ex natura rei esse dilectum vel acceptum igitur.

⁋ Preterea deus ex natura rei diligit omnem diligentem se et habentem habitualem charitatem tamen quia a mor ex virtute procedens secundum rectam rationem meretur reamationem vt patet 8 ethicorum cum quia prouerbiorum octauo dicitur.

⁋ Ego diligentes me diligo.

⁋ Et io. 14 qui diligit me dili getur a patre meo et ego diligam eum.

⁋ Item qui cumque ex natura rei diligit charitatem et ceteras virtutes diligit etiam et participantes illas vir tutes.

⁋ Sed deus immutabiliter et de necessita te nature diligit charitatem et iusticiam et omnem virtutemimmutabiliter et per consequens immuta biliter vult sui dilectionem etiam nullus est iustus qui iusticiam non diligit secundum augustinum.

⁋ Unde philosophus dicit tertio ethicorum quod non est iustus qui non gaudet de iustis operationibus igitur deus ea necessitate qua diligit suam iusticiam et complacet in suo amore complacet in anima participante iusticiam et ipsius habitualem amorem.

⁋ Item deo secundum veritatem acceptum est quiequid delectabile et acceptabile et pulchrum dicit enim philosophus tertio ethicorum quod virtuosus tanquam bene dispositus est mensura et regula illorum quae delectabilia sunt et complacibilia sed virtutes sunt huiusmodi et maxime amor dei.

⁋ Opposita conclusio mihi videtur vera scilicet quod quacumque forma supernaturali huiusmodi posita in anima potest ipsa esse non accepta deo ad vitam eternam oe po tentia dei absoluta ponatur de facto per temp magnum stat huiusmodi forma in anima cum carentia actus beatifici igitur posset deus in perpetuum conseruare illam formam in hoc subiecto sine actu beatifico igitur.

⁋ Item quacumque forma in ani ma posita posset deus velle annihilare animam ante quam sibi daret beatitudinem et numquam eam recrea te spiondo antecedens probatur quia deus quicquid contingentur creat potest contingenter annihilare.

⁋ Item deus potest illam charitatem annihilare remanente anima

⁋ Item stante quocumque peccato in anima po test deus ome potentia absoluta non velle dare isti penam eternam igitur a simili.

⁋ Item actus chari tatis ex natura sua non est acceptabilis sic quod ipso posito in anima necessitetur deus animam accepta re ad vitam eternam igitur nec habitus.

⁋ Ad ar gumenta in contrarium sufficienter respondet okan di. 17 primi. q. prima.

⁋ Secundum dubium est quia si charitas creata sit ponenda aut igitur propter substantiam actus hoc non quia tunc per actum posset homo experiri se esse in charitate. falsitas patet cum nemo sciat vtrum amore vel odio dignus sit.

⁋ Et apostolus nihil mihi constitutus sum

⁋ Aut secundo propter conditiones naturales actus et hoc non quia ille ponuntur posita substantia actus.

⁋ Aut propter conditionem meriti et hoc non quia fine ali habitu posset deus acceptare omnem actum hominis vt prius visum et etiam non ideo acceptat deus aliquam ad tantum premium in celo quia sibi contulit tantam charitatem sed potius econuerso.

⁋ Dicendum quod propter quodlibet horum tri um charitas creata de lege communi primo propter substantiam actus quia in actum intensiorem potest vo luntas cum ea quam sine ea et non sequitur quod homo possit scire se esse in charitate cum actus eiusdem speciei voluntas possit producere cum charitate et tamen sine charitate etiam dato quod actus procedens ex charitate esset alterius speciei ab illo qui habetur sine charitate adhuc nos non possemus ex periri illos actus specifice distingui nisi solum ar guitiue.

⁋ Et vlterius dicendum quod sicut facit ad substantiam actus ita proportionabiliter ad conditiones naturales actus facit etiam charitas ad tertium modum quia acceptum est deo quod voluntas libera vtitur principio sibi dato ad amorem dei et proxi mi nec argumentum probat nisi quod oe potentia dei ab soluta non esset opus tali habitu et etiam bene pro bat quod prius primitate finis vult deus sibi dare vi tam eternam.

⁋ Contra arguitur sicut arguit do ctor subtiu illud quo hoc vel voluntas meritorie agit est forma agentis et hoc non potest esse pura natura quia tunc ex solis naturalibus possets meritorie agere quod videtur esse error pelagii etiam requiritur supernaturale et non sufficit fides vel spes que manent in peccatore igitur requiri tur charitas.

⁋ Item si non hoc videtur quod speciais assistentia spitu sanctus sufficeret sed hoc non videtur quia nulla actio est in potestate agentis nisi ipsum habeat formam per quam possit agere sicut enim coassi stentia extrinse. piritus sanctus scilicet vel alterius non est in potestate voluntatis sed precise per assistentia ss et non per formam intrinsecam voluntas ageret probatur spiritus sanctus moueat specialiter voluntatem in actione meritorie sequitur quod ipsa motio est causa tio alicuius in ipsa voluntate et quod voluntas respectu illius non habeat aliquam causalitatem nisi tantum receptionem passiuam: illud igitur vel est actus diligendi et ita sequitur quod actus diligen li meritorius nullomodo fit a voluntate vel illud est aliquid ad naturaliter precedens actum diligendi et illud voco habitum.

⁋ Probatur nihil oditum est a deo quin deus reperiat in eo aliquod odibile ex natura rei quod dat formaliter esse oditum igitur per oppositum nullus accepta tur a deo nisi quatinus in eo est aliquid quod ex natura rei reddit acceptum.

⁋ Item nullus potest ons circunstantias quas requirit actus moralis perfecte conseruare ex habitu virtutis acquisite quia ex secundo ethicorum medium attingere est difficile igitur multo fortius ex puris naturalibus non poterit homo attingere ad integritatem circunstantiam quas exigit actus dilectionis diuine meritorie.

⁋ Item impossibile est ad actum illum ex puris naturalibus attingere ex quo actualiter vel virtualiter impletur omne diuinum mandatum igitur etc.

⁋ Item si actus charitatis esset totalis ab extrinseco scilicet a spiritu sanctuo non esset voluntarius igitur nec meritorius.

⁋ Ad primum istorum est dicendu quod sco. non potest tenere quod ista argumenta concludant cum vt supra tetigi ipse tenuenrit quod deus potentia absoluta acceptaret aliquem ad vitam beatam si ne tali formagis. dicendum igitur quod principium vita le agendi quandoque est cum forma nec oportet quod semper agat per aliam formam sibi intrinsecam nec sequitur quod voluntas ex puris naturalibus etc. o quod ad actum meritorium concurreret singulariter coassi stenta spiritus sanctusiam pelagius est secundum potentiam dei ordinatam.

⁋ Ad secundum dicitur quod licet spe cialis assistentia preuia spiritu sancto non sit in ptante voluntati quia ex mera dei gratia nec ipsa potest meri homo ve condigno ve congruo vero potest tamen quod ipse iam assistens sibi cooperetur est in libera sui ptante quia sic dedit seipsum deus in comprincipium ex mera sua gratia et liberalitate misericordie sue

⁋ Aliter potest dici quod etiam in potestate voluntatis est ss sibi coassistere et ipsum preuennire non quidem diuinanter sic quod diuina voluntas subiecta sit huma ne. Sed illatiue et complacenter quia deus vult ho minem preuenire et dare sibi ptantem agendi meritorie ex quo inferti spiritus sanctos ibi coassistere huic con cordat sypisus d. quod illud argumentum etiam conclu deret equaliter si poeneretur charitas creata.

⁋ Et ideo cum voluntas est iusta tunc sic. sisitu sanctus in ptante voluntatis sicut charitas creata quantum per tinet ad actionem quia libere potest voluntas habe pe spitu sanctos ad comprincipiandum et acceptandum actum suum ita dico facit de facto cum charitate creata et oe potentia absoluta posset sine ea.

⁋ Ad tertium negatur quod voluntas solum se habeat passiue respectu illius causationis.

⁋ Ad quartum dicitur quod aliquis posset esse oditus sine forma detestabili sibi inherbente patet oe paruulo non baptizato quia si talis forma sibi inhereret quero a quo esset cau sata non a deo vt patet nec a paru ilo quia nulla talis forma causatur nisi mediante actu volunta rio nec ab aliquo alio vt patet discurrenti per sin gulas causas.

⁋ Similiter transeunte actu morta lis peccati possibile est nullam formam remanere que non prefuit ante peccatum Item autem de pec cato omissionis.

⁋ Item deus posset talem formam odibilem corrumpere sine infulione charitatis et tunc esset oditus sine tali forma.

⁋ Ad quintum dicendum est quod esset repugnantia quin omnes circunstantie necessarie essent cote et quin ad eas posset homo attingere si placeret deo. Ad sextum dicendum quod actus talis non fieret ex puris naturalibus eo quod ibi esset specialis concursusitus sanc

⁋ Ad septimum patet ex dictis quomodo talis actus est in potestate voluntatis et meritorius ex diuina or dinatione et denia mina volente concurrere dum volun tas sic vult agere et etiam acceptante actum ad meritum.

⁋ Tertium dubium vtrum omnis actus meritorius diligendi deum propter deum principietur partialiter a charitate infusa. dicendum quod non est bene euidens vtrum actus ille quem volun tas et charitas infusa comprincipiant sit similis et eiusdem speciei cum actu quem sola voluntas causat vel non.

⁋ Et ideo si dicitur quod sunt eiusdem speciei sicut credo tunc de facto omnis actus me ritor ius talis speciei est partialiter a charitate mediate vel immediate quia nullus actus de facto est meritorius nisi elicitus vel habitus ab ha bente charitatem.

⁋ Sed voluntas in formata cha ritate de facto nullum actum quem charitas potest comprincipiare comprincipiat se sola licet se cus esset si deus suspenderet actionem charitatis igitur.

⁋ Si autem omnis actus quem comprinci proiat charitas sit alterius speciei ab actu quem vel qualem voluntas per se sufficeret sine charitate principiare tunc credo absque affectione quod non opor tet secundum leges dei ordinatas quod omnis actus vo luntatis ad hoc quod sit meritorius sit comprincipia tiue a charitate licet oporteat vt ipsa voluntas in formata sit charitate per quam ipsa prima acceptetur et actus eius vero secundum leges recti di ctaminis practici quia per hoc quod voluntas informatur charitate non videtur quod priuetur potestate eliciendi actum moraliter bonum eiusdem speciei cum illo quem posset absque charitate gratia enim vel gloria non priuat naturam sed perficit.

⁋ Et ideo licet possit modo cum charitate in aliquem actum diligendi deum super omnia et ita de similibus speciei superioris et nobilioris quam prius potuit per se tamen adhuc poterit inactum diligendi deum super omnia et ita de aliis in qualem potuit ante et talis esset meritorius eo quod cha ritas licet non comprincipiaret ealem actum tamen gratificaret personamret actus eius. Ut in q. precedenti dixi de operibus carnalis pietantis se cundum gregorium.

⁋ Quartum dubium vtrum omnis actus eiusdem speciei cum actu meritorio sit meritorius propter illud quod iam tactum est quia ante charitatem frequenter elicitur actus vel potest naturaliter elici eiusdem speciei cum illo quem voluntas sola principiare posset habita cha ritate.

⁋ Et tunc queritur Utrum omnis actus eiusdem speciei cum illo actu quem voluntas pro ducit non comprincipiante charitate licet charitatem habeat sit meritorius secundum leges dei ordinatas.

⁋ Dicendum quod non quia voluntas ianm habens charitatem totiens potest producere tales actus similes meritorios quod annihilata chari tate per vnum peccatum mortale relinqueretur adhuc habitus acquisitus mediante quo voluntas principiare posset actus similes et eiusdem speciei cum prioribus et tamen isti non essent meritorii pro pter cessationem charitatis igitur.

⁋ Quintum dubium propter quid ponatur charitas requiri in actu meritorio de lege communi dei.

⁋ Huic dubio bene respondet doctor subtilis libro primo di. 17 o. prima. ar. primo. quod ex nullo actu quem experimur possumus euidenter concludere necessitatem eius nec ex substantia actus nec ex intensione actus nec ex de lectatione neque ex facilitate in operando neque ex bonitate neque ex rectitudine morali nec ex confor mitate ad rectam rationem et hoc siue rectam secundum dictamen prudentie siue secundum dictamen fidei quia quocumque istorum dato etc. vide in principio ar ticuli et deinceps quere ibi.

⁋ Et ideo respondet vltra omnia hec creditur esse vna conditio in actu videlicet quod est acceptabilis deo secundum ordinationem diuinam ad vitam eternam tanquam meri tum condignum ad premium.

⁋ Sextum dubium est istud sicut etiam iste doctor dubitat quare iste habitus sit ratio acceptandi naturam et eius actum de natura bene respondet sed de actibus non vult hoc dicere consequenter tum propter peccata venialia. Tum propter actus indifferenter que ambo essent accepta si acceptarentur ex solo decore operantis et ideo secundum eum oportet dicere quod iste habitus preter hoc quod est decor spiritualis nature vel persone quam informat inclinat etiam actiue ad determinatos actus vt sibi probabilius vi detur et mihi. Quod probo nam alias sola volun tas agere posset cum equali conatu quando non informaretur charitate sicut quando informatur charitate.

⁋ Item augustinis 3 de libro agt. dicit quod gratia se habet ad liberum arbitrium sicut sessor ad equum igitur gratia actiue mouet et inclinat voluntatem i Consimile allegat Magister li di. 20. ca. 3 vbi dicit augustinus ad bonifatium papam voluntate in qui comitante non ducente pedisseca non prima non esset autem voluntas pedisseca si ipsa gratia nullam causalitatem haberet respectu actus igitur. Ista sunt probabil iter dicta dmumodo voluntas tola sicut etiam videtur sentire eodem articulo in principio. q. posset in omnem actum secundum speciem sine charitate in qualem cum charitate sicut forte est verum.

⁋ Si autem voluntas sola posset in alios actus diligendi deum et proximum mora liter bonos alterius rationis ab illis in quos in clinat actiue charitas infusa tunc sufficeret ad hoc quod multi actus meritorii essent quod charitas esset de cor operantis absque hoc quod ad illos actiue inclina ret vt prius dictum est et illud in contrarium de peccato veniali et actu indifferenti non cogunt quia neuter est moraliter bonus aut conformis dictamini practico virtuoso moraliter et hoc forte vide tur requiri ad actum meritorium scilicet quod sit moraliter bonus dices forte quod inclinat per modum nature idest determinate ad eandem.

⁋ Sed illa que fient vna vice bene alias male fierent igitur Dicendum est quod inctinat immediate ad placendum deo et diligendum et omittendum quecsmque scirentur displicere.

⁋ Et ideo pro diuersis casibus inclina ret etiam naturaliter immediate tamen ad oppo sita ita etiam facit prudentiam.

⁋ Septimum dubium que istarum causarum sit principalior respe ctu actus meritoriui videlicet an voluntas vel gra tia videtur quod gratia ex dictis precise ex auctoritatibus augustini.

⁋ Sed oppositum videtur primo quia potentia vtitur habitu et non econuerso.

⁋ Secundo si gratia esset causa principalior igitur voluntas non ageret liberet nisi quia mota a gra tia et quia gratia naturaliter moueret igitur vo luntas ageret libere in actione meritoria.

⁋ Ter tio tunc non videretur quod voluntas semel habens gratiam vnquam posset peccare quia causa secunda semper sequitur inclinationem prime nec potest mo ueri ad oppositum illius ad quod causa prima in clinat.

⁋ Quarto voluntas est illimitatior ad actus quam habitus illitmiatio autem ad plures effectus videtur competem superiori. Iste doctor ibi dem subtiliter soluit istam dubitationem d. quod in principiando substantiam actus cum circunstantiis om nibus moralibus que concurrunt voluntas est causa principalior sed quo ad hoc quod actus sit meritorius habitus tenet principalitatem et satis est possibile vt satis declarat per tria exempla quod preter cau sam principalem effectus competere effectui ali quam relationem ad extra minus principaliter quapropter eius causam minus principalem et ex hoc elicit expositionem augustinus quomodo gratia est sicut sessor et voluntas sicut equus et quomodo voluntas respectu gratie est pedisseca

⁋ Octauum oubium quia aliquis vt videtur potest mereri gra dum certum beatitudinis extra gratiam existens gitur pari ratione plenam beatitudinem et illa gratia non videtur necessaria assumptum patet luia si quis in mortali peccato baptizaretur et post de isto peccato peniteat ipse habebit plus de gratia in vita et oe premio in patria quam si non fuis set baptizatus igitur per baptismum susceptum in peccato mortali aliquod premium meretur vi te eterne. Dicendum quod existens in peccato morta li potest accipere sacramentum per quod ratione operis operati circa ipsum et non ratione meriti sui tunc habebit premium in vita eterna si post ve re peniteat sicut in simili decedenti post baptismum dabitur vita eterna non propter meritum suum sed propter opus operatum circa ipsum virtute meriti Christi et diuina acceptatione.

⁋ Item si charitas est necessaria vel ratione actus vel vt actus sit me ritorius Non primum quia capio maximum cau sabile naturaliter a voluntate non habente gratiam et apponatur post gratia stante semper illo actu aut igitur ille simul cabitur a voluntate et hoc non videtur quia iam precantus est et parte etiam actus ab vna cam actiua creata totaliter canetus non potest ab a lia causa creata actiue produci nec totaliter nec par tialiter igitur nec a charitate et cum ille sit actus perfectissimus possibilis voluntati naturaliter ad illum non requiritur charitas igitur nec ad alium nec propter secundum quia tunc non conuenirent sibi solent a sanctis tribui quere sco l id ist di. 17 vt su pra in dubio. 6 1t dicendum quod charitas requiritur vt actus meritorius et vt mediante ipsa causetur Et vltra dicendum quod maximus actus quem volun tas potest sine charitate camre non est maximus quam cum charitate potest camre ceteris paribus et ideo habitat charitate cambit perfectiorem quam prius. Et ideo si actus perfectior canatus a sola voluntate non cessat tunc voluntas cum charitate cauebit gra dum aliquem superuenientem si autem cessat caebit alium actum igitur

⁋ Item videtur quod charitas non sit necessaria quia ceteris paribus quanto voluntas cum minori gratia elicent actum bonum tanto esset actus magis meritorius quia tanto plus ascriberetur actus bonus voluntati et etiam tanto maiorem cona tum apponeret igitur vt videtur tantum conatum potest apponere quod etiam si totaliter deesset charitas adhuc esset actus meritorius

⁋ Confirmatur quia capiantur duo quorum vnus habeat actum par dissimum et magnam charitatem et alter econuerso magnum actum et paruam charitatem isto modo secus plus meretur quam primus et non ratione chari tatis quia minorem charitatem habet quam iste igitur rimione voluntatis igitur charitas non videtur augeur meritum nec esse ad merendum necessaria.

⁋ Dicendum quod si ly ceteris paribus intelligatur quod est quantitas actus sit eadem vtrobique vt sit sensus quod tantus actus minori charitate esset magis merito rius quam equalis precise cum maiori charitate si est alie conditiones et circunstantie sint pares tunc di stinguo quia vel hic est actus qui ideo precise impu tatur ad meritum quia est moraliter bonus et habet se¬ cum charitatem sed non procedit actiue a charitate et tunc propositio assumpta falsa est quia tunc vtrobique est equalis conatus voluntatis et per con sequens ex parte voluntatis non est vnus magis ac ceptabilis quam alter et quia charitas ibi non iuuat in aliquo ad quantitatem actus sed solum quia est forma operantis reddit eius actus alias moraliter bonos meritorios in hoc igitur casu verum esset quod maior charitas redderet actum magis meritorium.

⁋ Si vero charitas vtrobique comprincipiaret actus cum ceteris conditionibus paribus excepto conatu voluntatis tunc si in habente minorem charita tem plus prouenit de quantitate actus ex maioritate sui conatus super conatum alterius quam acrescat in alio quantitati actus ex maioritate charita tis in illo super charitatem alterius tunc actus ha bentis minorem charitatem esset magis meritori us eo quod maioritas conatus ex illa parte preponderetur vterque sub maioritati ex illa pte. Si vero econuerso tunc est contra et si eque valeant iste cau se hinc inde tunc equaliter merebitur iste et ille.

⁋ Cor rolarium possibile est quod habens maiorem actum et est maiorem charitatem minus mereatur quam habens tam actum minorem quam etiam charitatem puta si plus ap precietur deus in maioritatem conatus in haben do minorem charitatem etc. super conatum in alio et plus per ipsum in illo accrescat actui quam in alio apprecietur illud quod accrescit actui ex excessu cha ritatis super charitatem

⁋ Si autem non supponatur paritas actus secundum quantitatem tunc iterum distinguendum est de quo actu sit sermo an videlicet de actu quem non principiat charitas vel de illo quem principiat et applicando satis patet quid respondendum sit

⁋ Ad primum principale dicitur quod non sequitur non sunt plures fides igitur nec plures charitates.

⁋ Ad probationem bene conceditur quod vna charitas potest ita perfecte in actum suum si cut vna fides in suum. Et non sequitur quod igitur habens plures charitates potest in actum dilectionis for tiorem quam habens vnam fidem potest in actum fidei quia cha ritas increata tantum facit ad actum credendi et sperandi sicut ad actum diligendi et tamen non dicitur deus fides nostra sicut dicitur amor noster vel cha ritas nostra quia deus cum hoc quod nostram dilectionem comprincipiat secundum seipsum formaliter est charitas sed secundum seipsum non est fides vel spes

⁋ Ad aliud dicendum quod augustinus intendit quod solum hoc donum vel aliquod donum consequenter sequens ex hoc diuidit inter filios regni et perditionis.

⁋ Sed in quocumque est ss in illo etiam est charitas creata

⁋ Nota circa precedentia primo quod adultus dum baptizatur in peccato mortali nullum acquirit gradum premum virtute baptismi propter obicem quam ponit actualiter vel habitualiter tamen probabile est quod si postea vere penitet deus de sua mina de lege ordinata sibi tunc det vltra gratiam penitentialem tan tam gratiam quanta infunditur paulo baptizato. Et ex hoc etiam dicitur quod pro tunc incipiat sibi valere susceptio sacramenti precedens et etiam similiter pro tunc valeret ad merendum maiorem gradum beati tudinis.

⁋ Item nota quod in actibus meritoriis ss est agens principale. charitas creata agens instru mentale quo voluntas regitur et inclinatur et secundum hoc voluntas comperatur equo charitas increata sessori charitas vero creata freno.

⁋ Item quoscumque actus voluntas potest producere cum cha ritate causata secundum legem communem similes secundum substantiam vel quo ad communem morum ap parentiam producere potest sine tali charitate non tamen meritorios quia secundum legem ordinatam nullus actus est acceptus deo ad meritum nisi fiat ex cha ritate vel ab habente gratiam sicut si seruus aliquis fe cerit opus quantuncumque vtile in aliquo regno tamen non est acceptum regi nisi fiat secundum modum quem rex ad hoc ordinauit vel cum instrumento quod rex ad hoc deputauit vel cum vestimento quo serui regis debent indui.